Το κακό στο σύγχρονο κόσμο αδιαμφισβήτητα κατέχει σημαντική θέση. Πολλοί είναι αυτοί που από άγνοια πιστεύουν ότι ο Θεός ως δημιουργός του σύμπαντος δημιούργησε και το κακό στον κόσμο. Ποια είναι η απάντηση της Εκκλησίας σε αυτήν τη θέση; Γιατί το κακό και η κακία δεν εξαλείφονται αλλά βασανίζουν τους ανθρώπους; ποιος τα δημιούργησε και για ποιο λόγο; Τα παραπάνω ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σύμφωνα με αυτά που μας λέει η παράδοση και οι Άγιοι Πατέρες μας.
Ποιος δημιούργησε το κακό και έφερε την κακία στον κόσμο;
Αν ανατρέξουμε στο βιβλίο της Γένεσης, θα δούμε πως αναγράφει ότι ο Θεός τα πάντα καλώς εποίησε. Ο Θεός λοιπόν δημιούργησε πρώτα τον κόσμο και στο τέλος τον άνθρωπο αρχηγό της Κτίσης. Πριν τον άνθρωπο δημιούργησε τις πνευματικές υπάρξεις τους Αγγέλους, οι οποίοι ακατάπαυστα δοξολογούσαν το Θεό. Κάποια στιγμή ο εκπεσών Άγγελος Εωσφόρος, θέλησε να γίνει ο ίδιος θεός και χωρίστηκε από το Δημιουργό του. Στην πτώση του τον ακολούθησαν και άλλοι Άγγελοι. Έτσι ξεκίνησε την ύπαρξή του το κακό στη δημιουργία, με τον Εωσφόρο και τους άλλους δαίμονες. Όταν λοιπόν δημιουργήθηκε ο άνθρωπος, το κακό υπήρχε και εκείνος είχε τη δυνατότητα ως ελεύθερος που ήταν να επιλέξει αν θέλει να είναι με το Θεό ή μακριά από Αυτόν. Όπως όλοι γνωρίζουμε, με το προπατορικό αμάρτημα, τη λεγόμενη πτώση, ο άνθρωπος χωρίζεται από το Θεό και σαν φυσική συνέπεια μπαίνουν στη ζωή του η φθορά, ο θάνατος, το κακό. Η βασική αιτία του κακού λοιπόν είναι ο διάβολος, που εξ αρχής ήταν εχθρός του ανθρώπου και η πτώση, η οποία προήλθε από τη δική του παρεμβολή. Από τότε μπήκαν στη ζωή του ανθρώπου οι κακίες, η ζήλια, ο φθόνος, η οργή και όλα τα υπόλοιπα κακά που δηλητηριάζουν μέχρι και σήμερα τη σχέση των ανθρώπων.
Ο άνθρωπος λοιπόν από τότε είναι έρμαιο της κακίας ανίκανος να αντισταθεί σε αυτήν;
Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν ο Θεός από αγάπη δημιούργησε τον άνθρωπο. Δε θα μπορούσε λοιπόν να αφήσει το πλάσμα Του να βασανίζεται αβοήθητο από μία λανθασμένη επιλογή. Ο Χριστός ήρθε στον κόσμο για να τον λυτρώσει από το κακό, την αμαρτία και το θάνατο. Όμως καθώς ο άνθρωπος πλάστηκε ελεύθερος από τον Δημιουργό Του, μία αυτόματη σωτηρία των πάντων θα παραβίαζε την ελευθερία του. Οπότε ο Θεός έδωσε τη δυνατότητα σε όποιον άνθρωπο θελήσει, να μπορεί να σωθεί. Για αυτόν ακριβώς το λόγο δεν εξαφανίστηκε το κακό και η αμαρτία από όλη την κτίση. Επίσης καθώς συνυπάρχουν οι καλοί με τους κακούς, οι δίκαιοι μπορεί να λειτουργήσουν σαν προζύμι και να κάνουν τους κακούς να τους μοιάσουν. Όπως το προζύμι είναι μικρό σε ποσότητα αλλά δυνατό ικανό να μετατρέψει όλο το ζυμάρι, έτσι και οι δίκαιοι μπορεί να είναι πολύ λιγότεροι, αλλά μπορούν με τη δύναμη του Θεού και τον αγώνα τους να αλλάξουν πολλούς ανθρώπους. Ο Χριστός είπε στους μαθητές Του ότι είναι το άλας της γης, δηλαδή λίγοι μεν αλλά ικανοί να αλλάξουν όλη την ανθρωπότητα.
Με ποιους τρόπους εκδηλώνεται η κακία προς τον άλλον:
Με πολλούς τρόπους μπορεί να εκδηλωθεί η κακία. Ανάλογα με το μέγεθός της εκφράζεται είτε με τη σκέψη για τον άλλο, είτε με μία συμπεριφορά, είτε με έναν λόγο. Πολλές φορές ζηλεύουμε το διπλανό μας διότι πέτυχε κάτι καλύτερα από εμάς ή διότι απέκτησε κάτι που και εμείς θα επιθυμούσαμε. Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση που δεν εκφράσουμε κάτι, μέσα μας υπάρχει κακία. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να πούμε στο διπλανό μας κάτι με άσχημο τρόπο ή κάτι που θα τον στεναχωρήσει. Στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να κάνουμε κάτι που θα τον βλάψει. Σε όλες τις παραπάνω συμπεριφορές υπάρχει κακία, η οποία εκδηλώνεται με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο. Σύμφωνα με τον Άγιο Μακάριο τον Αιγύπτιο, όπως οι αρετές είναι μεταξύ τους δεμένες με αλυσίδα, όμοια είναι και τα αντίθετα πχ το μίσος, ο θυμός, η υπερηφάνεια, η κενοδοξία, η απιστία, η σκληροκαρδία, η αμέλεια κ.α.. Στην καταπολέμηση της κακίας είναι πολύ βασικό να πολεμάει κανείς το κακό όσο είναι ακόμη μικρό, διότι αν μεγαλώσει θα θεριέψει και δε θα μπορεί να το αντιμετωπίσει.
Πώς μπορεί ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει την κακία;
Ο Χριστός με την έλευσή Του στον κόσμο δίδαξε τους ανθρώπους πώς πρέπει να ζουν για να είναι κοντά Του. «Ἠκούσατε ὅτι ἐῤῥέθη, ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου καὶ μισήσεις τὸν ἐχθρόν σου. Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν ...ὅπως γένησθε υἱοὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς, ὅτι τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους.» «Έχετε ακούσει πώς δόθηκε η εντολή: Να αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρό σου. Εγώ όμως σας λέω: να αγαπάτε τους εχθρούς σας….για να γίνετε παιδιά του ουράνιου Πατέρα σας, διότι Αυτός ανατέλλει τον ήλιο Του για κακούς και καλούς και στέλνει τη βροχή σε δικαίους και αδίκους» (Μτθ 5, 43-44). Ο Ίδιος ο Χριστός έδωσε με τη ζωή Του το παράδειγμά Του στους ανθρώπους. Ο μόνος Αναμάρτητος θυσιάστηκε για χάρη όλης της ανθρωπότητας. Τον ίδιο δρόμο μας δείχνουν και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας οι οποίοι μας προτρέπουν να νικήσουμε το κακό και την κακία πρώτα μέσα μας και με το καλό και την αγάπη να νικήσουμε και την κακία των άλλων.
Ο Άγιος Πορφύριος έλεγε: Το στεφάνι της αγάπης μας στους φίλους έχει ξένα σώματα, υπολογισμό, ανταπόδοση, ματαιοδοξία, συναισθηματική αδυναμία, εμπαθή συμπάθεια, ενώ το στεφάνι της αγάπης μας στους εχθρούς είναι καθαρό. Όταν αντιδικούμε, οι άλλοι αντιδρούν. Όταν τους αγαπάμε, συγκινούνται και τους κερδίζουμε. Όταν αγαπάς το Χριστό, αγαπάς συγχρόνως όλους τους ανθρώπους, χωρίς να ρωτάς αν οι άνθρωποι είναι άξιοι της αγάπης ή ακόμη αν την αποδεχθούν ή την απορρίψουν.
Είναι μεγάλη βοήθεια η συναναστροφή με ανθρώπους που αγωνίζονται πνευματικά καθώς και η μελέτη πνευματικών λόγων, καθώς ο άνθρωπος χρειάζεται συνεχή ενίσχυση, προκειμένου με επιμονή και υπομονή να συνεχίσει την προσπάθειά του.
Όλοι οι Άγιοι κατηγορούσαν τον εαυτό τους για τα κακώς κείμενα και δεν έριχναν τις ευθύνες στους άλλους. Για πολλούς μπορεί αυτό να φαντάζει εξωπραγματικό και αναληθές, όμως οι Άγιοι έτσι το ζούσαν, καθώς έβλεπαν τον εαυτό τους μπροστά στην αγαθότητα του Θεού και ένιωθαν τη μικρότητα και ανεπάρκειά τους. Τότε ο Θεός βλέποντας τη διάθεσή τους, τους χάριζε την αρετή της ταπείνωσης. Το ελάχιστο που πιθανώς μπορούμε να κάνουμε εμείς είναι πριν κρίνουμε τον άλλον να ελέγξουμε πρώτα επιμελώς και ειλικρινά τον εαυτό μας. Μόνο διορθώνοντας τον εαυτό μας μπορούμε με το παράδειγμά μας να αλλάξουμε τον κόσμο. Ο κόσμος αλλάζει μόνο αν ο καθένας ξεκινήσει από τον εαυτό του.
Τα πιο δυνατά όπλα σε αυτόν τον αγώνα είναι η εξομολόγηση και η θεία Κοινωνία. Όση προσπάθεια και αν καταβάλουμε ως άνθρωποι με ροπή προς την αμαρτία, πάντα θα βρίσκουμε μέσα μας στίγματα κακίας και πονηρίας. Μόνο ο Χριστός δίνοντάς μας τη χάρη Του μπορεί να μας ελευθερώσει από αυτά. Η δική μας προσπάθεια θα είναι πάντα ανεπαρκής. Εκείνος το μοναδικό πράγμα που θέλει είναι η με επίγνωση ταπεινή εξαγόρευση των αμαρτιών μας και στη συνέχεια η μετοχή μας στη θεία Κοινωνία, η οποία θα μας ενώσει μαζί Του.
Αν αγαπήσουμε πραγματικά τον Χριστό, μόνο και μόνο από φιλότιμο για την αγάπη Του προς εμάς, θα προσπαθούμε να ζούμε μακριά από το κακό και την κακία του κόσμου, για να μην Τον στεναχωρήσουμε. Έτσι μέσα από τη θυσιαστική αγάπη θα κερδίσουμε τους άλλους αλλά και την ίδια μας τη ζωή, την παρούσα και τη μέλλουσα.
Πηγή: (Επιμέλεια: Γραφείο Νεότητας ΙΜΜΛ)
ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΟΤΗΤΟΣ
(t): + 30 210 66 32 687 (εσωτερικό 138)
(f): + 30 210 60 25 101
(e): neotita@imml.gr
Θουκυδίδου 6 & Βυζαντίου
Τ.Θ. 1, Τ.Κ. 19004, Σπάτα Αττικής
Αθήνα‚ Ελλάδα
