ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Θα ακούσουμε αύριο/ακούσαμε σήμερα, παιδιά, το «ευαγγέλιο των ευαγγελίων». Έτσι χαρακτηρίστηκε η παραβολή του ασώτου. Διότι, αν υποθέσουμε ότι χανόταν όλη η υπόλοιπη διδασκαλία του Χριστού, θα ήταν αρκετή και μόνο αυτή η παραβολή για να μας βεβαιώσει ότι ο Κύριος είναι Θεός της άπειρης αγάπης και φιλανθρωπίας. Πρόκειται για μια ιστορία που ακούμε κάθε χρόνο στην Εκκλησία μας κατά την ημέρα αυτή, αλλά πάντοτε συγκινεί την ψυχή μας.  Αξίζει λοιπόν να την διαβάσουμε και να υπογραμμίσουμε κάποιες λεπτομέρειές της.

ΔΙΗΓΗΣΗ (Λουκ. ιε’ 11-24)
(Ο κατηχητής ας διαβάσει κατευθείαν από την ερμηνεία την παραβολή μέχρι τον στιχ. 24)

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Είναι πάρα πολλές οι αλήθειες που αποκαλύπτει η παραβολή του άσωτου. Εμείς σήμερα θα μείνουμε μόνο σε δυό βασικές που είναι καλό να γνωρίζουμε:
Α. Τι είναι αμαρτία και Β. Πως μπορούμε να λυτρωθούμε από αυτή.

Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΜΑΡΤΙΑ
Αμαρτία σημαίνει αποτυχία, αστοχία (μάλιστα όχι απλή αστοχία, διότι κάθε αμαρτία είναι χωρισμός από τον Θεό και συνεπώς οδηγεί στον θάνατο!!!). Το ρήμα αμαρτάνω σημαίνει αστοχώ, αποτυγχάνω από το σκοπό μου, πλανώμαι. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στην περίπτωση του νεότερου υιού της παραβολής: άφησε το σπίτι του και τον πατέρα του για να βρει την ελευθερία και την ευτυχία και τελικά κατήντησε να γίνει ένας δυστυχισμένος δούλος. Πλήρης αποτυχία!
1. Ποιό ήταν το πρώτο αστόχημα του νέου αυτού; (...)
Θεώρησε περιορισμό την πατρική φροντίδα. Τα πατρικά χέρια που τον κρατούσαν στοργικά τα έβλεπε σαν χειροπέδες. Την πατρική αγκαλιά σαν φυλακή. Αυτή η σύγχυση είναι το πρώτο χαρακτηριστικό της αμαρτίας. Βλέπεις άλλα αντί άλλα. Το άσπρο για μαύρο, το μαύρο για άσπρο. Τις εντολές του Θεού που του εξασφαλίζουν την αληθινή χαρά, τις βλέπει σαν περιορισμούς της ελευθερίας του. Τις συμβουλές των παλαιοτέρων τις θεωρεί απαρχαιωμένες αντιλήψεις. «Μεγάλωσα πια, λένε πολλοί, μπορώ να κάνω ο,τι θέλω τώρα».
2. Τι έκανε ο νεότερος γιος όταν έφυγε και βρέθηκε μόνος και ελεύθερος; (...)  
«Διεσκόρπισε την ουσίαν αυτού ζων ασώτως». Αυτό είναι το δεύτερο χαρακτηριστικό της αμαρτίας: διασκορπισμός πολυτίμων αγαθών. Όσοι μεθούν από την αμαρτία, σπαταλούν ώρες, χρήματα, ικανότητες, υγεία, άσκοπα και επιζήμια. Διασκορπίζουν την τιμιότητα, την αγνότητα, την πίστη τους εδώ και κει.
3. Και τελικώς που κατέληξε αυτή η περιπλάνηση στους δρόμους της αμαρτίας; (...)
Τελικά η αμαρτία σε οδηγεί στη στέρηση και στην εξαθλίωση: «Εγένετο λιμός ισχυρός... και αυτός ήρξατο υστερείσθαι» - «έπεμψεν αυτόν ... βόσκειν χοίρους». Και τέλος, στη φοβερή μοναξιά και εγκατάλειψη: «ουδείς εδίδου αυτώ». Νόμισε πως φεύγοντας από τον πατέρα του θα βρει την ελευθερία και κατάντησε στη χειρότερη δουλεία. Αυτό είναι το φοβερό αστόχημα, που λέγαμε προηγουμένως. Αυτή είναι η αμαρτία.
Δυστυχώς πολλοί το παθαίνουν αυτό. Διώχνουν από πάνω τους την πίστη, δεν θέλουν να έχουν σχέσεις με την Εκκλησία, θεωρούν πιεστικές τις εντολές του Θεού, και καταλήγουν να υποδουλωθούν στα πάθη τους και τις αμαρτωλές επιθυμίες. Η αμαρτία είναι παραφροσύνη, τρέλλα, αρρώστια του μυαλού, της καρδιάς, της θελήσεως. Όσοι όμως βρίσκονται κάτω από την επίδρασή της δυσκολεύονται να το παραδεχθούν. Όπως και ένας παράφρων, όταν νομίζει ότι είναι στρατηγός και του πείτε ότι δεν είναι παρά άρρωστος, δεν το παραδέχεται...

Β. Η ΛΥΤΡΩΣΗ
1. Πως κατόρθωσε να λυτρωθεί ο άσωτος από την αμαρτία; Θα ήθελα να εντοπίσετε τέσσερα σημαντικά βήματα.
α) Συναίσθηση της αμαρτίας. Ο άσωτος μέσα στην πείνα και την εξαθλίωση συνήλθε από τη σύγχυση και είδε την κατάστασή του: «εις εαυτόν δε ελθών είπε∙ πόσοι μίσθιοι του πατρός μου περισσεύουσιν άρτων, εγώ δε λιμώ απόλλυμαι!». Έως τότε η αμαρτία τον είχε ναρκώσει, τον ξεγελούσε. Τώρα μέσα του ξυπνούν όλες οι παλιές καλές αναμνήσεις από το πατρικό του σπίτι. Η μορφή, οι συμβουλές του πατέρα. Πόση γαλήνη βασίλευε πάντοτε εκεί! Όλοι δούλευαν χαρούμενα. Το τραπέζι ήταν πάντα γεμάτο. Ακόμα και οι υπηρέτες ποτέ δεν είχαν στερηθεί κάτι... Αχ, τι ήταν αυτό που έπαθε! Τώρα το νιώθει, το καταλαβαίνει: «Ήμαρτον!» Αυτό είναι πάντοτε το πρώτο βήμα για την απελευθέρωση από τη δουλεία της αμαρτίας. Η συναίσθηση της καταστάσεως και η εσωτερική μετάνοια, η συντριβή.
β) Σταθερή απόφαση για διόρθωση. Ο άσωτος γιος ανασηκώνεται. «Θα πάω!», ψιθυρίζουν τα χείλη. «Αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου»! Τα σβησμένα του μάτια λάμπουν και πάλι με τη σκέψη αυτή. Μ’ απότομα ένα σύννεφο τον σκεπάζει. Άραγε θα με δεχθεί;... Θα με δεχθεί, έμενα που φέρθηκα τόσο αντάρτικα, που τον απαρνήθηκα σκορπίζοντας σπάταλα τα υπάρχοντά του; Σταματά. Το βλέμμα του γυρίζει εδώ και κει με αμηχανία. Καθώς όμως συναντά τις αηδιαστικές μορφές των χοίρων που τον περιτριγυρίζουν, περισσότερο αποφασιστικά επαναλαμβάνει: Θα σηκωθώ και θα πάω! Θα πέσω στα πόδια του και θα του πω: «πάτερ, ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου. ουκέτι ειμί άξιος κληθήναι υιός σου∙ ποίησόν με ως ένα των μισθίων σου». Ας με δεχθείς έστω σαν υπηρέτη...
Ας προσέξουμε το σημείο αυτό: να συναισθανόμαστε τις αμαρτίες μας αλλά να μην απελπιζόμαστε. Συνήθως ο διάβολος στην αρχή μας σπρώχνει στα δίχτυα της αμαρτίας λέγοντάς μας ότι δεν είναι τίποτα και μετά, όταν μας μπλέξει, μεγαλοποιεί τα πράγματα και προσπαθεί να δημιουργήσει πανικό. «Τώρα δεν γίνεται πια τίποτα. Ας φρόντιζες να μην έπεφτες. Τώρα πια είναι αργά». Προσοχή, μην πέσουμε σ’ αυτή τη φοβερή παγίδα του εχθρού. Η απελπισία δεν έχει θέση για κανένα αμάρτημα, ακόμα και το πιο φοβερό. Όλα διορθώνονται!  Και ποτέ δεν είναι αργά!
γ) Επιστροφή (έμπρακτη μετάνοια). Ο άσωτος πραγματοποίησε την απόφασή του. «Και αναστάς ήλθε προς τον πατέρα αυτού»... Χρειάσθηκε να κάνει πορεία μεγάλη για να φθάσει στο πατρικό σπίτι. Είχε φύγει τόσο μακριά. Όσο πιο μακριά φεύγει κανείς, τόσο και μεγαλύτερο δρόμο πρέπει να διατρέξει. Δεν φθάνει να πει, θα διορθωθώ, χρειάζεται να καταβάλει και επίμονη προσπάθεια.
Πολλά εμπόδια έρχονται συχνά να φράξουν τον δρόμο αυτό της επιστροφής. Παλιοί γνωστοί, παλιές συνήθειες, παγίδες του πονηρού φράζουν το δρόμο μας. «Πως; Δεν θα έρθεις μαζί μας σ’ αυτή την εκδρομή, για να πας στην εκκλησία;» - «Δεν το είδες αυτό το έργο γιατί δεν επιτρέπεται; Τον άγιο μας παριστάνεις;...», ρωτούν ειρωνικά οι δήθεν φίλοι. Αλίμονο αν τους ακούσουμε.
δ) Ομολογία των σφαλμάτων. Προσέξτε, παιδιά, αυτή τη λεπτομέρεια της παραβολής. Όταν έφθασε, όταν είδε τον Πατέρα του ο άσωτος να τρέχει με τόση λαχτάρα να τον προϋπαντήσει, να τον αγκαλιάζει με τόση στοργή και να τον καταφιλά, δεν παρασιώπησε την ενοχή του. Αλλά με συντριβή έπεσε στα πόδια του και με δάκρυα ομολόγησε. Θα μπορούσε, βλέποντας την ανέλπιστη αυτή υποδοχή του πατέρα, να βρει ευκαιρία να δικαιολογηθεί, όπως το συνηθίζουν σήμερα πολλοί. Δεν κάνει όμως κάτι τέτοιο. Με ειλικρίνεια ομολόγει και εξουθενώνει τον εαυτό του. Τονίζει την ενοχή του. «Ουκέτι ειμί άξιος κληθήναι υιός σου». Εδώ κορυφώνεται η μετάνοια. Έτσι θεραπεύεται οριστικά η αρρώστια της αμαρτίας: Με την ειλικρινή ομολογία των σφαλμάτων.
Ποιός θα μας θυμίσει τα τέσσερα στάδια της πορείας προς τη λύτρωση;(...) α) Συναίσθηση, συντριβή, β) Απόφαση για διόρθωση, γ) Επιστροφή, δ) Ομολογία, αίτηση συγγνώμης.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ
(Επειδή κάθε χρόνο γίνεται μάθημα για την εξομολόγηση, αποφεύγουμε να θίξουμε όλες τις απόψεις του θέματος. Στο θέμα αυτό θα τονίσουμε την αναγκαιότητα της εξομολογήσεως, την υπερνίκηση ντροπής και την αγάπη του Θεού που συγχωρεί όλους τους ανθρώπους που μετανοούν).
1. Ας έρθουμε τώρα στη δική μας ζωή. Εμείς πέφτουμε θύματα της αμαρτίας; (...)
Άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο, ναι. Κανείς δεν είναι αναμάρτητος. Πρέπει λοιπόν όλοι να προσέχουμε πολύ για να μη μας ξεγελούν τα γλυκόλογά της. Να μην κάνουμε το αστόχημα ν’ απομακρυνθούμε από την Εκκλησία, από το ευλογημένο περιβάλλον του ουρανίου Πατρός.
2. Αν όμως συμβεί κάτι τέτοιο, χωρίς αναβολή, πρέπει να βιαστούμε να διορθώσουμε το λάθος. Πως; (...)
Με την ειλικρινή μετάνοια και την ομολογία των σφαλμάτων στο μεγάλο μυστήριο της ιεράς Εξομολογήσεως. Ο Κύριος ανέθεσε το λεπτό και εμπιστευτικό έργο της συγχωρήσεως των αμαρτιών στους Αποστόλους και τους διαδόχους τους, (και όχι στις εικόνες όπως εσφαλμένα νομίζουν μερικοί: «εγώ εξομολογούμαι μόνος μου μπροστά στην εικόνα»). Θυμηθείτε τι είχε πει στους Μαθητές μετά την Ανάσταση: «Λαβετε Πνεύμα Άγιον∙ αν τινων αφήτε τας αμαρτίας, αφίενται αυτοίς, αν τινων κρατήτε, κεκράτηνται» (Ιω. κ’ 22-23). Αυτόν το δρόμο Εκείνος καθόρισε για την Λύτρωση.
3. Ποιό είναι το συνηθέστερο εμπόδιο που δυσκολεύει κάποιον να εξομολογηθεί; (...)
Η ντροπή. «Πως να το πω αυτό;», λένε μερικά παιδιά. Εάν μάλιστα είναι γνωστός ο ιερέας, ίσως φοβούνται ότι θα σχηματίσει κακή ιδέα, και γι’ αυτό αποφεύγουν να εξομολογηθούν. Προσοχή σ’ αυτή την παρεξήγηση. Η εξομολόγηση δεν είναι για να διηγηθούμε τις αρετές μας και να πάρουμε επαίνους και βραβεία. Ο ιερέας γνωρίζει ότι θα ακούσει αμαρτίες. Κι είναι προετοιμασμένος γι’ αυτό. Το έργο του είναι να συγχωρεί, να καθοδηγεί, ν’ ανακουφίζει από τις πληγές. Όχι να κρίνει και να καταδικάζει. Είδατε πως υποδέχθηκε ο πατέρας τον άσωτο υιό; Έτσι και ο πνευματικός, εξ ονόματος του Κυρίου, είναι έτοιμος ν’ ανοίξει την αγκαλιά του να υποδεχθεί κάθε πιστό που μετανοεί ειλικρινά. Η ντροπή δεν βρίσκεται στην ομολογία των σφαλμάτων αλλά στην διάπραξή τους. Η εξομολόγηση είναι πράξη ηρωική, διότι δείχνει μετάνοια ειλικρινή και απόφαση διορθώσεως.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Παιδιά, ας αναλογισθούμε και πάλι την τελευταία υπέροχη σκηνή της παραβολής του ασώτου: την ώρα που ο πατέρας τρέχει να προϋπαντήσει το ρακένδυτο παιδί του, την ώρα που ανοίγει την αγκαλιά του, και το καταφιλά... Χαράξτε βαθιά στο νου σας αυτή την εικόνα. Τι απύθμενη που είναι η αγάπη του Θεού! Ας σκεπτόμαστε συχνά αυτή την εικόνα.
Από σήμερα ας θυμόμαστε πάντοτε ότι έχουμε Πατέρα που μας αγαπά και μας περιμένει. Η εξομολόγηση είναι το μυστήριο της συμφιλιώσεως μαζί Του και με όλο τον κόσμο. Το μυστήριο της χαράς της δικής μας, της χαράς του ουρανίου Πατρός. Της μεγαλύτερης χαράς που υπάρχει σ’ όλη τη γη και τον ουρανό!

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: «Αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου»!

* Διασκευή από τα Κατηχητικά Βοηθήματα Μέσου Κατηχητικού Σχολείου, Πνευματική πορεία (Γ  σειρά), εκδ. Αποστ. Διακονίας.

Σημείωση για τον Κατηχητή
Να γίνει θερμή σύσταση στα παιδιά να προετοιμαστούν για να προσέλθουν στο ιερό Μυστήριο, μάλιστα τώρα που αρχίζει το Τριώδιο και προσεχώς η Μεγάλη Τεσσαρακοστή.  Ο κάθε κατηχητής ας έρθει σε συνεννόηση με τον ιερεά/πνευματικό για να ορισθούν κατάλληλες ώρες και ημέρες. Με το θέμα της εξομολογήσεως κορυφώνεται η πνευματική προσφορά μας. Όταν οδηγούμε τα παιδιά να μετέχουν με συναίσθηση στην Εξομολόγηση, όταν τα βοηθούμε να νιώσουν τον λυτρωτικό χαρακτήρα αυτού του μυστηρίου, ήδη τους έχουμε προσφέρει ένα σπουδαίο εφόδιο για όλη τους τη ζωή.
Ας προετοιμάσουμε, λοιπόν, με πολλή επιμέλεια και προσευχή και το μάθημα και την οργάνωση της εξομολογήσεως των παιδιών.

ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΟΤΗΤΟΣ
(t): + 30 210 66 32 687 (εσωτερικό 138)
(f): + 30 210 60 25 101
(e): neotita@imml.gr
Θουκυδίδου 6 & Βυζαντίου
Τ.Θ. 1, Τ.Κ. 19004, Σπάτα Αττικής
Αθήνα‚ Ελλάδα