Εδώ, παραθέτω αυτούσια την επιστολή που απέστειλε ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1934, λίγο πριν τον θάνατό του και ενώ δεν ήταν πρωθυπουργός, στην Σουηδική Επιτροπή των Βραβείων Νόμπελ Ειρήνης υπέρ του Μουσταφά Κεμάλ.
Όσοι αναγνώστες αγνοούν την ύπαρξη, το περιεχόμενο, το πλαίσιο, τους σκοπούς και τις συνέπειές της, μπορούν να διαβάσουν την λέξη-προς-λέξη ανάλυση του κειμένου αυτού στο άρθρο μου για την Γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, του Πόντου και της Μικράς Ασίας.
Το κείμενο της επιστολής
«Κύριε πρόεδρε,
Επί επτά σχεδόν αιώνες όλη η Έγγύς Ανατολή και ένα μεγάλο τμήμα της Ευρώπης υπήρξαν το θέατρο αιματηρών πολέμων, των οποίων η αντίχηση υπήρξε τεράστια.
Η οθωμανική αυτοκρατορία και το απολυταρχικό καθεστώς των σουλτάνων υπήρξε το βασικό αίτιο. Η υποταγή χριστιανικών λαών σε έναν ζυγό αφόρητης καταπίεσης, οι θρησκευτικοί πόλεμοι του Σταυρού εναντίον της Ημισελήνου, με μοιραία κατάληξη και οι αλλεπάλληλες εξεγέρσεις όλων αυτών των λαών, πού ήλπιζαν στή χειραφέτηση τους, δημιούργησαν μία κατάσταση πραγμάτων πού θα παρέμενε μόνιμη πηγή κινδύνων όσο η οθωμανική αυτοκρατορία διατηρούσε την πορεία πού είχαν χαράξει οι σουλτάνοι.
Η εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1922, όταν το εθνικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά θριάμβευσε επί των αντιπάλων του, έθεσε οριστικώς τέρμα σ’ αύτη την κατάσταση αστάθειας και έλλειψης ανεκτικότητας, της όποιας η διατήρηση δεν θα γεννούσε παρά μόνον νέους και σοβαρούς κινδύνους γιά την ειρήνη στό μέλλον.
Σπανίως πραγματοποιείται σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα μία τόσο ριζική αλλαγή στη ζωή μιας χώρας. Τη θέση μιας φθίνουσας αυτοκρατορίας, η οποία ζει υπό ένα θεοκρατικό καθεστώς, όπου η έννοια του δικαίου και της θρησκείας συγχέονται, παίρνει ένα εθνικό και σύγχρονο κράτος, γεμάτο ζωντάνια.
Με την προτροπή του μεγάλου μεταρρυθμιστή Μουσταφά Κεμάλ Πασά, το απολυταρχικό καθεστώς των σουλτάνων καταργήθηκε και το κράτος έγινε απολύτως λαϊκό. Ολόκληρο το έθνος κινητοποιήθηκε προς τή φιλόδοξη, δίκαιη προσπάθεια να συμπεριληφθεί στην εμπροσθοφυλακή των πολιτισμένων λαών.
Όμως, το κίνημα για την εδραίωση της ειρήνης συμβάδισε με όλες τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που έδωσαν στο νέο, εντόνως εθνικό, κράτος της Τουρκίας τη σημερινή του μορφή.
Η Τουρκία ρύθμισε πράγματι όλα τα εδαφικά θέματα με τους γείτονες της και, απολύτως ικανοποιημένη από τα εθνικά και πολιτικά της σύνορα, κατέστη πραγματικός πυλώνας της ειρήνης στην εγγύς Ανατολή.
Εμείς οι Έλληνες, τους οποίους οι αιματηροί αγώνες κράτησαν επί πολλούς αιώνες σε μια κατάσταση συνεχούς αντιπαράθεσης με την Τουρκία, είμαστε οι πρώτοι που είχαμε την ευκαιρία να αισθανθούμε τα αποτελέσματα της βαθειάς αλλαγής που συνετελέσθη στη χώρα αυτή, τη διάδοχο της παλαιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Έχοντας, από την επαύριο της καταστροφής στη Μικρά Ασία, διακρίνει την πιθανότητα μιας συνεννόησης με την αναγεννημένη Τουρκία, η οποία βγήκε από τον πόλεμο ως εθνικό κράτος, της τείναμε το χέρι το οποίο εκείνη δέχθηκε και έσφιξε με ειλικρίνεια. Από την προσέγγιση αυτή, η οποία μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα των δυνατοτήτων συνεννόησης ανάμεσα σε δύο λαούς τους οποίους έχουν διαιρέσει οι πλέον σοβαρές διαφορές, εφ’ όσον αφεθούν να διαποτιστούν από την ειλικρινή επιθυμία της ειρήνης, δεν προέκυψαν παρά μόνο ευεργετήματα, τόσο για τις δύο χώρες, όσο και για την ειρηνική τάξη στην Εγγύς Ανατολή.
Ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται η πολύτιμη αυτή συμβολή στην υπόθεση της ειρήνης είναι ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, Μουσταφά Κεμάλ Πασάς.
Έχω λοιπόν την τιμή, με την ιδιότητά μου ως αρχηγού της ελληνικής κυβέρνησης το 1930, όταν η υπογραφή του ελληνο-τουρκικού συμφώνου σημάδεψε μια νέα εποχή στην πορεία τής Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη, να θέσω προ των εξεχόντων μελών της επιτροπής του βραβείου Νόμπελ για την ειρήνη την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά, ως άξιου αυτής της επιφανούς τιμής.
Δεχθείτε, κύριε πρόεδρε, την έκφραση της μέγιστης εκτίμησης μου.
Υπογραφή,
Ελευθέριος Βενιζέλος,
Πρωθυπουργός τής Ελλάδος».
Πηγή: aristeia.site
