Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, ο αποκαλούμενος και δίκαιος, είναι άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που έζησε κατά την αποστολική εποχή και υπήρξε ο πρώτος επίσκοπος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Για την θαυμαστή πολιτεία του και τις πολλές αρετές του, ονομαζόταν από όλους δίκαιος. Η παράδοση αναφέρει ότι ήταν ένας από τους γιους του Ιωσήφ από άλλη γυναίκα, οπότε ήταν ετεροθαλής αδερφός του Κυρίου (Μάρκος 6,3. Γαλάτες 1,19). Μέσα στα ευαγγέλια αναφέρεται πάντοτε ως πρώτος από τους αδελφούς του Ιησού (Ματθ. 13,55. Μάρκος 6,3) κάτι που δείχνει πως πιθανώς ήταν ο πρεσβύτερος. Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος είναι αυτός που έγραψε και την πρώτη Θεία Λειτουργία της χριστιανικής Εκκλησίας. Έγινε μαθητής του Ιησού μετά την Ανάσταση και έδωσε μαρτυρικώς τη ζωή του, όταν καταδικάστηκε από το συνέδριο των Σαδδουκαίων.

Σε ηλικία 48 χρόνων άφησε την τελευταία του πνοή ο Λεμεσιανός μουσικοσυνθέτης Στέλιος Πισής, ο οποίος αποτέλεσε παράδειγμα δύναμης και θέλησης, καθώς έπασχε από μυϊκή δυστροφία, κάτι που ωστόσο δεν τον εμπόδισε να συγγράψει μουσική και τραγούδια και να συνεργαστεί με γνωστούς καλλιτέχνες.

Ο βίος του Φριτς Σούμπερτ ξεκινάει στο Ντόρτμουντ, στις 21 Φεβρουαρίου του 1897, όπου γεννήθηκε από γονείς Γερμανών εργατών. Κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου πολεμάει για την Γερμανία.

Η σχεδόν άγνωστη στους Έλληνες, ιστορία του αντιτορπιλικού ΑΔΡΙΑΣ, που γελοιοποίησε τους Γερμανούς κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πέντε αλήθειες για τις εμβρυϊκές καταστάσεις που «περιορίζουν τη ζωή»

Μέσα στη σεπτή χορεία των θεοφόρων ιεραρχών που αγωνίσθηκαν με σθένος και παρρησία για την αμώμητο χριστιανική πίστη και έλαβαν από τον Πανοικτίρμονα Θεό το χάρισμα να θαυματουργούν αδιαλείπτως, συναριθμείται και ο τιμώμενος από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 22 Οκτωβρίου ισαπόστολος Άγιος Αβέρκιος, ο και θεοπρόβλητος ποιμενάρχης της Ιεραπόλεως της Φρυγίας της Μικράς Ασίας, ο οποίος δια της χάριτος του Θεού αναδείχθηκε «τῶν ἀρετῶν ἡ καλλονή», «τῶν ἀμέμπτων ἠθῶν τό θησαύρισμα», «τοῦ Χριστοῦ τῆς ἀγάπης τό ἐκτύπωμα», «τοῦ ἐχθροῦ τῆς ἀπάτης τό ἥττημα» και «τῶν δαιμόνων ἡ ἐκδίωξη».

Ο υμνηθείς ως «ὁμόζηλος τῶν Ἀποστόλων» Άγιος Αβέρκιος έζησε τον 2ο μ.Χ. αιώνα επί των ημερών του Ρωμαίου αυτοκράτορος Μάρκου Αυρηλίου (161-180), ο οποίος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους, αλλά και μεγάλος διώκτης των χριστιανών. Η ενάρετη βιοτή και ο ένθερμος ιεραποστολικός του ζήλος σε συνδυασμό και με την καρποφόρα διδασκαλία του σωτηριώδους λόγου του Θεού σαγήνευσαν σε τέτοιο βαθμό τον λαό, ώστε κατόπιν επίμονης και θερμής παρακλήσεως των κατοίκων ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο της Ιεραπόλεως, γενόμενος «κλέισμα καί σέμνωμα» της Φρυγίας της Μικράς Ασίας. Με το νέο του αξίωμα ως θεοπρόβλητος ιεράρχης της Επισκοπής Ιεραπόλεως επιδόθηκε με ιδιαίτερο ζήλο στην ορθή διδασκαλία της ακραιφνούς χριστιανικής πίστεως και κατόρθωσε να προσελκύσει στον Χριστό πλήθος ειδωλολατρών, ενώ κατέστη ένθερμος συμπαραστάτης και αρωγός σε όσους είχαν ανάγκη. Έτσι χήρες, ορφανά και πολυάριθμοι ενδεείς βρήκαν πλησίον του την ανακούφιση, τη φροντίδα και την αγάπη.

Την εποχή όμως αυτή ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος διέταξε να λάβουν χώρα σε ολόκληρη την αυτοκρατορία λαμπρές τελετές προς τιμήν των ειδωλολατρικών θεών, ενώ στην προσπάθειά του να αποκαλυφθούν οι χριστιανοί εκείνοι που θα επέμεναν να λατρεύουν τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υποχρέωσε όλους τους κατοίκους να συμμετάσχουν στις ειδωλολατρικές εορτές. Η εντολή του αυτοκράτορος ίσχυε και για την Ιεράπολη, όπου διακονούσε ο ιεράρχης του Χριστού Άγιος Αβέρκιος. Μόλις άρχισαν οι τελετές προσκύνησης των ειδωλολατρικών θεών, κατά τις οποίες οι κάτοικοι της πόλεως επιδίδονταν σε κραιπάλες, ο θεοφόρος Αβέρκιος ευρισκόμενος στο σπίτι του προσευχήθηκε στον Κύριο για να ελεήσει και να φωτίσει τον λαό που ζούσε μέσα στην πλάνη και την ασωτία. Η έκκληση του φωτισμένου ιεράρχου βρήκε αμέσως ανταπόκριση στον Θεό. Έτσι ο Άγιος μέσα από μία οπτασία έλαβε την εντολή του Κυρίου να κατακρημνίσει τον ειδωλολατρικό βωμό του Απόλλωνος, αλλά και των άλλων θεών. Η εντολή δεν άργησε να εκτελεσθεί, αφού μέσα στη νύχτα κατακρήμνισε τα άψυχα είδωλα. Το γεγονός αυτό εξαγρίωσε τους ειδωλολάτρες, αφού αποδείχθηκε έμπρακτα η ματαιότητα της λατρείας των ψεύτικων θεών. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να συλλάβουν τον ποιμενάρχη της Ιεραπόλεως και να τον θανατώσουν. Ο Άγιος Αβέρκιος παρουσιάσθηκε όμως μόνος του στην αγορά, όπου με ξεχωριστή παρρησία κήρυξε την αμώμητο χριστιανική πίστη. Η θαρραλέα του αυτή στάση εξόργισε ακόμη περισσότερο τον όχλο, ο οποίος όμως έμεινε άναυδος και άφωνος μετά τη θαυματουργική θεραπεία τριών δαιμονισμένων από τον Άγιο που τους θεράπευσε δια της χάριτος του Θεού χρησιμοποιώντας το ραβδί, με το οποίο είχε κατακρημνίσει τα είδωλα.

Το θαυμαστό και υπερφυές αυτό γεγονός ειρήνευσε τον εξαγριωμένο όχλο, ο οποίος άρχισε πλέον να αντιμετωπίζει με σεβασμό τον διαπρύσιο κήρυκα του λόγου του Θεού. Μάλιστα ο εποικοδομητικός του λόγος για τη χριστιανική πίστη έπεισε πολλούς ειδωλολάτρες στο να εγκολπωθούν τον Ιησού Χριστό και να βαπτισθούν χριστιανοί, ενώ η φήμη του διαδόθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάτοικοι όχι μόνο από την Ιεράπολη, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή προσέτρεχαν σ’ αυτόν για να καθοδηγηθούν πνευματικά και να θεραπευθούν από τις ασθένειές τους. Μεταξύ των επιτελεσθέντων θαυμάτων ήταν και η θεραπεία της τυφλής ειδωλολάτρισσας Φρυγγέλης, η οποία είχε ως διακαή πόθο να ακούσει τον φωτισμένο λόγο του Αγίου. Τότε ο ευλογημένος ιεράρχης του Χριστού δίδαξε στην τυφλή Φρύγγελα την ορθή χριστιανική πίστη, αλλά παράλληλα τη θεράπευσε από την τύφλωση και αποκατάστησε πλήρως την όρασή της.

Η θαυματουργική φήμη του Αγίου διαδόθηκε όμως μέχρι και τη Ρώμη και έγινε γνωστή ακόμη και στον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, ο οποίος διέταξε να έρθει εκεί για να θεραπεύσει τη δεκαεξάχρονη κόρη του Λουκίλλα, η οποία ενώ ετοιμαζόταν να παντρευτεί, βρισκόταν κάτω από ισχυρή δαιμονική επήρεια. Όταν έφτασε ο Άγιος Αβέρκιος στη Ρώμη, οδηγήθηκε στα ανάκτορα, όπου τον υποδέχθηκε η αυτοκράτειρα Φαυστίνα, η οποία τον πήγε αμέσως στη δαιμονισμένη κόρη της, τη Λουκίλλα. Μόλις η δαιμονισμένη κόρη τον αντίκρισε, καταλήφθηκε από βίαιους σπασμούς, ενώ το δαιμόνιο που τη βασάνιζε, άρχισε να ικετεύει τον φωτισμένο ιεράρχη του Χριστού να το αφήσει να επιστρέψει στον τόπο, από όπου είχε έρθει και που ήταν η Φρυγία της Μικράς Ασίας. Τότε ο «καθοδηγήσας τούς πλανεμένους» θεοφόρος Αβέρκιος το άφησε να επιστρέψει, αλλά το διέταξε να μεταφέρει από τη Ρώμη στην Ιεράπολη έναν τεράστιο πέτρινο βωμό που χρησιμοποιούσαν οι ειδωλολάτρες για τις θυσίες. Το παράδοξο και υπερφυές αυτό γεγονός άφησε άναυδο το συγκεντρωμένο πλήθος στα ανάκτορα, όταν μάλιστα είδε το δαιμόνιο να εξέρχεται από τη νεαρή κόρη του αυτοκράτορος και να μεταφέρει τον τεράστιο ειδωλολατρικό βωμό με τελικό προορισμό την Ιεράπολη της Φρυγίας.

Η θεραπεία της Λουκίλλας δημιούργησε ατμόσφαιρα απερίγραπτης χαράς και η αυτοκράτειρα Φαυστίνα από ευγνωμοσύνη στο πρόσωπο του Αγίου, θέλησε να τον ανταμείψει πλουσιοπάροχα με χρυσό και άργυρο. Όμως ο «εἰληφώς τήν χάριν παντοίων ἰαμάτων» θεοπρόβλητος ιεράρχης του Χριστού αρνήθηκε ένα τέτοιο δώρο. Αξιομνημόνευτο είναι και το θαύμα που επιτέλεσε ο Άγιος μ’ ένα αγγείο, στο οποίο είχαν βάλει μαζί κρασί και λάδι. Χάρη όμως στη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο δεν αναμείχθηκαν τα δύο υγρά μεταξύ τους και από το αγγείο βγήκε το καθένα από τα δύο χωριστά. Στη Ρώμη ο Άγιος Αβέρκιος παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα, κηρύττοντας τον λόγο του Θεού και επιτελώντας θαύματα, γεγονός που απέδειξε περίτρανα την παντοδυναμία του ενός και αληθινού Θεού.

Κάποια στιγμή όμως έλαβε μέσα από ένα όραμα την εντολή από τον Θεό να φύγει από τη Ρώμη και να επισκεφθεί τη Συρία. Αρχικά έφθασε στην Αντιόχεια, ενώ στη συνέχεια πήγε στην Απάμεια για να συσπειρώσει τους χριστιανούς, να στηρίξει τους φτωχούς και να αγωνισθεί με σθένος εναντίον της αιρέσεως του Μαρκίωνος. Σύμφωνα μ’ αυτή αναγνωριζόταν μόνο το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι επιστολές του Αποστόλου Παύλου, δίνοντας σ’ αυτά ερμηνεία με τρόπο δυϊστικό που αντιπαραθέτει τον «Δίκαιο Θεό» της Παλαιάς Διαθήκης στον «αγαθό Θεό» της Καινής Διαθήκης. Από την Απάμεια έφθασε στον ποταμό Ευφράτη, ενώ κατόπιν η ιεραποστολική του περιοδεία συνεχίστηκε στη Μεσοποταμία, όπου καταπολέμησε με ακμαίο αγωνιστικό φρόνημα την αίρεση του Μαρκίωνος. Στη συνέχεια επισκέφθηκε την Κιλικία, τη Λυκαονία και την Πισιδία, όπου κήρυξε «τά περί τοῦ Κυρίου Ιησοῦ Χριστοῦ μετά πάσης παρρησίας ἀκωλύτως». Ενδεικτικό είναι ότι ο ένθερμος ιεραποστολικός του ζήλος σε συνδυασμό με τις μακροχρόνιες και καρποφόρες ιεραποστολικές του περιοδείες θυμίζουν την ιεραποστολική δράση των Αγίων Αποστόλων που επισκέφθηκαν πολλούς τόπους για να κηρύξουν το Ευαγγέλιο του Χριστού. Γι’ αυτό και δικαίως του αποδόθηκε ο τίτλος του «ισαποστόλου», αφού κανείς άλλος επίσκοπος της εποχής εκείνης δεν διάνυσε τόσο μεγάλες αποστάσεις και δεν περιόδευσε σε τόσα πολλά μέρη για να κηρύξει κατά μίμηση των Αγίων Αποστόλων τον λόγο του Θεού.

Μετά την πλούσια ιεραποστολική του δράση επέστρεψε στην Ιεράπολη της Φρυγίας, όπου το πνευματικό του ποίμνιο τον υποδέχθηκε με ανείπωτη αγαλλίαση. Εκεί συνέχισε ως ακάματος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού το ποιμαντικό του έργο, ενώ παράλληλα με τη χάρη του Θεού θεράπευσε ασθενείς και εκδίωξε δαιμόνια. Ιδιαίτερη όμως μέριμνα και αγάπη επέδειξε και στους κληρικούς της επαρχίας του, αφού για την ορθή πνευματική τους καθοδήγηση συνέταξε εγχειρίδιο με τις κατάλληλες νουθεσίες και υποδείξεις. Όμως η καρποφόρα επίγεια δράση του πλησίαζε πλέον να ολοκληρωθεί και ο ίδιος προαισθανόμενος την εκδημία του, υπέδειξε τον διάδοχό του στην Επισκοπή Ιεραπόλεως, τονίζοντάς του τη μεγάλη ευθύνη των επισκοπικών του καθηκόντων. Κάποια στιγμή αποσύρθηκε σ’ ένα υψηλό βουνό για να προσευχηθεί, όπου με τη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο ανέβλυσε μία πηγή θερμού ύδατος. Κατόπιν προαισθανόμενος τον επικείμενο θάνατό του που έλαβε χώρα σε ηλικία εβδομήντα δύο ετών, κατέβηκε στην Ιεράπολη και ετοίμασε τον τάφο του κοντά στον βωμό που είχε μεταφέρει το δαιμόνιο. Μάλιστα έδωσε την εντολή να σκαλίσουν μία επιγραφή σε πέτρινη πλάκα, η οποία διασώθηκε μέχρι σήμερα και φυλάσσεται σε μουσείο της Ρώμης. Στην επιγραφή αυτή αναγράφονται τα ακόλουθα:

› Ἐκλεκτῆς πόλεως πολίτης τόδ’ ἐποίησα ζῶν, ἵν’ ἔχω καιρῷ σώματος ἔνθα θέσιν, τοὔνομ’ Ἀβέρκιος˙ ὅ ὤν μαθητής ποιμένος ἁγνοῦ, ὅς βόσκει προβάτων ἀγέλας ὄρεσιν πεδίοις τε, ὀφθαλμούς ὅς ἔχει μεγάλους πάντῃ καθορῶντας. Οὖτος γάρ μ’ ἐδίδαξε γράμματα πιστά˙ εἰς Ρώμην ὅς ἔπεμψεν ἐμέ βασιλείαν ἀθρῆσαι καί βασίλισσαν ἰδεῖν χρυσόστολον, χρυσοπέδιλον˙ λαόν δ’ εἶδον ἐκεῖ λαμπράν σφραγεῖδαν ἔχοντα. Καί Συρίης πέδον εἶδα καί ἄστεα πάντα, Νισῖβιν, Εὐφράτην διαβάς, πάντῃ δ’ ἔσχον συνομίλους Παῦλον ἔχων ἔποχον. Πίστις πάντῃ δέ προῆγε καί παρέθηκε τροφήν πάντῃ ἰχθύν ἀπό πηγῆς πανμεγέθη καθαρόν, ὅν ἐδράξατο παρθένος ἁγνή˙ καί τοῦτον ἐπέδωκε φίλοις ἔσθειν διά παντός οἶνον χρηστόν ἔχουσα κέρασμα διδοῦσα μετ’ ἄρτου….

Από τα ιερά λείψανα του Αγίου Αβερκίου διασώθηκε η τιμία κάρα του, η οποία φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Παναχράντου της νήσου Άνδρου, ενώ αποτμήματα λειψάνων του φυλάσσονται στις Ιερές Μονές Καρακάλου του Αγίου Όρους, Προυσού Ευρυτανίας, Παναγίας Φανερωμένης Σαλαμίνος και Κύκκου Κύπρου, όπου κατόπιν παρακλήσεως του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρου, του και Καθηγουμένου της Μονής, εποιήθη Ακολουθία προς τιμήν του Αγίου από τον Μέγα Υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας Δρ. Χαραλάμπη Μ. Μπούσια. Επίσης στο χωριό Ελεγμοί (Κουρσουνλού) της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας σώζεται το ερειπωμένο Καθολικό της ιστορικής Ιεράς Μονής του Αγίου Αβερκίου που είναι κτίσμα της κομνήνειας εποχής και χρονολογείται από τον 9ο μ.Χ. αιώνα.

Ο Άγιος Αβέρκιος εορτάζεται πανηγυρικά στη Σαντορίνη, θεωρούμενος μάλιστα ως ο προστάτης άγιος των κρασιών, αφού ο εορτασμός της μνήμης του στις 22 Οκτωβρίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το άνοιγμα των νέων κρασιών. Άλλωστε από παλαιοτάτων χρόνων την ημέρα της εορτής του Αγίου άνοιγαν στη Σαντορίνη οι κάναβες που ήταν συνήθως υπόσκαφες αποθήκες για να δοκιμάσουν τα κρασιά της νέας σοδειάς. Η ιδιαίτερη τιμή που απολαμβάνει ο Άγιος Αβέρκιος στη Σαντορίνη οδήγησε το 1826 στη σύνταξη Ασματικής Ακολουθίας προς τιμήν του, η οποία επανεκδόθηκε το 1867. Επ’ ονόματί του στο κυκλαδίτικο αυτό νησί υπάρχουν δύο ιεροί ναοί, οι οποίοι είναι και οι μοναδικοί ναοί του Αγίου σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Ο ένας ναός βρίσκεται στο χωριό Πύργος πάνω από την κεντρική πλατεία, ενώ ο δεύτερος ναός που ανεγέρθηκε το 1995, βρίσκεται στο χωριό Εμπορείο. Αλλά στο όνομα του θαυματουργού Αγίου είναι εγκαινιασμένο ήδη από τις 10 Φεβρουαρίου του 1798 και το δεξιό κλίτος του ιερού ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος Εμπορείου, γεγονός που αποδεικνύει την ξεχωριστή λατρευτική τιμή που αποδίδουν οι κάτοικοι της οινοπαραγωγικής Σαντορίνης στον ισαπόστολο του Χριστού Άγιο Αβέρκιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η τιμή του Αγίου στην Ερμιόνη Αργολίδος, όπου στον ιερό ενοριακό ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου υπάρχει σε περίτεχνο προσκυνητάρι φορητή εικόνα του Αγίου, έργο του εξ Ύδρας ιερέως Λαζάρου Καρβελά, η οποία αποτελεί δωρεά των οινοπωλών της Ερμιόνης το 1908. Ενδεικτικό είναι ότι κατά την ημέρα της εορτής του στην Ερμιόνη άνοιγαν τα νέα κρασιά και μετά τη Θεία Λειτουργία διαβαζόταν η σχετική ευχή για να γίνει ο μούστος «καλόπιστο» κρασί.

Εκτός όμως από την πράγματι ενδιαφέρουσα λαογραφική προσέγγιση της εορτής του Αγίου Αβερκίου, η ολόθερμη ευχή μας είναι, επικαλούμενοι τις πρεσβείες του στη σημερινή αλλοπρόσαλλη εποχή, να διατηρήσουμε ακραιφνή τον απαράμιλλο θησαυρό της χριστιανικής πίστεως, αφού ο σωτηριώδης λόγος του Ευαγγελίου του Χριστού, τον οποίο με τόσο ένθερμο ιεραποστολικό ζήλο κήρυξε ο θεοφόρος ισαπόστολος και θεοπρόβλητος ιεράρχης της Ιεραπόλεως, είναι ο μόνος που νοηματοδοτεί την επίγεια πορεία και τον πνευματικό μας αγώνα για τη σωτηρία της ψυχής μας.

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία

[1] Μπούσια Χαραλάμπους Μ., Ακολουθία του Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Αβερκίου Επισκόπου Ιεραπόλεως, χ.χ.

[2] Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος Δεύτερος- Οκτώβριος, Εκδόσεις Ίνδικτος, Β΄ Έκδοση, Αθήναι 2011.

Από τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου

Oύτος ήτον Eπίσκοπος Iεραπόλεως Φρυγίας Σαλουταρίας, κατά τους χρόνους Mάρκου Aντωνίνου, εν έτει ρπϛ΄ (186), ιατρείας πολλάς και θαύματα διάφορα εργαζόμενος. Aπό τα οποία είναι και τα ακόλουθα.

Kαλεσθείς γαρ ούτος να υπάγη εις Pώμην, ιάτρευσε την θυγατέρα του βασιλέως, η οποία εν ω καιρώ έμελλε να υπανδρευθή, ενωχλήθη από πονηρόν δαιμόνιον. Tαύτην ουν ηλευθέρωσεν από το πάθος ο Άγιος, και εδίωξε το δαιμόνιον μακράν εις τον τόπον, οπού πρότερον εκατοίκει. Aφ’ ου πρότερον αυτό αναγκάσθη υπό του Oσίου να ομολογήση την κακίαν του ενώπιον πάντων.

Aλλά και όταν επήγαινεν εις την Pώμην, εβάλθησαν ομού εις ένα αγγείον κρασί και λάδι. Kαι διά προσευχής του Aγίου εφυλάχθησαν αυτά ασύγχυτα, και εύγαιναν από το αγγείον χωριστά χωριστά το καθ’ ένα.

Όταν δε έμελλε να γυρίση από την Pώμην, ηνάγκασεν ένα δαίμονα να σηκώση μίαν μεγαλωτάτην πέτραν. Tην οποίαν βαστάζωντας ο δαίμων έμπροσθεν εις όλους, την επήγεν από την Pώμην εις την Iεράπολιν. Tαύτην δε την πέτραν επρόσταξεν ο Άγιος και την έβαλον επάνω εις τον τάφον του, ωσάν μίαν νικητικήν κολόναν.

Αλλά και θερμά νερά διά προσευχής του ο Άγιος ούτος εύγαλεν από τα βάθη της γης. Kαι άλλα πολλότατα εποίησε θαύματα, κηρύττων μεν αποστολικώς εις όλας τας πόλεις της Συρίας και Mεσοποταμίας την ευσεβή και ορθόδοξον πίστιν. Φιλιόνων δε τας Eκκλησίας και πόλεις εκείνας, οπού είχον διχονοίας αναμεταξύ των. Διά τούτο και ισαπόστολος παρά πάντων ωνομάσθη. Kαθότι και αυτός επεριτριγύρισε πολλήν γην και θάλασσαν, καθώς και οι κορυφαίοι του Xριστού Aπόστολοι.

Eπήγε δε ο Άγιος και εις την Λυκαονίαν και Πισσιδείαν και εις την επαρχίαν των Φρυγών, και επλήρωσεν όλας τας πόλεις αυτάς από τα ορθά δόγματα της ευσεβείας. Άφησε δε και εις την Eκκλησίαν του Iεράπολιν ένα βιβλίον, γεμάτον από διδασκαλίας, το οποίον άριστα συνέγραψεν ο ίδιος. Oύτω λοιπόν ζήσας ο αοίδιμος εν οσιότητι και δικαιοσύνη, και πανταχού διαλάμψας με λόγια και έργα και θαύματα, και φθάσας εις χρόνους εβδομήκοντα δύω, προς Kύριον εξεδήμησε.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀποστόλων τὸν ζῆλον ἐκμιμησάμενος, τὴ Ἐκκλησία ἐκλάμπεις ὡς ἑωσφόρος ἀστήρ, τὴν θεόσδοτον ἰσχὺν φαίνων τοὶς ἔργοις σοί, σὺ γὰρ θαυμάτων ἱερῶν, τᾶς δυνάμεις ἐνεργῶν, Ἀβέρκιε Ἱεράρχα, πρὸς εὐσέβειας εἰσόδους, τοὺς πλανωμένους καθωδήγησας.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ’.
Κανόνα πίστεως, καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλον, ἀνέδειξε σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Ἀβέρκιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον Ἦχος δ’. Ὡς ἀπαρχὰς.
Ὡς Ἱερέα μέγιστον, καὶ Ἀποστόλωv σύσκηvοv, ἡ Ἐκκλησία γεραίρει σε ἅπασα, ἡ τῶν πιστὼv Ἀβέρκιε, ἢv ταῖς σαῖς ἰκεσίαις περιφύλαττε μάκαρ, ἀκαταγώvιστον, ἐξ αἱρέσεως πάσης, καὶ ἄσειστοv πολυθαύμαστε.

Πηγή: Καλλιμασιά, Άγιος Κοσμάς, Ορθόδοξος Συναξαριστής

Η Αστυπάλαια στο διαμορφούμενο στρατηγικό περιβάλλον στα Δωδεκάνησα απέκτησε, λόγω των εξελίξεων, "ΘΕΣΗ ΚΛΕΙΔΙ". Τον Σεπτέμβριο του 1943, οι Γερμανοί είχαν καταλάβει την Ρόδο και στις 3 Οκτωβρίου είχαν αποκτήσει ξανά τον έλεγχο της Κω. Το επόμενο βήμα τους ήταν η ανακατάληψη της Λέρου, σημαντικότατου φρουρίου στην περιοχή. Για τον σκοπό αυτό είχε συγκροτηθεί το συγκρότημα μάχης του Αντιστράτηγου Μίλερ (Kampfgruppe Muller), Διοικητή της 22ας Μεραρχίας Πεζικού στην Κρήτη.

Επρόκειτο για μια διακλαδική δύναμη, σύμφωνα με τα μέχρι τότε διαμορφωμένα επιχειρησιακά πρότυπα, που επέτρεπε την συνδυασμένη ενέργεια Ναυτικού – Αεροπορίας – Στρατού. Για αυτόν τον σκοπό, δημιουργήθηκε ένα σύστημα στενής συνεργασίας της Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Αιγαίου και του Γερμανικού 10ου Αεροπορικού Σώματος (X Flieger Korps), ενώ κύριο ρόλο ανέλαβαν ειδικές μονάδες για ταχύτατη και χειρουργική δράση, όπως αλεξιπτωτιστές και καταδρομείς της Μεραρχίας των Βραδεμβούργιων.

Ενόψει της Γερμανικής επίθεσης στην Λέρο, η Αστυπάλαια μαζί με την κοντινή Λέβιθα, απέκτησε ρόλο καίριας προφυλακής για τις Συμμαχικές δυνάμεις Και η διατήρησή της είχε κεφαλαιώδη σημασία. Βασική ένδειξη της στρατηγικής σημασίας της νήσου όσον αφορά την μεταφορά στρατευμάτων, ενισχύσεων και πολεμοφοδίων, στις διεξαγόμενες επιχειρήσεις στα Δωδεκάνησα, είναι ο μεγάλος αριθμός εμπλεκομένων δυνάμεων και απωλειών και από τις δύο πλευρές στη γύρω από αυτήν θαλάσσια περιοχή στο διάστημα Σεπτεμβρίου – Νοεμβρίου 1943.

Συγκεκριμένα, οι Συμμαχικές δυνάμεις διατηρούσαν στην περιοχή το αεροπλανοφόρο ILLUSTRUS, τα καταδρομικά SIRIOUS και PENELOPE, έξι αντιτορπιλικά, τρία υποβρύχια, μια εξοπλισμένη ημιολία (σκούνες) και πάνω από 20 αεροσκάφη. Στις παραπάνω ναυτικές δυνάμεις ήταν ενταγμένα και το τραγικά χαμένο Αντιτορπιλικό ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ και το Υποβρύχιο ΚΑΤΣΩΝΗΣ, που εμβολίστηκε από Γερμανικό Ανθυποβρυχιακό στις 14 Σεπτεμβρίου στο δίαυλο Τρικερίου.

Στις ίδιες επιχειρήσεις, οι Γερμανοί απώλεσαν τρία επιταγμένα Εμπορικά, επτά Μεταφορικά, ένα πλοίο μεταφοράς προσωπικού, πέντε αποβατικά, μία ναρκοθέτιδα, δύο S-BOOT (εξοπλισμένα ταχύπλοα, προδρόμους των τορπιλακάτων) και ένα εξοπλισμένο καΐκι. Ένα σύνολο 20 σκαφών επιφανείας χάθηκε, γεγονός που φανερώνει τον σκληρό αγώνα που διεξήχθη για την εξασφάλιση της κυριαρχίας των νησιών. Αποκτά λοιπόν ιδιαίτερη σημασία μια περιγραφή και αυτών των παράπλευρων επιχειρήσεων που πραγματοποιήθηκαν γύρω από την Αστυπάλαια στο διάστημα που προηγήθηκε της κατάληψής της.

ΑΓΩΝΑΣ ΔΡΟΜΟΥ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΑΧΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΤΗΣ

Ενώ η κατάσταση στη Ρόδο ήταν συγκεχυμένη και οι ειδήσεις σχετικά με τις επιχειρήσεις έφταναν αποσπασματικά και με δυσκολία στην Αστυπάλαια, ένας άτυπος αγώνας δρόμου για την εξασφάλιση της κυριαρχίας επί της νήσου είχε αρχίσει να διεξάγεται. Η Βρετανική Διοίκηση διαβλέποντας τη σημασία της Αστυπάλαιας στην επικείμενη επιχείρηση κατά της Λέρου, αποστέλλει στις 15 Σεπτεμβρίου με Ιταλικό Υδροπλάνο και πλήρωμα αποστολή αποτελούμενη από τον Αντιναύαρχο Γούλφσον και τον Ταγματάρχη Τζέλικο, που είχε δράση με τον Ελληνικό Ιερό Λόχο και ήταν εξοικειωμένος με την Ελληνική πραγματικότητα.

Σκοπός της αποστολής, η επιθεώρηση των υπαρχόντων μέσων αμύνης και η προσπάθεια άμεσης βελτίωσής τους. Συμφωνήθηκε από κοινού με τον Ιταλό διοικητή του νησιού Μαργκαρούτσι, η αποστολή υλικού για την τοποθέτηση συρματοπλεγμάτων και ναρκοθέτησης πεδίων, στα σημεία που ήταν πρόσφορα για μια πιθανή Γερμανική αεροναυτική επιχείρηση, καθώς και αποστολή λόχου της Ομάδας Μακράς Ακτίνας Ερήμου (Long Range Desert Group/LRDG). H LRDG είχε μεγάλη καταδρομική εμπειρία στον πόλεμο της ερήμου και θα χρησιμοποιείτο ως δύναμη ελιγμών, ενισχύοντας τις υπάρχουσες Ιταλικές δυνάμεις πεζικού, που θα είχαν καθήκοντα φρουράς και στατικής άμυνας. Δυστυχώς οι ανάγκες επάνδρωσης και άλλων σημείων του μετώπου του Αιγαίου αποδυνάμωσαν σταδιακά κατά πολύ τον λόχο LRDG, σε σημείο που κατά τη μέρα της εισβολής να αποτελεί αμελητέα δύναμη.

Οι Άγγλοι αξιωματικοί επανήλθαν στη Λέρο την επόμενη ημέρα με τορπιλάκατο, αντί του υδροπλάνου, γιατί ενώ αυτό πλησίαζε την Αστυπάλαια για να τους παραλάβει, πολυβολήθηκε από Γερμανικά αεροπλάνα με αποτέλεσμα να προσθαλασσωθεί με βαριές βλάβες στην παραλία Αγρελίδι του νησιού. Εκεί αν και φυλασσόταν, καταστράφηκε από πυρκαγιά που ξέσπασε από άγνωστη αιτία (!). Ήταν η αρχή μιας σειράς περίεργων γεγονότων που μακροχρόνια θα έπαιζαν τον ρόλο τους στη δημιουργία ενός κλίματος δυσπιστίας, αλλά και αμφισβήτησης στο κατά πόσο οι Ιταλικές δυνάμεις ήταν τελικά διατεθειμένες να προβάλουν πραγματική αντίσταση.

Η ΝΗΟΠΟΜΠΗ ΤΗΣ 17ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

Εν τω μεταξύ, γύρω και πάνω από την Αστυπάλαια είχαν αρχίσει να διεξάγονται πολεμικές επιχειρήσεις, προεόρτια της αναμενόμενης μεγάλης μάχης στη Λέρο. Το μεσημέρι της 17ηςΣεπτεμβρίου, δικινητήριο αεροπλάνο που αργότερα αποδείχθηκε ότι ήταν Νοτιοαφρικανικό (!), επιχείρησε εναντίον του λιμανιού της Μαλτεζάνας, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο φυσικό αγκυροβόλιο του νησιού και στο οποίο οι Ιταλοί είχαν εγκαταστήσει ανθυποβρυχιακά φράγματα. Το αεροπλάνο στην πρώτη του διέλευση πολυβόλησε και βομβάρδισε τη λεμβοθύρα του φράγματος, προσκρούοντας μάλιστα και στον ιστό της. Κατά την δεύτερη εφόρμησή του βλήθηκε από τις γειτνιάζουσες αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες με αποτέλεσμα να καταρριφθεί και να σκοτωθεί το πλήρωμά του.

Από τα έγγραφα, τους κώδικες και τον τύπο του αεροσκάφους (Beau fighter) διαπιστώθηκε ότι ήταν συμμαχικό. Οι Ιταλοί έσπευσαν να αποδώσουν την κατάρριψή του περισσότερο στην πρόσκρουσή του στον ιστό παρά στα αντιαεροπορικά πυρά. Το γεγονός όμως αυτό έπαιξε το ρόλο του στις Ιταλό-συμμαχικές σχέσεις, καθώς, όταν οι Άγγλοι ζήτησαν την επιστροφή του κώδικα που είχε βρεθεί στο αεροσκάφος, ο Ιταλός διοικητής Μαργκαρούτσι αρνήθηκε, ζητώντας πρώτα εξουσιοδότηση από την Ναυτική Διοίκηση Λέρου. Ενέργεια μεν σωστή από στρατιωτικής απόψεως, αλλά οι βρετανοί την ερμήνευσαν ως απροθυμία συνεργασίας.

Τη νύχτα της ίδιας μέρας, στολίσκος αντιτορπιλικών, αποτελούμενος από τα Αγγλικά FAULKNOR, ECLIPSE και το Ελληνικό ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ, επεσήμανε βόρεια του νησιού μια γερμανική νηοπομπή που κατευθυνόταν στη Ρόδο. Επακολούθησε σφοδρή ανταλλαγή πυρών με το γερμανικό πλοίο συνοδείας, το οποίο υπέστη ζημιές ενώ δύο από τα μεταφορικά βυθίστηκαν παρασέρνοντας στο βυθό εφόδια και προσωπικό που προορίζονταν από τους Γερμανούς για την ενίσχυση της φρουράς της Ρόδου. Επρόκειτο για τα επιταγμένα εμπορικά PLUTO και PAULA και το Ανθυποβρυχιακό UJ2104. Η ίδια Γερμανική νηοπομπή είχε δεχθεί επίθεση και την προηγούμενη ημέρα από οκτώ Beau fighter της 237ης Πτέρυγας που επιχειρούσε από τη Λεμεσό. Τρία από αυτά είχαν υποστεί ζημιές από τα πυρά του Ανθυποβρυχιακού.

Την επόμενη ημέρα το παρατηρητήριο στο βουνό Καστελάνος ανέφερε ότι το χτυπημένο Γερμανικό Ανθυποβρυχιακό σκάφος κατευθυνόταν στην παραλία του Αγίου Φωκά του νησιού. Οι κοντινές μονάδες εξέπεμψαν περιπόλους αναγνώρισης καθώς και το εξοπλισμένο AUDACAΜΕNTE ως συνοδευτικό του. Το UJ2104 (πρώην DARVIK και πρώην ΚOS 23) επρόκειτο για ένα εξοπλισμένο σκάφος 400 τόνων με δύο πολυβόλα των 40 χλστ., ένα τετράκαννο των 20 χλστ., δύο μονόκαννα των 20 χλστ., ένα πυροβόλο των 13,5 mm, ένα πυροβόλο flak 22 mm και πολλές βόμβες βυθού, ανακτημένο από το Βρετανικό ναυτικό (ήταν βουλιαγμένο στον κόλπο της Σούδας, από το πλήρωμά του) κατά την κατάληψη της Κρήτης.

Η κατάσταση επάνω στο πλοίο ήταν απελπιστική, με νεκρούς και τραυματίες, και τον πληγωμένο κυβερνήτη να έχει την εντύπωση ότι η Αστυπάλαια ήταν σε Γερμανικά χέρια. Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, είχε οδηγήσει εκεί το πλοίο του. Οι 50 περίπου άνδρες του πληρώματος δεν πρόβαλλαν καμία αντίσταση στους Ιταλούς, ενώ το UJ2104 συνοδεύτηκε στη Μαλτεζάνα όπου και εκφορτώθηκαν όσα από τα όπλα του ήταν δυνατόν να αφαιρεθούν. Ιταλικές Ναυτικές Μονάδες περισυνέλεξαν τις επόμενες ώρες επιζώντες της νηοπομπής και έτσι οι αιχμάλωτοι έφτασαν τους 131, οι οποίοι εγκλείστηκαν στα υπόστεγα της Μαλτεζάνας. Το τραυματισμένο UJ2104,μεταφέρθηκε για να προφυλαχθεί απο αεροπορικούς βομβαρδισμούς στη νησίδα Γληνό νησί όπου πήρε και άλλη κλίση τις επόμενες ημέρες και παρασύρθηκε στο βυθό από τις άγκυρές του μετά από μια θύελλα.

Οι Γερμανοί νεκροί μεταφέρθηκαν στο αλιευτικό PEGASO όπου συνοδεία του υποπλοιάρχου και ενός μέλους του πληρώματος του UJ2104, επρόκειτο να ταφούν στην πρωτεύουσα του νησιού. Υπεύθυνος για τους Γερμανούς αιχμαλώτους ήταν ο Ιταλός Υποπλοίαρχος Πιζόλο, ο οποίος όμως δεν είχε λάβει κανένα μέτρο ασφαλείας, με αποτέλεσμα αυτοί να στασιάσουν κατά την μετακίνησή τους από τη Μαλτεζάνα στο λιμάνι της Αστυπάλαιας, επωφελούμενοι την σύγχυση που προκάλεσε η διέλευση ενός αεροπλάνου πάνω από το αλιευτικό. Τελικά η ανταρσία κατεστάλη χάρη στη επέμβαση των Καραμπινιέρων, αλλά το επεισόδιο προστέθηκε στα ύποπτα γεγονότα που σχετίζονταν με τις ειλικρινής διαθέσεις των Ιταλών στο νησί. Το συμβάν ούτε καν αναφέρθηκε στα ανώτερα κλιμάκια, δημιουργώντας υποψίες για τη διάθεση του Πιζόλο να υπακούσει στη νέα κατάσταση.

Η ΕΝΔΟ-ΙΤΑΛΙΚΗ ΔΙΑΜΑΧΗ

Η εκρηκτική αυτή κατάσταση, με τη σκληρή σύγκρουση έξω από το νησί, την εμφάνιση μεγάλων ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων και την δραματική πτώση της Ρόδου και της Κω λίγες μέρες νωρίτερα, επέτειναν την αβεβαιότητα και έγειραν ερωτήματα. Επίκειτο επέμβαση στην Αστυπάλαια; Για πού προορίζονταν τα στρατεύματα; Ακολουθούσαν άλλες δυνάμεις; Ξαφνικά η ήσυχη μέχρι εκείνη τη στιγμή γωνιά των Δωδεκανήσων μεταβαλλόταν σε πολεμικό θέατρο.

Ταυτόχρονα, όμως, με τον πόλεμο στη θάλασσα και τον αέρα, μαινόταν ένας εξίσου σκοτεινός και ανηλεής πόλεμος κατασκοπείας και παραπληροφόρησης. Η Διοίκηση στη Λέρο ζήτησε από το νησί άμεση πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα. Παράλληλα, ο Στρατηγός Σολνταρέλι (διοικητής της Μεραρχίας πεζικού CUNEO που έδρευε στη Σάμο και στην οποία άνηκαν όλες οι δυνάμεις στρατού των Δωδεκανήσων) διέταξε με επιτακτικό τρόπο τη φρουρά της Αστυπάλαιας να αμυνθεί με κάθε μέσο, απαγορεύοντας κάθε διαπραγμάτευση παράδοσης, και ζήτησε να μάθει αν είναι αναγκαία η αποστολή ενισχύσεων. Όλα αυτά στις 11:30΄ της 18ηςΣεπτεμβρίου.

Στις 12:50΄, όμως, ο σταθμός ασυρμάτου της Σάμου λαμβάνει τηλεγράφημα απευθυνόμενο προς τη φρουρά Αστυπάλαιας: <<Η κατάσταση ασφαλώς είναι με το μέρος σας, αντισταθείτε, άλλως καταστρέψατε όπλα και ελάτε σε συμφωνία με τους Γερμανούς…>>. Το σήμα προερχόταν από τη Λέρο! Είναι τουλάχιστον παράλογο από τη μία ο ανώτατος διοικητής των Ιταλικών δυνάμεων στο Αιγαίο να απαγορεύει ρητά την παράδοση, και από την άλλη η διοίκηση της Λέρου να ενεργεί αντίθετα προς αυτή τη διαταγή. Είναι φανερό ότι κάποιοι προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν τη δημιουργηθείσα σύγχυση και να προωθήσουν τα σχέδια της εύκολης κατάληψης του νησιού στην κυριολεξία από το πουθενά, ενώ η ψυχολογία των υπερασπιστών του δοκιμαζόταν άσχημα καθώς μόνο δυσπιστία και καχυποψία επικρατούσε πλέον. Τελικά ο ίδιος ο μέραρχος μερίμνησε για την αποκατάσταση περιοδικής και ασφαλούς επικοινωνίας με την Αστυπάλαια με ασύρματο, μέσω Σάμου και Βρετανικών καναλιών επικοινωνίας. Η κατάσταση πλέον απαιτούσε άμεση ενέργεια.

Η Βρετανική διοίκηση, που είχε εγκατασταθεί στη Λέρο από κοινού με την Ιταλική, αποφασίζει να στείλει στην Αστυπάλαια δύο Ms (Ιταλικές τορπιλάκατοι) για επιτόπιο έλεγχο της κατάστασης. Ενώ αυτές έπλεαν προς το νησί δέχθηκαν επίθεση από σχηματισμό Ju-87. Η Ms-23 χτυπήθηκε με αποτέλεσμα να υποστεί απώλειες και μηχανικές ζημιές, αλλά κατάφερε να καταρρίψει ένα από τα Stukas. Ωστόσο, αναγκάστηκε να προσαράξει στον ορμίσκο Μπονάνο στην Βορειοανατολική πλευρά του νησιού. Η Ms-12, αφού και αυτή εξάντλησε τα πυρομαχικά της, αναζήτησε καταφύγιο στην παραλία του κόλπου Βαθύ. Τα πληρώματα κατέφυγαν στη στεριά.

Η Luftwaffe θέλοντας να εκδικηθεί την απώλεια του Stukas. Έτσι , το απόγευμα της 18ηςεπιστέφει και αποτελειώνει το Ms-23 και την επόμενη το Ms-12. Tα πληρώματα και των δύο τορπιλακάτων επιστρέφουν στη Λέρο στις 21 Σεπτεμβρίου, ενώ αντίθετα ο κυβερνήτης ενός εκ των δύο σκαφών, ονόματι Νταβίσο, λαμβάνει διαταγή να παραμείνει και να αναλάβει καθήκοντα διοίκησης, αντικαθιστώντας τον ύποπτο Μαργκαρούτσι.

Επιπλέον, το βράδυ της 18ης στέλνονται στην Αστυπάλαια 80-100 άνδρες του λόχου Β της LRDG, με επικεφαλής τον Ταγματάρχη Ντέϊβιντ Λόϊντ Όουεν, για την ενίσχυση της άμυνας του νησιού και την παραλαβή των Γερμανών αιχμαλώτων. Η κατάσταση είχε πια ξεκαθαρίσει: Δεν υφίστατο άμεσος κίνδυνος Γερμανικής εισβολής, υπήρχαν πλέον αξιόπιστες μονάδες και στις επόμενες ημέρες θα γινόταν μια προσπάθεια ενίσχυσης της άμυνας, τόσο σε υλικά μέσα όσο και ανύψωσης του ηθικού, αλλά και με την τοποθέτηση πιστών διοικητών.

Συγκεκριμένα, στις 23 Σεπτεμβρίου ανέλαβε τη διοίκηση του Ναυτικού της Αστυπάλαιας ο Πλωτάρχης Νταβίσο, ο οποίος σύντομα διαπίστωσε το χαμηλό ηθικό αξιωματικών και οπλιτών, το πεσμένο μαχητικό πνεύμα καθώς και την έλλειψη εμπιστοσύνης στις δυνατότητες άμυνας. Η μακροχρόνια παραμονή υπό δύσκολες συνθήκες σε ένα απομονωμένο νησί του Αιγαίου, η πλημμελής ταχυδρομική επικοινωνία, η παντελής έλλειψη αντικαταστατών της φρουράς σχεδόν από την έναρξη του πολέμου αλλά και απουσία εμπειρίας πολεμικών επιχειρήσεων είχαν υποσκάψει το ηθικό των ανδρών. Ο πόλεμος είχε χτυπήσει ξαφνικά την πόρτα τους δείχνοντας το πιο σκληρό πρόσωπό του, απαιτώντας πάνω από όλα την στοιχειώδη εξοικείωση, ενώ από την άλλη η συνθηκολόγηση είχε έρθει σαν λύση στα όσα βίωναν στα προηγούμενα χρόνια: Ένα μακρινό, <<Ξένο Πόλεμο>> στον οποίο τώρα αδικαιολόγητα έπρεπε να πληρώσουν το τίμημα που τους αντιστοιχούσε.

Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

Ο Νταβίσο, αναλαμβάνοντας την διοίκηση, απαίτησε την αποστολή από την Λέρο του κυβερνήτη της Ms-23, Ανθυποπλοιάρχου Μπενκίνι, στον οποίο έτρεφε εμπιστοσύνη. Την 1ηΟκτωβρίου ο Μπενκίνι έφτασε στο νησί και από κοινού με τον Νταβίσο ανέλαβαν προσπάθεια ενθάρρυνσης του προσωπικού με τακτικές επισκέψεις στις μονάδες, διεξήγαγαν συχνές συζητήσεις για την αναγκαιότητα αντίδρασης κατά μιας ενδεχόμενης Γερμανικής επέμβασης και έλαβαν μέτρα ενδυνάμωσης της άμυνας.

Συγκεκριμένα, γύρω από την πεδιάδα της Μαλτεζάνας ,πιθανό σημείο ρήψης αλεξιπτωτιστών (θα δικαιωθούν) και στην προϋπάρχουσα βάση εγκατέστησαν αντιαεροπορικά πυροβόλα που είχαν ανακτηθεί από το Γερμανικό ανθυποβρυχιακό σκάφος UJ2104. Στην ίδια περιοχή, σχηματίστηκε μια μονάδα από 100 ναύτες με επικεφαλής τον Υποπλοίαρχο Πιζόλο, ως δύναμη αντίδρασης κατά πιθανής προσγείωσης αλεξιπτωτιστών. Ο λόχος πολυβόλων που διέθετε η φρουρά της νήσου χωρίστηκε σε διμοιρίες, οι οποίες κάλυψαν καίρια σημεία του νησιού, ενώ διατηρήθηκε και μια εφεδρεία 40 ανδρών κοντά στις κύριες εγκαταστάσεις στρατωνισμού στο Μαρμάρι.

Ένα σημείο ζωτικής σημασίας ήταν η εξασφάλιση έγκαιρης προειδοποίησης. Τα ήδη υπάρχοντα παρατηρητήρια κρίθηκαν ανεπαρκή και για αυτό ο Νταβίσο ήρθε σε συνεννόηση με τον Δήμαρχο και τον Ιερέα της Αστυπάλαιας για την οργάνωση ομάδων πολιτών που θα περιέτρεχαν το νησί και θα ειδοποιούσαν σε περίπτωση εχθρικής παρουσίας. Ο Δωδεκανησιακός λαός και στην Αστυπάλαια ήθελε να παίξει ενεργό ρόλο. Να δηλώσει παρών στον διεξαγόμενο αγώνα, παρόλο που θα έπρεπε να σταθεί δίπλα στον χθεσινό κατακτητή. Ζούσε την κρισιμότητα των στιγμών, αλλά διαισθανόταν ότι με αυτό τον τρόπο θα κατέθετε φόρο τιμής προς την ελευθερία του και θα έκανε πραγματικότητα το όνειρο της Ένωσης με την Μητέρα Ελλάδα.

Τέλος, ο Νταβίσο προβλέποντας ότι το κεντρικό, πεδινό τμήμα του νησιού θα είναι ο αντικειμενικός στόχος σε περίπτωση επίθεσης, προχώρησε στις παρακάτω ενέργειες. Ζήτησε από τους επικεφαλής να ενεργήσει ο καθένας με δική του πρωτοβουλία και ανεξάρτητα, και να αμυνθεί με κάθε διαθέσιμο μέσο. Επρόκειτο για σοφή πρόβλεψη καθώς οι Γερμανοί στη διάρκεια της μάχης, έχοντας αεροπορική υπεροχή πάνω από το πεδίο της σύγκρουσης κατέστρεψαν τις επικοινωνίες με εντατικούς βομβαρδισμούς. Υπό αυτή την προβλεπόμενη απώλεια επικοινωνιών, ο Νταβίσο σκέφτηκε να συγκεντρώσει στην κεντρική περιοχή του νησιού κάθε διαθέσιμη δύναμη και να μεταφέρει στο σταθμό διοίκησής του από τη Σκάλα στη Μαλτεζάνα. Τελικά δεν το έπραξε, γιατί αποφάσισε ότι και από εκεί που βρισκόταν θα μπορούσε να επέμβει άμεσα, καθώς οι αποστάσεις ήταν μεν κοντινές αλλά το οδικό δίκτυο εξαιρετικά φτωχό. Ο ίδιος ο Νταβίσο διέθετε ασύρματο και θεωρητικά τελούσε υπό τις διαταγές του Ιταλού διοικητή. Όσον αφορά το λόχο της LRDG, αυτός τοποθετήθηκε στις υπώρειες του όρους Ασιθιά.

Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΟΔΟΥΣ

Η Γερμανική Ανώτατη Διοίκηση, εν τω μεταξύ είχε διαφορετικές προτεραιότητες. Ο Αντιστράτηγος Μίλερ, κρίνοντας ότι μετά τη Ρόδο και την Κω επόμενος στόχος έπρεπε να είναι η πάνοπλη Λέρος, για να ολοκληρωθεί ο έλεγχος των Δωδεκανήσων, εισηγήθηκε άμεση επίθεση. Με αυτό τον τρόπο πίστευε ότι θα στερούσε από τους Βρετανούς οποιαδήποτε δυνατότητα προετοιμασίας και πολύ δε περισσότερο τη χρήση της Λέρου ως εφαλτηρίου για την κατάληψη της Κω και κατόπιν στη χρήση των αεροδρομίων της για μια επιχείρηση εναντίων της Ρόδου.

Οι σύμμαχοι όμως ακολουθούσαν τις εξελίξεις. Μετά από την απόβαση στην Κω, είχαν διατάξει όλες τις διαθέσιμες ναυτικές μονάδες (κυρίως Αντιτορπιλικά κλάσης HUNT) από την Μάλτα και τον Τάραντα να πλεύσουν άμεσα προς την Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, έξι μοίρες καταδιωκτικών Lighthing της Αμερικανικής 12ης Αεροπορικής Δύναμης αποδεσμεύτηκαν από την Κεντρική Μεσόγειο και μεταστάθμευσαν στο Γκαμπούτ της Λιβύης για να υποστηρίξουν τις Ναυτικές Δυνάμεις.

Προς στιγμήν οι σύμμαχοι φάνηκαν αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν τη διαφαινόμενη ολοκληρωτική κατάληψη των Δωδεκανήσων. Όπως είχε αποδειχθεί και στο παρελθόν, ο έλεγχος των θαλασσίων οδών επιβαλλόταν τόσο με την από αέρος όσο και με την ναυτική υπεροχή. Η Γερμανική πλευρά χρειαζόταν και αυτή να εξασφαλίσει άμεσα ασφαλείς θαλάσσιες οδούς, που θα της επέτρεπαν τη μεταφορά των δυνάμεων που είχαν λάβει μέρος στις επιχειρήσεις της Ρόδου και Κω, την άνευ χρονοτριβής ανασυγκρότησή τους και την άμεση χρήση τους στις νέες επιχειρήσεις. Επιπλέον, απαιτείτο η αντικατάσταση των παραπάνω μονάδων από δυνάμεις φρουράς και να εξασφαλιστεί η λογιστική υποστήριξή τους.

Στον αγώνα ελέγχου της θάλασσας οι Γερμανοί δεν είχαν να αντιτάξουν αξιόλογες ναυτικές δυνάμεις, παρά μόνο μικρού εκτοπίσματος συνοδευτικά πλοία , ανθυποβρυχιακά σκάφη και ναρκοθετίδες, που διεξήγαγαν ένα ιδιότυπο <<αμυντικό ναυτικό πόλεμο>>, ναρκοθετώντας πιθανά περάσματα και καλύπτοντας με αυτό τον τρόπο τις νηοπομπές. Από την άλλη, το ίδιο διάστημα, η Luftwaffe είχε αυξήσει τη δύναμή της σε 362 επιχειρησιακά αεροσκάφη στην περιοχή του Αιγαίου (44 αναγνωριστικά, 54 καταδιωκτικά, 68 βομβαρδιστικά μακράς ακτίνας, 69 βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης, 50 ναυτικής συνεργασίας και 77 μεταγωγικά).

Σε αυτό τον αγώνα ελέγχου των θαλάσσιων οδών συγκοινωνίας, η στρατηγική αξία της Αστυπάλαιας θα αποδεικνυόταν περίτρανα. Το πρωί της 6ης Οκτωβρίου, το Γερμανικό 9/999 Τάγμα Πεζικού Φρούρησης επιβιβάσθηκε στο Ατμόπλοιο ΟΛΥΜΠΟΣ με αποστολή την αντικατάσταση των δυνάμεων εφόδου της Κω. Την νηοπομπή αποτελούσαν, επίσης, τα πορθμείαF30, F327, F336, F494, F496 και F532. Συνοδεία παρείχαν το ανθυποβρυχιακό σκάφος UJ2111 και αεροσκάφη Arado.

Tο Ανθυποβρυχιακό UJ2111

Το ΟΛΥΜΠΟΣ προηγείτο και ακολουθούσαν τα πορθμεία σε διπλή στήλη, ενώ στο τέλος βρισκόταν το Ανθυποβρυχιακό σκάφος. Η νηοπομπή εντοπίσθηκε από νωρίς από συμμαχικά αεροσκάφη, ενώ μια αναφορά για την πορεία της δόθηκε και από την περίπολο Τ1 του LRDG, που ήταν εγκατεστημένη σε παρατηρητήριο στην Κύθνο. Τα Γερμανικά πλοία δεν γνώριζαν πως όδευαν προς τον όλεθρο, με τους συμμάχους να έχουν αποφασίσει να χτυπήσουν τη νύχτα, όταν τα αεροσκάφη θα αποσύρονταν.

Στις 3.30΄ της 7ης Οκτωβρίου ακούστηκαν 3 εκρήξεις τορπιλών, χωρίς κάποιο από τα πλοία να πληγεί. Μια ώρα αργότερα, όμως, και ενώ η νηοπομπή βρισκόταν βόρεια της Αστυπάλαιας, το Βρετανικό υποβρύχιο UNRULLY, που είχε προσβάλλει νωρίτερα την νηοπομπή, αναδύθηκε και επιτέθηκε με τα πυροβόλα του. Αρχικά έπληξε το ΟΛΥΜΠΟΣ και ένα πορθμείο, τα οποία άρχισαν να φλέγονται. Το Γερμανικό Ανθυποβρυχιακό σκάφος απάντησε αμέσως με πυρά και εξανάγκασε το υποβρύχιο σε κατάδυση. Ήταν όμως αργά.

Στις 4.50΄, τα Βρετανικά καταδρομικά SIRIUS και PENELOPE και τα αντιτορπιλικά FAULKNOR και FURY προσέγγισαν τα απροστάτευτα θηράματά τους. Το Ανθυποβρυχιακό άρχισε να βάλει εναντίον τους σε έναν άνισο αγώνα, δημιουργώντας παράλληλα προπέτασμα καπνού και διατάσσοντας τα πορθμεία να χρησιμοποιήσουν την ακτή της Αστυπάλαιας ως προκάλυμμα. Η υπεροχή των επιτιθεμένων ήταν συντριπτική. Τα δύο καταδρομικά επικεντρώθηκαν στο UJ211 και τα αντιτορπιλικά στα πορθμεία. Η θάλασσα γρήγορα γέμισε συντρίμμια, ναυαγούς και πτώματα. Οι επιζήσαντες έγιναν και αυτοί στόχοι (σύμφωνα με τις Γερμανικές αναφορές), μιας και οι ενισχύσεις αυτές δεν έπρεπε να φτάσουν στην Κω.

Εν τω μεταξύ, έχει ξημερώσει η 7η Οκτωβρίου και είχε έρθει η ώρα της Γερμανικής αεροπορίας να επέμβει. Τα Βρετανικά καταδρομικά έγιναν με τη σειρά τους στόχοι επιθέσεων από σχηματισμό JU-88, που είχαν ειδοποιηθεί ήδη από την νύχτα και είχε ζητηθεί η συνδρομή τους. Οι πυροβολαρχίες της Αστυπάλαιας (Καστελάνου, Αγίου Ιωάννη, Βίγλας) διατάσσονται να ανοίξουν πυρ κατά των Γερμανικών πλοίων. Το πράττουν, αλλά με καθυστέρηση διότι, σύμφωνα με την επίσημη αναφορά, οι διοικητές τους αντιμετώπισαν δυσκολίες να στείλουν προσωπικό από τα καταφύγιά τους προς τα πυροβόλα(!). Παρόλα αυτά, κατορθώνουν να πλήξουν την F496 που μέχρι εκείνη τη στιγμή έπλεε σχετικά αλώβητη, με δύο άμεσες βολές πυροβόλων των 76 χλστ. Αναγκάζοντάς την να προσαράξει στην παραλία του Αγίου Ανδρέα. Από λάθος, όμως, οι Ιταλικές πυροβολαρχίες βάλλουν και εναντίων των Βρετανικών αντιτορπιλικών(!). Το αποτέλεσμα των Βρετανικών επιθέσεων στην Γερμανική νηοπομπή είναι τελικά η βύθιση πέντε αποβατικών και του ΟΛΥΜΠΟΣ. Μέχρι τις 9 Οκτωβρίου, 1.027 Γερμανοί επιζώντες θα περισυλλεγούν, περίπου 70 από την F496 θα αιχμαλωτιστούν στην Αστυπάλαια, ενώ πάνω από 80 θα είναι αγνοούμενοι.

Η ημέρα συνεχίστηκε με συνεχείς προσβολές της αγγλικής Ναυτικής δύναμης από Γερμανικά βομβαρδιστικά, και αερομαχίες μεταξύ της RAF και της LUFTWAFFE. Στη σύγκρουση αυτή σημειώθηκε και η πρώτη εμπλοκή των ανώτερων τεχνολογικά Αμερικανικών μαχητικών Lighthing, που αποδείχθηκαν θανάσιμοι αντίπαλοι. Το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό θα πλήρωνε εξίσου βαρύ τίμημα με τους Γερμανούς. Από τον Βρετανικό στολίσκο, καταστροφές υπέστη το PENELOPE, βυθίστηκε το αντιτορπιλικό PANTHER και βαριές ζημιές έπαθε το αντιαεροπορικό καταδρομικό CARLISLE.

ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΑΜΥΝΑ

Η καταστροφή της <<Νηοπομπής Όλυμπος>> καθυστέρησε την Γερμανική επέμβαση στη Λέρο, ελλείψει αποβατικών, αλλά και κατέδειξε με δραματικό τρόπο στους Γερμανούς την αναγκαιότητα κατάληψης της Αστυπάλαιας, πριν την πραγματοποίηση οποιασδήποτε μελλοντικής επιχείρησης, και την χρήση της ως ναυτικό προγεφύρωμα, καταφύγιο των νηοπομπών και τοποθεσία ελέγχου των θαλασσίων γραμμών συγκοινωνίας χάρις στις πυροβολαρχίες της. Από την άλλη, το περιστατικό της ναυτικής μάχης απέδειξε, για μια ακόμη φορά, τα μειωμένα αντανακλαστικά και το χαμηλό μαχητικό πνεύμα των ιταλικών δυνάμεων αμύνης της Αστυπάλαιας.

Είχε όμως και μια άλλη σημαντική συνέπεια. Μερικοί από τους επιζήσαντες και τους τραυματίες αιχμαλωτίστηκαν στο νησί και μετά από μερικές ημέρες στάλθηκαν στη Λέρο με ένα αγγλικό πλοίο που μετέφερε τρόφιμα. Το πλοίο δεν έφτασε ποτέ στην Λέρο(!) Καταλήφθηκε εν πλω από τους Γερμανούς και κατευθύνθηκε στην Λέβιθα, που ήταν σε Γερμανικά χέρια. Οι πρώην αιχμάλωτοι έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για τον σχεδιασμό της επίθεσης στην Αστυπάλαια, σχετικά με την αμυντική οργάνωση, τις θέσεις των πυροβολαρχιών, κλπ. Ήταν δε τόσο πολύτιμη η προσφορά τους, που υποστηρίχθηκε ότι τις πληροφορίες στους Γερμανούς αιχμαλώτους είχαν δώσει φιλογερμανικά Ιταλικά στοιχεία, με σκοπό την ευκολότερη κατάληψη του νησιού. Η έρευνα που διεξήγαγε το Ιταλικό Ναυτικό μετά τον πόλεμο δεν καταλόγισε ευθύνες σε μια μάλλον πολύ σκοτεινή υπόθεση και σε μια περίοδο όπως η μεταπολεμική που η Ιταλία ήθελε περισσότερο να ξεχάσει παρά να αποδώσει τις οποιεσδήποτε ευθύνες.

Η άμυνα της Αστυπάλαιας, που όπως φαίνετε είχε προδοθεί, θα αντιμετώπιζε την επικείμενη Γερμανική επίθεση διαθέτοντας τα παρακάτω μέσα:
Πέντε πυροβολαρχίες, (δύο ναυτικές, δύο ναυτικές αντιαεροπορικές και μία αντιαποβατική) κατανεμημένες στο νησί στις εξής τοποθεσίες και με τις αντίστοιχες κωδικές ονομασίες:
ΚΑΣΤΕΛΑΝΟΣ (πυροβολαρχία San Marco), με τρία πυροβόλα των 152/40 και ένα των 120/45.
ΒΙΓΛΑ (πυροβολαρχία st687) με τέσσερα ναυτικά πυροβόλα των 76/40.
ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ-ΜΑΛΤΕΖΑΝΑ (πυροβολαρχία st988) με πέντε ναυτικά αντιαεροπορικά πυροβόλα των 76/40.
ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥΡΚΟΒΙΓΛΑ (πυροβολαρχία st221) με τέσσερα ναυτικά αντιαεροπορικά πυροβόλα των 76/40.
ΜΥΛΟΣ (1η πυροβολαρχία) με τέσσερα πυροβόλα των 76/17 σε αντιαποβατικό ρόλο.

Όλες οι παραπάνω θέσεις καλύπτονταν από ελαφρά πολυβόλα. Επίσης, υπήρχαν τα πυροβόλα και τα αντιαεροπορικά που είχαν εκφορτωθεί από τα Γερμανικά σκάφη των δύο νηοπομπών, όμως είναι αμφίβολο αν ήταν επιχειρησικά την ώρα της εισβολής.
Όσον αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση, το νησί καλυπτόταν από τρείς σταθμούς – παρατηρητήρια και ήταν χωρισμένο σε αντίστοιχες ζώνες ευθύνης:
Βορειοδυτική (θέση περβόλες).
Νότια (θέση Θυμαδάρι).
Βορειοανατολική (Καστελάνος).
Ένα Σηματορείο στη θέση Λιβάδι.
Σταθμός ασυρμάτου για την εξωτερική επικοινωνία(RADIO, σημερινό Δημοτικό Σχολείο), ενώ όλες οι εγκαταστάσεις συνδέονταν με τον Σταθμό Διοίκησης που βρισκόταν στην Σκάλα (σήμερα ιδιωτικό οίκημα στο λιμάνι της Σκάλας).
Το ναυτικό κάλυπτε την επάνδρωση όλων των παραπάνω σταθμών με δύναμη περίπου 500 ανδρών. Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι το νησί διέθετε άλλες τέσσερις αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες, οι οποίες όμως είχαν αποσυρθεί πολύ πριν την εισβολή.
Τα τμήματα του Ιταλικού Στρατού αποτελούνταν κυρίως, από ένα λόχο Πολυβόλων του 10ου Συντάγματος πεζικού (Ταξιαρχία Ρεγγίνα). Αυτή η δύναμη ήταν υπεύθυνη για την επάνδρωση θέσεων μάχης, χαρακωμάτων και πρόχειρων πολυβολείων κατά μήκος της παραλιακής περιμέτρου. Σαν έδρα διοίκησης είχε το Μαρμάρι και μαζί με άλλες δυνάμεις ιταλικού Πεζικού έφθανε τους 300 άνδρες .
Στην Αστυπάλαια επίσης, είχε την έδρα της η 6η Μοίρα Ναρκαλιευτικών, που την αποτελούσαν 8 επιταγμένα μηχανοκίνητα αλιευτικά, καθώς και δύο μεταφοράς προμηθειών. Επιπλέον υπήρχαν τρία ανθυποβρυχιακά φράγματα που έφραζαν την Μαλτεζάνα και από τα τρία στόμια.

Το οδικό δίκτυο ήταν εξαιρετικά φτωχό και πολύ εύκολο να προσβληθεί κατά την διάρκεια αεροπορικών επιδρομών, σε σημείο που η μεταφορά οποιασδήποτε δύναμης με τα ούτως ή άλλως πενιχρά μεταφορικά μέσα να αποτελεί αυτοκτονική επιχείρηση. Πέρα από το ήδη διαμορφωμένο χαμηλό ηθικό των Ιταλικών δυνάμεων, το προσωπικό αποδείχθηκε ανεπαρκώς εκπαιδευμένο σε μάχες επί ορεινού εδάφους. Πολύ δε περισσότερο απέναντι σε ένα καλά εκπαιδευμένο, αποφασισμένο και εμπειροπόλεμο αντίπαλο.

ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΒΑΣΗΣ

Το βάρος της Γερμανικής επίθεσης θα σήκωνε κυρίως ο 15ος Λόχος Αλεξιπτωτιστών του 4ουΣυντάγματος Βραδεμβούργιων, που θα εκτελούσε άλμα με αλεξίπτωτα. Παράλληλα, ο 1οςΛόχος Αμφίβιων Καταδρομών (JAGER) του 1ου Συντάγματος Βραδεμβούργιων θα μεταφερόταν με υδροπλάνα στο νησί και θα αποβιβαζόταν με λέμβους στις ακτές. Σε αυτό το σημείο να σημειωθεί ότι ο Λόχος Αλεξιπτωτιστών είχε μεταφερθεί κυριολεκτικά την παραμονή της απόβασης από το Κράλγεβο της Γιουγκοσλαβίας στην Αθήνα, φέροντας μόνο τον ατομικό του οπλισμό.

Η εμπειρία που είχαν αποκτήσει αυτοί οι άνδρες από τις επιχειρήσεις κατά των παρτιζάνων, αλλά και το γεγονός ότι αποτελούσαν μια ειδική επίλεκτη δύναμη, που βασιζόταν περισσότερο στον αιφνιδιασμό παρά στην ισχύ πυρός, θα αποδεικνύονταν καθοριστικοί παράγοντες για την επιτυχία του γερμανικού σχεδίου κατάληψης της Αστυπάλαιας. Ακόμα και ο σχεδιασμός των ανώτερων κλιμακίων ήταν αριστοτεχνικός. Οι επικεφαλής των Βραδεμβούργιων καταδρομών ήταν εφοδιασμένοι με χάρτες του νησιού, στους οποίους ήταν σημειωμένες με απόλυτη ακρίβεια όλες οι Ιταλικές αμυντικές θέσεις (!). Όπως τελικά αποδείχθηκε, οι γερμανοί αιχμάλωτοι του πλοίου ΟΛΥΜΠΟΣ και οι συμπαθούντες των Ναζί Ιταλοί αξιωματικοί, είχαν κάνει πολύ καλή δουλειά.

Την μεταφορά των Βραδεμβούργειων καταδρομέων και την αεροπορική κάλυψη της απόβασης ανέλαβε το 10ο Αεροπορικό Σώμα. Οι Γερμανικές δυνάμεις θα προσέγγιζαν την Αστυπάλαια μόνο από αέρος καθώς η θαλάσσια οδός είχε αποδειχθεί απόλυτα επικίνδυνη. Φθάνοντας στην Αστυπάλαια οι Αλεξιπτωτιστές θα έπεφταν σε προκαθορισμένες ζώνες ρίψεις, ενώ οι αμφίβιοι καταδρομείς θα αποβιβάζονταν με ελαστικές φουσκωτές λέμβους, από τα υδροπλάνα που θα τους μετέφεραν. Τα υδροπλάνα ήταν ειδικά διαμορφωμένα JU-52 με πλωτήρες, που θα συνοδεύονταν από εξοπλισμένα υδροπλάνα ARADO-196.

Ήταν μια πρωτοποριακή σε σύλληψη και εκτέλεση καταδρομική επιχείρηση που ήθελε να εκμεταλλευθεί στο έπακρο το στοιχείο του αιφνιδιασμού και να εφαρμόσει την ταυτόχρονη και πολλαπλή ισχυρή κρούση στα ζωτικά σημεία του αντιπάλου, χωρίς να του δίνει την παραμικρή ευκαιρία να αντιτάξει μακροχρόνια άμυνα, για την οποία οι Βραδεμβούργιοι καταδρομείς, αμφίβιοι και αλεξιπτωτιστές, δεν ήταν ούτε προετοιμασμένοι ούτε εκπαιδευμένοι.

H EΠΙΘΕΣΗ ΑΡΧΙΖΕΙ

ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΠΙΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ ΜΕΣΩ ΛΕΜΒΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΛΑΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ - ΠΕΙΡΑΙΑΣ

Η 22 Οκτωβρίου 1943, ήταν μια θαυμάσια ημέρα πάνω από το Αιγαίο, με άριστες καιρικές συνθήκες που ευνοούσαν την απόβαση των Γερμανών. Από το ξημέρωμα οι Γερμανοί καταδρομείς είχαν επιβιβασθεί σε αεροπλάνα που θα τους μετέφεραν πάνω από τη ζώνη ρίψης και τα σημεία απόβασης στις ακτές της Αστυπάλαιας. Στο αεροδρόμιο του Τατοϊου τα μεταγωγικά JU-52 με τους αλεξιπτωτιστές και στο Παλαιό Φάληρο τα υδροπλάνα JU-52 και ARADO-196 με τους αμφίβιους καταδρομείς ζέσταιναν τους κινητήρες τους. Το έδαφος για την απόβαση θα προετοίμαζαν με βομβαρδισμούς ακριβείας τα διαβόητα STUKAS, που αν και παρωχημένα, εξακολουθούσαν να αποτελούν θανάσιμο όπλο ακριβείας κατά στόχων επιφανείας και εφιαλτικό αντίπαλο οποιασδήποτε αντιαεροπορικής άμυνας.

Τούτη τη φορά το αεροπορικό κομβόι δεν ήταν διατεθειμένο να πληρώσει τίμημα σε ανθρώπινες ζωές, όπως τα αντίστοιχα ναυτικά, τις δύο προηγούμενες φορές, γύρω από την Αστυπάλαια. Ο συγχρονισμός ήταν αριστοτεχνικός μιας και ο χρόνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καθοριστικός παράγοντας. Ο αιφνιδιασμός έπρεπε να είναι απόλυτος για να μην αφήσει κανένα περιθώριο αντίδρασης στους αμυνόμενους. Ένα χτύπημα τόσο ισχυρό που θα συνέτριβε το ούτως ή άλλως χαμηλό ηθικό του εχθρού και θα τον αποθάρρυνε να προβεί σε οποιαδήποτε είδους άμυνα.

Οι Βραδεμβούργιοι καταδρομείς από την πλευρά τους, διέθεταν εκείνα τα συστατικά στοιχεία της ψυχοσύνθεσης κάθε στρατιώτη που αποφασίζει να γίνει καταδρομέας, κέφι και αδιαφορία για το παιχνίδι με τον θάνατο. Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που θα έπαιζαν μαζί του. Αν και λίγες μόνο ημέρες στην Ελλάδα είχαν προσαρμοστεί στο νέο και τόσο διαφορετικό πεδίο μάχης από εκείνο των βουνών της Γιουγκοσλαβίας. Από αέρος ή θαλάσσης, εκείνοι είχαν μάθει να ανταπεξέρχονται. Άσχετα με το τι θα συναντούσαν, ήταν προετοιμασμένοι για όλα, τόσο πολύ μάλιστα που κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τραγουδούσαν το τραγούδι <<Σύντροφοι, σήμερα δεν υπάρχει επιστροφή>>, ενδεικτικό της ψυχολογικής τους κατάστασης αλλά και της ετοιμότητάς τους.

Στόχος των Αλεξιπτωτιστών ήταν η καρδιά του νησιού και συγκεκριμένα η πεδινή περιοχή της Μαλτεζάνας και ο Σταθμός Διοίκησης, ακριβώς στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το αεροδρόμιο, έτσι ώστε να παραλύσει κάθε αντίσταση. Έπεσαν στην κυριολεξία κάτω από τη μύτη των αντιαεροπορικών πυροβολαρχιών του Αγίου Ιωάννη!. Πραγματικά δεν μπορεί να υπάρξει πιο παράτολμη σύλληψη και ριψοκίνδυνη εκτέλεση αερομεταφερόμενης επίθεσης, από το να τίθεται η δύναμη των αλεξιπτωτιστών μέσα στο δραστικό βεληνεκές ακόμα και πολυβόλων, και με το ενδεχόμενο να έρθει αντιμέτωπη με κινητή δύναμη εξάλειψης αερο-προγεφυρώματος. Για αυτόν τον λόγο ο αεροπορικός βομβαρδισμός, που θα προηγούνταν, έπρεπε να είναι συγχρονισμένος με την ρίψη, έτσι ώστε να μην υπάρχουν χρονικά περιθώρια αντίδρασης από κανέναν.

Ταυτόχρονα με την ρίψη των Αλεξιπτωτιστών στην Μαλτεζάνα, Αμφίβιοι Καταδρομείς του 1ουΣυντάγματος Βραδεμβούργιων θα αποβιβάζονταν από τα υδροπλάνα στην παραλία του Πανόρμου, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, ανοίγοντας το απαραίτητο δεύτερο μέτωπο και εκκαθαρίζοντας τις όποιες εστίες αντίστασης εκεί. Σημείο συνάντησης και των δύο συγκροτημάτων μάχης είχε ορισθεί η παραλιακή περιοχή Λειβάδια κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού.

Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ

Στις 6 το πρωί της πέμπτης, οι πιλότοι των JU-87 διέκριναν καθαρά τις κορυφογραμμές του νησιού μπροστά τους. Όμως και κάποιοι άλλοι επίσης παρατηρούσαν το σχηματισμό των γερμανικών αεροσκαφών να πλησιάζει. Το παρατηρητήριο στις Περβόλες ήταν το πρώτο που αναγνώρισε οπτικά τα εχθρικά αεροσκάφη και σήμανε αμέσως συναγερμό, δίνοντας αρκετό χρόνο προετοιμασίας στις πυροβολαρχίες του νησιού, ο οποίος τελικά χρησιμοποιήθηκε για κάλυψη του προσωπικού στα καταφύγια παρά για την επάνδρωση των όπλων.

Το πρώτο κύμα των JU-87 επετέθη εκτελώντας κάθετες εφορμήσεις ταυτόχρονα εναντίων:
Του λιμανιού της Σκάλας Μαλτεζάνας, του εκεί ευρισκόμενου Σταθμού Ασυρμάτου, του Σταθμού Διοίκησης και του σταθμού Ασυρμάτου που τον υποστήριζε.
Του Λιμανιού της Σκάλας Γιαλού της Χώρας Αστυπάλαιας, Της Κεντρικής Διοίκησης στο Λιμάνι, του Σταθμού Ασυρμάτου (σημερινό Δημοτικό σχολείο), του σταθμού Καραμπινιέρων που στεγαζόταν σε κτήριο δίπλα από το Ναό του Αγίου Νικολάου, ο οποίος κατέρρευσε κατά τον βομβαρδισμό.
Ταυτόχρονα πολυβολούσε οτιδήποτε κινούνταν στην ύπαιθρο και άδειαζε φορτία βομβών γύρω από τις θέσεις των πυροβολαρχιών.

Το σκηνικό εξελισσόταν εφιαλτικό, με συνεχείς εκρήξεις και πολυβολισμούς, σχεδόν σε ολόκληρη την έκταση του νησιού και τον πανικό και τον φόβο να έχει κυριεύσει τους <<υπερασπιστές>> του.

Η Luftwaffe τώρα είχε επικεντρωθεί στην εξουδετέρωση των πυροβολαρχιών στον Άγιο Ιωάννη, καθώς τα μεταγωγικά με τους αλεξιπτωτιστές πλησίαζαν. Παράλληλα, υπό την προστασία των JU-87, οποιαδήποτε ανάπτυξη της ούτως ή άλλως απρόθυμης ιταλικής δύναμης άμεσης επέμβασης θα ήταν καθαρή αυτοκτονία. Η αιφνιδιαστική αεροπορική επιδρομή πέτυχε αφ ενός να καθηλώσει τις Ιταλικές δυνάμεις στα καταφύγιά τους και αφετέρου να προκαλέσει την ολοκληρωτική καταστροφή των νευραλγικών Σταθμών Ασυρμάτων, καθιστώντας την άσκηση διοίκησης από τον Νταβίσο αδύνατη. Ο Νταβίσο βρέθηκε απομονωμένος και ανίκανος να ασκήσει τα καθήκοντά του. Επαφίετο πλέον στις πρωτοβουλίες που θα ανέπτυσσαν οι κατά τόπους μικροί ηγήτορες σε αυτή την καταιγίδα που τους έπληττε. Ο Σταθμός Διοίκησης απομονώθηκε παντελώς, το ίδιο και οι πυροβολαρχίες μεταξύ τους, ενώ τα κύματα των αεροπλάνων διαδέχονταν το ένα το άλλο βομβαρδίζοντας και πολυβολώντας με απόλυτη ακρίβεια τις υποδειχθείσες θέσεις, με βάση τις πολύτιμες πληροφορίες που είχαν συλλεγεί με επιμέλεια όλο το προηγούμενο διάστημα.

Ποια ήταν η αντίδραση της άμυνας σε αυτό το πρώτο στάδιο της επίθεσης; Μάλλον συμβολική! Μερικές βολές ερρίφθησαν από κάποια πυροβολαρχία, αλλά στην ουσία τα γερμανικά αεροπλάνα εκτέλεσαν ανενόχλητα την αποστολή τους. Καμία σύγκριση με το πλήθος βολών που είχε δεχθεί ένα μήνα νωρίτερα το συμμαχικό αεροσκάφος… Τι ήταν εκείνο που κράτησε το προσωπικό στα καταφύγια τους; Μόνο εικασίες μπορούμε και επιτρέπεται να κάνουμε. Σίγουρα η σφοδρότητα των βομβαρδισμών, αλλά σε μια προαναγγελθείσα επίθεση με ικανό χρόνο προετοιμασίας και σε ένα διάστημα που μια τέτοια προσπάθεια φαινόταν αναμενόμενη από μέρα σε μέρα, θα έπρεπε να είχε υπάρξει ψυχραιμότερη αντίδραση.

Εν τω μεταξύ, στα Γερμανικά μεταγωγικά αεροσκάφη, οι αλεξιπτωτιστές όρθιοι περίμεναν την εντολή του επικεφαλής τους για να πέσουν. Τα Ju-87 μόλις είχαν αφήσει το τελευταίο φορτίο βομβών χωρίς καμία απώλεια και αμέσως πίσω τους ακολουθούσαν τα JU-52, έτοιμα να ρίξουν τους αλεξιπτωτιστές. Η αδρεναλίνη των αλεξιπτωτιστών μέσα στα αεροπλάνα από την αναμονή της επίθεσης είχε φτάσει στα ύψη. Ακολούθησε αμέσως μετά το άλμα με το γνώριμο τράνταγμα από το αλεξίπτωτο, την ανακούφιση που δεν προλαβαίνεις να βιώσεις, γιατί ανακατεύεται με την προσμονή και την αγωνία για την αντίσταση του εχθρού στο έδαφος. Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές προσγειώνονταν στην κυριολεξία στα κεφάλια των εμβρόντητων ιταλών στην πεδιάδα της Μαλτεζάνας, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τα πέντε βαριά αντιαεροπορικά πυροβόλα και τα περισσότερα αντιαεροπορικά πολυβόλα που υπήρχαν σε αυτή την ζώνη άμυνας. Ο Νταβίσο έσπευσε στην περιοχή συνοδευόμενος από τον Ανθυποπλοίαρχο Μπενκίνι, για να αποκτήσει ιδία αντίληψη για την κατάσταση.

ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΑΛΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΜΑΛΤΕΖΑΝΑ

Την ίδια ώρα στον Πάνορμο, αποβιβάζονταν με υδροπλάνα και εν συνεχεία με πλαστικές λέμβους και άλλα στρατεύματα. Τα εκεί ιταλικά τμήματα παρακολουθούσαν αποσβολωμένα αρχικά τον βομβαρδισμό, κατόπιν την ρίψη των αλεξιπτωτιστών και την ίδια ώρα είδαν λέμβους να πλησιάζουν την ακτή, που βρίσκονταν στο απυρόβλητο των αντιαποβατικών πυροβολαρχιών. Ο Νταβίσο προσπάθησε να μεταβεί στον αγγλικό σταθμό ασυρμάτου εκστρατείας στην Ασιθιά, για να δώσει νέες εντολές, να πληροφορηθεί για την κατάσταση στο υπόλοιπο νησί και ίσως με την μονάδα της LRDG να σπεύσει προς την ζώνη ρίψης, αλλά εμποδίστηκε από νέους πολυβολισμούς αεροπλάνων. Καθηλωμένος στη θέση του, παρακολουθούσε απλά την κάθοδο των αλεξιπτωτιστών και τελικά συνελήφθη από τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές λίγο αργότερα μαζί με τον Μπενκίνι. Εν συνεχεία, οι προσπάθειες των αλεξιπτωτιστών στράφηκαν στην πυροβολαρχία του Αγίου Ιωάννη. Με περίσσιο θάρρος και με αναπτερωμένο ηθικό μετά το σόκ της πτώσης αλλά και την παντελή απουσία αντίστασης, οι καταδρομείς προσέγγισαν τις θέσεις των Ιταλών. Την ίδια ώρα, η ιταλική κινητή δύναμη επέμβασης είχε προτιμήσει να παραμείνει στο καταφύγιό της.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΥΔΡΟΠΛΑΝΑ ΠΡΟΣΘΑΛΑΣΣΟΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΑΝΟΡΜΟ ΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ

Έτσι για τους Βραδεμβούργιους καταδρομείς, Αμφίβιους και αλεξιπτωτιστές, η επιχείρηση εξελισσόταν σε άσκηση υπό πραγματικές συνθήκες πολέμου. Μέσα στα καταφύγια συνέλαβαν και τον υπεύθυνο άμυνας της Μαλτεζάνας, υποπλοίαρχο Πιζόλο. Η διακοπή των επικοινωνιών δεν του είχε επιτρέψει να βγάλει το προσωπικό από τα καταφύγια, όταν ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί. Παράλληλα δεν μπόρεσε να επέμβει αυτοπροσώπως και να δώσει νέες διαταγές, καθηλωμένος λόγω τραυματισμού, όχι όμως από εχθρικά πυρρά. Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε υποστεί διάστρεμμα, συνέπεια πτώσης από μοτοσικλέτα. Συμβάν για το οποίο δεν είχε ειδοποιήσει τον Νταβίσο (!)…

Τα πράγματα δεν υπήρξαν εύκολα για τους Βραδεμβούργιους καταδρομείς που αποβιβάστηκαν από τα υδροπλάνα. Αφού βγήκαν στον Πάνορμο, ήρθαν σε επαφή με περιπόλους από το παρατηρητήριο στις Περβόλες. Επακολούθησε σφοδρή μάχη και κατόπιν άλλη μια στο Σταθμό – Παρατηρητήριο στις Περβόλες, που διατηρούσε ο στρατός. Υπήρξε επιτέλους Ιταλική αντίδραση και μάλιστα γενναία, η οποία όμως εξουδετερώθηκε γρήγορα.

Η γερμανική επιχείρηση στη συνέχεια εξελίχθηκε ομαλά. Τα Γερμανικά τμήματα προχώρησαν από τον Πάνορμο και την Μαλτεζάνα, εξουδετερώνοντας όποια ασθενή αντίσταση συναντούσαν και συλλαμβάνοντας Ιταλούς και διάσπαρτους Βρετανούς που προσπαθούσαν να διαφύγουν. Στο έτερο παρατηρητήριο του στρατού στον Καστελάνο, μια ασθενής αντίσταση από 60 ξυπόλυτους, νηστικούς και διψασμένους ναύτες με 20 τυφέκια, γρήγορα εξουδετερώθηκε και αυτή.

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΠΡΟΕΛΑΥΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ

Τα Γερμανικά στρατεύματα, όπως είχε σχεδιαστεί, από όλα τα σημεία του νησιού ενώθηκαν στα Λιβάδια. Η όλη επιχείρηση επίθεσης και κατάληψης της Αστυπάλαιας στις 22 Οκτωβρίου 1943, θεωρήθηκε λήξασα στις 12 περίπου το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Είχε διαρκέσει λιγότερο από έξι ώρες, στην διάρκεια των οποίων συνελήφθησαν 627 Ιταλοί ναύτες και οπλίτες, είκοσι αξιωματικοί και επτά βρετανοί. Παράλληλα κατελήφθησαν άθικτα τρία αλιευτικά και όλες οι πυροβολαρχίες και τα οχυρωματικά έργα. Οι γερμανοί θα παρέμεναν στο νησί μέχρι της 2 Οκτωβρίου 1944, οπότε θα υποχωρήσουν υπό το βάρος των καταλυτικών εξελίξεων στο βαλκανικό θέατρο του πολέμου.

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Η επιχείρηση κατάληψης της Αστυπάλαιας μπορεί να μην κατέληξε σε μια συγκλονιστική μάχη, αλλά η σπουδαιότητά της είναι πολλαπλή:
Εξασφάλισε μαζί με την νήσο Λέβιθα, την απαραίτητη ασφάλεια και τις βάσεις για την επιχείρηση ανακατάληψης της Λέρου από τους Γερμανούς αμέσως μετά.
Αποτέλεσε υπόδειγμα αερομεταφερόμενης καταδρομικής αεροπορικής επιχείρησης, η οποία στηρίχθηκε σε άριστες πληροφορίες, σε καλό συντονισμό μέσων υποστήριξης και στρατευμάτων, και σε επίλεκτα στρατεύματα με εμπειρία και ηθικό για τέτοιες ριψοκίνδυνες ενέργειες.
Κατέδειξε για πολλοστή φορά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ότι η αεροπορική υπεροχή είναι τελικά ανώτερη της Ναυτικής υπεροχής.
Ότι οι αερομεταφερόμενες δυνάμεις μπορούν να καταλάβουν ταχύτατα τα νησιά, ακόμα και εάν ο αντίπαλος έχει ναυτική υπεροχή, αλλά με την προϋπόθεση εξασφάλισης και διατήρησης (εφ όσον το νησί πρέπει να κρατηθεί) της αεροπορικής υπεροχής.
Οι αλεξιπτωτιστές είναι κατάλληλοι για μικρές σύντομες καταδρομές αλλά όχι για μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις εναντίων συμβατικών δυνάμεων, όπως συνέβη στην Κρήτη και στο Άρνεμ, που κατέληξαν σε καταστροφή.

Όσον αφορά την συγκεκριμένη στρατιωτική κατάσταση που οδήγησε στην απώλεια της Αστυπάλαιας από τους Συμμάχους, εντοπίζονται οι εξής παράγοντες:
Οι ιταλικές δυνάμεις επέδειξαν απροθυμία αντίστασης, ενώ υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι μέρος αυτών συνεργάστηκε με τους Γερμανούς. Το Ιταλικό Ναυτικό ως άμεσα υπεύθυνο για την υπεράσπιση του νησιού, μετά τον πόλεμο συνέστησε επιτροπή ερεύνης που έδειξε ότι: Η έρευνα όσων συνέβησαν στο νησί, ολοκληρώθηκε με εκείνη της εν συνεχεία συμπεριφοράς ενός εκάστου κατά την αιχμαλωσία, και από την αποδοχή, άμεση ή κατόπιν πιέσεων, των προσφορών συνεργασίας από τους Γερμανούς, και οι υποψίες ούτε επιβεβαιώθηκαν ούτε ήρθησαν καθ΄ ολοκληρίαν.
Ότι το Μέτωπο του Αιγαίου που ήθελε να ανοίξει ο Τσώρτσιλ, δεν έλαβε της απαραίτητης προσοχής και ενίσχυσης. Λιγοστές δυνάμεις διατέθηκαν, υπήρξε κακός σχεδιασμός αλλά κυρίως δεν εξασφαλίσθηκε η αεροπορική υπεροχή στο θέατρο επιχειρήσεων. Οι Γερμανοί με λιγοστές επίλεκτες δυνάμεις και χωρίς καμία ουσιαστική ναυτική ισχύ, κατόρθωσαν χάριν στην αεροπορική υπεροχή τους να ανακαταλάβουν επιτυχώς όλα τα καταληφθέντα από τους βρετανούς νησιά και να διατηρήσουν τον έλεγχο της Δωδεκανήσου σχεδόν μέχρι το τέλος του πολέμου.

Ο Τσώρτσιλ επιθυμούσε διακαώς την εξασφάλιση των Δωδεκανήσων, αλλά αποδείχθηκε ότι δεν μπόρεσε να επιβάλει την άποψή του στην πορεία. Οι εξελίξεις τον υπερκέρασαν. Αναλήφθηκε μια επιχείρηση, στην ουσία χωρίς βάθος σχεδιασμού και ικανές δυνάμεις. Αποκλειστικά και μόνο Βρετανικά στρατεύματα κατέληξαν να μάχονται καθ΄όλη τη διάρκεια της εκστρατείας, σπεύδοντας να καλύψουν κενά, αδυνατίζοντας στην ουσία όλο το μέτωπο, με αδιάψευστο μάρτυρα του γεγονότος αυτού τις αρχικά τοποθετείσες δυνάμεις στην Αστυπάλαια και σε όσες ήταν διαθέσιμες την κρίσιμη ώρα. Η παρουσία των Αμερικανών που με την αεροπορία τους θα έκαναν την διαφορά, ήταν συμβολική και μικρής διάρκειας. Η τύχη της Αστυπάλαιας και των Δωδεκανήσων ήταν προκαθορισμένη. Ο Βρετανός πρωθυπουργός φαίνεται από τις αρχές Οκτωβρίου άρχισε να χάνει την πεποίθησή του για την επιτυχή έκβαση του Αγώνα, που ο ίδιος είχε ξεκινήσει. Η επιχείρηση στα Δωδεκάνησα αποδείχθηκε καταστροφική επανάληψη της Καλλίπολης κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, απόρροια των εμμονών και φαντασμάτων που ακόμα κατέτρεχαν τον Τσόρτσιλ, φανερώνοντας τελικά ότι η επίδραση της ατελούς φύσης των ανθρώπων στον ρου της ιστορίας είναι καταλυτική.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΝΟΥ ΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ

ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ ΦΤΕΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ

Πηγή: Περί Πάτρης

Εκπομπή με τον π. Αρσένιο Βλιαγκόφτη [Κυριακή, 20 Οκτωβρίου 2024]

Ποιους κλάδους και τομείς της οικονομίας θα επηρεάσει άμεσα - Σε δραστικές μειώσεις ανθρώπινου δυναμικού θα οδηγηθούν ο πρωτογενής τομέας, οι υπηρεσίες, οι μεταφορές, τα logistics, οι εκδόσεις και όχι μόνο...

O Παύλος Μελάς, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο ήλιος της Μακεδονίας μας, καθώς όπως ο ήλιος φωτίζει και αφυπνίζει τη φύση, έτσι και αυτός, επέδρασε καταλυτικά, στις ψυχές των Μακεδόνων, αλλά και όλων των Ελλήνων, τον πόθο της επανένωσης, όλων των αγιασμένων βορείων τμημάτων μας, με την μητέρα Ελλάδα.

Ο Άγιος Ιωάννης καταγόταν από οικογένεια λευιτική. Ο ιερέας πατέρας του είχε γεννηθεί στο Γεράκι της Λακωνίας και η μητέρα του στις Γούβες Μονεμβασιάς. Το 1770, την περίοδο των Ορλοφικών, έγινε στην περιοχή επιδρομή Αλβανών που έφερε την καταστροφή. 

Η επιτυχία της κατάληψης της Φιλιππιάδας δεν άφησε ασυγκίνητο το Υπουργείο Στρατιωτικών, που έστειλε για ενίσχυση του Στρατού Ηπείρου το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών[1], δύναμης 2.000 ανδρών. Τώρα ο Σαπουντζάκης μπορούσε και επίσημα να διεξάγει επιθετικές επιχειρήσεις.

Στην συζήτησή μας (18-10-2024) ο οικονομολόγος και αναλυτής σχολιάζει την δημόσια κουβέντα η οποία ξεκίνησε "δειλά" στην χώρα μας για την ένταξη της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας.

Ο Άγιος Ιλαρίων ο Μέγας, που η Εκκλησία μας γιορτάζει στις 21 Οκτωβρίου, γεννήθηκε στην Ταβαθά της Παλαιστίνης, το έτος 291 μ.Χ. από γονείς, ειδωλολάτρες. Είχε δε, σπάνια πνευματικά χαρίσματα και διακρίνονταν, για την ευφυΐα του. Οι γονείς του, φρόντισαν να τον μορφώσουν, όσο καλύτερα μπορούσαν και προκειμένου να το πετύχουν, τον έστειλαν για σπουδές, στην Αλεξάνδρεια, κοντά σε ξακουστούς και σοφούς, διδασκάλους. Κοντά τους, πίστεψαν, ότι θα γίνει σοφός, που ήταν και η επιθυμία τους.

Ὁ νεαρός Ἰωάννης διδάχθηκε ἀπό μικρός τὰ γράμματα καὶ ἐντρύφησε μὲ ζήλο στὴ μελέτη τῶν θείων γραφῶν. Ἀπό τὴν ἐφηβική του ἠλικία φλεγόταν ἀπό τὸν πόθο νὰ ἀκολουθήσει τὴν ὁδό τοῦ μοναχικού βίου. Οὶ γονείς του‚ φοβούμενοι μήπως τὸν χάσουν ἀπό κοντά τους‚ ἐπέμεναν νὰ νυμφευθεί‚ ἀλλά πρὶν ἀπό τὸν γάμο ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει τὴν κλήση τοῦ Θεοῦ καὶ ἔφυγε κρυφά ἀπό τὸ χωριό του‚ καταφεύγοντας στὸ ὅρος Ὄλυμπος τῆς Βιθυνίας ὅπου υπήρχαν πολλά μοναστήρια καὶ κελλιά. Ἐκεί ὁ Ἰωάννης ἔγινε δόκιμος «τεθείς ὑπό τὴν διδασκαλίαν καὶ τὴν διαπαιδαγῶγησιν τοῦ Προηγουμένου τῆς ἱεράς ἐκείνης ποίμνης»‚ ὁ ὁποίος‚ βλέποντας τὸν ζήλο του‚ τὸν ἔκειρε μοναχό τὸ ἔτος 1043 καὶ τοῦ ἔδωσε τὸ ὅνομα Χριστόδουλος‚ ἐξαιτίας τῆς μεγάλης του ἀγάπης για τὸν Ἰησοῦ Χριστό.

Τεράστια λύπη προκαλεί η συνέχεια, στην περιοχή της γειτονιάς μας, των φονικών και καταστροφικών πολέμων.

Όταν οι επιτιθέμενοι Γερμανοί από τον Βορρά, με μια κεραυνοβόλα προέλαση τους κατέλαβαν την Θεσσαλονίκη στις 9 Απριλίου, ο πόλεμος της Ελλάδας εναντίον δύο Αυτοκρατοριών έμοιαζε να έχει κριθεί.

Πολλές και σοφές άγιες μορφές παρελαύνουν από τις σελίδες της ιστορίας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μια τέτοια μορφή και εξαιρετική προσωπικότητα είναι κι ο Άγιος Μεγαλομάρτυρας Αρτέμιος που έζησε και μαρτύρησε περί τα μέσα του τέταρτου αιώνα μ.Χ. (361 - 363).

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἔχουμε ἑορτή. Τί ἑορτή; Κοντὰ στοὺς ἄλλους ἁγίους ποὺ τιμᾷ ἡἘκκλησίαμας (τὸν μεγαλομάρτυρα Ἀρτέμιο καὶ τὸν ἅγιο Γεράσιμο τῆς Κεφαλληνίας) ἑορτάζει καὶ μία ἁγία ἄγνωστη στὸν πολὺ κόσμο.

– Γέροντα, γιατί ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ στὸ Εὐαγγέλιο παρομοιάζεται μὲ κόκκο σινάπεως «ὃς ὅταν σπαρῆ ἐπὶ τῆς γῆς, μικρότερος πάντων τῶν σπερμάτων ἐστὶ τῶν ἐπὶ τῆς γῆς· καὶ ὅταν σπαρῆ, ἀναβαίνει καὶ γίνεται μείζων πάντων τῶν λαχάνων»;