Ήταν Πρωτοχρονιά του 1068 όταν ο 45χρονος Ρωμανός Διογένης εστέφθη Aυτοκράτωρ Ρωμαίων, φιλοδοξώντας να αναβιώσει τη δόξα και τη χαμένη δύναμη της Ρωμανίας,
Ο Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας, είχε πεθάνει στις 21 Μαΐου 1067, αφήνοντας έναν ανήλικο διάδοχο, τον γιό του Μιχαήλ, και την 30χρονη σύζυγό του Ευδοκία Μακρεμβολίτισα, η οποία ασκούσε την αντιβασιλεία για λογαριασμό του γιού της. Στο πρόσωπο του Ρωμανού Διογένη βρήκε τον ιδανικό σύζυγο Αυτοκράτορα που θα ανελάμβανε τα διοικητικά και στρατιωτικά καθήκοντα. Ο γοητευτικός άνδρας Ρωμανός, καταγόταν από επιφανή οικογένεια στρατιωτικών της Καισάρειας στην Καππαδοκία . Δεν είχε κρύψει ποτέ την αντιπάθειά του για τον σάπιο πολιτικό κόσμο της Βασιλεύουσας που λυμαίνονονταν τα χρήματα του Θησαυροφυλακίου. Αυτά ήταν χρήματα που προέρχονταν από τους φόρους των χωρικών και που διοχετεύονταν σε κρατικές ανάγκες, που διερμήνευαν τη διεκπεραίωση των δαπανών των επαύλεων των συγκλητικών. Οποία ομοιότητα με το σήμερα!
Οι κυριότεροι εκπρόσωποι της αντιστρατιωτικής μερίδας, ο Καίσαρας Ιωάννης Δούκας, αδελφός του εκλιπόντος Αυτοκράτορος, και ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Ψελλός, μισούσαν θανάσιμα τον Ρωμανό. Ο πρώτος ήταν άνθρωπος μειωμένης πνευματικής στάθμης. Ο Ψελλός αντίθετα, ήταν ένας ευφυέστατος άνθρωπος.
Η φήμη του δολοπλόκου, ήταν τέτοια που του αποδίδουν και την ίδρυση μυστικής οργάνωσης εσωτερισμού, του Τάγματος της Ανατολής, που θεωρείται το πρότυπο των Ναϊτών ιπποτών και των Ροδόσταυρών. Εξουσιομανής, αρχι-δολοπλόκος, κόλακας και πειθήνιο όργανο της οικογένειας Δούκα.
Η κρίση των θεσμών και η αποδιοργάνωση της αυτοκρατορίας ήταν τα χαρακτηριστικά στοιχεία του 11ου μ.Χ. αιώνα, μιας έντονα ταραγμένης εποχής για το Βυζάντιο. Η εξουσία ασκείται από μια πολιτική ελίτ παρακοιμωμένων του παλατιού, οι οποίοι παραγκωνίζοντας τους στρατιωτικούς, έχουν επαναφέρει το θεσμό της Συγκλήτου, μέσω της οποίας διοικούν την αυτοκρατορία, ανεβοκατεβάζοντας ιδιοτελώς αυτοκράτορες στον θρόνο.
Η ιδιόμορφη αυτή ” Διοίκηση”, στην οποία κυριαρχούσαν τότε η οικογένεια των Δουκών,ο Μ.Ψελλός και ο πατριάρχης, ανέβασε το 1068 μ.Χ. στον θρόνο τον ικανό στρατιωτικό Ρωμανό με μόνο σκοπό την αντιμετώπιση των Σελτζούκων.
Ο Ρωμανός προσπαθεί να ανασυγκροτήσει γρήγορα τον αποδιοργανωμένο στρατό και την διοίκηση της αυτοκρατορίας, έξω από συμφέροντα και συμμαχίες, αποκλείοντας και την παραμικρή ιδέα σε κακόπιστους επικριτές του, ότι θα μπορούσε να αποτελέσει “επίτιμο” ανδρείκελο ή άβουλο ανθρωπάριο της Αυλής.
Η μάχη του Μαντζικέρτ στην Αρμενία έλαβε χώρα στις 26 Αυγούστου 1071 μεταξύ του βυζαντινού στρατού, υπό τον αυτοκράτορα Ρωμανό Δ’ Διογένη και του σουλτάνου Άλπ Αρσλάν των Σελτζούκων Τούρκων. Σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς, την ευθύνη για την ήττα φέρει η κρατούσα τάξη της βυζαντινής αυτοκρατορίας για λόγους καθαρά οικονομικούς, ως αντίδραση προς την προσπάθεια του Ρωμανού Δ’ να συγκεντρώσει φόρους που θα επέτρεπαν την αποκατάσταση της ισχύος των βυζαντινών στρατευμάτων.
Οι φεουδαρχικοί εμφύλιοι πόλεμοι έγιναν αιτία να εξασθενίσει το βυζαντινό κράτος και να χειροτερεύσει η εξωτερική πολιτική θέση του. Στην κατάρρευση της στρατιωτικής δύναμης του Βυζαντίου βοήθησε και η μετατροπή των ελεύθερων αγροτών σε δουλοπάροικους, καθώς και η καταστροφή των στρατιωτών-αγροτών.
Ακόμα ένα στοιχείο που φέρεται ότι οδήγησε στην ήττα του βυζαντινού στρατεύματος ήταν η ετερογένειά του, καθώς βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό σε ξένους μισθοφόρους.
Ο θεματικός στρατός, ένας εμπειροπόλεμος και πιστός στην αυτοκρατορία στρατός, είχε παραμεληθεί δραματικά από τους προηγούμενους αυτοκράτορες, αναγκάζοντας τον αυτοκράτορα Ρωμανό να καταφύγει σε μισθοφόρους.
Την ήττα του Μαντζικέρτ ακολούθησε σειρά γεγονότων που υπονόμευσαν τη δύναμη της ήδη εξασθενημένης κατά τον 11ο αιώνα αυτοκρατορίας.
Μέχρι τη στιγμή που το στράτευμα έφτασε στην Αρμενία, η κατάσταση ήταν εκρηκτική. Και η πικρή αλήθεια ήταν ότι, ξεκινώντας την εκστρατεία, ο Ρωμανός είχε αφήσει ακάλυπτα τα νώτα του, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο.
Στη Βασιλεύουσα όλοι τον επιβουλεύονταν και μηχανορραφούσαν, ο Ψελλός, ο Καίσαρας Ιωάννης Δούκας, ο συγκλητικός Νικηφόρος Παλαιολόγος. Αναχωρώντας για την εκστρατεία, ο Ρωμανός δεν είχε λάβει ιδιαίτερα μέτρα εναντίον τους, με μόνη εξαίρεση την εξορία του Ιωάννη Δούκα στην Βιθυνία και την «ομηρία» του μεγαλύτερου γιού του, του Ανδρόνικου Δούκα, τον οποίον κρατούσε δίπλα του στην εκστρατεία, ώστε να ελέγχει τον πατέρα του.
Το μεγαλύτερο και πλέον ασυγχώρητο σφάλμα του Ρωμανού ως στρατιωτικού, ήταν η αμνησικακία του!
Η πορεία του Ελληνισμού θα ήταν εντελώς διαφορετική αν την στιγμή του ενθρονισμού του, είχε διασφαλίσει την εξουσία του στην Κωνσταντινούπολη, εξοντώνοντας τους πολιτικούς υπονομευτές του.
Η ήττα του και η σύλληψη του στο Ματζικέρτ, ήταν το γεγονός-κλειδί για την αντικατάστασή του, καθώς θεωρήθηκε ως ατιμωτική από τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Η σύγκλητος τον ανακηρύσσει έκπτωτο και ανεβάζει στον θρόνο τον Μιχαήλ Ζ’Δούκα. Ο Ρωμανός προσπάθησε ανεπιτυχώς να επανέλθει στον θρόνο ανασυγκροτώντας τα υπολείμματα του στρατού του, αλλά ηττήθηκε από τον Ανδρόνικο Δούκα και καταφεύγοντας στο κάστρο των Αδάνων, παραδόθηκε μετά από δίμηνη πολιορκία, αποποιούμενος τον θρόνο.
Συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη διαπομπευόμενος πάνω σε γάιδαρο.
Η τύφλωσή του έγινε στις 29/6/1072 πριν μεταφερθεί στην Προποντίδα, από άτομα που δεν γνώριζαν την διαδικασία καθώς εξόρυξαν τους οφθαλμούς του αντί της τύφλωσης με πυρακτωμένο σίδηρο που ήταν η συνηθισμένη πρακτική, και του προξένησαν άσχημα τραύματα, με τις πληγές να τρέχουν αίμα.
Η αναφορά του Ατταλειάτη σε Εβραίο δήμιο, που εμπλουτίζεται από τον Α.Δαλλασηνό με 30 νομίσματα, αναβιώνει τη σημειολογία της προδοσίας. Πέθανε στις 4/8/1072 από τα τραύματα του. Ο ερμηνευτής του Νεοελληνικού ρεαλισμού Κωστής Παλαμάς, στη «Η Φλογέρα του Βασιλιά» αποτυπώνει το δράμα του Μεγάλου Έλληνα, ποιητικά:
«Και του Διογένη Ρωμανού κλειστήκανε τα μάτια
μέσα στο κόκκινο νησί, στη πιο ψηλή του ράχη,
κι η πολεμόχαρη ψυχή φτερούγισε και πάει
να βρει στεριές και πέλαγα σ’ ανατολή και δύση,
της γής να γίνει ριζιμιά, της θάλασσας φουρτούνα!»
Ο Ρωμανός Διογένης ενσαρκώνει τον αγνό στρατιώτη που προσπάθησε να διεμβολίσει την διεφθαρμένη αριστοκρατία της εποχής του και να ανασυγκροτήσει την αυτοκρατορία. Όμως απέτυχε όχι λόγω ανικανότητας, αλλά λόγω ίντριγκας και προδοσίας, και εμφυλλοχωρώντας στην εθνική συνείδηση, κληροδότησε στην Ιστορία, το προφιλ με στοιχεία τραγικού εθνικού ήρωα.
Πελασγός ο Μιλήσιος
Πηγή: http://www.olympia.gr
