Πρώτος που βοήθησε ουσιαστικά στη διάδοση της θεωρίας του Δαρβίνου κι έγινε, όπως τον ονόμασαν, ο «φρουρός σκύλος του Δαρβίνου» ή το «τσοπανόπουλο του Δαρβίνου», ήταν ο Άγγλος φυσιολόγος και αγνωστικιστής φιλόσοφος Thomas Henry Huxley (Θωμάς Ερρίκος Χάξλεϋ, 1825-1895). Στην αρχή δεν είχε περί πολλού τις εξελικτικές ιδέες. Αργότερα όμως, όταν είδε πως οι ιδέες αυτές βοηθούσαν το υλιστικό «πιστεύω» του και τον αγώνα του εναντίον του κλήρου — τον οποίο πολεμούσε σκληρά — έγινε ο πιο φανατικός οπαδός του Δαρβίνου. Ωστόσο κι οι καπιταλιστές κι οι πολιτικοί των χρόνων του Δαρβίνου αγκάλιασαν τις εξελικτικές του ιδέες, γιατί εξυπηρετούσαν τις θέσεις τους και τον επεκτατικό και αποικιοκρατικό τους αγώνα. Από τότε ως σήμερα πολιτικοί όλων των πολιτικών αποχρώσεων βρήκαν στο Δαρβινισμό ιδέες και θέσεις να υποστηρίξουν το «πιστεύω» τους. Ο Άγγλος Μπέρναρντ Σω (G. Β. Shaw) έγραψε πολύ επιτυχημένα: ο Δαρβίνος «είχε την τύχη να ικανοποιήσει καθένα που ήθελε να εξυπηρετήσει τον ιδιοτελή του σκοπό» («Darwin had the luck to please everybody, who had an axe to grind») (1).
Αλλά αυτοί που πανηγύρισαν πραγματικά το γεγονός της διατυπώσεως της θεωρίας της εξελίξεως, ήσαν οι άθεοι κι οι υλιστές. Κι αυτό παρόλο που ο Δαρβίνος στα πρώτα του συγγράμματα δεν είχε συμπεριλάβει στην περί καταγωγής θεωρία του και τον άνθρωπο. Ο Δαρβίνος ήταν αγνωστικιστής, ήξερε όμως να περιορίζει τη φαντασία του. Μπορεί ν’ αφήκε τη φαντασία του να κάνει υποθέσεις για την καταγωγή των ζώων, στην περίπτωση όμως του ανθρώπου έβλεπε πως υπάρχει απόσταση μεγάλη, χάσμα αγεφύρωτο, που τον αναχαίτισε τόσο, ώστε να θέσει σε κυκλοφορία το «Περί της Καταγωγής του Ανθρώπου» δώδεκα χρόνια μετά το «Περί της Καταγωγής των Ειδών». Ωστόσο ο Χάξλεϋ στην Αγγλία, ο φυσιολόγος Vogt (Κάρολος Φοχτ) και ο βιολόγος Ερνέστος Χαίκελ (Ernst Haeckel, 1834-1919) στη Γερμανία, που δεν έκαναν επιστήμη, αλλά προπαγάνδα, εκμεταλλεύτηκαν τη θεωρία του Δαρβίνου για προσωπικούς τους σκοπούς.Περισσότερο απ’ όλους εντυπωσιάστηκε από τη θεωρία του Δαρβίνου ο άθεος Καρλ Μαρξ. Αυτός τη δέχτηκε σαν ουράνιο δώρο (χωρίς βέβαια να πιστεύει στον ουρανό), γιατί ο αγώνας για ύπαρξη, για τον οποίο μιλούσε ο Δαρβίνος, εξυπηρετούσε άριστα την αθεϊστική μαρξιστική ιδέα για την πάλη των τάξεων.
Ο σύγχρονος Γάλλος υπαρξιστής φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus) σημειώνει σχετικά:«ο Μαρξ έγραφε στον Ένγκελς ότι η θεωρία του Δαρβίνου αποτελούσε τη βάση της θεωρίας τους. Για να μείνει αλάνθαστος ο Μαρξισμός», συνεχίζει ο Καμύ, «έπρεπε να απορρίπτονται όλες οι βιολογικές ανακαλύψεις μετά το Δαρβίνο. Κι επειδή τυχαίνει αυτές οι ανακαλύψεις, μετά τις απότομες μεταβολές που διαπίστωσε ο Ντε Βρις (de Vries), να εισάγουν, ενάντια στο ντετερμινισμό, την έννοια του τυχαίου στη Βιολογία, ανατέθηκε στο Λυσσένκο να πειθαρχήσει τα χρωματοσώματα και ν’ αποδείξει πάλι τον πιο στοιχειώδη ντετερμινισμό.Αυτό είναι γελοίο» (2).
Αλλά πού οδήγησε την επιστήμη στη Ρωσία ο Λυσσένκο με το ν’ απορρίψει άκριτα και επιπόλαια τα πειραματικά δεδομένα των γενετιστών, το ’χουμε πει στο κεφάλαιο που κάναμε την κριτική της θεωρίας του Λαμάρκ. Ο άθεος Καρλ Μαρξ εθαύμαζε λοιπόν τη θεωρία του Δαρβίνου, γι’ αυτό και την υιοθέτησε απόλυτα. Όταν διάβασε το βιβλίο του Δαρβίνου «Περί της Καταγωγής των Ειδών» το 1860, είπε: «Το βιβλίο αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον και μου χρησιμεύει σαν επιστημονική βάση για τη φυσική επιστήμη στον ιστορικό αγώνα» της πάλης των τάξεων. Αργότερα ο Μαρξ ζήτησε από το Δαρβίνο την άδεια να αφιερώσει σ’ αυτόν το έργο του «Το κεφάλαιο», ο Δαρβίνος όμως αρνήθηκε και δεν του ’δωκε την άδεια (3)!
Επίσης στις 16 Ιανουαρίου 1861 ο Κ. Μαρξ έγραφε στο Φερδινάνδο Λασσάλ (F. Lassale): «...To έργο του Ντάρβιν (Η Καταγωγή των Ειδών) είναι ξεχωριστά σημαντικό και μου χρησιμεύει σαν επιστημονική βάση για την ιστορική πάλη των τάξεων (...) Παρόλες τις ελλείψεις δίνει ένα θανάσιμο χτύπημα στην «τελεολογία» στον τομέα των φυσικών επιστημών και, ακόμα, στην ανάλυση, κατά τρόπο εμπειρικό το έλλογο πνεύμα» (4).Εκτός από τον Κ. Μαρξ εκμεταλλεύτηκαν την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου για τους σκοπούς τους και άλλοι. Έτσι ο Walter Bagehot (Ουάλτερ Μπέγκετ), εκδότης της Αγγλικής εφημερίδας «Economist» (Εκόνομιστ), έγραψε το 1869 ένα βιβλίο με τίτλο «Φυσική και Πολιτική» υποστηρίζοντας πως το έθνος που νικάει σ’ ένα πόλεμο είναι το έθνος, που σύμφωνα με τη φυσική επιλογή έπρεπε να νικήσει και να επιπλεύσει. Ο Άγγλος φιλόσοφος Χέρμπερτ Σπένσερ (Herbert Spencer), υποδιευθυντής του «Economist», προσπάθησε να εφαρμόσει την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου στην κοινωνιολογία, σ’ όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης γνώσεως και σ’ όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης ζωής. Χάρη στο Σπένσερ ο Δαρβινισμός εκλαϊκεύτηκε, έγινε προσιτός στον κάθε άνθρωπο.
Ήταν τόση η προσκόλληση του Σπένσερ στο Δαρβινισμό, ώστε υποστήριζε πως δεν πρέπει να φροντίζουμε για τους φτωχούς ούτε να προάγουμε την κρατική μέριμνα για παιδεία ούτε να φροντίζουμε για την ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη, εκτός κι αν η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή, ώστε ν’ απειλείται ολόκληρο το έθνος. Γιατί η φροντίδα για τους αρρώστους, η κοινωνική πρόνοια κ.τ.ο. είναι εκβιασμός της φυσικής επιλογής. Με όλα αυτά την εμποδίζουμε να ενεργήσει το... αγαθό της έργο και ανακόπτουμε την... ευεργετική της πορεία με τεχνικά μέσα. Ενώ θα πρέπει ν’ αφήνουμε τα πράγματα να εξελίσσονται σύμφωνα με τους νόμους της (5).
Τις εξελικτικές ιδέες του Δαρβίνου υποδέχτηκαν μ’ ανοιχτές αγκάλες κι οι Αμερικανοί βιομήχανοι. Οι μεγιστάνες του πλούτου έβλεπαν την απορρόφηση των μικρών βιομηχανιών σαν παράδειγμα εφαρμογής της θεωρίας της φυσικής επιλογής. Οι ισχυρότεροι, οι ικανότεροι, οι εξυπνότεροι έπρεπε να επιπλεύσουν εξαφανίζοντας από το προσκήνιο της ζωής τους φτωχότερους και πιο αδύνατους. Αυτός, έλεγαν, είναι ο νόμος της φύσεως και δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά!...
Έτσι η θεωρία της εξελίξεως πρόσφερε στον οποιοδήποτε εκμεταλλευτή, στον οποιοδήποτε καταπιεστή και κακοποιό θαυμάσια δικαιολογία για τα εγκλήματα του. Κι η πιο ασυνείδητη συμπεριφορά εναντίον ενός ανταγωνιστού μπορούσε να δικαιολογηθεί άριστα: το κακό, η άπατη, η εκμετάλλευση ονομάζονταν καλό, κάτι το φυσικό, το απαραίτητο!... Ο W. G. Sumner (Σάμνερ), ο Δαρβίνος των Κοινωνικών Επιστημών όπως τον ονόμασαν, όριζε σωστά τη νέα αυτή θεωρία λέγοντας: «Όταν οι άνθρωποι μάχονται για δόξα και απληστία, για εκδίκηση και δεισιδαιμονία, οικοδομούν την ανθρώπινη κοινωνία» (6)!
Στην Αγγλία ένα κύριο άρθρο στο περιοδικό «Nature» (Νέϊτσιαρ = Φύσις) παρότρυνε την Κυβέρνηση ν’ ανασκευάσει τους νόμους της χώρας, ώστε να ευνοούν τους πιο δυνατούς και ικανούς, γιατί αυτοί έπρεπε να επιζήσουν. Ο Νίτσε εξάλλου επηρεάστηκε βαθύτατα από το Δαρβίνο. Ο τελευταίος είχε διατυπώσει στα συμπεράσματα του στο τέλος του βιβλίου του «Περί της Καταγωγής του Ανθρώπου» (1871) μια ευχή, την οποία ο Νίτσε πήρε στα σοβαρά. Ο Δαρβίνος, πιστός στη θεωρία της φυσικής επιλογής, ευχόταν οι άνθρωποι να υποστούν ένα αυστηρό ξεκαθάρισμα. Πρέπει να διατηρήσουμε, βεβαίωνε, ένα ανοιχτό ανταγωνισμό, ώστε ν’ ανοίγει ο δρόμος για τους καλύτερα προικισμένους και ταλαντούχους (7). Ο Νίτσε υιοθέτησε στα σοβαρά τη θεωρία του Δαρβίνου, κατηγόρησε μάλιστα το Δαρβίνο, γιατί δεν τράβηξε τη θεωρία του ως το τέλος, με όλες τις λογικές συνέπειες της στην κοινωνία. Ο Βίσμαρκ και όλη η Πρωσσία προσπάθησαν να εφαρμόσουν τη θεωρία του Δαρβίνου και στην κοινωνία και στην πολιτική. Εξάλλου η όλη συμπεριφορά του φασισμού με επικεφαλής το Μουσσολίνι καθορίζόταν από τη θεωρία της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου.
Ο Μουσσολίνι στις δημόσιες δηλώσεις και ομιλίες του αναφερόταν συχνά στο Δαρβίνο. Αλλά και του Χίτλερ και όλων των ναζιστών ο νους κι οι ενέργειες ήσαν διαποτισμένες από το Δαρβινισμό. Το βιβλίο του Χίτλερ «Ο αγώνας μου» (Mein Kamp) στηρίζεται στη θεωρία του Δαρβίνου. Το 1933 ο Χίτλερ φώναζε στη Νυρεμβέργη, ότι μια ανώτερη φυλή θα κατακτά πάντα την κατώτερη. Και ότι το δίκαιο του ισχυρότερου πρέπει να επικρατεί πάντα και παντού. Μισώ, έλεγε, τον κομμουνισμό, «γιατί ο κομμουνισμός δεν είναι το ανώτερο στάδιο αναπτύξεως- είναι μάλλον η πιο πρωτόγονη μορφή ζωής — το σημείο από το οποίο ξεκινά η ζωή». Τους Εβραίους τους εξόντωσε με βάση την ίδια αρχή, γιατί θεωρούσε τη Γερμανική φυλή ανώτερη όλων και προορισμένη να κυριαρχήσει παντού και πάνω σ’ όλους. Αυτός, έλεγε, είναι ο νόμος της ζωής και δεν μπορούμε να τον βρίζουμε και να τον προσβάλλουμε (8). Εξάλλου στα Γερμανικά σχολεία κατά την περίοδο του ναζισμού η θεωρία του Δαρβίνου ήταν βασικό μάθημα. Σήμερα στη Γαλλία ορισμένοι επιστήμονες επιτίθενται εναντίον του Δαρβίνου Γιατί, όπως υποστηρίζουν, αυτός ήταν που ενέπνευσε τον Αδ. Χίτλερ κι αυτός πάλι (= ο Δαρβίνος) είναι που εμπνέει ακραίες ιδεολογίες (9).
Για τη Ρωσία γράψαμε, όταν αναφερθήκαμε στα έργα και τις ημέρες του Λυσσένκο, γι’ αυτό δεν επανερχόμαστε. Έτσι ενώ στη Δύση η πάλη ήταν μεταξύ πλούσιων και φτωχών, η μεταξύ αντι-μαρξιστών και μαρξιστών, στη Ρωσία, στο όνομα της επιστήμης, η πάλη είναι για τον εξελικτικό θρίαμβο του προλεταριάτου εναντίον του καπιταλισμού.Όλα γίνονταν ή γίνονται, γιατί έτσι το θέλει τάχα η... επιστήμη! Έτσι, γράφει ο Δ. Βερνέ (D. Vernet), Καθηγητής Φυσικών Επιστημών, ότι οι οπαδοί της θεωρίας της εξελίξεως και οι εκμεταλλευτές της «τροφοδότησαν με τα επιχειρήματα τους τον αθεϊσμό, το διαλεκτικό υλισμό, τον ορθολογισμό, τον επιστημονισμό και τον αντιθρησκευτισμό» (10), όπως επίσης το φασισμό και το ναζισμό, συμπληρώνουμε εμείς. Με όλα αυτά, όπως παρετήρησε ο Καθηγητής Ντιούραντ (J. Durant) η θεωρία της εξελίξεως «έγινε ένας καθρέφτης, στον οποίο ανακλώνται μόνον εκείνες οι απόψεις της ανθρώπινης πείρας, τις οποίες επιθυμούν να ιδούν οι συγγραφείς τους».
Ο ίδιος Καθηγητής, που ομιλούσε στη Συνέλευση της «Βρεταννικής Ενώσεως για την προαγωγή της επιστήμης» (Αύγουστος 1980), ετόνισε μπροστά στο πολυπληθές ακροατήριο ότι η θεωρία της εξελίξεως είχε «βλαβερή επίδραση στην επιστημονική έρευνα» και οδήγησε σε «παραμόρφωση, σε ερεθιστικές διαμάχες και σε χονδροειδή κακομεταχείριση της Επιστήμης» (11). Δίκαια λοιπόν είχε πει κάποτε ο βιολόγος Υβ Ντελάζ (Yves Delage, 1854-1920), θερμός οπαδός της θεωρίας της εξελίξεως: «Κάποιος γίνεται ή δεν γίνεται εξελικτικός όχι από τις αποδείξεις, που συγκεντρώνει από τη φυσική ιστορία, αλλ’ εξαιτίας των φιλοσοφικών ιδεών του» (12)!...
Ύστερα απ’ αυτά, τα λόγια του σατιρικού Μπέρναρντ Σω, συμπατριώτη του Δαρβίνου, που αναφέραμε πιο πάνω, αποδείχτηκαν πράγματι πολύ αληθινά.Αλλά δεν πρέπει να δούμε το όλο θέμα από την πλευρά της σάτιρας. Πρέπει να το δούμε πολύ σοβαρά. Διότι με τη σχιζοφρενική, εγκληματική και αντιανθρωπιστική λογική και πολιτική του καπιταλισμού, του νιτσεϊσμού, του άθεου μαρξισμού, του φασισμού και του ναζισμού, που εκμεταλλεύθηκαν και συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται τη θεωρία του Δαρβίνου, οι πόλεμοι, οι γενοκτονίες, η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η καταπίεση, η εκμετάλλευση, η εξόντωση του ανθρώπου από τον άνθρωπο κλπ. γίνονταν και εξακολουθούν να γίνονται και να θεωρούνται κάτι το φυσικό, κάτι το απαραίτητο και το χρήσιμο, για την... πρόοδο τάχα της κοινωνίας!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ
1. Βλ. Περιοδ. «Nature», Vol. 228, 4 Δεκεμβρίου 1980, σελ. 430, στήλη Correspondence, επιστολή του Μ. J. HUGHES - GAMES.
2. ALB. CAMUS, Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος, μτφρ. Τζούλιας Τσακίρη, έκδ. Μπουκουμάνη, Αθήναι 1971, σσ. 278-279.
3. βλ. DENIS ALEXANDER, Beyond Science, A. J. Holman, Philadelphia & N. York, 1972, σελ. 80.
4. Αλληλογραφία ΜΑΡΞ - ΕΝΓΚΕΛΣ, Μέρος Β’, μτφρ. Λ. Αποστόλου, έκδ «Μπάϋρον», Αθήναι 1975, σελ. 52.
5. Βλ. ROBERT E. D. CLARK, Darwin: Before and after, σελ. 103.
6. SUMNER To-day. Selected Essays of W. G. Sumner, 1940, σελ. 126.
7. C. DARWIN. La descendance de l’ homme et la selection sexuelle. Trad, par E. Barbler, Paris 1874, Μέρος II, Κεφ. XXI, σελ. 651: «Sour arriver (l’ homme) plus haut encore, il faut qu’ il continue à être sou mis a une lutte rigoureuse... Il devrait y avoir concurrence ouverte pour tous les hommes, et on devrait faire disparaitre toutes les lois et toutes les coutumes qui empdchent les plus capablesde reussiret d’ elever le plus grand nombre d’ enfants».
8. Βλ. Α. ΧΙΤΛΕΡ, O αγώνας μου Επίσης Hitler’s Speeches, 2 Vols., USA, 1942. Επίσης Social and Political Doctrines οι Contemporary Europe, 1939.
9. Βλ. P. - P. GRASSE, L’ Homme en Accusation, Albin Michel, Paris (από επιστολή του Philippe Janvier, στήλη Correspondence του Περιοδ. «Nature», Vol. 289, 19 Φεβρουαρίου 1981. σελ. 740).
10. D. VERNET, Πίστη και Αθεϊσμός σήμερα, Έλλην μετάφραση, Αθήναι 1982, σελ. 13.
11. Περιοδ. «New Scientist», 11.9.1980, σελ. 765.
12. Βλ. Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ, Απολογητικαί Μελέται, Τομ. Β’, έκδ. «Ο Σωτήρ», έκδ. Δ’, Αθήναι 1976, σελ. 191.
Από το βιβλίο του Νικολάου. Π. Βασιλειάδη :"Ο ΔΑΡΒΙΝΟΣ & Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ"
