Τράπεζα Ἰδεῶν
Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
info@tideon.org
Στο ΣτΕ προσέφυγαν κάτοικοι του Ελληνικού ισχυριζόμενοι ότι η μεταβίβαση του 30% των εκτάσεων των εγκαταστάσεων του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, της μαρίνας Ελληνικού και του Αγίου Κοσμά, στο ΤΑΙΠΕΔ προσκρούει σε συνταγματικές διατάξεις.
Στο Συμβούλιο της Επικρατείας προσέφυγαν κάτοικοι του Ελληνικού ισχυριζόμενοι ότι η μεταβίβαση του 30% των εκτάσεων των εγκαταστάσεων του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, της μαρίνας Ελληνικού και του Αγίου Κοσμά Αττικής, στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) προσκρούει σε συνταγματικές διατάξεις και σε πρόσφατη νομοθεσία.
Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, μεταβιβάστηκαν για 99 χρόνια στο ΤΑΙΠΕΔ, περίπου 5 εκ. τ. μ. του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, 426.011 τ. μ. του Εθνικού Αθλητικού Κέντρου Νεότητας του Αγίου Κοσμά και 529.792 τ. μ. του πρώην Ολυμπιακού Κέντρου Ιστιοπλοΐας, τη στιγμή που, όπως υποστηρίζουν, ο αιγιαλός, η παραλία, η χερσαία ζώνη της μαρίνας, τα δημόσια δάση και οι δασικές εκτάσεις υπάγονται στη δημόσια περιουσία του κράτους, η οποία είναι αναπαλλοτρίωτη.
Η μεταβίβαση των επίμαχων εκτάσεων στο ΤΑΙΠΕΔ έρχεται σε αντίθετη με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (αρθρ. 5 Σ.), του κοινωνικού κράτους (αρθρ. 25 Σ.) και της λαϊκής κυριαρχίας ως βάσης του πολιτεύματος (αρθρ. 1). Παράλληλα δε, παραβιάζεται το δικαίωμα στο περιβάλλον (αρθρ. 24 Σ.). Επίσης, σύμφωνα με το σχετικό δικόγραφο, η ανωτέρω μεταβίβαση είναι αντίθετη με τις διατάξεις των Ν. 3943/2011 και Ν. 4062/2012, με τις οποίες προβλέπεται ότι για τη μεταβίβαση της κυριότητας ακινήτων στην εταιρεία «Ελληνικό Α.Ε.» απαιτείται νόμος και όχι απόφαση της Διϋπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, όπως συνέβη εν προκειμένω.
Τέλος, σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, η απόφαση της Διϋπουργικής Επιτροπής θα έπρεπε να υπογραφεί και από τον υπουργό Πολιτισμού, καθώς στην επίμαχη έκταση υπάρχουν πολύ σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι, ενώ, όπως επισημαίνεται, η χερσόνησος του Αγίου Κοσμά είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος.
Μὲ αὐτὸν τὸν τίτλο καθημερινὴ ἀθηναϊκὴ έφημερίδα («Δημοκρατία» 7-3-2013) τὴν παραμονὴ τῆς παγκόσμιας ἡμέρας τῆς Γυναίκας δημοσίευσε συγκλονιστικὰ στοιχεῖα ὡς πρὸς τὴ μείωση τῶν γεννήσεων στὴ χώρα μας.
Ὁ δείκτης γονιμότητος γιὰ τὴν ὁμαλὴ ἀναπαραγωγὴ καὶ ἀνάπτυξη ἑνὸς ἔθνους πρέπει νὰ εἶναι πάνω ἀπὸ 2,1. Στὴν πατρίδα μας ὅμως κυμαίνεται γενικῶς μαζὶ μὲ τὶς μὴ Ἑλληνίδες στὸ 1,39, ἐνῶ στὶς καθαρὰ Ἑλληνίδες ὑπηκόους βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὸ 1. Γι’ αὐτὸ ἡ Ἑλλάδα ἀπὸ ἀπόψεως γονιμότητος καὶ ἀναπαραγωγῆς μεταξὺ 220 χωρῶν βρίσκεται στὴν 199η θέση.
Ἀπὸ ἐπίσημα στοιχεῖα ποὺ ἔδωσε στὴ δημοσιότητα ὁ διευθυντὴς τῆς Β΄ Μαιευτικῆς καὶ Γυναικολογικῆς Κλινικῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν στὸ Ἀρεταίειο Νοσοκομεῖο κ. Γεώργιος Κρεατσᾶς σὲ πρόσφατη συνέντευξή του, προκύπτει ὅτι μεταξὺ τῶν ἐτῶν 2009 καὶ 2010 γεννήθηκαν 3.167 λιγότερα βρέφη ἀπὸ ἄλλοτε.
Ἔτσι ὁ δείκτης τοῦ θανάτου, ποὺ εἶναι 9,3%, ταυτίζεται σχεδὸν μὲ τὸν δείκτη τῶν γεννήσεων, ποὺ εἶναι 9,8%.
Καὶ οἱ κάτοικοι τῆς χώρας μας, ἐνῶ τὸ 2001 ἦταν 10.964.020, τὸ 2011 ἔγιναν 10.815.195, παρ’ ὅλο ποὺ οἱ ἀλλοδαποί, ποὺ τὸ 2001 ἐπίσημα ἦταν 300.000, τὸ 2011 ξεπέρασαν τὸ 1.300.000 ἐπίσημα.
Εἶναι φανερὸ ὅτι φθίνουμε ὡς Ἕλληνες. Τὸ θέμα εἶναι σοβαρότατο. Ἔχει σχέση μὲ τὴν ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας. Βέβαια σημαντικὴ αἰτία γι’ αὐτὴ τὴ θλιβερὴ κατάσταση εἶναι ἡ λεγόμενη οἰκονομικὴ κρίση τῶν ἡμερῶν μας, ποὺ ταλαιπωρεῖ τὴν πατρίδα μας. Δύσκολες ὅμως οἰκονομικὲς συνθῆκες γνώρισε καὶ ἄλλοτε ἡ χώρα μας. Δὲν παρέβαιναν ὅμως ποτὲ οἱ πατέρες μας καὶ οἱ πάπποι μας τὸν νόμο τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν ἄρνηση τῆς τεκνογονίας καὶ γι’ αὐτὸ δὲν τοὺς ἐγκατέλειψε ποτὲ ὁ παντοδύναμος Κύριος.
Ὑπάρχουν καὶ σήμερα φτωχὲς περιοχὲς στὴν Ἑλλάδα μας, ὅπως ἡ ἀκριτικὴ Κάλυμνος ποὺ εἶναι γεμάτη μὲ παιδιά. Ἡ Κάλυμνος ἔχει ἀναγνωρισθεῖ ἐπίσημα ὡς ἡ πρώτη πολύτεκνη περιοχὴ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Οἱ Καλύμνιοι ὅμως εἶναι πιστοὶ καὶ εὐσεβεῖς Χριστιανοὶ καὶ κάθε Κυριακὴ καὶ μεγάλη ἑορτὴ γεμίζουν τὶς ἐκκλησίες τους.
Δὲν φταίει ἑπομένως κυρίως καὶ μόνο ἡ οἰκονομικὴ κρίση γιὰ τὴν ὀλιγοτεκνία καὶ φυγοτεκνία, ἀλλὰ εὐθύνονται καὶ ἡ ὀλιγοπιστία καὶ ἡ κοσμικὴ καὶ ἁμαρτωλὴ ζωή.
Μεγάλη εὐθύνη ἔχει καὶ ἡ Κυβέρνηση, ποὺ δὲν βοηθεῖ ὅσο πρέπει τοὺς γενναίους πολυτέκνους μας. Ἂς κάνουμε λοιπὸν ὅλοι τὸ χρέος μας, ἂν θέλουμε νὰ ζήσει ἡ πατρίδα μας.
ΠΗΓΗ: Περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ»
Ένα εθνικό έγκλημα ή μάλλον περίπου 1000 εθνικά εγκλήματα συντελούνται κάθε ημέρα στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα 70 διακοπές κύησης ανά 1.000 Ελληνίδες πραγματοποιούνται στην Ελλάδα τον χρόνο, που σημαίνει ένα ιλιγγιώδες νούμερο: 350.000 εκτρώσεις τον χρόνο! Μια πραγματική έκρηξη στις εκτρώσεις η οποία ξεκίνησε να συντελείται από το 2009 ως απόρροια της οικονομικής κρίσης.
Mέσα σε αυτό να περιλάβουμε και μια "παράπλευρη ζημιά", σαφώς ηπιότερη από την γενοκτονία που συντελείται κάθε χρόνο, αλλά υπαρκτή: Το 90% των κυήσεων που διακόπτονται είναι αφορολόγητο χρήμα που εισπράττεται από τις κλινικές και τους μαιευτήρες. Με ένα κόστος 1500-2000 ευρώ, περίπου 700 εκατ. ευρώ αφορολόγητα καταβάλλεται κατ'έτος για τις 350.000 εκτρώσεις.
Την περίοδο 2007-2009 γεννιούνταν στην Ελλάδα 100.000 με 110.000 παιδιά το χρόνο. Ωστόσο, από το 2010 και μετά οι γεννήσεις πέφτουν και οι εκτιμήσεις γίνονται δυσοίωνες, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι μετά βίας θα αγγίζουν πλέον τις 80.000. Δηλαδή καθαρή μείωση 30% στις γεννήσεις κατ'έτος.
Που σημαίνει ότι ένας από τους λόγους της σφαγής των εμβρύων, αν κρίνουμε ότι η μείωση των γεννήσεων είναι κρίσιμη, αλλά δεν φτάνει τον αριθμό των εκτρώσεων, είναι ότι δεν λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης. Πρακτικά έχουμε αφρικανικές συνήθειες ω προς την ερωτική σχέση και βορειοευρωπαϊκές ως προς το αποτέλεσμα: Ερωτικές σχέσεις χωρίς προφύλαξη και μετά ... νυστέρι!
Σε όλη την Ελλάδα από το 2009 έχουν μειωθεί οι τοκετοί κατά 20%. Μόνο στην Θεσσαλονίκη από 12-14.000 προ κρίσης έχουν μειωθεί στις 7.500 ετησίως κατά μέσο όρο από το 2009! Που σημαίνει μείωση μέχρι και 55%.
Πτώση παρουσιάζει και ο αριθμός των προσπαθειών για εξωσωματική γονιμοποίηση στα κέντρα γονιμότητας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι καταγράφεται μείωση της τάξης του 20%-25%.
Δηλαδή μια ολόκληρη μεγάλη πόλη σκοτώνεται κάθε χρόνο, πριν καν δουν το φως του ήλιου οι ψυχές αυτές. Ένα έθνος που αυτοκτονεί, κυριολεκτικά. Να πούμε ότι οι εκτρώσεις στην Ελλάδα από την δεκαετία του '80 και μετά ακολουθούσαν ανοδική τροχιά με μια σταθερή "σφαγή" νηπίων της τάξεως των 400-500.000 κατ'έτος.
Αύξηση των γεννήσεων παρουσιάζουν μόνο οι μειονοτικοί πληθυσμοί της Θράκης σε ποσοστό 5%, περίπου κατ'έτος, αν και εκεί η αύξηση είναι μειωμένη (παλαιότερα είχαν ρυθμούς αύξησης των γεννήσεων κατ'έτος που έφταναν το 10%), αφού έχουν κτυπηθεί και αυτοί από την οικονομική κρίση.
Και όλα αυτά τη στιγμή που μόνο το 2012 μπήκαν παράνομα στη χώρα 76.794 ξένοι τουλάχιστον αυτές είναι οι διαπιστωμένες συλλήψεις. Προφανώς ο συνολικός αριθμός είναι μεγαλύτερος από αυτούς που κατάφεραν να εισέλθουν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.
Εάν σε αυτό τον αριθμό προσθέσουμε και τις άλλες 70.000 που θα μπουν το 2013 και τις εκατοντάδες χιλιάδες των προηγούμενων ετών όλοι πια αντιλαμβάνονται την εθνική καταστροφή στην οποία βαδίζει ο ελληνισμός.
Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr
Η περίοδος του Τριωδίου είναι από τους σημαντικότερους εορτολογικούς σταθμούς του ενιαυτού. Είναι για τη ζωή της Εκκλησίας μας νοητό στάδιο αγώνα, όπου παίρνει μέρος οντολογικά ο πιστός και ασκεί τις σωτήριες αρετές και κυρίως τη μετάνοια προκειμένου να καθαρίσει από τους ρίπους της αμαρτίας την όλη ψυχοσωματική του υπόσταση, ώστε να εορτάσει το υπέρτατο γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου ως αναγεννημένος άνθρωπος. Κατά συνέπεια το άγιο Τριώδιο έχει χαρακτήρα κατανυκτικό και πένθιμο, διότι απώτερο στόχο έχει να δημιουργήσει στους πιστούς κατάσταση αυτοσυνειδησίας και να εγείρει πνεύμα εγρήγορσης και επιστροφής στην αυθεντική θεοδημιούργητη ανθρώπινη φύση τους.
Όμως αλίμονο. Ο πολύς κόσμος όχι μόνο δεν θεωρεί την αγία αυτή περίοδο ως ευκαιρία αυτοσυνειδησίας και ασκήσεως, αλλά πράττει τα αντίθετα. Αναβιώνει συνήθειες πρωτόγονες του απώτερου ειδωλολατρικού παρελθόντος, όταν βίωνε η ανθρωπότητα την πιο φρικτή σκοτοδίνη της ιστορίας της, όταν τα κτηνώδη ένστικτα κυριαρχούσαν του λόγου και των αξιών, όταν η μοιρολατρία καθόριζε τυφλά την πορεία της ζωής, όταν η μαγεία και ο φόβος συντάραζαν τον ανθρώπινο ψυχισμό και δεν επέτρεπαν στον άνθρωπο να σκεφτεί λογικά. Πρόκειται για τα γνωστά καρναβαλικά δρώμενα, τα οποία κυριολεκτικά οιστρηλατούν αυτές τις ημέρες την πλειονότητα των ανθρώπων.
Έχει ενδιαφέρον να ανατρέξουμε στην ιστορία για να δούμε τις ρίζες των καρναβαλικών εκδηλώσεων για να καταλάβουμε γιατί υπάρχει σήμερα, στην εποχή της πλήρους πνευματικής συγχύσεως, τέτοια προβολή και ανάπτυξη σε παγκοσμίως.
Η αρχή αυτών των δρώμενων χάνεται στο βάθος του ιστορικού παρελθόντος. Έχουν τις καταβολές τους στην ανάγκη του πρωτόγονου ανθρώπου να νικήσει τις τρομερές φοβίες του μπροστά στη φύση και να υπερπληρώσει τα νοητικά του κενά από την έλλειψη της ορθολογικής σκέψεως και ερμηνείας του κόσμου που τον περιέβαλε. Τότε που δεν υπήρχε σ’ αυτόν λογική εξήγηση για τον κόσμο και τα φυσικά φαινόμενα, αλλά πίστευε ότι αυτός κυριαρχούνταν από αόρατες μαγικές δυνάμεις, οι οποίες κανόνιζαν τη ζωή του ανάλογα με τις δικές τους διαθέσεις. Η πρωτόγονη αυτή πίστη τον ανάγκασε να εφεύρει τρόπους να μεταβάλλει τη διάθεση αυτών των δυνάμεων σύμφωνα με το συμφέρον του. Έπρεπε να καλοπιάσει αυτές τις δυνάμεις για να σταθούν απέναντί του ευνοϊκές και καλόβουλες. Με πιο τρόπο; Με παράλογα μαγικά δρώμενα, διότι στερούνταν ο ίδιος, όπως είπαμε, ορθού λόγου.
Πίστευε πως με το θόρυβο, τις ειδεχθείς προσωπίδες, τον ξέφρενο χορό και τις παράλογες πράξεις ήταν δυνατόν να φοβίσει τις κοσμικές δυνάμεις και να ξορκίσει το κακό, από τον ίδιο και το περιβάλλον του. Πίστευε ακόμα πως με διάφορες τελετές, με αποκορύφωμα αυτές που είχαν σχέση με τον αχαλίνωτο ερωτισμό, θα ξυπνούσε τις γονιμοποιές δυνάμεις της φύσεως προκειμένου για να δώσουν πλούσια σοδιά.
Οι ειδωλολατρικές θρησκείες όλων των λαών της αρχαιότητας ήταν πνιγμένες στον αποκρυφισμό, τη μαγεία και φυσικά τα παράλογα δρώμενα. Η απόλυτα ειδωλολατρική αρχαιοελληνική θρησκεία δεν αποτελούσε εξαίρεση, ιδιαίτερα στη λαϊκή της μορφή, η οποία συνέχιζε επακριβώς τον φετιχιστικό, τοτεμιστικό και ανιμιστικό χαρακτήρα των πρωτόγονων στοιχείων της θρησκείας των Πελασγών, Κάρων, Λελέγων και άλλων προελληνικών φυλών.. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα μαγικά και παράλογα αυτά δρώμενα εντάχτηκαν στη διονυσιακή οργιαστική λατρεία, η οποία είναι η μετεξέλιξη της λατρείας του φρυγικού θεού Σαβάζιου και η οποία εισήχθη στην Ελλάδα μέσω της Θράκης μετά τον 8ο π.Χ. αιώνα και επιβλήθηκε με φοβερές και ανείπωτες βιοπραγίες στον ελληνικό χώρο. Στη Θράκη εντάχτηκε η λατρεία του Σαβάζιου – Διόνυσου στην ορφική θρησκεία, διατηρώντας τον οργιαστικό ανατολικό χαρακτήρα και αναμειγνύοντας τα πανάρχαια μαγικά δρώμενα των προελλήνων, με τον δικό της πρωτογονισμό. Δεν είναι τυχαίος ο μύθος του ιδρυτή της ορφικής θρησκείας θράκα Ορφέα, ο οποίος κατασπαράχτηκε και φαγώθηκε από τις μανιασμένες λάτρισσες του Διονύσου, τις απαίσιες μαινάδες! Δεν είναι επίσης τυχαία τα φοβερά διονυσιακά δρώμενα με τον ανείπωτο εκστασιασμό, την ωμοφαγία και κάθε λογίς έκτροπα, που λάβαιναν χώρα στα διαβόητα «διονυσιακά μυστήρια».
Δεν είναι τέλος καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τη λαϊκή θρησκεία του διονυσιασμού την υποστήριξε και την καθιέρωσε η τυραννική δυναστεία των Πεισιστρατιδών στην Αθήνα τον 6ο π.Χ. αιώνα. Μέσω αυτής μπόρεσαν οι τύραννοι εκείνοι να επιβληθούν στις λαϊκές μάζες, στις οποίες κυριαρχούσε η δεισιδαιμονία και το παράλογο. Η «αιρετική» και απόβλητη από την «επίσημη» αρχαιοελληνική θρησκεία, λατρεία του Διονύσου ανήχθη σε κυρίαρχο θρησκευτικό σύστημα, παίρνοντας πάνδημο χαρακτήρα με τις μεγάλες διονυσιακές εορτές: «Λήναια», «Μικρά Διονύσια», «Μεγάλα Διονύσια» κλπ.
Οι δεισιδαίμονες και αμόρφωτες μάζες του λαού συμμετείχαν με πάθος σε αυτές τις μαγικές (στην ουσία) εορτές, διότι οι ιθύνοντες προνόησαν να προσδώσουν σε αυτές αφάνταστη ελευθερία ακόμη και στα πιο ταπεινά ορμέμφυτα των θρησκευτών. Οι αρχαίες πηγές μας διασώζουν καταπληκτικές λεπτομέρειες για τα δρώμενα στις διονυσιακές εορτές. Ο αχαλίνωτος ερωτισμός, χωρίς κανένα φραγμό και αναστολή, είχε αναχθεί ως η κύρια έκφανση και δρώμενο αυτών των εορτών. Οι ελεύθερες και ανείπωτες ερωτικές μείξεις ήταν το δέλεαρ που προσέλκυε τους θρησκευτές να μετέχουν στις εμετικές εορτές. Θλιβεροί άνθρωποι, οι οποίοι είχαν καταπιεσμένες στην ψυχή τους ανικανοποίητες ερωτικές έξεις, μπορούσαν να τις ικανοποιήσουν στο όνομα του Διόνυσου. Μοιχοί, πόρνοι, ομοφυλόφιλοι και κάθε λογίς ανώμαλοι, μπορούσαν να ικανοποιήσουν τα αισχρά πάθη τους «νόμιμα», εκτελώντας τα θρησκευτικά τους καθήκοντα! Οι αξίες της συζυγικής πίστης, της ερωτικής αφοσίωσης, της αγνής και άδολης έλξης των ετερόφιλων νέων, οι οποίοι ορκίζονται αιώνια πίστη μεταξύ τους, της αιδούς κλπ, δεν είχαν θέση στις διονυσιακές εορτές. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι αναγκάζονταν με το ζόρι οι γυναίκες που ήταν κλεισμένες στους γυναικωνίτες να βγαίνουν στους θορυβώδεις δρόμους και να παίρνουν μέρος στις τελετές, υποκύπτοντας στις βρωμερές ορέξεις του κάθε θρησκευτή ανώμαλου και αισχρού άνδρα, ως δήθεν υποταγή στο θέλημα του Διόνυσου! Η σεξουαλική κακοποίησή της θεωρούνταν θρησκευτική πράξη λατρείας προς το «θεό»!
Οι βωμολοχίες, οι άσεμνες χειρονομίες, οι περιφορές των φαλλών, δηλαδή τεραστίων ομοιωμάτων του ανδρικού οργάνου, οι ξέφρενοι οργιαστικοί χοροί, η οινοποσία μέχρι και αυτού ακόμη του θανάτου, οι υστερικές κραυγές, οι ειδεχθείς μεταμφιέσεις, ο δαιμονικός θόρυβος και η εκκωφαντική μουσική, των αυλών και των τυμπάνων συνέθεταν ένα νοσηρό μυστικιστικό κλίμα, το οποίο ενείχε το μαγικό στοιχείο. Ήταν μια ανοικτή τεράστια μαγική τελετουργία για να ξορκιστούν οι κακές δαιμονικές δυνάμεις.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε την ιστορική πληροφορία, πως στους ύστερους χρόνους της αρχαιότητας, όταν ο αρχαίος κόσμος βρισκόταν σε τέλεια παρακμή, οι λάτρεις του Διονύσου, είχαν οργανωθεί σε ιδιότυπους θρησκευτικούς συλλόγους των «Βακχών» οι οποίοι τελούσαν τα περιβόητα όργια «Βακανάλια». Ο διαπρεπής μελετητής της αρχαίας Ελλάδος, αείμνηστος Γ. Καψάλης αναφέρει τα εξής σημαντικά γι’ αυτούς τους διαβόητους συλλόγους και τα όργιά τους: «Η επιμειξία των δύο φύλων (εν καιρώ νυκτός) εξέτρεπε την εορτήν εις σκηνάς κραιπάλης και παρά φύσιν όργια, δικαιολογούμενα υπό των μεμυημένων εκ της λατρείας του Διονύσου, όστις εθεωρείτο σύμβολον της αναπαραγωγής του ανθρώπου. Παρθένοι και νέοι διεφθείροντο κατ’ αυτά και εκορέννυντο εν αυτοίς παν είδος σαρκικών ορέξεων. Συν τω χρόνω δε το έγκλημα δεν περιορίζετο μόνον εις την τέλεσιν ανηθικοτήτων, αλλ’ έλαβε μεγάλας διαστάσεις, διότι κατά τα Βακανάλια εφιλοτεχνούντο ψευδομαρτυρίαι και επιορκίαι, εγίνοντο πλαστογραφίαι και ετοιμάζοντο πλασταί διαθήκαι. Ακόμη δε αι δηλητηριάσεις και αι δολοφονίαι εμελετώντο εις τα καταγώγια εκείνα. Και ηκούοντο μεν ενίοτε εις τα καταφύγια ταύτα της διαφθοράς αι φωναί και διαμαρτυρίαι των δι’ απάτης εισαχθέντων εκεί, των θυμάτων των δηλαδή, αλλ’ αύται κατεπνίγοντο από τας κραυγάς των βακχευόντων και τους κρότους των κυμβάλων και των τυμπάνων. Κατήντησεν τέλος η θρησκευτική εκείνη εορτή να έχει ως αρχήν την παραβίασιν παντός της θρησκείας και της πολιτείας νόμον.» (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.ΣΤ΄,σελ.491)!
Όμως και μετά την κατάρρευση της αρχαίας θρησκείας η συνήθεια του διονυσιασμού παρέμεινε ζωντανή στις ψυχές πολλών ανθρώπων, τους οποίους δεν άγγιξε το ανέσπερο φως του Χριστού και η χριστιανική ψυχική ηρεμία. Άνθρωποι ακόλαστοι συνέχιζαν και συνεχίζουν να τιμούν το ψευτοθεό Βάκχο με τον ίδιο οργιαστικό και μαγικό τρόπο.
Σήμερα διαπιστώνουμε με λύπη μια τρομερή άνθιση του οργιαστικού διονυσιασμού. Τα σύγχρονα λεγόμενα καρναβάλια δεν διαφέρουν σε τίποτε από τις επαίσχυντες βακχικές εορτές της αρχαιότητας. Όποιος αμφιβάλει ας ρίξει μια ματιά στα δρώμενα του καρνάβαλου των πειναλέων της Βραζιλίας, ή των «δικών» μας φαλλικών δρώμενων του Τιρνάβου και θα πεισθεί πως ο μέθυσος θεός ατυχώς συνεχίζει να «ζει» και να κυριαρχεί στις ψυχές μυριάδων ανθρώπων! Εκτός από ιδιωτικούς συλλόγους και αυτό το επίσημο κράτος συμμετέχει γενναιόδωρα στη διοργάνωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων, σπαταλώντας πακτωλούς χρημάτων από το υστέρημα του άγρια φορολογούμενου φτωχού Έλληνα πολίτη. Τοπικοί άρχοντες συναγωνίζονται μεταξύ τους ποιος θα διοργανώσει τον πιο εντυπωσιακό καρνάβαλο!
Το δυστύχημα είναι πως σε αυτές τις μαγικές, οργιαστικές και ανήθικες εκδηλώσεις παίρνουν μέρος και πολλοί χριστιανοί με ελαφριά τη συνείδηση, αγνοώντας προφανώς, ότι εκεί λατρεύονται με κάθε επισημότητα τα ανθρώπινα πάθη και θεοποιούνται τα κτηνώδη ένστικτα. Τα περί «ανάπαυλας χαράς» των ημερών των απόκρεω, είναι αστείες δικαιολογίες, διότι η χαρά είναι μια άκρως υποκειμενική ψυχική κατάσταση σε κάθε άνθρωπο.
Δε καταφερόμαστε εναντίον αυτών των εκδηλώσεων από καμιά παρότρυνση σεμνοτυφίας, αλλά από πραγματική γνώση των πρωτογόνων και μαγικών καρναβαλικών δρώμενων, τα οποία, πέρα από την επίπλαστη ευθυμία, ενέχουν στην ουσία τους το στοιχείο της τραγικότητας, της απαισιοδοξίας και τους αδιεξόδου του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος έχει ανάγκη από μόνιμη έξοδο από την τραγικότητα της ζωής, και όχι από πρόσκαιρη «φυγή»..
Εν κατακλείδι, η αγία περίοδος του Τριωδίου δεν είναι για μας τους πιστούς ευκαιρία για κραιπάλη και εφήμερους αισθησιασμούς, αλλά πρόκληση και προτροπή να ξαναβρούμε το χαμένο αυθεντικό εαυτό μας. Να συναισθανθούμε τη δίνη της τραγικότητάς μας εξαιτίας της αμαρτίας που πρυτανεύει στη ζωή μας και να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση να αλλάξουμε πορεία στη βιωτή μας. Η ειλικρινής μετάνοιά μας και η οντολογική ένωσή μας με το Χριστό θα μας δώσουν ασύγκριτα μεγαλύτερη χαρά από εκείνη των εφήμερων καρναβαλικών αθλιοτήτων και θα πληρώσουν με μόνιμη ιλαρότητα και ουράνια αγαλλίαση τη σκοτισμένη ψυχή μας.
(Πηγή: "Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον")
Απίστευτη τοποθέτηση του Ρουπακιώτη, στα χνάρια της Άννας Ψαρούδα-Μπενάκη
«Από τη στιγμή που προσχωρήσαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα μέρος της εθνικής μας ανεξαρτησίας εκχωρήθηκε. Από την στιγμή που συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκούς θεσμούς ένα μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας εκχωρήθηκε. Φτάσαμε στο σημείο να προσδεθούμε στις απαιτήσεις των δανειστών μας, υπαχθήκαμε σε μια σύμβαση με το πιο σκληρό Δίκαιο. Εκεί δεν χάσαμε εθνική κυριαρχία και την θυμηθήκαμε σήμερα;».
Με αυτά τα ανεύθυνα λόγια, που αναδεικνύουν την αριστερή νοοτροπία σε όλο της το μεγαλείο, αντέδρασε ο υπουργός Δικαιοσύνης στις ενστάσεις βουλευτών της ΝΔ, των ΑΝΕΛ και της ΧΑ, για τις ρυθμίσεις στο νέο κώδικα ναρκωτικών. Το πρόβλημα των βουλευτών είναι η Κερκόπορτα που ανοίγει για την αναψηλάφηση αποφάσεων των ανωτάτων δικαστηρίων, για τις οποίες εκφράζουν ενστάσεις τα ευρωπαϊκά δικαστήρια.
Εκτός του ότι παραχωρείται ακόμα περισσότερη εθνική κυριαρχία, ανοίγει ο δρόμος στην αυτοαποκαλούμενη 'Τουρκική Ένωση Ξάνθης' και άλλους να επαναφέρουν τις εξωφρενικές αλυτρωτικές τους απαιτήσεις.
elkosmos.gr
Του Πρωτ. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου, Λέκτωρος Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Πρόκειται για την γκουρουιστική κίνηση, η οποία παλαιότερα ήταν γνωστή με την ονομασία «Αποστολή του Θείου Φωτός» (Divine Light Mission). Η κίνηση ιδρύθηκε στην Ινδία το 1960 από τον Sri Hansji Maharaj (1890-1966), τον οποίο διαδέχθηκε ο γιος του, ο γκουρού Maharaj Ji σε ηλικία 8 χρονών.
Πρόκειται για τον σημερινό γκουρού, που γεννήθηκε στο Χαριντγούρ της Ινδίας στις 10-12-1957. Από μικρό παιδί, αφού πρώτα είχε αναγορευτεί ως τέλειος διδάσκαλος (Satguru), στην κηδεία του πατέρα του θεωρήθηκε ως η δήθεν ανώτερη φανέρωση του «θεού».
Ο ίδιος είχε διακηρύξει τότε: «ο Maharaj Ji είναι εδώ, βρίσκεται παρών ανάμεσά μας. Αναγνωρίστε τον, λατρέψτε τον, υπακούστε τον»1 (σ.Σ. η υπογράμμιση δική μας). Στις 8-11-1970 στο Νέο Δελχί της Ινδίας, για να τιμήσει τα γενέθλια του νεκρού πατέρα του, παρουσία χιλιάδων οπαδών του, όπως διαβάζουμε σε ελληνικό έντυπο της κίνησης, δήλωνε για τον εαυτό του: «Ο Κύριος, ο Αληθινός Άγιος, ο Αληθινός Γκουρού Maharaj Ji έχει ενσαρκωθεί σ’ αυτό τον κόσμο. (…) Παράδωσε τα ηνία της ζωής σου σε μένα και θα σου δώσω Λύτρωση» (σ.Σ. η υπογράμμιση δική μας).
Από τους οπαδούς του, σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις τους, στο περιοδικό Stem τον Νοέμβριο του 1979, λατρεύεται «ως Κύριος του Παντός, ως ο μοναδικός τέλειος δάσκαλος, ως η μέγιστη ενσάρκωση του Θεού, που έχει δει αυτός ο πλανήτης». Τη δεκαετία του 1970 η δημοτικότητα του Maharaj Ji στα δυτικά ακροατήρια είχε φθάσει στο υψηλότερο σημείο της2.
Το 1974 παντρεύτηκε την εικοσιτετράχρονη, αμερικανικής καταγωγής, γραμματέα του Marolyn Johnson, για την οποία ισχυρίστηκε ότι ήταν ενσάρκωση μιας από τις θηλυκές θεότητες του Ινδουισμού, της θεάς Durga3. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον πολυτελή τρόπο διαβίωσής του τον έφερε σε εντονώτατες προστριβές με τη μητέρα του και τα αδέλφια του, που τον απομάκρυναν από την ηγεσία της κίνησης στην Ινδία4. Ύστερα από αυτό το γεγονός από το 1981 θα δραστηριοποιηθεί στη Δύση και με την ονομασία «Spiritual Life Society».
Το 1987 η κίνηση μετονομάστηκε σε Elan Vital5 και ο Maharaj Ji σήμερα ονομάζεται Prem Ravat και παρουσιάζεται, σύμφωνα με ένα ελληνικό έντυπο της κίνησης ως «διεθνώς αναγνωρισμένος ομιλητής, που απευθύνεται στην έμφυτη αναζήτηση, που έχουμε όλοι μας για την ειρήνη, την αγάπη, την κατανόηση και τη χαρά της ζωής».
2. Άλλες ονομασίες της κίνησης
Η εν λόγω γκουρουιστική κίνηση δραστηριοποιείται σήμερα και με τις ονομασίες: Ι)Divine United Organizations, II)The Prem Ravat Foundation.
3. Διεθνείς δραστηριότητες
Η κίνηση διατηρεί δορυφορικό κανάλι με την ονομασία “Maharaj Ji”. Οι εκπομπές του συνήθως είναι στην αγγλική γλώσσα, αλλά στα δορυφορικά προγράμματα υπάρχουν εκπομπές στα Ιταλικά, Γαλλικά και Ισπανικά. Δύο φορές την εβδομάδα υπάρχει μετάφραση των εκπομπών του γκουρού στα Γερμανικά, Πορτογαλικά και στα Ελληνικά.
Οι δορυφορικές εκπομπές του καναλιού «Maharaj Ji» υποστηρίζονται από τον οργανισμό Elan Communications, που εδρεύει στην Μαδρίτη. Ομιλίες του γκουρού προβάλλονται και στο ελεύθερο δορυφορικό συνδρομητικό κανάλι “Words of Peace”. Η κίνηση εκδίδει τα έντυπα: α)Inspiration, β)Wort, γ)And it is Divine.
4. Η παρουσία της στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η εν λόγω γκουρουιστική κίνηση δραστηριοποιείται με τους κάτωθι συλλόγους: α) «Ακαδημία Ρατζ Γιόγκα», που ιδρύθηκε ως σωματείο το 1975 και β) «Εκπαιδευτικός Σύλλογος Elan Vital». Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι η απήχηση της κίνησης αυτής στην Ελλάδα είναι σχετικά μικρή.
5. Η θέση του Maharaj Ji για τον Χριστό
Οι περί του Χριστού αντιλήψεις του γκουρού και των οπαδών του για τον Χριστό δε διαφέρουν πολύ από τις άλλες γκουρουιστικές κινήσεις. Ο ιστορικός Ιησούς είναι απλώς ένας διδάσκαλος μιας πολύ παρωχημένης εποχής. Δεν μπορεί να συγκριθεί με τον σύγχρονο ζωντανό-διδάσκαλο «θεό», τον γκουρού Maharaj Ji6. Ο ίδιος ζητούσε από τους οπαδούς του να τον λατρεύουν ως Θεό, ως τον Κύριο του Παντός7.
Σε ύμνο των οπαδών του αναφέρονται τα εξής: «Η Βίβλος, το Κοράνι, Ραμαγιάνα και Γκιτά ψάλλουν τη δόξα του ονόματός σου» (σ.Σ. εννοείται του Maharaj Ji)8. Όπως και οι άλλοι γκουρού δεν θα διστάσει να χρησιμοποιεί εδάφια της Αγίας Γραφής στα πλαίσια μιας προσπάθειας ινδουιστικής κατανόησής τους.
Βεβαίως δεν απουσιάζουν από αυτή την πρακτική προσεγγίσεις-ερμηνείες, που αγγίζουν τα όρια της φαιδρότητας. Έτσι π.χ. εφαρμόζοντας στον εαυτό του το Μάρκου 13, 26 «όψονται τον υιόν του ανθρώπου ερχόμενον εν νεφέλαις», έχει διατυπωθεί η θέση, ότι ομιλεί για τον Maharaj Ji, που πετάει με αεροπλάνο π.χ. για το Λονδίνο9. (!)
Υποσημειώσεις:
1. Βλ. R. Clements, Ο Θεός και οι Γκουρού, (μτφρ: Σ. Φίλος), 19852, σ. 22.
2. Βλ. J. Finger, Divine Light Mission, στο LSSW, στ. 179.
3. Βλ. J. G. Melton, Encyclopedic Handbook of Cults in America, 1992, σ. 219.
4. Βλ. J. Finger, Divine Light Mission, στο LSSW, στ. 179.
5. Βλ. G. Chryssides, Historical Dictionary of New Religious Movements, 2001, σ. 115.
6. Βλ. Πρωτ. Β. Γεωργόπουλου, Οι Γκουρού και ο Χριστός, 2006, σσ. 35-36.
7. Βλ. F. W. Haack, Die neuen jugendreligionen, 197918, σ. 49.
8. Βλ. F. W. Haack, Όπ. π., σ. 49.
9. Βλ. R. Clements, Ο Θεός και οι Γκουρού, όπ. π., σ. 25.
Ορθόδοξος Τύπος, Αριθμός Φύλλου 1966, 8 Μαρτίου 2013
Η ολοκλήρωση των ερευνών στο Ιόνιο
Στις 26 Φεβρουαρίου 2013, ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα γεωφυσικών ερευνών εντοπισμού υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, από το ερευνητικό σκάφος Nordic Explorer και των δύο μικρότερων συνοδευτικών σκαφών (Romulus και Thor Chaser) της Νορβηγικής εταιρίας Petroleum GeoServices (PGS). Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις ειδικών, οι ενδείξεις από τις εν λόγω έρευνες (συνολικού μήκους καταγραφών 12.431 χιλιομέτρων, που διήρκεσαν περίπου τέσσερις μήνες) χαρακτηρίζονται τουλάχιστον ως αισιόδοξες, καθώς τα ακατέργαστα δισδιάστατα στοιχεία (2D raw data), που συλλέχθηκαν από το Nordic Explorer, καταδεικνύουν τρεις θαλάσσιες περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος:
1) Θαλάσσια περιοχή Ιονίου (περιοχή 1: βορειοδυτικά της Κέρκυρας έως δυτικά των Αντικυθήρων).
2) Νότια της Κρήτης (περιοχή 2).
3) Νοτιοδυτικό άκρο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (περιοχή 3: βορειοανατολικά της συμβολής των υφαλοκρηπίδων Ελλάδας, Ιταλίας και Λιβύης)..
Οι πληροφορίες από το ΥΠΕΚΑ αναφέρουν ότι θα ακολουθήσει μια πολύμηνη περίοδος επεξεργασίας των σεισμικών δεδομένων, η οποία θα ολοκληρωθεί περίπου το φθινόπωρο του 2013. Κατά πάσα πιθανότητα, τα πρώτα αποτελέσματα, που θα προκύψουν από την επεξεργασία των δεδομένων των σεισμικών ερευνών, θα δουν το φως της δημοσιότητας τον επόμενο Ιούνιο.
Η επόμενη φάση, που προσδιορίζεται περί τα τέλη του 2013 ή και αρχές του 2014, εφόσον είναι θετικά τα αποτελέσματα, αφορά στη συλλογή τρισδιάστατων στοιχείων, προκειμένου να προκύψει μια πιο ακριβής εκτίμηση, τόσο για τη θέση όσο και για την ποσότητα των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις προαναφερθείσες περιοχές. Στη συνέχεια, ακολουθεί η φάση των διερευνητικών γεωτρήσεων από τις εταιρίες που θα αναλάβουν τις εξορύξεις. Σύμφωνα με ανακοινώσεις του ΥΠΕΚΑ, υπάρχει ενδιαφέρον από γνωστούς ξένους ομίλους να αποκτήσουν τα πακέτα των δεδομένων, όπως για παράδειγμα η Total, η Statoil και η Exxon.
Ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ(;)
Είναι προφανές ότι η εκμετάλλευση των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων συνιστά μείζον εθνικό θέμα, που με τους σωστούς χειρισμούς μεσο-μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να δώσει λύσεις στο οικονομικό πρόβλημα της χώρας. Ως εκ τούτου, οι επόμενες επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης θα είναι καθοριστικές για την επίτευξη των εθνικών στόχων που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα.
Πολλές αναλύσεις δημοσιοποιούνται καθημερινά από τα ΜΜΕ για το αν θα πρέπει να ανακηρυχθεί και στη συνέχεια να οριοθετηθεί η ελληνική ΑΟΖ, προκειμένου να ακολουθήσει η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Προφανώς, η απόκτηση ΑΟΖ είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας και σε δεδομένη στιγμή θα πρέπει να κηρυχθεί και να ξεκινήσουν διμερείς διαπραγματεύσεις με τις όμορες χώρες για την οριοθέτησή της. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας -και όχι υποχρεωτικά της ΑΟΖ- είναι αυτή που δίνει το δικαίωμα εκμετάλλευσης του πυθμένα. Επομένως, η εκμετάλλευση των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη Δυτική Ελλάδα και νότια της Κρήτης δεν απαιτεί ανακήρυξη και οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ. Αρκεί η διμερής ελληνο-ιταλική συμφωνία του 1977, που καθορίζει τα εξωτερικά δυτικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Παρόλα αυτά, δεν θα ήταν απίθανο να παρουσιασθούν κάποια προβλήματα στα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, με την Αλβανία και τη Λιβύη. Ωστόσο, αυτά ίσως απασχολήσουν την ελληνική κυβέρνηση μετά την επεξεργασία των σεισμικών δεδομένων (καλοκαίρι του 2013 και μετά), εφόσον προκύψει ότι στα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων προς εκμετάλλευση και αντιδράσουν οι όμορες χώρες.
Οι τουρκικές διεκδικήσεις
Η Τουρκία διεκδικεί μια θαλάσσια περιοχή που ανήκει στην εν δυνάμει ελληνική ΑΟΖ (Ανατολικό Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος). Ως εκ τούτου, για να πετύχει το στόχο της κινείται εκτός των πλαισίων της διεθνούς νομιμότητας και δεν αναγνωρίζει τα όσα ορίζονται από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Συγκεκριμένα, προβάλει την ισχύ της, προκειμένου να προκαλέσει «φοβικά σύνδρομα», ώστε να αποθαρρύνει την ελληνική πλευρά, και στη συνέχεια να την οδηγήσει σε μια διμερή συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Σε περίπτωση που δεν το κατορθώσει, πιθανόν να επιδιώξει να δημιουργήσει τετελεσμένα (ίσως και τύπου Ιμίων), να ισχυρισθεί ότι το θέμα απαιτεί διακρατική συμφωνία διότι υπονομεύει τα συμφέροντα των υπόλοιπων χωρών, να προκαλέσει θερμά επεισόδια των οποίων η έκβαση είναι αδύνατον να εκτιμηθεί στην παρούσα φάση, και τελικά, ίσως προβεί στην ανακήρυξη της τουρκικής ΑΟΖ. Στην προσπάθειά της αυτή, η Τουρκία έχει επιστρατεύσει και τα δύο νεοαποκτηθέντα σκάφη επιστημονικών ερευνών, “TUBITAK Marmara” και “Βarbaros Hayrettin Pasa”. Μάλιστα, στα μέσα Φεβρουαρίου του 2013, η Υδρογραφική-Γεωγραφική Διεύθυνση της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι «τη χρονική περίοδο Φεβρουαρίου-Απριλίου 2013, θα διεξαχθούν επιστημονικές έρευνες ανατολικά της Ρόδου». [1]
Η στρατηγική της Άγκυρας έχει ως στόχο την καθυστέρηση της οριοθέτησης των ανατολικών συνόρων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και συνεπώς την αναβολή ανακήρυξης και οριοθέτησης της ελληνικής ΑΟΖ. Ένα από τα «όπλα» που διαθέτει η τουρκική πλευρά, για την καθυστέρηση της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, είναι και η διεξαγωγή των ατέρμονων και ατελέσφορων διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας, οι οποίες έφθασαν τις 54 και για όσο διάστημα διαρκούν δεν «επιτρέπουν» στην ελληνική πλευρά να προβεί σε μονομερείς κινήσεις.
Η ανησυχία της Άγκυρας για μια απρόσμενη μονομερή ενέργεια από ελληνικής πλευράς είναι δεδομένη και προκειμένου να το αποφύγει, άλλοτε προκαλεί και άλλοτε εμφανίζεται έτοιμη να συνεργασθεί. Τόσο οι προκλήσεις της όσο και η υποτιθέμενη διάθεση για συνεργασία έχουν ως στόχο να αναγκάσουν την ελληνική πλευρά να αναβάλει τα σχέδιά της για τις θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου ή να ενδώσει στις απαιτήσεις της, που δεν είναι άλλες από τη διμερή συμφωνία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στις προαναφερθείσες περιοχές, σύμφωνα με τις τουρκικές αξιώσεις.
Η ελληνική επιλογή
Η ελληνική πλευρά είναι προφανές ότι λαμβάνει σοβαρά τα μηνύματα της Άγκυρας, αλλά και αυτά που ανεπίσημα έχουν εκφράσει Αμερικανοί αξιωματούχοι, το τελευταίο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, στην παρούσα φάση, έχει προκύψει μια αλλαγή των δεδομένων, που δεν είναι άλλη από τα αισιόδοξα μηνύματα για τα πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων στη Δυτική Ελλάδα και νότια της Κρήτης, τα οποία ως ένα βαθμό θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ελληνική οικονομία.
Θα ήταν παρακινδυνευμένο να καταλήξουμε σε ασφαλείς εκτιμήσεις, σχετικά με τις μελλοντικές εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Όμως, το πλέον πιθανό σενάριο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα προβεί σε ανακήρυξη της ΑΟΖ, τουλάχιστον προσωρινά, και για όσο διάστημα οι προκλήσεις τις Άγκυρας δεν δημιουργούν τετελεσμένα. Διατηρώντας ένα χαμηλό προφίλ, η Αθήνα είναι αποφασισμένη να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες, που δεν απαιτούν ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ, για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Δυτικής Ελλάδας, αποφεύγοντας έτσι περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεών της με την Άγκυρα.
Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται από τις δηλώσεις των δύο ηγετών στη διάρκεια του δεύτερου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, περί βελτίωσης των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, αλλά και από την υπογραφή των συνολικά 25 συμφωνιών και πρωτοκόλλων. Αν και ελάχιστες εφαρμόσθηκαν, από αυτές που υπογράφηκαν στη διάρκεια του πρώτου ελληνοτουρκικού Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, το 2010. Διαφαίνεται δηλαδή μια εκατέρωθεν προσπάθεια δημιουργίας κλίματος εμπιστοσύνης, για το επόμενο χρονικό διάστημα, ώστε να μην προκύψουν μονομερείς ενέργειες από τις δύο πλευρές. Ο χρόνος λειτουργεί υπέρ των τουρκικών συμφερόντων, αλλά η εφαρμογή μιας καλοσχεδιασμένης ελληνικής ενεργειακής στρατηγικής δεν θα λειτουργούσε σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων, έστω κι αν αυτή δεν συμπεριελάμβανε στην παρούσα φάση την επιλογή της ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ.
[1] Χρήστος Μηνάγιας, www.geostrategy.gr, «Τουρκικές αμφισβητήσεις, προκλήσεις και εκβιασμοί με πλοία επιστημονικών ερευνών», 21 Φεβρουαρίου 2013
Πηγή, http://www.onalert.gr/stories/apo-ta-koitasmata-tou-ioniou-stis-symfonies-tis-konstantinoupolis
Οκτώ παιδιά που υπέφεραν από καρδιοπάθεια έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω της -από το 2011- αναστολής της λειτουργίας του Καρδιοχειρουργικού Κέντρου του νοσοκομείου Αγία Σοφία, σύμφωνα με καταγγελία του αρμόδιου Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων που φέρνει στο φως ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, ανακοινώνοντας:
«Ο ΙΣΑ εκφράζει την αγανάκτηση του για το δράμα που ζούνε χιλιάδες οικογένειες που έχουν καρδιοπαθή παιδιά και απαιτεί να ξεκινήσει άμεσα η επαναλειτουργία του “Ενιαίου Κέντρου Αντιμετώπισης Συγγενών Καρδιοπαθειών σε παιδιά” (ΕΚΑΣΚΑΠ) του Νοσοκομείου Παίδων “Η Αγία Σοφία” σε πλήρη ανάπτυξη και με όλη τη δυναμική του. Με αγανάκτηση πληροφορηθήκαμε από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων Παιδιών με Συγγενείς Καρδιοπάθειες ότι στις 27 Φεβρουαρίου 2013 πέθανε ένα ακόμα παιδί που έπασχε από συγγενή καρδιοπάθεια. Οι γονείς καταγγέλλουν ότι το παιδί έπεσε θύμα της ολιγωρίας και εάν το ΕΚΑΣΚΑΠ ήταν ανοιχτό θα μπορούσε να είχε σωθεί.
Το άτυχο νήπιο αποτελεί την όγδοη περίπτωση παιδιού που έπεσε θύμα του εγκληματικού κλεισίματος του κέντρου που αποφάσισε τον Οκτώβριο του 2011 η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας.
Ο ΙΣΑ είχε διαμαρτυρηθεί έντονα κοινοποιώντας εξώδικες διαμαρτυρίες ήδη από τον Νοέμβριο του 2011 προς τον τότε Υπουργό Υγείας κ. Ανδρέα Λοβέρδο γνωστοποιώντας την επιτακτική ανάγκη επαναλειτουργίας του.
Από τότε μέχρι σήμερα έχουμε λάβει επιστολές από γονείς παιδιών που πάσχουν από συγγενείς καρδιοπάθειες, οι οποίοι μας γνωστοποιούσαν πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση για τα παιδιά τους.
Μάλιστα οι γονείς έχουν καταθέσει μηνυτήρια αναφορά ενώπιον της Εισαγγελίας Πλημμελειοδικών Αθηνών, διότι η διακοπή της λειτουργίας του συγκεκριμένου τμήματος συντέλεσε στο θάνατο παιδιών, τα οποία έπασχαν από καρδιακά νοσήματα και ο λόγος δεν ήταν άλλος παρά η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης του τέκνου και η οικονομική αδυναμία να καλύψουν τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και νοσηλείας σε ιδιωτικό Νοσοκομείο.
Είναι ντροπή η απαράδεκτη αυτή κατάσταση που κοστίζει αθώες ζωές παιδιών».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της "Ελευθεροτυπίας" στις αρχές Φεβρουαρίου, μετά το κλείσιμο του εξειδικευμένου κέντρου τα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες παραπέμπονται στο Ωνάσειο, το οποίο όμως δεν διαθέτει κάλυψη παιδιατρικού νοσοκομείου και αν παρουσιαστεί εμπλοκή τα παιδιά στέλνονται πίσω στο νοσοκομείο Παίδων.
Η πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Παιδιών με Συγγενείς Καρδιοπάθειες "Η Αγία Σοφία" Χρυσάνθη Κοκολάκη ανέφερε στην εφημερίδα: «Υπάρχουν παιδιά που έχασαν τη ζωή τους επειδή δεν πρόλαβαν και δεν χειρουργήθηκαν από το Ωνάσειο. Ειδικά για ένα παιδί ανασφάλιστο αλβανικής καταγωγής η καθυστέρηση έφθασε τον έναν χρόνο, από τον Μάιο του 2011 μέχρι τον Ιούνιο του 2012. Οι καθυστερήσεις φυσικά οφείλονται και στο γεγονός ότι ήταν ανασφάλιστο».
Από το nooz.gr
>>> Άραγε κοιμάται με ήσυχη τη συνείδησή του ο κ. Λοβέρδος;
>>> Τι άλλο περιμένει η Δικαιοσύνη για να παρέμβη;
Στον εβδομαδιαίο λειτουργικό κύκλο, η προσευχή της Εκκλησίας κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένη στους κεκοιμημένους, σε ανάμνηση της εις Άδη καθόδου του Χριστού κατά το Μ. Σάββατο.
Το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω, λέγεται «Σάββατο των Ψυχών» ή Ψυχοσάββατο. Είναι το πρώτο από τα τέσσερα Ψυχοσάββατα του έτους (το τέταρτο επιτελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής) οπότε και τελούνται επίσημα μνημόσυνα της Εκκλησίας υπέρ των κεκοιμημένων "των επ' ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου, [. . . ] ευσεβώς ορθοδόξων, βασιλέων, πατριαρχών, αρχιερέων, ιερέων, ιερομόναχων, ιεροδιακόνων, μοναχών, μοναζουσών, πατέρων, προπατόρων, πάππων, προπάππων, γονέων, συζύγων, τέκνων, αδελφών και συγγενών ημών εκ των απ' αρχής και μέχρι των εσχάτων".
Η καθιέρωση του Ψυχοσάββατου είναι μια υπόμνηση ότι το σώμα θα αναστηθεί κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, για να ενωθεί με την αθάνατη ψυχή.
Ο Ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Μέγας στον λόγο του γιὰ τοὺς κοιμηθέντες μάς λέει:
Μὴν ἀρνεῖσαι νὰ προσφέρεις λάδι καὶ νὰ ἀνάβῃς κεριὰ στὸν τάφο του, ἐπικαλούμενος Χριστὸν τὸν Θεὸν, καὶ ἂν ἀκόμα ὁ κοιμηθεὶς τελείωσε εὐσεβῶς τὴ ζωή του καὶ τοποθετήθηκε στὸν οὐρανό. Γιατί αὐτὰ εἶναι εὐπρόσδεκτα ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ προσκομίζουν μεγάλη τὴν ἀνταπόδοσή Του, γιατί τὸ λάδι καὶ τὸ κερὶ εἶναι θυσία καὶ ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἐξιλέωση. Ἡ δὲ ἀγαθοεργία φέρνει τελικὰ προσαύξηση μὲ κάθε ἀγαθὴ ἀνταπόδοση. Ὁ σκοπὸς τοῦ προσφέροντος, γιὰ τὴν ψυχὴ κοιμηθέντος, εἶναι ἴδιος μὲ τὰ ὅσα κάνει ὅποιος ἔχει μικρὸ παιδὶ ἄρρωστο καὶ ἀδύναμο, γιὰ τὸ ὁποῖο προσφέρει στὸν ἱερὸ ναὸ κεριὰ, θυμίαμα καὶ λάδι μὲ πίστη καὶ τὰ χαρίζει ὅλα γιὰ τὸ παιδί του. Τὰ κρατάει καὶ τὰ προσφέρει μὲ τὰ χέρια του σὰν νὰ τὰ κρατάει καὶ νὰ τὰ προσφέρῃ τὸ ἴδιο τὸ παιδὶ, ἀκριβῶς δηλαδὴ ὅπως γίνεται ὅταν στὸ βάπτισμα ἀποκηρύσσεται ὁ σατανᾶς ἀπὸ τὸν ἀνάδοχο γιὰ λογαριασμὸ τοῦ νηπίου.
Παρομοίως πρέπει νὰ θεωρεῖται καὶ ὅποιος πέθανε πιστὸς στὸν Κύριο, ὅτι κρατάει καὶ προσφέρει τὰ κεριὰ καὶ τὸ λάδι, καὶ ὅλα ὅσα προσφέρονται γιὰ τὴ λύτρωσή του. Ἔτσι μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ προσπάθεια ποὺ γίνεται μὲ πίστη δὲ θὰ πάει χαμένη. Νὰ εἶστε σίγουροι ὅτι οἱ Θεῖοι ἀπόστολοι καὶ οἱ Θεοδίδακτοι διδάσκαλοι καὶ οἱ Θεόπνευστοι πατέρες, ἀφοῦ πρῶτα ἑνώθηκαν μὲ τὸ θεῖο καὶ φωτίσθηκαν καθόρισαν μὲ τρόπο θεάρεστο τὶς λειτουργίες, τὶς προσευχὲς καὶ τὶς ψαλμωδίες, ποὺ γίνονται κάθε χρόνο στὴ μνήμη ἐκείνων ποὺ πέθαναν. Καὶ ὅλα αὐτὰ μέχρι σήμερα, πάντα μὲ τὴ χάρη τοῦ Φιλανθρώπου Θεοῦ, αὐξάνονται καὶ συμπληρώνονται σ᾿ ὅλα τὰ σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος γιὰ νὰ δοξάζεται καὶ νὰ ἐξυμνεῖται ὁ Κύριος τῶν κυρίων καὶ Βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων.
Και ο μακαριστός π. Παίσιος (από τον Δ’ τόμο, Οικογενειακή Ζωή, Λόγοι του π. Παισίου, Εκδόσεις Ησυχαστήριο Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή, Θεσσαλονίκη) μας ενημερώνει:
-Γέροντα, οι υπόδικοι νεκροί (πλην των Αγίων) μπορούν να προσεύχονται;
-Έρχονται σε συναίσθηση και ζητούν βοήθεια , αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Όσοι βρίσκονται στον Άδη μόνο ένα πράγμα θα ήθελαν από τον Χριστό: να ζήσουν πέντε λεπτά για να μετανοήσουν. Εμείς που ζούμε, έχουμε περιθώρια μετανοίας, ενώ οι καημένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούν πια μόνοι τους να καλυτερεύσουν την θέση τους, αλλά περιμένουν από εμάς βοήθεια. Γι’ αυτό έχουμε χρέος να τους βοηθούμε με την προσευχή μας.
Μου λέει ο λογισμός ότι μόνο το δέκα τοις εκατό από τους υπόδικους νεκρούς βρίσκονται σε δαιμονική κατάσταση, και, εκεί που είναι, βρίζουν τον Θεό, όπως οι δαίμονες. Δεν ζητούν βοήθεια, αλλά και δεν δέχονται βοήθεια! Γιατί, τι να τους κάνει ο Θεός; Σαν ένα παιδί που απομακρύνεται από τον πατέρα του, σπαταλάει όλη την περιουσία του και από πάνω βρίζει και τον πατέρα του. Ε, τι να το κάνει αυτό ο πατέρας του; Οι άλλοι όμως οι υπόδικοι, που έχουν λίγο φιλότιμο, αισθάνονται την ενοχή τους, μετανοούν και υποφέρουν για τις αμαρτίες. Ζητούν να βοηθηθούν και βοηθιούντια θετικά με τις προσευχές των πιστών. Τους δίνει δηλαδή ο Θεός μία ευκαιρία, τώρα που είναι υπόδικοι, να βοηθηθούν μέχρι να γίνει η Δευτέρα Παρουσία. Και όπως σε αυτή τη ζωή, αν κάποιος είναι φίλος με τον βασιλιά, μπορεί να μεσοαλαβήσει και να βοηθήσει έναν υπόδικο, έτσι κι αν είναι κανείς φίλος με τον Θεό, μπορεί να μεσολαβήσει στο Θεό με την προσευχή του και να μεταφέρει τους υπόδικους από την μία φυλακή σε άλλη καλύτερη, από το ένα κρατητήριο σε ένα άλλο καλύτερο. Ή ακόμα μπορεί να τους μεταφέρει και σε ένα δωμάτιο ή σε διαμέρισμα.
Όπως ανακουφίζουμε τους φυλακισμένους με αναψυκτικά κλπ που τους πηγαίνουμε, έτσι και τους νεκρούς τους ανακουφίζουμε με τις προσευχές και τις ελεημοσύνες που κάνουμε για τη ψυχή τους. Οι προσευχές των ζώντων για τους κεκοιμημένους και τα μνημόσυνα είναι η τελευταία ευκαιρία που δίνει ο Θεός στους κεκοιμημένους να βοηθηθούν, μέχρι να γίνει η τελική Κρίση. Μετά την δίκη δεν θα υπάρχει δυνατότητα να βοηθηθούν….
…Ο Θεός θέλει να βοηθήσει τους κεκοιμημένους, γιατί πονάει για τη σωτηρία τους, αλλά δεν το κάνει, γιατί έχει αρχοντιά. Δεν θέλει να δώσει δικαίωμα στο διάβολο να πει: Πως τον σώζεις αυτόν, ενώ δεν κοπίασε; Όταν εμείς προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους, Του δίνουμε το δικαίωμα να επεμβαίνει. Περισσότερο μάλιστα συγκινείται ο Θεός όταν προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους παρά για τους ζώντες.
Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας έχει τα κόλλυβα, τα μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι ο καλύτερος δικηγόρος για τις ψυχές των κεκοιμημένων. Έχουν τη δυνατότητα και από την κόλαση να βγάλουν τη ψυχή. Κι εσείς σε κάθε Θεία Λειτουργία να διαβάζετε κόλλυβα για τους κεκοιμημένους. Έχει νόημα το σιτάρι: Σπείρετε εν φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία (Α’ Κορινθ, κεφ 15, εδ 42)(δηλαδή συμβολίζει το θάνατο και την ανάσταση του ανθρώπου), λέει η Γραφή…
-Γέροντα, αυτοί που έχουν πεθάνει πρόσφατα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από προσευχή;
-Εμ , όταν μπαίνει κάποιος στη φυλακή, στην αρχή δεν δυσκολεύεται πιο πολύ; Να κάνουμε προσευχή για τους κεκοιμημένους που δεν ευαρέστησαν στον Θεό, για να κάνει κάτι και γι’ αυτούς ο Θεός. Ιδίως, όταν ξέρουμε ότι κάποιος ήταν σκληρός, γιατί μπορεί να νομίζουμε ότι ήταν σκληρός, αλλά στη πραγματικότητα να μην ήταν-και είχε αμαρτωλή ζωή, τότε να κάνουμε πολλή προσευχή, Θείες Λειτουργίες, Σαρανταλείτουργα για τη ψυχή του και να δίνουμε ελεημοσύνη σε φτωχούς για τη σωτηρία της ψυχής του, για να ευχηθούν οι φτωχοί “να αγιάσουν τα κόκκαλά του”, ώστε να καμθεί ο Θεός και να τον ελεήσει. Έτσι ότι δεν έκανε εκείνος, το κάνουμε εμείς γι’ αυτόν. Ενώ ένας άνθρωπος που είχε καλωσύνη, ακόμα και αν η ζωή του δεν ήταν καλή, επειδή είχε καλή διάθεση, με λίγη προσευχή πολύ βοηθιέται.
Έχω υπόψη μου γεγονότα που μαρτυρούν πόσο οι κεκοιμημένοι βοηθιούνται με την προσευχή πνευματικών ανθρώπων. Κάποιος ήρθε στο Καλύβι και μου είπε με κλάματα: Γέροντα, δεν έκανα προσευχή για κάποιο γνωστό μου κεκοιμημένο και μου παρουσιάστηκε στον ύπνο μου. Είκοσι μέρες, μου είπε, έχεις να με βοηθήσεις, με ξέχασες και υποφέρω! Πράγματι, μου λέει (ο προσκηνυτής)εδώ και 20 μέρες είχα ξεχαστεί με διάφορες μέριμνες και ούτε για τον εαυτό μου δεν προσευχόμουν
-Όταν, Γέροντα, πεθάνει κάποιος και μας ζητήσουν να προσευχηθούμε γι’ αυτόν, είναι καλό να κάνουμε κάθε μέρα ένα κομποσχοίνι μέχρι τα σαράντα;
-Άμα κάνεις κομποσχοίνι γι’αυτόν, βάλε και άλλους κεκοιμημένους. Γιατί να πάει η αμαξοστοιχία στον προορισμό της με έναν μόνο επιβάτη, ενώ χωράει και άλλους; Πόσοι κεκοιμημένοι έχουν ανάγκη οι καημένοι και ζητούν βοήθεια και δεν έχουν κανέναν να προσευχηθεί γι'αυτούς! Μερικοί , κάθε τόσο, κάνουν μνημόσυνο μόνο για κάποιον δικό τους. Με αυτό το τρόπο δεν βοηθιέται ούτε ο δικός τους, γιατί η προσευχή τους δεν είναι τόσο ευάρεστη στο Θεό. Αφού τόσα μνημόσυνα έκαναν γι’ αυτόν, ας κάνουν συγχρόνως και για τους ξένους.
-Γέροντα, οι νεκροί που δεν έχουν ανθρώπους να προσεύχονται γι’αυτούς βοηθιούνται από τις προσευχές εκείνων που προσεύχονται γενικά για τους κεκοιμημένους;
-Και βέβαια βοηθιούνται. Εγώ, όταν προσεύχομαι για όλους τους κεκοιμημένους, βλέπω στον ύπνο μου τους γονείς μου, γιατί αναπαύονται από την προσευχή που κάνω. Κάθε φορά που έχω Θεία Λειτουργία, κάνω γενικό μνημόσυνο για όλους τους κεκοιμημένους…Αν καμιά φορά δεν κάνω ευχή για τους κεκοιμημένους, παρουσιάζονται γνωστοί κεκοιμημένοι μπροστά μου. Έναν συγγενή μου, που είχε σκοτωθεί στο πόλεμο, τον είδα μπροστά μου μετά τη Θεία Λειτουργία, την ώρα του μνημοσύνου, γιατί αυτόν δεν τον είχα γραμμένο με τα ονόματα των κεκοιμημένων, επειδή μνημονεύονταν στη Προσκομιδή με τους ηρωικώς πεσόντες. Κι εσείς στην Αγία Πρόθεση να μη δίνετε να μνημονευθούν μόνο ονόματα ασθενών, αλλά και ονόματα κεκοιμημένων, γιατί μεγαλύτερη ανάγκη έχουν οι κεκοιμημένοι!
Ειρήνη εστί μετ' εκείνων, οίτινες ενίκησαν τον κόσμον. ειρήνη ειή μεθ' ημών, οίτινες έτι και νυν αγωνιζόμεθα. Ούτω φεύγει η θλίψις του κόσμου, ούτως εξαφανίζεται του θανάτου το κέντρον, και ώς νικητής υπεράνω της κόνεως ίσταται ο Χριστός μετά πάντων των εις αυτών πιστευόντων και λέγει:
ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἐν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχητε. ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἔξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον. (Ιωαν 16 33)
«Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος
Διακηρύττουμε παρουσίαν Χριστού, όχι μόνον μίαν αλλά και δευτέραν, πολύ καλλιτέραν της προηγουμένης. Διότι η πρώτη αποτελούσε επίδειξιν υπομονής, ενώ η ερχομένη φέρει το στέμμα της θείας Βασιλείας. Πράγματι στον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν τα πάντα, ως επί το πλείστον, είναι διπλά. Διπλή γέννησις, μία από τον Θεόν προαιωνίως και μία από την Παρθένον στους εσχάτους καιρούς. Δύο κάθοδοι. Μία η αφανής, και δευτέρα ένδοξος και επιφανής, η μέλλουσα. Κατά την πρώτην παρουσίαν εσπαργανώθη στην φάτνην, στην δευτέραν ενδύεται φως ως ιμάτιον. Στην πρώτην «υπέμεινε σταυρόν, αισχύνης καταφρονήσας», στην δευτέραν θα έλθη δοξαζόμενος, δορυφορούμενος από στρατιές αγγέλων. Δεν μένουμε λοιπόν στην πρώτην μόνον παρουσίαν, αλλά προσδοκούμε και την δευτέραν. Και είπαμε μεν στην πρώτην «ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου», αλλά και στην δευτέρα θα ειπούμε πάλι το ίδιον, όταν συναντήσωμε μαζί με τους αγγέλους τον Δεσπότην, και προσκυνώντας αυτόν θα ειπούμε: «ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Έρχεται ο Σωτήρ όχι για να δικασθή πάλιν, αλλά για να δικάση τους δικαστάς του. Αυτός που προηγουμένως, όταν εκρίνετο, εσιωπούσε, λέγει ύστερα στους παρανόμους, υπενθυμίζοντας όσα ετόλμησαν κατά την σταύρωση: «Ταύτα εποίησας και εσίγησα». Τότε ήλθε για να εκπληρώση την Θείαν Οικονομίαν, και εδίδασκε τους ανθρώπους με την πειθώ. Τώρα όμως θα αναγκασθούν να τον αναγνωρίσουν ως Βασιλέα τους, έστω και χωρίς να το θέλουν.
Περί των δύο τούτων παρουσιών ο προφήτης Μαλαχίας λέγει: «και εξαίφνης θα έλθη εις τον ναόν αυτού ο Κύριος, ον υμείς ζητείτε». Ιδού η μία παρουσία. Και πάλι περί της δευτέρας παρουσίας λέγει: «Και ο άγγελος της διαθήκης ον υμείς θέλετε. Ιδού έρχεται Κύριος Παντοκράτωρ, και τις υπομενεί ημέραν εισόδου αυτού;». Και αμέσως στην συνέχεια λέγει ο ίδιος ο Σωτήρ: «και προσάξω προς υμάς εν κρίσει, και έσομαι μάρτυς ταχύς επί τους μάγους και επί τας μοιχαλίδας και επί τους ομνύοντας τω ονόματί μου επί ψεύδει», και τα λοιπά. Γι’ αυτό ο Παύλος θέλοντας να μας ασφαλίση εκ των προτέρων λέγει: «ει τις εποικοδομεί επί τον θεμέλιον τούτον χρυσόν και άργυρον και λίθους τιμίους, ξύλα, χόρτον, καλάμην, εκάστου το έργον φανερόν γενήσεται». Ήδη και ο Παύλος έχει επισημάνει τις δύο αυτές παρουσίες, όταν γράφη προς τον Τίτον και λέγει: επεφάνη η χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις, παιδεύουσα ημάς ίνα, αρνησάμενοι την ασέβειαν και τας κοσμικάς επιθυμίας, σωφρόνως και δικαίως και ευσεβώς ζήσωμεν εν τω νυν αιώνι, προσδεχόμενοι την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Βλέπεις πώς ανέφερε μεν την πρώτην, για την οποίαν ευχαριστεί, και την δευτέραν, την οποίαν προσδοκούμε; Γι’ αυτό και η πίστις μας, όσον αφορά στο γεγονός αυτό το οποίον σας αναγγέλλουμε τώρα, μας παρεδόθη έτσι, να πιστεύωμε δηλαδή στον «ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθίσαντα εκ δεξιών του Πατρός και ερχόμενον εν δόξη, κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος».
Έρχεται λοιπόν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός από τους ουρανούς, έρχεται δε στην συντέλειαν του κόσμου τούτου ενδόξως, κατά την εσχάτην ημέρα. Διότι θα γίνη συντέλεια του κόσμου τούτου, και ο κτιστός αυτός κόσμος θα ανακαινισθή πάλι. Επειδή δηλαδή επεκράτησε σε όλην την γην η διαφθορά και η κλοπή και η μοιχεία και κάθε είδος αμαρτίας, και συμβαίνουν σε όλον τον κόσμον αιμομιξίες, για να μη μείνη το θαυμαστόν αυτό κατοικητήριον πλήρες ανομίας, ο κόσμος αυτός μέλλει να παρέλθη, για να αναδειχθή ο καλλίτερος. Θέλεις να λάβης την απόδειξιν από τα ρητά της Γραφής; Άκου τον Ησαϊα που λέγει: «και ειληθήσεται ως βιβλίον ο ουρανός, και τα άστρα πεσείται ως φύλλα εξ αμπέλου, και ως πίπτει φύλλα από συκής». Και το Ευαγγέλιον λέγει: «ο ήλιος σκοτισθήσεται, και η σελήνη ου δώσει το φέγγος αυτής, και οι αστέρες πεσούνται από του ουρανού». Ας μη λυπούμεθα σαν να πεθαίναμε μόνον εμείς. Και οι αστέρες θα αποθάνουν, αλλά θα ξαναγίνουν πάλιν όπως είναι τώρα. Και θα περιτυλίξη ο Κύριος τους ουρανούς όχι για να τους καταστρέψη, αλλά για να τους ανανεώση, να τους κάμη καλλιτέρους. Άκου τον Προφήτην Δαβίδ που λέγει: «κατ’ αρχάς Συ, Κύριε, την γην εθεμελίωσας και έργα των χειρών σου εισίν οι ουρανοί. Αυτοί απολούνται, Σύ δε διαμένεις». Αλλά θα ειπή κάποιος. Κοίτα, το λέγει σαφώς ότι απολούνται, θα καταστραφούν. Άκου πώς εννοεί το «απολούνται», το λέγει στην συνέχεια: «και πάντες ως ιμάτιον παλαιωθήσονται, και ωσεί περιβόλαιον (σαν επανωφόρι δηλαδή) ελίξεις αυτούς, και αλλαγήσονται». Όπως λέγεται ότι ο δίκαιος απέθανε, σύμφωνα με το γραφικόν. «Ίδετε ως ο δίκαιος απώλετο, και ουδείς εκδέχεται τη καρδία», και αυτό επειδή προσδοκούμε την Ανάσταση. Κατ’ ανάλογον τρόπο προσδοκούμε και ανάσταση των ουρανών. «Ο ήλιος μεταστραφήσεται εις σκότος, και η σελήνη εις αίμα». Ας διδαχθούν αυτοί που επέστρεψαν από την αίρεση των Μανιχαίων, και ας μη θεοποιούν πλέον τα φωτεινά σώματα του ουρανού, ούτε να θεωρούν δυσσεβώς ότι ο ήλιος αυτός που μέλλει να σκοτισθή είναι ο Χριστός. Και πάλιν άκου τον Κύριο που λέγει: «ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσιν». Τα κτίσματα δηλαδή δεν είναι ισότιμα με τους λόγους του Δεσπότου…
Αναμένουμε λοιπόν όντως και προσδοκούμε τον Κύριον ερχόμενον από τους ουρανούς, επάνω σε νεφέλες. Θα ηχήσουν τότε σάλπιγγες αγγελικές. Πρώτοι θα αναστηθούν όσοι από τους νεκρούς έχουν κοινωνίαν με τον Χριστόν. Έπειτα αρπάζονται σε νεφέλες όσοι ευλαβείς θα ζουν τότε, λαμβάνοντας ως έπαθλο την τιμήν αυτήν η οποία υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα, επειδή και ηγωνίσθησαν υπεράνθρωπα, όπως λέγει ο Παύλος. «Ότι αυτός ο Κύριος εν κελεύσματι, εν φωνή αρχαγγέλλου και εν σάλπιγγι Θεού καταβήσεται απ’ ουρανού, και οι νεκροί εν Χριστώ αναστήσονται πρώτον. Έπειτα ημείς οι ζώντες οι περιλειπόμενοι, άμα συν αυτοίς αρπαγησόμεθα εν νεφέλαις, εις απάντησιν του Κυρίου εις αέρα, και ούτω πάντοτε συν Κυρίω εσόμεθα».
Την εγνώριζεν αυτήν την Παρουσίαν του Κυρίου ο Εκκλησιαστής, όταν έλεγε: «ευφραίνου, νεανίσκε, εν νεότητί σου». Και τι θα γίνη όταν έλθη ο Κύριος; «Ανθήσει το αμύγδαλον και παχυνθήσεται η ακρίς, και διασκεδασθήσεται η κάππαρις». Όπως μάλιστα λέγουν οι ερμηνευταί, η ανθισμένη αμυγδαλιά σημαίνει ότι ο χειμών παρήλθε. Μετά δε τον χειμώνα μέλλουν να ανθήσουν τα σώματά μας, να γίνουν άνθη επουράνια. Και θα παχυνθή η ακρίς, η πτερωτή ψυχή, περιβαλλομένη το σώμα της. «Και διασκεδασθήσεται η κάππαρις», θα διασκορπισθούν δηλαδή οι ακανθώδεις παράνομοι.
Βλέπεις ότι όλοι προλέγουν την Παρουσίαν του Κυρίου; Βλέπεις ότι γνωρίζουν την φωνήν του σπουργίτη; Ποίαν φωνήν; Ας ιδούμε: «Ότι αυτός ο Κύριος εν κελεύσματι, εν φωνή αρχαγγέλου και εν σάλπιγγι Θεού καταβήσεται απ’ ουρανού». Αρχάγγελος απευθύνεται σε όλους και λέγει: «εγείρεσθε εις απάντησιν του Κυρίου», και θα είναι φοβερά η κάθοδος του Δεσπότου. Και σύμφωνα με την Γραφήν που έχουμε αναγνώσει, «ο Υιός του ανθρώπου έρχεται προς τον Πατέρα επί των νεφελών του ουρανού, ποταμού πυρός έλκοντος», ο οποίος δοκιμάζει τους ανθρώπους. Όποιος έχει έργα χρυσά, γίνεται λαμπρότερος. Όποιος έχει έργα σαθρά, τα οποία δεν αντέχουν στην δοκιμήν, αφανίζονται από το πυρ. Και ο Πατήρ «καθέζεται, έχων το ένδυμα αυτού λευκόν ωσεί χιών, και την τρίχα της κεφαλής ως έριον καθαρόν». Βεβαίως εδώ ομιλεί ανθρωπίνως. Τι εννοεί δηλαδή; Ότι είναι Βασιλεύς εκείνων που δεν εμολύνθησαν από αμαρτίες. Διότι λέγει «λευκανώ τας αμαρτίας υμών ως χιόνα και ωσεί έριον», που συμβολίζουν εδώ την συγχώρηση των αμαρτιών ή και την αναμαρτησίαν. Έρχεται δε ο Κύριος από τους ουρανούς επάνω σε νεφέλες, αφού με νεφέλες ανέβη εκεί...
Αλλά ποίον θα είναι το σημείον της Παρουσίας αυτού, ώστε να μην τολμήση κάποια εναντία δύναμις να το μιμηθή; «Και τότε», λέγει, «φανήσεται το σημείον του Υιού του ανθρώπου εν τω ουρανώ». Και το αληθές και διακριτικόν σημείον του Χριστού είναι ο σταυρός. Το φωτοειδές σημείον του σταυρού προηγείται του Βασιλέως, αναγγέλλοντας αυτόν ο οποίος είχε τότε σταυρωθεί, ώστε να τον ιδούν οι Ιουδαίοι οι οποίοι τότε τον είχαν κεντήσει στην πλευράν και είχαν συνωμοτήσει εναντίον του. Να θρηνήσουν πικρώς κάθε φυλή χωριστά, και να ειπούν: Αυτός είναι εκείνος που εραπίσθη, αυτός είναι εκείνος τον οποίον περιέβαλλαν με δεσμά, αυτός είναι εκείνος τον οποίον εξηυτέλισαν, αφού πρώτα τον εσταύρωσαν. Και θα ειπούν τότε: Πού να πάμε για να αποφύγωμε την οργήν σου; Αλλά από πουθενά δεν θα ημπορέσουν να ξεφύγουν, αφού θα τους έχουν περικυκλώσει οι στρατιές των αγγέλων. Φόβητρον θα είναι το σημείον του σταυρού για τους εχθρούς του, και χαρά για τους φίλους του, οι οποίοι επίστευσαν σ’ αυτόν ή τον εκήρυξαν ή έπαθαν γι’ αυτόν. Ποίος άραγε θα είναι μακάριος να ευρεθή τότε φίλος του Χριστού; Δεν καταφρονεί τους δούλους τους ιδικούς του ο τόσον ένδοξος Βασιλεύς, αυτός που περιστοιχίζεται από αγγέλους, ο σύνθρονος με τον Πατέρα. Και για να μην αναμιχθούν οι εκλεκτοί με τους εχθρούς, «αποστελεί τους αγγέλους αυτού μετά σάλπιγγος μεγάλης, και επισυνάξει τους εκλεκτούς αυτού εκ των τεσσάρων ανέμων». Αφού δεν κατεφρόνησε τον Λώτ, που ήταν ένας, πώς είναι δυνατόν να καταφρονήση τους πολλούς δικαίους; «Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου», θα ειπή προς εκείνους που θα επιβαίνουν σε νεφελώδη άρματα, και οι οποίοι θα έχουν συναχθή από τους αγγέλους.
Αλλά θα ειπή κάποιος από τους παρόντες. Είμαι πτωχός, ή θα συμβή τότε να ευρεθώ ασθενής στο κρεββάτι, ή είμαι γυναίκα και θα ευρίσκωμαι εκείνην την ώρα στον μύλο. Μήπως θα περιφρονηθούμε; Έχε θάρρος, άνθρωπέ μου. Ο Κριτής είναι απροσωπόληπτος. «Ου κατά την δόξαν κρινεί, ουδέ κατά την λαλιάν ελέγξει». Δεν προτιμά τους λογίους από τους απαιδεύτους, ούτε τους πλουσίους από τους πτωχούς. Και στον αγρόν αν είσαι, θα σε παραλάβουν οι άγγελοι. Μη νομίσης ότι θα πάρη τους γαιοκτήμονες και εσέ που είσαι γεωργός θα σε αφήση. Και αν είσαι δούλος ή πτωχός, μην αγωνιάς. Αυτός που έλαβε μορφήν δούλου δεν καταφρονεί τους δούλους. Και αν είσαι στο κρεββάτι ασθενής, έχει γραφή: «Τότε δυο έσονται επί κλίνης μιάς, εις παραλαμβάνεται, και εις αφίεται». Και αν κατ’ ανάγκην ευρεθής να εργάζεσαι στον μύλον, άνδρας η γυναίκα, και αν φορής χειροπέδες, δεν θα σε παραβλέψη αυτός που ηλευθέρωσε τον Ιωσήφ και τον οδήγησε από την δουλεία και την φυλακή στην βασιλείαν. Θα λυτρώση και σε από τις θλίψεις και θα σου χαρίση την Βασιλείαν των Ουρανών. Μόνον να έχης θάρρος, μόνον να εργασθής πνευματικώς, μόνον να αγωνισθής προθύμως. Επειδή τίποτε δεν πάει χαμένο. Κάθε σου προσευχή και ψαλμωδία έχει καταγραφεί. Κάθε σου ελεημοσύνη έχει καταγραφεί, κάθε νηστεία έχει καταγραφεί, κάθε γάμος που διεφυλάχθη καλώς έχει καταγραφεί. Έχει καταγραφεί και η εγκράτεια που έγινε για τον Θεόν. Τα πρωτεία δε των στεφάνων μεταξύ όλων των καταγεγραμμένων τα έχει η παρθενία και η αγνότης. Και μέλλεις να λάμπης ως άγγελος. Αλλά όπως ήκουσες ευχαρίστως τα καλά, άκου τώρα με ψυχραιμία και τα αντίθετα. Έχει καταγραφεί κάθε σου πλεονεξία, έχει καταγραφεί κάθε σου πορνεία, έχει καταγραφεί κάθε σου επιορκία και βλασφημία και μαγεία και κλοπή και φόνος. Όλα αυτά λοιπόν είναι καταγεγραμμένα, όσα έχεις πράξει μετά το βάπτισμα. Διότι αυτά που είχες κάμει προηγουμένως εξαλείφονται.
«Όταν δε έλθη», λέγει, «ο Υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού, και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ’ αυτού». Βλέπε, άνθρωπε, ενώπιον πόσων θα εμφανισθής στο κριτήριον. Θα είναι τότε παρόν όλο το γένος των ανθρώπων. Αναλογίσου λοιπόν πόση είναι η φυλή των Ρωμαίων, αναλογίσου πόσοι είναι οι άλλοι, οι βάρβαροι οι οποίοι ζουν τώρα και πόσοι έχουν ταφεί τα τελευταία εκατό χρόνια. Πόσοι ετάφησαν μέσα σε χίλια χρόνια. Αναλογίσου πόσοι είναι από τον Αδάμ μέχρι σήμερα. Μεγάλο πλήθος βέβαια, αλλά και πάλι μικρόν είναι, διότι οι άγγελοι είναι περισσότεροι. Εκείνοι είναι τα ενενήντα εννέα πρόβατα, η δε ανθρωπότης μόνον το ένα. Διότι ανάλογα με το μέγεθος όλων των τόπων πρέπει να υπολογίζωμε και το πλήθος των κατοίκων τους. Η κατοικουμένη γη, ευρισκομένη κατά κάποιον τρόπον στο κέντρον του ενός ουρανού, έχει τόσον μεγάλο πλήθος. Ο ουρανός που την περιβάλλει πόσον πλήθος έχει; Και οι ουρανοί των ουρανών δεν είναι αυτονόητον ότι κατοικούνται από πλήθος αναρίθμητον; Πράγματι έχει γραφή: «χίλιαι χιλιάδες ελειτούργουν αυτώ και μύριαι μυριάδες παρειστήκεσαν αυτώ». Όχι ότι είναι τόσο μόνο το πλήθος, αλλά επειδή ο Προφήτης δεν ημπορούσε να εκφράση μεγαλύτερον αριθμόν. Παρευρίσκεται λοιπόν τότε στο κριτήριον ο Θεός και Πατήρ των απάντων, μαζί του θα κάθηται ο Ιησούς Χριστός, θα είναι δε παρόν και το Αγιον Πνεύμα. Αγγελική σάλπιγγα θα προσκαλέση όλους εμάς, οι οποίοι θα φορούμε ως ένδυμα τα έργα μας. Άραγε δεν οφείλουμε να αγωνιούμε από τώρα; Και μη νομίσης, άνθρωπε, ότι είναι μικρά καταδίκη το να κατακριθής ενώπιον τόσου πλήθους. Μήπως δεν προτιμούμε πολλές φορές να αποθάνωμε παρά να κατηγορηθούμε από φίλους;
Ας έχωμε την αγωνίαν, λοιπόν, αδελφοί, μη μας καταδικάση ο Θεός, ο οποίος, αν πρόκειται να μας καταδικάση, δεν έχει ανάγκην από εξέτασιν ή έλεγχο. Μην ειπής ότι ήταν νύκτα όταν επόρνευσα η έκανα μαγείες η έπραξα κάτι άλλο, και δεν υπήρχε άνθρωπος εκεί. Από την συνείδησή σου κρίνεσαι. Σε αναγκάζει να ειπής την αλήθεια το φοβερόν πρόσωπον του Κριτού, ή μάλλον, και αν δεν την ειπής, σε ελέγχει. Διότι θα αναστηθής φορώντας τις αμαρτίες σου ή τις αρετές σου. Τι λέγει λοιπόν ο Κριτής περί της ενδυμασίας ή μη των έργων σου; «Και συνάξουσιν έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη». Διότι πρέπει τα πάντα να κλίνουν γόνυ ενώπιον του Χριστού, τα επουράνια και τα επίγεια και τα καταχθόνια. «Και αφορίσει αυτούς απ’ αλλήλων, ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τα πρόβατα από των ερίφων». Πώς διαχωρίζει ο ποιμήν; Μήπως ερευνά κάποιο βιβλίον, να μάθη ποίον είναι πρόβατον, και ποίον ερίφιον; Ή τα διακρίνει από την εμφάνιση; Δεν φανερώνει το μαλλί το πρόβατον, το δε σκληρόν και τριχωτόν το ερίφιον; Έτσι, εάν μεν καθαρισθής τώρα από τις αμαρτίες σου, έχεις στο εξής τις πράξεις σου ως έριον καθαρόν, και η στολή σου μένει αμόλυντος. Από την ενδυμασίαν αναγνωρίζεσαι ότι είσαι πρόβατον, εάν όμως ευρεθής τριχωτός, όπως ο Ησαύ, που ήταν δασύτριχος και ελαφρόμυαλος, και ο οποίος έχασε τα πρωτοτόκια για το φαγητό και επώλησε το αξίωμά του, θα ταχθής με την αριστεράν μερίδα. Μη γένοιτο όμως κάποιος από τους παρόντες να αποβληθή από την χάριν, ούτε εξ αιτίας των φαύλων πράξεών του να ευρεθή στα αριστερά τάγματα των αμαρτωλών.
Είναι αληθώς φοβερά η κρίσις, και προξενούν φόβον αυτά που προαναγγέλλονται. Ευρίσκεται ενώπιόν μας η Βασιλεία των ουρανών, έχει ετοιμασθή και το πυρ το αιώνιον. Πώς, λοιπόν, θα ειπή κάποιος, θα αποφύγωμε το πυρ; Και πώς θα εισέλβωμε στην Βασιλείαν; «Επείνασα», λέγει, «και εδώκατέ μοι φαγείν». Ιδού ο τρόπος. Δεν χρειάζεται αλληγορία εδώ, αλλά να εκτελέσωμε τα λεγόμενα. «Επείνασα και εδώκατέ μοι φαγείν. Εδίψησα και εποτίσατέ με, ξένος ήμην και συνηγαγετέ με. Γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα και επεσκέψασθέ με. Εν φυλακή ήμην και ήλθετε προς με». Εάν τα πράξης αυτά, θα συμβασιλεύσης. Εάν όμως δεν τα πράξης θα κατακριθής. Άρχισε λοιπόν από τώρα να τα εργάζεσαι αυτά, και επίμενε στην πίστη, για να μην αποκλεισθής έξω, αναβάλλοντας να αγοράσης το έλαιον σαν τις μωρές παρθένους. Μην ξεθαρρευθής επειδή απλώς κρατείς την λαμπάδα, αλλά διατήρησέ την αναμμένην. Ας λάμψη το φως των καλών έργων σου ενώπιον των ανθρώπων, και μη βλασφημείται εξ αιτίας σου ο Χριστός. Φόρεσε ένδυμα αφθαρσίας, διαπρέποντας στα καλά έργα, και όποιαν υπόθεσιν αναλάβης κατ’ οικονομίαν από τον Θεόν για να την διαχειρισθής, να την διαχειρισθής με τρόπον χρήσιμο. Σου ενεπιστεύθη χρήματα; Διαχειρίσου τα καλά. Σου ενεπιστεύθη λόγον διδασκαλίας; Καθοδήγησε καλώς τις ψυχές των ακροατών σου. Ημπορείς να προϊστασαι; Κάμε το αυτό με ζήλον. Υπάρχουν πολλοί τρόποι καλής διαχειρίσεως, μόνο να μη καταδικασθή κάποιος από εμάς και να μην αποβληθή, αλλά με παρρησία να συναντήσωμε τον αιώνιον Βασιλέα Χριστόν, ο οποίος βασιλεύει αιωνίως. Πράγματι, αυτός που θα κρίνη ζώντες και νεκρούς θα βασιλεύη αιωνίως, αφού απέθανε προς χάριν ζώντων και νεκρών, όπως λέγει και ο Παύλος. Και αν κάποτε ακούσης κάποιον να λέγη ότι η Βασιλεία του Χριστού έχει τέλος, μίσησε την αίρεση. Είναι άλλη μία κεφαλή του δράκοντος, που ενεφανίσθη τώρα τελευταία στην Γαλατίαν… Αν και έχω πάρα πολλές μαρτυρίες από τις Θείες Γραφές περί της ατελευτήτου στους αιώνες Βασιλείας του Χριστού, θα αρκεσθώ σ’ αυτά, επειδή είπαμε πολλά σήμερα. Συ δε ο ακροατής να προσκυνής μόνον εκείνον ως Βασιλέα, αποφεύγοντας κάθε αιρετικήν πλάνην. Και αν επιτρέψη η χάρις του Θεού, θα ειπούμε με τον καιρό και τα υπόλοιπα της πίστεώς μας. Είθε ο Θεός των όλων να σας διαφυλάξη όλους, ώστε να διατηρήτε στην μνήμην σας τα σημεία της συντελείας του κόσμου, και να μείνετε ακατανίκητοι από τον Αντίχριστον. Έμαθες τα σημεία του πλάνου που πρόκειται να έλθη. Έλαβες τις αποδείξεις του αληθινού Χριστού, του κατερχομένου φανερώς από τους ουρανούς. Τον μεν ένα, τον ψευδή, απόφευγέ τον. Τον δε άλλον τον αληθινόν, προσδόκα τον. Έμαθες τον τρόπον πώς στην Κρίσιν θα καταταγής εκ δεξιών του. Τήρησε αυτά που σου ενεπιστεύθη ως παρακαταθήκην ο Χριστός, διαπρέποντας σε έργα αγαθά, ώστε να παρουσιασθής με παρρησίαν ενώπιον του Κριτού, και να κληρονομήσεις την Βασιλείαν των Ουρανών, δι’ ου και μεθ’ ου η δόξα τω Θεώ συν αγίω Πνεύματι, εις τους αιώνας των αιώνων.
Αμήν.
Πηγή: (4ος αιών. Από την ιε΄ Κατήχησι Φωτιζομένων. Εκδ. "Ετοιμασία" σελ. 304. Από το βιβλίο "Πατερικόν Κυριακοδρόμιον", σελίς 473 και εξής. Επιμέλεια κειμένου, Δημήτρης Δημουλάς), Η άλλη όψη
Η Τράπεζα EUROBANK ανακοίνωσε εδώ και λίγο καιρό στην ιστοσελίδα της (http://www.eurobank.gr/online/home/generic.aspx?id=1027&mid=961&lang=gr )(για να σας ανοίξει η σελίδα θα πρέπει να αντιγράψετε το λινκ στο πρόγραμμα περιήγησης) τις νέες πιστωτικές κάρτες της τεχνολογίας PayPass ή στα ελληνικά «ανέπαφων συναλλαγών».
Ήδη τηλεοπτική διαφήμιση μιας από τις εν λόγω κάρτες προβάλλεται και στην τηλεόραση (http://www.youtube.com/watch?v=FkQMhU1LNN4).
Πέραν της τηλεοπτικής διαφημίσεως η εν λόγω τράπεζα προωθεί τις συγκεκριμένες κάρτες της και με άλλες προωθητικές ενέργειες όπως μεταξύ άλλων «ένα μεγάλο ποπ κορν» δωρεάν (http://www.eurobank.gr/online/home/generic.aspx?id=341&mid=693&lang=gr).
Επίσης στις ανωτέρω ιστοσελίδες δίδονται και άλλες πληροφορίες σχετικά με την τεχνολογία Pay Pass καθώς και απαντήσεις σε διάφορες υποθετικές ερωτήσεις.
Συμπληρωματικά σε όσες πληροφορίες αναφέρονται εκεί ως Ενωμένη Ρωμηοσύνη θα θέλαμε να επισημάνουμε και τα ακόλουθα:
1) Η τεχνολογία PayPass σημαίνει ότι οι κάρτες με την τεχνολογία αυτή περιέχουν rfid chip. (βλ. μεταξύ άλλων εδώ http://en.wikipedia.org/wiki/MasterCard και εδώ http://en.wikipedia.org/wiki/File:Paypass_chip_front.png )
Στην ανωτέρω φωτογραφία μιας Αυστραλιανής ημιδιάφανης κάρτας paypass φαίνεται το rfid chip και η κεραία του.
2) Οι κάρτες αυτές είναι του τεχνολογικού πρότυπου (στάνταρντ) ISO/IEC 14443 της ίδιας δηλαδή τεχνολογίας -με chip rfid- που χρησιμοποιούν μεταξύ άλλων τα βιομετρικά διαβατήρια και η Γερμανική Κάρτα του Πολίτη. (http://en.wikipedia.org/wiki/ISO/IEC_14443). Να αναφέρουμε εδώ ότι στα Βρετανικά διαβατήρια με την εν λόγω τεχνολογία οι κωδικοί ασφαλείας «έσπασαν» σε λιγότερο από 48 ώρες. ( βλ εδώ http://www.wired.com/beyond_the_beyond/2006/11/arphid_watch_fi/ )
3) Επίσης οι κάρτες αυτές είναι της κατηγορίας EMV, για τις οποίες όμως εγείρονται σοβαρά ζητήματα ασφαλείας.
(http://en.wikipedia.org/wiki/EMV#2010:_Hidden_hardware_disables_PIN_checking_on_stolen_card)
Μεταξύ άλλων να αναφέρουμε ότι οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ Steven Murdoch και Saar Drimer έχουν καταδείξει τα προβλήματα της συγκεκριμένης τεχνολογίας η οποία -σύμφωνα με τα λεγόμενά τους- «είναι τόσο απλή που τους σοκάρισε». Σύμφωνα με τις επιστημονικές ανακοινώσεις τους, αυτοί που θα ήθελαν να εκμεταλλευτούν τις αδυναμίες του συγκεκριμένου συστήματος αρκεί να έχουν προπτυχιακές γνώσεις ηλεκτρονικών – γνώσεις που από παλαιότερες επιθέσεις έχει αποδειχθεί πως είναι κτήμα όσων ασχολούνται με το ηλεκτρονικό έγκλημα. Το θέμα αποτέλεσε και αντικείμενο της εκπομπής Newsnight του BBC την οποία, όσοι γνωρίζουν αγγλικά, μπορούν να δουν εδώ
( http://www.youtube.com/watch?v=JPAX32lgkrw ).
Αλλά και άλλοι επιστήμονες έχουν καταδείξει προβλήματα στη συγκεκριμένη τεχνολογία όπως οι Andrea Barisani, Daniele Bianco, Adam Laurie και Zac Franken με σχετικές ανακοινώσεις τους σε συνέδρια. Στην πράξη θα πρέπει να αναφέρουμε την περίπτωση της Shell που αναγκάστηκε να ακυρώσει την εν λόγω τεχνολογία EMV από τις κάρτες της αφού είχαν κλαπεί περίπου 1.000.000 λίρες από πελάτες της (βλ. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/4980190.stm ) αλλά και τη μαζική επέμβαση από εγκληματίες (;) από το Πακιστάν και την Κίνα σε αναγνώστες τέτοιων καρτών που διατέθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και αφαίρεσαν από χρήστες των καρτών συνολικό ποσό άνω των 10 εκατομμυρίων λιρών. Το τελευταίο γεγονός ανάγκασε τον Υπεύθυνο Εθνικής Αντικατασκοπίας των ΗΠΑ Joel Brenner, να δηλώσει ότι «μέχρι πρότινος μόνο κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών μπορούσαν να εκτελέσουν κάτι τέτοιο. Είναι τρομακτικό»
(βλ. http://www.theregister.co.uk/2008/10/10/organized_crime_doctors_chip_and_pin_machines/ )
Ύστερα από τα παραπάνω θα θέλαμε η Τράπεζα Eurobank να μας ενημερώσει:
1) Για ποιο λόγο αποφάσισε να μην ενημερώσει το καταναλωτικό κοινό ότι οι εν λόγω κάρτες της περιέχουν rfid chip και την εν λόγω τεχνολογία και πώς σκοπεύει να αντιμετωπίσει τις συγκεκριμένες αδυναμίες που προαναφέρθηκαν;
2) Δεδομένου ότι το εν λόγω rfid chip έχει μνήμη και ως εκ τούτου βάση δεδομένων, τι είδους προσωπικά δεδομένα του χρήστη θα συλλέγει η κάρτα ανέπαφων συναλλαγών, τι χρήση θα κάνει αυτών και ποιοι ασύρματοι αναγνώστες δύνανται να λαμβάνουν γνώση αυτών των δεδομένων;
3) Εάν έχει ενημερώσει σχετικά την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Ζητάμε επίσης από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων να μας ενημερώσει πώς αντιμετωπίζει το θέμα των βάσεων δεδομένων των τραπεζικών καρτών με rfid chip και των συσκευών απομακρυσμένης ανάγνωσής τους. Να επισημάνουμε εδώ ότι σύμφωνα με δημοσιεύματα, το 2013 έχει προγραμματιστεί ως η χρονιά εφαρμογής των ανέπαφων συναλλαγών στις τραπεζικές κάρτες.
(http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=27200&subid=2&pubid=112991096)
Κλείνουμε με την ελπίδα ότι σύντομα θα υπάρξει μια απάντηση στα ανωτέρω και θα ακολουθήσουν οι δέουσες ενέργειες της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Στις μέρες μας, πολύς λόγος γίνεται, από τη μια πλευρά, για τις τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές της πατρίδας μας και τη δυνατότητα αξιοποίησης τους, και από την άλλη για τα αλυσιδωτά κρούσματα διαφθοράς και εξαγοράς, μιζών και μαύρου χρήματος, σε όλες τις βαθμίδες της δημόσιας ζωής. Όλα αυτά, είναι αλληλένδετα με τη δυσμενή οικονομική θέση που έχει περιέλθει, τα τελευταία χρόνια, η πατρίδας μας.
Κι αν για πολλές των περιπτώσεων απαιτήθηκαν ή απαιτούνται προκαταρκτικές, προανακρίσεις, ανακρίσεις, πορίσματα, δίκες και τόσες άλλες χρονοβόρες δικονομικές διαδικασίες, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ξεκάθαρα φαίνεται η ενοχή και η ανοχή όλων αυτών που απαρτίζουν την Ελληνική Πολιτεία.
Οι περιπτώσεις είναι πολλές, αλλά μια τέτοια ήρθε στο νου μου καθώς την έζησα, τα πρώτα χρόνια της υπηρεσίας μου στο Λιμενικό Σώμα. Αναδύεται μέσα από ένα σπουδαίο κλάδο της εθνικής μας οικονομίας, την αλιεία.
***
Τα θέματα αλιείας, υπάγονται στο Υπουργείο Γεωργίας. Το ίδιο Υπουργείο, έχει την ευθύνη της επιστημονικής παρακολούθησής της και της νομοθετικής ρύθμισης όλων των δράσεών της. Για τους τρόπους, τις μεθόδους, τα μέσα, τα είδη, τις ζώνες, τις εποχές αλιείας κ.ο.κ.
Η αστυνόμευση της θαλάσσιας αλιείας, δηλαδή ο έλεγχος τήρησης της σχετικής νομοθεσίας, είναι αρμοδιότητας του Λιμενικού Σώματος. Το προσωπικό του βεβαιώνει τις αλιευτικές παραβάσεις και επιβάλλει τις προβλεπόμενες διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμα, κατασχέσεις, αργίες κλπ). Οσάκις δε, η νομοθεσία προβλέπει και ποινικές κυρώσεις, τις παραπέμπει παράλληλα στη Δικαιοσύνη.
Η βασική αλιευτική νομοθεσία της χώρας μας είναι, από το 1966, το ΒΔ 666/1966 «Περί αδειών αλιευτικών σκαφών». Η μοναδική μέχρι σήμερα κωδικοποίησή της, έγινε το 1970 με το Ν.Δ 420/1970 «Αλιευτικός Κώδιξ». Και τα δυο, στο βασικό τους κορμό, εξακολουθούν και ισχύουν.
Τα δυο αυτά νομοθετήματα, κάλυπταν, για χρόνια, όλο σχεδόν το φάσμα των αλιευτικών δραστηριοτήτων εκτός από την αλιεία κοραλλιών.
***
Στο βυθό των ελληνικών θαλασσών, ιδιαίτερα στο Αιγαίο, υπήρχε – σήμερα σπανίζει - το κόκκινο κοράλλι. Πρόκειται για υπολείμματα από το σκελετό οργανισμού του ζωικού βασιλείου. Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι από παλιά θεωρούνταν πολύτιμο, υφίστατο επεξεργασία και ήταν εμπορεύσιμο είδος. Είναι τόσο πολύτιμο στην κοσμηματοποιία ,ώστε αποκαλείται κόκκινο χρυσάφι. Ένας από τους λόγους για τους οποίους το επεξεργασμένο κοραλλένιο κόσμημα στοιχίζει ανά γραμμάριο περισσότερο από ένα χρυσό, οφείλεται στο γεγονός ότι το μισό μέχρι και τα τρία τέταρτα του ακατέργαστου χάνεται ή πετιέται κατά την επεξεργασία.
Στην Ευρώπη, ιδιαίτερα οι Ιταλοί, από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, ασχολήθηκαν με την αλιεία και την κατεργασία του. Τη δεκαετία του ’70 άρχισαν να δραστηριοποιούνται και στους ελληνικούς βυθούς με τη συνεργασία ελλήνων αλιέων και δυτών. Έτσι το κόκκινο κοράλλι, άρχισε να φεύγει από τον ελληνικό βυθό, κυρίως προς την Ιταλία, βοηθούντος και του υπάρχοντος νομοθετικού κενού.
Αν και το Λιμενικό Σώμα προσπαθούσε να αποτρέψει το κακό, επιβάλλοντας μόνο διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμα, που δεν μπορούσαν να υπερβούν τις 100.000 και 200.000 δραχμές) σύμφωνα με το ΒΔ 666/1966 και το ΝΔ 420/1970. Αυτές τις κυρώσεις και μόνο άλλωστε μπορούσε να επιβάλλει με το επί χρόνια ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Κάποιοι στο Υπουργείο Γεωργίας έκαναν τα «στραβά μάτια» και ούτε καν άγγιζαν το θέμα..Έτσι οι παραβάτες, ακόμη κι όταν είχαν την ατυχία να πιαστούν, «καθάριζαν» με πρόστιμο μερικών χιλιάδων δραχμών, ενώ από την εμπορία των κοραλλιών, απεκόμιζαν κέρδη εκατομμυρίων.
Ο δίαυλος επικοινωνίας παραβατών και ψηλά ισταμένων στο Υπουργείο Γεωργίας, καλά κρατούσε για πολλά χρόνια.
Κάτι φάνηκε ότι θα άλλαζε, το Δεκέμβριο του 1987, με το Νόμο 1740/1987 «Αξιοποίηση και προστασία κοραλλιογενών σχηματισμών, ιχθυοτρόφων υδάτων, υδατοκαλλιεργειών και άλλες διατάξεις» αλλά εις μάτην .Ο νόμος προέβλεπε έκδοση ειδικής άδειας για τη συλλογή επεξεργασία και εμπορία κοραλλιών έναντι καταβολής ανταποδοτικού τέλους υπέρ του Δημοσίου, ύψους ενός εκατομμυρίου ( 1.000.000 ) δρχ. το χρόνο καθώς και την επιβολή διοικητικών κυρώσεων, πρόστιμο μέχρι δέκα εκατομμύρια (10.000.000) δραχμές και ποινικών (φυλάκιση τουλάχιστον 3 μήνες). Με το Ν. 2040/1992 το διοικητικό πρόστιμο ορίστηκε σε δεκαπέντε εκατομμύρια (15.000.000) δραχμές.Οι λεπτομέρειες εφαρμογής του όμως, όπως συνηθίζεται, θα ορίζονταν με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος το οποίο τελικά εκδόθηκε μετά από επτά (7) χρόνια. Ήταν το ΠΔ 324/1994 «Εκμετάλλευση κοραλλιογενών σχηματισμών». Δηλαδή, με απλά λόγια :
Επί εικοσιπέντε (25) χρόνια η Ελληνική Πολιτεία – σκόπιμα ή όχι - αδιαφορούσε. Όταν ευδόκησε να νομοθετήσει, τα κοράλλια είχαν πλέον εξαφανιστεί από τον ελληνικό βυθό και μαζί με αυτά και τα χρήματα που θα της αποδίδονταν αν οι νόμοι λειτουργούσαν έγκαιρα προς το κοινό και όχι το ίδιον όφελος.
***
Αναφέρθηκε μια πολύ ειδική περίπτωση με τα κοράλλια. Αλλά το θέμα είναι γενικότερο. Η μη χρηστή διαχείριση και εκμετάλλευση του «εθνικού μας πλούτου», των κοιτασμάτων ποικιλίας ορυκτών, της γεωθερμίας, των υδρογονανθράκων κλπ, έχει επιτείνει το δημοσιοοικονομικό πρόβλημα της Ελλάδος.
Κρατικοί λειτουργοί και πολίτες, τα πρόσωπα των δυο πλευρών του συστήματος, εκμεταλλεύονταν άλλοτε την «κωλυσιεργία», άλλοτε την «γραφειοκρατία» και άλλοτε τα «παραθυράκια» του νόμου, μετατρέποντας την Πολιτεία από «ενάρετη» σε «διάτρητη» και από «ευημερούσα» σε «πτωχεύσασα».
Μήπως ήρθε ο καιρός, μέσα από την κρίση που ζούμε, όλοι μας (πολιτικοί και πολίτες) να ξαναβρούμε το δρόμο μας ;
Μήπως πρέπει επιτέλους να ενδιαφερθούμε για την Πατρίδα, και όχι για την «πάρτη» μας ; Μήπως πρέπει να αξιοποιήσουμε και όχι να ξεπουλήσουμε τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της ;
Αλεξανδρούπολη Μάρτιος 2013
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
Πηγή: http://www.dianemismos.gr/index.php/koinonika/ipa-megaleiodis-poreia-kata-ton-amvloseon
Ήμουν μικρό παιδάκι στο χωριό μου, που τότε είχε πολλούς κατοίκους, 3.000 ανθρώπους - και τώρα πια δεν έχει ούτε 400. Οι γονείς μας κι όλοι οι μεγαλύτεροι είχαν πάει στον πόλεμο της Μικράς Ασίας. Πολέμησαν με ανδρεία έφτασαν μέχρι την Άγκυρα. Αλλά μετά, καταστροφή! Απ’ τους 200 που είχαν φύγει από το χωριό μας, μόνο 30 επέστρεψαν. Δυστυχία… Κλαίγαμε, όλο το χωριό θρηνούσε για τους σκοτωμένους και τους αιχμαλώτους· μια βδομάδα δε φάγαμε, ψωμί δε βάλαμε στο στόμα. Κάθισαν έξω από την εκκλησία οι στρατιώτες με τα κουρελιασμένα ρούχα τους, ξυπόλητοι, με τα πόδια τους πρισμένα, τα μάτια κόκκινα, κλαμένοι. Και ρωτούσαν οι γέροι· -Ρε παιδιά, πώς το πάθαμε; γιατί αυτή η συμφορά; Ο ένας έλεγε· -Φταίνε οι Ρώσοι. Ο άλλος έλεγε· -Φταίνε οι Άγγλοι. Άλλοι έλεγαν· -Φταίνε οι Ιταλοί… Ένας λοχίας, που πολεμώντας έφτασε ως την Άγκυρα κι είχε αριστεία ανδρείας, λέει· -Παιδιά, δε φταίνε ούτε οι Ρώσοι ούτε οι Γάλλοι ούτε οι Άγγλοι…. Εμείς φταίμε· από την ώρα που πατήσαμε στη Σμύρνη μέχρι που φθάσαμε στην Άγκυρα, βλαστημούσαμε το Θεό και την Παναγιά! Μας έφαγαν οι βλαστήμιες….
Στην πραγματικότητα μας άξιζαν ακόμη μεγαλύτερες τιμωρίες. Αν ήθελε ο Θεός, έλεγε στον ήλιο, Φύγε μακριά, να γίνη η γη κρύσταλλο· ή, Ζύγωσε στη γη, να την κάνεις κάρβουνο. Μας ανέχεται η άπειρος αγάπη του. Κανείς δε μας αγαπάει όπως ο Χριστός.
* * *
Τα δαιμόνια, αγαπητοί μου, δεν τολμούν να πουν λόγο κακό για τον Κύριο, τρέμουν. Κι ο άνθρωπος τι κάνει; Βλαστημάει· ανοίγει το στόμα του και βγάζει φαρμάκι, λάσπη, ακαθαρσία. Βλαστημάει τα θεία· το Θεό, το Χριστό, την Παναγία, το σταυρό, τους αγίους, τα καντήλια, τις κολυμπήθρες, τα πάντα. Ο άνθρωπος γίνεται χειρότερος κι από το διάβολο. Γιατί ο διάβολος πολλά κάνει, αλλά ένα αμάρτημα δεν το κάνει· στα τόσες χιλιάδες χρόνια της ηλικίας του ως τώρα, δε βλαστημάει. Τρέμει.
* * *
Δεν είμαι προφήτης, αδέλφια μου, είμαι αμαρτωλός σαν εσάς· αλλά φοβάμαι. Σας το λέω και γράψτε το. Εάν δεν ληφθούν μέτρα να πάψη η βλαστήμια στα γιαπιά, στα σχολειά, στα μαγαζιά, στα καράβια, στο στρατό, παντού, εάν δεν ληφθούν δρακόντεια μέτρα ώστε το όνομα του Χριστού μας να είνε σεβαστό και άγιο, καμμιά νύχτα θα γίνη κανένας σεισμός χειρότερος από τους προηγουμένους, και δεν θα μείνη «λίθος επί λίθον» (πρβλ. Ματθ. 24, 2) επάνω στην αμαρτωλή αυτή γη, που δεν υπάρχει ούτε ένας να διεκδικήση την τιμή του ονόματος του Θεού!
Γι’ αυτό, αδελφοί μου, να προσπαθήσουμε να εξαλειφθή η βλαστήμια, και μέρα-νύχτα να ευχαριστουμε και να δοξάζουμε το Θεό, που είνε αγάπη, αγάπη μεγάλη και απέραντος. Δόξα στο Θεό· δόξα στην αγία Τριάδα, στον Πατέρα και στον Υιό και στο άγιο Πνεύμα, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.
† επίσκοπος Αυγουστίνος
"...Θεωρεῖ τή σημερινή προσπάθεια ἠλεκτρονικοῦ ἐλέγχου ἀπό τούς κρατοῦντες ὡς προειδοποίηση γιά μελλοντικά δεινά καί καλεῖ τόν λαό νά ἐτοιμάζεται γιά ὁμολογία ἐπικαλούμενη τό Ἱερό Βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως καί μάλιστα τά Κεφάλαια 13 καί 14... "
Η Σύνοδος της Ιεραρχίας της Ρωσικής Εκκλησίας
"...Θεωρεῖ τή σημερινή προσπάθεια ἠλεκτρονικοῦ ἐλέγχου ἀπό τούς κρατοῦντες ὡς προειδοποίηση γιά μελλοντικά δεινά καί καλεῖ τόν λαό νά ἐτοιμάζεται γιά ὁμολογία ἐπικαλούμενη τό Ἱερό Βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως καί μάλιστα τά Κεφάλαια 13 καί 14... "
Μιά πυξίδα γιά τήν ἀντιμετώπιση ἐκ μέρους τῆς Ἓλλαδικῆς Ἐκκλησίας τῆς ἐπερχομένης ἠλεκτρονικῆς τυρρανίας
μεταφράζει ὁ π. Ἰω. Φωτόπουλος
Κείμενο πού ἔγινε δεκτό ἀπό τή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στίς 4 Φεβρουαρίου 2013
Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας(2-5 Φεβρουαρίου 2013)
Θέσεις τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκκλησίας σχετικά μέ τήν ἀνάπτυξη τῶν τεχνολογιῶν καταγραφῆς καί ἐπεξεργασίας τῶν προσωπικῶν δεδομένων.
1. Κατά τή διάρκεια τῶν τελευταίων χρόνων πολλοί ἄνθρωποι, μεταξύ τῶν ὁποίων καί τέκνα τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας φανερώνουν μιά σοβαρή ἀνησυχία λόγῳ τῆς εἰσαγωγῆς τῶν νέων ἠλεκτρονικῶν τεχνολογιῶν πού χρησιμοποιοῦνται κατά τήν συνεργασία τῶν πολιτῶν μέ τά κρατικά ἱδρύματα καί τούς ἐμπορικούς ὀργανισμούς. Ἡ ἀνησυχία αὐτή ...
ἐκφράζεται μέ ποικίλες μορφές διαφωνίας.
Παρόμοια ἀνησυχία γιά πρώτη φορά ἐμφανίστηκε μέ συχνά ἐρωτήματα γιά τήν ἐπιβολή τοῦ προσωπικοῦ φορολογικοῦ ἀριθμοῦ καί γι΄αὐτό στίς 19-20 Φεβρουαρίου 2001 ἐξετάστηκε τό θέμα αὐτό ἀπό τήν 7η Ὁλομέλεια τῆς Συνοδικῆς Θεολογικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Νωρίτερα ἡ ἁγία Σύνοδος τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σέ Ἀνακοίνωσή της στίς 7 Μαρτίου 2000 ὑπογράμμιζε: «Κανένα ἐξωτερικό σημεῖο δέν βλάπτει τήν πνευματική ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου ἄν δέν εἶναι συνέπεια συνειδητῆς προδοσίας τοῦ Χριστοῦ καί προσβολῆς τῆς πίστεως».
Ἀνάλογα μέ τήν ἐμφάνιση τῶν νέων τεχνολογιῶν καί τήν ἐνσωμάτωσή τους σέ διάφορες σφαῖρες τῆς ζωῆς παρουσιάστηκε καί ἡ ἀπαίτηση γιά ἀνάπτυξη ἐκκλησιαστικῆς τοποθετήσεως πού βρῆκε τήνἔκφρασή της ἰδιαίτερα :
-στίς ἐπιστολές τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τοῦ 2004 πρός τούς Προέδρους τῆς Ρωσίας καί τῆςΟὐκρανίας,
-στήν Ἐγκύκλιο τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τοῦ 2008 «Περί τῶν ζητημάτων τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς καί τῆς ἐξωτερικῆς δραστηριότητος τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»,
-στίς Ἀρχές τῆς διδασκαλίας τῆς Ρωσικῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας περί τῆς ἀξίας, τῆς ἐλευθερίας καί τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου,
-στήν Ἔκκληση τοῦ Ἁγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας καί πασῶν τῶν Ρωσιῶν Κυρίλλου πρός τόν Πληρεξούσιο γιά τά ἀνθρώπινα δικαιώματα τῆς Ρωσικῆς Ὁμοσπονδίας[1] ἀπό 28 Ἰουλίου 2009,
-τήν Ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τοῦ 2011 «Περί τῶν ζητημάτων τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς καί τῆς ἐξωτερικῆς δραστηριότητος τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
Ἡ δραστηριότητα ὁποιουδήποτε κληρικοῦ ἤ λαϊκοῦ πρέπει νά λαμβάνει ὑπ΄ὄψιν της τή θέση πού ἐκφράζεται σ΄αὐτά τά κείμενα.
2. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἀρνεῖται τήν ἀνάγκη καταγραφῆς τῶν πολιτῶν ἀπό τό κράτος. Ἡ Πανάχραντος Παρθένος Μαρία καί ὁ ἅγιος Ἰωσήφ ὁ Μνήστωρ, ὑπακούοντας στήν προσταγή τοῦ Καίσαρος πού ἀπαιτοῦσε «ἀπογράφεσθαι πάντες, ἕκαστος εἰς τήν ἰδίαν πόλιν»(Λουκ. 2,3). κατευθύνθηκαν στή Βηθλεέμ, ὅπου καί ἐγεννήθη ὁ Σωτήρ τοῦ κόσμου. Ἀπό τά ἀρχαῖα χρόνια ἡ ἐξουσία διενεργοῦσε καταγραφές τοῦ πληθυσμοῦ, ἐξέδιδε ἔγγραφα πού πιστοποιοῦσαν τήν ταυτότητα τοῦ προσώπου. Αὐτά τά μέτρα ἀπαιτοῦνταν γία τή διασφάλιση τοῦ νόμου καί τῆς τάξεως, τήν κοινωνική ἀσφάλεια καί τήν ἐκπλήρωση τῶν οἰκονομικῶν καί κοινωνικῶν ὑποχρεώσεων.
Ἡ Ἐκκλησία συμμετέχοντας στή συζήτηση περί τῶν μεθόδων καταγραφῆς δέν δικαιολογεῖ κανέναν ἀπό ὅσους ἀποφεύγουν τίς πολιτικές ὑποχρεώσεις του ἤ ἔχουν ἐγκληματικούς σκοπούς, ἀλλά ὑπερασπίζεται τό δικαίωμα τῶν πολιτῶν νά ζοῦν στήν κοινωνία σέ συμφωνία μέ τίς πεποιθήσεις τους καί τίς ἀρχές τους.
Τά προβλήματα πού συνδέονται μέ τήν ἠλεκτρονική ταυτοποίηση τοῦ προσώπου, τήν καταγραφή καί ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδομένων συνεχίζουν νά συσσωρεύονται καί νά περιπλέκοται. Σήμερα εἶναι ἀπαραίτητο νά ἐξακολουθήσει μιά προσπάθεια γιά θεολογική, ἠθική καί πολιτική ἑρμηνεία αὐτῶν τῶν προβλημάτων.
3. Στήν κοινωνία ἁπλώνεται μιά βάσιμη ἀνησυχία μέ ἀφορμή τή σκέψη ὅτι ἡ χρήση ἑνός ἰσοβίου προσωπικοῦ ἀριθμοῦ ταυτοποιήσεως ὑπό μορφή κώδικα, κάρτας, chip ἤ κάτι παρόμοιου, μπορεῖ νά γίνει ὑποχρεωτικός ὅρος γιά τήν πρόσβαση τοῦ καθενός σέ ὅλα τά σπουδαῖα γιά τή ζωή ὑλικά καί κοινωνικά ἀγαθά. Ἡ χρήση ταυτότητας μέ τή βοήθεια τῶν συγχρόνων τεχνολογικῶν μέσω ἐπιτρέπει σ΄αὐτήν νά πραγματοποιεῖ ὁλοκληρωτικό ἔλεγχο τοῦ ἀνθρώπου χωρίς τή συγκατάθεσή του, νά παρακολουθεῖ τίς μετακινήσεις του, τίς ἀγορές του τίς πληρωμές του, τό πέρασμά του ἀπό ἰατρικές θεραπεῖες, τή λήψη κοινωνικῆς βοήθειας, διάφορες νομικές καί κοινωνικά σημαντικές ἐνέργειες, καθώς ἐπίσης καί τήν προσωπική του ζωή.
Ἤδη τώρα προκαλοῦν ἀνησυχία οἱ ἐνέργειες γιά συλλογή καί ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων τῶν παιδιῶν πού σπουδάζουν σέ ἱδρύματα γενικῆς μορφώσεως, δεδομένου ὅτι ὄχι σπάνια συνηθίζεται ἡ ἀνεξέλεγκτη συλλογή περιττῶν δεδομένων γιά τήν ἐξασφάλιση τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας. Πολλοί πιστοί ἐκφράζουν γιά λόγους ἀρχῶν τή διαφωνία τους στήν ὑποχρεωτική ἀπόδοση κωδικοῦ ταυτοποιήσεως καί τή μετατροπή του σέ ἀμετακίνητη, ἰσόβια καί μεταθανάτια ἰδιότητα τοῦ ἀνθρώπου. Μαζί μ΄αὐτό ἀνησυχία προκαλεῖ ἡ ἐνισχυόμενη διαρκῶς τάση γιά αὔξηση τῆς συλλογῆς βιομετρικῶν δεδομένων τοῦ ἀνθρώπου καί ἐπίσης τό φαινόμενο ἐμφυτευομένων ἠλεκτρονικῶν συσκευῶν ταυτοποιήσεως.
Ὅλες οἱ συλλεγόμενες πληροφορίες μποροῦν ὄχι μόνο νά χρησιμοποιηθοῦν, ἀλλά αὐτομάτως νά ἀναλυθοῦν μέ σκοπό τή λήψη ἀποφάσεων πού κατευθύνουν τό συγκεκριμένο ἄνθρωπο. Ἡ ἐπιβολή μιᾶς διάφανης-διαδραστικῆς ταυτότητος ἐπιτρέπει νά δημιουργηθεῖ ἑνιαῖα βάση δεδομένων, ὅπου σέ συνθῆκες πραγματικοῦ χρόνου μποροῦν νά συλλεγοῦν, νά φυλαχθοῦν καί νά ἀναλυθοῦν αὐτομάτως δεδομένα ἀπό διάφορες σφαῖρες τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.
4. Βασιζόμενοι στά συνταγματικά τους δικαιώματα χιλιάδες ἄνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων καί ὀρθοδόξων πιστῶν δέν ἐπιθυμοῦν γιά τούτη ἤ τήν ἄλλη αἰτία-σ’αὐτές περιλαμβάνεται καί ἡ θρησκευτικά αἰτιολογημένη - νά δεχθοῦν τό νέο σύστημα ταυτοποιήσεως, νά χρησιμοποιοῦν ἔγγραφα μέ ἠλεκτρονική ταυτοποίηση (προσωπικό κωδικό, γραμμωτή κωδικοποίηση, ταυτοποιητικούς ἀριθμούς). Πολλοί ἀπό τούς ἀνθρώπους αὐτούς μιλοῦν ἀνοιχτά γιά παραβίαση τῶν συνταγματικῶν τους δικαιωμάτων. Ὄχι σπάνια σ΄αὐτούς τούς ἀνθρώπους στεροῦν τήν ἰατρική βοήθεια, τή σύνταξη λόγῳ ἡλικίας καί ἄλλες παροχές, τίς ἀπαραίτητες διατυπώσεις γιά ἀναγνώριση ἀναπηρίας καί διάφορα ἄλλα προνόμια. Κάποιες φορές δέν μποροῦν νά διενεργήσουν ἀγοραπωλησίες γιά τήν περιουσία τους, νά κάνουν τίς ἐνέργειες που ἀπαιτοῦνται γιά σπουδές ἤ γιά ἐργασία, νά ἀσκήσουν ἐπιχειρηματική δραστηριότητα νά πληρώσουν τίς ὀφειλές τους στίς ἐπιχειρήσεις κοινωνικῆς ὠφελείας, νά ἀποκτήσουν ταξιδιωτικά ἔγγραφα. Σάν ἀποτέλεσμα σχηματίζονται ὁλόκληρα στρώματα ἀνθρώπων πού ἔχουν ἀπορριφθεῖ ἀπό ὅλες τίς σφαῖρες τῆς κοινωνικῆς καί πολιτειακῆς ζωῆς.
5. Στούς σκοπούς τῆς Ἐκκλησίας δέν ἐμπίπτει ἡ ἀνάλυση τῶν αἰτιῶν ἀρνήσεως ἐκ μέρους κάθε συγκεκριμένης ὁμάδος ἀνθρώπων τῆς κάθε συγκεκριμένης τεχνολογικῆς καινοτομίας ἤ τῆς ἀποδοχῆς παρομοίων καινοτομιῶν. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία εἶναι πεπεισμένη ὅτι οἱ μνημονευθεῖσες τεχνολογίες δέν πρέπει νά εἶναι μή ἐναλλακτικές καί ἀναγκαστικές. Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀρνεῖται νά δεχθεῖ αὐτές τίς τεχνολογίες πρέπει νά ἔχει ὡς ἐναλλακτική ἐπιλογή, τήν χρησιμοποίηση τῶν παραδοσιακῶν μεθόδων ταυτοποιήσεως τοῦ προσώπου, οἱ ὁποῖες εἶναι σήμερα ἀποδεκτές στήν πλειονότητα τῶν χωρῶν πού βρίσκονται κάτω ἀπό τήν κανονική εὐθύνη τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας.
Ἡ Ἐκκλησία θεωρεῖ ἀπαράδεκτες ὁποιεσδήποτε μορφές ἐξαναγκασμοῦ τῶν πολιτῶν στή χρήση ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων, αὐτοματοποιημένων μέσων συλλογῆς, ἐπεξεργασίας καί καταγραφῆς προσωπικῶν δεδομένων καί προσωπικῶν ἐμπιστευτικῶν πληροφοριῶν. Ἡ ἄσκηση τοῦ δικαιώματος προσβάσεως στά κοινωνικά ἀγαθά χωρίς ἠλεκτρονικά ἔγγραφα εἶναι ἀπαραίτητο νά ἐξασφαλισθεῖ μέ οἰκονομικές, τεχνικές, ὀργανωτικές καί ἄν χρειάζεται μέ νομικές ἐγγυήσεις.
Ἡ Ἐκκλησία θεωρεῖ ἀπαράδεκτο τό ἀναγκαστικό μαρκάρισμα στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου μέ ὁποιαδήποτε ὁρατά ἤ ἀόρατα σημάδια γιά ταυτοποίηση καί τήν ἐμφύτευση μικρό-ἤ νανο-ηλεκτρονικῶν συσκευῶν.
Σέ σχέση μέ τό γεγονός ὅτι ἡ κατοχή τῆς προσωπικῆς πληροφορίας δημιουργεῖ τή δυνατότητα ἐλέγχου καί καθοδηγήσεως τοῦ ἀνθρώπου στίς διάφορες σφαῖρες τῆς ζωῆς (οἰκονομικά, ἰατρική βοήθεια, οἰκογένεια, κοινωνική ἀσφάλιση, ἰδιοκτησία κ. ἄ.) ἀναφύεται πραγματικός κίνδυνος ὄχι μόνο ἀναμίξεως στήν καθημερινή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί εἰσβολῆς πειρασμοῦ στήν ψυχή του. Ἡ Ἐκκλησία συμμερίζεται τό φόβο τῶν πολιτῶν καί θεωρεῖ ἀπαράδεκτο τόν περιορισμό τῶν δικαιωμάτων τους στήν περίπτωση ἀρνήσεως τοῦ ἀνθρώπου νά δώσει τή συγκατάθεσή του στήν ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν του δεδομένων.
Ἡ συγκατάθεση τῶν πολιτῶν στή χρησιμοποίηση τῶν μέσων ἠλεκτρονικῆς καταγραφῆς πρέπει νά συνοδεύεται ἀπό ὑποχρεωτική διασάφηση ὅλων τῶν συνεπειῶν τῆς ἀποφάσεως συγκαταθέσεώς τους. Στούς πολίτες πού ἐπιθυμοῦν νά χρησιμοποιήσουν αὐτά τά μέσα εἶναι ἀπαραίτητο νά τούς ἐγγυηθοῦν τήν πρόσβαση στήν πληροφορία πού σχετίζεται μέ τό περιεχόμενο τῶν ἠλεκτρονικῶν ἐγγραφῶν, καθώς ἐπίσης καί τήν δυνατότητα νά ἀλλάζουν τό περιεχόμενο τῶν δεδομένων ἐγγραφῶν ἤ νά τίς ἐξαλείψουν στίς περιπτώσεις πού τό περιεχόμενο εἶναι ἄλλο, μή προβλεπόμενο ἀπό τίς νομοθετημένες ἀπαιτήσεις κοινωνικῆς ἀσφάλειας. Πρέπει νά ὑπάρξει ἐγγύηση καί ἄν χρειάζεται νά αὐξηθεῖ ἡ εὐθύνη γιά διαρροή ἤ μή κατάλληλη χρήση τῶν προσωπικῶν δεδομένων. Ἔγγραφα πού ἐκδίδονται ἀπό τό κράτος δέν πρέπει νά περιέχουν οὔτε πληροφορία, ἡ οὐσία καί ὁ σκοπός τῆς ὁποίας εἶναι ἀκατάληπτα ἤ κρυφά ἀπό τόν κάτοχο τοῦ ἐγγράφου, οὔτε καί σύμβολα πού φέρουν βλάσφημο ἤ ἠθικά ἀμφίβολο χαρακτήρα ἤ προσβλητικό γιά τά αἰσθήματα τῶν πιστῶν.
Ἡ Ἐκκλησία διεξάγει διάλογο γιά τά ζητήματα αὐτά μέ ὄργανα τῆς ἐξουσίας τῆς Ρωσσίας, τῆς Οὐκρανίας , τῆς Λευκορωσίας, τῆς Μολδαβίας τοῦ Καζακστάν, τῶν κρατῶν τῆς Κεντρικῆς Ἀσίας καί ἄλλων χωρῶν, προσπαθώντας νά ἐπιτύχει τήν καταγραφή καί τήν κατανόηση τῆς θέσεως τῶν πιστῶν. Ἰδιαιτέρως σπουδαία θεωρεῖ ἡ Σύνοδος τήν τήρηση τῆς ἀρχῆς τῆς ἐθελοντικότητος γιά τήν ἀποδοχή ὁποιωνδήποτε ταυτοτήτων, πρᾶγμα πού προϋποθέτει τή δυνατότητα ἐπιλογῆς τῶν παραδοσιακῶν μεθόδων ταυτοποιήσεως τοῦ προσώπου. Ἡ Σύνοδος καλεῖ τἰς ἐξουσίες τῶν κρατῶν πού βρίσκονται ὑπό τόν κανονική δικαιδοσία τῆς Ἐκκλησίας μας νά διαφυλάξουν τή δεδομένη ἀρχή. Μαζί μ’αὐτό εἶναι ἀπαραίτητο νά δείξουν σεβασμό στά συνταγματικά δικαιώματα τῶν πολιτῶν καί νά μήν κάνουν διακρίσεις εἰς βάρος ἐκείνων πού ἀρνοῦνται νά δεχθοῦν τά ἠλεκτρονικά μέσα ταυτοποιήσεως.
Σέ περίπτωση ἐξαναγκασμοῦ τῶν πολιτῶν στήν ἀποδοχή παρόμοιων μέσων καί διακρίσεως πού συνδέεται μέ τήν μή ἀποδοχή τους ἡ Σύνοδος προτείνει στούς ἀνθρώπους αὐτούς νά ἀπευθυνθοῦν στά δικαστήρια καί ἐπίσης νά πληροφορήσουν σχετικῶς τήν ἐκκλησιαστική ἀρχή τῆς ἐπαρχίας τους καί ἐν ἀνάγκῃ τό Συνοδικό τμῆμα τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καί κοινωνίας.
6. Ἐξ ἄλλου αὐτά ἀποτελοῦν μεγάλη προειδοποίηση γιά μᾶς ὅτι μπορεῖ νά βρεθοῦμε πρόσωπο πρός πρόσωπο ἐνώπιον νέων προκλήσεων. Ἐάν τό στένεμα τῶν ὁρίων τῆς ἐλευθερίας πού πραγματοποιεῖται μεταξύ ἄλλων μέ τά μέσα ἠλεκτρονικοῦ ἐλέγχου ὁδηγεῖ στήν ἀδυναμία ἐλευθέρας ὁμολογίας τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ καί οἱ νομοθετικές, πολιτικές ἤ ἰδεολογικές ἐνέργειες, ὑποχρεωτικές στήν ἐκτέλεσή τους γίνουν ἀσύμβατες μέ τόν χριστιανικό τρόπο ζωῆς, τότε ἀρχίζει ὁ καιρός τῆς ὁμολογίας περί τῆς ὁποίας ὁμιλεῖ τό Βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως( Κεφ. 13-14).
Μαζί μ’αὐτά ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας ὑπενθυμίζει ὅτι δέν ἀποδέχεται τήν κατάσταση κατά τήν ὁποία μεμονωμένοι λαϊκοί, κάποτε καί κληρικοί, ἁρπάζουν τό δικαίωμα ἀπό τήν Ἐκκλησία νά ἐκφέρει ἀποφάσεις περί τοῦ συμβατοῦ ἤ ἀσυμβάτου αὐτοῦ ἤ τοῦ ἄλλου συμβάντος μέ τήν χριστιανική πίστη καί τό χριστιανικό τρόπο ζωῆς. Τέτοιο δικαίωμα ἀνήκει στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας ἤ στήν Ἱερά Σύνοδο πού στηρίζεται στήν Ἁγία Γραφή καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί πού ἐνεργεῖ σέ συμφωνία μέ ὅλον τόν κλῆρο καί τό ποίμνιο.
Ὁ κλῆρος, οἱ μονάζοντες καί ὅλα τά πιστά τέκνα τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας καλοῦνται νά δέιξουν στά δεδομένα σύνθετα ζητήματα πνευματική ἐπαγρύπνηση καί χριστιανική νηφαλιότητα, νά φροντίσουν γιά τήν ἐλευθερία τῆς ὁμολογίας τῆς πίστεως καί τή διαφύλαξη τοῦ χριστιανικοῦ τρόπου ζωῆς, ἐνθυμούμενοι ὅτι καλούς πνευματικούς καρπούς στό Θεό μπορεῖ νά προσφέρει ὅποιος παραμένει ἐν τῷ Χριστῷ καί διαφυλάσει τήν πιστότητα στήν ἐκκλησιαστική ἑνότητα.
Πηγή : Ὑπηρεσία πληροφοριῶν τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας
Σχόλιο
Μελετώντας προσεκτικά τήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ νά παρατηρήσει κανείς τά ἀκόλουθα:
α) Ἡ Σύνοδος ἐπισημαίνει ἐπανειλημμένα τόν κίνδυνο παραβιάσεως τῆς ἐλευθερίας καί καταπατήσεως τῶν συνταγματικῶν δικαιωμάτων τῶν πολιτῶν ἀπό τήν ἠλεκτρονική συλλογή καί ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων τῶν πολιτῶν.
β) Ὁ κίνδυνος αὐτός ὠθεῖ τή Σύνοδο νά προστατεύσει τούς πολίτες ἀπό τήν ἀναγκαστική παραλαβή ἠλεκτρονικῶν μέσων ταυτοποιήσεως καί γι’αὐτό ἀπαιτεῖ ἀπό τήν πολιτεία νά δώσει ἐναλλακτική δυνατότητα χρήσεως τῶν παραδοσιακῶν ταυτοτήτων καί ἐγγράφων ἀπό ὅσους δέν ἐπιθυμοῦν ἠλεκτρονική ἐξυπηρέτηση. Προστατεύει δέ τήν ἐλευθερία ὅλων τῶν πολιτῶν ἀνεξαρτήτως τῶν κινήτρων ἀρνήσεως παραλαβῆς ἠλεκτρονικῶν μἐσων ταυτοποιήσεως. Ἒντυπωσιακὀ εἶναι ὅτι ζητεῖ ἀπό τήν κρατική ἐξουσία τεχνικές ὀργανωτικές καί νομικές ἐγγυησεις ὥστε νά εἶναι ὄχι θεωρητικά ἀλλά πρακτικά δυνατή ἡ ἐξυπηρέτηση τῶν πολιτῶν καί ἡ πρόσβαση στίς ὑπηρεσίες καί τά ἀγαθά μέ τά ὡς τώρα «παραδοσιακά» μέσα (ταυτότητες, ἔγγραφα κλπ).
γ) Μᾶς δίνει τήν πληροφορία ὅτι στή Ρωσία ὑπάρχουν μεγάλα στρώματα ἀνθρώπων πού ὑποφέρουν καί στεροῦνται κάθε βοήθεια καί ἄνεση ἐπειδή ἀρνοῦνται τήν παραλαβή κάθε «μοντέρνου» μέσου, ἴσως καί τῶν ἀντίστοιχων γι΄αὐτούς ΑΦΜ καί ΑΜΚΑ. Ἐκεῖ πιθανόν ἔχει ἀρχίσει ἡ Ὁμολογία...
δ) Ἡ Σύνοδος παροτρύνει τούς πολίτες σέ περίπτωση ἐξαναγκασμοῦ τους καί διακρίσεων εἰς βάρος τους νά καταφεύγουν στή Δικαιοσύνη.
ε) Θεωρεῖ ἀπαράδεκτο κάθε εἴδους σφράγισμα ἤ ἐμφύτευμα στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου καί
στ) Θεωρεῖ τή σημερινή προσπάθεια ἠλεκτρονικοῦ ἐλέγχου ἀπό τούς κρατοῦντες ὡς προειδοποίηση γιά μελλοντικά δεινά καί καλεῖ τόν λαό νά ἐτοιμάζεται γιά ὁμολογία ἐπικαλούμενη τό Ἱερό Βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως καί μάλιστα τά Κεφάλαια 13 καί 14. Ὑπενθυμίζεται ὅτι στό Κεφ. 13 γίνεται λόγος γιά τό «χάραγμα ἐπί τῆς χειρός αὐτῶν τῆς δεξιᾶς ἤ ἐπί τῶν μετώπων αὐτῶν» καί γιά τήν ἀδυναμία νά ἀγοράσουν ἤ νά πουλήσουν ὅσοι δέν ἔχουν τό χάραγμα δηλ τόν ἀριθμό τοῦ θηρίου (Ἀποκ 13, 16-18) ἐνῶ τό 14ο Κεφάλαιο ὁμιλεῖ γιά τόν βασανισμό ὅσων λάβουν τό χάραγμα καί γιά τήν ὑπομονή πού ἀπαιτεῖται ἀπό τούς πιστούς πού τηροῦν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί τήν πίστιν Ἰησοῦ (Ἀπ. 14, 11-12).
Νομίζω ὅτι τέτοιο καί ἀκόμη ζωηρότερο πρέπει νά εἶναι τό ἐνδιαφέρον καί τῶν δικῶν μας Ἱεραρχῶν μπροστά στίς προκλήσεις τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας, τῆς νέας ὑποτίθεται συμβατικῆς πού ἔχει ὅμως τό λεγόμενο QRcode καί τῆς ὕπουλης ὑποχρεωτικῆς γιά ὅλους πιστωτικῆς κάρτας μέ τήν ὁποία θά γίνονται ἠλεκτρονικά ὅλες οἱ πληρωμές. Ὡς τήν ὥρα εὐαισθητοποίησης τῶν ποιμένων μας, ἀδελφοί, στῶμεν καλῶς!
[1] Πρόκειται γιά ὁρισμένο ἀπό τήν κρατική Δούμα ἀξιωματοῦχο πού ἐλέγχει τή τήρηση τοῦ νόμου σχετικά μέ τά ἀνθρώπινα δικαιώματα κατά τήν ἄσκηση τῆς διοικήσεως ἀπό τά ἀρμόδια ὄργανα.
(Μετέφρασε ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος, σχολίασε ο Αντίλογος)
Το δίλημμα προς την οικογένεια του εγκεφαλικά νεκρού, ή προσφέρετε τα όργανά του ή τον αποσυνδέουμε από τον αναπνευστήρα ως νεκρό, συνιστά εκβιασμό. Δυστυχώς προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και ο πρόσφατος Ελληνικός νόμος για τις μεταμοσχεύσεις. Σε άρθρο του ορίζει ότι τιμωρείται με φυλάκιση ενός έτους ο ιατρός της ΜΕΘ που θα συνεχίσει την υποστήριξη της ζωής ενός εγκεφαλικά νεκρού, χωρίς την προοπτική της προσφοράς των οργάνων του, αδιαφορώντας προκλητικά ο νομοθέτης για τυχόν αντίθετες προς τον (ΕΘ) φιλοσοφικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις του ιατρού ή του εγκεφαλικά νεκρού και της οικογενείας του.
Φωτεινή εξαίρεση στη λογική αυτή αποτελεί νομική διάταξη στα πλαίσια νόμου για τον ορισμό του θανάτου, που τέθηκε σε ισχύ το 1991 στην πολιτεία New Jersey των ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται στον ιατρό να εξαγγείλει νεκρό ένα εγκεφαλικά νεκρό, αν έχει πληροφορίες ότι ο εγκεφαλικά νεκρός ή οι συγγενείς του ανήκουν σε θρησκευτικές ομάδες, που δεν αποδέχονται τον (ΕΘ) ως ταυτόσημο με τον βιολογικό θάνατο. Η νομική αυτή διάταξη, είναι προφανές, ότι αποτελεί υπόδειγμα σεβασμού των θρησκευτικών και φιλοσοφικών πεποιθήσεων του θνήσκοντος ατόμου και της οικογενείας του και γενικότερα έκφραση σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων, για τα οποία τόσος λόγος γίνεται στις ημέρες μας και τα οποία τόσο βάναυσα καταπατούνται.
Ο επίλογος του άρθρου:
Εγκεφαλικός θάνατος : H άλλη θέση.
(Εμμανουήλ Παναγόπουλος, Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής Παν/μίου Αθηνών)
Ο Εγκεφαλικός θάνατος (ΕΘ) είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα, όχι μόνο ιατρικό αλλά και βιοηθικό, με θεολογικές διαστάσεις και προεκτάσεις. Είναι ζήτημα που συχνά επανέρχεται στην επικαιρότητα εξαιτίας της στενής του σχέσεως με τηνδωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις. Εξάλλου τα τελευταία χρόνια σε πολλά εκκλησιαστικά και θρησκευτικά έντυπα έχει δημοσιευθεί πληθώρα άρθρων με ποικίλες απόψεις και θέσεις για τον (ΕΘ), ενώ υπάρχει μια διάχυτη εντύπωση ότι η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει μια απόλυτη και χωρίς ερωτηματικά θετική στάση, έναντι του (ΕΘ), παρόλο ότι δεν έχει εκφράσει επίσημη θέση. Το ζήτημα παραμένει ανοικτό, τόσο για την Ιατρική όσο και για την Εκκλησία.
Ο (ΕΘ) δεν είναι καθολικά αποδεκτός, παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς των υπερασπιστών του. Είναι όμως αποδεκτός από μεγάλη μερίδα του Ιατρικού κόσμου και είναι νομοθετικά κατοχυρωμένος, ως ταυτόσημος με τον βιολογικό θάνατο, σε όλα σχεδόν τα κράτη του Δυτικού κόσμου, της Ελλάδος συμπεριλαμβανομένης. Βεβαίως η νομοθετική κατοχύρωση ενός ζητήματος δεν το καθιστά αυτόματα ηθικό και αποδεκτό, όπως π.χ. η νομοθετική κατοχύρωση των εκτρώσεων στο δυτικό κόσμο, δεν τις καθιστά ηθικές και αποδεκτές από τους χριστιανούς και την Εκκλησία.
Μέχρι το 1968, η οριστική παύση της καρδιακής λειτουργίας, και της κυκλοφορίας του αίματος σηματοδοτούσε τον θάνατο του κάθε ανθρώπου. Το 1968 μια επιτροπή του πανεπιστημίου του Harvard δημιούργησε τον όρο «Εγκεφαλικός Θάνατος» και περιέγραψε τα κριτήρια διαγνώσεώς του. Στην συνέχεια τα κριτήρια αυτά τροποποιήθηκαν, επί το χαλαρότερο, αρκετές φορές από διάφορες επιστημονικές ομάδες. Όμως σχεδόν ταυτόχρονα με την πορεία καθιερώσεως του (ΕΘ), άρχισε και η διατύπωση σοβαρών επιφυλάξεων και αντιρρήσεων για το ταυτόσημο του (ΕΘ), με τον βιολογικό θάνατο του ανθρώπου, και με την πάροδο του χρόνου αναπτύχθηκε μια αμφισβήτηση του (ΕΘ), που καταγράφθηκε σε πλήθος άρθρων σε Ιατρικά, Βιοηθικά, Ιατρονομικά και Ιατροφιλοσοφικά περιοδικά διεθνούς κύρους και εμβέλειας. Η αμφισβήτηση αυτή συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας, πιο έντονα και πιο τεκμηριωμένα.
Αυτή την αμφισβήτηση, την άλλη θέση, που δεν της δίδεται συχνά η δυνατότητα να παρουσιαστεί από τα ΜΜΕ και τις επιστημονικές συναντήσεις, ως αιρετική και ίσως για μερικούς αντιεπιστημονική, θα παρουσιάσει το άρθρο αυτό. Θα παρουσιαστούν τα ιατρικά δεδομένα, που τεκμηριώνουν την αμφισβήτηση αυτήν καθώς και οι θεολογικές διαστάσεις και προεκτάσεις του ζητήματος, που έχουν στενή σχέση με τις λέξεις «εγκέφαλος-ψυχή-ζωή», λέξεις που αποτελούν το θέμα της συγκεκριμένηςημερίδος του Σεμιναρίου της ΠΕΘ. Η θεολογική προσέγγιση του ζητήματος του (ΕΘ) από ένα μη θεολόγο, δεν πρέπει να θεωρηθεί θράσος, αλλά μια προσπάθεια αναζήτησης από ένα ιατρό θεολογικών απαντήσεων σε ιατρικά ζητήματα και ερωτήματα, την οποία δικαιούται να κάνει ως μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το αφετηριακό ερώτημα είναι το πως και το γιατί επαναπροσδιορίστηκε ο θάνατος και σε τι απέβλεπε και αποσκοπούσε ο επαναπροσδιορισμός του θανάτου.
Αν και οι ασχολούμενοι με τις μεταμοσχεύσεις θεωρούν ότι ο επαναπροσδιορισμός του θανάτου και η δημιουργία του (ΕΘ) ήταν ζητήματα ανεξάρτητα των μεταμοσχεύσεων, τα υπάρχοντα στοιχεία πιστοποιούν το αντίθετο. Η δημιουργία του (ΕΘ) ήταν σαφώς χρησιμοθηρική και η αποδοχή του εξυπηρέτησε πρωτίστως τις
μεταμοσχεύσεις και δευτερευόντως την εξοικονόμηση ιατρικών δαπανών και κρεβατιών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.
Ο (ΕΘ) ως ιδέα και πράξη προϋπήρχε της επίσημης καθιέρωσής του το 1968. Η ιδέα της χρησιμοποίησης ως δοτών οργάνων ατόμων σε μη αναστρέψιμο κώμα, το καλούμενο από Γάλλους Νευροφυσιολόγους Coma Depasse, δηλαδή κατάσταση πέραν του κώματος, συνεζητείτο ευρύτατα από τις αρχές της δεκαετίας του '60, και σε κάποια έκταση εφηρμόζετο, όπως προκύπτει από τα πρακτικά του συμποσίου της Ciba Foundation το 1966 με τίτλο: «Η ηθική στην Ιατρική πρόοδο με ειδική αναφορά στις μεταμοσχεύσεις»(1). Το μη αναστρέψιμο κώμα και ο επαναπροσδιορισμός του θανάτου ήταν τα κύρια θέματα συζητήσεων από τους προσκεκλημένους 20 ιατρούς, 15 των οποίων ασχολούντο με την έρευνα των μεταμοσχεύσεων, ένα θεολόγο, ένα δημοσιογράφο και πέντε νομικούς. Στις συζητήσεις ήταν εμφανής η προσπάθεια ορισμού του θανάτου για τον σκοπό των μεταμοσχεύσεων, που την εποχή εκείνη συμβόλιζαν την ιατρική πρόοδο και πρωτοπορία. Πολλοί από τους συμμετέχοντες εναντιώθηκαν στον επαναπροσδιορισμό του θανάτου λόγω των εμφανών χρησιμοθηρικών του κινήτρων και ταυτόχρονα αναγνώρισαν τον κίνδυνο, οι μεταμοσχευτικές τους δραστηριότητες να απειληθούν από τον νομικό ορισμό του θανάτου, που την εποχή εκείνη οπωσδήποτε δεν καθοδηγείτο από μεταμοσχευτικά ενδιαφέροντα.
Τον Δεκέμβριο του 1967 έγινε στην Ν. Αφρική η πρώτη μεταμόσχευση καρδίας από τους αδελφούς Marius και Christian Barnard και το θέμα της δωρεάς ζωτικών οργάνων και του τρόπου αφαιρέσεώς τους ήρθαν στο προσκήνιο της διεθνούς επικαιρότητος. Τις επόμενες ημέρες τα περιοδικά Life, Time, Newsweek δημοσίευσαν αντικρουόμενες ιστορίες για τον θάνατο της δότριας νεαρής γυναίκας. Πέραν όμως από τα όποια δημοσιεύματα του τύπου, η πρώτη μεταμόσχευση καρδίας εξέθεσε δημόσια τις δραστηριότητες των μεταμοσχευτών και δημιούργησε τον κίνδυνο παρέμβασης της Δικαιοσύνης.
Ο ορατός αυτός κίνδυνος, ένα μήνα αργότερα, τον Ιανουάριο του 1968, οδήγησε τον κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής του Harvard στη σύγκλιση μιας επιτροπής από δέκα ιατρούς, ένα νομικό, ένα θεολόγο και ένα ιστορικό, με σκοπό την μελέτη των προβλημάτων των χωρίς ελπίδα ασθενών σε κώμα. Όμως ο πραγματικός στόχος ήταν ο επαναπροσδιορισμός του θανάτου και η δημιουργία του (ΕΘ) για την διευκόλυνση και νομική κάλυψη των μεταμοσχεύσεων. Είναι δηλωτική των στόχων η πρόσκληση που απεύθυνε ο Κοσμήτωρ της Ιατρικής Σχολής του Harvard προς τα μέλη της επιτροπής, η οποία μεταξύ των άλλων έγραφε: «Με το πρωτοποριακό ενδιαφέρον της στις μεταμοσχεύσεις οργάνων, πιστεύω ότι η Ιατρική Σχολή του Harvard είναι αρμοδιοτέρα για τη διαλεύκανση του ζητήματος από κάθε άλλη μεμονωμένη ομάδα». Στόχοι του Harvard ήταν οι μεταμοσχεύσεις και όχι η βοήθεια των ασθενών σε μη αναστρέψιμο κώμα. Η επιτροπή σε χρόνο ρεκόρ, έξι μηνών, περάτωσε τις εργασίες της και δημοσίευσε τα συμπεράσματά της στο περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας JΑΜΑ τον Αύγουστο του 1968 (2). Τα όσα διαμείφθηκαν στην επιτροπή αυτή, τα γνωρίζουμε σήμερα με κάθε λεπτομέρεια από την έρευνα της Mita Giacomini, η οποία ερεύνησε διεξοδικά τα αρχεία της συγκεκριμένης αυτής επιτροπής και δημοσίευσε την έρευνά της το 1997 στο περιοδικό Social Science and Medicine(3). Η έρευνα αποκάλυψε τα ακόλουθα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία:
1. Στόχος της επιτροπής ήταν ο επαναπροσδιορισμός του θανάτου για την διευκόλυνση και νομική κάλυψη των μεταμοσχεύσεων.
2. Οι θέσεις της επιτροπής δεν κατοχυρώθηκαν με βιβλιογραφικές παραπομπές αν και υπήρχαν βιβλιογραφικά δεδομένα.
3. Η έρευνα της επιτροπής για την φύση του θανάτου χειραγωγήθηκε από απαντήσεις και όχι από ερωτήσεις.
4. Η επιτροπή δεν ασχολήθηκε καθόλου με τον αν ο (ΕΘ) θα έπρεπε να ορισθεί ή ποίος έπρεπε να τον ορίσει.
5. Η επιτροπή φρόντισε να απαλειφθούν από το τελικό κείμενο φράσεις δηλωτικές διαφωνίας ή αμφιβολίας και έδωσε την εντύπωση υπάρξεως μιας ευρύτερης επιστημονικής συμφωνίας.
6. Στο δημοσιευμένο κείμενο της επιτροπής οι όροι μη αναστρέψιμο κώμα και (ΕΘ) εναλλάσσονται αδιακρίτως ως συνώνυμοι.
7. Η επιτροπή χρησιμοποίησε μεταμοσχευτές για τον ορισμό του (ΕΘ), αν και σήμερα όλες οι νομοθετικές ρυθμίσεις αποκλείουν τους μεταμοσχευτές από την διαγνωστική διαδικασία του (ΕΘ).
Στον επίλογο του άρθρου της η Mita Giacomini παρατηρεί: «Τα κριτήρια του (ΕΘ) δεν δημιουργήθηκαν μόνο από τα φυσικά χαρακτηριστικά του νεκρού ή από τις δυνατότητες των διαγνωστικών και υποστηρικτικών τεχνολογιών. Τα εγκεφαλικά νεκρά άτομα έπρεπε να δημιουργηθούν, να αναγνωριστούν, να περιγραφούν και να ορισθούν με την ανάπτυξη των κριτηρίων του (ΕΘ). Ο (ΕΘ) ήταν ένα κοινωνικό και κλινικό κατασκεύασμα».
Από τότε μέχρι σήμερα δεν είναι λίγοι οι ιατροί, διαφόρων ειδικοτήτων, που συμμερίζονται την πιο πάνω άποψη δηλαδή θεωρούν τον (ΕΘ) ως ένα κοινωνικό κατασκεύασμα, ως ένα νομικό ορισμό του θανάτου, διαφορετικό του βιολογικού, που δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τις μεταμοσχεύσεις. Είναι πολύ χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Truog, καθηγητής Αναισθησιολογίας στο πανεπιστήμιο του Harvard, σε πρόσφατο άρθρο του, το 2003 στο περιοδικό Critical Care Medicine(4)· Γράφει ο Truog: «Η ιδέα του (ΕΘ) από μακρού έχει αναγνωρισθεί ότι μαστίζεται από σοβαρές ασυνέπειες και αντιθέσεις. Πράγματι η ιδέα του (ΕΘ) δεν μπορεί να συμφωνήσει με οποιαδήποτε συνεπή βιολογική ή φιλοσοφική κατανόηση του θανάτου. Ποιοί λόγοι υπάρχουν για να πιστέψουμε ότι η πλειάδα των κλινικών σημείων που συνιστούν τον (ΕΘ) παριστά τον θάνατο του ατόμου; Αν και η ιδέα ότι είμαστε νεκροί όταν ο εγκέφαλός μας είναι νεκρός, ίσως από διαίσθηση φαίνεται πρόδηλη, το συμπέρασμα όμως γίνεται εκπληκτικά προβληματικό όταν εξεταστεί πιο προσεκτικά. Υπό την ευρεία έννοια, εάν τα ανοσιολογικά εμπόδια στην ξενομεταμόσχευση υπερνικηθούν, τότε η ηθική τής προσφοράς οργάνων από τους ανθρώπους θα γίνει αμφισβητήσιμη και οι προτάσεις μας θα γίνουν άσχετες. Η ιδέα τότε του (ΕΘ) θα εξαφανισθεί από τα ιατρικά συγγράμματα και την ιατρική βιβλιογραφία, φανερώνοντας ότι ο (ΕΘ) ουδέποτε υπήρξε κάτι περισσότερο από μία κοινωνική κατασκευή, που δημιουργήθηκε για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της μεταμοσχευτικής επιχείρησης κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής φάσης της ανάπτυξής της».
Για κοινωνική κατασκευή και νομικό ορισμό του θανάτου ομιλούν και πολλοί άλλοι ιατροί. Ενδεικτικά αναφέρω τον καθηγητή Νευρολογίας στο Ohio State University Taylor, που σε άρθρο του το 1997 στο περιοδικό Seminars in Neurology(5) αναφέρει ότι ο (ΕΘ) είναι κοινωνικό κατασκεύασμα, και εξ ανάγκης θα πρέπει να τον κρατήσουμε ως νομικό ορισμό του θανάτου, διαφορετικό του βιολογικού, για τις ανάγκες των μεταμοσχεύσεων. Υπάρχουν και πολλοί άλλοι ιατροί που σε άρθρα τους ισχυρίζονται ότι υπάρχει μία αυθαιρεσία σχετικά με την ιδέα του (ΕΘ) και ότι η τυπική πιστοποίησή του ουδέποτε θα συνέβαινε, αν η μεταμόσχευση από πτωματικούς δότες ήταν μη απαραίτητη ή αδύνατη (6). Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια το Υπουργείο Υγείας της Αγγλίας αντικατέστησε τον όρο (ΕΘ) με τον όρο «θάνατος για μεταμοσχευτικούς σκοπούς» (7).
Στα κείμενα των υπερασπιστών του (ΕΘ) είναι λίαν εμφανής η προσπάθεια ταύτισης αντίθετων και αμοιβαίως αποκλειόμενων καταστάσεων. Αυτός ο τίτλος της αρχικής δημοσίευσης της Επιτροπής του Harvard είναι χαρακτηριστικός: «Ένας ορισμός του μη αναστρέψιμου κώματος. Αναφορά της ad hoc Επιτροπής του Harvard για την εξέταση του ορισμού του (ΕΘ)»(2). Με άλλα λόγια εξισώνεται το κώμα, μια κατάσταση που παρατηρείται μόνο στους ζώντας, με τον θάνατο που είναι απουσία ζωής. Την ίδια κατάσταση συναντά κανείς και στους τίτλους ιατρικών άρθρων, όπως π.χ. «οι φυσιολογικές αλλαγές που συνδέονται με τον (ΕΘ). Τρέχουσες απόψεις και υπαινιγμοί για την αντιμετώπιση του εγκεφαλικά νεκρού δότη» (8). Όμως φυσιολογικές αλλαγές συμβαίνουν μόνον στους ζώντας όχι στους νεκρούς. Μεταθανάτια αλλαγή είναι μόνο η αποσύνθεση. Τί νόημα μπορεί να έχουν οι μεταθανάτιες φυσιολογικές αλλαγές; Ενδεικτικό της σύγχυσης που δημιούργησε ο όρος (ΕΘ) είναι το γεγονός ότι κατά τα πρώτα χρόνια μετά την καθιέρωσή του, σε ιατρικά κείμενα, οι εγκεφαλικά νεκροί χαρακτηρίζονται ως «ζώντα πτώματα», «πτώματα με παλλόμενη καρδιά» και ως «καρδιο-αναπνευστικά παρασκευάσματα». Πώς όμως είναι δυνατόν κάποιος να χαρακτηρίζεται πτώμα και συγχρόνως να είναι ζων ή να έχει λειτουργούσα καρδιά;
Σε γενικές γραμμές ο (ΕΘ) χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη απνοϊκού κώματος και την κατάργηση των αντανακλαστικών του εγκεφαλικού στελέχους. Ο ασθενής είναι σε βαθύ κώμα, έχει απώλεια συνειδήσεως, δεν αντιδρά σε εξωτερικά ερεθίσματα, χρειάζεται μηχανική υποστήριξη της αναπνοής του, και τα αντανακλαστικά του εγκεφαλικού στελέχους είναι καταργημένα. Ακόμα για την διάγνωση του (ΕΘ) απαιτείται ο προσδιορισμός της ακριβούς αιτίας, που τον προκάλεσε, διότι υπάρχουν καταστάσεις, που τον μιμούνται και είναι αναστρέψιμες όπως π.χ. η βαθιά υποθερμία, ο υποθυρεοειδισμός, η δηλητηρίαση με βαρβιτουρικά. Όμως ο ορισμός του (ΕΘ) δεν είναι ενιαίος σε όλον τον κόσμο. Στην Ευρώπη, της Ελλάδος συμπεριλαμβανομένης, ως (ΕΘ) νοείται ο θάνατος-νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους, την οποία θεωρούν συνθήκη επαρκή και αναγκαία για να χαρακτηρισθεί ολόκληρος ο εγκέφαλος νεκρός. Και ο προηγούμενος και ο πρόσφατος ελληνικός νόμος για τις μεταμοσχεύσεις αυτόν τον ορισμό του (ΕΘ) δέχεται. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, η προεδρική επιτροπή για τον ορισμό του θανάτου (9) το 1981 υιοθέτησε το κριτήριο του θανάτου του όλου εγκεφάλου, το οποίο στην Uniform determination of death act αποτυπώθηκε νομικά «ως η μη αναστρέψιμη (οριστική) παύση όλων των λειτουργιών ολόκληρου του εγκεφάλου». Η διαφορά αυτή στον ορισμό του (ΕΘ) κάνει ένα άτομο, που στην Ευρώπη χαρακτηρίζεται εγκεφαλικά νεκρό, πιθανόν να μην είναι εγκεφαλικά νεκρό στις ΗΠΑ.
Με την πάροδο του καιρού, στα ιατρικά περιοδικά παρουσιάσθηκαν άρθρα και μελέτες που έδειχναν ότι ένα ποσοστό ασθενών που εκπληρούσαν τα ιατρικά κριτήρια του (ΕΘ), διατηρούσαν κάποιες εγκεφαλικές λειτουργίες και επομένως δεν ικανοποιείτο ο ορισμός του (ΕΘ) ως της οριστικής παύσης όλων των λειτουργιών ολόκληρου του εγκεφάλου. Τέτοιες λειτουργίες ήταν η διατήρηση του υποθαλαμο-υποφυσιακού άξονα και η μη εμφάνιση κάποιου διαβήτη λόγω έκκρισης αντιδιουριτικής ορμόνης, η διατήρηση της θερμορρύθμισης και η μη εμφάνιση υποθερμίας, η οποία άλλωστε αποκλείει την διάγνωση του (ΕΘ), καθώς και η διατήρηση φλοιώδους και υποφλοιώδους εγκεφαλικής ηλεκτρικής δραστηριότητος. Ακόμα διαπιστώθηκε φυσιολογική αιμοδυναμική αντίδραση στο εγχειρητικό τραύμα, η οποία συνίσταται σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πιέσεως κατά την τομή του δέρματος, και για την κατάργηση της οποίας απαιτείται η χορήγηση αναισθησίας κατά την αφαίρεση οργάνων από ένα εγκεφαλικά νεκρό. Την χορήγηση αναισθησίας υποστηρίζουν σε άρθρο σύνταξης στο περιοδικό Anaesthesia το 2004 (10) εντατικολόγοι του νοσοκομείου Addenbrookes στο Cambridge της Αγγλίας που είναι ένα από τα μεγαλύτερα μεταμοσχευτικά κέντρα της Ευρώπης, πρωτοπόρο στις μεταμοσχεύσεις νεφρών και ήπατος. Σε επόμενα τεύχη του περιοδικού Anaesthesia (11) δημοσιεύτηκαν επιστολές άγγλων ιατρών από διαφορετικά νοσοκομεία της Αγγλίας, που όχι μόνον επικροτούσαν την χορήγηση αναισθησίας κατά την αφαίρεση οργάνων αλλά έθεταν και θέμα επανεκτίμησης των κριτηρίων του θανάτου του εγκεφαλικού στελέχους, δεδομένου ότι κατά τη γνώμη τους, τα τρέχοντα κριτήρια του θανάτου του εγκεφαλικού στελέχους στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν επαρκούν για να αποδείξουν ότι ολόκληρο το εγκεφαλικό στέλεχος είναι νεκρό. Βεβαίως υπήρξαν και δύο επικριτικές επιστολές στις οποίες απάντησε διεξοδικά ο ένας εκ των συγγραφέων του άρθρου σύνταξης και είναι χαρακτηριστικό το τελείωμα της απάντησης του, στο οποίο υποστηρίζει ότι «πιστεύουμε ότι οι δότες οργάνων πρέπει πάντοτε να λαμβάνουν αναισθησία, η οποία άλλωστε χρησιμοποιείται συχνά σήμερα και φαίνεται να είναι αθώα».
Ανατρέχοντας στην διεθνή Ιατρική βιβλιογραφία, συναντά κανείς σωρεία άρθρων σε έγκυρα ιατρικά και βιοηθικά περιοδικά, που ευθέως και με ιατρικά δεδομένα αμφισβητούν το ταυτόσημο του (ΕΘ) με τον βιολογικό θάνατο του ανθρώπου. «Είναι καιρός να εγκαταλείψουμε τον (ΕΘ)», «Ο (ΕΘ) είναι λάθος», «πέρα από τον (ΕΘ)», «Επανεξέταση του ορισμού και των κριτηρίων του θανάτου», «Ένα reqviem για τον θάνατο του όλου εγκεφάλου», «Θεωρητικές και κλινικές επιφυλάξεις για τον (ΕΘ). Η αντιπαράθεση συνεχίζεται». Είναι μερικοί τίτλοι από τέτοια άρθρα αμφισβητήσεως του (ΕΘ). Ένα πολύ χαρακτηριστικό άρθρο είναι αυτό του Alan Shewmon με τίτλο: «Ανάνηψη από τον Εγκεφαλικό Θάνατο. Η Απολογία ενός Νευρολόγου» (12). Μέσα από τις 60 σελίδες του άρθρου και τις περίπου 200 βιβλιογραφικές παραπομπές ο Shewmon εξιστορεί το ταξίδι του από την απιστία στην πίστη και από την υπεράσπιση του (ΕΘ) στην απόρριψή του, ως θανάτου ταυτόσημου με τον βιολογικό θάνατο.
Βασική θέση των υπερασπιστών του (ΕΘ) για την ταύτισή του με τον βιολογικό θάνατο είναι ότι ο εγκέφαλος αποτελεί το κεντρικό όργανο που ρυθμίζει τη λειτουργία των άλλων οργάνων και επομένως η καταστροφή του διαταράσσει τις λειτουργίες τους και τα οδηγεί σε σταδιακή νέκρωση. Τη βασική αυτή θέση συμμερίζεται και ο καθηγητής Σταύρος Μπαλογιάννης, ο οποίος σε άρθρο του στο βιβλίο «Εκκλησία και Μεταμοσχεύσεις» (13) στη σελίδα 123 γράφει: «... επί εγκεφαλικού θανάτου το σώμα καθίσταται απλώς ένα σύνολο οργάνων, τα οποία αναγκαστικώς διατηρούν τας βιολογικάς διεργασίας των υπό την κάλυψη της μηχανικής οξυγονώσεως και της φαρμακευτικής διατηρήσεως της καρδιακής λειτουργίας, του εγκεφάλου όντος αμετακλήτως νεκρού». Την βασική αυτή θέση των υπερασπιστών του (ΕΘ) ανέτρεψε ο καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο UCLA στο Los Angeles Alan Shewmon με μελέτη του που δημοσιεύτηκε το 1998 στο περιοδικό Neurology (14). Ο Shewmon μελετώντας 70 περιπτώσεις απόλυτα διαπιστωμένων εγκεφαλικά νεκρών ατόμων με επιβίωση πέραν της εβδομάδος έδειξε ότι: «Το φαινόμενο του χρόνιου εγκεφαλικού θανάτου υπονοεί ότι η απαρτιωτική ενότητα ενός σύνθετου οργανισμού, είναι ένα έμφυτο, μη εντοπιζόμενο, ολιστικό χαρακτηριστικό, που προέρχεται από την αμοιβαία αλληλεπίδραση όλων των μερών, όχι ένας εκ των άνω προς τα κάτω συντονισμός, που επιβάλλεται από ένα μέρος, τον εγκέφαλο, πάνω σε ένα παθητικό άθροισμα οργάνων. Ο ρόλος του εγκεφάλου δεν είναι εκείνος του κεντρικού ρυθμιστού, χωρίς τον οποίο το σώμα χάνει την ενότητά του και σταματά να αποτελεί ένα ζωντανό βιολογικό οργανισμό. Ο ρόλος του εγκεφάλου είναι περισσότερο ρόλος τροποποιητού και λεπτού ρυθμιστού σε μια ήδη υπάρχουσα λειτουργία του ενιαίου σώματος. Επομένως η απώλεια της απαρτιωτικής ενότητος δεν είναι ένας φυσιολογικά υποστηρίξιμος λόγος για την εξίσωση του (ΕΘ) με τον θάνατο του οργανισμού ως όλου. Στο ίδιο τεύχος του περιοδικού υπάρχει και ένα editorial δηλαδή ένα σχόλιο της σύνταξης του περιοδικού για το πραναφερθέν άρθρο, με τον παράξενο τίτλο «Ακόμα και οι νεκροί δεν είναι πλέον ασθενείς τελικού σταδίου» (15). Ο συντάκτης του σχολίου, αν και υπέρμαχος του (ΕΘ) αναγκάζεται να παραδεχθεί ότι «Το άρθρο του Shewman και η εκτεταμένη τεκμηρίωση των περιπτώσεών του, σε συνδυασμό με τις στοχαστικές ανησυχίες επιστημόνων τα τελευταία χρόνια, δημιουργούν σημαντικά ερωτηματικά σχετικά με την εγκυρότητα της σωματικής αποσύνθεσης ως βάση εξίσωσης του (ΕΘ) με τον θάνατο και δικαιολογεί την συνέχιση της διερεύνησης του ζητήματος».
Στη συνέχεια ο Shewman δημοσίευσε και άλλα άρθρα σε ιατρικά και βιοηθικά περιοδικά και τεκμηρίωσε την διατήρηση, στον εγκεφαλικά νεκρό, σωματικών λειτουργιών απαρτιωτικής ενότητας. Τέτοιες λειτουργίες είναι:
- Η ομοιόσταση απεριορίστων φυσιολογικών παραμέτρων και χημικών ουσιών μέσω της λειτουργίας του ήπατος, των νεφρών και του ενδοκρινικού συστήματος.
- Η διατήρηση ενεργειακής ισορροπίας.
- Η επούλωση των τραυμάτων, η καταπολέμηση των λοιμώξεων, η ανάπτυξη εμπύρετης αντίδρασης στην λοίμωξη.
- Η επιτυχής συνέχιση της κυήσεως(16).
Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί τουλάχιστον 13 περιπτώσεις εγκεφαλικά νεκρών εγκύων γυναικών, των οποίων η ζωή διατηρήθηκε μέχρι να γίνει το έμβρυο βιώσιμο και να γεννηθεί με καισαρική τομή.
Ακόμα στον εγκεφαλικά νεκρό έχουμε διατήρηση αυτόνομων αντανακλαστικών του νωτιαίου μυελού και αυτόματες κινήσεις- το σημείο του Λαζάρου- για την κατάργηση των οποίων απαιτείται η χορήγηση μυοχάλασης κατά την αφαίρεση των οργάνων.
Από τους υποστηρικτές του (ΕΘ) ακούγεται συχνά το ερώτημα: Υπάρχει καμία περίπτωση εγκεφαλικά νεκρού που να έχει ανανήψει; Αν και η απάντηση είναι όχι, υπάρχουν κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις ατόμων που χαρακτηρίστηκαν εγκεφαλικά νεκροί και ανένηψαν. Αυτές οι περιπτώσεις, από τους υποστηρικτές του (ΕΘ), αποδίδονται σε λανθασμένη διάγνωση και αυτό πιθανότατα είναι σωστό. Όμως από την στιγμή που δεχόμαστε την πιθανότητα λανθασμένης διάγνωσης, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχθούμε ότι σε κάποιο ποσοστό, μικρό ή μεγάλο, εγκεφαλικά νεκρών που έγιναν δότες οργάνων, η διάγνωση θα ήταν λανθασμένη και άρα δεν θα ήταν νεκροί αλλά ζωντανοί. Εξάλλου η μη αναστρεψιμότητα του (ΕΘ) δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τον ορισμό του θανάτου, που είναι ένα αντικειμενικό βιολογικό γεγονός. Το αναστρέψιμο ή μη μιας κατάστασης έχει σχέση με τον χρόνο και τον τόπο. Μια κατάσταση που είναι σήμερα αναστρέψιμη στο παρελθόν μπορεί να μην ήταν αναστρέψιμη και μια μη αναστρέψιμη κατάσταση σήμερα, μπορεί να γίνει αναστρέψιμη αύριο. Επίσης μια κατάσταση μπορεί να είναι αναστρέψιμη σε ένα τόπο και μη αναστρέψιμη σε άλλον. Άρα η αναστρεψιμότητα είναι μια σχετική κατάσταση, που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον ορισμό τουαντικειμενικού γεγονότος του θανάτου (17). Πέραν αυτών το μη αναστρέψιμο του (ΕΘ) δηλώνει πρόγνωση και η ταύτισή του με το αποτέλεσμα αποτελεί λογικό σφάλμα.
Στην Γερμανία το 1997, όταν συνεζητείτο ο γερμανικός νόμος για τις μεταμοσχεύσεις, ο Αρχιεπίσκοπος Κολωνίας, καρδινάλιος Meisner, έκανε επίσημη δήλωση -Offisial Statement- που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung (25 Ιανουαρίου 1997) που έλεγε ότι: «Η ταυτοποίηση του (ΕΘ) με τον θάνατο, από μια Χριστιανική άποψη δεν είναι πλέον δικαιολογημένη» .
Από βιολογικής απόψεως ο θάνατος ορίζεται ως το στιγμιαίο γεγονός που χωρίζει δύο διαδικασίες, την διαδικασία του θανάτου από την διαδικασία της αποσυνθέσεως και το καλύτερο κριτήριο προσδιορισμού του για τους ανώτερους ζωικούς οργανισμούς και τον άνθρωπο είναι η οριστική παύση της κυκλοφορίας του αίματος. Ακριβέστερα ο θάνατος επισυμβαίνει 5-20 λεπτά μετά την παύση της κυκλοφορίας του αίματος, τότε που έχει εξαντληθεί και η τελευταία δυνατότητα επανόδου του οργανισμού στη ζωή, και με φυσικοχημικούς ορούς, όταν η εντροπία πάρει την μέγιστη τιμή της. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του θανάτου, που διαρκεί άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα, ανάλογα με την υποκείμενη γενεσιουργό αιτία και το επίπεδο της παρεχόμενης τεχνολογικής υποστηρίξεως, το άτομο είναι ζωντανό. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας επισυμβαίνει ο θάνατος ως στιγμιαίο γεγονός και την επόμενη στιγμή αρχίζει η διαδικασία της αποσυνθέσεως. Από επίσημα εκκλησιαστικά χείλη διατυπώθηκε η άποψη ότι ο θάνατος είναι γεγονός διαρκείας με σταδιακή αποσύνθεση των διαφόρων οργάνων. Έτσι πιστεύουν ότι δικαιολογείται η λειτουργία των διαφόρων οργάνων στον εγκεφαλικά νεκρό, τον οποίο θεωρούν νεκρό. Όμως η άποψη αυτή είναι ιατρικώς λανθασμένη, διότι συγχέεται η διαδικασία του θανάτου, κατά την οποία το άτομο είναι ζωντανό, με τον ίδιο τον θάνατο. Άλλωστε το στιγμιαίο του θανάτου προβάλλεται και από την Ορθόδοξη Υμνολογία. Στο πολύ γνωστό και ωραίο τροπάριο της νεκρώσιμης ακολουθίας αναφέρεται ότι «η ψυχή βιαίως χωρίζεται εκ της αρμονίας και της συμφυίας ο φυσικότατος δεσμός Θείω Βουλήματι αποτέμνεται». Το βιαίως χωρίζεται και το αποτέμνεται τί άλλο δηλώνουν παρά το στιγμιαίο του θανάτου:
Τελικά ο εγκεφαλικά νεκρός τί είναι νεκρός ή ζωντανός;
Από όλα τα παραπάνω εύκολα συμπεραίνεται ότι ο εγκεφαλικά νεκρός δεν είναι νεκρός, δεν είναι πτώμα, αλλά ένας βαρειά ασθενής που πορεύεται προς τον θάνατο, ο οποίος θα επισυμβεί είτε ως φυσιολογική εξέλιξη και κατάληξη της διαδικασίας του θανάτου, είτε λόγω αποσυνδέσεώς του από τον αναπνευστήρα είτε λόγω αφαιρέσεως των ζωτικών του οργάνων. Είναι προφανές ότι οι όροι «πτωματικές μεταμοσχεύσεις», «πτωματικοί δότες», «πτωματικά όργανα» όχι μόνον δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αλλά είναι και παραπλανητικοί.
Στο προαναφερθέν βιβλίο «Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις» (13), που περιέχει σειρά άρθρων για τον (ΕΘ) και τις μεταμοσχεύσεις, υπάρχει και άρθρο του καρδιοχειρουργού και μεταμοσχευτού καρδίας κ. Χρ. Χαρίτου. Στη σελίδα 68 αναφέρει ο κ. Χάριτος: «από τα αναφερόμενα είναι προφανές, πως η ζωή ενός εγκεφαλικά νεκρού ασθενούς κυριολεκτικά παρατείνεται, όταν ακολουθηθεί το πρωτόκολλο διατηρήσεως του δότη. Ο καρδιοχειρουργός που θα αφαιρέσει την καρδιά και θα διακόψει την λειτουργία της, ασφαλώς και επεμβαίνει δραστικά, αλλά δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι ελαττώνει την ζωή του ασθενούς, όταν ο ασθενής αυτός, χωρίς τη συγκεκριμένη αγωγή και νοσηλεία θα είχε προ πολλού καταλήξει». Για ασθενή που διατηρείται στη ζωή και όχι για νεκρό ομιλεί ο κ. Χαρίτος. Στο ίδιο βιβλίο καταχωρούνται και οι 55 βασικές θέσεις επί της ηθικής των μεταμοσχεύσεων της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στη σελίδα 25 στο κεφάλαιο περί (ΕΘ) διαβάζουμε την 12η βασική θέση με την ακόλουθη διατύπωση: «Η Εκκλησία σέβεται και εμπιστεύεται την ιατρική έρευνα και κλινική πράξιν. Δια τον λόγον αυτόν, αν και δεν είναι αρμοδία, θα ημπορούσε να δεχθεί την διεθνώς ομόφωνον άποψιν ότι ο (ΕΘ) ταυτίζεται με το αμετάκλητο βιολογικό τέλος του ανθρώπου». Η θέση αυτή γεννά δύο εύλογες απορίες. Πρώτον, πώς μπορεί να ομιλεί για διεθνώς ομόφωνο άποψη, όταν στην διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν πολλές φωνές που αμφισβητούν τον (ΕΘ) ως ταυτόσημο με τον βιολογικό, φωνές από επιστήμονες κύρους που τεκμηριώνουν αυτές τους τις αντιρρήσεις; και δεύτερον γιατί εμπιστεύεται την ιατρική ερευνά και πράξη για το συγκεκριμένο γεγονός, ενώ για την αρχή της ζωής όχι μόνον δεν εμπιστεύεται την ιατρική πράξη αλλά και διατυπώνει δογματική θέση αντίθετη εκείνης της πλειοψηφίας των ιατρών και βιολόγων; Στην ίδια σελίδα διαβάζουμε και την 13η βασική θέση με την εξής διατύπωση: «Αυτό που στην ουσία κάνει η τεχνητή υποστήριξη της αναπνοής, είναι ότι προσωρινώς αναχαιτίζει την διαδικασία της αποσυνθέσεως του σώματος, όχι όμως και την αναχώρηση της ψυχής». Η άποψη αυτή είναι ιατρικώς λανθασμένη και θεολογικώς αυθαίρετη και αναπόδεικτη. Η αποσύνθεση του σώματος σε καμιά περίπτωση δεν αναχαιτίζεται με την υποστήριξη της αναπνοής. Η αποσύνθεση ενός νεκρού σώματος αναστέλλεται μόνο με ταρίχευση ή ψύξη. Ταριχεύουμε ένα νεκρό σώμα όταν θέλουμε να το στείλουμε πολύ μακριά, και βάζουμε στο ψυγείο τον νεκρό, όταν καθυστερεί η ταφή του. Αυτό που στην ουσία κάνει η υποστήριξη της αναπνοής είναι να διατηρεί την καρδιακή λειτουργία και την κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα την αναστολή επελεύσεως του θανάτου και την παράταση της διαδικασίας του θανάτου, κατά την οποία όμως το άτομο είναι ζωντανό, δηλ. έμψυχο. Με αυτό το δεδομένο πώς μπορεί να υποστηριχθεί πειστικά η αναχώρηση της ψυχής από ένα βιολογικά ζωντανό σώμα; Μήπως η ψυχή εδράζεται στον εγκέφαλο, οπότε με την καταστροφή του, αναχωρεί η ψυχή παρά την ύπαρξη βιολογικής ζωής στο υπόλοιπο σώμα; Μπορεί να υπάρξει έστω και τεχνολογικά υποστηριζόμενη ανθρώπινη ζωή χωρίς την ύπαρξη ψυχής στο σώμα; Στο προαναφερθέν βιβλίο «Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις: «... όσο λειτουργεί η καρδιά του ανθρώπου δεν είναι δυνατόν να μιλήσουμε για χωρισμό της ψυχής από σώμα». Αλλά και ο Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος σε άρθρο του στο ίδιο βιβλίο διερωτάται: «Πώς επεμβαίνουμε βίαια σε ένα άνθρωπο, του οποίου δεν λειτουργούν μερικές εγκεφαλικές λειτουργίες, αλλά επειδή λειτουργεί η καρδιά υπάρχει ακόμη ψυχή»;
Είναι γνωστό ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας θέτουν ως προϋπόθεση της βιολογικής ζωής του ανθρώπου την ύπαρξη ψυχής εντός του σώματος. Για τον λόγο αυτό η ψυχή υπάρχει «... εξ άκρας συλλήψεως...» σύμφωνα με την δογματική θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, και παραμένει μέχρι της στιγμής που η αναχώρησή της σηματοδοτεί τον θάνατο του σώματος. Στην περίπτωση της αναστάσεως της κόρης του Ιαείρου από τον Χριστό, και του υιού της χήρας από τον προφήτη Ηλία, η Αγία Γραφή πιστοποιεί την θαυματουργική επάνοδο και επανασύνδεση της ψυχής με το νεκρό σώμα, που οδηγεί στην ζωοποίησή του και την επάνοδό του στην ζωή. Για τηνζωοποιητική δύναμη της ψυχής γράφει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «...Πάσα λογική και νοερά φύσις, είτ' Αγγελικήν είποι τις, είτ' ανθρωπίνην, ουσίαν έχει την ζωήν, δι' ήν και διαμένει επίσης καθ' ύπαρξιν αθάνατος, διαφθοράν ουχ' επιδεχομένη. Αλλ' η μεν εν ημίν νοερά και λογική φύσις, ου μόνον ουσίαν έχει την ζωήν, αλλά και την ενέργειαν ζωοποιεί γαρ το συνημμένον σώμα, διό και τούτου λέγεται ζωή...»(18) και αλλού ο ίδιος πατήρ σημειώνει: «...Η δε νοερά και λογική φύσις της ψυχής, επεί γηίνω συνεκτίσθη σώματι, και ζωοποιόν έλαβε το πνεύμα του Θεού, δι' ού συνέχει και ζωοποιεί το συνημμένον σώμα..» (19). Για την υπάρχουσα σχέση ψυχής και σώματος, ο Παν. Τρεμπέλας γράφει στην Δογματική του: «... αλλά συνέδεσε τα δύο ταύτα ο Θεός, ίνα συναποτελέσωσιν εσωτερικήν και ζώσαν ενότητα, εν τη οποία η ψυχή είναι εξ εαυτής και ουσιωδώς η ζωοποιούσα, αύξουσα και συγκρατούσα τον σωματικόν οργανισμόν, όστις αυθωρεί παραδίδεται εις διάλυσιν, ευθύς ως η ζωοποιούσα αυτόν ψυχή χωρισθεί αυτού. Και, ίνα κατά Δαμασκηνόν είπωμεν «.. εν τω ανθρώπω η ψυχή εστίν ουσία ζώσα, και τω σώματο ζωής, αυξήσεώς τε και αισθήσεως και γεννήσεως παρεκτική...» (20). Έτσι στην κατάσταση του λεγόμενου (ΕΘ), η ιατρική κατορθώνει με την βοήθεια της προηγμένης τεχνολογίας, να διατηρεί την βιολογική ζωή του σώματος, για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα, γι' αυτό και τα όργανα είναι ζωντανά και κατάλληλα για μεταμόσχευση. Η διατήρηση της βιολογικής ζωής προϋποθέτει την ύπαρξη ψυχής εντός του σώματος. Ο εγκεφαλικά νεκρός δεν είναι ένα άψυχο καρδιο-πνευμονικό παρασκεύασμα, όπως πολύ υποτιμητικά για το ανθρώπινο πρόσωπο, τον θέλουν οι υποστηρικτές του (ΕΘ), αλλά μια έμψυχη ανθρώπινη ύπαρξη πορευομένη προς το θάνατο.
Αλλά μήπως η ψυχή κατοικεί στον εγκέφαλο, οπότε η καταστροφή του αδρανοποιεί τις ενέργειές της και την ζωοποιητική της δύναμη; Οι πατέρες της Εκκλησίας μας είναι κατηγορηματικοί. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάςυποστηρίζει: «... η μέντοι ψυχή, συνέχουσα το σώμα, ω και εκτίσθη, πανταχού του σώματος εστίν, ουχ ως εν τόπω, ουδ' ως περιεχομένη, αλλ' ως συνέχουσά τε και περιέχουσα και ζωοποιούσα τούτο, κατ' εικόνα και τούτ' έχουσα Θεού...» (21). Και αλλού ο ίδιος πατήρ γράφει: «... αλλά γαρ ουδείς πόθ' υπενόησεν, ουτ' επί τοις όνυξιν, ούτ' εν τοις βλεφάροις, ουδεμενούν εν τοις μυκτήρσιν ή τοις χείλεσιν ενωκισμένοις είναι την διάνοιαν. Εντός δ' ημίν ενείναι, πάσιν αύτη συνδοκεί. Διηνέχθησαν δέ τινες, τίνι πρώτη ως οργάνω χρήται των εντός. Οι μεν γαρ, ως επ' ακροπόλει τινί, τω εγκεφάλω ταύτην ενιδρύουσιν. Οι δε, της καρδίας το μεσαίτατον και το κατ' αυτό του ψυχικού πνεύματος απειλικρινημένον όχημα διδόασιν αυτή, Ημείς δε και αυτοί, ει και μήτε ένδον ως εν αγγείω, και γαρ ασώματον, μήτ' έξω και γαρ συνημμένον αλλ' εν τη καρδία, ως εν οργάνω, το λογιστικόν είναι επιστάμεθα ακριβώς, ου παρ' ανθρώπου τούτο διδαχθέντες, αλλά παρ' αυτού του πλάσαντος τον άνθρωπον, ως φησίν εν Ευαγγελίοις όπως ου τα εισερχόμενα αλλά τα εξερχόμενα δια του στόματος κινεί τον άνθρωπον εκ γαρ της καρδίας εξέρχονται φησίν, οι λογισμοί. Ταύτ' άρα και ο μέγας Μακάριος· η καρδία φησίν ηγεμονεύει όλου του οργάνου· και επάν κατάσχει τας νομάς της καρδίας η χάρις βασιλεύει όλων των λογισμών και των μελών. Εκεί γαρ εστίν ο νους και πάντες οι λογισμοί της ψυχής. Ουκούν η καρδία ημών εστί το του λογισμού ταμείον, και πρώτον σαρκικόν όργανον λογιστικόν...»(22) αλλά και ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης σχετικά με την έδρα της ψυχής γράφει: «... Ούτε έξωθεν περιλαμβάνων, ούτε ένδοθεν κρατούμενος, αλλά κατά τινα τρόπον αμήχανόν τε και ακατανόητον εγγίζων ο νους τη φύσει και προσαπτόμενος και εν αυτή και περί αυτήν θεωρείται ούτε εγκαθήμενος ούτε περιπτυσσόμενος...» (23). Αλλά και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο συμβουλευτικόν του εγχειρίδιον σημειώνει: «... Εν εγκεφάλω δε, ως εν οργάνω ευρίσκεται ουχί η ουσία καί η δύναμις του νοός, ήτοι της ψυχής, αλλά μόνη η του νοός ενέργεια... και άφες τους νεωτέρους φυσικούς και μεταφυσικούς να λέγωσι ότι η ουσία της ψυχής ευρίσκεται εν τω εγκεφάλω...» (24).
Αν για τους υλιστές ο εγκέφαλος είναι το όργανο που γεννά τις πνευματικές και ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου, για εμάς ο εγκέφαλος δεν αντιπροσωπεύει παρά το υλικό όργανο της ψυχής, με το οποίον η ψυχή επικοινωνεί με το σώμα και το περιβάλλον, δέχεται από αυτά ερεθίσματα και φανερώνει προς αυτά τις ενέργειές της. Ο εγκέφαλος είναι το υλικόν όργανον εκφράσεως της ψυχής. Μεγάλοι ανατόμοι και φυσιολόγοι ομιλούν για το αδύνατον της εκπορεύσεως των νοητικών και ηθικών φαινομένων από την εγκεφαλική ουσία, ενώ ο ψυχίατρος Jung θεωρεί προκατάληψη την ιδέα ότι η ψυχή είναι επιφαινόμενο βιοχημικών διεργασιών. Στο βιβλίο του The Undiscovered Self -Το μη ανακαλυφθέν Εγώ- υποστηρίζει: «... Η σύνδεση της ψυχής με τον εγκέφαλο δεν αποδεικνύει αφ' εαυτής ότι η ψυχή είναι επιφαινόμενο, μια δευτερογενής λειτουργία, αιτιολογικά εξαρτημένη από βιοχημικές διεργασίες...».
Η ψυχή προϋπάρχει του εγκεφάλου, αφού αυτός σχηματίζεται πολύ αργότερα και πάντως μετά τον σχηματισμό της καρδίας, ενώ η ψυχή υπάρχει «... εξ άκρας συλλήψεως...» και μάλιστα είναι τελεία. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στο βιβλίο του «Έπη θεολογικά», υποστηρίζει ότι η ψυχή είναι τελεία και όταν ακόμη βρίσκεται στο έμβρυο, δεν μπορεί όμως να φανερώσει όλη την ενέργειά της. Φέρνει δε το παράδειγμα του μουσικού, που όσον άριστος και αν είναι δεν μπορεί να δώσει αρμονικό ήχο, αν ή φλογέρα του είναι στενή και ατελής. Έτσι η ψυχή στην αρχή σιωπά, μετά ακούμε την άτονη φωνή της και μετά την ολοκλήρωση του ατόμου αφήνει να ξεχύνεται όλη η δύναμη, η σοφία, η σύνεση και η αρετή της (25). Κατ' αντιστοιχία, στην κατάσταση του λεγομένου (ΕΘ), η ψυχή είναι «μή φαινομένη», όχι λόγω απουσίας της από το σώμα, αλλά λόγω βλάβης ή καταστροφής του οργάνου εκφράσεώς της, δηλ. του εγκεφάλου. Ο Μουσικός υπάρχει, αλλά η φλογέρα καταστράφηκε και δεν παράγει ήχο. Η ψυχή υπάρχει εξακολουθούσα να συντηρεί την βιολογική ύπαρξη που πορεύεται προς τον θάνατο.
Σύμφωνα με τις απόψεις των Αγίων Πατέρων, η ψυχή ενεργεί δια μέσου των σωματικών οργάνων. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης υποστηρίζει: «... Ώσπερ ο Θεός την άπασαν κτίσιν, ούτως η ψυχή τα του σώματος μέλη και ενεργεί και κινεί έκαστον προς την ιδίαν ενέργειαν...» (26). Και ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης θεωρεί την ψυχήν ως «...ενδεικνυμένη τας ιδίας κινήσεις δια των σωματικών οργάνων...» (27). Ο Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος σε άρθρο του στο βιβλίο «... Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις...» αναπτύσσοντας την διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης γράφει ότι, ο Νους ενεργεί δια μέσου όλων των αισθήσεων και οργάνων και ότι ο Νους εφάπτεται των μορίων και των σωματικών οργάνων και ενεργεί δια μέσου των νοητικών του ενεργειών σύμφωνα με τη φύση του καθενός οργάνου. Αν κάποιο όργανο παύει να λειτουργεί, ο Νους παύει να ενεργεί δια του οργάνου αυτού, αλλά εξακολουθεί να ενεργεί δια των υπολοίπων οργάνων.
Όταν ισχυριζόμαστε ότι ο εγκεφαλικά νεκρός έχει πλήρη απώλεια συνειδήσεως, ασφαλώς εννοούμε την απώλεια της εγρήγορσης την οποία και μόνον μπορούμε να ελέγξουμε αντικειμενικά με την απουσία απαντήσεως στα εξωτερικά ερεθίσματα. Το περιεχόμενο της συνειδήσεως δεν μπορεί να ελεγχθεί και η αδυναμία ελέγχου, σε καμιά περίπτωση, δεν σημαίνει την απουσία συνειδήσεως. Αλλά με ποιόν τρόπο μπορούμε να πιστοποιήσουμε την οριστική απώλεια του περιεχομένου της συνειδήσεως; Με ποιες δοκιμασίες; Πώς θα είμεθα σίγουροι για την οριστική απώλειά της, αφού από την φύση της είναι υποκειμενική εμπειρία; Αν και οι ερωτήσεις αυτές είναι βασικά αναπάντητες, προσπάθειες έχουν γίνει για την αντικειμενική εκτίμησή της μέσω της Τομογραφίας εκπομπής Ποζιτρονίων, η οποία μπορεί μόνον να πιστοποιήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα την συνδεδεμένη με τις πνευματικές λειτουργίες, όχι όμως και αυτό το ίδιο το περιεχόμενο της συνειδήσεως. Άλλωστε η ψυχή και μετά την έξοδό της εκ του σώματος διατηρεί τη συνείδηση της υπάρξεώς της και του προτέρου βίου της και των πράξεων της και αυτό αποδεικνύεται τόσο από την διαδικασία του τελωνισμού των ψυχών, όσο και από την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
Κατόπιν όλων αυτών, δεν είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή η θέση της σύγχρονης υλιστικής διανόησης όπως την εξέφρασε ο καθηγητής Ι. Βλαχογιάννης, πρώην πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού μεταμοσχεύσεων, σε επιστολή του στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (5-7- 1998), όπου μεταξύ άλλων γράφει: «...Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελεί το κέντρο σωματικής, πνευματικής και ψυχικής δραστηριότητος... ο άνθρωπος του οποίου ο εγκέφαλος έχει ήδη αποθάνει, είναι βιολογικά νεκρός και έχει σταματήσει να αποτελεί ύπαρξη με σωματική, πνευματική και ψυχική υπόσταση...». Στην άποψη αυτή αντιπαρατάσσεται η Ορθόδοξη θέση του π. Ιωάννου Μπρέκ (John Breck), καθηγητού Βιοηθικής στο Ινστιτούτο Ορθόδοξης Θεολογίας «Άγιος Βλαδίμηρος» της Ν. Υόρκης και στο Ορθόδοξο θεολογικό Ινστιτούτο «Άγιος Σέργιος» στο Παρίσι, ο οποίος σε άρθρο του στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ γράφει: « ... Σε όλες αυτές τις καταστάσεις, ανεγκεφαλία, τελικό στάδιο νόσου, επίμονη φυτική κατάσταση και βαθύ κώμα, πρέπει να θυμόμαστε μια κρίσιμη αρχή. Η ιδιότητα του ανθρωπίνου προσώπου δεν καθορίζεται από την ιατρική διάγνωση, αλλά από την Θεία Πρόνοια. Ένα ανεγκέφαλο παιδί που θεωρείται άχρηστο και ίσως όχι εξ ολοκλήρου ανθρώπινο από μια αυστηρή κοινωνική σκοπιά, στα μάτια του Θεού είναι ένα πρόσωπο. Το ίδιο ισχύει και για τον ασθενή σε επίμονη φυτική κατάσταση, που δεν αντιδρά καθόλου ή για τον τραυματία που δεν μπορεί να διατηρηθεί στην ζωή, παρά μόνο με αναπνευστήρα. Όταν κάνουμε κρίσεις σχετικά με τη ζωή και τον θάνατο, η αλήθεια αυτή παραμένει θεμελιώδης. Στα μάτια του Θεού ούτε η αρρώστια, ούτε ο θάνατος αποστερούν το ανθρώπινο πλάσμα από την ιδιότητα του προσώπου...» (28). Ο εγκεφαλικά νεκρός όχι μόνο δεν είναι και βιολογικά νεκρός, αλλά εξακολουθεί να κατέχει την ιδιότητα του ανθρωπίνου προσώπου, η οποία απαιτεί τον πλήρη σεβασμό μας.
Όμως με τις μεταμοσχεύσεις τι θα γίνει, αφού ο εγκεφαλικά νεκρός δεν είναι και βιολογικά νεκρός;
Οι περισσότεροι των επικριτών του (ΕΘ), είναι ταυτόχρονα και υποστηρικτές των μεταμοσχεύσεων, γι' αυτό προτείνουν ένα άλλο δρόμο, που αφ' ενός θα αποκαταστήσει την αλήθεια για τον (ΕΘ) και αφ' ετέρου θα επιτρέψει την συνέχιση των μεταμοσχεύσεων. Προτείνουν την εγκατάλειψη του (ΕΘ) και την αποδέσμευσή του από τις μεταμοσχεύσεις. Προτείνουν την εγκατάλειψη του κανόνος του νεκρού δότου, που θέτει ως προϋπόθεση της αφαιρέσεως των οργάνων, τον θάνατο του δότου. Προτείνουν τα κριτήρια της διαγνώσεως του (ΕΘ) να μην είναι κριτήρια θανάτου, αλλά οι νομικές προϋποθέσεις που θα επιτρέπουν την αφαίρεση των οργάνων από ένα άτομο που βρίσκεται στην κατάσταση αυτή και δεν θεωρείται νεκρό. Οπωσδήποτε η υιοθέτηση της προτάσεως αυτής, προϋποθέτει την αποδοχή εκ μέρους της κοινωνίας της θέσεως ότι η αφαίρεση των οργάνων από ένα τέτοιο άτομο, που δεν χαρακτηρίζεται νεκρό, συντομεύει κατά τι την ζωή του, προς χάριν κάποιων άλλων ανθρώπων, που θα επιβιώσουν από την μεταμόσχευση των αφαιρεθέντων οργάνων. Ισχυρίζονται ότι η κοινωνία έχει ήδη αποδεχθεί την ιδέα της «δικαιολογημένης θανάτωσης» στην θανατική ποινή, στις εκτρώσεις, στην ευθανασία, στην απόσυρση της υποστηρικτικής τεχνολογίας.
Τον Σεπτέμβριο του 2004, στο περιοδικό Intensive Care Medicine, Ιταλοί αναισθησιολόγοι και Εντατικολόγοι σχολιάζουν τα προβλήματα που υπάρχουν με τον ορισμό του (ΕΘ), όπως αρχικά προτάθηκε από την επιτροπή του Harvard. Κατ' αυτούς ο (ΕΘ) είναι μια περισσότερο ηθική παρά μια επιστημονική θέση και συζητούν ότι τα τρέχοντα κριτήρια δεν δικαιολογούν τον ορισμό του (ΕΘ). Προτείνουν την αντικατάσταση του όρου (ΕΘ) με τον προγενέστερο όρο «Μη αναστρέψιμο απνοϊκό κώμα» που κατά τη γνώμη τους επιτρέπει ηθικά και κοινωνικά την αφαίρεση οργάνων προς μεταμόσχευση, χωρίς ο δότης να χαρακτηρίζεται νεκρός (29). Το ερώτημα είναι αν η Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί να κάνει αποδεκτή μια τέτοια θέση.Μέχρι τώρα όμως έχει κάνει το παν, με κείμενα, ομιλίες και την ημερίδα για τον (ΕΘ) την άνοιξη του 2003, να πείσει τους πιστούς της για την απόλυτη ταύτιση του (ΕΘ) με τον βιολογικό θάνατο του ατόμου. Βεβαίως από επίσημα εκκλησιαστικά κείμενα δεν λείπουν και θέσεις υπέρβασης του (ΕΘ), στο βιβλίο «Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις», στην σελίδα 24 και 25 καταγράφεται η 10η βασική θέση επί της ηθικής των μεταμοσχεύσεων της Επιτροπής Βιοηθικής που λέγει: «... Εις ην περίπτωσιν λοιπόν θα επεθύμει τις όπως προσφέρει τα όργανά του, ακόμη και αν, ως τινές διατείνονται, ο (ΕΘ) δεν εταυτίζετο με τον οριστικό χωρισμό της ψυχής εκ του σώματος, μαζί με τα όργανά του θα προσέφερε και την ζωή του. Η πράξις του δεν θα περιείχε μόνον το στοιχείο της προσφοράς αλλά και αυτό της αυτοθυσίας...». Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο καθηγητής Γ. Μαντζαρίδης, ο οποίος σε άρθρο του στο ίδιο βιβλίο στην σελίδα 273 γράφει: «... Η αυτεξούσια διακινδύνευση ή και η θυσία της ζωής από αγάπη για τον πλησίον έχει οπωσδήποτε θετικό χαρακτήρα και βρίσκεται στον αντίποδα της αυτοκτονίας ή της ευθανασίας. Αν αυτός θελήσει να γίνει δότης, όταν βρεθεί στην κατάσταση του (ΕΘ), στην χειρότερη περίπτωση θα πραγματοποιήσει κάποια εσχάτη αυτοθυσία... Αλλά και ο πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής, σεβασμιώτατος Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος στα κείμενά του την υπέρβαση του (ΕΘ) προβάλλει, γι' αυτό θεωρεί σχολαστικισμό την διερεύνηση του ακριβούς χρόνου του θανάτου.
Τελικώς η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ή δεν έχει κάνει υπέρβαση του (ΕΘ); Εάν την έχει κάνει γιατί επιμένει τόσο στην ταύτιση του (ΕΘ) με τον βιολογικό θάνατο; Επιτρέπει ή δεν επιτρέπει την κατά τι συντόμευση της ζωής ενός θνήσκοντος ατόμου για την λήψη οργάνων προς μεταμόσχευση;
Υπάρχει όμως και ένας γενικότερος προβληματισμός για την διαφορετική θέση και στάση της Εκκλησίας μας απέναντι στα δύο άκρα της βιολογικής ζωής, την αρχή και το τέλος της. Γιατί για την αρχή της ζωής έχει δογματίσει υποστηρίζοντας θέσεις αντίθετες με αυτές της πλειοψηφίας των ιατρών και των βιολόγων, τους οποίους προφανώς δεν εμπιστεύεται, και για το τέλος της ζωής αναπαύεται στην γνώμη των ιατρών, που στην περίπτωση αυτή τους εμπιστεύεται απολύτως, χωρίς καμιά κριτική θεώρηση;
Εάν ειλικρινά επιθυμούμε να προχωρήσουν οι μεταμοσχεύσεις, θα πρέπει να ειπωθεί η αλήθεια, που μόνον αυτή ελευθερώνει τον άνθρωπο. Και η αλήθεια είναι ότι ο καλούμενος εγκεφαλικά νεκρός, δεν είναι νεκρός, δεν είναι πτώμα, αλλά ένας βαριά ασθενής που πορεύεται προς τον θάνατο. Δεν μπορεί να κοροϊδεύουμε μιλώντας για πτωματικές μεταμοσχεύσεις και για μεταθανάτια αφαίρεση των οργάνων, η οποία όμως απαιτεί γενική αναισθησία. Όπως παρατηρούν οι Potts και Evans, σε άρθρο τους στο Journal of Medical Ethics το 2005 (30), θα πρέπει ο μελλοντικός δότης και οι συγγενείς του να γνωρίζουν ότι το εγκεφαλικά νεκρό άτομο, δεν είναι νεκρό υπό την έννοια ότι η κυκλοφορία και η αναπνοή του έχουν σταματήσει και ότι ο εγκέφαλός του δεν είναι στην πραγματικότητα όντως νεκρός. Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διάγνωση του (ΕΘ) δεν είναι καθολικά αποδεκτή και ότι υπάρχουν σοβαρές αντιρρήσεις ότι ο (ΕΘ) συνιστά τον θάνατο του ανθρώπου. Ακόμη ότι υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τη γένεση της συνειδήσεως στον εγκέφαλο και ότι δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει παραμένουσα ικανότητα συνειδήσεως στα άτομα που χαρακτηρίζονται εγκεφαλικά νεκρά.
Από αυτόν τον θνήσκοντα ασθενή, που έχει όμως ενημερωθεί για όλα τα παραπάνω θέματα, η κοινωνία μας μπορεί να ζητήσει, όχι να απαιτήσει, την προσφορά των οργάνων του με στόχο την βοήθεια κάποιων άλλων συνανθρώπων του για την υπερνίκηση του θανάσιμου προβλήματος της υγείας τους και την συνέχιση της ζωής τους. Αυτή η αίτηση, όχι απαίτηση, της κοινωνίας προς τον θνήσκοντα συνάνθρωπό μας, θα πρέπει να γίνει με απόλυτο σεβασμό της προσωπικότητός του και της όποιας απάντησής του, θετικής ή αρνητικής. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η υποστήριξη της ζωής του υποψήφιου δότη θα πρέπει να συνεχισθεί και στην περίπτωση αρνητικής απαντήσεως, όπως επισημαίνει και ο καθηγητής Σταύρος Μπαλογιάννης σε παλαιότερο άρθρο του στο περιοδικό Ελληνική ιατρική, όπου σημειώνει: «... Προσωπικά δεν θα επικροτούσα ποτέ τη διακοπή της αναπνευστικής υποστήριξης του εγκεφαλικά νεκρού ατόμου, αν δεν υπήρχε η δυνατότητα μεταμόσχευσης των οργάνων του και κατά συνέπεια η δυνατότητα να παρατείνει ο ήδη νεκρός τη ζωή των άλλων ατόμων. Άλλες αιτίες που κατά καιρούς προβάλλονται δεν αποτελούν επιχειρήματα που σέβονται την ανθρώπινη ευαισθησία απέναντι στο μυστήριο της ζωής και του θανάτου...». Το άρθρο καταλήγει με την ακόλουθη δήλωση: «...Στην περίπτωση του εγκεφαλικού θανάτου, η παράταση της παροχής καρδιοαναπνευστικής υποστήριξης στον εγκεφαλικά νεκρό, εφόσον δεν υπάρχει το ενδεχόμενο μεταμόσχευσης, αποτελεί έκφραση σεβασμού προς τον άνθρωπο...» (31). Αυτό δυστυχώς δεν ισχύει πλέον. Το δίλημμα προς την οικογένεια του εγκεφαλικά νεκρού, ή προσφέρετε τα όργανά του ή τον αποσυνδέουμε από τον αναπνευστήρα ως νεκρό, συνιστά εκβιασμό. Δυστυχώς προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και ο πρόσφατος Ελληνικός νόμος για τις μεταμοσχεύσεις. Σε άρθρο του ορίζει ότι τιμωρείται με φυλάκιση ενός έτους ο ιατρός της ΜΕΘ που θα συνεχίσει την υποστήριξη της ζωής ενός εγκεφαλικά νεκρού, χωρίς την προοπτική της προσφοράς των οργάνων του, αδιαφορώντας προκλητικά ο νομοθέτης για τυχόν αντίθετες προς τον (ΕΘ) φιλοσοφικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις του ιατρού ή του εγκεφαλικά νεκρού και της οικογενείας του. Φωτεινή εξαίρεση στη λογική αυτή αποτελεί νομική διάταξη στα πλαίσια νόμου για τον ορισμό του θανάτου, που τέθηκε σε ισχύ το 1991 στην πολιτεία New Jersey των ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται στον ιατρό να εξαγγείλει νεκρό ένα εγκεφαλικά νεκρό, αν έχει πληροφορίες ότι ο εγκεφαλικά νεκρός ή οι συγγενείς του ανήκουν σε θρησκευτικές ομάδες, που δεν αποδέχονται τον (ΕΘ) ως ταυτόσημο με τον βιολογικό θάνατο. Η νομική αυτή διάταξη, είναι προφανές, ότι αποτελεί υπόδειγμα σεβασμού των θρησκευτικών και φιλοσοφικών πεποιθήσεων του θνήσκοντος ατόμου και της οικογενείας του και γενικότερα έκφραση σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων, για τα οποία τόσος λόγος γίνεται στις ημέρες μας και τα οποία τόσο βάναυσα καταπατούνται.
Σαράντα περίπου χρόνια από τη δημιουργία και καθιέρωση του (ΕΘ) από την ad hoc Επιτροπή του Harvard, οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για μια προσέγγιση του (ΕΘ) και των μεταμοσχεύσεων από μία άλλη ιατρική, νομική, κοινωνική και θρησκευτική οπτική.
Βιβλιογραφία:
1. Ciba foundation symposium. 1966. Ethics in medical progress: with special reference to transplantations.
2. A definition of irreversible coma: Report of the ad hoc committee of the Harvard medical school to examine the definition of Brain death. JAMA 205: 85-88, 1968.
3. Mita Giacomini: A change of heart and a change of mind? Technology and the redefinition of death in 1968. Soc. Sci. Med., 33: 1465-82, 1997.
4. Truog R. D., Robinson W.M. Role of Brain death and the dead-donor rule in the ethics of transplantation. Crit. Care Med. 31: 2391-6, 2003.
5.Taylor Robert. Re-examining the definition and criteria of death. Seminars in neurology 17: 265-70, 1997.
6. Raper Pf, Fisher M.M. Brain death and organ donation. A point of view. Anaesth. Intens. Care. 23: 16-19, 1995.
7. Hill David. Honesty is best policy. Letter BMJ 325: 836, 2002.
8. Power B.M.,Van Heerden V. The physiological changes associated with brain death. Current concepts and Implications for treatment of the brain death organ donor. Anaesth. Intens. Care 23: 26-36, 1995.
9. President's Commission for the study of ethical problems in medicine and biomedical and behavioural research, Defining death. Medical, ethical and legal issues in the determination of death. Washington D.C., U.S. Government printing office, 1981.
10. Young P.J., Matta B.F. Anaesthesia for organ donation in the brainstem dead. Why bother? (Editorial Anaesthesia 55: 05-106, 2000.
11.Anaesthesia for organ donation in the brainstem dead. (Correspondence). Anaesthesia 55: 590, 2000.
12. Shewmon Alan. Recoverv from "brain death". A Neurologist' s apologia. Linacre quarterly, 30-95, Febr. 1977.
13 .«Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις» Έκδοση Κλάδου εκδόσεων Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αθήναι 2001.
14. Shewmon Alan. Chronic "Brain death". Meta-Analysis and conceptual consequences. Neurology 51: 1538-1545, 1998.
15.Cranford Ronald. Even the death are not terminally III anymore. (Editorial) Neurology 51: 1530-31, 1998.
16. Powner D.J., Bernstein I.M. Extended somatic support for pregnant women after brain death. Crit. Care Med. 31: 1241-9, 2003.
17. Hershenov D. The problematic role of "Irreversibility" in the definition of death. Bioethics 17: 89-100, 2003.
18. Γρηγορίου Παλαμά, κεφ. Φυσικά, θεολογικά κλπ., Φιλοκαλία. Εκδ. «Αστήρ», Τόμ. Δ', σελ. 143, κεφ. λ'.
19. Γρηγορίου Παλαμά. Ένθ' ανωτ. σελ. 146, κεφ. λη'.
20. Τρεμπέλα Παναγ., Δογματική, Τόμ. 1, σελ. 481 Εκδ. «Ο Σωτήρ».
21. Γρηγορίου Παλαμά, Ένθ' ανωτ. σελ. 156. κεφ. ξα'.
22. Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Φιλοκαλία, Εκδ. «Αστήρ», Τόμ. Δ', σελ. 124, στ. 12-19.
23. Γρηγορίου Νύσσης, Έργα 5, ΕΠΕ σελ. 110.
24. Νικοδήμου Αγιορείτου, Συμβουλευτικόν εγχειρίδιον, Αθήναι 1995, σελ. 164.
25. Γρηγορίου Θεολόγου, Έπη Θεολογικά, Βιβλ. Α', Τόμ. Α': Έπη Δογματικά, Η' Περί ψυχής PG 37, 453-54.
26. Γρηγορίου Σιναΐτου, κεφ. Πάνυ ωφέλιμα, Φιλοκαλία, Εκδ. «Αστήρ», Τόμ. Δ' σελ. 42, κεφ. πα'.
27. Γρηγορίου Νύσσης, περί Ψυχής και Αναστάσεως, ΡG 46, 29.
28. π. Ιωάννου Μπρέκ (John Breck). Βιοηθικά διλήμματα και Ορθοδοξία, Σύναξη Οκτ.-Δεκ 1998.
29. Zamperetti N., Bellomor et Als. Irreversible apnoeic coma 35 years later. To more rigorous definition of brain death? Intensive Care Med. 30: 1715-22, 2004
30. Potts M., Evans D.N. Does it matter that organ donors are not dead? Ethical and policy implications. J. Med. ethics 31: 406- 409, 2005.
31. Μπαλογιάννης Στ. Εγκεφαλικός θάνατος. Ελληνική Ιατρική 51: 319-326, 1985.
32. Olick R.S. Brain death, religious freedom and public policy: New Jersey' s landmark Legislative initiative. Kennedy Inst. Ezthics J. 1:275-92, 1991.
Η Τουρκία, την άνοιξη του 2012, είχε παραχωρήσει άδειες υποθαλάσσιων ερευνών σε περιοχές εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η Ελλάδα είχε κάνει τότε Διάβημα διαμαρτυρίας στο Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, που όμως αγνοήθηκε. Οι πληροφορίες που είχε το υπουργείο Εξωτερικών ήταν ότι τις επόμενες μέρες , τουρκικό ερευνητικό πλοίο θα έκανε έρευνες στις περιοχές μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου και μάλιστα , σε περιοχές εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η Ελλάδα, για το θέμα αυτό προέβη σε Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ.
Η απάντηση του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας , στη Ρηματική Διακοίνωση της Ελλάδας στον ΟΗΕ, ήταν αναμενόμενη και ως προς το περιεχόμενο και ως προς το ύφος.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας στην ανακοίνωσή του, ισχυρίζεται πως «οι άδειες για έρευνες που έχουν δοθεί από την Τουρκική Εταιρεία Ερευνών Πετρελαίου (TPAO), για την υφαλοκρηπίδα μας στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν δοθεί νόμιμα» και τονίζει, πως οι έρευνες είναι «εντός τουρκικής υφαλοκρηπίδας» , επισημαίνοντας παράλληλα ότι, «η θέση της Αθήνας δεν έχει σχέση με το Διεθνές Δίκαιο»!
Το ελληνικό ΥΠΕΞ, την περασμένη Τετάρτη (20 Φεβρουαρίου) είχε προβεί σε Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ, καταγγέλλοντας την Τουρκία, επειδή έδωσε άδεια για υποθαλάσσιες έρευνες σε περιοχή που βρίσκεται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η Ελληνική Κυβέρνηση στη “note verbale” επισημαίνει ότι, οι περιοχές για τις οποίες η Τουρκία έχει δώσει άδεια για υποθαλάσσιες έρευνες, βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ενώ το υπ’ αριθμό 5033 «οικόπεδο» θίγει ακόμη και την αιγιαλίτιδα ζώνη αυτή των 6 ναυτικών μιλιών του νησιωτικού συμπλέγματος του Καστελόριζου και της Ρόδου!
Ο ΥΠΕΞ Δ. Αβραμόπουλος εξήγησε ότι η Ελλάδα προέβηκε σε Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ, «προκειμένου να κατοχυρωθούν τα δικαιώματά μας που απορρέουν από το εθιμικό, αλλά και από το συμβατικό δίκαιο της θάλασσας. Ότι, δηλαδή, τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ότι οι περιοχές, τις οποίες η Τουρκία παραχώρησε για έρευνες, βρίσκονται σε περιοχές που καλύπτονται από την ελληνική υφαλοκρηπίδα».
Βέβαια η Τουρκία ισχυρίζεται, ότι τα νησιά του Ανατολικού και νοτιοανατολικού Αιγαίου, δεν έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα, και ότι αυτά επικάθονται επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας των ακτών της Μικράς Ασίας.
Όμως, το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, είναι η βασική διαφορά ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, που βρίσκεται σε εκκρεμότητα από το 1974. Οι δύο χώρες έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις, γι’ αυτό και ορίζουν την υφαλοκρηπίδα με το δικό τους εθνικό τρόπο.
ΠΡΩΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Μήπως με αυτό τον τρόπο, ανοίγει ο δρόμος για την παραπομπή του θέματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας , στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή στην επιδιαιτησία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ; Αλλά αυτό μπορεί να γίνει, μόνο με τη συμφωνία και τη συναίνεση και των δύο κρατών. (Το ενδεχόμενο αυτό είναι και μια αφετηρία προβληματισμού , δηλαδή, μήπως πρόκειται για προσυμφωνημένες ενέργειες;).
ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Αν η Τουρκία στείλει, όπως έχει προγραμματίσει, το ερευνητικό της σκάφος με ή χωρίς τη συνοδεία πολεμικού πλοίου για υποθαλάσσιας έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, πως θα αντιδράσει η Ελλάδα; Υπάρχει σχέδιο;
Πέρα όμως από αυτά, σε πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο, είναι σαφές ότι, η Ελλάδα με τη ρηματική της διακοίνωση, θέλει να διακηρύξει τα δικαιώματά της στην Ανατ. Μεσόγειο και να αποτρέψει τις πετρελαϊκές εταιρείες να κάνουν έρευνες σε περιοχές που θα υποδείξει η Άγκυρα. Ελλάδα και Τουρκία συμμετέχουν στο πολύ σκληρό γεωπολιτικό και ενεργειακό «πόκερ» , που είναι σε πλήρη εξέλιξη στην Ανατολική μεσόγειο τη Μέση Ανατολή , την Αραβική Χερσόνησο και την Κεντρική Ασία.
Το ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει όμως η επιλογή των περιοχών, που η Τουρκία σχεδιάζει να προχωρήσει σε υποθαλάσσιες έρευνες. Αυτές είναι μεταξύ της Ρόδου και του Καστελόριζου. Οι περιοχές αυτές, σύμφωνα με την Ελληνική εκδοχή, που στηρίζεται στο Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Ειδικά το Καστελόριζο, αναδεικνύεται σε μείζον θέμα, διότι:
Αν γίνει αποδεκτή η τουρκική άποψη, ότι δηλαδή, το σύμπλεγμα των 13 νησίδων της περιοχής του Καστελόριζου διέπεται από ειδικό καθεστώς, των αποκομμένων νησίδων, που επικάθονται επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, άρα, δεν διαθέτουν ούτε ΑΟΖ , ούτε και δικής τους υφαλοκρηπίδα, τότε, η Ελλάδα δεν θα έχει τη δυνατότητα οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Κύπρο, αφού θα παρεμβάλλεται η ΑΟΖ της Τουρκίας. (Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν θα έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα. Καταργείται και ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος ΕΛΛΑΔΑΣ-ΚΥΠΡΟΥ).
Αν όμως γίνει αποδεκτή τη ελληνική εκδοχή, τότε, το Καστελόριζο έχοντας δική του ΑΟΖ, ως κατοικούμενο νησί, αποτελεί σημείο οριοθέτησης της ΑΟΖ της Ελλάδας με την Αίγυπτο και με την Κύπρο. Και συνεπώς, η Τουρκία, δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. (Σοβαρό πλήγμα για την διπλωματία της Ισλαμικής Κυβέρνησης Ερντογάν). Γι’ αυτό η Τουρκία, θα επιδιώξει με κάθε τρόπο να είναι «παρούσα» στην οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου.
Πάντως, στην ελληνική ρηματική διακοίνωση επισημαίνεται ότι, η Ελλάδα επιθυμεί τις καλές σχέσεις με την Τουρκία, αλλά «μέσα από τον αμοιβαίο σεβασμό και τη νομιμότητα». Επίσης, στο απαντητικό κείμενο του τουρκικού ΥΠΕΞ αναφέρεται ότι, «θα συνεχιστεί η συμπεριφορά μας για τη συνέχιση της ανάπτυξης των σχέσεών μας με την Ελλάδα»
Επομένως, αφού οι δίαυλοι επικοινωνίας των δυο γειτονικών κρατών παραμένουν ακόμη ανοιχτοί, θα πρέπει να περιμένουμε με εύλογο ενδιαφέρον τα αποτελέσματα της επικείμενης ελληνοτουρκικής συνάντησης κορυφής, που θα γίνει 4-5 Μαρτίου στην Τουρκία, στο πλαίσιο τη συνεδρίασης του Ανωτάτου Συμβούλιου στο οποίο θα συμπροεδρεύσουν οι Πρωθυπουργοί Α.Σαμαράς και Τ.Ερντογάν.
Πηγή, http://www.onalert.gr/stories/aigaio-pame-gia-xagi-i-gia-sygrousi
Σε έναν περίπλοκα… απλό διπλωματικό μαραθώνιο φαίνεται να έχουν εμπλακεί η Ελλάδα και η Τουρκία, με την κοινή γνώμη των δύο χωρών να αναρωτιέται τι ακριβώς συμβαίνει… Τα πράγματα όμως είναι μάλλον απλά και οι δύο πλευρές ετοιμάζονται να εντάξουν και επίσημα στις ελληνοτουρκικές διαφορές τη διαπραγμάτευση για τις θαλάσσιες ζώνες, ξεκινώντας μια διαδικασία που θα μας βγάλει… κάπου, με την εναλλακτική λύση να περνά μέσα από την ισχύ των όπλων…
Τι εννοούμε με τη συγκεκριμένη παρατήρηση; Όπως υποσχεθήκαμε στους φίλους του «defence-point.gr», μετά το απαραίτητο ρεπορτάζ και την καθιερωμένη διαδικασία ανάλυσης και αξιολόγησης των διαθέσιμων πληροφοριών, θα εκφράσουμε μία άποψη για το τι ακριβώς συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη συγκεκριμένο ζήτημα.
Ξεκινώντας από τα δεδομένα της όλης ιστορίας δεν μπορούμε παρά να αναφέρουμε χρονολογικά τα εξής: H Τουρκία τον Απρίλιο του 2012 εκδίδει ανοιχτή πρόσκληση για τη παραχώρηση αδειών σε θαλάσσιες περιοχές η πλειοψηφία των οποίων ανήκει στην Ελλάδα. Το Ιούλιο του ίδιου έτους η Αθήνα φαίνεται να αντιδρά ενημερώνοντας τους οργανισμούς στους οποίους είναι μέλος η ίδια αλλά και η Τουρκία για τη παραβατική συμπεριφορά της Άγκυρας ενώ αποστέλλει και διάβημα διαμαρτυρίας.
Κατά τη διάρκεια των επομένων μηνών η Άγκυρα δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως η Ελλάδα «δυσφορεί», ενώ προχωράει με γοργούς ρυθμούς στην ολοκλήρωση των σχεδίων της μέσω της απόκτησης και ενός υπερσύγχρονου σκάφους ερευνών το οποίο φυσικά και το προορίζει για την Ανατολική Μεσόγειο ενώ για την ώρα φαίνεται να το στέλνει στη… Μαύρη Θάλασσα.
Ταυτοχρόνως, η Αθήνα προχωράει στη δυτική και νότια ελληνική ΑΟΖ σε σεισμικές έρευνες με τη βοήθεια της Νορβηγικής PGS, ενώ η Κύπρος προχωράει στον δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων, με κύριο νικητή τη γαλλική TOTAL η οποία και θα εκμεταλλευτεί ένα γιγαντιαίο κοίτασμα στα οικόπεδα 10 και 11. Τέλος, όπως έχει αναφερθεί πολλάκις, τα αποτελέσματα από τις έρευνες στην ελληνική ΑΟΖ (τη δυτική και τη νότια) κρίνονται ως πολύ ενθαρρυντικά, με τις έρευνες να παρατείνονται (ακριβώς για τον συγκεκριμένο λόγο), και την Αθήνα να είναι πλέον έτοιμη να ανακοινώσει πως τα κοιτάσματα που θα βρεθούν να βοηθήσουν την χώρα στην οικονομική της ανάκαμψη, κάτι το οποίο στην ουσία επιβεβαίωσε με τα λεγόμενά και το ενδιαφέρον που έδειξε ο Γάλλος Πρόεδρος Ολλάν κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στη χώρα μας.
Μέσα λοιπόν στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η Ελλάδα καταθέτει πριν από λίγα 24ωρα ρηματική διακοίνωση – επιστολή στον ΟΗΕ, η οποία και παρουσιάζει με τον πλέον επίσημο τρόπο τις ελληνικές θέσεις για το ζήτημα των τουρκικών παραβιάσεων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Αμέσως μετά ο εκπρόσωπος Τύπου του ελληνικού ΥΠΕΞ στην ουσία αναφέρει πως η χώρα μας προχώρησε στη συγκεκριμένη κίνηση-κλιμάκωση βάση σχεδίου το οποίο περνάει από συγκεκριμένα στάδια.
Σχεδόν δε ταυτοχρόνως με τις «συμπληρωματικές» δηλώσεις Δελαβέκουρα, η Τουρκία με δική της ανακοίνωση – απάντηση στην ελληνική κίνηση στον ΟΗΕ, με λίγα λόγια αναφέρει τα εξής: H Ελλάδα έχει άδικο σε ό,τι λέει, η Τουρκία θα απαντήσει στον ΟΗΕ τις επόμενες ημέρες αρμοδίως (άρα θα εκθέσει και η ίδια με τον πλέον επίσημο τρόπο τη θέση της), και το κυριότερο, αναφέρεται στου «διαύλους διαλόγου» μέσω των οποίων θα συζητηθεί το ζήτημα…
Τι εννοεί λοιπόν ο «ποιητής», ή μάλλον οι «ποιητές», με όλα τα παραπάνω; Η εκτίμηση του «defence-point.gr» είναι πως αυτή τη στιγμή εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια της ελληνικής και της τουρκικής κοινής γνώμης ένα παιχνίδι υψηλής διπλωματίας με πρωταγωνιστές την Ελλάδα και τη Τουρκία και παραστάτες τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ισραήλ, που σκοπό έχει να ανοίξει με τον πλέον επίσημο τρόπο το θέμα των εξορύξεων, της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, με τρόπο ώστε οι δύο πλευρές να βρουν το συντομότερο δυνατόν μία λύση, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα εξής:
Πως λοιπόν θα μπορέσει κάποιος να ικανοποιήσει όλα αυτά τα αρχικά και εν πολλοίς αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, χωρίς να καταλήξει στον… Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Δυστυχώς ή ευτυχώς η απάντηση είναι μία: Να οδηγήσει την Αθήνα και την Άγκυρα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σε μία συζήτηση η οποία θα γίνει προσπάθεια, μέσω των απαραίτητων «νουθεσιών» εκατέρωθεν, να επιλύσει στο σύνολό τους τα θέματα, διότι στην ουσία πρόκειται για συμφέροντα πολύ ευρύτερα των διμερών ελληνοτουρκικών.
Έτσι, η Ελλάδα προχώρησε στην «κλιμάκωση» μέσω της επίσημης ενημέρωσης του ΟΗΕ, και η Τουρκία αντί να «βρυχηθεί», εξέπληξε με την «πολιτισμένη» της ανακοίνωση η οποία στην ουσία αναφέρει πέραν των δεδομένων, ότι δηλαδή διαφωνεί, ότι θα θέσει και αυτή επισήμως τη θέση της στον ΟΗΕ, με αποτέλεσμα για πρώτη φορά επισήμως να καταγραφούν οι διαφορές, έτσι ώστε να κάτσουμε όλοι μαζί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Για να το πούμε με πιο απλά λόγια: Αμφότερες, Ελλάδα και Τουρκία θα είχαν πρόβλημα να εγείρουν το ζήτημα στην επίσκεψη Σαμαρά στις 5 Μαρτίου, αφού θα θεωρούνταν από το εκατέρωθεν εσωτερικό τους ακροατήριο ότι είχαν θέσει προς συζήτηση κυριαρχικά δικαιώματα. Με την κίνησή της η Αθήνα και την αναμενόμενη απάντηση της Τουρκίας στον ΟΗΕ, υποχρεούνται να ακολουθήσουν όσα το διεθνές νομικό πλαίσιο ορίζει για την ειρηνική επίλυση των διαφορών. Και μία από τις μεθόδους θα αξιοποιήσουν στις αρχές Μαρτίου, οπότε και οι δυο χώρες θα έχουν συμπεριφερθεί με «υπευθυνότητα», άρα κανείς δεν θα πρέπει αν εκπλαγεί εάν καταγραφούν δηλώσεις του διεθνούς παράγοντα που να συγχαίρει τις δυο χώρες γι’ αυτό…
Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν πως η τουρκική απάντηση στην ουσία λέει πως θα δοθεί έμφαση από εδώ και εμπρός στους «διαύλους διαλόγου» με την Ελλάδα για να επιλυθεί το ζήτημα. Και ως εκ του θαύματος, σε λίγες ημέρες από σήμερα θα έχουμε το συνάντηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Ελλάδας-Τουρκίας, ενώ πριν από λίγες ημέρες ο Α. Σαμαράς είχε μία «τυχαία» συνάντηση στο Κατάρ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (το ίδιο «τυχαία» όσο και η περίφημη συνάντηση του Γιώργου Παπανδρέου με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου στη Μόσχα πριν από μερικά χρόνια, όπου και λειτούργησε ως ο καταλύτης για την ενδυνάμωση των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων), ενώ λίγες μέρες πριν το ταξίδι στη Νέα Υόρκη, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος είχε συναντήσει τον Νταβούτογλου, όπου τα χαμόγελα και οι φιλοφρονήσεις περίσσεψαν. Ήταν δηλαδή συνεννοημένο; Όχι απαραίτητα, χωρίς όμως και αν αποκλείεται.
Με άλλα λόγια στην ουσία εκτυλίσσεται ένα διπλωματικό παίγνιο επιπέδου… Μέτερνιχ το οποίο σκοπό έχει να οδηγήσει με τον πλέον επίσημο και αδιαμφισβήτητο τρόπο τις δύο χώρες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έτσι ώστε να γίνει εφικτή η έναρξη των εξορύξεων κατά κύριο λόγο στην ελληνική ΑΟΖ (από το 2015 και μετά) πράγμα το οποίο θα εξυπηρετήσει και τα συμφέροντα του εξωτερικού παράγοντα σε ένα πολλαπλό και πολύπλοκο επίπεδο.
Προσοχή όμως! Εάν ΔΕΝ είναι συνεννοημένο, η προσφυγή στον ΟΗΕ είναι ένας τρόπος να μην προχωρήσει κάποιος σε «μονομερείς» ενέργειες – άρα να είναι όλοι ευχαριστημένοι, αφού θα ακολουθήσει και η Τουρκία – αλλά σε καμία περίπτωση δεν εγγυάται πως η άλλη πλευρά δεν θα «παρεξηγήσει» την καλή θέληση της Ελλάδας να συζητήσει, ή τη «βιασύνη» των ξένων να τελειώνουν με ένα κρίσιμο για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια ζήτημα.
Κατά συνέπεια: H θέση του «defence-point.gr» στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι άλλη από τη διαπίστωση πως είναι πιθανό ζούμε αυτή τη στιγμή μία «καλοστημένη» παράσταση, η οποία σκοπό έχει να ξεκινήσει να γρανάζια μίας διαδικασίας η οποία θα γράψει τα νέα κεφάλαια της Ιστορίας στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς αυτό επ’ ουδενί να σημαίνει πως οτιδήποτε δεν μπορεί να πάει λάθος, να εκτροχιαστεί η διαδικασία ή/και να υπονομευτεί, οδηγώντας τις δύο πλευρές και την ευρύτερη περιοχή στην άβυσσο του «φρενοκομείου», κατά τη γνωστή ρήση του Γεώργιου Παπανδρέου του πρεσβύτερου.
Σε κάθε περίπτωση τα γρανάζια της ιστορίας έχουν ξεκινήσει, ας ελπίσουμε πως θα μας πάνε κάπου καλύτερα, αλλά θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα…
Εν όψει της επίσκεψης του κ. Σαμαρά στην Άγκυρα...
...δημοσιεύουμε επίκαιρο κείμενο του αείμνηστου Νεοκλή Σαρρή για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ‘Το Παρόν’, στις 7 Φεβρουαρίου 2010. Θα ήταν ιδιαίτερα επωφελές να το μελετήσουν όλοι όσοι εργάζονται σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο για την προετοιμασία της επίσκεψης!
Κεραυνός εν αιθρία η απόλυσή μου από την «Ελευθεροτυπία» το καλοκαίρι του 1977. Μάταια προσπάθησα να πείσω τον Σεραφείμ Φυντανίδη ότι είχα κάποιες συνεντεύξεις με σημαντικά πρόσωπα που θα παίξουν καίριο ρόλο στην προσέγγιση των δύο χωρών και πως θα έπρεπε να δημοσιευτούν.
Μεταξύ άλλων επρόκειτο και για τα δύο ξαδέλφια, τον Αμντή Ιπεκτσή και τον Ισμαήλ Τζεμ, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο τα επόμενο χρόνια στην πορεία που ακολούθησαν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το κωμικό είναι ότι μετά τη δολοφονία του Αμπντή η «Ε» πρωτοστάτησε στην καθιέρωση του διαβόητου «βραβείου Ιπεκτσή», ενώ αρκετά χρόνια μετά ο Ισμαήλ Τζεμ Ιπεκτσή θα γινόταν υπουργός των Εξωτερικών της Τουρκίας και ο Γιώργος Παπανδρέου θα ανακάλυπτε στο πρόσωπό του έναν καλό φίλο που θα το ρίχνανε μαζί έξω!
«Δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον», μου είχε πει τότε ο Σεραφείμ, «δύο φίλοι, ένας Έλληνας και ένας Τούρκος, συζητούν για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις». Η συνάντηση με αμφότερα τα ξαδέλφια είχε διαρκέσει αρκετές ώρες - με τον Ισμαήλ Τζεμ θυμάμαι ότι επεκτάθηκα στη χούντα του 1970 (για την οποία είχε γράψει και ένα βιβλίο που θεωρείται σημαντική πηγή) και κυρίως στη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης με αντικείμενο τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό του Οθωμανικού κράτους και της Τουρκίας.
Προβάλλομαι ως ενεργούμενο των Tούρκων
Παρά το όχι ευχάριστο γεγονός που μου έτυχε, προώθησα μια σειρά από πρωτοβουλίες για την προσέγγιση Τούρκων και Ελλήνων στα πλαίσια ιδίως της ΔΗΚΕΠ (Δημοκρατική Κίνηση Επιστημόνων) που ήταν κλαδική της ΕΔΗΚ. Μάλιστα ο Σάκης Πεπονής, που ασκούσε και την πολιτική του κηδεμονία στην οργάνωση αυτή, στο έργο του «1961-1981: Τα γεγονότα και τα πρόσωπα» αναφέρει συγκεκριμένα τις σχετικές ενέργειές μου. Το ενδιαφέρον είναι ότι πρώτη στη σειρά των ατόμων που σκοπεύαμε να καλέσουμε ήταν η Νουρ Βεργκίν, υφηγήτρια τότε της Κοινωνιολογίας στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, θυγατέρα (υιοθετημένη) του Νουτετίν Βεργκίν, πρεσβευτή της Τουρκίας στην Αθήνα το 1958-1960 και ενός από τους πρωτεργάτες των Συνθηκών Ζυρίχης - Λονδίνου. Θα επανέλθω στο πρόσωπο αυτό γιατί είναι χαρακτηριστικό πρόσωπο από το οποίο προκύπτουν τα ιδεολογικά χάσματα και παλινωδίες που παρατηρούνται στην Τουρκία όπου συμφύρονται άκρατος εθνικισμός, κεμαλισμός, ισλαμισμός και… μαρξισμός! Στο σημείο αυτό, προκειμένου να διαφωτίσω τα αίτια της απόλυσής μου, θα πρέπει να προτρέξω σε κάποια χρόνια μετά. Ήταν μεσημέρι και είχα περάσει από τα γραφεία της εφημερίδας. Ο Σεραφείμ την εποχή εκείνη έμενε στο Παλαιό Φάληρο, όπου έμενα κι εγώ. Έτσι μου πρότεινε να με πάρει με το αυτοκίνητό του. Καθ’ οδόν μου απεκάλυψε από πού προήλθε η απόλυσή μου. Όσο διάστημα δημοσιευόταν το ανάγνωσμα με τα παρασκήνια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, ο Π. Λαμπρίας έπαιρνε την εφημερίδα και ζητούσε να διακοπεί, δεδομένου ότι ήταν «εθνικά ύποπτο»! Υποψιασμένοι λοιπόν στην εφημερίδα, έβαλαν τον Δημήτρη Κουμπιά να διαβάζει προηγουμένως τα χειρόγραφά μου (γιατί μέχρι τότε πήγαιναν κατευθείαν στη στοιχειοθεσία). Και ο Κουμπιάς βέβαια δεν έβρισκε τίποτε το επιλήψιμο. Ωστόσο οι πιέσεις είχαν ενταθεί και κυρίως προς τον συνιδιοκτήτη Χρ. Σιαμαντά, ο οποίος κινούνταν απολύτως στον αστερισμό του Καραμανλισμού.
Η αγωνία των κρατούντων για τα παρασκήνια του δεύτερου «Αττίλα»
«Παρατήρησες σε ποιο σημείο διακόπτη η εξιστόρηση;» ρώτησα τον Σεραφείμ. Δεν το είχε προσέξει. «Να σου πω εγώ. Ο πρώτος ”Αττίλας” είχε περατωθεί και η αφήγηση ήταν στο ενδιάμεσο που άρχιζε η δεύτερη φάση της διάσκεψης της Γενεύης». Του θύμισα μάλιστα ότι στο μεσοδιάστημα αυτό εξιστορούσα με βάση μια άκρως αποκαλυπτική τουρκική βιβλιογραφία τα παρασκήνια των συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου, γιατί η εισβολή, όσο και αν οφείλεται στην εγκληματική ενέργεια της χούντας, προωθήθηκε σε γνωστό συμβατικό πλαίσιο, η ύπαρξη του οποίου μαρτυρούσε τον εξ αρχής φανερό στόχο της Τουρκίας (ο οποίος ήταν γνωστός στην ελληνική πλευρά).
Όταν περίπου μετά ένα έτος δημοσιεύθηκε ο πρώτος τόμος του έργου μου, η περίφημη ΓΔΕΑ (Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφάλειας) έστελνε συνεχώς ένα όργανό της στον εκδότη μου Μεμά Λογοθέτη και ζητούσε να μάθει «τι περιλαμβάνει ο δεύτερος τόμος του έργου του κ. καθηγητή για την επόμενη φάση του ”Αττίλα”». Ήταν τότε, όπως έμαθα αργότερα, που από την ίδια υπηρεσία και μέχρι το 1978 παρακολουθούνταν το τηλέφωνό μου!
Δεν χρειάζεται και μεγάλη φαντασία προκειμένου να μαντεύσει κανείς ποιων πληροφοριών τη δημοσιοποίηση κάποιοι φοβούνταν, όπως ο διάβολος το λιβάνι. Ωστόσο μετά τόσα χρόνια θα έπρεπε να τους καθησυχάσω. Οι τουρκικές πηγές ήταν εξαιρετικά φειδωλές στο θέμα αυτό. Μάλιστα ένα βασικό βοήθημα για την πρώτη φάση ήταν το έργο του γνωστού τούρκου δημοσιογράφου Μεχμέτ Αλή Μπιράντ, ο οποίος όμως στη δεύτερη φάση της διάσκεψης της Γενεύης, εκτός από κάποιες ενδιαφέρουσες, αλήθεια, λεπτομέρειες, είχε περιοριστεί στα τηρηθέντα πρακτικά από μέρους της τουρκικής αντιπροσωπείας.
Ο Γεώργιος Μαύρος είχε την καλοσύνη να μου δώσει τον χρώματος πορτοκαλί φάκελό του που διελάμβανε τα αντίστοιχα πρακτικά τα οποία είχε τηρήσει η ελληνική αντιπροσωπεία. Προφανώς όμως αντίγραφο του φακέλου είχε παραδώσει και στον Αβέρωφ, ο οποίος με τη σειρά του τα παρέδωσε στον Σταύρο Ψυχάρη, που το περιέλαβε στις «Εβδομήντα κρίσιμες μέρες» (ένα βιβλίο που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα από το «Βήμα»). Επειδή λοιπόν δεν ήθελα να επαναλάβω τα ίδια κείμενα, είχα στραφεί στην προϊστορία του Κυπριακού, η οποία όμως και αυτή φαίνεται να ήταν επιλήψιμη εκείνες τις μέρες της μεταπολίτευσης…
Το θεώρημα της ΓΔΕΑ ήταν σκέτο αριστούργημα. Οι Τούρκοι με είχαν στείλει (επιλήψιμο εθνικά πρόσωπο), αφού με εφοδίασαν με ένα σωρό από απόρρητες πληροφορίες, προκειμένου να εκθέσω τον Καραμανλή και να δυναμιτίσω τη Μεταπολίτευση και κατ’ επέκτασιν την εμπέδωση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα! Δεν ήταν η πρώτη φορά που άκουγα κάτι παρόμοιο. Άλλωστε η χώρα μας προδήλως διατηρεί το προνόμιο παγκοσμίως οι ασχολούμενοι με τα δημόσια πράγματα να είναι έτσι και αλλιώς «πράκτορες» ξένων δυνάμεων. Είναι μάλιστα τόσο διαδεδομένη η πεποίθηση ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει, ώστε και αυτοί έχουν εκείνους ως ομάδα αναφοράς και προσπαθούν να βρουν σχετική δικτύωση.
Οι κατά το Φόρεϊν Όφις έλληνες «πράκτορές» του!
Η Φανούλα Αργυρού, δημοσιογράφος και ερευνήτρια, Κυπρία καταγόμενη από τη Μικρά Ασία και εγκατεστημένη στο Λονδίνο, είναι πολλά χρόνια τώρα που με βάση τις οδηγίες του Κωστή Χατζηκωστή (ιδιοκτήτη του συγκροτήματος της «Σημερινής» και πατέρα του δολοφονημένου πρόσφατα Άντη) κάθε πρωί πηγαίνει στα αρχεία του Φόρεϊν Όφις, όταν ανοίγουν σε καθημερινή βάση οι φάκελοι, και φωτοτυπεί έγγραφα που αφορούν το Κυπριακό. Επειδή όμως μετά το 1966 τα σχετικά έγγραφα είναι λιγοστά, είπε να φωτοτυπήσει έγγραφα που αναφέρονται στην περίοδο της Κατοχής. Και εξεπλάγη, γιατί όλη η πολιτική ηγεσία του τόπου που έδρασε στη μετακατοχική εποχή αναφέρεται στα βρετανικά έγγραφα με το διευκρινιστικό «our agent», δηλαδή «πράκτοράς μας». Και η κυρία Αργυρού με ρωτούσε αν ήταν ορθός ο χαρακτηρισμός. Το ευτράπελο είναι αλλού: είχα αναφερθεί στο θέμα σε συνάδελφό μου στο Πάντειο, καθηγητή Ιστορίας που ανήκει στην ίδια κατηγορία με την κ. Ρεπούση και την κ. Δραγώνα (και μάλιστα με πιο… προωθημένες απ’ αυτές θέσεις) και πήρα την ακόλουθη μνημειώδη απάντηση: «Μα είναι πολύ λογικό, γιατί και οι άλλοι, οι δικοί μας, ήταν και αυτοί υπερήφανοι που ήταν πράκτορες της Μόσχας!».
Το κατηγόρημα αυτό που δέχτηκα δεν ήταν κάτι καινούργιο και έχει μια μικρή προϊστορία. Όταν τον Φεβρουάριο του 1962 κατέφθασα στην Αθήνα με σκοπό να συνεχίσω εδώ τις σπουδές μου (αφού είχα καταθέσει στον Πατριάρχη Αθηναγόρα λεπτομερειακή έκθεση, από πληροφορίες που είχα συλλέξει, στην οποία προέβλεπα τι θα επακολουθούσε για τη Ρωμιοσύνη στην Κωνσταντινούπολη και ιδιαίτερα στην Ίμβρο και την Τένεδο) ήταν επόμενο, προφανώς λόγω χαρακτήρα, να αναμιχθώ στο φοιτητικό κίνημα που μόλις τότε ξεκινούσε. Στην πρώτη μάλιστα συγκέντρωση που οργάνωσε τότε η ΔΕΣΠΑ, Μάρτιο μήνα, με τους αδιόριστους θεολόγους στο Θέατρο Ακροπόλ (από την οποία ουσιαστικά ξεκίνησε και ο αγώνας με αιτήματα το 114 -ακροτελεύτιο τότε άρθρο του Συντάγματος- και το 15% του προϋπολογισμού προίκα για την παιδεία), μίλησα και η ομιλία μου αυτή σημάδεψε τον μετέπειτα αγώνα, γιατί παραλλήλισα τον αγώνα των τούρκων φοιτητών που είχαν ανατρέψει τον Μεντερές «με όλους τους Μεντερέδες όπου γης». Έτσι καθιερώθηκε ως σύνθημα το γνωστό «κάτω οι Μεντερέδες» που δονούσε τις μετέπειτα φοιτητικές κινητοποιήσεις. Το ίδιο σχεδόν επαναλήφθηκε με «μήνυμά» μου που διάβασε ο Απόστολος Κακλαμάνης στην πρώτη συγκέντρωση των επιμέρους νεολαιών των κομμάτων που συγκρότησαν την Ένωση Κέντρου -με τις οποίες βρισκόμουν σε συνεχή επαφή τα τελευταία χρόνια- λίγες μέρες μετά, στο θέατρο «Χατζηχρήστου», στο οποίο μίλησε ο Γεώργιος Παπανδρέου με ειδική μνεία του μηνύματος.
Ποιον πολιτικό στήριζε Τουρκία το 1963
Τότε, λοιπόν, συνέβησαν κωμικοτραγικά πράγματα. Με κάλεσαν στην Ασφάλεια για «νουθεσία». Εκεί, όταν τους είπα σε άπταιστη καθαρεύουσα «ότι οικογενειακώς είμεθα Βενιζελικοί», ο ασφαλίτης μού απάντησε ότι ο Βενιζέλος είχε πεθάνει. Όταν του υπενθύμισα πως ζούσε ο γιος του ο Σοφοκλής, πήρα την ακόλουθη μνημειώδη απάντηση: «Και αυτός κομμουνιστής είναι». Το σοβαρότερο όμως υπήρξε ότι ένα μέρος από τον συμπολιτευόμενο Τύπο με ανέφερε ως «τούρκο» φοιτητή και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Η θεωρία τότε που διαμορφώθηκε ήταν περίπου η ακόλουθη: Οι Τούρκοι με είχαν αποστείλει με σκοπό να αποσταθεροποιήσω τον Καραμανλή και να δημιουργήσω… κυβερνητική κρίση. Είναι αυτόχρημα κωμικό, αλλά συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο. Πρώτα απ’ όλα δυσαρεστήθηκε ο Πατριάρχης και με την καλοκαγαθία που τον χαρακτήριζε συνέστησε στον πατέρα μου να μην καταφέρομαι κατά του Καραμανλή και της κυβερνήσεώς του. Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι εκλήθη επειγόντως η μητέρα μου στην έδρα του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος και το προβεβλημένο στέλεχος Ορχάν Μπριγκίτ τής συνέστησε να μου διαμηνύσει πως δεν έπρεπε να καταφέρομαι κατά του Καραμανλή και να συντάσσομαι με την αντιπολίτευση γιατί βλάπτω τα συμφέροντα της Τουρκίας! Σχετικά ο Φεριντούν Τζεμάλ Ερκίν, πολύ γνωστός τούρκος διπλωμάτης, ως υπουργός των Εξωτερικών στην κυβέρνηση συνασπισμού του Ίνονου, το 1963, διηγείται πως μεταβαίνοντας για υπηρεσιακούς λόγους στο Παρίσι, το αεροπλάνο που τον μετέφερε έκανε στάση στην Αθήνα, όπου έκπληκτος είδε στους επιβιβαζόμενους και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Πήγε κοντά του και τον χαιρέτησε: «Πώς έτσι κ. πρωθυπουργέ;». Και ο Καραμανλής του απάντησε: «Δεν είμαι πλέον πρωθυπουργός και αναχωρώ για μόνιμη διαμονή στο Παρίσι». Ο Ερκίν μάς πληροφορεί ότι λυπήθηκε σφόδρα: «Τι λέτε, όσο ήσασταν εσείς δεν υπήρχε πρόβλημα, τώρα με τους άλλους έρχεται καταστροφή».
Είναι εθνικό άθλημα των Ελλήνων κι έτσι πρέπει να αντιμετωπίζονται: Τα κατηγορήματα που προσάπτονται σε άτομα συνήθως όχι μόνο δεν έχουν σχέση προς την πραγματικότητα, αλλά τα ίδια μπορεί να προέρχονται από άτομα εκ διαμέτρου ιδεολογικού και πολιτικού στίγματος. Να σημειώσω ότι παράλληλα προς τα όσα μου έσερναν ως «φιλότουρκο», «Τούρκο» και όλα τα συναφή, οι ίδιοι κύκλοι διέδιδαν ότι «κομμουνίζω» (sic), ότι είμαι επικίνδυνος αριστερός και τα συναφή. Αυτό μου έλεγε αργότερα ο κορυφαίος δημοσιογράφος Κώστας Τριανταφυλλίδης, που είχε χρηματίσει πολιτικός σύμβουλος του Ζέρβα, με τον οποίο είχα την τύχη να συνεργαστώ κατά την επταετία στα πλαίσια μιας μεγάλης εγκυκλοπαιδείας μαζί με έξοχες προσωπικότητες των γραμμάτων και των επιστημών, αντίθετους στο δικτατορικό καθεστώς της εποχής (ο Τριανταφυλλίδης ήταν προσωπικός φίλος του Καραμανλή, άλλωστε με το όνομά του ο τελευταίος ταξίδεψε για το Παρίσι, ο οποίος μετά τη Μεταπολίτευση παρέμεινε στο περιθώριο εξομολογούμενος σε φίλους «ότι γνώριζε με ποιες δεσμεύσεις ήλθε ο Καραμανλής, υπονοώντας ότι είχε αποδεχτεί να μην αντιδράσει στον ”Αττίλα”»).
Ποιοι έλεγαν ποιους «κομμουνιστές»
Οι χαρακτηρισμοί που δίδονται, οποιοισδήποτε κι αν είναι αυτοί, συνήθως δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Θα αναφέρω ένα μικρό περιστατικό που δεν αφορά εμένα, αλλά δύο γνωστούς δημοσιογράφους της τότε εποχής. Τον Λουκή Ακρίτα και τον Δημήτρη Πουρνάρα. Θα ήταν τέλη του 1963 που συζητούσα με τον Λουκή Ακρίτα, που ήταν ενήμερος, παρόντος και ενός φίλου μου Ελληνοαμερικανού, στα επί της οδού Κολοκοτρώνη γραφεία της Ένωσης Κέντρου, για την προσπάθεια σπίλωσής μου. Σε μια στιγμή του λέγω «και να φανταστεί κανείς ότι είμαι ο Κ. Βοσπορίτης που κάθε εβδομάδα ο ”Ελεύθερος” του Δ. Πουρνάρα δημοσιεύει τα κείμενά του, τα οποία μιλούν από μόνα τους». Έμεινα εμβρόντητος από την απάντηση του Λουκή: «Κακώς τα δημοσιεύεις εκεί, γιατί ο Πουρνάρας είναι κομμουνιστής»!
Ο Δημήτρης Πουρνάρας ήταν ένας πολύ μεγάλος δημοσιογράφος, για χρόνια διηύθυνε τον «Ελεύθερο Άνθρωπο», το «Βήμα» και άλλες εφημερίδες και είχε διατελέσει γενικός διευθυντής του ΕΙΡ (της μητέρας της σημερινής ΕΡΤ). Προσωπικός φίλος του Σοφοκλή Βενιζέλου, όταν το 1951 του τηλεφώνησαν από τη Μουρούζη ότι κάποιος λοχαγός είχε έλθει να «παραλάβει» τη ραδιοφωνία, ειδοποίησε τον Σοφοκλή, ο οποίος έστειλε Κρητικούς που κατοικοέδρευαν στα υπόγεια της πολυκατοικίας όπου έμενε, ακριβώς απέναντι, στη Νεοφύτου Βάμβα, και «μπαγλάρωσαν» τον επίδοξο πραξικοπηματία, που δεν ήταν άλλος από τον Δημήτριο Ιωαννίδη (ας σημειωθεί ότι οι πραξικοπηματίες τότε είχαν αμνηστευθεί για να ξανακτυπήσουν το 1967). Όταν ο Παπάγος ζήτησε από τον Σοφοκλή έναν ικανό δημοσιογράφο προκειμένου να κατευθύνει την ενημέρωση για το Κυπριακό, εκείνος του συνέστησε τον Πουρνάρα (με βοηθό τον Δημήτρη Νιάνια). Η πρώτη ενέργεια του Κ. Καραμανλή όταν έγινε πρωθυπουργός ήταν, σύμφωνα με τις ανειλημμένες υποχρεώσεις του, να διακόψει τις εκπομπές προς την Κύπρο και κυρίως το καθημερινό σχόλιο του Πουρνάρα ο οποίος απεχώρησε και κυκλοφόρησε έναν ογκώδη τόμο, που τον τιτλοφόρησε «Κατηγορώ», στον οποίο απεκάλυπτε την τεκταινόμενη τότε «προδοσία» στο Κυπριακό και παράλληλα άρχισε να εκδίδει εβδομαδιαία τον «Ελεύθερο» (ο οποίος στο εκδοτικό και πολιτικό τοπίο λειτουργούσε περίπου όπως σήμερα λειτουργεί «Το Παρόν»).
Πώς έγινα ο Κ. Βοσπορίτης
Στον Πουρνάρα με είχε συστήσει μια μεγάλη μορφή των γραμμάτων μας που ίσως θυμούνται ο αρχαιότεροι, ο Μάριος Βαϊάνος, διευθυντής του περιλάλητου «Πρακτορείου Πνευματικής Συνεργασίας». To ψευδώνυμο Κ. Βοσπορίτης μού το έδωσαν ο Πουρνάρας και ο Στέφανος Παπαδόπουλος, μια έξοχη και ξεχασμένη μορφή στην ιστορία του αριστερού κινήματος, που η δραστηριότητά του μαζί με τον Γιαννιό εκτείνεται στην περίοδο πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση. (Αμφότεροι είχαν συγκρουστεί με το ΣΕΚΕ και τον Μπεναρόγια, τον οποίο και κατηγορούσαν ότι προήγαγε ιουδαϊκό σοσιαλισμό.) Ο Παπαδόπουλος ήταν φίλος του πατέρα μου και δικός μου, από τους πρώτους απελαθέντες από την Κωνσταντινούπολη το 1957 (όπου τις τελευταίες δεκαετίες ήταν συντάκτης της πολίτικης εφημερίδας «Απογευματινή»). Ο Δημήτριος Λαμπράκης, του οποίου ήταν φίλος και γνωριζόντουσαν από το Μακεδονικό Αγώνα, τον είχε περιθάλψει και τον είχε προσλάβει τιμητικά στο «Βήμα». Το ψευδώνυμο του Κ. Βοσπορίτη αντιστοιχούσε σε γνωστό συμπατριώτη μου δημοσιογράφο, που είχε κάνει θραύση με τα άρθρα του κατά τον Μεσοπόλεμο. (Όταν μετά τη Μεταπολίτευση δημοσίευα τις συνεργασίες μου στην «Αυγή» με το ίδιο ψευδώνυμο, ήλθε να με βρει στο σπίτι μου στο Φάληρο ένας υπέργηρος, ο οποίος δεν πίστευε στα μάτια του, δεδομένου ότι πίστευε ότι ο Βοσπορίτης θα ήταν αιωνόβιος και βάλε).
Τα άρθρα και οι «ανταποκρίσεις μου από την Τουρκία» έκαναν θραύση, γιατί απεκάλυπταν πτυχές άγνωστες όσο και απολύτως ακριβείς των γεγονότων που είχαν σχέση ιδιαίτερα με τα ελληνοτουρκικά. Μάλιστα από το περιβάλλον του Ανδρέα Παπανδρέου με είχαν πληροφορήσει τότε ότι ο Στ. Κωστόπουλος (ως υπουργός Εξωτερικών) τότε είχε βάλει λυτούς και δεμένους να με ανακαλύψουν.
Όταν λοιπόν μετέφερα στον Πουρνάρα τον χαρακτηρισμό που του είχε δώσει ο Ακρίτας, εξεμάνη και μπροστά μου αναζήτησε τον Γεώργιο Παπανδρέου για να διαμαρτυρηθεί. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Πουρνάρας, που ήταν ένας σοβαρός ιστορικός συγγραφέας (είναι γνωστές οι βιογραφίες που έγραψε του Ελ. Βενιζέλου και του Χ. Τρικούπη), υπήρξε και αγροτιστής και ανήκε μέχρι το 1966 στην ηγετική ομάδα του Αγροτικού Κόμματος (το οποίο είχε συνεργαστεί εκλογικά με την ΕΔΑ) και είχε μια περιπέτεια κυρίως από δικό μου κείμενο. Στο τελευταίο πριν από την 21η Απριλίου 1967 φύλλο του «Ελεύθερου» (μετά η εφημερίδα, όπως ήταν επόμενο, διέκοψε την έκδοσή της) δημοσίευσα «ανταπόκριση» από την Τουρκία και απεκάλυπτα την ταυτότητα των επιδόξων πραξικοπηματιών. Μέχρι τότε όλα, ανεξαιρέτως όλα, τα δημοσιεύματα ήθελαν τη χούντα να προέρχεται από τις τάξεις των στρατηγών και να έχει φιλοβασιλικό χαρακτήρα. Αξιοποιώντας δύο εκ διαμέτρου άσχετες μεταξύ τους πηγές ισχυριζόμουν ότι οι πραξικοπηματίες ήταν συνταγματάρχες, δεξιοί και όχι βασιλικοί. Το αποτέλεσμα του δημοσιεύματος ήταν να συλληφθεί τη νύχτα του πραξικοπήματος μαζί με τους επώνυμους από κλιμάκιο της ΚΥΠ (οι χιλιάδες συλλήψεις έγιναν από την Ασφάλεια από ειδικούς καταλόγους) και να εγκλειστεί στο ίδιο δωμάτιο με τον Γεώργιο Παπανδρέου με αποτέλεσμα να γράψει το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του «Στη φυλακή ο Γεώργιος Παπανδρέου, εκμυστηρεύεται και κατηγορεί», εννοώντας τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Οι εκλογές του 1977
Τα όσα εξιστόρησα μέχρι εδώ αποτελούν το προοίμιο για μια απροσδόκητη εξέλιξη τρία χρόνια αργότερα, το 1979, όταν γινόμουνα κατά τον πιο επίσημο τρόπο αποδέκτης κυβερνητικής πρότασης για μια μονιμότερη αποστολή μου στην Τουρκία με αυξημένες αρμοδιότητες και με παχυλότατες αποδοχές. Στο μεταξύ είχαν προκηρυχθεί βουλευτικές εκλογές για τις 20 Νοεμβρίου 1977. Ενώ οι κομματικές οργανώσεις της ΕΔΗΚ με είχαν προτείνει για τελευταίο στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας, ο Γεώργιος Μαύρος, βρίσκοντάς με πολύ νέο (ήμουν μόλις… 37 ετών!), με πρότεινε να κατέβω υποψήφιος στη Β΄ Περιφέρεια της Αθήνας (με προφανή στόχο να ενισχύσω την υποψηφιότητα του αδελφού του Φίλιππου). Τον ευχαρίστησα και προτίμησα να απόσχω από την εκλογική διαδικασία, μια και το αποτέλεσμα ήταν ορατό. Πάντως μου έκανε εντύπωση ότι στις συναντήσεις μας μου εμπιστευόταν άγνωστες πτυχές της πολιτικής του σταδιοδρομίας και κυρίως σε σχέση με την περίοδο της διαδοχής του Παπάγου από τον Καραμανλή και τις προτάσεις που του είχαν γίνει για να ορκιστεί αντιπρόεδρος στην κυβέρνηση. Ένα μεγάλο μέρος των εξιστορήσεων αυτών φαίνεται πως ο Γ. Μαύρος το είχε αναφέρει επίσης στον Σ. Λιναρδάτο, που το περιέλαβε στο έργο του «Από τον Εμφύλιο στη Χούντα». Πέραν αυτού, τον Γ. Μαύρο απασχολούσε η δυνατότητα συνεννόησης με την Τουρκία και με ρωτούσε επίμονα αν θα υπήρχε στο άμεσο μέλλον κυβέρνηση στην Άγκυρα που θα έστεργε σε μια προσέγγιση με όρους κοινής λογικής. Ατυχώς οι συγκυρίες δεν ήταν οι κατάλληλες και στα επόμενα χρόνια θα γίνονταν χειρότερες.
Μη συμμετέχοντας στις εκλογές, προτίμησα να πάγω απλός δικαστικός αντιπρόσωπος στη Θεσσαλονίκη. Την επομένη των εκλογών παρέδωσα τον σάκο μου στο Εφετείο και επέστρεψα στην Αθήνα. Μόλις έφθασα στο σπίτι, με αναζήτησαν ο Ανδρέας Καλλιγάς, που ήταν στενός συνεργάτης του προέδρου, και η ιδιαιτέρα του προέδρου Γεωργία Δρακοπούλου, που μου είπαν ότι έπρεπε να έρθω επειγόντως στα γραφεία του κόμματος στην Πανεπιστημίου, γιατί ο Γεώργιος Μαύρος θα ανακοίνωνε στους συνεργάτες του κάτι τι πολύ σημαντικό.
Πράγματι προσήλθα στη συγκέντρωση λίγων σχετικά και έμπιστων στελεχών με βαριά καρδιά. Βέβαια, με τα σημερινά δεδομένα, τα ποσοστά που είχε εξασφαλίσει η ΕΔΗΚ κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητα ήταν (σχεδόν 12%). Το καλπονοθευτικό όμως σύστημα είχε κάνει το θαύμα του, είχαμε εκλέξει μόλις 16 βουλευτές, ενώ το ΠΑΣΟΚ με διπλάσιες από μας ψήφους… 93. Και εκεί ακούσαμε από τα χείλη του προέδρου ότι δεν πρέπει να απελπιζόμαστε γιατί είμαστε κυβέρνηση. Όλοι κοιταχτήκαμε με απορία. Τι να είχε συμβεί ή τι είχε μεσολαβήσει;
Πηγή, Εφημερίδα «Το Παρόν», 7-2-2010,
http://infognomonpolitics.blogspot.gr/2013/02/blog-post_9687.html#.UTJRlFeEyxc
Ποιος θα μας πεί επί τέλους ποιο σκοπό εξυπηρετούν; Γιατί να βλέπουμε όλα αυτά τα μουσουλμανικά σύνολα; Είχαν άδικο οι αγανακτισμένοι Έλληνες της επί 400 χρόνια απαίσιας τουρκοκρατίας που έλεγαν στα Δημοτικά τους τραγούδια: «Μη μείνει Τούρκος στο Μοριά μηδέ στον κόσμο όλο»;
Είχαν απαυδήσει οι άνθρωποι από τους οθωμανούς… Παιδομάζωμα, κεφαλικός φόρος, βία και ατιμία, χαράτσια και μπαξίσια, τάγματα γενιτσάρων και χαρέμια, τρομοκρατία και εξανδραποδισμός, σφαγές και σκλαβοπάζαρα… Είπαν «αμάν» οι πρόγονοί μας να ξεμπερδέψουν με δαύτους.
«Μάνα μ΄ σου λέω δεν μπορώ τους τούρκους να δουλεύω,
Δεν ημπορώ, δεν δύναμαι, εμάλλιασε η καρδιά μου!
Θα πάρω το τουφέκι μου,
Θα πάω να γίνω κλέφτης!»
Τώρα τους βάλαμε μέσα στα σπίτια μας ξανά. Από την «Υψηλή Πύλη» της Τηλεοράσεως. Τώρα ηχεί πάλι στ΄ αυτιά μας η βαρβαρική τούρκικη γλώσσα. Και πάλι μπροστά μας τα χαρέμια, οι ευνούχοι, οι ίντριγκες και οι δολοπλοκίες, οι πορνείες και οι αποκεφαλισμοί, το παρασκήνιο και η μοιχεία, «χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα». Κι όλο αυτό είναι πρότυπο για τον νεοέλληνα; Η πολυγαμία του Ισλάμ και η σαφής υποτίμηση της γυναικός. Πως το ανεχόμαστε; Για λόγους εθνικής μνήμης και αξιοπρέπειας έπρεπε να είχαν απαγορευτεί αυτά τα έργα και ιδίως ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής.
Αλήθεια ξέρουμε τον βίο και την πολιτεία του πολυχρονεμένου; Του σφαγέα των χριστιανικών πληθυσμών και του βιαστή. Το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο επεμβαίνει για μια κακή λέξη ενός δημοσιογράφου και για την εξόφθαλμη και ανοιχτή τουρκική προπαγάνδα μέσα στα ελληνικά σπίτια δεν κάνει τίποτε! Για τον υβριζόμενο Χριστό το Υπουργείο της δικαιοσύνης δεν κάνει τίποτε! Που καταντήσαμε; Αλήθεια σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη πληγέντα και αυτά – λιγότερο βεβαίως - από τις μουσουλμανικές ορδές προβάλλονται τέτοια έργα; Εδώ στην Ελλάδα θα γίνουν όλα τα στραβά; Μέσα στην Τουρκία παίζονται, βλέπονται αυτά τα έργα; Ακούγονται δυστυχώς κάποιες ηλιθιότητες από ελληνίδες, όπως:
Έχει ωραία σκηνικά και κουστούμια!
Μιλάνε για θεό και οικογένεια!
Έχουν σεβασμό και φιλούνε το χέρι των γονέων
Δεν έχουν αισχρολογίες και ακατάλληλες σκηνές
Πιστεύουν στην οικογένεια
Τι έχουμε άλλο να δούμε από την ελληνική τηλεόραση;
Μόνο το τελευταίο μπορεί κάπως να σταθεί. Διότι αν εξαιρέσει κάποιος μερικές ελληνικές ιστορικές και λαογραφικές εκπομπές, όλα τα άλλα των ελληνικών σειρών είναι τηλεοπτικά σκουπίδια και εύφλεκτα υλικά, που δεν πρέπει να μπαίνουν μέσα στην ελληνική οικογένεια. Βέβαια τα συγκεκριμένα κανάλια που δείχνουν και όλα τα άλλα σε άλλες ώρες, επέλεξαν - για ποιο λόγο άραγε; - και αυτές τις σειρές, μάλιστα δε και συναγωνίζονται σε προβολή και θεαματικότητα – τηλεθέαση. Καλό πάντως δεν μπορεί να βγεί από αυτή την υπόθεση.
Τα ωραία σκηνικά και κουστούμια συνοδεύονται κι από ένα σωρό άλλων παραπτωμάτων, που τελικά αποτελούν χρυσωμένο χάπι. Χώρια που πολύς λαός ζει στην βαθιά εξαθλίωση.
Ο Θεός των τούρκων και των μουσουλμάνων δεν είναι ο αληθινός Τριαδικός λαός και η θρησκευτική τους παραδοχή είναι ένας φανατισμός και μια τεχνική πίστεως.
Η οικογένεια είναι μια παράδοση με πολλά τρωτά: πολυγαμία, παλλακίδες, υποτίμηση της γυναίκας, πάθη ατιμωτικά, βία και αδικία, βαναυσότητα και φόνοι.
Ο σεβασμός στους γονείς είναι καλός όταν βεβαίως συντρέχουν και όλοι οι άλλοι παραπάνω λόγοι.
Τι καθόμαστε και κουβεντιάζουμε τώρα;
Οι τούρκοι σήμερα έχουν δημοκρατία. Γιατί λοιπόν κάθονται και φτιάχνουν τέτοια έργα; Κάποιο στόχο εξυπηρετούν… Κι αυτός είναι ένας και ξεκάθαρος: στο πίσω μέρος του μυαλού τους έχουν την ανασύσταση μιας νέας οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπως οι Γερμανοί ένα καινούριο Ράϊχ. Θεωρούν ότι το «ένδοξο» παρελθόν τους έληξε άδοξα και θέλουν να το διασώσουν με αξιοπρέπεια και επαναφορά.
Ακούσαμε ότι ετοιμάστηκε και θα αρχίσει να προβάλλεται και ο Μωάμεθ ο Πορθητής. Άντε λοιπόν να δούμε τι θα κάνει το ελληνικό κράτος, το οποίο σημειωτέον έδωσε την άδεια για γυρίσματα της ταινίας σε ελληνικούς χώρους. Σε κάποια κώμη της Ευρώπης ο εξισλαμισμένος πληθυσμός της έκανε παρέλαση για την επέτειο της Άλωσης της Πόλης το 1453. Σκεφθείτε τώρα τι θα γίνει με τη δημοσίευση και προβολή μιας σχετικής ταινίας… Γιατί κι εμείς δεν χρηματοδοτούμε, ας έχουμε δημοκρατία, χάριν της ιστορίας και της εθνικής μνήμης, ένα έργο με βασιλιάδες. Ήταν όλοι άχρηστοι; Έστω με τον Καποδίστρια;
Δύο έργα υπάρχουν μόνο: ο Παπαφλέσσας και ο Παύλος Μελάς. Καλά αυτό δεν το κάνουμε. Γιατί όμως φέρνουμε τούρκικες σειρές και δεν φέρνουμε ρώσικες, που είναι και ομόδοξοι οι άνθρωποι; Το μυαλό μας κάνει επικίνδυνους συνειρμούς: Μήπως για να συνηθίσουμε στην ιδέα της άνευ προβλημάτων συνυπάρξεως σε μια μελλοντική κοσσοβοποιημένη Θράκη; Μήπως για να συνηθίσουμε στην ιδέα της συνεκμεταλλεύσεως του Αιγαίου; Δηλαδή που το πάνε μερικοί ιδιωτικοί φορείς; Ούτε τα προσχήματα δεν κρατάνε; Όλα θυσία στο βωμό του χρήματος; Κι από την άλλη μεριά:
Δράσεις υπέρ των φτωχών ελλήνων…
Τηλεμαραθώνιοι υπέρ των ευπαθών ομάδων
Έρανοι για τους τριτοκοσμικούς
Όλοι μαζί μπορούμε
Την ίδια στιγμή που χύνεται δηλητήριο κατά της Πίστεως και της Εκκλησίας, της Ιστορίας και της Πατρίδας και ξεθεμελιώνεται η ζωή του Έλληνος. Μα πώς να μη συμβούν αυτά όλα όταν έχει επιτραπεί: «ο συνωστισμός της Σμύρνης, η άρνηση της τουρκικής θηριωδίας σε Μικρασία και Πόντο, η αλλοίωση της Ιστορίας του 1821 καθώς επίσης και οι δηλώσεις μεγαλοσχήμων και δη θεολογούντων ότι:
«καλά περνούσαμε με την οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά βρέθηκαν κάποιοι «ξεβράκωτοι» και μας τα χάλασαν.
«πρέπει να ξαναϋποταχθούμε στους τούρκους για να βάλουμε μυαλό και να μας διορθώσουν τα κακώς κείμενα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας».
Συμπέρασμα: Τι καλοί άνθρωποι που είναι οι Τούρκοι! Να τώρα αγόρασαν και λιμάνια στα νησιά μας, ίδρυσαν και τράπεζες, φιλοξενούν και θεραπεύουν αρρώστους στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, γιατί να μη ζούμε με ειρήνη και χαρά; «Αχ, λαέ μου πάντοτε ευκολόπιστε και πάντοτε προδομένε»! Αλλά για να μη ξεχνιόμαστε:
Το είδαμε πόσο καλοί είναι και πρόσφατα στην Κύπρο το 1974…
Το βλέπουμε κάθε μέρα με τους χιλιάδες μετανάστες που διοχετεύουν στη δύσμοιρη και ακέφαλη πατρίδα μας για να την κάνουν μουσουλμανική χώρα!
Ας ξυπνήσουμε λοιπόν επί τέλους!
Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017
Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...
Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017
Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...
TIDEON 21-12-2015
Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...
Tideon 14-12-2015
Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...
TIDEON 27-08-2014
Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...
tideon.org 02-05-2013
Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...
Tideon 31-12-2012
Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...
Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012
Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...
tideon 07-11-2011
ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...
ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011
Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου; Για να...
ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010
Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...