Τράπεζα Ἰδεῶν - Επιστήμη και Πίστη

: Μητροπολίτου Μεσογαίας & Λαυρεωτικής Νικολάου; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 04 Νοεμβρίου 2012; Εμφανίσεις: 1775

ΕΚΚΛΗΣΙΑ, νέες αντιλήψεις και νέες τεχνολογίες

Μακαριώτατε,

Σεβασμιώτατοι άγιοι αδελφοί,

Δεν μπορώ νά μην αρχίσω με την έκφραση των ειλικρινών μου ευχαριστιών για την τιμη και την εμπιστοσύνη αυτής της ομιλίας, μάλιστα σε μιά περίοδο πού ή ακριβής αποτίμηση τής πραγματικότητος μέσα στήν οποία εκτυλίσσεται ή έκκλησιαστικη αποστολή, ένώ είναι μεγίστης σημασίας, είναι εξαιρετικά δύσκολη. Οί καινοφανείς αντιλήψεις, τά σύγχρονα κοινωνικά και φιλοσοφικά ρεύματα, τά μέσα διάδοσης τους, ανατρέπουν παγκόσμιες διαχρονικές σταθερές, εναλλάσσονται μέ έκπληκτικη ταχύτητα, χαρακτηρίζονται από πολυπαραμε-τρικότητα και φυσικά αιφνιδιάζουν και τόν οργανισμό τής Εκκλησίας ως πρός τόν τρόπο κατάθεσης τής μαρτυρίας της.

Θά ήθελα νά ξεκινήσω μέ έναν σαφή προσδιορισμό τοΰ θέματος μου. Αρχικά ό τίτλος ήταν «Εκκλησία και νέες τεχνολογίες». Έπειδη όμως προσωπικά δέν πίστευα ότι τό πρόβλημά μας είναι οί νέες τεχνολογίες, ή χρήση τους από πλευράς Εκκλησίας ή και ή αξιοποίησή τους, πρότεινα τη διεύρυνσή του μέ την είσαγωγη τοΰ όρου «νέες αντιλήψεις», προκειμένου νά διευκολυνθούμε στην κατά τό δυνατόν καλύτερη ανατομικη περιγραφη τοΰ νέου πλαισίου ζωής πού διαμορφώνεται γύρω μας και νά προσδιορίσουμε μερικά αναγκαία στοιχεία γιά την αποτελεσματικότερη κατάθεση τής έκκλησιαστικής μαρτυρίας και ζωής.

Τό πλαίσιο αυτό έχει δύο επίπεδα: Τό πρώτο σχετίζεται μέ τη συμπτωματολογία και τά συγκεκριμένα προβλήματα πού μας κάνουν νά συνειδητοποιούμε δυσκολίες και αλλαγές. Τό δεύτερο αποτελεί τό ουσιαστικό περιεχόμενο αύτοΰ πού ονομάζεται νέες αντιλήψεις και νοοτροπίες και τό όποιο έχει προκληθεί από μακροχρόνιους μηχανισμούς, ένδεχομένως προσχεδιασμένους, πού έχουν όμως νά κάνουν μέ την ίδια την ανθρώπινη φύση και τόν πτωτικό χαρακτήρα της. Είναι σαφές ότι «ό κοσμοκράτωρ τοΰ αίώνος τούτου» αλλάζει όψεις και είναι απαραίτητο νά τις έντοπίζουμε ως Έκκλησία. Στην παροΰσα όμιλία θά ασχολη-θοΰμε κυρίως μέ αύτό τό δεύτερο στοιχείο.

Α. Υπόβαθρο και αίτια των νέων αντιλήψεων

Νέες αντιλήψεις, νέα ήθη, νέες τεχνολογίες, ένας νέος πλέον κόσμος διαμορφώνεται γύρω μας. Στήν επεξεργασία τοΰ θέματος μας, εφόσον χρησιμοποιούμε τή λέξη «νέες», θεωρώ πώς θά πρέπει νά έχουμε μπροστά μας νέους φοιτητικής και κάτω ηλικίας, πού βομβαρδίζονται μέ ερεθίσματα και προκλήσεις, τέτοια πού διαμορφώνουν τον σύγχρονο άνθρωπο. Το σύστημα τών κοινωνικών αντιλήψεων, ή εποχή, ή τηλεόραση, ή παιδεία, ό διαδικτυακος κόσμος, εκφράζουν ιδέες, στόχους, επιλογές πού επηρεάζουν, αλλά και έν πολλοίς δίνουν σχήμα και μορφή στο σύγχρονο πρότυπο ανθρώπου.

Πάντοτε το κακο εκφραζόταν μέσα απο μία τάση έλξης προς τήν καλοπέραση, τήν ευμάρεια, τήν ύλη, το συμφέρον, τή σάρκα, το έγώ. Ό ευδαιμονισμός, ό υλισμός, ή σαρκολατρεία, ή αμφισβήτηση τών αρχών, το γκρέμισμα τών προτύπων, ό μηδενισμος και φυσικά ό έγωισμος αποτελούν τον αιώνιο έπη-ρεασμο και τον συνεχή πειρασμο τής ανθρώπινης φύσης.

Ή έποχή μας όμως είτε έχει καίρια αλλάξει διαχρονικές έννοιες και όρους είτε έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα, πού ουσιαστικά διαμορφώνουν πλέον νέες άντιλήψεις, συμπεριφορές, προσεγγίσεις κλπ.

'Άς δούμε μερικά απο αυτά.

(α) Οί κοινωνίες μας τά τελευταία χρόνια άλλαξαν τά μεγέθη τού πλούτου και τούς αριθμούς τών πλουσίων και κατέστησαν τήν ευμάρεια κυρίαρχο στόχο και έπιδίωξη ζωής. Ή αξιοποίηση τών πλουτοπαραγωγικών πηγών τής γής, σέ συνδυασμο μέ τή γενικότερη πρόοδο τής ζωής και τήν έκρηκτική αύξηση τού παγκόσμιου πληθυσμού, οδήγησε στή βιομηχανοποίηση και έταιρικοποίηση τής κατανομής τών αγαθών. Αύτο έδωσε άλλη διάσταση στις έννοιες τού συμφέροντος και τού πλούτου. Ή απόκτηση πλούτου έγινε πιο εύκολη, ή απόλαυσή του δυνατή σέ όλο και μεγαλύτερους πληθυσμούς, σέ όλο και περισσότερες μορφές και ποικιλίες. Πολυτελή σκάφη, χλιδατα ξενοδοχεία, εύκολα ταξείδια σέ ονειρεμένους κόσμους, έξωφρενικές ποικιλίες τών προϊόντων, διαφημιστική βιομηχανία αυξάνουν τήν όρεξη, προκαλούν τή σύγκριση, μετατοπίζουν τήν έπιθυ-μία απο το αναγκαίο στο έντελώς περιττό, καθιστούν τήν πολυτέλεια και τή χλιδή αυτονόητες, μεταλλάσσουν τή φιλοσοφία τών αξιών σέ διεκδίκηση υλικών αγαθών, αναδεικνύουν σέ στόχο ζωής τήν έφημερότητα -το έδώ και τώρα- και έπιπεδοποιούν τον άνθρωπο σέ έναν κόσμο όπου ή πραγματικότητα αντικαθίσταται απο το ψέμμα και ή αλήθεια απο χιλιάδες πράγματα πού όλα μαγεύουν, αλλά κανένα δέν αξίζει. Ό Δυτικος άνθρωπος ζει μόνον γιά το σήμερα και γιά τον έαυτό του, γι' αύτά πού βλέπει και γιά τά λίγα πού κατανοεί, ώς υλική και βιολογική οντότητα μέ ναρκωμένη τήν ψυχή και νεκρωμένο το πνεύμα.

(β) Ή έξέλιξη τών μέσων μαζικής μεταφοράς και επικοινωνίας (τηλέφωνο, τηλεόραση, διαδίκτυο, smartphones, blogs, videocasts, fora, wikis, Skype, συσκευές ευρύτατης ψηφιοποίησης και τελευταία τά έργαλεΤα ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης όπως το facebook καὶ τὸ twitter, τὸ myspace καὶ τὸ linkedin) δημιούργησαν μία παγκόσμια κοινωνία πού φτωχεύει σέ αμεσότητα, στερείται τήν ίδιωτικότητα, σκλαβώνει σέ έξαρτήσεις, στηρίζεται σέ τηλε-γνωριμίες, και χαρακτηρίζεται απο περιχώρηση νοοτροπιών, ίσοπέδωση ίδιο-μορφιών και σχετικοποίηση τών αξιών, και ώς έκ τούτου ή αναζήτηση τής αλήθειας υποκαθίσταται ώς αξία απο τήν ανάγκη νά συνυπάρξουμε, νά τά βρούμε, νά συμφωνήσουμε, νά διαλεχθούμε· όχι νά τήν ομολογήσουμε.

(γ) Το αγαθο τής απόκτησης γνώσεως έχει κυριαρχήσει. Τά ποσοστά τών σπουδαγμένων έχουν αύξηθεΤ. Το ίδιο τά Πανεπιστήμια, τά βιβλία, οί Ακαδημίες. Αύτο σημαίνει δύο πράγματα: το πρώτο ότι περισσεύει ή φυσίωση και το αίσθημα τής αύταρκείας και το δεύτερο ότι πλεονάζει ό κίνδυνος νά ποδηγε-τούνται οί μάζες και νά κατευθύνονται μέσα απο συγκεριμένους έκπαιδευτικούς μηχανισμούς και προγράμματα. Το σχολείο όμως δέν έχει πλέον τήν έννοια πού γνωρίζαμε. Απο χώρος πού κατά κύριο λόγο ασκεί αγωγή, καλλιεργεί τή σοφία, έμβαθύνει στον πολιτισμό, τον συντηρεί και παράγει νέον έχει έξελιχθεΐ σέ ένα μηχανισμο παραγωγής και μετάδοσης πληροφοριών, πού μάλιστα λόγω τού όγκου τους μόνον μηχανές μπορούν νά τις αποθηκεύσουν, αναλύσουν ή και συνθέσουν. Ή γνώση έπειδή απαιτεί κρίση, προσωπική μετοχή στή σύνθεση και έλευθερία έχει έκφυλισθεΐ σέ δεξιότητα συλλογής έπι μέρους πληροφοριών και έξειδίκευσης στή χρήση έργαλείων πρόσβασης σέ αύτές. Ή αναζήτηση πληροφοριών στον ώκεανο τού διαδικτύου ονομάζεται surfing, πού σημαίνει περπατώ πάνω στά κύματα, δηλαδή δέν βουλιάζω στον βυθο τής αλήθειας, έπιπλέω στήν έπιφάνεια, ακουμπάω τά έπιφαινόμενά της. Ό άνθρωπος ώς προς τις δυνατότητες γίνεται αβαθής, ένώ διαθέτει απίστευτες γνώσεις· οί έξυπνοι πού όμως αδυνατούν έντελώς νά διαχειρισθούν τήν καθημερινότητά τους περισσεύουν έπικίν-δυνα. Τά αποθέματα σοφίας έχουν πλέον έξαφανισθεΐ.

(δ) Ή πρόοδος τής ίατρικής και τών βιολογικών έπιστημών έχει θεαματικά αποτελέσματα στον τομέα τής υγείας. Οί θάνατοι απο λοιμώξεις έχουν περιορισθεί έντυπωσιακά, ή διαγνωστική ίατρική βλέπει στις έσώτερες γωνιές τού ανθρώπινου σώματος, διεισδύει στούς κυτταρικούς μηχανισμούς, ή έπεμβατική ίατρική έχει έπινοήσει ίδιοφυή θεραπευτικά σχήματα πού συχνά κάνουν τον θάνατο δυσκολότερη διαδικασία απο τήν έπιβίωση. Ό μέσος όρος έπιβίωσης έκτινάχθηκε σέ απίστευτα ΰψη. Ήδη στην Ελλάδα σήμερα ζοΰν περίπου 1700 ύπερ-αιωνόβιοι και 36.000 συνάνθρωποί μας διανύουν την δέκατη δεκαετία τής ζωής τους, υπολογίζεται δέ ότι τό 25% αύτών πού γεννιούνται σήμερα θά φθάσουν στην ήλικία τών 100 έτών^{^[2]}. Τό ίδιο και ή ποιότητα ζωής φαίνεται πώς έχει σημαντικά βελτιωθεί. Τά Κέντρα Αποκατάστασης και ή φαρμακευτικη θεραπευτικη κάνουν θαύματα. Αύτά όλα απομακρύνουν τούς ανθρώπους από τη σκέψη τοΰ θανάτου τους και ύπερτονίζουν την αξία και την ανάγκη τής βιολογικής τους συντήρησης και ευεξίας. Ή αίσθηση ότι μέ την ίατρικη πετυχαίνουμε πολύ περισσότερα από ό,τι μέ τις προσευχές και τά εύχέλαια όδηγεΤ στη λογικη μιας ανθρώπινης δύναμης μεγαλύτερης από αύτην τοΰ «δήθεν» παντοδύναμου Θεοΰ. Μαλλον ένας τύπος θεοΰ-ανθρώπου, χωρις όμως τά γνωστά θεϊκά και ηθικά ίδιώματα, έχει βγάλει έξω και από τό περιθώριο τόν όποιον άλλον Θεό. Αλλά και ό ύπερτονισμός τής έφήμερης ζωής -και ως πρός τη διάρκεια και ως πρός την ποιότητα- έστω και άν οί ψυχικές παθήσεις ή οί ασθένειες τοΰ γήρατος, όπως ή άνοια, ή ακόμη και καινοφανείς ίατρογενεΤς καταστάσεις πού παρατείνουν μέν την διάρκεια τής έπιβίωσης, αλλά συντρίβουν την ποιότητα τής ζωής (χρόνιες φυτικές καταστάσεις, συνέπειες και παρενέργειες χημιοθεραπευ-τικών σχημάτων κλπ.), αύτός ό ύπερτονισμός αποδυναμώνει κάθε έννοια αίωνιότητος και συνεπώς αντιμάχεται την μετά θάνατον προοπτικη τής ανθρώπινης ΰπαρξης. Ό άνθρωπος έχει διογκωθεί ώς πρός την εφήμερη χρονικη και βιολογική του διάσταση και έχει απίστευτα συρρικνωθεί ώς πρός την πνευματική.

(ε) Όλα αύτά οφείλονται ασφαλώς στην έκρηκτικη πρόοδο τής επιστήμης. Αύτη όδήγησε σέ έντυπωσιακή αύξηση τής γνώσης και φυσικά σέ θαυμαστές έφαρμογές. Ήδη τό σύμπαν πού θεωρείτο άπειρο και ακατανόητο πλέον ερμηνεύεται και φαίνεται πώς γίνεται όλο και λιγότερο μυστήριο. Τό ίδιο και ή ύλη. Τό πρόσφατο πείραμα τοΰ CERN έδειξε όμως πόσο εύκολα οί έπιστήμονες ξεγελιοΰνται και πόσο συχνά οί έξυπνοι αποδεικνύονται αφελείς. Όλα αύτά μόνο και μόνο έπειδη φαίνεται πώς κάπως έξηγήθηκε ή παρουσία τής μάζας στό σύμπαν (πεδίο του μποζονιου higgs) ή βρέθηκε μιά θεωρία νά ερμηνεύει την αρχή του (big bang), μάλιστα άπό κάποιον καθολικό μοναχό, τόν Lemaitre. Τά πράγματα είναι ίδιαιτέρως ένδιαφέροντα στό πεδίο τοΰ κυττάρου και τής ζωής και ακόμη περισσότερο στόν χώρο τών Νευροεπιστημών. Έδώ ό στόχος είναι νά αποδείξουμε τη νομοτελειακότητα τής σκέψης, την κατάργηση τοΰ αύτεξουσίου, τη μηχανοποίηση τοΰ ανθρώπου. Πομπώδεις όροι όπως «αποκωδικοποίηση» τοΰ ανθρώπινου γονιδιώματος ή «αύτόματη γένεση, δημιουργία ζωής και ύλης» ή «θεωρία τών πάντων» ή μεταφυσικοι όροι όπως «μαγικός αριθμός» ή «μυστικη συμμετρία» ή «strange quark» ή «σωμάτιο τοΰ Θεοΰ» ή «αίωνιότητα τοΰ σύμπαντος» εύκολα ρίχνονται στό λεξιλόγιο τών έπιστημονικών μεγεθών και θεωριών και αποδεικνύουν τη διάθεση κάποιων έπιστημόνων, μπερδεύοντας τά προσωπικά τους πιστεύω μέ τά έπιστημονικά συμπεράσματα, νά παραπλανήσουν τόν κόσμο, και φυσικά την αφέλεια τοΰ κοινοΰ νά ανταλλάσσει τούς θησαυρούς τής ίστορίας του, τά έσωτερικά πιστεύματά του πού γέννησαν πολιτισμό, μέ τά ξυλοκέρατα ενός κράματος έπιστημονικής αληθοφάνειας, προσωπικής έπιπολαιότητος και ανόητης αλαζονείας, πού καταστρέφουν κάθε στοιχείο ίερότητος στόν ίδιο τόν άνθρωπο και τόν κόσμο μας. «Πόσα επιστήμη χωριζομέ-νη δικαιοσύνης καί τής άλλης αρετής πανουργία τις καί ού σοφία φαίνεται»^{^[3]}.

(στ) Ή έπιστημονικη γνώση όδήγησε και σέ έφαρμογές πού χαρακτηρίζονται ώς τεχνολογία. Πάντοτε στην ίστορία βλέπουμε τόν άνθρωπο νά παρεμβαίνει στό έργο τής φύσης και νά δημιουργεί. Αύτό όμως πού συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί πραγματικη έπανάσταση. Ποιός φανταζόταν ότι κάποτε μέ τά τηλεσκόπιά μας θά μπορούσαμε νά πλησιάσουμε τις έσχατιές τοΰ σύμπαντος και νά αντικρύσουμε τις πρώτες στιγμές τής ζωής του; Ήδη τηλεκατευθυνόμενο διαστημόπλοιο^{^[4]} προσεδαφίσθηκε στόν 'Άρη και άλλο όδεύει έξω από τό ήλιακό μας σύστημα^{^[5]}. Σήμερα υπάρχουν κάποια εκατομμύρια ανθρώπων πού ζοΰν μέ όργανα ζωντανών ή και νεκρών συναθρώπων τους, από δέ τό 1978 έχει διαχωρισθεΤ ή σύλληψη από τη συζυγικη συνεύρεση και σήμερα ζοΰν περισσότερα από 5 εκατομμύρια άνθρωποι ανάμεσά μας πού ξεκίνησαν την πορεία τους ασεξουαλικά^{^[6]}. Αλλά και οί γενετικές παρεμβάσεις, οί γονιδιακές θεραπείες, ένδεχομένως ή βλαστοκυτταρικη ή κλωνοποιητικη τεχνολογία, συνδυασμένα μέ την τεχνολογία ύλικών, τη νανοτεχνολογία και φυσικά την πληροφορική, γεν-νοΰν ένα αίσθημα ανθρώπινης έπιτυχίας, τέτοιου μεγέθους πού μόνον στόν Θεό ώς τώρα αποδιδόταν.

(ζ) Στό σημείο αύτό θεωρώ ότι θά έπρεπε νά κάνω και μία αναφορά στην αποδυνάμωση τής αίσθησης του φύλου πού απεργάσθηκε ή έποχή μας. Ή μητρότητα, ή συζυγικη πίστη, ή παρθενικη καθαρότητα, ή ταπείνωση και σεμνότητα, ή αφοσίωση, έννοιες ίερές πού διαχρονικά χαρακτηρίζουν τη γυναικείαφύση έχουν καίρια τραυματισθεί απο τά σύγχρονα κοινωνικά ήθη. Μέ το πρόσχημα τού φεμινιστικού κινήματος, τής προστασίας τών δικαιωμάτων τών γυναικών, τής ίσότητος τών φύλων, ή γυναίκα βγήκε απο το σπίτι στήν έργασία, έγκατέλειψε τή λογική τής μητρότητος και άρχισε νά μιμείται ανδρικούς όρους ζωής, κατήντησε ελκυστική διαφήμιση, ή ομορφιά τής θηλυκότητος έδωσε τή θέση της στήν πρόκληση τής σεξουαλικότητος, το κάλλος στήν αλόγιστη απογύμνωση τού σώματος, ή γυναικεία αμφίεση παραδόθηκε στις αχόρταγες έπιθυ-μίες σχεδιαστών αποκλειστικά τού ανδρικού κόσμου, μέ αποτέλεσμα τήν αποϊεροποίηση τής γυναικείας φύσεως. Παράλληλα, αναπτύχθηκε και μία τάση έκθήλυνσης τού ανδρικού φύλου (αρώματα, μακρυά μαλλιά, ψηλοτάκουνα παπούτσια, βάψιμο μαλλιών, σκουλαρίκια κλπ), προωθήθηκε μιά unisex αμφίεση και συμπεριφορά και έτσι άνοιξε ό δρόμος προς μιά προκλητική κοινωνική ανεκτικότητα απέναντι σέ μιά λογική κατά τήν όποία ό σεξουαλικος προσανατολισμος δέν καθορίζεται απο το φύλο, τήν ανατομία και τή φυσιολογία τού σώματος, αλλά είναι αποτέλεσμα προσωπικής έπιλογής.

(η) Θά κλείσω μέ τή θεοποίηση τής δημοκρατίας. Ονομάσθηκε το καλύτερο πολιτικο σύστημα. Ό ίδιος ό λαος νά έπιλέγει τούς κυβερνήτες του, νά έπιβάλλει τή θέλησή του στή διαχείριση τών θεμάτων και προβλημάτων του. Καταργήθηκε το «έλέω Θεού». Ή έλευθερία ταυτίσθηκε μέ τή διεκδίκηση τού θελήματος και τών ατομικών δικαιωμάτων, μέ τήν απόλυτη ανάληψη τής εύθύνης. Τελικά όμως, ένώ τά θελήματα και τά δικαιώματα έξάπτονται υπερβολικά, καταπατούνται όσο ποτέ άλλοτε· ένώ μιλούμε γιά έλευθερία, τά ίδια τά έπιτεύ-γματά μας, δορυφόροι και κάμερες, κάρτες και τσιπάκια, μας έχουν σκλαβώσει σέ άγνωστους μηχανισμούς και άδηλα κέντρα αφόρητης καταγραφικής παρακολούθησης. Ή έννοια τής δημοκρατίας έξαντλεΤται στο δικαίωμα τής ψήφου και συχνά τής έπιλογής ανάμεσα σέ έντελώς ακατάλληλα και έπικίνδυνα πρόσωπα νά διαχειρισθούν τήν ίστορία τών λαών και τού κόσμου. Τά πολιτικά συστήματα ξεγέλασαν τον κόσμο μέ τούς ψεύτικους θεούς πού πρότειναν και σήμερα όδη-γούν ίστορικά έθνη και πολιτισμούς οίκονομικά μέν στο στόμα τών άγνωστων κερδοσκόπων, πνευματικά δέ στον μονόδρομο τού αφανισμού. Αύτά όλα γεννούν έναν κόσμο μέ θεριεμένες απαιτήσεις, μέ συλλογική αγανάκτηση και ανεξέλεγκτο κενό, μέ αίσθημα θυμού, πανικού και αδιεξόδου. «Συνοχή εθνών έν απορία ήχούσης θαλάσσης και σάλου»^{^[7]}.

Νέες αντιλήψεις και Εκκλησία

Σίγουρα, έκτος απο αύτούς τούς παράγοντες υπάρχουν και άλλοι πού ό καθένας τους συνεισφέρει ώς συνιστώσα στή διαμόρφωση τού σύγχρονου κόσμου πού κυριαρχείται απο τις λεγόμενες νέες αντιλήψεις. Αντιλήψεις πού αγνοούν τον πολιτισμό, αντιμάχονται τήν ίστορία, προτάσσουν τον έγωισμό, περιορίζουν τον φιλοσοφικο όρίζοντα τών προσώπων και τών κοινωνιών, αλλοιώνουν ίερές έννοιες όπως ό πατριωτισμος και τις ονομάζουν ρατσισμο ή έθνικισμό, αντιλήψεις πού μέ τή μία ή τήν άλλη μορφή έκαναν δειλά τήν έμφάνισή τους στήν ίστορία, σήμερα όμως ή παρουσία τους έχει χαρακτηριστικά γενικευμένης κυριαρχίας και ίσχύ όχι απλής απόψεως ή θεωρίας αλλά δογματικής έμβελείας.

Ας δούμε λοιπον πώς παρουσιάζονται στήν έποχή μας κάποιες απο αύτές τις αντιλήψεις, πού μάλιστα έπηρεάζουν τήν έκκλησιαστική μαρτυρία.

(α) Οί περί τής ύλης και του ανθρώπου αντιλήψεις

Όλα όσα προαναφέραμε όδηγούν στο συμπέρασμα ότι ή δύναμη τού ανθρώπου, κυρίως ή διανοητική είναι τεράστια. Ποτέ δέν είχε έκφρασθεΐ ή έκτασή της όσο στήν έποχή μας. Μέ τήν πρόοδο τής έπιστήμης μπορούμε νά έρμηνεύ-σουμε και νά κατανοήσουμε σχεδον τά πάντα. Μέ τήν έξέλιξη τής τεχνολογίας μπορούμε νά κατορθώσουμε ασύλληπτα πράγματα. Αύτά δημιουργούν ένα αίσθημα αλαζονικής αύτάρκειας, έγωπαθούς ανθρωποκεντρισμού και μυωπικού και αφιλοσόφητου υλισμού. Συρρικνώνουν τον άνθρωπο χρονικά στο παρον και τήν έπικαιρότητά του, και ή αξία τού πνεύματός του έγκειται μόνον στή δυνατότητα ερμηνείας και αξιοποίησης τού υλικού, τού αίσθητού και όρατού κόσμου. Ή απολυτοποίηση τής πραγματικότητος έπνιξε τήν αναζήτηση τής αλήθειας.

Ξεπερνούμε τήν ταχύτητα τού ήχου, διασπούμε τή δύναμη τού ατόμου, υπερνικούμε τή δράση τής βαρύτητας, διαφεύγουμε απο τήν ατμόσφαιρα στο διάστημα, συντρίψαμε ψηφιακά τά όρια τής σκέψης, έπιθυμούμε νά δούμε πριν απο τήν αρχή και νά δρασκελίσουμε το άπειρο, όλο όμως και βυθιζόμαστε στο βαρυτικο πεδίο τής φιλοσοφικής μυωπίας μας. Γονιμοποιούμε πλέον έξω απο το σώμα, μεταμοσχεύουμε όργανα, παρεμβαίνουμε στις ψυχικές έκδηλώσεις, θεραπεύουμε σχεδον τά πάντα. Επιβάλλουμε έμεΤς τήν ανθρώπινη αρχή τεχνολο-γώντας τή γονιμοποίηση, τή σύλληψη ή προσδιορίζοντας τά χαρακτηριστικά της εύγονικά. Απομακρύνουμε τον θάνατο ή τον αποφασίζουμε εύθανασιακά. Δημιουργούμε ηθική, δεοντολογία και νόμους πού διευκολύνουν και έπιβάλλουν τις δικές μας αποφάσεις. Συγκεντρώνουμε ασύλληπτο όγκο πληροφοριών. Αξιοποιούμε τον νανο-κόσμο και έκεΤ πού τίποτα δέν διακρίνεται αντικρύζουμε νέες δυνατότητες νά παρέμβουμε τεχνολογικά στήν καθημερινότητά μας. Λύνουμε τά προβλήματά μας μέ το χρήμα και τή δύναμη. Κάνουμε ό,τι θέλουμε. Τελικά βλέπουμε περισσότερο τήν ομορφιά τού υλικού κόσμου σάν κάτι ένυπάρχον ώς ίδί-ωμά του και ακόμη περισσότερο τή δύναμη τού ανθρώπου, όπως τήν περιγράψαμε προηγουμένως. Και προχωρούμε ένα ακόμη βήμα. Μεθυσμένοι απο το κατόρθωμα τής τεχνολόγησης τού κόσμου χάσαμε το ένδιαφέρον τού Ποιός και τού πώς τής δημιουργίας του. Ή δόξα τής ανθρώπινης έπιτυχίας έκμηδένισε τή δόξα τού Θεού δημιουργού.

Γιά κάποιον λόγο οί άνθρωποι τής έποχής μας έπιθυμούν νά δημιουργήσουν αύτόματη ζωή, νά ερμηνεύσουν τις σύγχρονες έξελικτικές θεωρίες τής ζωής έστι ώστε νά καταδεικνύεται ή ζωώδης προέλευση τού ανθρώπου. Αμφισβητούν τήν καταξιωμένη απο τήν κοσμολογία «ανθρωπική αρχή», ότι δηλαδή οί τιμές τών παγκοσμίων σταθερών είναι τέτοιες ώστε υποχρεωτικά νά όδηγούν στήν έμφάνιση και στή ζωή τού ανθρώπου στή γή^{^[8]}, ή θέλουν τήν ύπαρξη άλλων όντων στο σύμπαν όχι γιά νά έπικοινωνούν μαζί τους -αύτο δέν μπορεί νά γίνει-αλλά προκειμένου νά καταρριφθεί ή μοναδικότητα τού ανθρώπου. Προτιμούν νά διακηρύσσουν ότι ό ύλικος κόσμος, το σύμπαν, είναι αποτέλεσμα τύχης, προέκυψε δηλαδή έκ τού μηδενος χωρις θεϊκή παρέμβαση ή ότι εϊμαστε μία «ανακατανομή τού τίποτα»^{^[9]}, δηλαδή όντα πού προέκυψαν τυχαία απο το μπέρδεμα τού τίποτα μέ τον εαυτό του (!), παρά νά όμολογήσουν ότι είμαστε θεόπλαστοι, μάλιστα «κατ' είκόνα και όμοίωσιν Θεού». Προβάλλεται έτσι μία ανθρωπολογία έξωφρενική μόνο και μόνο γιά νά διώξει στο περιθώριο το μεγαλείο τού «έν τιμή όντος ανθρώπου». Προτιμάται ή ύλικότητα ή ή τυχαιότητα, ή έφημερότητα και ή ζωικότητα τής ανθρώπινης φύσης, προκειμένου νά ανατραπεί ή θεϊκή της προέλευση. Ένας άνθρωπος δυνατος σάν δεινόσαυρος, μέ παρελθον πιθήκου, μέ προέλευση αμοιβάδας, μέ προοπτική το μηδέν, θνητος θεος ό ίδιος, χωρις το μυστήριο τού αίώνιου Θεού μέσα του ή τήν παρουσία Του γύρω του· «άνθρωπος έν τιμή ων ου συνήκε, παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ώμοι-ώθη αΰτοΐς»! ^{^[10]}

(β) Οί περί του Θεου αντιλήψεις

Όλα αύτά προφανώς καταργούν τον λόγο και τήν ύποψία τού έπέκεινα, τού έξω απο μας, τον κόσμο και τή λογική μας. Δέν υπάρχει ή ανάγκη τού Θεού. Ούτε ή προσδοκία Του. Το ποιός και το πώς, το ποιος δηλαδή είναι ό αληθινός Θεός ή τό τι είναι, άν είναι δύναμις ή έννοια ή οντότητα ή πρόσωπο ή τό πώς ένεργεί και τό γιατι ένεργεΤ έτσι, δέν υφίστανται πλέον ούτε ώς έρωτήματα. Τό μόνο πού ακόμη ακούγεται είναι τό άν και τό που. Τό άν υπάρχει Θεός και τό ποΰ είναι, γιατι δέν έμφανίζεται μέ τρόπους συμβατούς μέ τη λογικη και τις αίσθήσεις μας. Και αύτό όχι ώς προβληματισμός πού όδηγεΤ σέ αναζήτηση, αλλά ώς αμφισβήτηση πού διακηρύσσει την απόρριψη. Ακόμη και οί πιστοί, όσοι όμο-λογοΰμε πίστη, έχουμε μπολιαστεί από έρωτήματα τέτοιας αμφισβήτησης.

Όλη αύτη ή αντίληψη ξεχύνεται στις μέρες μας μέσα από έκδόσεις πού κυκλοφοροΰν ώς best sellers, όπως: «Τό τέλος τής πίστης» τοΰ Σάμ Χάρις^{^[11]}, ή «Επιστολή σέ ένα Χριστιανικό Έθνος» τοΰ ίδίου^{^[12]}, τό «Λύνοντας τά μάγια» τοΰ Ντάνιελ Ντένετ^{^[13]}, «Ή περί Θεοΰ αυταπάτη» τοΰ Ρίτσαρντ Ντόκινς^{^[14]} και τό «Ό Θεός δέν είναι τέλειος» τοΰ Κρίστοφερ Χίτσενς^{^[15]} ή από προκλητικές διαφημίσεις όπως αύτη τοΰ Ιδρύματος «Giordano Bruno» τής Γερμανίας μέ τό μήνυμα σέ πινακίδες τών λεωφορείων «Δέν υπάρχει, σχεδόν μέ βεβαιότητα, θεός» ή μέσα από εύρείας κλίμακος θεατρικά ή κινηματογραφικά έργα χαμηλής ποιότητος και ύπερβολικής ασεβείας.^{^[16]}

Δίπλα σέ αύτά ό Francis Collins, έπικεφαλης τοΰ προγράμματος αποκρυπτογράφησης τοΰ ανθρώπινου γονιδιώματος και σημερινός πρόεδρος τοΰ Έθνικοΰ Συστήματος Υγείας (ΝΙΗ) τών ΗΠΑ, μέ τό βιβλίο του «Ή γλώσσα τοΰ Θεοΰ»^{^[17]}, υποστηρίζει ότι τό θέμα τοΰ Θεοΰ δέν είναι θέμα έπιστήμης αλλά έπιστήμονα^{^[18]}, και ότι όλες οί παραπάνω αθεϊστικές διακηρύξεις δέν αποτελούν αποδείξεις τής έρευνητικής διαδικασίας, αλλά σαφείς πιστοποιήσεις αύθαίρετης κρίσης συγκεκριμένων έπιστημονικών έγκεφάλων. Αύτά απο τον μεγαλύτερο έπι-στήμονα, μέ έξαιρετικής ακριβείας έπιστημονικο λόγο, μέσα απο μία περιπέτεια αδυσώπητου προσωπικού προβληματισμού. Ένα μοναδικο βιβλίο πορείας προς τήν πίστη απο τον καλύτερο έκπρόσωπο τής γενετικής, το όποιο όμως παραμένει άγνωστο και συναντα δυσκολίες στήν κυκλοφορία του! Τούτο διότι, ένώ ή Γενετική έπιστρατεύεται γιά νά καταδείξει τήν έπιστημονική απόρριψη τού Θεού, ό κορυφαίος γενετιστής όμολογεΤ τή συνάντηση μαζί Του!

Ή τραγική διαπίστωση είναι ότι τον Θεο δέν Τον θέλει ή έποχή μας. Έπι-μένει ότι δέν ύπάρχει. Αύτο πού παραμένει είναι το φαινόμενο και ή κουλτούρα τής θρησκείας. Οί θρησκείες όμως είναι προϊόντα κάποιας άλλης έποχής πού έμεΤς κληρονομήσαμε και τώρα, ένώ δέν τις έχουμε ανάγκη, δέν μπορούμε νά απαλλαγούμε. Δέν μας χρειάζεται ένας θεος γιά νά έξηγήσουμε τον κόσμο ή νά κάνουμε δύσκολα πράγματα. Πλέον τά έξηγούμε όλα μέ τήν έπιστήμη μας και κάνουμε ό,τι θέλουμε μέ τήν τεχνολογία μόνοι μας.

Αύτοι πού τήν χρειάζονται είναι όλο και λιγότεροι, όλο και πιο άρρωστοι. Όσοι ταλαιπωρούνται μέ το άγνωστο πού όμως όλο και περιορίζεται, ή μέ το συναίσθημα πού όμως και αύτο όλο και έκλογικεύεται και ίσοπεδώνεται. Τελικά τον Θεο ούτε τον βλέπουμε ούτε τον χρειαζόμαστε ούτε και τον θέλουμε. Δέν είναι κάποιος, αλλά είναι κάτι πού μέ κάθε τρόπο πρέπει νά αποβληθεί απο τή ζωή μας!

Αύτά προσπαθούν νά μας κάνουν νά πιστεύσουμε. Ή Βαβελική αντίληψη αναβιώνει στον 21^ο αίώνα όσο ποτέ ξανά, μάλιστα συνδυασμένη πάλι μέ σοδο-μικά φαινόμενα! Τελικά, ή έποχή μας, αγνοώντας τήν έλευθερία τής αλήθειας, μας σκλαβώνει στή φυλακή τής πραγματικότητας.

(γ) Οί περί τής Εκκλησίας αντιλήψεις

Ύπο τήν έπήρεια όλου αύτού τού πλαισίου σκέψης δημιουργείται και ή αντίληψη περι Έκκλησίας στις μέρες και στον τόπο μας. Ή Έκκλησία κηρύσσει τήν πίστη στον Θεο και τήν ζωή κατά το ίερο Εύαγγέλιο, όμιλεΐ γιά Τριαδική Θεότητα, γιά ένανθρώπηση τού Υίού και Λόγου τού Θεού έν τω προσώπω τού Ιησού Χριστού, γιά κοινωνία τού Αγίου Πνεύματος, γιά έν Χριστω ζωή κλπ.

Αύτά όλα υπερβαίνουν τόν σύγχρονο άνθρωπο, κυρίως τόν νέο. Ούτε τά γνωρίζει, ούτε τά κατανοεί, ούτε τά θέλει. Θεωρεί την Εκκλησία ώς μία θρησκευτικη έκφραση έναντίον τής όποίας έχει ήδη προϊδεασθεί από τούς πανίσχυρους μηχανισμούς τής σύγχρονης κοινωνίας.

Ή Εκκλησία γιά τόν μέσο σύγχρονο άνθρωπο και είδικότερα τόν σύγχρονο νέο Έλληνα, είναι κάτι πού έχει χαρακτηριστικά αταίριαστα μέ τό σήμερα. 'Άς δοΰμε τό περίγραμμα τής νέας είκόνας πού τείνει νά έπι κρατήσει.

(1)Είναι ένα κοινωνικο-ψυχολογικό κατασκεύασμα γεμάτο δογματικές διακηρύξεις, τύπους και συμβολισμούς, απίστευτες και υπερβολικές αφηγήσεις πού δέν έχουν καμμία σχέση μέ την πραγματικότητα τής ζωής και στην καλύτερη περίπτωση παρουσιάζουν την πιθανότητα ώς υποβάλλουσα αλήθεια γιά νά πείσει, νά δημιουργήσει οπαδούς ή νά κρατήσει τόν ίστορικό ρόλο ύπάρξεώς της. Δέν έχει καμμία σχέση μέ την πρόοδο και την ανάπτυξη. Είναι ό,τι συντηρητικότερο ύπάρχει στις μέρες μας. Είναι όπιο πού ναρκώνει.

(2)Εκφράζει μιάν άλλην έποχή. Δημιούργησε και διαμόρφωσε κάποιον πολιτισμό πού ταίριαζε σέ άλλους ανθρώπους μέ άλλες είκόνες γιά τη ζωή. Ακόμη και τό ώραΤο τό έννοεΤ μέ όρους παρωχημένους. Οί πλούσιοι συμβολισμοί της, οί πανηγύρεις και οί εορτασμοί της, ή μουσικη και ή αίσθητική της δέν έχουν σχέση μέ τό σήμερα. Επιπλέον, οί αφηγήσεις της, οί ίστορικές βάσεις τών εορτών της, ή έκ Παρθένου γέννηση, ή Μεταμόρφωση, ή Ανάσταση, ή Πεντηκοστή, τά θαύματα όπως ό πολλαπλασιασμός τών άρτων, απευθύνονται σέ έποχές πού αρέσκονταν σέ ύπερβολικές μυθοπλασίες και δέν έχουν σχέση μέ τη δική μας πού αξιώνει αποδείξεις, λιτότητα έκφράσεων και σαφήνεια.

(3)Ταυτίσθηκε μέ τό κοσμικό σύστημα και τό έκμεταλλεύθηκε γιά νά αποκτήσει δύναμη, έπιρροή, πλοΰτο. Και σήμερα πού αύτό απομυθοποιείται καταρρέει μαζί του. Αύτό τό σύστημα τής έδωσε την περιουσία της και τόν ρόλο της, γι' αύτό και σήμερα οφείλει νά τά έπιστρέψει όλα και αμέσως νά καταργηθεί. Κατέχει αμύθητη περιουσία την όποία αρνείται μέ ποικίλα έπιχειρήματα και αναληθείς δικαιολογίες νά αποδώσει στόν λαό, ό όποιος και ανάγκη την έχει και τοΰ ανήκει.

(4)Ό λόγος της δέν έχει σχέση μέ τη ζωή της, ούτε τό κήρυγμα μέ τις πράξεις και τά έργα τών οπαδών της. Ή διάλεκτός της είναι πομπώδης, μη κατανοητή, μιλάει γιά έννοιες πολύ αφηρημένες, ύψηλές και αμφίβολες μέ τέτοια βεβαιότητα πού όχι μόνον δέν πείθει, αλλά και έπειδη δέν έπιβεβαιώνονται στην καθημερινότητα τής ζωής καλλιεργεί τό ψέμμα και την υποκρισία. Οί άγιοί της έζησαν και τά θαύματα συνέβησαν σέ άλλες έποχές, ένώ οί σημερινοί άγιοι είναι δήθεν κρυμμένοι και τά θαύματα είτε είναι φτιαχτά είτε δέν μπορούμε έμεΤς νά τά δούμε. Γι' αύτο και τελικά δέν τά πιστεύουμε.

(5)Το κήρυγμα και οί έπαγγελίες της προσφέρουν κάτι πού το ονομάζει ή ίδια μέν αλήθεια, αλλά αλήθεια δέν ύπάρχει, δέν αποδεικνύεται, δέν μας ένδια-φέρει, δέν σχετίζεται μέ τήν πραγματικότητα, δέν έπηρεάζει τήν καθημερινότητα και δέν τήν διορθώνει. Γι' αύτο ούτε μας αρέσει ούτε μας απασχολεί. Ούτε πού τήν έχουμε ανάγκη.

(6)Ή Εκκλησία αποτελεί έστία συμβιβασμού, ασυνέπειας, υποκρισίας, υπερβολικής χλιδής, συμφερόντων τών ολίγων είς βάρος τών πολλών, ακόμη δέ και ηθικής διαφθοράς και διαπλοκής, χώρο σκανδάλων. Όχι άπλά δέν μας ένδι-αφέρει ή δέν τήν καταλαβαίνουμε, αλλά θέλουμε νά απαλλαγούμε απο αύτήν. Φταίει πολύ γιά τά έπικρατούντα κοινωνικά δεινά. Δέν είναι μόνον όπιο πού ναρκώνει τή σκέψη, αλλά είναι και δηλητήριο πού αρρωσταίνει τις κοινωνίες.

(7)Παρά ταύτα χρειάζεται σέ κάποιους πού διαθέτουν περιδεεΤς συνειδήσεις ή δέν μπορούν νά απαλλαγούν απο φόβους και ανασφάλειες ή πού συντηρούνται μέ ίδέες και φαντασιώσεις. Χρειάζεται ένδεχομένως και ώς πολιτικος αντίλογος σέ άλλες θρησκείες ή ώς συντηρητής ένος ίστορικού παρελθόντος. Χρειάζεται έπίσης και γιά τον μηχανισμό της, ό όποιος σέ συνδυασμο μέ τή διδασκαλία της περι έθελοντισμού και προσφορας και τις οίκονομικές δυνατότητές της, θά μπορούσε νά βοηθήσει τούς αναξιοπαθούντες τών κοινωνιών μας. Τήν κατανοούμε και τήν ανεχόμαστε μόνο γιά τον κοινωνικό της ρόλο. ΈκεΤ έξαντλεΤται ή αποστολή της.

(δ) Οί περί τής ηθικής αντιλήψεις - Αλλοίωση ήθικοΰ κριτηρίου

Τέλος, ή έννοια τής ηθικής έχει έντελώς αλλοιωθεί. Οί λεγόμενες παγκόσμιες αξίες, όπως ή αλληλεγγύη, ό αλληλοσεβασμός, ή αξιοπρέπεια, ή δικαιοσύνη, ή δημοκρατία αντικατέστησαν τις αρετές. Το νά κρατήσεις ένα έμβρυο πού έλεγχόμενο προγεννητικά παρουσιάζει κάποια πάθηση «έλέγχεται ηθικά» κατά τήν Έθνική Επιτροπή Βιοηθικής^{^[19]}. Ό εύγονισμος και ή εύθανασιακή αντίληψη παρουσιάζονται μέ ηθικές βάσεις και σταδιακά νομιμοποιούνται. Αντίθετα ό σεβασμος τής ζωής και ή συστολή μας απέναντι στον απόλυτο έλεγχό της απορρίπτεται απο τήν νέα ηθική αντίληψη.

Αύτο πού έπικρατεί είναι ό ύπερβολικος τονισμος τών ατομικών δικαιωμάτων. Έλευθερία είναι νά κάνεις ό,τι θέλεις. Ό λαος έχει και δίκιο και δύναμη. Ή σχέση του μέ τήν έξουσία δέν έχει ίδεολογική βάση. Δέν έκλέγουμε τούςκαλύτερους γιά νά μας διοικήσουν ή γιά νά μας διορθώσουν, αλλά αύτούς πού ύπηρετοΰν τά μικροσυμφέροντά μας. Αύτό γεννα την ήθικη τής διαμαρτυρίας, τής αγανάκτησης, τών συνεχών διεκδικήσεων. Επίσης, τά λεγόμενα ατομικά δικαιώματα έφεραν την «σεξουαλικη απελευθέρωση» τής γυναίκας, την αντικατάσταση τοΰ γάμου από τά σύμφωνα συμβίωσης, τις παρελάσεις και τούς γάμους τών όμοφυλοφίλων. Σάν νά έπεισαν οί τελευταίοι ότι τό πάθος τους οφείλεται σέ γονίδιο και τό ονόμασαν ιδιαιτερότητα, την όποία και πρέπει νά διεκδικήσουν και προκλητικά νά έπιδείξουν. Κανένας όμως δέν σκέπτεται μήπως και ή παιδοφιλία έχει γονιδιακό υπόβαθρο, όπότε θά έπρεπε νά εϊμαστε πιό ανε-κτικοϊ απέναντί στούς παιδεραστές. Τό ϊδιο και ή έγκληματικότητα. Ανοχη στούς λαθρομετανάστες, έλεύθερες συμβιώσεις, σεβασμός στόν σεξουαλικό προσανατολισμό, νομιμοποίηση τοΰ εύγονισμοΰ και τής εύθανασίας και άλλα συναφή πού έπονται αποτελοΰν έκφράσεις τής νέας ήθικής.

Τό φρόνημα τής Ορθόδοξης μαρτυρίας

Μέσα λοιπόν σέ αύτην την ατμόσφαιρα αντιλήψεων τό έρώτημα είναι πώς πρέπει νά κινηθοΰμε ώς Εκκλησία. Πώς θά καταθέσουμε τη μαρτυρία μας σέ ανθρώπους πού είναι έντελώς αδιάφοροι, προκατειλημμένοι ή και αρνητικοι απέναντι και μόνο στην έννοια τοΰ Θεοΰ; Πώς θά μιλήσουμε γιά τόν Θεό σέ κάποιον πού δέν Τόν θέλει, αίσθάνεται πώς δέν Τόν χρειάζεται, δέν τόν απασχολεί, δέν Τόν υποψιάζεται; Ό Απόστολος Παΰλος βρήκε στην Αθήνα βωμό αφιερωμένο στόν άγνωστο Θεό. Βρήκε σπόρο πίστεως και αναζήτησης. Οί τότε Αθηναίοι έψαχναν τόν Θεό. Οί σημερινοι αρνοΰνται και τούς βωμούς. Οί αντιδράσεις γιά νά κτισθεί σήμερα ένας ναός είναι γνωστές σέ όλους μας. Γιά την έποχή μας μαλλον ίσχύει τό «πλήν ό Υιός τοΰ ανθρώπου έλθών άρα εύρήσει τήν πίστιν έπί τής γής;»^{^[20]}

Οφείλουμε έπίσης νά όμολογήσουμε ότι τό δηλητήριο αύτών τών νέων αντιλήψεων έχει διεισδύσει και μέσα στόν έκκλησιαστικό οργανισμό και έκδη-λώνεται ώς έκκοσμίκευση, ώς κόπωση και έφησυχασμός, ώς γενικευμένη απροθυμία, ώς δειλία, ώς συμβιβασμός και συσχηματισμός, ώς τήρηση τύπων και όχι βίωση μυστηρίου, ώς ορθολογισμός, πού κατά παράξενο τρόπο συνυπάρχει μέ ένα φρόνημα αφελοΰς έπαρχιωτισμοΰ ή και νοσηροΰ συντηρητισμοΰ.

Αύτό όμως πού μέσα στην ίστορία βλέπουμε νά λειτουργεί ώς μάχαιρα μαρτυρίας είναι ή προφητικότητα του λόγου, ή βεβαίωση τοΰ κηρύγματος απο σημεία^{^[21]}, το πνεύμα τής αύτοθυσίας και τού μαρτυρίου, ό ήρωισμος τού απολύτου τής ασκητικής έπιλογής, ή διάκριση τού μέτρου τής ποιμαντικής, ή απόδειξη τής άγιότητος μέσα απο έργα. Εκκλησία χωρις έμφανή στοιχεία μετάνοιας, χωρις σύγχρονα σημεία, χωρις μαρτυρικο φρόνημα, χωρις ασκητική ζωή, χωρις ανιδιοτελή ποιμαντική μέριμνα, χωρις καρπούς αρετής και άγιότητος αποτελεί λόγον εύσεβείας μέ ταυτόχρονη άρνηση τής δυνάμεώς της^{^[22]}. Ό λόγος της πρέπει νά είναι προφητικός, λόγος πίστεως στον Χριστο και όχι άπλή διδασκαλία ηθικής ή προτροπή έργων κοινωνικής αγάπης. Κορμος τής έκκλησιαστικής μαρτυρίας δέν είναι τά έργα τής αγάπης, ούτε βέβαια ό θεολογικος στοχασμός, αλλά ή βιωμένη προφητική θεολογία και αλήθεια, ή ζωή και όμολογία τής πίστεως.

Δίπλα σέ αύτά, δέν μπορεί ή αλήθεια νά μήν έκφράζεται μέ είλικρίνεια. Ό λόγος τής Εκκλησίας πρέπει νά διακρίνεται γιά τήν αυθεντικότητα τής μαρτυρίας, τήν εύθύτητά του, όπως και γιά τήν απόλυτη συμβατότητα μέ τή ζωή και τά έργα μας. Δέν μπορεί όταν ή ζωή μας πάσχει ό λόγος μας νά είναι δυσανάλογα πληθωρικός. Ή αλήθεια είναι υπερβατική, μπορεί νά μήν κατανοείται. Ή ζωή όμως είναι το όρατο και ψηλαφητο μέρος τής αλήθειας, ή σάρκα της. Σωτη-ριώδες μήνυμα χωρις παρουσία αίσθητών και μυστικών αρετών, δίχως το άρωμα τής κατά χάριν ζωής και τής άγιότητος δέν πρόκειται κανεις νά το προσέξει. Και αύτο δέν είναι υπόθεση τών κοινωνιών· είναι προϋπόθεση τής έκκλησιαστικής κοινότητος. Ή κατηγορία πού μας προσάπτουν γιά ξύλινο, τυποποιημένο και συνάμα πομπώδη λόγο έχει ασφαλώς τή βάση της. Σέ μία έποχή και κοινωνία πού ένα ζεις και δέκα δείχνεις, καλύτερα δέκα νά ζούμε και ένα νά όμολογούμε.

Κάποιοι ύποστηρίζουν ότι μας χρειάζεται έκσυγχρονισμος και προσαρμογή στά σημερινά δεδομένα και άλλοι έπιμένουν ότι ό έκκλησιαστικος λόγος πρέπει νά διατηρήσει τή διαχρονικότητα και τήν ετερότητα τοΰ μηνύματος πού κομίζει, όπως αύτο συνέβη στήν παράδοσή μας. 'Άς μού έπιτραπεΤ νά τοποθετηθώ προσωπικά: Ό λόγος τού Θεού δέν είναι έκ τού κόσμου τούτου· είναι μυστήριο, αποκάλυψη τού απροσίτου και τού ακατανοήτου, το όποιο όμως είναι μεθε-κτο απο τον άνθρωπο. Ό Κύριος όταν μίλησε γιά το σώμα και το αίμα Του στούς έβραίους δέν στρογγύλεψε τον λόγο Του, μέ αποτέλεσμα νά Τον έγκα-ταλείψουν κάποιοι απαντώντας ότι «σκληρός ό λόγος ούτος^{^[23]}». Αλλά και στο κήρυγμα τής Πεντηκοστής, όπου το άκουσμα ήταν «ξένον» και το θέαμα «έτερον», κάποιοι θεώρησαν ότι οί απόστολοι «ήσαν γλεύκους μεμεστωμένοι»^2Λ. Τό ϊδιο συμβαίνει και μέ τόν Παΰλο στην Αθήνα· μίλησε σαφώς γιά αναστάντα Χριστό και οί όρθολογιζόμενοι φιλοσοφοΰντες τοΰ απήντησαν είρωνικά «άκουσό-μεθά σου καί πάλιν»»^{^[24]}. Τά τρία αύτά δημόσια κηρύγματα παρουσίασαν την αλήθεια τής πίστεως ώς μυστήριο, αύτη αρχικώς απερρίφθη, ή κατάθεσή της όμως ώς σπόρου στην γή τών τότε κοινωνιών βλάστησε και μάλιστα θαυμαστώς. Αύ-τό πού τελικά χρειάζονται τά σύγχρονα «έθνη» δέν είναι τόσο ή κατανόηση τοΰ μηνύματος, όσο ή έκπληξη τοΰ μυστηρίου και ή μετά φόβου Θεοΰ και συστολής κατάθεση τής μαρτυρίας του διά τοΰ στόματος και τής ζωής τής Εκκλησίας.

Ή Εκκλησία είναι καθολική καί αποστολική. Αύτό σημαίνει ότι ή όλη της παρουσία δέν μπορεί νά έχει καμμία σχέση μέ τόν έπαρχιωτισμό, τόν ρατσισμό, τόν φόβο τών ανθρώπων. Σέ μιά έποχη και έναν κόσμο ξεγελασμένο από κηρύγματα ένότητος, ύμνους δημοκρατίας και έπαγγελίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπου ή έννοια τής έλευθερίας έχει χαθεί, όπου οί άνθρωποι όλο και περισσότερο περιχαρακώνονται πίσω από τά τείχη τοΰ ασφυκτικοΰ ατομισμοΰ και οί κοινωνίες συνωστίζονται μέσα στούς θαλάμους μιας παγκόσμιας ήλεκτρονικής φυλακής, βασικό στοιχείο τής μαρτυρίας τής Εκκλησίας είναι ή οικουμενικότητα του κηρύγματος, τό άνοιγμα είς «πάντα τά έθνη», ή απέραντη χωρη-τικότητά της, ή εύρύτητα, τό έλεος, ή έλευθερία της, όλα αύτά σέ συνδυασμό μέ τη σαφήνεια και την τόλμη τής όμολογίας της.

Πρακτικές προτάσεις

'Άς μοΰ έπιτραπεί νά κλείσω την σύνοπτικη αύτη παρέμβασή μου μέ μερικές πρακτικές προτάσεις, οί όποιες κάτω από όρους θά μποροΰσαν νά ύλοποιή-σουν τις παραπάνω θέσεις.

(1) Τό πρώτο πράγμα είναι ή ζωή μας ώς Εκκλησιών. Όταν ή είκόνα μας, αντανάκλαση μαλλον τοΰ φρονήματός μας, ταυτίζεται μέ έπίδειξη κοσμικής δυνάμεως, μέ έριδες και διαμάχες γιά ανούσια πράγματα, μέ διεκδικήσεις δικαιωμάτων, μέ έγωιστικές αντιπαραθέσεις και συνεχείς ανταγωνισμούς, μέ πρωτοκαθεδρίες, μέ ύπερθετικούς τίτλους πού ούτε αξία έχουν ούτε κανεις τούς πιστεύει, τότε τό μήνυμά μας δέν έχει την έτερότητα τής θεϊκής μαρτυρίας πού έπαγ-γέλλεται την αλήθεια, αλλά τό ϊδιο έκφράζει μιά αποκρουστικη και προκλητικη διάψευση τών έπαγγελλομένων. Καιρός οί δομές τής συνοδικής και συλλογικής έκκλησιαστικής έκφρασης (π.χ. ή έκλογη τών έπισκόπων) νά αποκτήσουν συμβατότητα μέ τόν ευαγγελικό λόγο.

(2)Τό ζωντάνεμα τής δικής μας ζωής. Θά πρέπει νά όμολογήσουμε ότι ή μαρτυρία δέν δίνεται ώς όφειλη στόν κόσμο, αλλά αναδύεται φυσικά και αύθόρμητα. Θά μποροΰσε νά τρώμε νηστήσιμα φαγητά αλλά νά μην ξέρουμε νά νηστεύουμε, νά λέμε προσευχές αλλά νά μην γνωρίζουμε νά προσευχόμαστε, νά πηγαίνουμε στη έκκλησία αλλά νά μην λατρεύουμε, νά διαβάζουμε βιβλία αλλά νά μην καλλιεργούμεθα, νά έξομολογούμαστε τις αμαρτίες μας αλλά νά μην μετανοοΰμε, νά κοινωνοΰμε ϊσως και συχνά αλλά νά μην μυσταγωγούμεθα, νά τηροΰμε τούς έκκλησιαστικούς νόμους και τις εύαγγελικές έντολές αλλά νά μην έχουμε την χάρι. Οί ίερεΤς μας από τελετουργοι πρέπει νά γίνουν μυσταγω-γοί, ό λαός μας από έκκλησιαστικοι όπαδοι πρέπει νά γίνουν πιστοί, τά δόγματά μας πρέπει νά γίνουν ζωή, ή Σύνοδός μας από διοικητικό σώμα πρέπει νά λει-τουργεΤ ώς πνευματικός έκφραστης τής θείας βούλησης στη ζωή μας. Τότε ή όποια μαρτυρία, ακόμη και αύτη τής σιωπής, ακόμη και άν παρουσιάζει ατέλειες, είναι αληθης και λειτουργεί ώς μάχαιρα τοΰ Πνεύματος.

(3)Θά πρέπει ή παιδεία τής πίστεως και ή έκκλησιαστικη καλλιέργεια νά έχουν στοιχεία ζωντανής κατήχησης και όχι σχολικοΰ μαθήματος. Ή εύθύνη τοΰ καταρτισμοΰ τών πιστών βαρύνει αποκλειστικά την ϊδια την Εκκλησία. Είναι μέρος τής ζωής της. Οφείλουμε ίδιαίτερα νά έπιμεληθοΰμε την κατήχηση σέ καθημερινη βάση και νά συνδυασθεί ή διδασκαλία μέ τη λατρεία και τη συμμετοχη στην έκκλησιαστικη ζωή. Αύτό πρέπει νά αρχίσει όχι μέ απόφαση τής Συνόδου αλλά μέ άμεση ένεργοποίηση τών έπισκόπων.

(4)Μεγάλη παρακαταθήκη τής Εκκλησίας μας αποτελεί ή Λειτουργική ζωή. Την ανάγκη της αλλά και τά αποτελέσματά της τά ζοΰμε σέ κάποιο βαθμό όλοι μας. Μέσα από αύτην τό 'Άγιον Όρος μαγεύει και τούς πλέον άσχετους μέ την πίστη έπισκέπτες του. Ή λειτουργικη αναγέννηση γιά την όποία τόσος λόγος γίνεται στις μέρες μας είναι περισσότερο αναγκαία παρά ποτέ. Όχι όμως μέ όρους έκσυγχρονισμοΰ και έκκοσμίκευσης πού μπορεί νά την μεταβάλλουν από μυσταγωγία σέ τέχνη ή από μυστήριο και λατρεία σέ δρώμενο και αναπαράσταση. Λατρεία δέν σημαίνει τάξη, σωστό τυπικό και κατανόηση. Σημαίνει μέθεξη και μυσταγωγία. 'Άν την έκκοσμικεύσουμε θά την καταστρέψουμε. Επίσης, πρέπει ή λατρεία μας νά γίνει κατά τό δυνατόν συμμετοχικη (π.χ. κοινη απαγγελία Συμβόλου Πίστεως, Κυριακής προσευχής, ψαλμωδία κ.λπ.)

(5)Πρέπει όπωσδήποτε νά δημιουργήσουμε άλλη σχέση μέ τόν λαό τοΰ Θεοΰ και γενικότερα μέ την κοινωνία. Νά πλησιάσουμε τόν λαό !!!. Όχι μόνο νά φροντίσουμε, αλλά κυρίως νά έμπνεύσουμε. Δέν μπορούμε πλέον νά πείσουμε μέ δελτία τύπου και ανακοινώσεις ή μέ προβολή τού έργου μας μέσα απο τά ΜΜΕ. Ή είς βάρος τής Εκκλησίας μας προκατάληψη έχει πλέον αποκτήσει ρίζες βαθιές στήν καρδιά τού λαού και το γενικότερο κλίμα είναι έξαιρε-τικά δυσμενές. Ή συμπόρευσή μας μέ το κοσμικο σύστημα έξουσίας πρέπει ριζικά νά αναθεωρηθεί. Τίποτα δέν είναι πλέον δεδομένο. Ή δυτικότροπη σχέση Εκκλησίας και Κράτους πού μας έπιβλήθηκε κι έμεΤς αποδεχθήκαμε καίρια έπληξε τήν παραδοσιακή σχέση Εκκλησίας και λαού. Ήρθε ή ώρα πού ώς Εκκλησία πρέπει έν τοις πράγμασι νά τήν καταγγείλουμε ώς έκτρωμα. Αύτο δέν είναι πολύ δύσκολο, δεδομένης τής ίστορικής σχέσης Έκκλησίας και λαού στον τόπο μας.

(6)Έπίσης, ύπάρχουν και ανάγκες έξω απο το άμεσο πεδίο εύθύνης και αρμοδιότητος τής Εκκλησίας. Έτσι, στον τόπο μας ή Εκκλησία οφείλει νά πρωτοστατήσει στον αγώνα γιά τήν διαφύλαξη τής ιστορίας, γιά τή διατήρηση τής έθνικής ίδιοπροσωπείας και τής γλώσσας, γιά τήν έπιβίωση τών ηθικών αρχών και τού δικαίου. Κάποιος πρέπει νά πει τά πράγματα μέ το όνομά τους. Αύτά όλα χωρις κοσμικο φανατισμο και έμπάθεια, αλλά ώς έκφραση όμολογίας τής αλήθειας πού ποικιλότροπα πολεμείται, όχι έκμεταλλευόμενη τήν κοσμική της δύναμη αλλά αξιοποιώντας τήν πνευματική της παρακαταθήκη. Στο πλαίσιο αύτο ή όλη προσπάθεια ανάδειξης τού λεγομένου «Τάματος τού Έθνους» σέ νέο όραμα, μέ σύνθημα «απο τον εύσεβή λαο γιά τον λαό», θά μπορούσε ύπο συγκεκριμένους όρους νά έχει μοναδικά στοιχεία έθνικής συσπείρωσης, έπιστρο-φής στήν ίστορία, σύγχρονης δημιουργίας, ανάδειξης τής δύναμης τής Έκκλη-σίας και φυσικά ανανέωσης τής σχέσης της μέ τον λαό.

(7)Ή ζωή τής Έκκλησίας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη μέ τον πολιτισμό. Εκκλησία πού δέν παράγει πολιτισμο είναι όργανισμος χωρις ζωή. Ή αλήθεια και ή ομορφιά συμβαδίζουν. Ή έποχή μας δέν έχει πλέον εύγένεια και αίσθητική. Δέν παράγει πολιτισμό. Καιρος έμεΤς νά καλύψουμε το υφιστάμενο κενό. Νά δώσουμε πολιτισμό. Περιορισθήκαμε στά συσσίτια, στά κοινωνικά παντοπωλεία, στά ίατρεΤα, στά γηροκομεία. Αύτο είναι πολύ σημαντικο αλλά δέν αρκεί. Εκκλησιαστικές τέχνες, ποίηση, λογοτεχνία, ανάδειξη τής ύγιούς λαογραφίας θά μπορούσαν κάλλιστα νά καλύψουν το κενό πολιτισμού στις μέρες μας. Αύτο όμως συμβαδίζει μέ τήν ποιότητα, τήν πρωτοτυπία, τήν ίδιοφυ'ί'α, το μεγαλείο και φυσικά προϋποθέτει πνευματική ακμή. Είναι αδικία νά μήν αξιοποιήσουμε τήν τεράστια και μοναδική έμπειρία τής παραδόσεώς μας. Καιρος νά προσφέρουμε τήν αλήθεια πάνω σέ ένα όχημα κουλτούρας και πολιτισμού.

(8)Στήν πορεία της ή Εκκλησία μέσα στήν ίστορία πάντοτε σεβάσθηκε τή σοφία τών γερόντων αλλά και συγκίνησε τις άγνές νεανικές ψυχές. Απο τή μαρτυρία της δέν έλλειψαν ποτέ οί νέοι. Σήμερα είναι αλήθεια ότι τουλάχιστον φαινομενικά έχει κοπεί τό νήμα τής σχέσης της μέ τόν νεανικό κόσμο και ή απήχησή της σέ αύτόν, μέ αποτέλεσμα ή νεότητα νά αγνοεί τη διάλεκτό της και νά μένει ξεκομμένη από τό σωτήριο μήνυμά της. Στό δύσκολο αύτό σημείο πρέπει νά δημιουργηθεί ένα ανανεωτικό κίνημα. Ό λόγος μας σήμερα πρέπει νά είναι ξεκάθαρος, τολμηρός, σύγχρονος, έλπιδοφόρος, νεανικός, ήρωικός. Μόνο μέ τέτοια στοιχεία στη γενικη μαρτυρία της θά μπορέσει νά κατακτήσει τις αποπροσανατολισμένες και δίχως καμμία έλπίδα νεανικές καρδιές. Ή έπικρατοΰσα αντίληψη ότι τό μήνυμα τής Εκκλησίας συμβαδίζει μέ τόν συντηρητισμό είναι ασυγχώρητο λάθος πού πρέπει νά αποβληθεί από τό φρόνημα και τη ζωή μας. Ό συντηρητισμός δέν είναι αρετή. Ή αλήθεια τοΰ Θεοΰ είναι κατ' έξοχην έπανα-στατική, ανατρεπτική, απρόβλεπτη, γεμάτη έκπλήξεις, πλούσια σέ αίφνιδιασμό, έλευθερία και δύναμη. Ό,τι ζητάει μιά διψασμένη νεανικη ψυχή.

(9)Ιδιαίτερη προσοχη πρέπει νά δοθεί στην σχέση μας μέ την έπι-στήμη. Την έπιστήμη δέν ύπάρχει κανένας λόγος νά την φοβόμαστε. Τά προβλήματα πού φαινομενικά ύπάρχουν όφείλονται αποκλειστικά στη δυτικη θεώρηση τής πίστεως, ή όποία έπικίνδυνα και αθεολόγητα όρθολογιζομένη έρμηνεύ-ει στενά τό μυστήριο τοΰ κόσμου, τής ζωής και τοΰ άνθρώπου και αναζητεί έρείσματα στά έκάστοτε έπιστημονικά έπιτεύγματα. Ή σύγχρονη έπιστήμη δέν απειλεί την πίστη μας. Αντίθετα, την έπιβεβαιώνει -και μάλιστα πανηγυρικά-όπως την ζει ή Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Θά μποροΰσε σήμερα νά γραφεί μιά θαυμάσια Εξαήμερος, αξιοποιώντας τά έκπληκτικά πορίσματα τών συγχρόνων φυσικών και βιολογικών έπιστημών, όχι στη βάση τής κατά γράμμα συμφωνίας τής έπιστήμης μέ τό βιβλίο τής Γενέσεως, πού δήθεν «αποδεικνύει» την ύπαρξη τοΰ Θεοΰ, αλλά στην βάση μιας έντυπωσιακής συμβατότητος τής σύγχρονης έπιστημονικής κοσμολογίας και ανθρωπολογίας μέ την Ορθόδοξη θεολογία και τόν αποφατικό χαρακτήρα της, πού παραπέμπει στην αίώνια παρουσία Του και διακηρύσσει ότι «ό Θεός ούτε είναι ούτε μή είναι, άλλα ώς ό 'Ών ύπέρ είναι»!¹²⁶Τό έτος 2000 ή Ιερά Σύνοδος είχε οργανώσει ένα πρωτοποριακό Συνέδριο μέ τόν τίτλο «Επιστήμη, Τεχνολογία, Ορθοδοξία», τό όποιο θά έπρεπε χωρις καθυστέρηση νά έπαναληφθεΤ και μάλιστα μέ τη χρήση τής σύγχρονης τεχνολογίας. Ή ποιμαντικη εύθύνη μας νά ζεστάνουμε τις καλοπροαίρετες έπιστημονικές ψυχές και νά αξιοποιήσουμε τόν θησαυρό τών γνώσεών τους είναι έπιτακτική.

(10) Ανάλογη αντιμετώπιση πρέπει νά τύχουν και τά τεχνολογικά έπιτεύγματα. Είναι αλήθεια ότι έδώ τά πράγματα είναι πιό δύσκολα. Γιατι ύπάρχουν έφαρμογές κυρίως στον χώρο τών βιολογικών έπιστημών πού κυριολεκτικά σκοτώνουν το πνεύμα. Κατά το πρότυπο όμως τής Επιτροπής Βιοηθι-κής, θά μπορούσε νά δημιουργηθεί μία Επιτροπή Επιστημονικής Ηθικής και Αξιοποίησης τής Τεχνολογίας, ή όποία αφ' ένος μέν νά αξιολογεί τήν πρόοδο τών Επιστημών και τις έξελίξεις τής τεχνολογίας, αφ' έτέρου δέ νά αξιοποιεί μέ θεολογική ωριμότητα ό,τι αύτές προσφέρουν. Έπι παραδείγματι, δέν μπορούμε αύθαίρετα νά σχολιάζουμε σύγχρονα έρευνητικά έπιτεύγματα τής φυσικής, τής ίατρικής και τής γενετικής χωρις νά κατανοούμε τή φύση τους, οΰτε νά μιλούμε γιά τά προβλήματα πού δημιουργούνται απο τήν αλόγιστη χρήση τών σελίδων κοινωνικής δικτύωσης (έννοώ το ίδοββοοΚ ή το £ννίΙτ.θΐ-) χωρις νά έχουμε τήν απαιτούμενη κατάρτιση. Οί Επιτροπές αύτές θά πρέπει όπωσδήποτε νά έχουν διεθνή χαρακτήρα, νά όδηγούν σέ διορθόδοξη έπικοινωνία και νά έκφράζονται μέσα απο σύγχρονους δρόμους κοινωνικής ένημέρωσης. Έπίσης, ή συνετή αξιοποίηση τών διαδικτυακών μέσων, θά μπορούσε νά αποτελέσει μοναδικο έργα-λείο έκκλησιαστικής μαρτυρίας, ή δέ προσπάθεια πού τελευταία καταβάλλεται απο πλευρας Έκκλησίας τής λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού θά πρέπει νά προχωρήσει άμεσα χωρις τήν παραμικρή καθυστέρηση.

(11)Σέ μιά κοινωνία πού κυριαρχούν έννοιες όπως κέρδος, αμοιβή, μισθος είναι ανάγκη ή Έκκλησία νά απαντήσει προβάλλοντας αφ' ένος μέν τή ζωή τής θυσιαστικής φιλοπτωχείας και λιτότητος, αφ' έτέρου δέ τήν ανιδιοτελή προσφορά και τον εθελοντισμό. Και τή σχετική διδασκαλία διαθέτει και τήν έμπειρία και τοσα μέσα και τον μηχανισμό. Ο έθελοντισμος μπορεί νά συνεγείρει κόσμο και νά λάβει διαστάσεις έκκλησιαστικού κινήματος. Ήδη ύπάρχει πλούσια έμπειρία σέ άλλες Ορθόδοξες χώρες μέ θαυμαστά αποτελέσματα.

(12)Τέλος, ή Εκκλησία μας θά πρέπει νά αποτινάξει τον έπαρχιωτισμό της και νά δώσει έμφαση στήν οίκουμενική της διάσταση. Θεωρώ ότι είναι αναγκαία και έπιβεβλημένη ή ανάπτυξη όσο το δυνατον ίσχυροτέρων και ύγιεστέ-ρων διορθοδόξων σχέσεων. Στον τομέα αύτόν, ή Εκκλησία τής Ελλάδος έχει πολλά νά προσφέρει αλλά και πολλά νά ωφεληθεί. Πέραν όμως τού όποιου πρακτικού οφέλους (ανταλλαγή έμπειρίας, πολιτιστικές ανταλλαγές, αμοιβαίες οίκο-νομικές συνεργασίες, πολιτική στήριξη σέ περιόδους δοκιμασίας και τομείς αδυναμίας τής μιας απο τούς άλλους κλπ.), ή διεύρυνση τού πνευματικού όρίζοντος, ό πλατυσμος τής έκκλησιαστικής αγκαλιας και ή οίκουμενική αρμονία τής συμ-πόρευσής μας ώς Ορθοδόξων αποτελεί τήν έμπρακτη απόδειξη ότι ή Εκκλησία είναι «μία, αγία, καθολική και αποστολική».

Αύτή είναι ή πειστικότερη αντιπρόταση στις νέες αντιλήψεις, ή ίσχυ-ρότερη απο κάθε τεχνολογία θεολογία, ή δυνατότερη μαρτυρία μας ώς Έκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο. Σήμερα, το κενο τής πίστης στή Δύση, σύμφωνα μέ τον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων κ. Αναστάσιο^{^[25]}, το καλύπτει ό Μουσουλμανισμός. Ίσως ήρθε ή ώρα αύτο το κενο νά το καλύψει ή Ορθόδοξη Εκκλησία μας^{^[26]}.

1.Ὁμιλία στὴν ΤακτικὴΣύνοδοτῆςἹεραρχίαςτῆςἘκκλησίαςτῆςἙλλάδος 4 Ὀκτωβρίου2012

2.Νταντάνα, Μίνα: Ἡ γήρανση τοῦ πληθυσμοῦ καὶοἱνέεςπροκλήσειςστὴδιαμόρφωσητῶνπολιτικῶντῆςὙγείας www.papageorgiou-hospital.gr/cms/upload/.../kostos_nosileias.pdf.

Ἐπίσης www.inews.gr, 18.7.2011.

3 Πλάτωνος εἰς Μενέξενον,, [247a] 4 To Curiosity óô.ò 6.8.2012. 5 Voyager 2, .ἐκτοξεύθηκε στὶς 20.8.1977. 6 http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=465009 , 2.7.2012.

7Λουκ. κα΄ 25.

8 Ἀστερίου Χατζηνικολάου, Ὁ ἄνθρωπος μέσα στὸ σύμπαν, ἐκδ. ΣΩΤΗΡ 9 .Νανόπουλου Δημήτρη, Τὸ σύμπαν θὰ ὑπάρχει γιὰ πάντα, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25.5.2003, σ. 30. 10 Ψαλμ. μη΄ 20.

12 ἐκδ. Κέδρος, 2007. 13 ἐκδ. Viking Adult, 2006. 14 ἐκδ. Κάτοπτρο 2007. 15 ἐκδ. Atlantic Books.

16 Ἀπάντηση στὶς ἐπιστημονικὲς διακηρύξεις δίδεται ἀπὸ ἄλλους ἐπιστήμονες, ὅπως ὁ Albert Einstein μὲ τὸν περίφημο λόγο του: «Ποτέ δὲν βρῆκα τίποτε, στὴν ἐπιστήμη μου, ποὺ νὰ μπο- ρῶ νὰ ἀντιτάξω στὴ θρησκεία», ἢ τὸ ἀνάλογο τοῦ Max Planck ὅτι «ὁπουδήποτε καὶ ὁσονδήπο- τε βαθιὰ ἂν προσηλώσουμε τὰ βλέμματά μας, πουθενὰ δὲν βρίσκουμε καμία ἀντίφαση μεταξὺ τῆς θρησκείας καὶ τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν· ἀντίθετα μάλιστα, στὰ κρισιμότερα σημεῖα βρί- σκουμε πλήρη συμφωνία»∙ ἢ τοῦ Werner Heisenberg: «Μολονότι εἶμαι τώρα πεπεισμένος ὅτι ἡ ἐπιστημονικὴ ἀλήθεια εἶναι ἀκλόνητη στὸ πεδίο της, δὲν τὰ κατάφερα ποτέ μου νὰ ἀπορρίψω τὸ περιεχόμενο τῆς θρησκευτικῆς σκέψης σὰν δῆθεν μέρος μιᾶς ξεπερασμένης φάσης στὴ συνείδηση τῆς ἀνθρωπότητας, ἕνα μέρος ποὺ θὰ πρέπει νὰ τὸ ἐγκαταλείψουμε ἀπὸ ἐδῶ κι ἐμπρός». Αὐτὲς ὅμως εἶναι θέσεις ἄλλης ἐποχῆς καὶ ἀπόψεις ἄλλης λογικῆς. Καὶ κάπως τὶς ἀντι- παρερχόμεθα.

17 ἐκδ. Παπαζήση,2009.

18 Ἡ ἀθεΐα ἑνὸς ἐπιστήμονα δὲν ἀποτελεῖ ἀπόδειξη ἐπιστημονικῆς ἀπόρριψης τῆς πίστεως Συχνὰ μεγάλοι ἐπιστήμονες (Einstein, Stephen Hawking) ἐμφανίζονται μὲ μεταβαλλόμενες ἢ καὶ ἀντιφατικὲς μεταξύ τους ἐπὶ τοῦ θέματος ἀπόψεις (βλ ἐφημ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ5.10.2012).

19 Εἰσήγηση-Γνώμη γιὰ τὴν Προγεννητική καὶ Προεμφυτευτικὴ διάγνωση, www.bioethics.gr

20 Λουκ. ιη´ 8.

21 «σημεῖα δὲτοῖςπιστεύσασιταῦταπαρακολουθήσει»(Μᾶρκ. ιστ΄ 17).

22 «ἔχοντεςμόρφωσινεὐσεβείαςτὴν δὲδύναμιναὐτῆςἠρνημένοι»(Β΄ Τιμ. γ΄ 5).

23«Σκληρός ἐστιν ὁ λόγος οὗτος τίς δύναται αὐτοῦ ἀκούειν... ἐκ τούτου πολλοὶἐκτῶνμαθητῶναὐτοῦἀπῆλθονεἰςτὰὀπίσωκαὶοὐκέτιμετ’αὐτοῦπεριεπάτουν»(Ἰω. στ΄ 60,66)

24 Πράξ. β΄ 13. 25 Πράξ. ιζ΄ 32.

26 Βλ. Ἁγίου Μαξίμου τοῦὉμολογητοῦ Μυσταγωγία, PG. 91, 664B.

27 Λόγος κατὰ τὴν τελετὴ ἀναγορεύσεώς του σὲ Ἐπίτιμο Διδάκτορατοῦ Τμήματος Ἱστορίας τοῦ Ἰονίου Πανεπιστημίου Κέρκυρα 20 Μαρτίου 2007.

28 «Ἴσως μετὰ ἀπὸ ἕναν αἰῶνα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θὰ εἶναι ἡ μόνη ἀπὸ τὶ ςμεγάλες Χριστιανικὲς Εκκλησίες ποὺ θὰ ἔχει ἐπιζήσει ἀφοῦ μόνη αὐτή θυμᾶται πὼς ἡ θρησκεία εἶναι μυστήριο»(Sir Steven Runsiman, Ὀρθοδοξία καὶ Ἑλληνισμός «ΒΗΜΑ»8.9.2002).

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: Περιοδικό «Η ΔΡΑΣΗ ΜΑΣ», ΤΕΥΧΟΣ 496.; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 18 Οκτωβρίου 2012; Εμφανίσεις: 2944

π. Ἰώβ Τάλατς , εξομολόγος τῶν Ρώσων ἀστροναυτῶν : Οἱ ἀστροναῦτες καί οἱ κατασκευαστές τῶν διαστημοπλοίων μιλοῦν γιά τήν πίστη στό Θεό (μέρος Β΄)

p Iob Talats

ΜΕΡΟΣ Β΄ : Ἡ ἀποκαλυπτική συνέντευξη γιά τίς ἐκπληκτικές καί ἄγνωστες πνευματικές πτυχές τῆς ἀεροδιαστημικῆς στή Ρωσσία, τοῦ π. Ἰώβ (Τάλατς), ἡγουμένου καί ἐφημερίου τοῦ Ἱ. Ν. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στήν Ἀστερούπολη, τό χωριό τῶν Ρώσων ἀστροναυτῶν, στόν οποίο και εξομολογούνται.

Ναταλία Νικολάου: Ἱερά Μονή καί τό Διάστημα. Φιλία μεταξύ ἑνός μοναχοῦ καί τῶν ἀστροναυτῶν. Πῶς ἔγινε αὐτό;

Ν.Ν. : Ἦταν πιστός χριστιανός ὁ Γκαγκάριν;

π. Ἰώβ : Μεγάλωσε σέ οἰκογένεια πιστῶν ἀνθρώπων. Ξέρω τήν ἀνηψιά τοῦ Γκαγκάριν, τήν κυρία Ταμάρα, πάντα γιορτάζει καί τό Πάσχα καί τά Χριστούγεννα. Ὁ Γιούρι ἦταν νονός της. Τήν κρατοῦσε ἀγκαλιά μικρή καί κατά τή βάπτισή της, πού ἔγινε μέσα στό Ναό, ἔκανε «τόν γύρο» στήν κολυμβήθρα. Στήν ἴδια ἐκκλησία ὁ ἴδιος ὁ Γκαγκάριν καί ἡ γυναίκα του Βαλεντίνα Ἰβάνοβνα βαπτίσανε τή μικρή κόρη τους Ἑλένη. Φανταστεῖτε ὅτι τήν ἴδια περίοδο τά χαρτιά τοῦ Γκαγκάριν περνοῦσαν ἀπό τόν ἔλεγχο μιᾶς εἰδικῆς κρατικῆς ἐπιτροπῆς, ἡ ὁποία θά ἐπέλεγε τά ἄτομα γιά τήν πρώτη ὁμάδα ἀστροναυτῶν. Ὁ Γκαγκάριν κινδύνεψε πολύ, διότι μόνο γι’ αὐτό, τή βάπτιση τοῦ παιδιοῦ, μποροῦσαν νά τόν ἀπορρίψουν καί νά μήν γίνει ἀστροναύτης. Δηλαδή, ἡ βάπτιση τοῦ παιδιοῦ του ἦταν γι’ αὐτόν κάτι πολύ μεγαλύτερο καί ἀπό τήν παγκόσμια δόξα.

Σέ μερικούς δέν ἀρέσει, ὅταν τά λέω αὐτά. Ἀλλά τί νά πεῖς˙ ἡ ἀλήθεια εἶναι ἀλήθεια. Μποροῦμε σήμερα νά ἐπισκεφθοῦμε τό πατρικό σπίτι ὅπου ἔμεινε μικρός. Τώρα τό σπίτι αὐτό εἶναι μουσεῖο. Ἐκεῖ λοιπόν, σέ κάθε γωνιά βλέπεις εἰκόνες. Τίς πραγματικές παλιές εἰκόνες τίς ἔχουν κλέψει. Στό Μουσεῖο βάλανε τώρα καινούργιες.

Σήμερα οἱ ἀστροναῦτες μας μιλοῦν ἀνοιχτά γιά τήν πίστη στό Θεό, παίρνουν κατά τήν πτήση στό Διάστημα λείψανα τῶν ἁγίων, τεμάχια ἀπό τό Τίμιο Ξύλο. Στόν ἑλληνικῆς καταγωγῆς ἀστροναύτη Θεόδωρο Γιουρτσίχιν ἔδωσα στήν πτήση του τά λείψανα τῶν Ἁγίων Θεοδώρων, τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στρατηλάτου καί τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος. Ἕξι μῆνες τά λείψανα αὐτά ταξίδευαν στό Διάστημα˙ τώρα μοῦ τά ἐπέστρεψε! Ὁ Θεόδωρος Γιουρτσίχιν εἶναι κατά τό ἥμισυ Ἕλληνας. Ὁ πατέρας του εἶναι Ρῶσος, ἡ μητέρα του εἶναι Ἑλληνίδα. Γι’ αὐτό ἔχουν εἰδικό ἐνδιαφέρον οἱ Ἕλληνες γι’ αὐτόν. Ξέρουμε ὅτι ἔπαιρνε μαζί του στό Διάστημα τήν Ἑλληνική σημαία*.

Ν.Ν. : Εἶναι πιστός χριστιανός αὐτός;

π. Ἰώβ : Ξέρετε, δέν δίνω τά λείψανα τῶν ἁγίων σέ ὅλους. Μόνο σ’ αὐτούς πού ἐξομολογοῦνται καί κοινωνοῦν. Τόν συνόδευσα στή δεύτερη καί στήν τρίτη πτήση του (οἱ ἀστροναῦτες ποτέ δέν λένε «τελευταία»). Συχνά μέ ἔπαιρνε τηλέφωνο ἀπό τό Διάστημα. Τώρα, δόξα τῷ Θεῷ, ἀπό τό Διάστημα μπορεῖς νά πάρεις τό κινητό στή Γῆ! Ἐγώ δέν μπορῶ νά τηλεφωνήσω στό Διάστημα, ἀλλά ἀπό κεῖ εἶναι εὔκολο!

Ν.Ν. : Τί λέτε! Πῶς ἀναπτύσσονται οἱ τεχνολογίες! Ἐδῶ ὅμως στή Γῆ ἐπικοινωνεῖτε συχνά μέ τόν Θεόδωρο;

π. Ἰώβ : Ναί, συχνά! Ξέρετε, ὁ Θεόδωρος ἔπαιξε σημαντικό ρόλο στό νά γυριστεῖ πρόσφατα στή Ρωσία ἕνα ντοκιμαντέρ, «Τό Διάστημα ὡς διακονία», στό ὁποῖο οἱ ἀστροναῦτες καί οἱ κατασκευαστές τῶν διαστημοπλοίων μιλοῦν γιά τήν πίστη στό Θεό.

Μερικά χρόνια πρίν, μοῦ ἦρθε μιά ἰδέα˙ νά γυρίσουμε μιά ταινία, ἡ ὁποία θά ἀποκαταστήσει τήν ἀλήθεια, ὅσον ἀφορᾶ τή σχέση τῆς ἀστροναυτικῆς μέ τή χριστιανική πίστη. Ὁ Χροῦτσεφ καί ἡ κλίκα του κάνανε τό πᾶν προκειμένου νά νομίζει ὁ κόσμος ὅτι ἡ ἀστροναυτική εἶναι ἀθεϊστική ὑπόθεση. Ἤθελα νά ἀποκατασταθεῖ ἡ ἀλήθεια. Καί ὁ δεύτερος σκοπός μου ἦταν νά βοηθήσουμε τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι θά δουλεύουν στό γύρισμα τῆς ταινίας, καθώς καί αὐτούς γιά τούς ὁποίους θά μιλᾶμε στό ντοκιμαντέρ αὐτό. Δηλαδή, ἐάν πιστός ἄνθρωπος μάθει ἀπό τήν ταινία αὐτή ὅτι ὁ γενικός κατασκευαστής τῶν πυραύλων, ὁ Σεργκέϊ Κορολιόφ, καί οἱ ἀστροναῦτες ἀπό τήν πρώτη φουρνιά ἤτανε Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, θά ἀρχίσει νά προσεύχεται γι’ αὐτούς. Ποιός ξέρει ποῦ βρίσκονται οἱ ψυχές τους στόν Κύριο ἤ κάπου ἀλλοῦ. Γιατί ὅλοι ἁμαρτωλοί εἴμαστε. Ἔτσι, κάθε προσευχή γι’ αὐτούς δέν βλάπτει.

Καί κάτι ἀκόμα. Τό γύρισμα μιᾶς τέτοιας ταινίας εἶναι πράξη, ἡ ὁποία θά συνοδεύει τόν ἄνθρωπο αὐτόν στήν αἰωνιότητα. Ὅλες οἱ πράξεις μας, κακές καί καλές, ὅλες μαζί μας θά εἶναι.

Τέτοια, λοιπόν ἰδέα εἶχα. Ἀλλά ἡ ὑλοποίηση τῆς ἐπιθυμίας αὐτῆς φαινόταν ἀπίστευτη. Ποῦ θά βροῦμε χρήματα; Ποιός θά γράψει τό σενάριο; Καί... γίνεται ἕνα θαῦμα! Παίρνουν ξαφνικά ἐμένα τηλέφωνο ἀπό τήν «Ρόσκοσμος», μιά κρατική ἑταιρεία πού ἀσχολεῖται μέ τά θέματα τῆς Διαστημικῆς. Κάποια ἄγνωστη φωνή μοῦ λέει: «Ὀνομάζομαι Ἐλπίδα Σουσλόβα, σεναριογράφος. Θέλουμε νά γυρίσουμε μιά ταινία γιά τούς ἀστροναῦτες–χριστιανούς. Βοηθεῖστε μας». Τήν ρωτάω: «Ποιός σᾶς ἔδωσε τό τηλέφωνό μου;» Μοῦ ἀπάντησε: Ὁ Θεόδωρος Γιουρτσίχιν, ὁ ὁποῖος μοῦ εἶπε χαρακτηριστικά: «Τηλεφωνεῖστε στόν πνευματικό μου».

Δέν τούς ἀπάντησα τίποτα, ἤθελα πρῶτα νά δῶ τόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος θά γράψει τό σενάριο. Συναντηθήκαμε, λοιπόν, μέ αὐτή τήν κυρία. Καί κατάλαβα ὅτι θά γράψει ἀλήθεια καί θά βγάλουν τή σωστή ταινία. Ἦταν ὅμως δύσκολη ὑπόθεση. Τό γύρισμα προχωροῦσε δύσκολα. Εἶχα βάλει τούς ὅρους μου: Ὁ σεναριογράφος πρέπει νά διαβάσει μερικά ἀπαραίτητα βιβλία, μαζί μ’ αὐτά καί τά βιβλία: «Ὁ Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης», «Ὀψόμεθα τόν Θεόν καθώς ἐστί», «Γιά τήν προσευχή». Ἡ κυρία Ἐλπίδα τά διάβασε ὅλα, ἄν καί αὐτά εἶναι δύσκολα, ἀκόμα καί γιά τούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας, καί ἐνθουσιάστηκε. Ὁ ἅγιος Σιλουανός ἔγινε πιά δικός της ἄνθρωπος.

Τό σενάριο γράφτηκε σιγά-σιγά. Τό θέμα ἦταν πολύ προσωπικό καί δέν ἦταν βέβαιο ἄν κάποιος ἀστροναύτης ἤ κατασκευαστής τῶν πυραύλων θά συμφωνήσει νά μιλήσει στήν κάμερα γιά τήν πνευματική του ζωή. Ἐγώ τούς παρακάλεσα πολύ.

Ὑποσχέθηκα πώς δέ θά γράψει στό σενάριο τίποτα πού θά βλάψει. Τελικά, συμφώνησαν ὅλοι. Προσπαθήσαμε στό ντοκιμαντέρ αὐτό νά συνδυάσουμε τά ἀστρονομικά, κοσμολογικά καί θεολογικά θέματα ἔτσι, ὥστε ὁ θεατής νά κατανοεῖ τά συμπεράσματα εὔκολα. Μέ τήν κυρία Ἐλπίδα πέντε (5) ὁλόκληρες ὧρες συζητούσαμε τά κείμενα καί τά λόγια πού θά γραφοῦν στό σενάριο. Ἐάν οἱ φίλοι μου δέν πλήρωναν τίς τηλεφωνικές μου συνδιαλέξεις, θά ἦταν γιά μένα δύσκολα... Ἡ ταινία ὅμως ἦταν πραγματικά ὄμορφη. Ἡ λέξη τό διάστημα (στά ρωσικά, ὁ κόσμος) μεταφράζεται ἀκόμα καί σάν «κάλλος».

Ν.Ν. : Ξέρω, ὅτι ἡ ταινία σας πῆρε κάποιο βραβεῖο. Εἶναι σωστό αὐτό;

π. Ἰώβ : Δέν πῆρε μόνο ἕνα. Τά Διεθνή Ὀρθόδοξα κινηματογραφικά Φεστιβάλ βάζουν τό Ντοκιμαντέρ μας στά προγράμματά τους. Ἔχουμε τώρα μιά σκέψη νά γυρίσουμε καί ἄλλη ταινία. Στή δική μας ταινία ἕνα ἀπό τά θέματα ἤτανε ἡ ἀνοικοδόμηση τοῦ Ἱ.Ν. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στήν Ἀστερούπολη. Παράλληλα ἦταν καί τό θέμα ἀνοικοδόμησης τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου στήν πορεία της πρός τόν Θεό. Στήν ἀρχή τῆς ταινίας μας ὁ Ναός αὐτός δέν εἶχε οὔτε τροῦλο οὔτε στέγη. Στό τέλος τῆς ταινίας βλέπουμε τήν πρώτη θεία Λειτουργία στό Ναό αὐτό.

Στή νέα μας ταινία θέλουμε νά θυμηθοῦμε ὅλη τήν ἱστορία τοῦ Ναοῦ στήν Ἀστερούπολη (νά ἀρχίσουμε ἀπό τήν εὐαγγελική περικοπή γιά τό ὄρος Θαβώρ καί τή Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος μπροστά στούς μαθητές του. Αὐτό νά ἔχουμε σάν βάση καί θά μιλοῦμε γιά τά θέματα, τά ὁποῖα ἀπό διάφορους πειρασμούς δέν μπορούσαμε νά θίξουμε στήν ταινία «Τό διάστημα ὡς διακονία»). Π.χ. νά μποροῦμε νά μιλήσουμε γιά τόν μαθηματικό καί θεολόγο Μπόρις Ράουσενμπαχ καί γιά τίς ἀνακαλύψεις του, τίς ὁποῖες μόνο οἱ ὀρθόδοξοι στάρετς γνώριζαν μέ ἀποκάλυψη ἀπό τόν Θεό. Πιστέψτε με, ἡ πρώτη ταινία δέν μποροῦσε νά χωρέσει καταπληκτικές πληροφορίες. Δύσκολο ὅμως εἶναι ἐάν θά καταφέρουμε νά γυρίσουμε 2η ταινία. Τό θέμα εἶναι οἰκονομικό. Ἀλλά, ἄν θέλει ὁ Θεός, ὅλα θά γίνουν ἔτσι ὅπως ἔγινε καί μέ τήν Ὀρθόδοξη ταινία «Τό Διάστημα ὡς διακονία». Πιστεύω ὅτι φέτος στήν Ἑλλάδα οἱ Ἕλληνες ἀδελφοί μας θά μπορέσουν νά δοῦν τήν ταινία μας.

Ν.Ν. : Νομίζω ὅτι καί γιά τήν Ἑλλάδα εἶναι ἐπίκαιρη ἡ ταινία σας. Ὑπάρχει τό πρόβλημα τῶν νεοειδωλολατρῶν, οἱ ὁποῖοι ἐμφανίζονται σάν συνεχιστές τῆς ἑλληνικῆς παράδοσης. Ἀλλά καί οἱ ἄθεοι παρουσιάζουν τίς ἀπόψεις ἄπιστων ἐπιστημόνων π.χ. τοῦ Στῆβεν Χώκινγκ. Διαδίδουν παντοῦ τό βιβλίο του, κύριος σκοπός τοῦ ὁποίου εἶναι νά ἀποδείξει πώς ὁ Θεός δέν ὑπάρχει...

π. Ἰώβ : Ἐπιστήμονας δέν εἶναι αὐτός πού λέει ὅτι εἶναι ἐπιστήμονας. Δέν εἶναι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐπιστήμης ἐλεύθεροι ἀπό πολιτικές ψευδοθρησκευτικές καί ἄλλες πιέσεις. Κατανοητό εἶναι ὅτι σέ τέτοιες περιπτώσεις τά συμπεράσματα βασίζονται ὄχι σέ γεγονότα, ὄχι σέ πραγματικότητα, ἀλλά σ’ αὐτά πού θέλουμε νά δοῦνε. Θυμηθεῖτε π.χ. τά χρόνια πού ἀπέρριψαν τήν κυβερνητική, τή γενετική, ἀλλά ἀκόμα καί τήν ἀστροναυτική. Ὅλα αὐτά φαινόντουσαν σάν μιά γελοία φαντασία τῶν τρελῶν!...

Ν.Ν. : Ἀλλά, ὁ Χώκινγκ εἶναι πράγματι ἕνας ἐπιστήμονας παγκόσμιας φήμης. Δέν μποροῦμε νά τόν ἀποκαλέσουμε ἀγράμματο.

π. Ἰώβ : Ὁ ἀστρονόμος Κλαύδιος Πτολεμαῖος ἤτανε καί αὐτός ἐπιστήμονας μέ μεγάλη φήμη στήν ἐποχή του. Τό δεύτερο αἰώνα μετά Χριστόν ἔγραψε ἕνα ἔργο. Στήν ἱστορία αὐτό ἔμεινε μέ τό ὄνομα «Ἀλμαγκέστ». Σ’ αὐτό, λοιπόν, τό ἔργο συστηματικά παρουσιάζει τίς ἀπόψεις τῶν ἐπιστημόνων γιά τή λειτουργία τοῦ Σύμπαντος. Φυσικά αὐτές τίς ἀπόψεις ὁ Πτολεμαῖος χρησιμοποίησε σάν ἐπιχειρήματα γιά τή δική του θεωρία. Σύμφωνα μέ τόν Πτολεμαῖο στό κέντρο τοῦ Σύμπαντος ἦταν ἡ Γῆ. Ὁ Ἥλιος καί οἱ πλανῆτες Ἑρμῆς, Ἀφροδίτη, Ἄρης καί Κρόνος γύριζαν γύρω ἀπό τή Γῆ. Αὐτή ἡ θεωρία λοιπόν ἦταν κλασική ἐπί 1.300 χρόνια. Μέχρι νά κυκλοφορήσει τόν 16ο αἰώνα τό βιβλίο τοῦ γνωστοῦ Πολωνοῦ ἀστρονόμου Κοπέρνικου «Περί τῆς κινήσεως τῶν οὐρανίων σφαιρῶν». Ὁ Πτολεμαῖος δέν εἶχε δίκαιο, ἔγραφε ὁ Κοπέρνικος. Στό κέντρο τοῦ Σύμπαντος δέν εἶναι ἡ Γῆ, ἀλλά ὁ Ἥλιος. Καί σέ κυκλικές τροχιές γύρω-γύρω κινοῦνται οἱ πλανῆτες. Καί συμπλήρωσε: Ἔξω ἀπό τήν τροχιά τοῦ πιό μακρινοῦ πλανήτη βρίσκεται ἀκίνητος θόλος μέ τά ἄστρα. 50 περίπου χρόνια ἀργότερα, ἄλλοι δύο μεγάλοι ἐπιστήμονες, ὁ Γαλιλαῖος Γκαλιλέϊ καί ὁ Ἰ. Κέπλερ εἶπαν: «Οἱ τροχιές δέν εἶναι στρογγυλές, ἔχουν τήν μορφή ἔλλειψης καί δέν ὑπάρχει κανένας ἀκίνητος θόλος, ἀλλά ὑπάρχουν ἄλλοι ἥλιοι, ἄλλοι κόσμοι. Καί σέ 200 χρόνια ὁ μεγάλος Ἀμερικανός ἐπιστήμονας Χάμπλ εἶπε: «Ὄχι ἄλλοι ἥλιοι, ἀλλά νῆσοι ἀστέρων γαλαξιῶν».

Δύσκολα νά ὑπολογίσεις ποιά ἄλλη θεωρία μᾶς περιμένει. Μᾶλλον εἴμαστε τόσο μακριά ἀπό τήν ἀλήθεια, ὅπως καί 1.300 χρόνια πρίν.

Πρίν 4 χρόνια ἐπέστρεφα ἀπό τό Μπαϊκονούρ στή Μόσχα. Δίπλα μου καθόταν ἕνας πολύ γνωστός ἐπιστήμονας τῆς ἀστροναυτικῆς. Συζητούσαμε στό ταξίδι μας. Μοῦ λέει, λοιπόν, κάποια στιγμή: «Ὅσο περισσότερο γνωρίζω τόν κόσμο, τόσο λιγότερο βρίσκω σ’ αὐτόν θέση γιά τόν Θεό».

Τόν ρώτησα πῶς βγάζει τέτοια συμπεράσματα. «Κάνατε κάποια εἰδική ἔρευνα;» τοῦ λέω. Δέν μοῦ ἀπάντησε. Τόν ξαναρώτησα: «Μήπως ξέρετε ποιά θερμοκρασία ἔχουμε ἑκατό μέτρα ἀριστερά ἀπό τό ἀεροπλάνο μας; Δέν ξέρετε; Μήπως μπορεῖτε νά μοῦ πεῖτε, τί ἀτμοσφαιρική πίεση ἔχει τώρα στόν Ἄρη; στό Βόρειο Πόλο αὐτοῦ τοῦ πλανήτη; Ἤ μήπως μπορεῖτε νά μοῦ πεῖτε πόσα ἀστέρια ἀποτελοῦν τόν Γαλαξία Μ-81;».

Ἴσως ἤμουν λίγο ἐπιθετικός, ἀλλά ἤθελα αὐτός ὁ ἄνθρωπος νά μήν εἶναι τόσο σίγουρος στήν ἀπιστία του. Συνέχιζα, λοιπόν, τίς ἐρωτήσεις μου: «Σέ ἀπόσταση ἑνός δισεκατομμυρίου χρόνων φωτός βρίσκεται ὁ Γαλαξίας ICIIOI. Ἡ διάμετρός του εἶναι 6 ἐκατομμύρια ἔτη φωτός. Γιά τέτοιο γίγαντα σίγουρα ξέρετε, δέν μπορεῖ. Λοιπόν τί μέγεθος ἔχει ἡ μαύρη τρύπα στό κέντρο αὐτοῦ τοῦ Γαλαξία; Ἤ πεῖτε μου, σᾶς παρακαλῶ, πόσα νετρίνο περνᾶνε κάθε δευτερόλεπτο στό Σύμπαν; Μπορεῖτε νά ἐξηγήσετε τί σημαίνει σκοτεινή ἐνέργεια καί τί χαρακτηριστικά ἔχει;».

Ὁ ἐπιστήμων, λοιπόν, δέν μπροῦσε νά ἀπαντήσει σέ καμιά ἀπό τίς ἐρωτήσεις μου.

Τότε τοῦ εἶπα: «Ἴσως ξέρετε τί κάνει τώρα αὐτή τή στιγμή ἡ γυναίκα σας; «Ὄχι»! ἀπάντησε αὐτός. Λοιπόν, τοῦ λέω: «Βλέπετε, κύριε, τίποτε δέν ξέρετε. Ἀλλά καί νά ξέρατε ὅλα αὐτά καί νά εἴχατε ἕνα ἑκατοστό στό Σύμπαν πού δέν τό ἔχετε καταλάβει ἀκόμα, ἀκόμα καί τότε δέν εἴχατε δικαίωμα νά κάνετε δηλώσεις ὅπως κάνατε τώρα. Γιατί ἀκριβῶς αὐτό τό ἐλάχιστο κομματάκι τό ἀνεξερεύνητο, μπορεῖ νά γίνει ἕνας διάδρομος σ’ ἕναν ἄλλο κόσμο».

«Συμφωνῶ», ἀπάντησε ὁ συνταξιδιώτης μου. «Ἀλλά καί πάλι δέν πιστεύω». «Αὐτό ὅμως», τοῦ λέω, «εἶναι μιά προσωπική σας γνώμη, πού δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ἐπιστήμη».

Γι’ αὐτό ἀμφιβάλλω ἐάν ὁ Χώκινγκ μέ τίς ἐξωτικές του ἰδέες μπορεῖ νά ἔχει τό μονοπώλιο τῆς Ἀλήθειας. Στή ἁγία Γραφή διαβάζουμε: «Ἔσται γάρ καιρός ὅτε τῆς ὑγιαινούσης διδασκαλίας οὐκ ἀνέξονται, ἀλλά κατά τάς ἐπιθυμίας τάς ἰδίας ἐπισωρεύσουσι διδασκάλους κνηθόμενοι τήν ἀκοήν καί ἀπό μέν τῆς ἀληθείας τήν ἀκοήν ἀποστρέψουσιν, ἐπί δέ τούς μύθους ἐκτραπήσονται (Β΄ Τιμ. δ´ 3-4).

Ν.Ν. : Δηλαδή, δέν μποροῦμε νά πιστεύουμε στούς ἐπιστήμονες ἀπόλυτα; Ξέρουμε ὅτι ἕνας ἀπό τούς σκοπούς τοῦ Μεγάλου Ἀδρονίκου Κολλάϊντερ (LHC= Large Hadrons Collider, Μεγάλος Ἐπιταχυντής Ἀδρονίων) εἶναι ἀκριβῶς νά δοκιμάζονται τέτοιες ἐξωτικές θεωρίες. Ἔχουμε τώρα εὐκαιρίες νά μάθουμε τήν Ἀλήθεια γιά τή δημιουργία τοῦ Σύμπαντος.

π. Ἰώβ : Νά σᾶς πῶ ἕνα πράγμα... Οὐσιαστικά γιά τήν κοσμοθεωρία μας δέν ἔχει καί τόσο μεγάλη σημασία τί εἶναι στό κέντρο τοῦ Σύμπαντος, ὁ Ἥλιος ἤ ἡ Γῆ. Φυσικά μιλάω τώρα ὄχι γιά τόν πραγματικό χάρτη τοῦ Σύμπαντος ἀλλά γιά τή σημασία.

Τό θέμα εἶναι ὅτι τό Σύμπαν δημιουργήθηκε γύρω ἀπό τή Γῆ καί γιά τή Γῆ. Εἴτε μᾶς ἀρέσει αὐτό εἴτε ὄχι. Πέρασε ὁ κομήτης ἤ ὄχι, ὑπάρχει ταλαντική πίεση ἤ δέν ὑπάρχει, δέν ἔχει σημασία. Ἔχει τήν καμπύλη τό διάστημα ἤ δέν τήν ἔχει. Ὅλα αὐτά δέν ἀλλάζουν τή σχέση μας μέ τόν Θεό. Αὐτός εἶναι σέ ὅλα ἡ Ἀρχή. Κάποιος θέλει νά μᾶς πείσει ὅτι τό Σύμπαν ἐμφανίστηκε σάν ἀποτέλεσμα τοῦ χάους. Δηλαδή ὅτι τό Χάος δημιούργησε τήν τάξη;

Ν.Ν : Ναί, ἡ ἀρχαία ἑλληνική μυθολογία ἔτσι μᾶς λέει: «Στήν Ἀρχή τοῦ παντός ἦταν τό Χάος».

π. Ἰώβ : Νά, πῶς διαφέρει ἡ εἰδωλολατρική μυθολογία ἀπό τή χριστιανική Ἀλήθεια. Πρόσφατα μίλησα μέ ἕναν γνωστό μαθηματικό γιά τή θεωρία τῆς ἐξέλιξης. Μοῦ λέει: «Ξέρεις, παππούλη, καί οἱ μαθηματικοί καί οἱ θεολόγοι πάνω σ’ αὐτό συμφωνοῦν ἀπόλυτα: εἶναι μιά βλακεία αὐτή ἡ θεωρία».

Ἡ πιθανότητα δημιουργίας τοῦ κόσμου ἀπό τυχαῖο γεγονός εἶναι μικρότερη ἀπό τήν πιθανότητα σκόρπιες πέτρες νά πέσουν στή Γῆ καί νά δημιουργήσουν τό κτίριο τῆς βιβλιοθήκης τῆς Ἀλεξάνδρειας. Θέλω νά ἐξηγήσω τή θεωρία πῶς ἀπό τό χάος μπορεῖ νά βγεῖ τάξη. Λένε οἱ ἐπιστήμονες: «Ὁ κόσμος μας ἔχει ἡλικία 20 δισεκατομμύρια χρόνια». Πεῖτε τους «πῶς τό μάθατε αὐτό;». Τήν ἱστορία τῆς Γῆς μας τήν διαιρέσανε μόνοι τους σέ κάτι περιόδους καί νομίζουν ὅτι ἔτσι εἶναι καί ἔτσι ἤτανε. Ποιός μπορεῖ νά πεῖ ὅτι σίγουρα ἔτσι ἤτανε τά πράγματα;

Θυμᾶστε τό γνωστό κυνηγητό τῆς Σελήνης; Ἡ τότε Σοβ. Ἕνωση καί οἱ Η.Π.Α. βιάζονταν ποιός θά πάει πρῶτος ἐκεῖ. Ὁ Σεργκεΐ Κορολιόφ ἔκανε ἕνα μηχάνημα καί ὁ Βέρνερ φον Μπράουν ἔκανε τό δικό του.

Ἡ ἐρώτηση ἦταν πῶς νά εἶναι τό κάτω μέρος τοῦ μηχανήματος γιά νά μή βουλιάξει σ’ αὐτό πού ὀνομάζουμε χῶμα τῆς Σελήνης. Ἡ ἐρώτηση αὐτή βασιζότανε στήν ὑπόθεση ὅτι, ἐάν ὁ κόσμος ἔχει ἡλικία 20 δισεκατομμύρια χρόνων, ὁ Ἥλιος καί ἡ Γῆ 5-8 δισεκατομμύρια, τότε στήν ἐπιφάνεια τῆς Σελήνης πρέπει νά εἶναι ἕνα στρῶμα λεγομένης σκόνης τοῦ διαστήματος ὕψους 20 μέτρων, σάν ἕνα σπίτι 7-8 ὀρόφων. Ἔτσι μέτρησαν οἱ μαθηματικοί. Ἀλλά ὁ Κορολιόφ σκεπτότανε πολύ καί τελικά κατέληξε: «Ὄχι, πρέπει νά ὑπολογίσουμε ὅτι ἡ Σελήνη ἔχει σκληρή ἐπιφάνεια». Αὐτός ὁ τρόπος σκέψης ὀνομάζεται «ἀποκάλυψη». Τελικά, ὅταν οἱ Ἀμερικάνοι πῆγαν στή Σελήνη, φάνηκε ὅτι πράγματι ἡ ἐπιφάνειά της εἶναι σκληρή, ἔχει ἕνα στρῶμα σκόνης 5-7 ἑκατοστά καί ὄχι 20 μέτρα!

Ποιός ἐδῶ στή Γῆ ἔδωσε τά ὀνόματα σέ ὅλα τά ζῶντα; Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα. Ἦταν ἡ πρώτη ἐντολή τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Τί σημαίνει νά δώσεις τό ὄνομα; Σημαίνει νά μπεῖς στό βάθος ἑνός δημιουργήματος, νά καταλάβεις τό περιεχόμενό του, νά προβλέψεις τό μέλλον. Καί ὁ σημερινός ἄνθρωπος κάθεται στή Γῆ. Δέν μπορεῖ νά πετάξει οὔτε ἔξω ἀπό τό ἡλιακό μας σύστημα (πού εἶναι ἕνα μικροσκοπικό πετραδάκι στό Σύμπαν) καί ὅμως μέ ἕνα «ἔξυπνο» ὕφος λέει ὅτι Θεός δέν ὑπάρχει! Ὁ ἐπιστήμονας δέν γνωρίζει γιατί ἄρχισε ὁ σεισμός στήν Ἰαπωνία, τί εἶναι Οὐράνιο καί Πλουτόνιο καί γιατί ξαφνικά σ’ ἕνα συγγενή του, ὁ ὁποῖος εἶναι ὑπάλληλος τῆς Κυβερνήσεως καί κάθε χρόνο περνάει ἀπό αὐστηρότατο ἰατρικό ἔλεγχο στό Νοσοκομεῖο τοῦ Κρεμλίνου, βρέθηκε καρκίνος στό τελευταῖο στάδιο. Εἶναι ἀλαζονεία νά φαντάζεται ὁ ἄνθρωπος τόν ἑαυτό του ὅτι ξέρει τήν οὐσία τῶν πραγμάτων.

Πάρτε τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου πού εἶναι μιά ἀκόμα δοκιμή νά βροῦν ἕναν κρίκο πού συνδέει τόν πίθηκο μέ τόν ἄνθρωπο. Πόσες ψευδοανακαλύψεις, πόσες ὁμολογίες σέ ψευδοέρευνες ὑπῆρχαν!

Γνωστοί ἐπιστήμονες στήν κλίνη τοῦ θανάτου ὁμολογοῦσαν ὅτι βγάλανε ψεύτικα ἀποτελέσματα! Γιατί τό κάνανε; Γιά νά ὑποστηρίξουν ὅτι ἡ ζωή στή Γῆ ἐμφανίστηκε μέ τή διαδικασία τῆς ἐξέλιξης. Καί τί ἔγινε; Μέ τί τρόπο ἡ ἐξέλιξη καταργεῖ τή βούληση τοῦ Θεοῦ; Ὁ Μεγάλος Ρῶσος ἐπιστήμονας, πραγματικό μας ἀστέρι, ὁ Μιχαήλ Λομονόσωφ, ἔλεγε ὅτι ὁ Θεός ἔδωσε στό ἀνθρώπινο γένος δύο βιβλία. Τό πρῶτο εἶναι ὁ ὁρατός αὐτός κόσμος, γιά νά γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος τή σοφία τῶν νόμων, μέ τούς ὁποίους εἶναι φτιαγμένος καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος νά ὑψώνει τήν καρδιά του καί τό νοῦ του πρός τόν Θεόν. Τό δεύτερο βιβλίο εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή, ἀπό τήν ὁποία πρέπει νά μαθαίνουμε τή θέληση τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς καί τήν ἀγάπη Του γιά μᾶς.

Πῶς ὁ Θεός ἔφτιαξε τόν κόσμο ἔχει ἐνδιαφέρον. Ἀλλά τό πιό σπουδαῖο δημιούργημά Του εἶναι ὁ ἄνθρωπος! Νά θαυμάζουμε καί νά προστατεύουμε περισσότερο ἀπ’ ὅλα ἀκριβῶς αὐτό τό δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἕνα πρόσωπο, μιά προσωπικότητα καί τίποτα παρόμοιο δέν ὑπάρχει σ’ ὅλο τό Σύμπαν. Εἶπε ὁ Κύριος ὅτι ὅλοι οἱ θησαυροί τοῦ Σύμπαντος δέν ἀξίζουν ὅσο ἡ ψυχή ἑνός ἀνθρώπου. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ καθένας μας ἀξίζει περισσότερο ἀπό ὅλο τό Σύμπαν! Τό πιό ἐπικίνδυνο γιά τόν ἄνθρωπο εἶναι ἐάν δέν γίνει ἡ συνάντησή του μέ τόν Χριστό ἐδῶ στή Γῆ, ὁπότε καί στήν αἰωνιότητα αὐτή ἡ συνάντηση δέν μπορεῖ νά γίνει...

Οἱ ἀστροναῦτες μοῦ λέγανε ὅτι τίποτα ἀπολύτως δέν κατευθύνει τή σκέψη σου πρός τόν Θεό, ὅπως ἡ θέα ἀπίστευτης ὀμορφιᾶς τοῦ ἀνοιχτοῦ διαστήματος.

Ὁ Γεννάδιος Μονάκωφ, ἕνας ἀπό τούς ἀστροναῦτες μας, κάποτε σέ μιά συζήτηση πού εἴχαμε μοῦ ὁμολόγησε ὅτι στήν πτήση του στό Διάστημα πῆγε ἄθεος. Ἀλλά, ὅταν, σύμφωνα μέ τό πρόγραμμα τῆς πτήσεως, βγῆκε στό ἀνοιχτό διάστημα ἀπό τό διαστημόπλοιο, τοῦ φάνηκε ξαφνικά ὅτι βρέθηκε μέσα σ’ ἕνα σοφά ὀργανωμένο μηχάνημα. «Καί ξέρετε», μοῦ εἶπε χαρακτηριστικά, «τότε ἕνα φῶς τῆς ἀποκαλύψεως ἄναψε μέσα μου. Δέν μπορεῖ, εἶπα, νά εἶναι ὅλο αὐτό πού βλέπω γύρω μου μιά τυχαία ὑπόθεση! Καί ἐκεῖ στό Διάστημα μέσα πίστεψα στό Θεό καί ἀπό τήν πτήση αὐτή γύρισα πιστός».

Κι ἕνα ἄλλο παράδειγμα μέ ἕναν ἀπό τούς πιό ταλαντούχους ἀστροναῦτες μας, τόν Βλαδίμηρο Τζανιμπέκωφ. Πῆγε 5 φορές στό Διάστημα. Ἔχει περάσει πολύ δύσκολες καταστάσεις. Μοῦ εἶπε καί αὐτός ὡραῖα λόγια: «Ὅταν μέ ρωτοῦν ἐάν πιστεύω στό Θεό, πάντα ἀπαντῶ ἕνα πράγμα˙ δέν θεωρῶ τόν ἑαυτό μου πιό ἔξυπνο ἀπό τόν Ἰσαάκ Νεύτωνα, ὁ ὁποῖος ἔλεγε ὅτι παντοῦ βλέπει τό χέρι τοῦ Θεοῦ».

Ὁ Ἀμερικάνος Βέρνερ φον Μπράουν, ἕνας ἐξαιρετικός κατασκευαστής διαστημόπλοιων, ἔλεγε: «Ἐμεῖς δέν ἔχουμε πρόβλημα μέ τήν πτήση μας στή Σελήνη. Τό Σύμπαν εἶναι δημιουργημένο μέ τόσο σοφούς νόμους, πού μπορεῖ κανείς μέ ἀκρίβεια δευτερολέπτου νά μετρήσει ὅλα τά στάδια τῆς πτήσης καί τῆς ἀφίξεως στή Σελήνη. Πρέπει μόνο νά κατανοήσουμε αὐτούς τούς νόμους».

Μπορεῖ νά εἶναι οἱ νόμοι αὐτοί ἔργα τοῦ Χάους; Δέν μπορῶ νά καταλάβω γιατί οἱ ἄνθρωποι πιστεύουν στούς ἐπιστήμονες, οἱ ὁποῖοι, ὅπως γνωρίζουμε, εἶχαν μιά ἀνάξια ζωή, κάνανε ἀπάτες, συκοφαντοῦσαν καί ἔκαναν λάθη στό στόχο τῆς ἔρευνάς τους.

Καί γιατί δέν πιστεύουμε στούς ἄξιους ἀνθρώπους ἀπό τόν ἄλλο τομέα; Στόν ἅγιο Σέργιο τοῦ Ραντονέζ, Ἅγιο Ἀντώνιο τόν Μέγα, στόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ;... Αὐτοί οἱ ἄξιοι ἐξαιρετικοί ἄνθρωποι μᾶς λέγαν ὅτι ὁ Θεός ὑπάρχει, ὅτι Αὐτός δημιούργησε τό Σύμπαν. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι βεβαίωσαν τήν ἀλήθεια μέ ὅλη τους τή ζωή! Αὐτοί δέν ἀπατοῦσαν, δέν λέγανε ψέματα, τηροῦσαν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Διαβάστε, π.χ. τόν ἅγιο Σιλουανό, ἄλλους Γέροντες τοῦ ἁγίου Ὄρους.

Ν.Ν. : Πάτερ Ἰώβ, ἐσεῖς ἔχετε πάει στό ἅγιο Ὄρος, στήν Ἑλλάδα;

π. Ἰώβ : Ναί! Ἔχω πάει στή Θεσσαλονίκη, στήν Ἀθήνα, προσκύνησα τά λείψανα τοῦ ἁγίου Νεκταρίου στήν Αἴγινα, πῆγα στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Ρῶσο στήν Εὔβοια.

Ν.Ν : Συγνώμη, πού σᾶς διακόπτω. Ἐπικοινωνούσατε μέ τούς Ἕλληνες; Καί σέ ποιά γλώσσα;

π. Ἰώβ : Δυστυχῶς, τά ἑλληνικά δέν τά γνωρίζω. Μόνο ξέρω νά ψέλνω μερικές προσευχές στά ἑλληνικά. Θυμᾶμαι, κάποια στιγμή στήν Ἑλλάδα προσπαθοῦσα κάτι νά ρωτήσω μιά ἑλληνίδα κυρία (ρωσικά αὐτή δέν ἤξερε). Κάποια στιγμή φώναξε: «Ἄχ, καταραμένος ὁ Πύργος τῆς Βαβέλ»! Ἀλλά τελικά καταλάβαμε ὁ ἕνας τόν ἄλλο! Ἔχω προσέξει ὅτι ἀληθινά ὀρθόδοξοι ἄνθρωποι ἔχουν τό ἴδιο πνεῦμα - εἴτε εἶναι στή Ρωσία εἴτε στήν Ἑλλάδα!

Κάποτε μοῦ ἔλεγε μιά γνωστή μου: «Παντρεύτηκα ἕναν πλούσιο Ἀμερικάνο καί ζοῦσα πολλά χρόνια στήν Ἀμερική. Ὅταν ἦρθε στιγμή καί κατάλαβα πώς δέν μπορῶ πιά νά ζῶ μ’ αὐτόν τόν ἄνθρωπο καί εἶπα πώς χωρίζουμε, αὐτός μέ ἔβαλε σ’ ἕνα ψυχιατρεῖο. Ἐκεῖ μέ τίς ἐνέσεις πού κάνανε κατάλαβα ὅτι θά τρελαθῶ κανονικά. Δέν ἤξερα τί νά κάνω. Κάποια στιγμή ἐκεῖ μέσα στό νοσοκομεῖο εἶδα ἕνα γιατρό πού φοροῦσε κομποσχοίνι. Τόν πλησίασα καί τοῦ εἶπα: «Εἶμαι ὀρθόδοξη, εἶμαι Ρωσίδα. Βλέπω ἔχετε στό χέρι ὀρθόδοξο κομποσχοίνι». Ἀπάντησε αὐτός: «Εἶμαι Ἕλληνας καί ἐγώ ὀρθόδοξος εἶμαι». Τοῦ εἶπε ἡ γυναίκα τό πρόβλημά της καί τόν ρώτησε τί νά κάνει. Αὐτός ὁ Ἕλληνας γιατρός τήν συμβουλεύει: «Αὔριο πεῖτε ὅτι δέν θέλετε πιά τό γιατρό σας. Πεῖτε ὅτι ἔχετε ἐμπιστοσύνη μόνο σέ μένα». Καί σέ μιά ἑβδομάδα τήν ἔβγαλε ἀπό τό ψυχιατρεῖο, τήν ἔσωσε αὐτή τή γυναίκα. Δηλαδή, ἕνας ὀρθόδοξος βοήθησε ἕναν ἄλλο ὀρθόδοξο ἄνθρωπο».

Ὅταν ὅμως ἡ Ὀρθοδοξία γίνεται μόνο ἐξωτερικός τύπος χωρίς τό περιεχόμενο, τότε ὅλοι ἐμεῖς, ἕνας γιά τόν ἄλλο, γινόμαστε ξένοι. Τότε ἔχουμε μιά καχυποψία γιά τούς ἀνθρώπους ἄλλης ἐθνικότητας. Πάντα μοῦ ἄρεσαν τά λόγια τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτη ὅτι στόν κόσμο τοῦ Θεοῦ δέν ὑπάρχουν ἐθνικότητες, ἐκεῖ προσεύχονται γιά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα.

Ἐκεῖ πού ὑπάρχει ἐθνικότητα, δέν ὑπάρχει Χριστός. Καταλαβαίνω γιατί ἀγαπᾶμε νά πηγαίνουμε στό ἅγιο Ὄρος. Ἐκεῖ, ὅταν πᾶς στούς Γέροντες καί τούς μιλᾶς, δέν ἔχει γιά σένα καμία σημασία ἄν εἶσαι Ἕλληνας, Ρῶσος, Ρουμάνος. Ἀπό αὐτούς τούς Γέροντες βγαίνει μιά εὐλογία. Αὐτοί σέ κάθε ἄνθρωπο βλέπουν τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Καί στά δικά τους πρόσωπα βλέπουμε τή λάμψη τῆς αἰώνιας ζωῆς!

Ν.Ν. : Στό ἅγιο Ὄρος πηγαίνετε συχνά;

π. Ἰώβ : Πιό σπάνια ἀπ’ ὅσο ἤθελα. Πῆγα στό ἅγιο Ὄρος κάπου 12 φορές. Ἔκανα «διανυχτερεύσεις» στίς κορφές του. Ἔμεινα καί στά Μοναστήρια. Στό Βατοπαίδι. Εἴχαμε καί συναντήσεις μέ τόν παπα-Γιάννη, μέ τόν Γέροντα Χαράλαμπο Διονυσιάτη. Λέγαμε γιά τήν προσευχή τοῦ Ἰησοῦ. Τά λόγια τῶν Γερόντων πού ζοῦν μέ προσευχή στή μοναξιά, εἶναι χρήσιμα σέ κάθε ἄνθρωπο, ἀκόμα περισσότερο σ’ ἕνα μοναχό, ὁ ὁποῖος ἔχει τή διακονία νά φέρνει τό Φῶς τοῦ Εὐαγγελίου στόν μάταιο αὐτό κόσμο, ὅπου οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν χρόνο οὔτε νά σκέπτονται τόν Θεό.

Ν.Ν. : Αὐτή ἡ διακονία πού ἔχετε ἐσεῖς σᾶς ἀποσπᾶ ἀπό τήν ἡσυχία ἑνός μοναχοῦ; Πολλές ὧρες καί μέρες ταξιδεύετε στήν Ἀστερούπολη, στά ἀεροδρόμια, στό μέρος ὅπου φεύγουν γιά τό Διάστημα οἱ πύραυλοι, ἐπικοινωνεῖτε μέ διάφορους ἀνθρώπους, ἔχετε μήπως πειρασμούς;

π. Ἰώβ : Ξέρετε, δέν διάλεξα ἐγώ τή διακονία αὐτή. Μοῦ τή δώσανε σάν εὐλογία. Ὁ Γέροντάς μου, ὁ π. Κύριλλος, μοῦ εἶπε: «Ἀπό τό σταυρό δέν βγαίνουν μόνοι τους οἱ ἄνθρωποι, ἀπό τό σταυρό βγάζουν»...

Γι’ αὐτό δέν ἔχω δικαίωμα νά λέω αὐτό χρειάζεται γιά μένα ἤ δέν χρειάζεται. Ἐάν μοῦ ἔδωσαν τέτοια εὐλογία, σημαίνει ὅτι ἔτσι πρέπει. Εἶναι θέλημα Θεοῦ. Χωρίς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ δέν μποροῦσε νά γίνει ἕνας ὀρθόδοξος ναός στήν Ἀστερούπολη, ἦταν ἀδύνατο νά γίνει κάτι τέτοιο.

Σ’ ἕνα ἀπό τά ταξίδια μου στό ἅγιο Ὄρος μίλησα μέ τόν Γέροντα Διονύσιο τόν Ρουμάνο. Τοῦ ἔλεγα γιά τίς δυσκολίες μου καί ἀπορίες γιά τή διακονία μου στόν κόσμο. Ρωτούσαμε: «τί νά κάνουμε, ἀφοῦ ἐμεῖς εἴμαστε μοναχοί;». Ἀπάντησε: «Ναί, μοναχοί εἴσαστε καί πρέπει νά τηρεῖτε ὅλους τούς μοναχικούς κανόνες. Ἀλλά στή Ρωσία τώρα εἶναι μιά κατάσταση ὅπως στά πρῶτα χριστιανικά χρόνια. Πολλές ψυχές ἔχουν χάσει τήν πίστη στό Θεό. Καί πρέπει ξανά νά γίνει κήρυγμα γιά τόν Χριστό, τόν Ἀναστημένο. Πρέπει νά συνδυάζετε τό μοναχικό καθῆκον μέ τό ἱεραποστολικό. Ἐμεῖς ἐδῶ στό ἅγιο Ὄρος, στή μοναξιά, προσευχόμαστε γιά ὅλο τόν κόσμο. Ἐσεῖς ὅμως, ἐκτός τῆς προσευχῆς, νά ὁμολογεῖτε, νά μαρτυρεῖτε γιά τόν Χριστό, ὅταν ἀκόμα βρίσκεστε σέ πιό ἀκατάλληλες πνευματικές συνθῆκες. Καί δέν γνωρίζω ποιά ὑπηρεσία θά εἶναι πιό ὑψηλή, ἡ δική μας ἤ ἡ δική σας».

Κάποτε μέ ρώτησαν ἕνα γελοῖο πράγμα: «Πῶς γίνεται, ὥστε ἐσᾶς τόν μοναχό οἱ ἀστροναῦτες νά ἀποκαλοῦν πατέρα;» Ἀπαντῶ: «Οἱ μοναχοί καί οἱ ἀστροναῦτες ἔχουν πολλά κοινά. Ὁ σκοπός μας εἶναι ἡ πτήση. Ὁ Θεός δημιούργησε τρεῖς οὐρανούς. Ὁ πρῶτος εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς Γῆς˙ ὁ δεύτερος εἶναι τό διάστημα μέ τά ἄστρα˙ καί ὁ τρίτος εἶναι ὁ πάνω κόσμος, ὁ οὐρανός τῶν ἀγγέλων. Πόσοι ἀκόμα οὐρανοί εἶναι στόν τρίτο οὐρανό δέν γνωρίζουμε. Οἱ ἀστροναῦτες ἀπό τόν πρῶτο οὐρανό, πηγαίνουν στό δεύτερο. Ὁ Μοναχός ἔχει σκοπό, χωρίς τό δεύτερο, νά βρεθεῖ στόν τρίτο οὐρανό. Ὁ ἀστροναύτης ὅπως καί ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος πρέπει νά θέλει νά βρεθεῖ ἐκεῖ, ὅπου δέν πᾶνε τά διαστημόπλοια, ἀλλά ἐκεῖ πού πηγαίνουν μόνο οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ. Ἀλλά ἐδῶ στή Γῆ ὁ Θεός πρός τό παρόν τούς δίνει τή διακονία νά πηγαίνουν στό δεύτερο οὐρανό.

Ν.Ν : Καί σεῖς προσωπικά θά θέλατε νά πᾶτε στόν δεύτερο οὐρανό;

π. Ἰώβ : Σάν ἀστροναύτης, ὄχι! Σάν μοναχός, Ναί! Θά ἤθελα νά κάνω ἐκεῖ πέρα μιά παράκληση. Νά δοξάσω τόν Θεό - Δημιουργό, τήν ἁγία Τριάδα, γι᾽ αὐτό πού μᾶς ἀγαπάει τόσο πολύ, πού ἔστειλε στή Γῆ τόν Υἱό Του, ὁ ὁποῖος σταυρώθηκε γιά μᾶς τούς ἁμαρτωλούς, ἀνέστη καί μᾶς ἔδωσε τήν ἐλπίδα γιά τήν αἰώνια ζωή. Καί γιά μία ἀνθρώπινη περιέργεια, γιά τήν ἐπιθυμία νά μάθεις πῶς, μέ τί φυσικούς Νόμους λειτουργεῖ τό Σύμπαν, αὐτό κάποτε θά τό μάθουμε. Ἀλλά θά φανεῖ ὅτι ἀκριβῶς αὐτό τό πράγμα δέν ἔχει γιά μᾶς καί τόσο μεγάλη σημασία.

Ν.Ν. : Εὐχαριστοῦμε, πάτερ Ἰώβ, πολύ γιά τήν συνέντευξή σας.

Ναταλία Νικολάου

ΠΗΓΗ: Περιοδικό «Η ΔΡΑΣΗ ΜΑΣ», ΤΕΥΧΟΣ 496.

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: Περιοδικό «Η ΔΡΑΣΗ ΜΑΣ», ΤΕΥΧΟΣ 496.; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 11 Οκτωβρίου 2012; Εμφανίσεις: 3690

Ἀποκαλυπτική συνέντευξη τοῦ ἐξομολόγου τῶν Ρώσων ἀστροναυτῶν π. Ἰώβ Τάλατς (μέρος Α΄)

Οἱ Ρώσσοι άστροναῦτες ἐξομολογοῦνται καί ἔχουν τόν πνευματικό τους πατέρα, τόν π. Ἰώβ Τάλατς !

Ἡ ἀποκαλυπτική συνέντευξη γιά τίς ἐκπληκτικές καί ἄγνωστες πνευματικές πτυχές τῆς ἀεροδιαστημικῆς στή Ρωσσία, τοῦ π. Ἰώβ (Τάλατς), ἡγουμένου καί ἐφημερίου τοῦ Ἱ. Ν. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στήν Ἀστερούπολη, τό χωριό τῶν Ρώσων ἀστροναυτῶν.

«Τίποτα δέν μιλάει στόν ἄνθρωπο γιά τόν Θεό, ὅσο ὁ οὐρανός!»

(π. Ἰώβ Τάλατς)

Ναταλία Νικολάου: Ἱερά Μονή καί τό Διάστημα. Φιλία μεταξύ ἑνός μοναχοῦ καί τῶν ἀστροναυτῶν. Πῶς ἔγινε αὐτό;

π. Ἰώβ: Τό εὐαγγέλιο γράφει, ὅτι ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός βεβαιώνει, ὅτι σέ κάθε ἄνθρωπο στή Γῆ ἀκόμα καί οἱ τρίχες τοῦ κεφαλιοῦ του ὅλες εἶναι μετρημένες (Ματθ. ι΄ 30). Δέν ὑπάρχει τίποτα τυχαῖο. Ἡ σοφή πρόνοια τοῦ Θεοῦ καθοδηγεῖ ὅλο τό Σύμπαν καί ἀκόμα περισσότερο –τήν τύχη τῶν ἀνθρώπων. Ὁ Θεός θέλει νά σωθεῖ κάθε ἄνθρωπος. Ἀλλά ἡ σωτηρία εἶναι ἀδύνατη χωρίς τόν Ἰησοῦ Χριστό. Στή γῆ, δυστυχῶς, ὑπάρχουν διαφόρων εἰδῶν δραστηριότητες, ὅπου τό Φῶς τῆς Ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ ἀκόμα δέν ἔγινε ἄστρο, πού νά ὁδηγεῖ τήν πορεία τοῦ ἀνθρώπου. Γιά παράδειγμα στήν ἀστροναυτική. Τό ὅτι ἐγώ πρίν 9 χρόνια βρέθηκα στήν Ἀστερούπολη, ἦταν κι αὐτό θέλημα Θεοῦ.

Τά θεμέλια τῆς ἀστροναυτικῆς ὡς ἐπιστήμης στή Σοβιετική ἐποχή προσπάθησαν νά τά κτίσουν μέ τήν ἀθεϊστική κοσμοθεωρία.

Ν.Ν.: Τότε, νομίζω, αὐτή ἡ κοσμοθεωρία ὀνομαζόταν ἐπιστημονικός ἀθεϊσμός;

π. Ἰώβ: Ναί, ἔτσι εἶναι. Ἀλλά οἱ ἀθεϊστές κατά κανόνα ἦταν ἄνθρωποι ἀδιάφοροι στά θέματα πίστεως. Ἐνῶ οἱ τότε ἡγέτες τῆς χώρας μας δέν ἦταν μόνο ἀθεϊστές, ἀλλά πολεμοῦσαν καί τόν Θεό. Καί τήν ἀστροναυτική τήν χρησιμοποιοῦσαν ὄχι μόνο γιά πολιτικούς, ἀλλά καί γιά ἀθεϊστικούς σκοπούς. Τίς πτήσεις στό Διάστημα τίς βλέπανε καί σάν βεβαίωση τῆς δημιουργίας τοῦ Σύμπαντος χωρίς Θεό. Οἱ συζητήσεις γιά τόν Θεό μποροῦσαν νά γίνουν μόνο μέ μιά καί μοναδική ἑρμηνεία, ὅτι ὁ Θεός δέν ὑπάρχει. Τό πιό γνωστό παράδειγμα ἦταν ἡ ἀπάντηση τοῦ Γιούρι Γκαγκάριν στό ἐρώτημα ἄν εἶδε τό Θεό στή διάρκεια τῆς πτήσης του. Ἡ ἀρνητική του ἀπάντηση «ὄχι, δέν τόν εἶδα» διαδόθηκε σέ ὅλα τά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης. Ὁ πρῶτος ἀστροναύτης Γιούρι Γκαγκάριν οὕτως ἤ ἄλλως δέν μποροῦσε νά δεῖ τόν Θεό. «Τόν Θεόν ὄψονται οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. ε΄ 8), δηλ. μόνο οἱ ἅγιοι. Ἀλλά οἱ περισσότεροι πού δούλευαν τότε στίς ἀστροναυτικές ἐπιχειρήσεις – ἐπιστήμονες, μηχανικοί, ἐργάτες, ἀστροναῦτες – δέν ἦταν ἀθεϊστές. Ὁ Σεργκέϊ Πάβλοβιτς Κορολιόφ, ὁ ἱδρυτής τῆς πρακτικῆς ἀστροναυτικῆς, ἦταν βαπτισμένος καί κρυφά βοηθοῦσε μιά Ὀρθόδοξη Μονή.

Μποροῦμε νά συνεχίσουμε τόν κατάλογο. Φίλος καί συνεργάτης τοῦ Γενικοῦ κατασκευαστῆ, δηλαδή τοῦ Κορολιόφ, ἦταν ὁ καθηγητής Λεωνίδας Βοσκρεσένσκι. Πουθενά δέν τό δήλωνε, ἀλλά ἦταν γιός ἱερέα. Πιστός ἄνθρωπος ἦταν καί ὁ κατασκευαστής καί ἐρευνητής τῶν διαστημικῶν τεχνικῶν μέσων, ἀκαδημαϊκός, μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης Κωνσταντίν Μπουσοῦεβ. Φυσικά ὅλοι αὐτοί (ὅπως καί στά χρόνια τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρχαν «κρυφοί μαθητές») ἦταν κρυπτοχριστιανοί.

Ν.Ν.: Τήν πίστη εἶναι δύσκολο νά τήν κρύψεις. Ὅπως λέει τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο: «Δέν εἶναι δυνατόν νά κρυφτεῖ μιά πόλη πού βρίσκεται πάνω σέ βουνό» (Ματθ. ε´15).

π. Ἰώβ: Ἀκριβῶς αὐτό λέω. Κάποτε μιλοῦσα γι᾽ αὐτό τό θέμα μέ ἕνα κατασκευαστή τῶν διαστημικῶν πυραύλων, τόν Ἀλέξανδρο Μοϊσέεβ, ὁ ὁποῖος μοῦ εἶπε ὅτι εἶδε μέ τά μάτια του τήν ἑξῆς σκηνή:

Στή δεκαετία τοῦ 1960 οἱ ἐπιστήμονες καί οἱ ἐργάτες, τή στιγμή πού ὁ διαστημικός πύραυλος ξεκινοῦσε γιά τό διάστημα, τόν σταύρωναν κρυφά καί ἔλεγαν: «Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος».

Ὑπῆρχε ὅμως ἕνας ἀκαδημαϊκός, ὁ Μπόρις Βικτώροβιτς Ράουσενμπαχ, ὁ ὁποῖος δέν ἔκρυβε ἀπό κανένα τήν πίστη του.

Ὅταν τό πρῶτο διαστημόπλοιο μέ τόν πρῶτο ἄνθρωπο ἔκανε μέ ἐπιτυχία στό διάστημα τήν πρώτη τροχιά γύρω ἀπό τή γῆ καί στό Κέντρο Διεύθυνσης τῶν πτήσεων κατάλαβαν ὅτι ὅλα πᾶνε ρολόι, ὁ Ράουσενμπαχ σηκώθηκε καί φώναξε ὥστε νά τόν ἀκούσουν ὅλοι: «Δόξα Σοι, Κύριε, Δόξα Σοι», καί ἔκανε τό σταυρό του.

Τέτοια παραδείγματα εἶναι πάρα πολλά˙ μαζεύω καί νέα στοιχεῖα συνέχεια καί τά γράφω στό σημειωματάριό μου.

Ν.Ν.: Καί ἀπό τότε ἐσεῖς προσωπικά ἐνδιαφερθήκατε γιά τήν ἀστροναυτική ἔρευνα;

π. Ἰώβ: Στήν ἐλληνική γλώσσα, ἄν δέν κάνω λάθος, ἡ λέξη «κόσμος» σημαίνει τό περιβάλλον πού εἶναι γύρω μας. Ὅμως στή ρωσσική γλώσσα ἡ λέξη «κόσμος» σημαίνει τό διάστημα. Τό γύρω μας καί τό διάστημα, αὐτά συνδέονται. Ξέρω ὅτι στά ἑλληνικά «κοσμικοί» εἶναι οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου τούτου. Ὡραῖα αὐτά τά λόγια μεταφράζονται.

Λοιπόν, πρέπει νά σᾶς πῶ πώς δέν ἔκανα τίποτα ἐπίτηδες. Ἦταν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος γνωρίζει τήν καρδιά κάθε ἀνθρώπου. Ἡ μητέρα μου λέει ὅτι ὅταν ἤμουν 4 χρονῶν εἶχα τό νοῦ μου μόνο στά διαστημόπλοια. Οἱ νηπιαγωγοί κάνανε παράπονα γιά μένα στή μητέρα μου. Τῆς ἔλεγαν: «Τό παιδάκι σας τίποτα ἄλλο δέν κάνει, μόνο κάθεται καί παίζει μ’ ἕνα ξύλινο πύραυλο, πού ἔχουμε στήν αὐλή. Νά τόν βγάλουμε ἀπό ’κεῖ μέσα εἶναι ἀδύνατον».

Ὅταν πήγαινα σχολεῖο ἔφτιαχνα μόνος μου πιά τούς πυραύλους. Οἱ πύραυλοι αὐτοί πετοῦσαν καί ἔσκαγαν στόν ἀέρα. Εἶχα δικό μου τηλεσκόπιο καί ἐρευνοῦσα τά ἄστρα, μελετοῦσα τά σχέδια τῶν διαστημικῶν πυραύλων. Ἔμαθα νά μετράω ἀποστάσεις καί ἐκτός τοῦ πλανητικοῦ μας συστήματος. Ἰδιαίτερα, δέν ξέρω γιατί, μέ ἐνδιέφεραν οἱ Γαλαξίες Μ-31 καί Μ-81. Οἱ ἔρευνες ἔδειξαν πώς, ἄν θά πετάξω μέ ταχύτητα φωτός (σκεπτόμουν γιά κατασκευή φωτονίου διαστημόπλοιου) μέχρι τόν πλησιέστερο Γαλαξία, θά χρειαστοῦν 2 ἑκατ. χρόνια. Κοβόταν ἡ ἀνάσα μου ἀπό θαυμασμό˙ πόσο θαυμάσια ἔφτιαξε ὁ Θεός τόν κόσμο! Θυμᾶμαι, ἤμουν 12 χρονῶν, τίς νύχτες ἔβγαινα στό μπαλκόνι τοῦ σπιτιοῦ καί κοιτοῦσα τόν οὐρανό. Τί λόγια θά βγοῦν ἀπό τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου πού βλέπει μυριάδες ἄστρα νά λάμπουν πάνω του; «Θεέ μου!».

Πολύ ἀργότερα διάβασα γιά ἕνα ἱστορικό γεγονός. Στά χρόνια τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης, τόν 18ο αἰώνα, οἱ ἐπαναστάτες μάζεψαν τούς κατοίκους κάποιας πόλης στήν πλατεία καί εἶπαν: «Θά καταστρέψουμε ναούς, ἀγάλματα, εἰκόνες, ὅλα ὅσα σᾶς θυμίζουν τόν Θεό». Καί τότε κάποιος ἀπό τούς πολίτες φώναξε: «Τόν οὐρανό ὅμως δέν μπορεῖτε νά μᾶς τόν πάρετε!».

Πράγματι, τίποτα δέν μιλάει στόν ἄνθρωπο γιά τόν Θεό, ὅσο ὁ οὐρανός!

Ἐγώ, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἤμουν πιστός ἀπό τά παιδικά μου χρόνια, δηλαδή δέ βρῆκα τόν Θεό, ὅπως πολλοί στή χώρα μας σέ μεγάλη ἡλικία.

Ν.Ν.: Στήν οἰκογένειά σας ἡ μητέρα, ἡ γιαγιά, ὁ πατέρας σᾶς μεγάλωναν μέ χριστιανική ἀγωγή; Σᾶς βοήθησαν;

π. Ἰώβ: Τότε τά μέλη τῆς οἰκογενείας μου δέν ἦταν ἀκόμα ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ γιαγιά μόνο μέ ἔμαθε τίς προσευχές, τό «Πάτερ ἡμῶν» καί «Θεοτόκε Παρθένε». Προσευχόμουν πολύ σοβαρά. Εἶναι ἀδύνατον νά ἐξηγήσεις τό τί νιώθει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν καταλαβαίνει ὅτι δίπλα του πάντα εἶναι ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία. Ὅτι κάθε στιγμή τά μάτια τους στρέφονται σέ σένα. Μιλοῦσα, συζητοῦσα μαζί τους.

Θυμᾶμαι, ὅταν ἤμουν τετάρτη τάξη Δημοτικοῦ, παρακαλοῦσα: «Παναγία μου, ἐάν θά κερδίσω στούς ἀγῶνες στίβου στό σχολεῖο μας θά σοῦ πῶ 20 φορές τό ‘‘Θεοτόκε Παρθένε’’. Καί τό ἔλεγα μετά πού κέρδιζα κάτω ἀπό τήν κουβέρτα μου γιά νά μή μέ δοῦν!

Ὅταν τελείωσα τό σχολεῖο, παρακαλοῦσα τήν Παναγία νά μέ βοηθήσει νά μπῶ στή Ἀνωτάτη Στρατιωτική Σχολή Ἀεροπορίας, γιά νά περάσω μέσα στήν ὁμάδα μελλοντικῶν ἀστροναυτῶν. Ἀλλά ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἤθελε ἀλλιῶς.

Πῆγα φαντάρος. Ὅταν ἀπολύθηκα, ὅλοι οἱ δρόμοι ἦταν ἀνοιχτοί μπροστά μου. Ἤμουν 20 χρονῶν! Εἶχα πολλά ἐνδιαφέροντα: ἀρχαιολογία, ἱστορία, νομισματική, ἀστρονομία, φιλοσοφία. Διάβαζα τά ἔργα τοῦ Πλάτωνος, τοῦ Ἀριστοτέλη, τοῦ Νίτσε, τοῦ Κάντ, τοῦ Σπινόζα, ἀκόμα καί τοῦ Μάρξ καί τοῦ Λένιν. Δηλαδή ἔψαχνα τήν Ἀλήθεια. Κάποτε εἶδα ἕνα φίλο μου συλλέκτη νά φοράει σταυρό.

Τότε, στά χρόνια τοῦ σοβιετικοῦ καθεστῶτος, τό νά φορᾶς σταυρό ἦταν πολύ ἐπικίνδυνο πράγμα. Τόν ρώτησα: «Μπορεῖς νά μοῦ βρεῖς τό βιβλίο μέ τό Εὐαγγέλιο;», «Μπορῶ», μοῦ ἀπάντησε. Ὁ ἀδελφός του σπούδαζε στό Θεολογικό Σεμινάριο.

Τοῦ λέω: «Μπορεῖς νά μέ γνωρίσεις μέ τόν ἀδελφό σου;». Ἡ πρόταση αὐτή τότε ἔμοιαζε τό ἴδιο μέ τό νά πεῖς: «μπορεῖς νά μοῦ δείξεις ζωντανό δεινόσαυρο;»!

«Ἔλα αὔριο», μοῦ λέει. «Αὔριο ἀκριβῶς ἔρχεται ἀπό τή Μόσχα». (Ἐγώ ἔμενα τότε στήν Οὐκρανία).

Ἔτσι ἀπέκτησα τό Εὐαγγέλιο. Ἄρχισα νά τό διαβάζω. Καί πόσο λαχταροῦσα νά ἐπαναλάβω κι ἐγώ μαζί μέ τούς ἀποστόλους Λουκᾶ καί Κλεόπα τά λόγια πού εἶπαν μετά τή συνομιλία τους μέ τόν Κύριο: «Ἡ καρδιά μας δέν καιγόταν μέσα μας;» (βλ. Λουκ. κδ΄ 32).

Πράγματι, καιγόταν ἡ καρδιά μου! Γινόταν μέσα μου, στά βάθη τῆς καρδιᾶς μου, κάτι τό ἀνεξήγητο, κάτι τό ἀπίστευτο. Ὅταν ἔκλεισα τό Εὐαγγέλιο εἶπα: «Ἡ Ἀλήθεια εἶναι ἐδῶ. Δέν τήν καταλαβαίνω ἀκόμη, ἀλλά εἶναι ἐδῶ»!

Σέ λίγες μέρες ἡ ὑπόθεση τῆς ζωῆς μου λύθηκε. Κατάλαβα πώς πρέπει νά γίνω μοναχός. Ἀλλά δέν ἦταν ἁπλό πράγμα νά μπεῖς στό Θεολογικό Σεμινάριο. Οἱ ἀρχές βάζανε ἐμπόδια. Ἕνας ἀδελφός ἀπό τή Μονή τῆς Λαύρας τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τοῦ ἁγίου Σεργίου μοῦ εἶπε νά δώσω ἐξετάσεις στό Πανεπιστήμιο Ἀρχειονομίας καί Ἱστορίας τῆς Μόσχας. Βρῆκα τόν πνευματικό, ἄρχισα νά βοηθάω σάν παπαδάκι στήν ἐκκλησία.

Ὕστερα ἀπό 4 χρόνια σπουδῶν, μέ εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ μου ἀφήνω τό Πανεπιστήμιο, καί τήν ἡμέρα τῆς ἁγίας Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος μέ παίρνουν γιά σπουδές στό Θεολογικό Σεμινάριο. Ἔτσι οἰκονόμησε ὁ Θεός, καί τώρα ὁ ἱ. Ναός τοῦ ὁποίου εἶμαι προϊστάμενος στήν Ἀστερούπολη εἶναι ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος.

Ν.Ν.: Ὡραία ἡ πορεία σας πρός τήν Ἀστερούπολη. Σᾶς ἀνέθεσαν τή διακονία νά γίνετε πνευματικός τῶν ἀστροναυτῶν μας;

π. Ἰώβ: Ὄχι τόσο ἁπλά. Μετά τό Σεμινάριο ἔγινα μοναχός στή Λαύρα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τοῦ Ἁγ. Σεργίου. Ἤμουν ἁπλός μοναχός. Ἀλλά στό κελλί μου εἶχα τό τηλεσκόπιο καί στά ράφια, μαζί μέ τά ἄλλα, εἶχα βιβλία γιά τήν ἀστρονομία καί τή διαστημική. Ἔδειχνα στούς ἀδελφούς τῆς Μονῆς τούς πλανῆτες μέ τό τηλεσκόπιο. Ἀρχές τοῦ 2003 ἕνας γνωστός μου Δεσπότης μοῦ λέει: «Ἔλα νά σέ γνωρίσω μέ τόν καθηγητή ‘‘Διαστημικῆς Ἀκαδημίας Γκαγκάριν’’ τόν κ. Βαλεντίν Πέτρωφ. Θά σέ πάρει σέ μιά ἐκδρομή στήν Ἀστερούπολη. Κάποτε δέν ἤθελες νά γίνεις κι ἐσύ ἀστροναύτης;».

Πῆγα λοιπόν, εἶδα ὡραῖα πράγματα καί τέλος. Ἀλλά αὐτό ἦταν μόνο ἡ ἀρχή. Σέ μιά ἑβδομάδα ἦρθε σέ μένα ὁ προϊστάμενος τῆς ὁμάδας ἀστροναυτῶν Γιοῦρι Λοντσακώφ μέ τή σύζυγο καί τό γιό του. Τούς ξενάγησα καί τούς ἔδειξα τό Μοναστήρι μας. Σέ μιά ἑβδομάδα ἦρθαν σέ μᾶς ὅλοι οἱ συγγενεῖς του, καί σέ τρεῖς ἑβδομάδες, ὅλοι οἱ ἀστροναῦτες, ὁμάδα. Τούς ἔκανα ξενάγηση στό Μοναστήρι μας, τούς ἔλεγα γιά τό Διάστημα, πῶς ὁ Θεός κυβερνᾶ τό Σύμπαν. Στήν ἀρχή ὁ Θεός ἔδωσε στόν ἄνθρωπο νά κυβερνάει τό Σύμπαν, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος ἔπεσε μέσα στίς ἁμαρτίες, τυφλώθηκε πνευματικά. Καί ποῦ μπορεῖ νά ὁδηγήσει ἕνας τυφλός τόν κόσμο, ξέρουμε ὅλοι.

Ν.Ν.: Πῶς σᾶς ἄκουγαν;

π. Ἰώβ: Μέ ἕνα τεράστιο ἐνδιαφέρον! Μετά ἦρθαν ὁ Διευθυντής τοῦ Κέντρου προετοιμασίας καί ἐκπαίδευσης ἀστροναυτῶν κι ὅλοι οἱ ὑπάλληλοι τοῦ Κέντρου. Στή συνέχεια μέ παρακάλεσαν νά κάνω ἁγιασμό στά γραφεῖα τους καί σέ ὅλα τά ἀεροπλάνα στό ἀεροδρόμιό τους. Ἔπειτα ἀποφασίσαμε ὅτι ἀπό τό 2006 ὅλες οἱ διαστημικές πτήσεις πρέπει νά γίνονται μέ τήν εὐλογία τοῦ ἱερέως.

Ὁ ἡγούμενος τῆς Μονῆς μας θεοφιλέστατος Θεόγνωστος ἔδωσε τήν εὐλογία του γι’ αὐτό τό ἔργο μου. Μοῦ εἶπε χαρακτηριστικά:

«Νά κάνεις ὅλα ὅσα χρειάζονται γιά τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου μέ σοφία καί διάκριση». Ἔτσι ἀρχίζουν οἱ τακτικές ἐπαφές μου μέ τούς ἀστροναῦτες.

Δημιουργήθηκε, μποροῦμε νά ποῦμε, μιά παράδοση. Τρεῖς ἑβδομάδες πρίν τήν πτήση στό διάστημα, τό πλήρωμα τοῦ Διαστημόπλοιου ἔρχεται στή Μονή μας, στή Μονή τῆς Λαύρας τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τοῦ Ἁγίου Σεργίου. Προσκυνοῦμε ὅλοι τά ἱερά λείψανα τοῦ Ἁγίου Σεργίου, ἱδρυτῆ τῆς Μονῆς μας. Ζητᾶμε τήν εὐλογία του. Μετά πηγαίνουμε στόν Ἱ. Ν. τοῦ Ἁγίου Νίκωνος καί κάνουμε τήν παράκληση καί τούς δίνω τήν εὐχή γιά τήν πτήση. Σάν φυλακτό δίνω στόν καθένα μικρές εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας καί ἕνα μικροῦ μεγέθους Εὐαγγέλιο. Ἀργότερα συναντιόμαστε στήν Ἀστερούπολη. Ἐάν κάποιος θέλει νά ἐξομολογηθεῖ καί νά κοινωνήσει ἀμέσως πρίν τήν πτήση, πηγαίνω στό Μπαϊκονούρ, στό Καζαχστάν. (Σημ. μεταφράστριας. Ἐκεῖ βρίσκεται τό κοσμοδρόμιο τῆς Ρωσίας).

Κάνω ἁγιασμό στόν πύραυλο καί τρεῖς μέρες πρίν τήν πτήση τούς κοινωνῶ. Μετά, κάθε ἐπαφή μέ τόν ἔξω κόσμο τῶν ἀστροναυτῶν, ἀπαγορεύεται ἀπό τούς κανόνες τῆς πτήσης. Ἐάν οἱ ἀστροναῦτες παρακαλοῦν νά τούς ὑποδέχομαι στήν προσγείωση, πηγαίνω πάλι στό Καζαχστάν.

Φυσικά, ἔχω μαζί μου ἕνα μπουκαλάκι μέ ἁγιασμό τῶν Φώτων. Θυμᾶμαι πῶς πῆγα νά ὑποδεχτῶ μετά τήν πτήση τόν Γιούρα Λοντσακώφ. Τόν βγάζουν ἀπό τήν κάψουλα τῆς προσγείωσης, γιατί δέν μποροῦν ἀκόμα οἱ ἀστροναῦτες νά περπατᾶνε, καί μοῦ φωνάζει: «Παππούλη, γρήγορα δῶστε μου νά πιῶ τόν ἁγιασμό τῶν Θεοφανίων». Τοῦ τόν δίνω. Καί μετά ἄλλη μιά παράκληση: «Ραντίστε με μέ τόν ἁγιασμό». Τόν ραντίζω καί ἀκούω μετά ἄλλη φωνή δίπλα μου: «Κι ἐμένα παππούλη, ραντίστε με». Ἦταν ὁ Μάϊκλ Φίνκ, ἀμερικάνος ἀστροναύτης. Τόν ράντισα καί τοῦ ἔδωσα νά πιεῖ καί αὐτός τόν ἁγιασμό. Οἱ ἄνθρωποι ἀπό τή NASA, πού ἦταν δίπλα, δέν κατάλαβαν τίποτα καί ρώτησαν: «Τί ἔχουν αὐτοί; Ἔχουν πρόβλημα μέ νερό;».

Ν.Ν.: π. Ἰώβ, πεῖτε μας, σᾶς παρακαλῶ, πῶς ἄρχισε ἡ προπόνησή σας στό Κέντρο Προετοιμασίας τῶν ἀστροναυτῶν;

π. Ἰώβ: Ὁ προϊστάμενος τοῦ Κέντρου Βασίλι Τσεπλιέφ μοῦ εἶχε προτείνει νά περάσω τόν πρῶτο κύκλο προετοιμασίας γιά τήν πτήση, ἔτσι ὅπως γίνεται μέ τούς μελλοντικούς ἀστροναῦτες. Δέν ἀρνήθηκα.

Ἡ πρώτη μου δοκιμή ἔγινε σ’ ἕνα εἰδικό μηχάνημα, ὅπου οἱ ἀστροναῦτες προπονοῦνται γιά τήν ἔξοδο ἀπό τό διαστημόπλοιο στό ἀνοιχτό διάστημα στό σκάφανδρο «Ὀρλάν – ΜΤ». Οἱ δοκιμές γίνονται ἐδῶ στή γῆ. Τό πρόγραμμα ὀνομάζεται «Ἔξοδος - 2». Ἡ πρώτη μου προπόνηση κράτησε 1-2 ὧρες. Μᾶλλον ἄντεξα ὅλα καλά, διότι ὁ στρατηγός Τσεπλιέφ μέ ρώτησε: «Καί τί θά πεῖτε γιά τήν πτήση σέ κατάσταση ἔλλειψης βαρύτητας»;

Ν.Ν.: Ἔπρεπε νά γίνει καί αὐτό στή γῆ;

π. Ἰώβ: Ὄχι. Αὐτό τό εἶδος προπόνησης γίνεται μ’ ἕνα εἰδικό ἀεροπλάνο, μέσα στό ὁποῖο τή στιγμή πού ἀπότομα πέφτει κάτω ἀπό πολύ μεγάλο ὕψος, κάπως λοξά, δημιουργεῖται τό φαινόμενο ἔλλειψης βαρύτητας. Κρατάει 30 δευτερόλεπτα περίπου. Στή διάρκεια τῆς προπόνησης οἱ πιλότοι κάνουν 10-15 τέτοιες «πτώσεις». Δόξα τῷ Θεῷ τέτοια πράγματα ἀντέχω μιά χαρά.

Μέ τήν καθοδήγηση τοῦ προϊσταμένου τῆς ὁμάδας ἀστροναυτῶν Γιούρα Λοντσακώφ ἐγώ ἐρευνοῦσα τό σύστημα λειτουργίας τοῦ διαστημόπλοιου καί τοῦ διαστημικοῦ σταθμοῦ. Δέν μποροῦσα νά τά θυμᾶμαι καί νά τά μάθω ὅλα, ἀλλά τά βασικά πράγματα τά ἔπιασα.

Ἀρκετές ὧρες ἔκανα προπόνηση καί στό εἰδικό σκάφανδρο «Γεράκι», ὅπου γίνεται μίμηση τῆς διαστημικῆς πτήσης.

Ν.Ν.: Συγγνώμη, μέ ποιό σκοπό κάνατε ὅλα αὐτά τά πράγματα;

π. Ἰώβ: Ἀκριβῶς τέτοια ἐρώτηση μοῦ ἔκανε ὁ γιατρός, ὅταν πήγαινα σέ προπόνηση γιά ἔλλειψη βαρύτητας, ἀλλά σέ ὑδάτινο περιβάλλον. Δηλαδή, κάνουν πρόβες γιά ἔξοδο στό ἀνοιχτό διάστημα, ἀλλά σέ συνθῆκες ἐχθρικοῦ ὑδροπεριβάλλοντος, σ’ ἕνα εἰδικό ὑδροεργοστάσιο. Μετά 1 1/2 ὧρες προπόνηση ἔχασα 1 κιλό. (Οἱ ἀστροναῦτες, οἱ ὁποῖοι δουλεύουν στό ἀνοιχτό διάστημα 6-7 ὧρες χάνουν ταυτόχρονοα 6-7 κιλά).

Λοιπόν, ὅταν ὁ γιατρός μέ ρώτησε γιατί τά θέλω ὅλα αὐτά, τοῦ ἀπάντησα μέ τά λόγια τοῦ ἀπ. Παύλου: «Ἐγενόμην τοῖς Ἰουδαίοις ὡς Ἰουδαῖος, ἵνα Ἰουδαίους κερδήσω˙ τοῖς ὑπό νόμον ὡς ὑπό νόμον, ἵνα τούς ὑπό νόμον κερδήσω (...)˙ τοῖς πᾶσι γέγονα τά πάντα, ἵνα πάντως τινάς σώσω» (Α΄ Κορ. θ΄ 20-22) καί συμπλήρωσα: «Καί θά γίνω γιά τούς ἀστροναῦτες ὡς ἀστροναύτης, συνάδελφός τους. Τό κάνω γιά τό Εὐαγγέλιο». Καί ὁ γιατρός εἶπε: «Κατάλαβα τώρα, τό ἔχετε ἀνάγκη. Νά συνεχίζετε, λοιπόν».

Ὅταν ἀνέβαινα μέ εἰδική σκάλα στό διαστημικό σταθμό, εἶδα πώς ἀπό ὅλα τά παράθυρα γύρω μέ κοιτοῦσαν οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὑπάλληλοι τῶν ἐκεῖ ὑπηρεσιῶν. «Τί περίεργα πράματα», σκέφτηκα. «Ἀφοῦ οἱ προπονήσεις τῶν ἀστροναυτῶν εἶναι γι’ αὐτούς ὅλους μιά συνηθισμένη περίπτωση. Γιατί μέ ἐξετάζουν μέ τόση περιέργεια;».

Ὅταν βγῆκα πιά ἀπό τό σκάφανδρο, ὅλοι αὐτοί μέ πλησιάσαν γιά νά πάρουν τήν εὐλογία. Καί μιά γυναίκα μέ ρώτησε: «Παππούλη, ἀφοῦ εἴσαστε ἐδῶ, σημαίνει, πώς ἡ ἀστροναυτική δέν εἶναι ὑπόθεση πού δέν ἀρέσει στό Θεό». Ξαφνιάστηκα. Τῆς ἀπάντησα: «Βεβαίως, ναί! Ποιός σᾶς εἶπε τέτοια βλακεία;».

Καί ἐδῶ, στό εἰδικό ὑδροεργαστήριο ἔγινε τό πρῶτο γι’ αὐτούς κήρυγμα. Σημαντικό εἶναι τοῦτο: μετά τό κήρυγμα μέ πλησίασε ἕνας νεαρός ἐργάτης ἀπό τό Κέντρο Διεύθυνσης πτήσεων καί ζήτησε νά βαπτιστεῖ. Τόν βάπτισα τήν ἄλλη κιόλας μέρα. Ἐκεῖ μέσα στό Κέντρο Διεύθυνσης. Δέν εἴχαμε τότε τόν Ναό μας ἀκόμα. Φέραμε ἕνα τεράστιο βαρέλι, τό γεμίσαμε μέ νερό κι ἔτσι ἔγινε τό πρῶτο μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος στήν Ἀστερούπολη.

Ν.Ν.: Καί τί εἴπατε σ’ αὐτό τό πρῶτο κήρυγμα σας;

π. Ἰώβ: Ὁ Κύριος δημιούργησε τόν κόσμο τοῦτο καί γιά νά Τόν γνωρίσουμε. Ἡ θέληση γιά γνώσεις εἶναι ἀπό τόν Θεό, εἶναι στά γονίδιά μας. Ἀλλά τήν ἔρευνα τοῦ Σύμπαντος πρέπει νά τήν ξεκινᾶμε μέ τή στροφή τῆς καρδιᾶς μας στό Χριστό, μέ τήν τήρηση τῶν ἁγίων Του ἐντολῶν. Μόνο οἱ «καθαροί τῇ καρδίᾳ τόν Θεόν ὄψονται» καί μποροῦν νά καταλάβουν τή σοφία τοῦ Σύμπαντος, τό ὁποῖο δημιούργησε ὁ Θεός.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ ἔλεγε πώς ὑπάρχουν δύο μέθοδοι ἀπόκτησης τῶν γνώσεων. Ἕνας μέ τή βοήθεια τῶν μικροσκοπίων καί τηλεσκοπίων, μέ πειράματα, δοκιμές καί λάθη, διότι μέ αὐτούς τούς τρόπους γίνονται λάθη. Ἄλλος τρόπος εἶναι νά καθαρίσεις τήν καρδιά ἀπό τά πάθη, νά μιμηθεῖς τόν Θεάνθρωπο Κύριο καί μέ ταπείνωση νά τόν ρωτᾶς.

Ἐδῶ δέν ὑπάρχουν λάθη. Διότι Αὐτός ὁ ὁποῖος δημιούργησε τά πάντα, γνωρίζει πῶς λειτουργεῖ τό Δημιούργημά Του. Ὁ Κύριος πού δημιούργησε τόν ἄνθρωπο ξέρει τί μπορεῖ ὁ καθένας ἀπό μᾶς, καί τί διακονία πρέπει νά ἔχει. Ἐσεῖς, τούς λέω, πού εἴσαστε ἀστροναῦτες, κατασκευαστές τῶν πυραύλων, γιατροί, ἐργάτες, τεχνικοί, ἔχετε τή διακονία νά ἑρευνᾶτε τό Διάστημα. Ἐγώ, ὡς μοναχός, ἔχω τή διακονία νά σᾶς φέρω τό Φῶς τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου.

Ἔτσι ἄρχισε ἡ διακονία μου στήν Ἀστερούπολη. Ποτέ δέν φανταζόμουν πώς θά κάνω κηρύγματα στούς ἀστροναῦτες μας.

Ὁ ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα ἔλεγε: «Δέν ὑπάρχουν τυχαῖα πράγματα. Ἐάν ἐμεῖς βλέπαμε μέ προσοχή τό παρελθόν καί τό παρόν μας, θά μπορούσαμε νά προφητεύσουμε καί τό μέλλον μας».

Ἕνας ἀδελφός ἀπό τή Μονή μας κάποτε μοῦ εἶπε: «Ξέρεις, σέ βλέπω καί θαυμάζω τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Κοίτα, ἕνα ἀγοράκι κάποτε εἶχε ἕνα ὄνειρο νά γίνει ἀστροναύτης, μελετοῦσε τήν ἀστρονομία, ἤθελε νά σπουδάσει στή Σχολή Ἀεροπορίας. Ἀλλά ὁ Κύριος τόν φέρνει στό Μοναστήρι. Φαινομενικά αὐτό κλείνει κάθε ἐπαφή μέ τό διάστημα. Ἀλλά ἀκριβῶς ἀπό ἐδῶ ὁ Θεός τόν φέρνει στήν Ἀστερούπολη, τόν κάνει πνευματικό τῶν ἀστροναυτῶν, τόν στέλνει σέ μιά πτήση ἔλλειψης βαρύτητας. Ὁ Θεός πάλι βοηθάει νά νικήσει τούς ἐχθρούς, οἱ ὁποῖοι ἐμπόδιζαν νά γίνει Ναός στήν Ἀστερούπολη. Καί τώρα ὁ Ναός αὐτός μέ τίς χαρμόσυνες καμπάνες του ὑποδέχεται ἐδῶ στή Γῆ τούς ἀστροναῦτες πού ἐπιστρέφουν ἀπό τήν πτήση στό διάστημα».

Ν.Ν.: Ἀπ’ ὅ,τι ξέρω, σέ ἄλλες χῶρες πού ἀσχολοῦνται μέ τό διάστημα ΗΠΑ, Γαλλία, δέν ὑπάρχει παρόμοια παράδοση. Εἶναι μοναδική ρωσική Ὀρθόδοξη παράδοση;

π. Ἰώβ: Ναί, εἶναι μοναδική. Εἶναι μιά παράδοση πού δημιουργήθηκε πρόσφατα. Ἀλλά, σίγουρα ὅμως παρουσιάζει ἐνδιαφέρον γιά ἄλλες χῶρες.

Ν.Ν.: Τώρα, πάτερ Ἰώβ, πού ἔχετε τή δυνατότητα νά δεῖτε τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων πού πετᾶνε στό διάστημα, τί μπορεῖτε νά πεῖτε γι’ αὐτούς; Εἶναι ἄνθρωποι μέ τίς ἴδιες ἀδυναμίες καί ἀξίες ὅπως ὅλοι οἱ ἄλλοι; Πῶς νομίζετε ὅτι οἱ σύχρονοι ἀστροναῦτες διαφέρουν ἀπό τούς ἀστροναῦτες τῆς Σοβιετικῆς περιόδου; Οἱ σύγχρονοι εἶναι πιό ἐλεύθεροι; Θυμᾶμαι, ὅταν ἤμουν μαθήτρια τοῦ Γυμνασίου, εἶχα τήν εὐκαιρία σέ ἕνα παιδικό Κέντρο τοῦ Δήμου Μόσχας πού ἤμουν πρόεδρος νά συναντιόμαστε μέ ἄλλα παιδιά μέ τόν Γκαγκάριν καί ἄλλους σοβιετικούς ἀστροναῦτες. Ἦταν ἄνθρωποι μιᾶς μικρῆς ὁμάδας, ἐλίτ.

π. Ἰώβ: Ναί, οἱ τότε ἀστροναῦτες δέν ἐμπιστευόντουσαν κανένα, δέν ἔλεγαν τά μυστικά τῆς καρδιᾶς τους. Δέν ἔχουμε ἐμεῖς πληροφορίες γιά τόν ἐσωτερικό τους κόσμο, γιά τή ζωή τῆς ψυχῆς τους. Ἀλλά, σύμφωνα μέ τούς πνευματικούς νόμους, δέν μποροῦμε ἐμεῖς νά μιλᾶμε γι’ αὐτά πού οἱ ἴδιοι θεωροῦσαν μυστικό τους.

Ν.Ν.: Ὁ Γκαγκάριν ἔχει δώσει ἀμέτρητες συνεντεύξεις, καί ποτέ δέν εἶπε κάτι, γιά τό ὁποῖο μπορεῖ νά μετανιώσει κανείς.

π. Ἰώβ: Ναί, πράγματι, εἶχε τόν αὐτοέλεγχό του. Ἀλλά γνωρίζουμε ὅτι σ’ ἐκεῖνα τά ἀθεϊστικά χρόνια τοῦ Χροῦτσεφ καί ἀργότερα στήν ἐποχή τοῦ Μπρέζνιεφ ὁ Γκαγκάριν προσωπικά βοηθοῦσε μιά μεγαλόσχημη μοναχή, τήν Μακαρία, ἡ ὁποία ζοῦσε 50 χιλμ. μακριά ἀπό τή γενέτειρά του – τήν πόλη Γκζαίσκ – σήμερα ὀνομάζεται πόλη Γκαγκάριν. Ὁ ἴδιος ἔφερνε σ’ αὐτή τή μοναχή τούς γιατρούς ἀπό τό Κρεμλίνο καί φρόντιζε νά ἔχει πάντα ξύλα γιά τό χειμώνα.

Γιά ποιά θέματα συζητοῦσε μαζί της κανείς δέν ξέρει, ἀλλά ὅταν ὁ Γιούρι Γκαγκάριν σκοτώθηκε, ἡ μοναχή Μακαρία, πού εἶχε διορατικό χάρισμα, εἶπε θαυμαστά ἀλλά μυστήρια λόγια: «Ὁ Γιούρι δέν φταίει σέ τίποτα. Εἶναι πολύ καλός ἄνθρωπος, ἁπλός σάν τό παιδί». Τί ἐννοοῦσε; Τότε κανείς δέν τόν κατηγοροῦσε καί δέν ἔλεγε ὅτι φταίει. Πολύ ἀργότερα ὅμως ἄρχισαν κουτσομπολιά καί βρώμικες γλῶσσες ἄρχισαν νά λένε ὅτι στή μοιραία πτήση ἦταν μεθυσμένος. Ἀλλά ξέρουμε ὅτι ὁ ἔλεγχος πού κάνανε οἱ γιατροί ἔδειξε ὅτι ἀλκοόλ δέν ὑπῆρχε στό αἷμα. Ὅμως ἡ εἰδική ἐπιτροπή δέν δημοσίευσε καμία ἐπίσημη ἀπόφαση γιά τό ἀτύχημα αὐτό.

Δέν ὑπάρχει τίποτα κρυφό, πού δέν θά γίνει φανερό, λέει τό Εὐαγγέλιο. Τώρα ἔρχονται κάτι νέες λεπτομέρειες. Ἕνα ξέρω ὅμως ἐγώ καί μαζί μέ τήν Μακαρία μοναχή μπορῶ νά πῶ: «Ὁ Γιούρι δέν φταίει σέ τίποτε».

Ν.Ν.: Ἦταν πιστός χριστιανός ὁ Γκαγκάριν;

Συνεχίζεται

ΠΗΓΗ: Περιοδικό «Η ΔΡΑΣΗ ΜΑΣ», ΤΕΥΧΟΣ 496.

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ.κ. Νικόλαος; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 18 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1438

Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ.κ. Νικόλαος : ΔΥΟ ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑΤΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Πολύς λόγος τις τελευταίες μέρες για το πεδίο higgs και το μποζόνιό του, που ο Leon Lederman oνόμασε «σωματίδιο του Θεού» για την καλύτερη κυκλοφορία του βιβλίου του: «The God Particle: If the Universe Is the Answer,What Is the Question?».

Τελικά, φαίνεται ότι συχνά και οι μεγάλοι επιστήμονες παίζουν αυθαίρετα με τις λέξεις, εκφράζονται υποκειμενικά για τον Θεό ή, όπως ο πολύς Stephen Hawking, που πίστευε στη μη ύπαρξη του περίφημου σωματιδίου, μπορεί να διαψεύδονται.

Όλα δείχνουν ότι η γνώση μας είναι περιορισμένη, δυσανάλογα μεγάλη προς την αλαζονεία μας, που δεν έχει όρια.
Και ότι ο χαρακτηρισμός «σωματίδιο του Θεού» θα ταίριαζε μάλλον στο φωτόνιο, για το οποίο μίλησε ο Ίδιος ο Θεός, όταν είπε: «γενηθήτω φῶς∙ καὶ ἐγένετο φῶς».

Στην όλη προβληματική των ημερών θεωρούμε ότι αξίζει τον κόπο μια ματιά στο άρθρο του καθηγητή της Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Γεωργίου Γούναρη που ακολουθεί.

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: Nikos M; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 18 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1250

Το σωμάτιο Higgs και η φιλοσοφία του

Γεωργίου Ι. Γούναρη Ομ Καθηγητής τμήματος Φυσικής,

Αριστοτέλειον Πανεπιστήμιον Θεσσαλονίκης^{^[1]}

Μια γενική άποψη του CERN

Στην εικόνα 2 δίδεται μια περίληψη της ιστορίας της Δημιουργίας σύμφωνα με την σύγχρονη επιστήμη. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι περίπου το 1920 η επιστήμη πίστευε ότι το Σύμπαν ήταν άναρχο. Ότι ο χώρος είναι αιώνιος και η ύλη κατασκευάσθηκε μέσα σ’ αυτόν. Μόλις τα τελευταία χρόνια εμπεδόθηκε η ιδέα ότι το Σύμπαν έχει αρχή. Όχι μόνον η ύλη, αλλα και αυτός ο χώρος (ο Ουρανός της Αγίας Γραφής ) κατασκευάσθηκε κάποτε. Τίποτε δεν προ-υπήρχε! Αποτελεί θρίαμβο της Αγιάς Γραφής το ότι στα τέλη του 20ου αιώνα, η επιστήμη αναγκάστηκε να παραδεχθεί την ύπαρξη μια τέτοιας αρχής. Ειδικότερα όσον αφορά την πρώτη ημέρα της Δημιουργίας, η επιστήμη έφτασε στο σημείο να μπορεί να καταλάβει ακόμη και τις λεπτομέρειες της αγιογραφικής περιγραφής. Μπορούμε να δούμε εκεί ότι η Ημέρα η Μία ξεκίνησε χωρίς αυγή. Από «μεσημβρίας ήρξατο»,όπως λέγει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, αλλά είχε ένα ανεπανάληπτο δειλινό, που το ακολούθησε η πρώτη νύκτα^{^[2]}. Στην καινούργια αυτή θέση της επιστήμης, η Γενική Θεωρία της Σχετικότητος έπαιξε σημαντικότατο ρόλο. Σύμφωνα λοιπόν μ’ αυτήν, η πυκνότητα ενέργειας και η θερμοκρασία στην αρχή, ήσαν ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ. Και εξ’ αιτίας του πεδίου Higgs, οι μάζες όλων σχεδόν των στοιχειωδών σωματιδίων στην αρχή μηδενιζόταν. Πράγμα το οποίο καθιστούσε τα μαθηματικά εφαρμόσιμα και την φύση κατανοητή. Ο Κύριος θέλησε να κάνει τον Κόσμο λογικό! Γιατί άραγε ο Κύριος τον έκανε έτσι; Διότι μας έπλασε έτσι ώστε να μπορούμε να εκπληρώσουμε την εντολή Του να κατακυριεύσουμε αυτού.

Εικόνα 2: Μια επιτομή της ιστορίας του Σύμπαντος

Το πεδίο Higgs.

Αν ολόκληρο το Σύμπαν παρομοιασθεί με μια ήρεμη λιμνούλα, τότε το πεδίο Higgs αντιστοιχεί με το νερό της λίμνης. Όπως το «νερό» γεμίζει την λίμνη, έτσι και το πεδίο Higgs κατακλύζει το Σύμπαν και «δυσκολεύει» την κίνηση των σωματίων μέσα σ’ αυτό... Την δυσκολία αυτή την λέμε «μάζα». Κάθε σωμάτιο συναντά διαφορετική «δυσκολία», και συνεπώς αποκτά διαφορετική μάζα.... Μερικά, όπως το φωτόνιο, δεν δυσκολεύονται καθόλου.... και συνεπώς δεν αποκτούν μάζα. Στις πρώτες στιγμές της Δημιουργίας (περίπου 10 ^-11sec (=0,00000000001 sec) μετά την Αρχή) , οι τεράστιες πυκνότητες και θερμοκρασίες δεν άφηναν να μαζευτεί νερό στην λίμνη. Την εποχή εκείνη η λίμνη ήταν άδεια και το πεδίο Higgs μηδενικό. Τίποτε δεν δυσκόλευε την κίνηση των σωματίων.... και κανένα δεν είχε μάζα. Όλα έμοιαζαν με τα φωτόνια και το Φως…

Η μάζα των στοιχειωδών σωματίων δημιουργήθηκε αργότερα (περίπου 10 ^-11sec (=0,00000000001 sec) μετά την Αρχή) , όταν έπεσε η πυκνότης και η θερμοκρασία κατέβηκε κάτω στους ~10 ¹⁶ K (=10000000000000000 K), δίδοντας στο πεδίο Higgs μη μηδενικές τιμές ...

Τι είναι το σωμάτιο Higgs; Είναι τα μικρά «κυματάκια» που δημιουργούνται στην λίμνη όταν ταρακουνήσουμε το νερό της. Το ταρακούνημα που προκαλείται από τον μεγάλο επιταχυντή δημιουργεί τέτοια «κυματάκια». Και αυτά μοιάζει να παρατηρήσαμε!.

Εικόνα 3: Αν το Σύμπαν το φανταστούμε σαν μια τεράστια λίμνη, (χωρίς ακτές και

πυθμένα,συγκρινόμενα με τις δικές μας διαστάσεις), τότε το πεδίο Higgs είναι το νερό της λίμνης

Επίλογος

Τελειώνοντας, δεν έχω παρά να δοξάσω το Κύριο Ιησού. Θα μπορούσε να είχε κάνει τον Κόσμο πάνω από τις δυνατότητες μας! Όσο και αν προσπαθούσαμε, να μη μπορούμε να καταλάβουμε τίποτε! Δεν το έκανε όμως έτσι! Τον έκανε μέσα στις δυνατότητες μας. Ή μάλλον, μας έκανε κατάλληλους για να βασιλεύσουμε επάνω του. Παρ’ όλο που ήξερε ότι ο εγωισμός θα τύφλωνε πολλούς από μας. Όπως τύφλωσε και τον εωσφόρο....

Γεωργίου Ι. Γούναρη Ομ. Καθηγητή τμήματος Φυσικής,
Αριστoτέλειον Πανεπιστήμιον Θεσσαλονίκης
πηγή: Δύο λέξεις για το "σωματίδιο του Θεού",
Ι. Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

^{^[1]} gounaris@physics.auth.gr

^[2]Ιδείτε ομιλία στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην ηλ. διεύθυνση http://users.auth.gr/~gounaris/omilies/Theologiki2012.pdf

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: www.pemptousia.gr; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 07 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1486

Συνέντευξη: H. T. Engelhardt-Σοφές απαντήσεις σε πολύπλοκα προβλήματα Επιστήμης, Ιατρικής και Βιοηθικής

Οι πολιτισμικές αλλαγές, η αλλαγή του τρόπου ζωής των ανθρώπων και η ανάπτυξη των επιστημών ήρθαν να προσθέσουν νέα ηθικά διλήμματα σε αυτά που ήδη υπήρχαν από παλαιότερες εποχές. Ευθανασία, αμβλώσεις, κλωνοποίηση, μεταμοσχεύσεις, ομοφυλοφιλία, τεχνητή γονιμοποίηση και άλλα πολλά, παίρνουν άλλη διάσταση, όταν προσεγγίζονται επιστημονικά και πνευματικά μέσα από την ορθόδοξη πατερική παράδοση.

Εισαγωγικά

Η βιοηθική έχει αναδειχθεί εδώ και αρκετό καιρό σε ένα από τα πρωτεύοντα πεδία προβληματισμού που προσελκύουν το ενδιαφέρον της επιστημονικής σκέψης και της κοινής γνώμης.

Στον ελληνικό χώρο το σκηνικό της βιοηθικής, όπως διαμορφώνεται την τελευταία πενταετία, παρουσιάζει σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με ο,τι επικρατούσε στις αρχές της δεκαετίας του 90. Έχουν συγκροτηθεί επιτροπές βιοηθικής από κοινωνικούς φορείς (κράτος, Εκκλησία, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα), έχουν διοργανωθεί υψηλού επιπέδου συνέδρια και σεμινάρια, η βιοηθική έχει ενταχθεί ως κύριο και ως επιλεγόμενο μάθημα σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα, έχουν εκπονηθεί διδακτορικές διατριβές και μεταπτυχιακές εργασίες, και την τελευταία διετία λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο Κρήτης διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών με αντικείμενο την βιοηθική.
Η ευρύτατα διαδεδομένη χρήση του Διαδικτύου, τα επιστημονικά περιοδικά έντυπα και η επικοινωνία μεταξύ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας μας με εκείνα του εξωτερικού δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για πρόσβαση στην διεθνή βιβλιογραφία. Αποτέλεσμα αυτής της πρόσβασης και της επικοινωνίας ήταν η διαμόρφωση μίας πληρέστερης σε σχέση με το παρελθόν εικόνας, για το περιεχόμενο και τον τρόπο λειτουργίας της βιοηθικής. Ωστόσο η ενδελεχής ενασχόληση με το φαινόμενο «βιοηθική» στην ελληνική πραγματικότητα αναδεικνύει την ύπαρξη κάποιων κενών στην κατανόηση του εν λόγω πεδίου. Τα κενά αυτά έχουν συχνά ως αποτέλεσμα την επιφανειακή θεώρηση της βιοηθικής ως κλάδου, όπως και των ίδιων των βιοηθικών ζητημάτων. Με άλλα λόγια, η θεώρηση των επί μέρους βιοηθικών ζητημάτων κινείται πολλές φορές στο επίπεδο της «ρηχής» δεοντολογίας, χωρίς να εμβαθύνει στην ουσία του βιοηθικού προβληματισμού. Η αναζήτηση των αιτίων που οδηγούν στην επιφανειακή αυτήν θεώρηση είναι αρκετά σύνθετη υπόθεση και μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μίας ανεξάρτητης και εκτεταμένης μελέτης, η οποία δεν είναι του παρόντος.
Εκείνο, ωστόσο, που πρέπει να επισημανθεί είναι πως η αντίληψη ότι η βιοηθική είναι ένας επιστημονικός κλάδος κοινώς αποδεκτός ως προς τις αρχές και το πνεύμα που εκφράζει, είναι περιοριστική και σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται αποπροσανατολιστική. Προς αυτή την περιοριστική αντίληψη ωθεί και η μονοσήμαντη μελέτη της διεθνούς βιοηθικής βιβλιογραφίας, η οποία αναδεικνύει την βιοηθική σε συμπαγή διεπιστημονικό κλάδο, όπου πολλές επιστήμες συνεργάζονται με σκοπό να εξάγουν ηθικά συμπεράσματα σε ιατρικά δεδομένα επί τη βάσει κοινά αποδεκτών ηθικών αρχών3.
Κάτω από αυτήν την οπτική γωνία η βιοηθική εκλαμβάνεται ως κάτι σταθερό και δεδομένο. Απηχεί κυρίως την νοοτροπία της αμερικανικής κουλτούρας και κοινωνικής πραγματικότητας, και απέχει κατά πολύ από την κοσμοθεωρία άλλων πολιτισμών. Όταν όμως πολιτισμικές και ηθικές αξίες μεταφέρονται και επιβάλλονται αυτούσιες από μία κοινωνία σε άλλη, τότε η φαλκιδεύουν τις παραδοσιακές αξίες της δεύτερης, προσπαθώντας να τις αντικαταστήσουν, η απορρίπτονται ως ξένο σώμα. Αυτή η μονοσήμαντη θεώρηση της βιοηθικής έδωσε την αφορμή να της ασκηθεί δίκαιη κριτική ότι λειτουργεί ως ηθική της παγκοσμιοποίησης4.
Υπάρχει ωστόσο μία μερίδα επιφανών βιοηθικολόγων, η οποία εξετάζει την βιοηθική από κάποια άλλη οπτική γωνία. Την εξετάζει όχι απλά ως κλάδο που ασχολείται με την ανάδειξη και μελέτη των ηθικών προβλημάτων που ανακύπτουν από τις εφαρμογές της σύγχρονης βιοϊατρικής τεχνολογίας, αλλά ως πολιτισμικό φαινόμενο5. Αυτή η θεώρηση της βιοηθικής, χωρίς να αγνοεί όλα τα προηγούμενα, αφήνει περιθώρια κριτικού διαλόγου, ο οποίος δημιουργεί τις προϋποθέσεις λειτουργίας της βιοηθικής και σε άλλες κοινωνίες. Δυστυχώς, πολλοί από όσους εμπλέκονται στον βιοηθικό διάλογο, πιεζόμενοι πιθανόν από τις ραγδαίες εξελίξεις στον χώρο της βιοϊατρικής τεχνολογίας, παραθεωρούν αυτή την διάσταση της βιοηθικής, εκλαμβάνοντάς την πιθανόν ως «φιλοσοφική πολυτέλεια». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όπως ήδη αναφέρθηκε, την επιφανειακή θεώρηση της βιοηθικής και τον κίνδυνο εκφυλισμού της σε δεοντολογία.

Δρ Engelhardt, είστε καθηγητής της Ιατρικής Φιλοσοφίας. Τι είναι η Ιατρική Φιλοσοφία;

Η Ιατρική Φιλοσοφία η η Φιλοσοφία της Ιατρικής είναι ένα επιστημονικό πεδίο που εστιάζει το ενδιαφέρον του στην έρευνα των μεταφυσικών, επιστημολογικών και ηθικών ζητημάτων που σχετίζονται με την ιατρική και τις βιοϊατρικές επιστήμες. Μεταξύ άλλων, επιδιώκει να κατανοήσει τις απαιτήσεις που τίθενται από την ιατρική σχετικά με την υγεία, την ασθένεια, την ανικανότητα και την ορθή συμπεριφορά στην υγειονομική περίθαλψη. Αν και ο ίδιος κάνω δημοσιεύσεις και διδάσκω σχετικά με την Φιλοσοφία της Ιατρικής, ενδιαφέρομαι εξ ίσου και για τα βασικά ζητήματα στην Φιλοσοφία. Είμαι καθηγητής της Φιλοσοφίας. Έχω επίσης και πτυχίο Ιατρικής. Επειδή προσπαθώ να φέρω αυτούς τους δυό τομείς κοντά, μεγάλο μέρος της εργασίας που έχω πραγματοποιήσει εστιάζεται στα ζητήματα της φιλοσοφίας που αφορούν την ιατρική. Έχω, ωστόσο, χρησιμοποιήσει και την Ιατρική για να ρίξω φως σε βασικά ζητήματα σχετικά με την ηθική θεωρία και την φιλοσοφία της επιστήμης. Οι σειρές μαθημάτων στις οποίες διδάσκω συχνά επικεντρώνονται στην ιστορία των ιδεών. Εντούτοις, η σημαντικότερη διάσταση της ζωής μου είναι ότι είμαι βαπτισμένος ορθόδοξος Χριστιανός. Μου αρέσει επίσης πάρα πολύ να διαβάζω. Η Ορθοδοξία μου είναι απείρως σημαντικότερη από την κοσμική ζωή και τις ακαδημαϊκές δραστηριότητές μου.

Σήμερα μιλούν συχνά για την Φιλοσοφία σχετικά με τους ιδιαίτερους τομείς και τις επιστήμες.
Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό. Η Φιλοσοφία της Ιατρικής, ως όρος, υπάρχει από την αρχή του 19ου αιώνα. Αρχικά, επικεντρωνόταν στην κατανόηση του τρόπου παραγωγής αξιωμάτων γνώσεως στην Ιατρική. Παραδείγματος χάριν, τι απαιτείται για να δικαιολογηθεί μία συγκεκριμένη διάγνωση η για να επιτραπεί μία ιδιαίτερη θεραπεία; Η φιλοσοφία της ιατρικής έχει ερευνήσει επίσης το νόημα βασικών εννοιών, όπως η ασθένεια, η αναπηρία και η υγεία. Η Φιλοσοφία της Ιατρικής εστιάζει το ενδιαφέρον της και στις ηθικές προεκτάσεις της Ιατρικής. Ωστόσο, αυτό τώρα ανήκει ως επί το πλείστον στο πεδίο της βιοηθικής. Ο όρος «βιοηθική» χρησιμοποιείται για πρώτη φορά το 1970. Η χρήση του με την τωρινή σημασία χρονολογείται από το 1971. Είναι πολύ
σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η βιοηθική προέκυψε ως μέρος ενός «κοσμικού» κινήματος6. Δεν ήταν μία θρησκευτικά ουδέτερη εξέλιξη. Είναι μάλλον ένα κίνημα που διαμορφώθηκε στην Βόρεια Αμερική και την Δυτική Ευρώπη, όπου οι κρατούσες κοινωνίες αποσυνδέθηκαν από το χριστιανικό παρελθόν τους και τις υποχρεώσεις που αυτό δημιουργούσε. Κατά συνέπεια, η κυρίαρχη τάση στον πολιτισμό δεν έδειχνε πλέον προθυμία να αντλήσει την καθοδήγηση από τις παραδοσιακές χριστιανικές πηγές του. Οι βιοηθικολόγοι εμφανίστηκαν περίπου ως ένα είδος κοσμικών ιερέων. Η βιοηθική έχει γίνει κάτι σαν μία κοσμική ηθική θεολογία. Εξετάζοντας την εμφάνιση της βιοηθικής στην Ελλάδα, μπορεί να ειπωθεί ότι είναι ένα κίνημα που εξάγεται από την Αμερική και που κατόπιν εισάγεται στην Δυτική Ευρώπη. Έχει τις ρίζες της σε ένα πολύ κοσμικό υπόβαθρο: θεμελίωση ενός ηθικού πλαισίου που δεν χρειάζεται να αναγνωρίσει την ύπαρξη του Θεού η την ενσάρκωση του Χριστού. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι η βιοηθική παγιώθηκε ως ένας κοσμικός πολιτισμός που διαμορφώθηκε κατά την διάρκεια των τελευταίων 35 ετών, και που κατέστησε την Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη μετα-χριστιανικό και μεταπαραδοσιακό φαινόμενο. Η βιοηθική είναι μέρος αυτής της θεμελιώδους αλλαγής: είναι κάτι μετα-χριστιανικό και μετα-παραδοσιακό. Λέγοντας μετα-χριστιανικό εννοώ ότι ο σύγχρονος πολιτισμός και η βιοηθική επιδιώκουν να θεμελιώσουν την ηθική ζωή και ένα μέρος της ανθρώπινης προόδου χωρίς αναγνώριση της ύπαρξης του Θεού, πολύ λιγότερο, της αλήθειας του Χριστού και της Εκκλησίας. Αυτή η κοσμική βιοηθική είναι συχνά εχθρική προς την Εκκλησία. ..

…Εννοείτε ότι παρακολουθούμε το τέλος της χριστιανικής περιόδου;

Ναι. Προκύπτει ένας πολιτισμός που είναι συμπαγώς αντιχριστιανικός. Αυτές οι σύγχρονες εξελίξεις έχουν τις βαθιές ρίζες στην δυτική ιστορία. Οι απαρχές αυτού του σύγχρονου κοσμικού πολιτισμού προέκυψαν στην Δύση τον 16ο αιώνα με τον τριακονταετή πόλεμο (1618-1648) και τον εμφύλιο πόλεμο στην Αγγλία, που άρχισε το 1642 και οδήγησε στον αποκεφαλισμό του βασιλιά Καρόλου του 10ου την 30η Ιανουαρίου του 1649. Κατόπιν, οι άνθρωποι αναφορικά με τον Χριστιανισμό άρχισαν να κάνουν βήματα προς τα πίσω. Ακόμη η φιλοσοφία εκείνων των καιρών προσπάθησε να παρέχει μία κοσμική διάσταση στην χριστιανική ηθική, αλλά χωρίς καμία ιδιαίτερη θρησκευτική δέσμευση. Έτσι ήταν σαν να έχουμε έναν Χριστιανισμό που στρέφεται προς τον πλησίον, χωρίς ωστόσο στροφή προς τον Θεό, πολύ περισσότερο δε προς τον Χριστό. Ο Χριστός ήταν «εκεί», αλλά συχνά μόνο ως Θεός των δεϊστών, ένας Θεός που δεν συμμετείχε προσωπικά στην ανθρώπινη σωτηρία. Αρχίζοντας ήδη τον 17ο αιώνα, και σίγουρα τον 18ο αιώνα, δεδομένου ότι ο Διαφωτισμός επικράτησε σε μεγάλο βαθμό, ένας νέος και κοσμικός πολιτισμός προέκυψε. Στην Αγγλία το 1688 έλαβε χώρα ο,τι καλείται ως μεγάλη, λαμπρή και αναίμακτη επανάσταση, που κατέληξε στην βασιλεία των William και Μary και τελικά σε μια πιο εκκοσμικευμένη περίοδο στην βρετανική ιστορία. Εκεί διαπιστώνουμε μία ισχυρή εμμονή και πίστη στον ορθό λόγο, που είχε ήδη αναπτυχθεί κατά την πολιτιστική σύνθεση του δυτικού Χριστιανισμού του 13ου αιώνα. Η ελπίδα ήταν ότι ο ορθός λόγος θα μπορούσε να λειτουργήσει για τον κοσμικό πολιτισμό, όπως και για τον δυτικό Χριστιανισμό στο παρελθόν, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερες θεολογικές δεσμεύσεις. Η ισχυρή πίστη και οι αξιώσεις εξ ονόματος του ορθού λόγου άρχισαν να τίθενται εν αμφιβόλω με την Γαλλική Επανάσταση του 1789. Εάν κάποιος θεωρήσει ότι ο Διαφωτισμός εκτείνεται από το 1689 (η βρετανική Διακήρυξη των δικαιωμάτων) έως το 1789, μπορεί λίγο-πολύ να αναγνωρίσει μία περίοδο στην οποία προέκυψε μία ισχυρή έως και καταναγκαστική τάση για εκκοσμίκευση. Στο τέλος του 19ου αιώνα και κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, η πίστη του Διαφωτισμού στον ορθό λόγο αμφισβητείται και κλονίζεται. Έτσι προκύπτει η μετα-νεωτερικότητα. Με την απώλεια πίστης στον ορθό λόγο, ο εκκοσμικευμένος ορθολογισμός τεμαχίζεται σε πολυάριθμες εκδοχές της ανθρώπινης ορθολογιστικής ικανότητας. Αναφύεται έτσι ένας πολυθεϊσμός από ανταγωνιστικές μεταξύ τους εκδοχές του ανθρώπινου αγαθού και της ανθρώπινης προόδου.
Όσο ο νεωτερισμός ήταν πρόθυμος να υιοθετεί στοιχεία από τον Χριστιανισμό και, αφού τον «μεταφράζει» στους όρους του, να τον χρησιμοποιεί, επηρεαζόταν ακόμα από εκείνον. Το νέο σε σχέση με αυτά που αναπτύχθηκαν από το τέλος του 19ου και στην διάρκεια του 20ου αι., και αυτό που είναι σημαντικό για όσα διαδραματίζονται τώρα, είναι η προσπάθεια πλήρους αποσύνδεσης από την χριστιανική κληρονομιά. Μια προσπάθεια που εστιάζεται όχι μόνο στην θεώρηση της ζωής χωρίς καμία θεολογική αίσθηση, αλλά και στην αποσύνδεση από την χριστιανική κληρονομιά καθ εαυτήν. Εδώ μπορεί κάποιος να ανατρέξει στην αντίδραση που εκδηλώθηκε εναντίον της ενσωμάτωσης μιας αναφοράς στις χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης στο ευρωπαϊκό σύνταγμα. Αυτό είναι αληθινά μια ριζική αλλαγή. Σε αυτό το πλαίσιο, η βιοηθική αναπτύσσεται ως όψιμο νεωτερικό και πρώιμο μετανεωτερικό φαινόμενο. Αφενός, διατηρεί επίσημα μία συμπαγή πίστη στον ορθό λόγο. Αφετέρου, έχει κατατμηθεί σε πολυάριθμες εκδοχές της ορθής βιοηθικής συμπεριφοράς. Εν τούτοις, παρουσιάζεται ενοποιημένη σε ένα σημείο: περιλαμβάνει ένα σύνολο διανοητικών δραστηριοτήτων που εκφράζουν διάφορες αρνητικές απόψεις απέναντι στην θρησκεία γενικά, και απέναντι στον Χριστιανισμό ειδικότερα.
Όταν κάποιος κάνει λόγο για Φιλοσοφία της Ιατρικής η της Βιοηθικής, αυτόματα προκύπτει ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων. Ορισμένα περιλαμβάνουν πολύ τεχνικά, φιλοσοφικά ερωτήματα. Κάποιος μπορεί να εξετάσει εκφάνσεις της ασθένειας και να αναρωτηθεί, εάν λειτουργούν ως επαρκείς ιατρικές εξηγήσεις. Μια Φιλοσοφία της Ιατρικής που πραγματεύεται τέτοια ζητήματα έχει πολλές ομοιότητες με την Φιλοσοφία της Επιστήμης. Μέσα σε αυτό το πνεύμα, η Φιλοσοφία της Ιατρικής και της Βιοηθικής δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι εκφράζει οποιαδήποτε αντιχριστιανική προκατάληψη. Αποτελεί μία διανοητική αναζήτηση που δεν είναι συνήθως πνευματικά επιβλαβής, μια απόπειρα για βαθύτερη κατανόηση της Ιατρικής ως επιστημονικής προσπάθειας. Η βιοηθική, εν τούτοις, ως νεοαναπτυσσόμενη ειδίκευση μέσα σε αυτήν την ευρύτερη Φιλοσοφία της Ιατρικής συνιστά ένα έντονα κοσμικό φαινόμενο.
Τελικά που ακριβώς αποσκοπεί η βιοηθική; Τι επιδιώκει και ποιό είναι το περιεχόμενό της;
Η βιοηθική γεννήθηκε για να εξυπηρετήσει δυό σχετικούς μεταξύ τους στόχους: έναν θεωρητικό και έναν πρακτικό. Ο πρώτος στόχος ήταν να παρασχεθεί μία θεωρητική περιγραφή της ορθής ηθικής συμπεριφοράς για τους ιατρούς, τις νοσοκόμες και τους βιοϊατρικούς επιστήμονες. Ο δεύτερος στόχος ήταν να δημιουργήσει ένα είδος κοσμικών ιερέων που θα μπορούσαν να δώσουν τις συμβουλές στα νοσοκομεία, τις ιατρικές σχολές και τα ερευνητικά κέντρα. Πρώτα ορίστηκε ένα θεωρητικό υπόβαθρο-πλαίσιο, το οποίο έθετε τα όρια του ορθώς πράττειν. Και κατόπιν δημιουργήθηκε το πρόγραμμα της κατάρτισης των ανθρώπων που θα μπορούσαν να δώσουν τις συμβουλές τους στα όρια του παραπάνω θεωρητικού υπόβαθρου.

Έτσι, με άλλα λόγια, ένας στόχος είναι να εκπαιδευτούν οι εμπειρογνώμονες που θα μπορούσαν έπειτα να καθοδηγήσουν άλλους ανθρώπους;

Έτσι είναι. Η βιοηθική έχει τόσο θεωρητικές όσο και πρακτικές διαστάσεις. Υπάρχουν άνθρωποι στα πανεπιστήμια που παράγουν μία βιβλιογραφία, και έπειτα υπάρχουν άνθρωποι στα νοσοκομεία και σε ερευνητικές εγκαταστάσεις που ασκούν συμβουλευτική, όπως θα έκαναν ιερείς οι οποίοι υπηρετούν ως εφημέριοι στα θρησκευτικά νοσοκομεία. Κατά συνέπεια, σε κάθε μεγάλο νοσοκομείο, τουλάχιστον στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχει πρόσβαση σε ένα βιοηθικολόγο που μπορεί να δώσει τις συμβουλές. ..

Στους ασθενείς η στους γιατρούς;

Στους ιατρούς, τις νοσοκόμες, τους ασθενείς και τις οικογένειες.

Πως η νέα αυτή βιοηθική κατόπιν ταιριάζει με τους άλλους τομείς όπως, φερ ειπείν, την γενετική η την εφαρμοσμένη μηχανική;

Οι θεωρητικοί βιοηθικολόγοι διατυπώνουν τις απόψεις τους περί της ορθής η μη ορθής χρήσης της Ιατρικής, συμπεριλαμβανομένης της Γενετικής Μηχανικής. Οι πρακτικοί βιοηθικολόγοι υπηρετούν στις επιτροπές που κάνουν την ηθική θεώρηση της έρευνας η ασκούν την συμβουλευτική στα νοσοκομεία. Η βιοηθική είναι και τα δυό: αφ ενός δημιουργεί μία βιβλιογραφία και αφ ετέρου μια ομάδα ατόμων ταγμένων στην διαμόρφωση της πολιτικής της υγειονομικής περίθαλψης και της ηθικής και δεοντολογίας της ιατρικής γενικότερα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί κάτι πολύ ιδιαίτερο για την Δύση, η οποία είναι διαφορετική από τον ορθόδοξο Χριστιανισμό, καθώς επίσης και από τον ορθόδοξο ιουδαϊσμό. Η Δύση -στην πραγματικότητα ο παπισμός, όπως διαμορφώθηκε τον δωδέκατο αιώνα- άρχισε να θεωρεί την ηθική ως προοπτική έξω από την ζωή μας ως χριστιανών. Εμείς ως ορθόδοξοι χριστιανοί γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει καμία ηθική έξω από την χριστιανική ζωή προσανατολισμένη προς την σωστή κατεύθυνση. Αυτό που μπορεί να ενεργήσει ορθά μέσα μου είναι να σταματήσω να αγαπώ τον εαυτό μου και να αγαπήσω τον Θεό με όλη την καρδιά μου, και τον πλησίον μου όπως τον εαυτό μου. Για να κατευθυνθώ σωστά προς τον Θεό, πρέπει να αγαπήσω σωστά τον Θεό, έτσι ώστε και η αγάπη προς τον πλησίον μου να κατευθύνεται σωστά. Αλλά δεν θα καταλάβω ποτέ πλήρως τι σημαίνει αυτό, εάν δεν είμαι ορθόδοξος χριστιανός. Έξω από τον ορθόδοξο Χριστιανισμό, σε διαφορετικό πάντα βαθμό, θα ξεφύγω από τον στόχο μου. Οι ορθόδοξοι Εβραίοι και οι ορθόδοξοι Χριστιανοί κατανοούν αυτόν τον θεοκεντρικό χαρακτήρα της ηθικής συμπεριφοράς. Οι ορθόδοξοι Εβραίοι επισημαίνουν ότι, όταν φανερώνεται ο Θεός στον Νώε, δεν του παρέχει ένα εγχειρίδιο φιλοσοφίας. Στο ένατο κεφάλαιο της Γένεσης, ο Θεός ορίζει στον Νώε και στους γιους του τι πρέπει να κάνουν. Όταν ο Θεός μέσω του Μωϋσή αποκαλύπτει τον νόμο του στους Εβραίους, πάλι δεν εισηγείται ένα εγχειρίδιο φιλοσοφίας. Αντʼ αυτού, λέει: εδώ είναι 613 νόμοι μου, και εάν τους κρατήσετε, θα είστε υπό το έλεός μου. Αυτό που διαχώρισε την Δύση ήταν η αντίληψη ότι θα μπορούσε να υπάρξει μία ηθική προοπτική ανεξάρτητη της απαιτούμενης σχέσης με τον Θεό. Υιοθετώντας η Δύση την θέση ότι η ηθική θα μπορούσε να υφίσταται έξω από τον Θεό, θα μπορούσε κατόπιν να χρησιμοποιήσει αυτήν την ηθική για να επικρίνει και να αναδιαμορφώσει τις θρησκευτικές αντιλήψεις της. Αυτό συνέβη, επειδή η ηθική της είχε αναδειχθεί σε σημείο αναφοράς ανεξάρτητο από την χριστιανική ζωή. Κάτω από αυτήν την οπτική γωνία, κάποιος θα μπορούσε να τολμήσει να ισχυριστεί ότι η θρησκεία δεν προέχει της κοινής ηθικής. Ένα παράδειγμα των συνεπειών αυτής της άποψης είναι η κίνηση εκ μέρους πολλών δυτικών χριστιανικών θρησκειών να χειροτονήσουν ιέρειες και να ευλογήσουν τις ομοφυλοφιλικές ενώσεις.
Γενικά, οι άνθρωποι θεωρούν ότι η βιοηθική είναι κάτι που προσπαθεί να απαντήσει, ιδιαίτερα σήμερα, σε μερικά από τα δύσκολα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την άμβλωση, την τεχνητή γονιμοποίηση, την αντισύλληψη, την ευθανασία και άλλα παρόμοια.

Όλη αυτή η προβληματική αναπτύσσεται σε σχέση η ανεξάρτητα από την επερχόμενη παγκοσμιοποίηση και την ηθική της, και, συγχρόνως, είναι δυνατό να υπάρξει μία χριστιανική η ορθόδοξη βιοηθική;

Επιτρέψτε μου να προσπαθήσω να απαντήσω στην τελευταία ερώτηση πρώτα. Οι αληθινοί φιλόσοφοι είστε εσείς, οι μοναχοί. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είπε ότι οι μοναχοί είναι οι αληθινοί φιλόσοφοι7. Η «Σοφία», που ισχυρίζομαι ότι αγαπώ, είναι ο Υιός του Θεού, στον οποίο είναι αφιερωμένη η Μεγάλη Εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη. Πρέπει να αντισταθούμε στην ιδέα ότι υπάρχει μία αληθινή και πλήρης φιλοσοφία έξω από την ακέραια ζωή της Εκκλησίας. Εάν θεωρήσουμε ότι υπάρχει, θα γίνουμε κι εμείς όπως οι παπικοί και οι διάφοροι Δυτικοί απόγονοί τους των πολυάριθμων προτεσταντικών σεκτών. Μια ορθόδοξη βιοηθική προσκαλεί τους ανθρώπους, όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα, να ανατρέξουν στο πνεύμα των Πατέρων, και έπειτα να αναρωτηθούν πως, μέσα σε αυτό το πνεύμα, πρέπει να κατανοήσουν και να λύσουν το πρόβλημα που τους απασχολεί. Δηλαδή κάποιος πρέπει να θέσει τα βιοηθικά ερωτήματα και να απαντήσει σε αυτά με βάση το αρραγές θεμέλιο του ορθόδοξου Χριστιανισμού. Εάν κάποιος προσπαθεί να θέσει η να απαντήσει στις ερωτήσεις σχετικά με την ηθική έξω από μία ορθόδοξη αναζήτηση της Σοφίας του Θεού, αμέσως δημιουργεί ένα διανοητικό τέρας χειρότερο από οποιοδήποτε παράνομο προϊόν της γενετικής εφαρμοσμένης μηχανικής. Εκείνη η διανοητική εφαρμοσμένη γενετική θα δημιουργήσει ο,τι έκαναν και οι Ρωμαιοκαθολικοί• την ιδέα ότι η ηθική και η αληθινή φιλοσοφία μπορούν να υπάρξουν έξω από την ζωή της μετάνοιας, της στροφής προς τον Θεό.
Η φιλοσοφία και η θεολογία για τον ορθόδοξο είναι πάντα μία: η αληθινή φιλοσοφία και η θεολογία μας προσκαλούν να μάθουμε τελικά πως να μετανοήσουμε και πως να προσευχηθούμε.
Για την ηθική αυτό σημαίνει ότι, εάν υποβάλω μία ερώτηση για την κλωνοποίηση, πρέπει να απαντήσω σε αυτήν μέσα στο πνεύμα των Πατέρων. Θέτει την στάση μου και τα ερωτήματά μου στην προοπτική του πατερικού πνεύματος. Παραδείγματος χάριν, θα επανερχόμουν στον ιερό Χρυσόστομο. Στην εικοστή του ομιλία στην Προς Εφεσίους, ο ι. Χρυσόστομος τονίζει ότι οι γυναίκες δεν δημιουργήθηκαν για να γεννούν από μόνες τους, όπως μερικά φυτά, δηλαδή χωρίς την ένωση των φύλων8. Ο Χρυσόστομος μας υπενθυμίζει ότι ζούμε ως άνδρες και γυναίκες σύμφωνα με την εικόνα του Αδάμ και της Εύας στον παράδεισο. Ο Θεός, στο βιβλίο της Γενέσεως παρουσιάζει έναν κανόνα για την σχέση των ανδρών και των γυναικών, τον οποίον ο Χριστός προβάλλει ως κανόνα για την φυσιολογική ανθρώπινη αναπαραγωγή9. Η φυσιολογική αναπαραγωγή πρόκειται να προέλθει από την σαρκική ένωση του Αδάμ και της Εύας. Πρόκειται για αναφορά στον τρόπο με τον οποίον οι γιοι και οι κόρες του Αδάμ και της Εύας πρέπει να ενωθούν για να αναπαράγουν απογόνους. Δεν χρειάζομαι μία προοπτική ξένη προς τον ορθόδοξο Χριστιανισμό για να αναγνωρίσω ότι η κλωνοποίηση διαστρεβλώνει για εμάς την αναζήτηση του Θεού. Οι χριστιανοί πάντα ξέρουν ότι η σεξουαλικότητα και η αναπαραγωγή πρέπει να πραγματοποιούνται μόνον εντός της σαρκικής ένωσης ενός συζύγου με την σύζυγό του. Η χρήση της κλωνοποίησης θα διασπούσε αυτήν την σαρκική μίξη του συζύγου με την σύζυγό του ως προς την σύλληψη και γέννηση των παιδιών.
Όταν αντιμετωπίζουμε τα ηθικά ζητήματα γενικά και τα βιοηθικά ζητήματα ειδικότερα, οι ορθόδοξοι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, για να μην δημιουργήσουμε μία ηθική ως τρίτο πράγμα μεταξύ ημών και του Θεού. Όπως έχω ήδη υπογραμμίσει, υπάρχει αλήθεια στην άποψη ότι οι ορθόδοξοι χριστιανοί δεν έχουμε κανόνες ηθικής10. Αντʼ αυτής, έχουμε μία σχέση με τον Θεό. Δεν έχουμε την ηθική ως ανεξάρτητη προοπτική μεταξύ ημών και του Θεού. Δεν έχουμε την φιλοσοφία ως τρίτο πράγμα. Όταν ο ηθικός στοχασμός γίνεται ένα τρίτο πράγμα μεταξύ μας και του Θεού, μεταβάλλεται σε αυτό που ο αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς όριζε ως κακό. Στις Συνόδους που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη το 1341, 1347 και 1351, διατυπώνεται ότι, εάν η φιλοσοφία αποβαίνει κάτι που παρεμβάλλεται μεταξύ ημών και του Θεού, τότε έχει παρανοηθεί ο ρόλος της. Ως εκ τούτου, πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι, όταν εμείς οι ορθόδοξοι αναφερόμαστε στα βιοηθικά προβλήματα κατά τον 21ο αιώνα, δεν επαναλαμβάνουμε το λάθος που έκανε ο δυτικός Χριστιανισμός τον 12ο και 13ο αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι, όταν θέτουμε το ερώτημα ποιά είναι η ηθική της κλωνοποίησης, πρέπει να θέσουμε πρώτα το ερώτημα, ποιά είναι η στάση του χριστιανισμού για την θέση της αναπαραγωγής στην έγγαμη ζωή. Αυτό θα μας φέρει πίσω ώστε να δούμε πως οι Πατέρες κατανόησαν την σχέση των υιών και των θυγατέρων του Αδάμ και της Εύας.

Ο ορθόδοξος Χριστιανισμός έχει επαρκείς πηγές για την θεώρηση των σύγχρονων βιοηθικών ερωτημάτων. Παραδείγματος χάριν, οι Πατέρες της Εκκλησίας ήταν πολύ σαφείς ότι κανείς δεν πρέπει να διαπράξει αυτοκτονία η την ευθανασία. Στον αρχαίο κόσμο υπήρχαν η αυτοκτονία και η ευθανασία σε μεγάλο βαθμό. Οι ορθόδοξοι έχουμε ήδη μια κατανόηση της έννοιας του καλού θανάτου. Έτσι δεν χρειάζεται να δημιουργήσουμε μία άλλη εκ νέου. Η Δύση έπρεπε να δημιουργήσει ένα ήθος μιας εκ νέου κατανόησης, επειδή επιδίωξε μία ηθική εκτός της κατά Χριστόν ζωής. Θέλησε να καταστήσει λογικά δυνατή μία επαναξιολόγηση της χριστιανικής ηθικής. Για να το φέρει αυτό εις πέρας, έπρεπε να δημιουργήσει μία ηθική, ένα υπόβαθρο, μια ιδεολογία, μια ανεξάρτητη φιλοσοφία. Στο τέλος, αυτή η θεώρηση ήταν υποχρεωμένη να υπαγορεύσει στους ανθρώπους ότι είναι ορθό να γίνονται αμβλώσεις, ότι είναι ορθή η ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία, ότι είναι ορθή η αποδοχή της ευθανασίας. Στα πρώτα χίλια έτη Χριστιανισμού, αναγνωρίστηκε σαφώς ότι όλα αυτά τα πράγματα είναι επιλήψιμα. Για να δημιουργήσει την νέα ηθική που υποστηρίζει την άμβλωση και την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία, ο κοσμικός πολιτισμός έπρεπε να δημιουργήσει μία στρεβλή κατανόηση της ανθρώπινης αναπαραγωγής και του θανάτου. Γι αυτό χαρακτηρίζω την σύγχρονη βιοηθική κομμάτι από την σάρκα του κοσμικού πολιτισμού. Τώρα αυτός ο πολιτισμός επιδιώκει να γίνει ένας παγκοσμιοποιημένος πολιτισμός. Επιδιώκει να γίνει η βάση για την δημόσια πολιτική παγκοσμίως. Αυτή η ισχυρή στροφή σε μία κοσμική προοπτική πολιτισμού με την δική του βιοηθική μετατοπίζει σαφώς το κέντρο της αναφοράς από τον Θεό στο άτομο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το άτομο που απομονώνεται από τον Θεό να εστιάζει την ύπαρξή του στην ελευθερία, την ισότητα, την ευχαρίστηση και την προσωπική του ικανοποίηση. Οι τέσσερις στυλοβάτες της παγκοσμιοποιημένης ηθικής και της βιοηθικής αποτελούν, άλλωστε, μία συμπαγή εκκοσμικευμένη αντίληψη της αυτονομίας, της ισότητας, της ευχαρίστησης, και της προσωπικής του ικανοποίησης η της αυτοεκπλήρωσης.

Ο καθηγητής κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης μας είπε σε μία συζήτηση που είχαμε ότι η βιοηθική θεμελιώθηκε επάνω σε ορισμένες αρχές. Αυτές οι τέσσερις αρχές είναι η αυτονομία, η ευεργεσία, η αποφυγή πρόκλησης βλάβης και πόνου, και η δικαιοσύνη. Τηρούνται αυτές οι αρχές;

Δεν υπάρχει μόνο μία κοσμική βιοηθική. Υπάρχουν πολλές εκδοχές της κοσμικής βιοηθικής, όπως και ο διάβολος είναι λεγεώνα. Ακόμα και όταν θέλει να κάνει ο διάβολος ένα πράγμα, δεν μπορεί να πάρει τους φίλους του για να εργαστεί μαζί τους προς ένα κοινό σκοπό. Έτσι δεν υπάρχει μόνο μία κοσμική βιοηθική. Η βιοηθική για την οποία κάνει λόγο ο καθηγητής κ. Μαντζαρίδης είναι πολύ ιδιαίτερη, μία από τις πολλές σέκτες της κοσμικής βιοηθικής. Εν τούτοις οι άνθρωποι μιλούν για μία παγκόσμια ηθική και μία παγκόσμια βιοηθική. Δεν υπάρχει ούτε μόνο μια κοσμική ηθική, ούτε μόνο μία κοσμική βιοηθική. Αντʼ αυτού, υπάρχουν πολλές σέκτες της κοσμικής ηθικής που ανταγωνίζονται να καθιερώσουν την άποψή τους.
Η βιοηθική με τις τέσσερις αρχές για τις οποίες ομιλεί ο καθ. Μαντζαρίδης διατυπώθηκε αρχικά σε έναν τόμο που δημοσιεύθηκε το 1979 από τους Tom Beauchamp και James Childress. Σε εκείνο το κείμενο11 προώθησαν τέσσερις αρχές με έναν μέσο όρο αποδοχής12: αυτονομία, ευεργεσία, αποφυγή πρόκλησης βλάβης και πόνου, και δικαιοσύνη. Άλλοι βιοηθικολόγοι έχουν προωθήσει άλλες αρχές. Οι Beauchamp και Childress πρόσφεραν μία κοσμική, μετα-χριστιανική προοπτική. Πολλοί, ακόμη και κοσμικοί άνθρωποι, τώρα συμφωνούν πως ο,τι πρότειναν οι Beauchamp και Childress δεν μπορεί να λειτουργήσει. Φανταστείτε με ποιόν τρόπο θα αντιλαμβανόταν ένας κομμουνιστής, ένας υποστηρικτής της ελεύθερης αγοράς, και ένας φιλελεύθερος ρεπουμπλικανός ο,τι οι Beauchamp και Childress προτείνουν ως μέσης αποδοχής την αρχή της δικαιοσύνης. Με το να απευθυνθούν σε εκείνη την αρχή, θα ανακαλύψουν μόνο πόσο διαφωνούν, επειδή έχουν συνολικά διαφορετική αίσθηση της δικαιοσύνης. Οι Beauchamp και Childress ήλπισαν να προωθήσουν αυτές τις αρχές με τις οποίες όλοι θα συμφωνούσαν, έτσι ώστε κάποιος να μπορεί να ανατρέξει σε μία κοινή ηθική. Αυτή η στρατηγική αποδεικνύεται ανεφάρμοστη. Σκιαγραφούν τις υποχρεώσεις μόνο μιας από τις κοσμικές ομάδες. Είναι μία εκδοχή μίας κοσμικής φορμαλιστικής ηθικής. Υπάρχουν επίσης εκείνοι που υποστηρίζουν ότι μία βιοηθική που θεμελιώνεται περισσότερο σε ηθικές αρχές παρά στην αρετή δεν είναι ισοδύναμη με το ηθικό καθήκον. Άλλα είδη της κοσμικής βιοηθικής προσπαθούν να παρέχουν μία κοσμική εκδοχή της ρωμαϊκής καθολικής περιπτωσιολογικής προσέγγισης κατά την λήψη ηθικών αποφάσεων. Η σύγχρονη κοσμική βιοηθική είναι όπως η προτεσταντική ηθική. Υπάρχουν τόσες ποικιλίες της κοσμικής βιοηθικής, όσες είναι προτεσταντικές σέκτες και οι προτεσταντικές ηθικές. Αυτό οδήγησε στο να ασκήσει σημαντική επιρροή η πρόταση των Beauchamp και Childress.

Μέσα σε αυτό το νέο πνεύμα της τεχνολογίας διαφαίνεται ένας επιστημονικού τύπου φονταμενταλισμός, ότι η επιστήμη είναι παντοδύναμη, ότι έχει όλες τις απαντήσεις. Είναι δυνατόν να ελεγχθεί αυτή η έξαρση της τεχνολογίας και των ραγδαίων επιστημονικών εξελίξεων; Γιατί νομίζουμε ότι ο άνθρωπος που δεν κινείται προς την τελειότητα της θεώσεως, καταλήγει να ψάχνει κάτι άλλο ως υποκατάστατό της, και έτσι αναζητά την τελειότητα μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Τρία σημεία πρέπει να προσεχθούν. Το πρώτο είναι ένα πολύ γενικό σημείο. Εάν δεν ξέρω ότι ο κόσμος είναι μία δημιουργία, ότι υπάρχει ένας Δημιουργός, ότι υπάρχει μία Ενσάρκωση, και ότι θα υπάρξει μία Τελική Κρίση, κατόπιν περιπλανώμαι στον κόσμο χωρίς πυξίδα. Δεν ξέρω γιατί η από που προήλθε ο κόσμος, δεν ξέρω που κατευθύνονται η ιστορία του κόσμου και η ανθρωπότητα, δεν είμαι τελικά σε θέση να γνωρίζω τίποτε με βεβαιότητα. Η σύγχυση αυτή επιτείνεται ιδιαίτερα μετά την μετα-νεωτερικότητα, στην οποία όλα τα γεγονότα μεταβάλλονται σε ερμηνεία. Από τα είδη των ερμηνειών προκύπτει ο πλουραλισμός της μετα-νεωτερικότητας. Αυτή η κατάτμηση των ειδών ερμηνείας μπορεί να γίνει κατανοητή ως προσπάθεια αποφυγής της πραγματικότητας και της δύσκολης πρόκλησης της υπακοής στον Θεό. Το να υπακούει κανείς στον Θεό είναι δύσκολο. Για μένα, για να είμαι καλός σύζυγος, πρέπει να ενδιαφέρομαι για τις ανάγκες της συζύγου μου. Εντούτοις, μπορώ να πάω στο Άγιον Όρος και δεν μπορεί να μου πει τίποτα ενώ είμαι εδώ. Ο Θεός απαιτεί υπακοή από τον άνθρωπο 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα. Από αυτή την άποψη, ο Θεός είναι πιο απαιτητικός από οποιοδήποτε πρόσωπο που γνωρίζουμε. Γι αυτόν τον λόγο, οι άνθρωποι θα ήθελαν να ξεχάσουν τον Θεό. Τελικά, απαιτεί από μας τα πάντα. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί από εκείνους που περιπλανώνται στον κόσμο χωρίς σαφή προσανατολισμό αισθάνονται ευτυχισμένοι από την κατάστασή τους - τουλάχιστον προς το παρόν.
Το δεύτερο σημείο είναι το εξής: Αν και στην αρχή του 20ου αιώνα πολλοί σκέφτηκαν ότι η επιστήμη θα μπορούσε να κατευθύνει από μόνη τον εαυτό της, τώρα όλο και περισσότεροι άνθρωποι φθάνουν να αναγνωρίσουν ότι μέσω της επιστήμης κατέχουν τεράστια δύναμη, ωστόσο με έλλειψη σαφούς προσανατολισμού για τον τρόπο χρήσης αυτών των δυνάμεων. Υπάρχει ένας επιστημονικός φονταμενταλισμός με την έννοια ότι πολλοί αναγνωρίζουν ως μοναδική πηγή γνώσης την εμπειρία μέσω των αισθήσεων. Δεν αναγνωρίζουν την πνευματική εμπειρία, την εμπειρία του Θεού που βρίσκεται στις ρίζες του ορθόδοξου χριστιανισμού. Θέλουν να ξεχάσουν ότι καλούμαστε για να περπατήσουμε με τον Θεό όπως με έναν φίλο, όπως ο Ενώχ13 και ο Νώε14. Αντʼ αυτού, θέλουν να είναι δούλοι στα στοιχεία αυτού του κόσμου, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος15. Δεν υφίσταται επιστημονικός φονταμενταλισμός, υπό την έννοια ότι πολλοί άνθρωποι τώρα κατανοούν ότι η επιστήμη δεν μπορεί να τους φανερώσει το νόημα της ζωής. Αντʼ αυτού, όλο και περισσότερο, ο καθένας θέλει να προβάλει την κοσμοθεωρία του. Γι αυτό οι χριστιανοί, οι ορθόδοξοι χριστιανοί, είμαστε τόσο ριζοσπαστικοί. Λέμε στους ανθρώπους ότι αυτό που προέχει είναι αυτό που ανήκει στον χώρο της πίστης, καθώς και ο τρόπος σύμφωνα με τον οποίον ζει κανείς. Είναι, παραδείγματος χάριν, πολύ σημαντικότερο να είναι κανείς ορθόδοξος από το να είναι καλός ιατρός. Η μεταμοντέρνα αλαζονεία ότι κάποιος πρέπει να κατευθύνει την ζωή του μέσα από μία πολλαπλότητα κοσμοθεωριών εκτρέφει έναν οικουμενισμό που αρνείται ότι υπάρχει Μία αληθινή Εκκλησία.
Το τρίτο σημείο είναι ότι, όταν προσπαθήσει κάποιος να ελέγξει αυτές τις νέες τεχνολογίες, προβάλλονται πολλές αξιώσεις για «δικαιώματα», οι οποίες ασφαλώς δεν στηρίζονται στο βαθύτερο νόημα του σύμπαντος. Αντʼ αυτού, εξαρτώνται από τις διαφορετικές και ξεχωριστές αντιλήψεις για το αγαθό και την πρόοδο. Το αποτέλεσμα είναι ότι εκείνοι που ζουν στον σύγχρονο κοσμικό πολιτισμό παρεκκλίνουν από τον αληθινό προορισμό τους ως άνθρωποι - «χάνονται» μέσα στον κόσμο. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχει ένας αποτελεσματικός κοσμικός ηθικός έλεγχος αυτών των τεχνολογιών. Ο Θεός να μας προστατεύσει! ..

Σήμερα μερικοί πιστεύουν ότι παρατηρείται σύγκλιση των πολιτισμών, άλλοι ομιλούν για σύγκρουση των πολιτισμών. Πάντως είναι γεγονός ότι όλα συντείνουν, ώστε να δημιουργηθεί ένας παγκόσμιος πολιτισμός. Η ηθική η η βιοηθική για τις οποίες κάνουμε λόγο εμείς τώρα βοηθούν αυτήν την διαδικασία; Και φυσικά η ηθική που αναφύεται μέσα από αυτή την διαδικασία είναι κάτι διαζευγμένο από το Χριστιανισμό. Είναι πράγματι έτσι;

Σκέφτομαι ότι είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ο κοσμικός χαρακτήρας αυτής της ηθικής που αναπτύχθηκε στην Δύση. Αυτό που προήλθε από τον Διαφωτισμό, την Γαλλική Επανάσταση και την κρατικοποίηση της Ευρώπης από τον Ναπολέοντα δημιούργησε έναν ευρωπαϊκό πολιτισμό, τον οποίο η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική προσπαθούν να εξάγουν στον κόσμο. Υπάρχουν σίγουρα σημαντικοί ανταγωνιστές σε αυτόν τον κοσμικό ανταγωνισμό, όπως ο Μωαμεθανισμός. Πολλοί προέβλεψαν ότι οι μουσουλμάνοι θα είχαν εκκοσμικευθεί μέχρι την δεκαετία του ʼ60. Στην πραγματικότητα, πολλοί από αυτούς δεν εκκοσμικεύθηκαν πλήρως. Έχει αποδειχθεί πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα συμβεί με τους πολιτισμούς. Υπάρχει μία δυτική εκκοσμίκευση με ρίζες πρώτιστα στην γαλλική επανάσταση και τον Ναπολέοντα, αλλά και με ορισμένες καταβολές στην Αμερικανική Επανάσταση, τουλάχιστον σε ο,τι αφορά τις ιδέες του Thomas Jefferson. Όλα αυτά δημιούργησαν ένα πολύ σύνθετο κολάζ ιδεών, όπου θα μπορούσε κάποιος να κάνει λόγο για βορειοαμερικανικό/ ευρωπαϊκό κοσμικό ήθος. Αυτό το ήθος έχει πραγματικούς ανταγωνιστές. Ένας σοβαρός ανταγωνιστής είναι η μουσουλμανική θρησκευτική αναγέννηση, η οποία έχει καταστήσει το χάσμα τόσο πολύ μεγαλύτερο το 2005 από ο,τι καθένας προέβλεπε το 1965.
Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Samuel Huntington «Η σύγκρουση των πολιτισμών». Επισημαίνει τους διαφορετικούς πολιτισμούς και απαριθμεί ως έναν από αυτούς τον ορθόδοξο πολιτισμό. Ο Huntington σε αυτό το βιβλίο μιλά για δυτικό, λατινοαμερικάνικο, αφρικανικό, ισλαμικό, σινικό, ινδικό, βουδιστικό, ιαπωνικό, και ορθόδοξο πολιτισμό. Αναγνωρίζει την ποικιλομορφία των σκοπιών που υπάρχει ακόμα συνολικά. Είναι ασαφές αν αυτοί οι πολιτισμοί θα έρθουν κοντά η θα αυξηθούν περαιτέρω ξεχωριστά. Ένα ενδιαφέρον φαινόμενο είναι ότι υπάρχουν τώρα άνθρωποι στην Κίνα που θέλουν να διασώσουν την κομφουκιανική σκέψη και να αποφύγουν την αμερικανική εκκοσμίκευση. Παρόμοιες τάσεις εμφανίζονται και στην Ιαπωνία. Δεν μπορώ σίγουρα να προβλέψω το μέλλον, αν και φαντάζομαι ότι θα υπάρξουν πολύ περισσότερες συγκρούσεις από αυτές που οι άνθρωποι αναμένουν. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι πολιτισμοί δεν ορίζονται πια γεωγραφικά. Αλληλεπικαλύπτονται συχνά μέσα στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Ανήκουν σε ανθρώπους που δεν είναι πλέον δεμένοι με έναν τόπο. Είμαι ορθόδοξος, ο Βίάάό είναι ορθόδοξος, υπάρχουν Κινέζοι που είναι ορθόδοξοι, υπάρχουν Ιάπωνες που είναι ορθόδοξοι, υπάρχουν ορθόδοξοι και στην Βραζιλία. Έχουμε έναν πολιτισμό που ξεπερνά τα πολιτικά σύνορα. Έτσι, παραδείγματος χάριν, υπάρχει μία πραγματική διαφορά μεταξύ του να είσαι Έλληνας και του να είσαι ορθόδοξος. Όλο και περισσότερο, το να είσαι Έλληνας και το να είσαι Ευρωπαίος θα σημάνει κάτι αρκετά διαφορετικό από το να είσαι ορθόδοξος. Σε όλες αυτές τις αλλαγές, πρέπει να αναθρέψουμε εκείνη την αληθινή κοινότητα, που είναι η κοινότητα των ανθρώπων που υποτάσσουν τον νου τους στο πνεύμα των Πατέρων. Πρέπει να προσκαλέσουμε τους ανθρώπους σε έναν πολιτισμό που δεν ανήκει σε μία συγκεκριμένη χώρα.
Έχουμε πολλά να διδαχθούμε από τους ορθόδοξους Εβραίους. Οι ορθόδοξοι Εβραίοι διατηρούν την ακεραιότητά τους στην Διασπορά μέσω της σοβαρότητας που επιδεικνύουν στο ότι είναι ορθόδοξοι Εβραίοι. Θα επιβιώσουμε μόνο εάν διδάξουμε τα παιδιά μας όπως διδάσκουν οι ορθόδοξοι Εβραίοι τα παιδιά τους. Διδάσκουν στα παιδιά τους ότι πρέπει να είναι ορθόδοξοι Εβραίοι εικοσιτέσσερις ώρες ημερησίως, επτά ημέρες εβδομαδιαίως. Πρέπει να διδάξουμε τα παιδιά μας να ζουν ως ξένοι προς τον «κόσμο». Εάν τα παιδιά μας τηρούν τις νηστείες και προσεύχονται πραγματικά, θα είναι διαφορετικά - θα είναι ξένοι σε μία ξένη γη. Πρέπει να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στον πολιτισμό που όλοι μοιραζόμαστε ως ορθόδοξοι. Υπάρχει μία πολύ κοσμική φράση, «το αίμα είναι πυκνότερο από το ύδωρ». Πρέπει να επιτύχουμε το εντελώς αντίθετο, δηλαδή, «το ύδωρ είναι πυκνότερο από το αίμα». Το ύδωρ του βαπτίσματος πρέπει να δημιουργήσει μία κοινότητα σημαντικότερη, πιο ανθεκτική από εκείνη του αίματος, της οικογένειας, της εθνικότητας.

Θα επιθυμούσαμε τώρα να μεταφέρουμε την συζήτηση σε κάποια συγκεκριμένα ερωτήματα. Τι γίνεται με την κλωνοποίηση και με το ζήτημα των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων;

Αυτό συνιστά ένα πιο περίπλοκο ζήτημα, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Θα προσπαθήσω να αναφερθώ και στις τρεις.
Κατʼ αρχάς, ως προς την ηθική της λήψης των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων, ως ορθόδοξοι χριστιανοί γνωρίζουμε ότι δεν επιτρέπεται να τα αποκτήσουμε θανατώνοντας τα έμβρυα. Αυτό είναι σαφές, επειδή γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να σκοτώσουμε κάποιον για τα όργανά του όταν είναι ενήλικος. Με το ίδιο σκεπτικό, δεν μπορούμε να τον θανατώσουμε όταν είναι παιδί, ακόμη και εάν πρόκειται για παιδί στην μήτρα. Εάν χρειάζομαι μεταμόσχευση ήπατος, δεν μπορώ να σκοτώσω κάποιον για να του πάρω το ήπαρ. Έτσι, επίσης, δεν μπορώ να σκοτώσω ένα έμβρυο για να αποκτήσω τα βλαστικά κύτταρα. Υπάρχουν βέβαια και βλαστικά κύτταρα σε ενήλικες που είναι ένα αρκετά διαφορετικό θέμα. Μπορούμε να στραφούμε προς την κατεύθυνση ότι υπάρχει η δυνατότητα να εξάγουμε τα επιθυμητά βλαστικά κύτταρα από εμάς τους ίδιους. Εδώ πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ των ολοδύναμων βλαστικών κυττάρων, που είναι ισοδύναμα με ένα έμβρυο και μπορούν να εξελιχθούν σε οποιοδήποτε είδος σωματικού κυττάρου, και των πολυδύναμων βλαστικών κυττάρων, τα οποία μπορούν να εξελιχθούν μόνο σε ορισμένα είδη κυττάρων όπως ο νευρικός ιστός. Υπάρχουν καλά δεδομένα, τα οποία δείχνουν ότι θα μπορούμε να είμαστε σε θέση να αποκτήσουμε τα πολυδύναμα κύτταρα από εμάς τους ίδιους.
Στο τέλος, υπάρχει το θέμα για τα βλαστικά κύτταρα από τα έμβρυα που έχουν ήδη θανατωθεί. Αυτό είναι το θέμα της συνεργασίας με το κακό. Φανταστείτε να έχω ανάγκη από ένα ήπαρ, και κάποιος εγκληματίας πυροβολεί κάποιον και εγώ λαμβάνω το συκώτι από το δολοφονημένο πρόσωπο. Εάν δεν μίσθωσα τον εγκληματία για να πυροβολήσει αυτό το πρόσωπο, μπορώ να έχω το εν λόγω ήπαρ; Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα όταν κάποιος άλλος έχει σκοτώσει το έμβρυο; Σε γενικές γραμμές ναι, εφʼ όσον αυτή η χρήση δεν ενθαρρύνει περαιτέρω τις δολοφονίες και δεν προκαλεί το σκάνδαλο.
Η κλωνοποίηση είναι εύκολο να κατανοηθεί ηθικά. Όπως σημειώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην 20η του ομιλία εις την Προς Εφεσίους, δεν επιτρέπεται να αναπαραγάγουμε από μόνοι μας τους απογόνους μας: η κλωνοποίηση είναι ένας τρόπος να αναπαράγει κανείς τον εαυτό του. Ο άνθρωπος ορίστηκε να αναπαράγεται μέσα από την σαρκική ένωση του Αδάμ και της Εύας, έτσι οτιδήποτε έξω από την σαρκική ένωση εντός του γάμου, όπως είπε ο Χριστός, είναι μη αποδεκτός τρόπος αναπαραγωγής. Στον γάμο γινόμαστε «σάρκα μία»16, προκειμένου να τεκνοποιήσουμε…

Ποιά είναι η διαφορά μεταξύ θεραπευτικής και αναπαραγωγικής κλωνοποίησης;

Με την θεραπευτική κλωνοποίηση δημιουργείται ένα έμβρυο προκειμένου να αποκτηθούν τα «ανταλλακτικά». Με την αναπαραγωγική κλωνοποίηση, το δημιουργείτε για να έχετε ένα παιδί.

Είναι δυνατόν για να υπάρχει μία θεραπευτική κλωνοποίηση, χωρίς την δημιουργία, η τουλάχιστον χωρίς την καταστροφή, των εμβρύων;

Όχι υπό την συνηθισμένη έννοια της κλωνοποίησης.

Η λήψη των βλαστοκυττάρων από έναν ενήλικο έχει το ίδιο ηθικό βάρος με την λήψη από ένα έμβρυο;

Δεν μπορεί να υπάρξει στον ενήλικα βλαστοκύστη η βλαστοκύτταρο, εκτός εάν κάποιος μπει στην διαδικασία να το παραγάγει. Υπάρχουν άλλα ηθικά διλήμματα με την θεραπευτική κλωνοποίηση που έχουν να κάνουν με τους ενηλίκους, εκτός από την ηθική αντιμετώπιση του εμβρύου. Το βασικό είναι να αποκτήσει κανείς το πνεύμα, την στάση και την θεώρηση βάσει της οποίας ομιλεί ο Μέγας Βασίλειος κατά την απάντησή του στην 55η ερώτηση. Εάν κάποιος προσπαθεί εντελώς απελπισμένα να διατηρήσει αυτήν την ζωή, τότε κάποιος άλλος θα κινηθεί από αυτό το πάθος του, ώστε ο πρώτος να αποκτήσει τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, με σκοπό να αναβληθεί ο θάνατος. Τότε λησμονείται ότι ο στόχος είναι η αιώνια ζωή.

Νομίζετε ότι είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί η ανθρώπινη κλωνοποίηση, όπως έκαναν με τα ζώα (π.χ. ακριβώς πριν από 10 χρόνια με την Dolly);

Η απάντηση είναι, ναι. Εντούτοις, φαίνεται να υπάρχουν πολύ περισσότερα προβλήματα στην κλωνοποίηση απ ο,τι πιστευόταν τον πρώτο καιρό, και ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες με την κλωνοποίηση των πρωτευόντων θηλαστικών απʼ ο,τι με την κλωνοποίηση των προβάτων. Η Dolly, το κλωνοποιημένο πρόβατο, παραδείγματος χάριν, έπασχε από πρόωρη γήρανση, έτσι είχε σοβαρά προβλήματα, δεν ήταν δηλαδή ένα συνολικά υγιές πρόβατο. Υπάρχουν τώρα επαρκή στοιχεία που δείχνουν ότι πιθανόν να υπάρξουν αυξανόμενα προβλήματα αναφορικά με τα παιδιά γεννημένα με εξωσωματική γονιμοποίηση. Αυτά είναι διλήμματα ωφελιμιστικού τύπου διότι εστιάζουν το ενδιαφέρον στις συνέπειες. Το βασικό είναι ότι η ανθρώπινη κλωνοποίηση μπορεί πιθανώς να επιτευχθεί, αλλά θα είναι πιο περίπλοκη απ ο,τι νόμιζαν αρχικά οι άνθρωποι. Δηλαδή όταν κάποιος εξετάζει την έρευνα μέσω της οποίας δημιουργήθηκε η Dolly, θα διαπιστώσει ότι έπρεπε να γίνουν πάρα πολλές δοκιμές και προσπάθειες πριν τελικά γεννηθεί η Dolly. Και πάλι, η Dolly δεν ήταν τόσο υγιής όσο άλλα πρόβατα.
Εάν πετύχει αυτή η κλωνοποίηση, πιστεύετε ότι ο Θεός θα επιτρέψει σε αυτό το ον να έχει μία ανθρώπινη ψυχή; Είναι επίσης σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτό το δημιούργημα δεν θα είναι ex nihilo , εκ του μηδενός.
Είμαι ένας αμαρτωλός, όχι ένας θεολόγος [γέλιο], αλλά δεν βλέπω κανέναν λόγο για τον οποίο ένας κλωνοποιημένος άνθρωπος δεν θα είχε μία ψυχή. Ο Θεός επιτρέπει σε μας να συλλάβουμε παιδιά ενάντια στο νόμο του, παράνομα, έξω από τον γάμο. Τα «παράνομα» παιδιά έχουν ψυχή. Ο Θεός επιτρέπει σε μας να αμαρτήσουμε και να ζήσουμε με τις συνέπειες. Πολλοί στην κοσμική κοινωνία προσπαθούν να παρουσιάσουν την κλωνοποίηση ως ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, αγνοώντας γιατί στα αλήθεια είναι πρόβλημα: διότι όλη η σεξουαλικότητα και η αναπαραγωγή πρέπει να λαμβάνουν χώρα μεταξύ του ανδρογύνου.

Σήμερα η χαρτογράφηση του γενετικού κώδικα έχει προχωρήσει σε έναν μεγάλο βαθμό, και είμαστε τώρα ικανοί να κάνουμε μερικές επεμβάσεις στο γονιδίωμα. Εσείς τι γνώμη έχετε γι αυτήν την επέμβαση;

Όσον αφορά την γενετική μηχανική, υπάρχουν μερικοί απόλυτοι περιορισμοί, μερικές γενικές ηθικές οδηγίες, και φυσικά η ανάγκη να προχωρήσουμε έτσι, ώστε να μην προκαλούνται ποτέ περισσότερες ζημιές από τα οφέλη. Στον Αδάμ δόθηκαν τρομακτικές δυνάμεις, των περισσότερων από τις οποίες έκανε κακή χρήση. Το να χρησιμοποιήσει κανείς αυτές τις δυνάμεις για το καλό της υγείας και για να θεραπευτούν οι ασθένειες είναι γενικά προς την σωστή κατεύθυνση. Εκείνο που δεν μπορούμε να κάνουμε είναι να αλλάξουμε το σώμα που πήρε ο Χριστός, επειδή η Ενσάρκωση είναι ένα γεγονός μεγαλύτερο από την δημιουργία. Έτσι το σώμα που έλαβε ο Χριστός πρέπει να είναι το σώμα που θα έχουμε έως ότου Τον ατενίσουμε την Έσχατη Ημέρα. Δεν μπορούμε επίσης να αλλάξουμε τις διαφορές μεταξύ των αρσενικών και των θηλυκών. Αυτά αποτελούν τους απόλυτους περιορισμούς.

Κρίνοντας λοιπόν με βάση αυτούς τους περιορισμούς, εάν κάποιος χρησιμοποιεί προσεκτικά την γενετική μηχανική με σκοπό να θεραπεύσει την ασθένεια, η παρέμβαση αυτή πρέπει να γίνει κατανοητή ως ένας είδος χειρουργικής επέμβασης, αλλά σε μία πολύ μικρή κλίμακα. Ακόμα κι έτσι βέβαια, κάποιος πρέπει να είναι προσεκτικός. Ο Μέγας Βασίλειος προειδοποιεί ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Ιατρική, εφ’ όσον δεν αποβαίνει μία απολυτοποιημένη προσπάθεια, εφ’ όσον δεν την μετατρέπουμε σε είδωλο17. Μέσα σε αυτούς τους περιορισμούς και τις θεωρήσεις, εάν μπορέσουμε να θεραπεύσουμε τις γενετικές ατέλειες, που βάζουν στον πειρασμό τώρα τους ανθρώπους να σκοτώσουν τα αγέννητα παιδιά τους, αυτό μπορεί να αποβεί μόνο επ ωφελεία. Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι χρησιμοποιούμε ήδη την γενετική μηχανική για να παράγουμε την ινσουλίνη, που ακόμη και οι μοναχοί την χρησιμοποιούν. Σχεδόν όλη η ινσουλίνη στον κόσμο κατασκευάζεται γενετικά.

Σύμφωνα με ο,τι προδιαγράφεται στην γενετική μηχανική, τι γίνεται με τα νήπια με ασθένειες κατά την ανάπτυξή τους, όπως το σύνδρομο Down ή η ασθένεια Huntington;

Οι άνθρωποι συχνά μπαίνουν στον πειρασμό να σκοτώσουν το παιδί τους στην μήτρα εάν το παιδί έχει μία ατέλεια. Δεδομένου ότι τα παιδιά με το σύνδρομο Down έχουν τα προβλήματά τους επειδή έχουν τρία αντί για δυό από έναν τύπο χρωμοσώματος (δηλ. το χρωμόσωμα 21), αν κάποιος μπορούσε να παύσει το ένα από τα τρία χρωμοσώματα 21, κατόπιν το παιδί πιθανόν να γεννιόταν υγιέστερο. Ίσως η γενετική μηχανική στο απώτερο μέλλον θα απομάκρυνε αυτόν τον πειρασμό να θανατωθεί το αγέννητο παιδί κάποιου. Με το ίδιο σκεπτικό θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε και την χορεία του Huntington. Η χορεία Huntington είναι μία νευρο-εκφυλιστική ασθένεια που εμφανίζεται αργότερα στην ζωή, η οποία ελέγχεται από ένα γονίδιο, αν και υπάρχουν διάφορες μεταλλάξεις. Ίσως θα μπορούσαμε να μάθουμε πως να σταματήσουμε την έκφραση του γονιδίου που προκαλεί την ασθένεια Huntington. Αυτό θα ήταν ένα μεγάλο όφελος.

Μεταβαίνουμε στο θέμα της άμβλωσης για την οποία είχατε γράψει ένα σχετικό άρθρο στην «Πεμπτουσία». Εκεί κάνατε λόγο για αριθμούς της τάξεως των 50 εκατομμυρίων περίπου ετησίως σε όλο τον κόσμο, όσος είναι σχεδόν ο πληθυσμός όλης της Γαλλίας. Γιατί νομίζετε ότι έχει γίνει τόσο εύκολο για τους ανθρώπους να πραγματοποιούν μία έκτρωση, χρησιμοποιώντας μάλιστα τον παραπλανητικό όρο «θεραπευτικός τερματισμός της κύησης»;

Η ερώτησή σας είναι πολύ σημαντική. Είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Είναι πολύ πιθανό να μπούμε στον πειρασμό να μιλάμε για τα πράγματα που μπορούν να μην συμβούν για πολλά έτη και να αγνοούμε τις τωρινές μεγάλες μας αμαρτίες. Η ανθρώπινη κλωνοποίηση μπορεί να μην συμβεί για 10 η 15 έτη, αλλά η εκτεταμένη χρήση της άμβλωσης είναι ένα από τα μεγάλα σκάνδαλα της σύγχρονης εποχής μας. Είναι ένα ζήτημα που αγγίζει την κάθε παντρεμένη γυναίκα. Πράγματι, κάθε γυναίκα που έχει σεξουαλική επαφή, θα μπορούσε να μείνει έγκυος. Σε έναν κοσμικό πολιτισμό στον οποίο πολλοί άνθρωποι ζουν αχαλίνωτα, η άμβλωση είναι μεγάλης σημασίας για το κοσμικό ήθος και τον συναφή τρόπο ζωής. Αυτό το ήθος, θα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει, άγεται από την επιθυμία για ολοένα και περισσότερη πολυτέλεια, έτσι ώστε οι άνθρωποι αναβάλλουν τον γάμο προκειμένου να έχουν επιτυχείς σταδιοδρομίες, αν και δεν είναι σε θέση στο μεταξύ να παραμείνουν αγνοί. Οι άνδρες και οι γυναίκες δημιουργήθηκαν για να παντρεύονται νωρίς. Οι προγιαγιάδες μου ήταν παντρεμένες από τα δεκαέξι τους.

Μοναχός: Ο παππούς μου έγινε παππούς στην ηλικία των 36 ετών.
Είναι πολύ δύσκολο στον υπερ-σεξουαλικό σύγχρονο πολιτισμό μας να περιμένει κάποιος έως ότου γίνει 30 για να παντρευτεί και να παραμείνει ακόμα αγνός. Απαιτεί μεγάλη προσπάθεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν να συμμετέχουν σε μία τέτοια προσπάθεια. Κατά συνέπεια, η διαθεσιμότητα της άμβλωσης έχει γίνει ένας από τους σημαντικότερους στυλοβάτες του κοσμικού σεξουαλικού ήθους. Επιτρέπει στους ανθρώπους να ζήσουν με πολυτέλεια, να αναβάλουν τον γάμο, και εν τέλει να συμμετέχουν στην σεξουαλική επαφή, χωρίς μέριμνα για τις υποχρεώσεις που θα δημιουργούσε η γέννηση ενός παιδιού. Μπορούν να επιδιώξουν την ευχαρίστηση και τις συνευρέσεις της στιγμής, και να μην έχουν την σύλληψη ενός παιδιού να παρεμποδίζει τους τρόπους πραγματοποίησης της αυτοεκπληρώσεώς τους, δηλαδή τα σχέδιά τους για σταδιοδρομία και άλλα προγράμματα. Η άμβλωση έχει θέση-κλειδί στο κοσμικό ήθος. Είναι ένα αναπόσπαστο τμήμα του παγκόσμιου κοσμικού ήθους.

Η θεραπεία για την στρεβλή νοοτροπία αυτού του πολιτισμού δεν έγκειται τόσο στο να λέμε ότι η άμβλωση είναι κάτι κακό, αν και όντως είναι πολύ κακό. Κάποιος πρέπει πρώτα να φέρει τους ανθρώπους πίσω σε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να δουν το σφάλμα να ζουν μία μη χριστιανική ορθόδοξη ζωή. Δηλαδή πρέπει να δουν τι σημαίνει να ζουν την σεξουαλικότητά τους με τον ορθό τρόπο, είτε γίνουν μοναχοί είτε έγγαμοι, και να καταλάβουν ότι ο γάμος είναι μία κλίση για την ανατροφή των παιδιών, όχι για την κατοχή δυό εισοδημάτων προκειμένου να εξασφαλίσουν πολλές πολυτέλειες. Δηλαδή κάποιος πρέπει να ζήσει μία ασκητική ζωή. Στον πυρήνα του προβλήματος με την άμβλωση δεν είναι κάποιο πολύ περίπλοκο βιοηθικό ζήτημα, αλλά το πολύ παλαιό ζήτημα του ασκητισμού ενάντια στην κακή χρήση των ενεργειών μου, και του αγώνα να κατευθυνθούν τελικά οι ενέργειές μου σωστά. Για να το κάνω αυτό, πρέπει να έχω κάποιον σαφή προσανατολισμό στον κόσμο. Έτσι, πάμε πίσω στην βασική πρόκληση του κοσμικού πολιτισμού. Δεν είναι πλέον σε θέση να γνωρίζει τους απώτατους σκοπούς της ανθρωπότητας και του κόσμου.

Λόγω της ριζικής εκκοσμίκευσης του δυτικού πολιτισμού, η συνηθισμένη ιατρική πρακτική έχει έρθει να θέσει ως προϋπόθεση ότι η άμβλωση είναι ένα συνηθισμένο μέρος της ζωής και της ιατρικής φροντίδας. Η σύζυγος του Brian, η Χριστίνα, η κόρη μου, ρωτήθηκε από τον γιατρό της: Θέλετε να κάνω έλεγχο για να δω εάν το παιδί σας έχει κάποια ατέλεια; (δηλαδή να κάνει προγεννητική διάγνωση). Αυτή αποκρίθηκε με την ερώτηση: Γιατί θέλετε να κάνετε τέτοιες δοκιμές; Θέλετε να θεραπεύσετε το παιδί; Εκείνος απάντησε: όχι. Εκείνη έπειτα είπε: Αυτό σημαίνει ότι θέλετε να σκοτώσετε το παιδί μου, σωστά; Ο γιατρός έδειξε αρκετά ενοχλημένος και δεν είπε τίποτα περισσότερο. Κάποιος πρέπει να διδάξει στις γυναίκες ότι ο κοσμικός πολιτισμός θα τις προσκαλέσει για να παρουσιάσει ως θεμιτή την δυνατότητα της άμβλωσης, της δολοφονίας του παιδιού τους, ώστε να την θεωρήσουν ως μια θεραπευτική επιλογή. Θα παρουσιάσουν την προγεννητική διάγνωση και την επιλεκτική άμβλωση ως κάτι θεμελιώδες για την ορθή στάση αναφορικά με την γονική υπευθυνότητα.

Η θεραπεία για τέτοιες διαστρεβλωμένες θεωρήσεις βρίσκεται εντός της καρδιάς. Πρέπει να μάθει κανείς νωρίς να αποφασίζει πως πρόκειται να ζήσει ως άνδρας η ως γυναίκα αντίστοιχα. Να αποφασίσει εάν πρόκειται να γίνει μοναχός η να παντρευτεί και έπειτα να κάνει την επιλογή του με την μέγιστη σοβαρότητα. Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, η βιοηθική μας είναι μέρος ενός ολόκληρου τρόπου ζωής, ο οποίος κατευθύνεται ολοκληρωτικά προς τον Θεό. Δεν περιπλανιόμαστε άσκοπα στον κόσμο. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα μπω στον πειρασμό να ακολουθήσω την λανθασμένη κατεύθυνση. Αλλά τουλάχιστον έχω έναν χάρτη που μπορεί να μου δείξει που είμαι και προς τα που βρίσκεται η σωστή κατεύθυνση. Ο πνευματικός μου πατέρας πρέπει να με βοηθήσει να διαβάσω τον χάρτη και να με ενθαρρύνει στην στροφή μου προς τον Θεό, η οποία απαιτεί άσκηση. Από μία άποψη, όλη η ορθόδοξη βιοηθική μπορεί να συνοψιστεί σε αυτό που θα μας επιτρέψει να προσέλθουμε στην Θεία Κοινωνία. Η ηθική και η βιοηθική μας είναι ευχαριστιακά προσανατολισμένες. Εάν το θυμόμαστε αυτό, τότε θυμόμαστε ότι προσπαθούμε να ενεργήσουμε σωστά, έτσι ώστε να μπορούμε να είμαστε σε κοινωνία με τον Χριστό. Πάλι θα το πούμε, δεν έχουμε μία εξωτερική ηθική, αλλά μάλλον εκτιμάμε αυτό που είναι σωστό η λάθος από την σκοπιά, εάν τέτοιες ενέργειες θα μου επιτρέψουν να στοχεύσω σε Εκείνον, να προσέλθω στην Θεία Κοινωνία. Αυτός είναι ο πυρήνας της αληθινής ορθόδοξης βιοηθικής· είναι λειτουργικός, ασκητικός και ευχαριστιακός. Εάν σκεφτόμαστε κατ’ αυτόν τον τρόπο, και βοηθήσουμε τους νέους να σκεφτούν κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα γίνουν όπως οι χριστιανοί τον πρώτο αιώνα, ξένοι σε ξένη χώρα. Θα γνωρίζουν ότι είναι διαφορετικοί και ότι αυτό είναι καλό.

Αυτή είναι πράγματι η σωστή θέση. Χθες μιλούσατε για την ομοφυλοφιλία, ιδιαίτερα για κάποιο νόμο στον Καναδά που απαγορεύει ακόμη και την αναφορά στην Βίβλο δημοσίως, όπου εκείνη κάνει λόγο ενάντια στην ομοφυλοφιλία, ότι κάτι τέτοιο συνιστά ένα έγκλημα...

Ναι, ο Καναδάς δίνει ένα καλό παράδειγμα για το πόσο ριζικά διαφορετικός είναι ο κοσμικός πολιτισμός από τον ορθόδοξο Χριστιανισμό. Στον κοσμικό πολιτισμό θα κατηγορηθούμε ως σεκτιστές επιβεβαιώνοντας την πίστη μας στον Θεό ως Παντοδύναμο Πατέρα, αν αναγνωρίσουμε την πρωτοκαθεδρία των ανδρών στην οικογένεια και στην εκκλησία, και αν καταδικάσουμε την ιδέα των χριστιανών ιερειών. Θα εμφανιστούμε ως «ομοφοβικοί» καταδικάζοντας την ανηθικότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας έξω από την ένωση ενός συζύγου και μιας συζύγου.

Για να επιζήσουμε μέσα σε αυτές τις περιστάσεις, θα πρέπει να αναθρέψουμε τους ακαδημαϊκούς που καταλαβαίνουν που βρίσκονται οι αληθινοί φιλόσοφοι και βιοηθικολόγοι. Οι αληθινοί βιοηθικολόγοι βρίσκονται εκεί όπου υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να μας διδάξουν τον ασκητισμό, που θα μας βοηθήσει να δούμε καθαρά πως θα κάνουμε τις σωστές επιλογές την ώρα της ιατρικής φροντίδας, παρά τους πειρασμούς ενός κοσμικού πολιτισμού. Παραδείγματος χάριν, έχει διαμορφωθεί μία ομάδα ορθόδοξων φιλοσόφων, η Κοινωνία των Ορθόδοξων Φιλοσόφων στην Αμερική SOΡΗΙΑ18, η οποία συναντάται πάντα με τους πραγματικούς φιλοσόφους: τους μοναχούς. Συναντιόμαστε στην Ιερά Μονή των Αρχαγγέλων, έξω από το San Antonio. Το κάνουμε αυτό διότι εμείς οι ακαδημαϊκοί φιλόσοφοι πρέπει να μάθουμε ότι η αληθινή φιλοσοφία δεν είναι στο πανεπιστήμιο, το οποίο είναι ένας πολύ κοσμικός τόπος, αλλά εκεί όπου στεκόμαστε σωστά σε προσευχή. Αυτό πρέπει να είναι το μανιφέστο μας στον κόσμο: ότι υπάρχει μόνο ο Θεός, ο οποίος είναι η αλήθεια, και ο Ενσαρκωμένος Υιός Του, η Σοφία που πρέπει να αγαπήσουμε. Και πρέπει, τελικά, να μάθουμε να Τον αγαπάμε με όλη την καρδιά μας, και μέσω εκείνης της αγάπης να αγαπήσουμε και τον πλησίον μας. Αν κι άλλοι άνθρωποι αγωνιστούν θα βοηθήσουμε τους ανθρώπους να μην προσφεύγουν στις αμβλώσεις, να μην καταφεύγουν στην ευθανασία, που χρησιμοποιείται πια ολοένα και περισσότερο, καθώς επίσης και στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Θα βοηθήσουμε τους ανθρώπους να μάθουν και να δοκιμάσουν το αληθινό νόημα της ζωής τους.

Ο Γέροντας19 μας υπενθυμίζει συνεχώς αυτό που πολλοί Πατέρες, ειδικά σύγχρονοι, έχουν πει, ότι θεολόγος δεν είναι αυτός με το ακαδημαϊκό πτυχίο -που γνωρίζει για τον Θεό- αλλά αυτός που γνωρίζει τον Θεό.

Ναι. Ο Γέροντάς σας το διατύπωσε τέλεια. Ο πειρασμός που αναπτύχθηκε στον Δυτικό Μεσαίωνα ήταν η θεώρηση της θεολογίας πρώτιστα ως ακαδημαϊκής επιστήμης. Η δημιουργία του δυτικού πανεπιστημίου, με τα τμήματα Θεολογίας, ανασχημάτισε την έννοια της Θεολογίας. Στον 13ο αιώνα, καθώς έλαβε χώρα η ίδρυση του δυτικού πανεπιστημίου στο Παρίσι και στην Πράγα, η Φιλοσοφία μεταβλήθηκε σε κάτι που δεν χρειαζόταν πλέον να καθαρίσει κανείς την καρδιά του για να γνωρίσει το Θεό. Αντ’ αυτού, το ενδιαφέρον εστιάστηκε όλο και περισσότερο σε ένα τρίτο πράγμα, μια ηθική και μία θεολογία ως διανοητικές ακαδημαϊκές επιστήμες. Υπό μία σκοπιά, κάτω από την δυτική θεώρηση της ηθικής και της θεολογίας, η Ορθοδοξία δεν έχει καμία ηθική, και δεν έχει και καμία θεολογία ως τρίτο πράγμα μεταξύ ημών και του Θεού. Η ηθική μας, η θεολογία μας, είναι η σχέση μας με τον Θεό.

Έτσι ήταν και στο Βυζάντιο. Οι μεγάλοι θεολόγοι και Πατέρες της Εκκλησίας καλούνταν φιλόσοφοι. Όχι όμως φιλόσοφοι αποκομμένοι από την θεία ζωή και εμπειρία.

Έτσι είναι. Έχει να κάνει με την φιλοσοφία ως τρίτο πράγμα όπως μας προειδοποιεί η Τρίτη Στάση του Ακαθίστου Ύμνου, η οποία λέει ότι η Θεοτόκος απέδειξε τους «φιλοσόφους, ασόφους», τους «τεχνολόγους, αλόγους» και τους «ρήτορας πολυφθόγγους ως ιχθύας αφώνους».

Τι γίνεται με την ευθανασία, έχει όντως νομιμοποιηθεί σε ορισμένες χώρες;

Η απάντηση είναι ναι. Στις Κάτω χώρες (Ολλανδία) και στο Βέλγιο. Η ευθανασία περιλαμβάνει δυό βασικά στοιχεία. Προϋποθέτει ταυτόχρονα την πρόθεση να σκοτώσεις και έπειτα κάποια πράξη η παράλειψη που νομοτελειακά συνδέεται με το θάνατο. Και τα δυό αυτά στοιχεία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις. Παραδείγματος χάριν, εάν ένας από τους μοναχούς ερχόταν σε μένα και μου έλεγε, «Herman, έχω πονοκέφαλο μπορείς να μου δώσεις μία ασπιρίνη;», θα του έδινα ασπιρίνη με σκοπό να περάσει ο πονοκέφαλος. Όμως πάντα υφίσταται μία πολύ μικρή πιθανότητα η ασπιρίνη να τον σκοτώσει. Κάθε χρόνο, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι πεθαίνουν εξαιτίας των ασπιρινών λόγω της αιμορραγίας στο στομάχι τους. Τώρα αν υποθέσουμε ότι έρχεται ο χειρότερος εχθρός μου και μου ζητάει μία ασπιρίνη και εγώ του την δίνω με την ελπίδα ότι θα τον σκοτώσει (ξέρω ότι οι πιθανότητες είναι λίγες, αλλά ελπίζω ότι ο διάβολος θα με βοηθήσει) [γέλια], διαπράττω μία αρκετά διαφορετική πράξη. Η πρόθεση καθορίζει το νόημα της πράξης. Έτσι λοιπόν, εάν ο ασθενής πονάει πολύ και εγώ του δώσω μορφίνη -όχι για να τον σκοτώσω, αν και γνωρίζω ότι υπάρχει ένας κίνδυνος θανάτου- δεν εμπλέκομαι σε μία πράξη ευθανασίας η πόνου. Ο Μέγας Βασίλειος λέει ότι δίνουμε όπιο σε ανθρώπους που πονούν20. Το όπιο είχε πάντα τον κίνδυνο να προκαλέσει θάνατο. Όταν κάποιος δίνει μία θεραπεία με σκοπό να εφαρμόσει μία θεραπευτική αγωγή, αυτό δεν συνιστά ενεργητική ευθανασία, αλλά πράξη που αντιμετωπίζει τον πόνο.

Μπορώ επίσης να διακόψω μία θεραπεία, όχι για να σκοτώσω τον ασθενή, αλλά γιατί η θεραπεία τον ενοχλεί και θα τον φέρει σε απόγνωση. Έτσι, αν υπήρχε μία συγκεκριμένη επέμβαση που θα ενοχλούσε τον ασθενή πάρα πολύ -ο ασθενής δεν θα μπορούσε να το αντέξει πλέον- το φορτίο της θεραπείας μπορεί να είναι ένας πειρασμός προς την αμαρτία. Ακόμα και αν μπορούσε να πεθάνει αν σταματήσω την θεραπεία, το γεγονός ότι σταματάω την θεραπεία δεν είναι μία πράξη παθητικής ευθανασίας.

Ας εξετάσουμε την περίπτωση ενός ασθενούς που έχει μία σοβαρή μορφή καρκίνου. Εάν η συνέχεια των θεραπειών για τον καρκίνο θα του προκαλούσε πολύ πόνο, και ο γιατρός φοβάται ότι ο ασθενής θα έρθει σε απόγνωση, μπορεί, με την συναίνεση του ασθενούς, να διακόψει την θεραπεία. Αυτό δεν είναι παθητική ευθανασία.

Ο γιατρός δε σταματά την θεραπεία με σκοπό να σκοτώσει τον ασθενή· αυτό θα ήταν περίπτωση παθητικής ευθανασίας. Η παθητική ευθανασία είναι σήμερα ευρέως αποδεκτή. Σε μία κοσμική κοινωνία, κανένας δεν ρωτά για την πρόθεση του γιατρού η του ασθενούς. Λίγοι ρωτούν, εάν σταματάει η θεραπεία, διότι η θεραπεία αποβαίνει πνευματικό βάρος για τον ασθενή η, αν διακόπτεται η θεραπεία, γιατί ο ασθενής θέλει να πεθάνει. Υπήρξε μία συζήτηση στους κύκλους των κοσμικών ηθικολόγων στην δεκαετία του 70 και του 80 για τον ιδιάζοντα ρόλο της πρόθεσης στην ηθική. Τώρα η παθητική ευθανασία έχει γίνει δεκτή έτσι, ώστε υπάρχει μία προσπάθεια να υπάρξει σύγχυση μεταξύ της παθητικής ευθανασίας και της άρνησης να δοθεί μία θεραπεία με σκοπό να αποφευχθεί η πνευματική ζημία του ασθενούς.

Δεν πρέπει μόνο να διαχωριστεί η παθητική ευθανασία (δηλ. άρνηση η απόσυρση θεραπείας με πρόθεση την θανάτωση) από την ενεργητική (να ενεργεί κάποιος έτσι με σκοπό να θανατώσει τον ασθενή). Πρέπει επίσης να διαχωριστεί η εκούσια από την μη εκούσια και την ακούσια ευθανασία. Εκούσια ευθανασία είναι όταν ο ασθενής ζητάει να θανατωθεί. Ακούσια ευθανασία είναι όταν ο ασθενής θανατώνεται, σε αντίθεση με αυτό που επιθυμεί, για να δοθεί τέλος στον πόνο. Η μη εκούσια ευθανασία αφορά στο να θανατώνεται ένας ανίκανος ασθενής, όταν ο γιατρός θεωρεί ότι ο ασθενής θα ήθελε να του αφαιρεθεί η ζωή.

Μόνο η εκούσια και η μη εκούσια ευθανασία είναι νομικά αποδεκτή. Επιπλέον, σε πολλές νομοθεσίες, επιτρέπεται σε τρίτους να μπορούν να δώσουν σε ένα άτομο τα μέσα για να σκοτώσει τον εαυτό του

Αυτό είναι αυτοκτονία!

Ναι, η υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι, όταν κάποιος προμηθεύει τα μέσα σε κάποιον για να αυτοκτονήσει. Με την ευθανασία, κάποιος άλλος σκοτώνει τον ασθενή. Οι Κάτω Χώρες κινούνται τώρα προς την αποδοχή της ευθανασίας για τα νήπια, ένα είδος παιδοκτονίας. Είναι μία συμπεριφορά που κάποιος θα ανέμενε σε μία ειδωλολατρική κοινωνία. Ο ειδωλολατρικός κόσμος, τον οποίο ο Χριστιανισμός διαδέχθηκε, αποδεχόνταν την παιδοκτονία. Από πότε εμείς μεταβληθήκαμε σε ειδωλολατρικό κόσμο; Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι τώρα νόμιμη στην Πολιτεία του Όρεγκον. Είναι επίσης νόμιμη στην Ελβετία. Πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν στην Ελβετία για ταξίδι χωρίς επιστροφή. Η υποβοηθούμενη αυτοκτονία επίσης είναι πιθανόν νόμιμη στην Γερμανία, αλλά δεν περιλαμβάνει τους γιατρούς. Πολύ σύντομα, η ιατρικά υποβοηθούμενη αυτοκτονία θα γίνει αποδεκτή σε περισσότερες χώρες, και πιθανώς στις περισσότερες Πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό που θλίβει ιδιαίτερα είναι ότι στα ρωμαιοκαθολικά νοσοκομεία επιτρέπουν την ευθανασία στις εγκαταστάσεις τους, και στο Βέλγιο και στην Ολλανδία. Υπάρχει πολύ στενή συνεργασία στο κακό. Μίλησα σε ένα άτομο που εργάστηκε ως αυτοαποκαλούμενος βιοηθικολόγος σε ένα Παπικό νοσοκομείο. Είπε ότι δεν κάνουν ποτέ την μη εκούσια, παρά μόνο την εκούσια ευθανασία. Ωστόσο στα κοσμικά νοσοκομεία κάνουν και τις δυό. Στο εν λόγω παπικό νοσοκομείο, βεβαιώνονται ότι λαμβάνουν την θεία Κοινωνία, και έπειτα τους θανατώνουν.

Έχουμε το παράδειγμα ενός ηλικιωμένου ατόμου που είναι σε ένα κώμα, και ξέρουμε ότι πρόκειται να πεθάνει - εκτός από την περίπτωση του θαύματος. Τον έχουν σε ένα μηχάνημα για να τον κρατήσουν ζωντανό, αλλά η διαδικασία είναι πολύ ακριβή. Η οικογένεια δεν ξέρει τι να κάνει γι αὐτό. Φοβούνται ότι ίσως είναι ευθανασία να τον απομακρύνουν από το μηχάνημα. Εσείς τι νομίζετε;

Αυτές είναι αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν στα πλαίσια του αρραγούς Πατερικού πνεύματος. Όταν ο Μέγας Βασίλειος αντιμετωπίζει το θέμα στην 55η ερώτηση, πραγματεύεται κατά πόσο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ιατρική περίθαλψη21. Όχι αν μπορεί κάποιος να την σταματήσει, αλλά αν μπορεί να την χρησιμοποιήσει. Απαντά ναι, αλλά έπειτα αναφέρει τις προϋποθέσεις. Τονίζει ότι δεν μπορούμε να δεχθούμε την Ιατρική, όταν μεταβάλλεται σε αυτοσκοπό. Εάν ο καθένας μας προσκολληθεί μόνο στην διατήρηση της υλικής ζωής με κάθε μέσο , είτε για μας είτε για τους συνανθρώπους μας, προσεγγίζουμε την Ιατρική με λάθος τρόπο και την καθιστούμε ένα είδωλο. Όπως παρατήρησα, εάν χάσω τις αισθήσεις μου λόγω ενός ατυχήματος, η ιατρική πρέπει να αξιοποιηθεί έτσι ώστε να ανακτήσω τις αισθήσεις μου, να μετανοήσω για τις αμαρτίες μου και να μετέχω των αχράντων μυστηρίων. Αλλά αφότου ανακτήσω τις αισθήσεις μου, η Ιατρική μπορεί συχνά να με κατευθύνει λανθασμένα. Θα ήταν πολύ καλύτερο οι ίδιοι πόροι, που θα δαπανούνταν για εμένα, να σταλούν στους φτωχούς, στις αποστολές της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική και στην Ινδία. Η ευθανασία είναι ευθανασία μόνο εάν ενεργούμε η παραλείπουμε να ενεργήσουμε με την πρόθεση να αφαιρέσουμε την ζωή. Εάν ενεργούμε για να ελέγξουμε τον πόνο επειδή οι άνθρωποι μπορούν να απελπιστούν και να αμαρτήσουν υπό την επήρεια του μεγάλου πόνου, ακόμα κι αν αυτό αυξάνει κάπως τον κίνδυνο θανάτου, η εάν σταματάμε την θεραπεία επειδή η θεραπεία μπορεί να διαστρέψει την πνευματική ζωή ενός ασθενούς, τότε ενεργούμε από την υποχρέωση να παρέχουμε μία ηθική (πνευματική) προστασία (στον ασθενή). Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ένας κίνδυνος να απολέσουμε την οποιαδήποτε συμπόνια σχετικά με την διατήρηση στην ζωή. Αυτό είναι κάτι που γίνεται ιδιαίτερα στην εποχή της προηγμένης τεχνολογίας, όπου τείνουμε να υποκαταστήσουμε την πίστη μας στον Θεό με την πίστη στην τεχνολογία. Μπορούμε να παραπλανηθούμε από την τεχνολογία. Η ιατρική τεχνολογία είναι ένα από τα μεγάλα είδωλα της εποχής. Υποθέτω ότι ο ορθόδοξος λαός στην Ελλάδα δίνει τουλάχιστον δέκα τοις εκατό από το εισόδημά του στην Εκκλησία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, δίνουμε ένα στα επτά δολάρια, το 14% από το εθνικό εισόδημά μας, για την υγειονομική περίθαλψη. Οι Γερμανοί δίνουν ένα στα δέκα ευρώ για την υγειονομική περίθαλψη. Τώρα εάν οι άνθρωποι στην Ελλάδα δίνουν δέκα έως δεκαπέντε τοις εκατό αυτού που κερδίζουν στην εκκλησία, η Ιατρική δεν αποτελεί σε τόσο μεγάλο βαθμό είδωλο. Αλλά εάν δίνουν περισσότερα χρήματα στην υγειονομική περίθαλψη από ο,τι δίνουν στην Εκκλησία, η Ιατρική μπορεί να καταστεί ένα πάθος στο οποίο παραδίδεται κάποιος ολοκληρωτικά. Σπάνια πλέον χτίζουμε μεγάλους καθεδρικούς ναούς, αλλά χτίζουμε συχνά μεγάλα ιατρικά κέντρα.

Τι πιστεύουμε εμείς οι Ορθόδοξοι για τους ανθρώπους που θεωρούνται «εγκεφαλικά νεκροί»;

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, που τώρα βρισκόμαστε δίπλα από το νέο παρεκκλήσι του, λέει ότι δεν υπάρχει διδασκαλία ως προς ποιό όργανο είναι ουσιαστικό για τις διάφορες λειτουργίες μας22. Είπε ότι είναι ένα ιατρικό ζήτημα ως προς ποιό όργανο είναι κεντρικό. Δέχομαι ότι ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μιλά σωστά. Όταν μιλάμε θεολογικά για την καρδιά, μιλάμε για την ψυχή μας, και όχι το σαρκικό όργανο. Ξέρουμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν μηχανικές καρδιές και ακόμα να αμαρτάνουν η να στρέφονται προς το Θεό.

Επιτρέψτε μου να σας δώσω μία τρομακτική, υποθετική εικόνα για να σας δείξω γιατί λέμε ότι ο εγκέφαλος είναι ουσιώδης για την ζωή σε αυτόν τον κόσμο, και όχι η καρδιά. Υπήρξε ένα πολύ κοσμικό άτομο που έδωσε τον ορισμό του οξυγόνου, ονόματι Antoine-Laurent Lavoisier (1743-1794). Αποκεφαλίστηκε στην Γαλλική Επανάσταση (8 Μαΐου 1794). Όντας κοσμικός επιστήμονας, έβαλε τους φίλους του να μετρήσουν πόση ώρα αυτός θα μπορούσε να ανοιγοκλείνει τα μάτια του αφότου αποκεφαλίστηκε. Τώρα φανταστείτε ότι αποκεφαλίζεται όχι το 1794, αλλά το 2005. Και έχει τους φίλους. Μόλις το κεφάλι κόβεται, βάζουν τους λαστιχένιους σωλήνες στις χωρισμένες φλέβες και τις αρτηρίες του και τους συνδέουν με μία τεχνητή καρδιά, και παίρνουν το κεφάλι έξω από την πόλη πολύ γρήγορα - προτού να σταματήσει να ανοιγοκλείνει τα μάτια. Το αίμα συνεχίζει τώρα να ρέει και είναι ακόμα ικανός να επικοινωνήσει με τους άλλους με το να ανοιγοκλείνει τα μάτια του. Άλλοι φίλοι συνδέουν το σώμα του και το παίρνουν σε μία άλλη πλευρά της πόλης. Έτσι λοιπόν έχουν το σώμα του σε μια πλευρά του Παρισιού και το κεφάλι του σε άλλη.

Μιλάμε φυσικά υποθετικά εδώ.

Σίγουρα! Αλλά τώρα ίσως θα μπορούσε να γίνει αυτό. Ο Robespierre (1758-1794), που ήθελε να σιγουρευτεί ότι ο Lavoisier ήταν νεκρός, θα έστελνε ανθρώπους για να τον σκοτώσουν. Τώρα, πότε θα τον σκότωναν; Όταν θα πυροβολούσαν το σώμα στην καρδιά, η όταν θα πυροβολούσαν το κεφάλι; Νομίζω ότι θα λέγαμε το κεφάλι. Εάν απλά πυροβολήσεις το σώμα, αλλά τα μάτια ανοιγοκλείνουν ακόμα στην άλλη πλευρά του Παρισιού και υποβάλλουν τις ερωτήσεις λέγοντας, «έχουν αποκεφαλίσει τον Lavoisier; Ανυπομονώ· ελπίζω ότι κανένας δεν θα σώσει το κεφάλι του» [γέλιο], «Είναι ακόμα ζωντανός;». Καταλαβαίνουμε τον εγκέφαλο και την σαρκική καρδιά εμπειρικά. Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι είναι πολύ σημαντικό ο εγκέφαλος να είναι απολύτως νεκρός προτού να κηρύξουμε κάποιον νεκρό. Εάν ο εγκέφαλος είναι απολύτως νεκρός, τότε κάποιος δεν «ενσωματώνεται» πλέον σε αυτόν τον κόσμο. Εντούτοις, οι άνθρωποι επιθυμούν διακαώς διάφορα μέλη του σώματος και όργανα για μεταμόσχευση. Σε μερικά αμερικανικά νοσοκομεία, δεν περιμένουν τον εγκεφαλικό θάνατο. Περιμένουν τον ασθενή να επληρώνει τα κριτήρια ως «δωρητής που δεν χτυπά η καρδιά του». Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος δεν είναι νεκρός, απλά η καρδιά έχει σταματήσει το κτύπημα, αλλά θα μπορούσε θεωρητικά να αναζωογονηθεί. Ο εγκέφαλος μπορεί ακόμα να λειτουργεί. Αυτό μπορεί να είναι μία μορφή δολοφονίας.

Πως μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο εγκέφαλος είναι νεκρός;

Μπορούμε να είμαστε σίγουροι πότε ο εγκέφαλος δεν είναι πλέον ένα άθικτο όργανο, όπως γίνεται μέσω των κλασικών κριτηρίων για τον πλήρη εγκεφαλικό θάνατο. Αλλά με τα κριτήρια των δωρητών που δεν χτυπά η καρδιά τους, μπορεί να μην είναι νεκρός και έτσι έχω μία μεγάλη ανησυχία, για την χρησιμοποίηση ενός τέτοιου προσδιορισμού.

Είναι δυνατό να γίνει μία μεταμόσχευση ολόκληρης καρδιάς;

Ναι. Έχουν υπάρξει πολλές μεταμοσχεύσεις καρδιάς.

Για πόσα χρόνια μπορούν να ζήσουν;

Πολλοί έχουν ζήσει περισσότερο από 10 έτη. Η επιτυχία είναι πολύ μεγαλύτερη τώρα απ ό,τι στο παρελθόν. Η ιατρική σχολή του Baylor ήταν μία από τις πρώτες που έκανε μεταμοσχεύσεις καρδιών. Έχω δει πολλούς ασθενείς με μεταμοσχευμένες καρδιές. Αυτό που έκανε πραγματικά την διαφορά ήταν ένα φάρμακο αποκαλούμενο κυκλοσπορίνη, το οποίο βοηθά να περιορίσει την τάση του σώματος για την απόρριψη της μεταμοσχευμένης καρδιάς. Αρχικά, αυτό ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα λόγω της αντίδρασης του σώματος ενάντια σε ένα ξένο όργανο23. Αλλά το φάρμακο κυκλοσπορίνη έχει βελτιώσει εντυπωσιακά το ποσοστό επιτυχίας των μεταμοσχεύσεων.

Υπάρχει κάποια ανησυχία ότι ίσως κάτι από τον χαρακτήρα του δωρητή θα είναι κατά κάποιον τρόπο παρόν στο όργανο που δίνεται στον παραλήπτη. Έχετε ακούσει ποτέ για μια τέτοια εμπειρία;

Ο καθένας ακούει διάφορες ιστορίες. Έχω ακούσει πολλές παρόμοιες Δεν έχω όμως τέτοια εμπειρία με κάποιο ασθενή που να γνωρίζω. Έχω μιλήσει με στενούς μου φίλους που είναι καθηγητές που συμμετέχουν στις μεταμοσχεύσεις καρδιών, και η απάντηση είναι όχι.

Brian24: Ξέρετε την ταινία, Million-Dollar Baby;

Brian, ξέρεις ότι σπάνια βλέπω ταινίες και σπάνια ανοίγω την τηλεόραση.

Brian: Ήταν μία κινηματογραφική επιτυχία του Clint Eastwood για μία κοπέλα που ξεκινά την πυγμαχία και γίνεται επαγγελματίας, αλλάζοντας την ζωή της από εκεί που δεν κέρδιζε τίποτα στο σημείο όπου κέρδιζε τεράστια χρηματικά ποσά, και έπειτα κατά την διάρκεια ενός αγώνα πυγμαχίας ο λαιμός της σπάει και καταλήγει στο κρεβάτι εντελώς παράλυτη. Το υπόλοιπο μέρος της ταινίας πραγματεύεται το ηθικό δίλημμα του προπονητή της για το εάν πρέπει να την θανατώσει η όχι - επειδή δεν μπορεί να κινήσει κανένα μέρος του σώματός της, και έτσι δεν μπορεί να αυτοκτονήσει η ίδια. Η ταινία ηρωοποιεί το γεγονός ότι ο προπονητής της βρήκε το θάρρος στην ψυχή του για να θανατώσει αυτήν την κοπέλα. Βρήκα επίσης ενδιαφέρον ότι μέσα στο ηθικό δίλημμά του αυτός ο εκπαιδευτής συνεχίζει να πηγαίνει σε ένα Ρωμαιοκαθολικό ιερέα, που του λέει τελικά, φύγε μακριά, μην έρχεσαι στην εκκλησία αύριο και ο προπονητής λαμβάνει την απόφαση από μόνος και σκοτώνει την κοπέλα.

Δρ Engelhardt: Ο Brian γνωρίζει για τις εμπειρίες που είχαμε στα παπικά πανεπιστήμια. Έχω ρωτήσει τους ιατρούς εκεί για την στάση τους απέναντι στην ευθανασία, και περίπου τριάντα τοις εκατό είναι υπέρ. Όπως έχω σημειώσει ήδη, η ευθανασία γίνεται μέρος του κοσμικού πολιτισμού στην Δύση. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε την Ιατρική θα διαφοροποιηθεί. Φανταστείτε ότι περπατώ από την Ιατρική Σχολή Baylor προς το Πανεπιστήμιο του Rice, και ενώ διασχίζω τον δρόμο χωρίς την απαραίτητη προσοχή, ένα μεγάλο φορτηγό με χτυπά, τινάζει το σώμα στον αέρα και προσγειώνομαι στην εντατική ενός Μεθοδιστικού νοσοκομείου. Φαίνεται ότι δεν θα επιζήσω, αλλά προσπαθούν για το καλύτερο. Με συνδέουν με όλους τους σωλήνες. Όταν ρωτούν την σύζυγό μου τι πρέπει να κάνουν, η απάντησή της είναι να τον κρατήσετε ζωντανό, να προσπαθήσετε να ανακτήσει τις αισθήσεις του, και να φέρω έναν ιερέα να τον εξομολογήσει. Έτσι θα χρησιμοποιούσαμε όλα τα μέσα για να επανακτήσει ένα άτομο τις αισθήσεις του -εγώ εν προκειμένω- για να εξομολογηθώ και να κοινωνήσω των Αχράντων Μυστηρίων για τελευταία φορά. Έπειτα από αυτό, πρέπει να έχω όλες τις διασωληνώσεις για να απελπιστώ; Όχι! Τότε μπορείτε να σταματήσετε. Δεν κάνουμε αυτό για να σκοτώσουμε, για να επιφέρουμε τον θάνατο, αλλά για να αποφύγουμε να καταστήσουμε την Ιατρική μία υπερκαταναλωτική διαδικασία. Η προσέγγισή μας ως προς την Ιατρική είναι αρκετά διαφορετική από αυτήν της κοσμικής κοινωνίας.

Για να συγκεκριμενοποιήσουμε την προηγούμενη ερώτησή μας ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα πρόσωπο που έχει την εμπειρία της θείας Χάριτος, και είναι κάτι φυσικά, το οποίο αφορά πρώτιστα την ψυχή, αλλά επίσης και το σώμα. Οι Πατέρες μιλούν για την φυσική καρδιά που έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο σε αυτό. Μία έντονη επίσκεψη της θείας Χάριτος αγγίζει και την φυσική καρδιά του ανθρώπου. Εάν αυτή η καρδιά μεταμοσχευθεί σε κάποιον άλλο η εάν υποθέσουμε ότι παίρνουμε την καρδιά ενός μουσουλμάνου και την μεταμοσχεύουμε σε έναν χριστιανό, θα έχει αυτό μια πνευματική επίδραση στο πρόσωπο του παραλήπτη; Ο νους, όπως ορίζεται από την πατερική παράδοση και διακρίνεται από την διάνοια, το μυαλό, θα είναι σε θέση να ενωθεί με την νέα καρδιά;

Οι άγιοι δοξάζονται μετά τον θάνατό τους, αλλά πριν από την τελική Κρίση, προτού να λάβουν πάλι τα σώματά τους, διατηρούν ακόμα τον νου τους, βλέπουν το Θεό. Τα λείψανα του αγίου Ιωάννη Μαξίμοβιτς του Σαν Φρανσίσκο είναι σε έναν καθεδρικό ναό, όμως ο άγιος είναι καθαρός στην καρδιά και βλέπει τον Θεό, βιώνει την πνευματική παρουσία του Θεού, όχι με μια φυσική καρδιά, αλλά με την καρδιά της ψυχής του. Έτσι, για να έχει κάποιος τον νου δεν χρειάζεται μία φυσική καρδιά. Η πνευματική καρδιά μας δεν εξαρτάται από την φυσική καρδιά μας. Με την καρδιά μου, τα τρόφιμα που έχω φάει εδώ στην Μονή Βατοπαιδίου τίθενται αργά στα νέα κύτταρα της καρδιάς μου. Έτσι η καρδιά μου αλλάζει όλη την ώρα. Η ψυχή μου είναι σε θέση να μετατρέψει αυτό το σαρκικό όργανο σε «δική μου καρδία»25. Έχουμε την ικανότητα να πνευματοποιούμε το σώμα μας, να το κάνουμε δικό μας μέχρι τον θάνατό μας. Του δίδουμε οντότητα και το κάνουμε σώμα μας. Μια μεταμοσχευμένη καρδιά περιλαμβάνει μία αλλαγή που είναι απλώς πιο απότομη.

Εάν κάποιος έχει αποκτήσει την ειρήνη και την προσευχή της καρδιάς, θα ήθελε μία μεταμόσχευση καρδιάς; Ίσως όχι. Μια τόσο ισχυρή εγχείρηση θα μπορούσε να κλονίσει την πνευματική κατάσταση κάποιου. Ο 55ος κανόνας του Μεγάλου Βασιλείου θέτει σημαντικά όρια και δίνει την κατεύθυνση. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο μοναχός δεν πρέπει να αφήσει το μοναστήρι για να αναζητήσει υγειονομική περίθαλψη. Να μην εγκαταλείψει, δηλαδή, τον τόπο που του παρέχει ειρήνη στην καρδιά του. Έτσι ένας μοναχός σε ορισμένες περιπτώσεις δεν μπορεί να υποχρεωθεί να πάει στην Θεσσαλονίκη π.χ. για θεραπεία. Σε άλλες περιστάσεις, θα υποχρεωνόταν. Αυτά είναι θέματα όπου πρέπει να καθοδηγούμαστε από την διάκριση του πνευματικού μας.
Ξέρουμε ότι οι άγιοι αλλάζουν τον κόσμο, επειδή νεκρώνουν το εγώ τους και αναλαμβάνουν τον Χριστό. Γι αὐτό τιμούμε τα λείψανα των αγίων. Όσον αφορά στις μεταγγίσεις αίματος, μπορεί να είναι μεγάλη ευλογία να λάβει κανείς αίμα από έναν άγιο. Έχω ένα πολύ μικρό κομμάτι του υφάσματος που ήταν του αγίου Γερμανού της Αλάσκας, το οποίο απλά τον άγγιζε. Ακόμα, είναι συγκινητικό το πως οι άγιοι, όπως ξέρουμε από τις Πράξεις των Αποστόλων26, μπορούν να μετασχηματίσουν την ύλη με τις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Τι θα γινόταν αν ο άγιος Γερμανός είχε μεταγγίσει αίμα; Δεν ξέρω. Δεν έχω την απαραίτητη διάκριση. Θα σκεφτόμουν ότι θα ήταν πολύ καλό να γίνει μία μετάγγιση αίματος από έναν άγιο. Άνθρωποι που πίνουν από το φρέαρ του αγίου Γερμανού έχουν αλλάξει προς το καλύτερο.

Αλλά θα μπορούσε να λειτουργήσει με τον αντίθετο τρόπο;

Ο κόσμος καθαγιάζεται από την φιλανθρωπία μας προς τους άλλους.

Εννοώ, εάν ήταν από κάποιο κακό πρόσωπο.

Και το κακό το καθαγιάζουμε. Ο ιερέας προσεύχεται στην Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου ότι μέσω της αγαθότητας του Θεού το κακό πρέπει να γίνει καλό. Ένας λόγος που η Εκκλησία εύχεται, είναι για να αφαρπάζει τον κόσμο από τον άρχοντα αυτού του κόσμου, ώστε ο τελευταίος (εν. ο κόσμος) να γίνεται ιερός. Ευλογούμε τα πάντα. Ακόμη και οι αγελάδες στο Τέξας μπορούν να ευλογηθούν. Η Εκκλησία ανακαλεί τον πεπτωκότα κόσμο από το κακό και τον επαναφέρει στην αγιότητά Της. Πιθανώς θα ήταν καλό να ευλογήσει την καρδιά που θα ελάμβανε κάποιος από ένα κακό πρόσωπο. Η Εκκλησία έχει σίγουρα την δύναμη, με την ευλογία που παρέχει να αποσοβήσει το κακό από οποιαδήποτε καρδιά και από οποιοδήποτε αίμα ενός αμαρτωλού ανθρώπου. Η εκκλησία που είναι το σώμα του Χριστού έχει την δύναμη να αναμορφώσει τα πάντα. Έτσι, όταν ένας ιερέας παρευρίσκεται σε έναν ασθενή στον οποίο διενεργείται μία μεταμόσχευση η μία μετάγγιση, πρέπει να ευλογήσει το πρόσωπο και το μόσχευμα που λαμβάνει. Σας φαίνομαι ίσως υπό κάποια έννοια αφύσικος. Είχα καταρράκτη και τώρα έχω τους πλαστικούς φακούς στα μάτια μου. Όταν ευλογούμαι από τον ιερέα, ευλογούνται όλα - ο δεύτερος Αδάμ αναμορφώνει τον κόσμο.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει ότι ο νους χρησιμοποιεί και το όργανο της καρδιάς.

Σωστά.

Εφόσον μετά την μεταμόσχευση ο ασθενής χρησιμοποιήσει την άλλη καρδιά με τον ίδιο τρόπο ορθόδοξης νηπτικής εργασίας, πραγματικά δεν θα πείραζε ποιά καρδιά είναι.

Αυτό είναι σωστό, απόλυτα. Εμείς αφομοιώνουμε την υλική μας υπόσταση… είναι αυτό που έχω κάνει με τους πλαστικούς φακούς μου.

Θα θέλαμε τώρα να αναφερθούμε σε κάποιο συγκεκριμένο βιοηθικό δίλημμα που σχετίζεται με την τεχνητή γονιμοποίηση. Ας πούμε για παράδειγμα ότι υπάρχει ένα ανδρόγυνο με πρόβλημα ατεκνίας και αποφασίζει να κάνει τεχνητή γονιμοποίηση, όπου χρησιμοποιούν μόνο δυό η τρία από τα ωάρια και εμφυτεύονται όλα. Πως αυτό συμβαδίζει με την Εκκλησία, καθώς επίσης και με την οικονομία και την ευλογία του πνευματικού πατέρα, δεδομένου ότι πολλοί πνευματικοί δίνουν την ευλογία τους για μία τέτοια αναπαραγωγική διαδικασία;

Η τεχνητή γονιμοποίηση περιλαμβάνει έναν τρόπο αναπαραγωγής που επιτυγχάνει απόλυτα τον στόχο η, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν παρεκκλίνει πολύ από αυτόν. Δεδομένου ότι ζούμε σε έναν τραυματισμένο και αμαρτωλό κόσμο, συχνά το καλύτερο που μπορεί να κάνει ο πνευματικός μας είναι να μας βοηθήσει να πλησιάσουμε όσο πιο κοντά γίνεται στον ιδεατό στόχο, λαμβάνοντας υπόψη τα πάθη μας και τις αδυναμίες μας, όταν είναι σαφές ότι δεν θα στοχεύσουμε στο ιδανικό. Οι άνθρωποι διακατέχονται συχνά από ένα μεγάλο πάθος για να αποκτήσουν ένα παιδί. Αυτό το πάθος μπορεί να τους οδηγήσει στο διαζύγιο και σε άλλες πράξεις πολύ χειρότερες από την τεχνητή γονιμοποίηση. Επομένως, ένας πνευματικός μπορεί να επιτρέψει την τεχνητή γονιμοποίηση, ακριβώς όπως με έναν δεύτερο γάμο, ο οποίος υπολείπεται του «στόχου» της εκκλησίας. Ωστόσο, σύμφωνα με το πνεύμα οικονομίας της Εκκλησίας, μπορεί να ευλογηθεί. Με την τεχνητή γονιμοποίηση υπάρχουν, όπως σημειώσατε, περιορισμοί: όλα τα έμβρυα εμφυτεύονται, το σπέρμα πρέπει να ληφθεί από τον σύζυγο με την σύζυγο από κοινού. Παρ ὅλα αυτά, οφείλουμε να θυμόμαστε ότι υπάρχουν πράγματα που, λαμβάνοντας υπόψη την τραυματισμένη ανθρώπινη φύση, οι πνευματικοί τα ευλογούν. Ωστόσο πρέπει να καταλάβουμε ότι υπολειπόμαστε του ιδανικού, και συνεπώς πρέπει να πενθούμε για αυτό. Είναι πολύ σημαντικό να πενθούμε για τις αδυναμίες μας.

Σχετικά με τους δωρητές οργάνων, είτε πριν από τον θάνατο, για παράδειγμα, για μία μεταμόσχευση νεφρών, είτε μετά τον θάνατο, ο απόστολος Παύλος μιλά για το σώμα του ανθρώπου ότι είναι ο ναός του Αγίου Πνεύματος27, και ότι δεν ανήκει σε μας. Δηλαδή, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα ακόμη και στο ίδιο το σώμα μας, είναι κάτι που ανήκει στον Θεό.

Θα πρέπει να διακρίνουμε τριών ειδών περιπτώσεις. Ο Απόστολος Παύλος γνωρίζει ότι το σώμα μας δεν ανήκει σε μας - τίποτα δεν ανήκει πραγματικά σε μας. Δίνουμε ο,τι έχουμε ως δώρο από τον Θεό. Επιπλέον, πρέπει να το δώσουμε με αγάπη. Κάθε πράγμα που έχω, εάν προσκολληθώ σε αυτό, θα με οδηγήσει στην καταδίκη. Τώρα, φανταστείτε ότι -ο Θεός να μας φυλά- ένα από τα εγγόνια μου γεννήθηκε με ένα δυσλειτουργούν ήπαρ. Θα μπορούσα να δώσω ένα πέμπτο του ήπατός μου; Κάποιος ίσως θα μπορούσε να κόψει ένα μέρος από το ήπαρ και να το αναπαραγάγει. Μια τέτοια δωρεά θα ήταν μία πράξη της αγάπης. Θα ήταν περίπου όπως το να δώσω χρήματα σε κάποιο φτωχό. Εάν σκέφτομαι τα χρήματά μου ως κτήμα μου, είναι μία αμαρτία. Πρέπει να δίδω σε άλλους ελεύθερα, όταν είναι ανάγκη. Φυσικά, υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν μπορώ να κάνω προκειμένου να δώσω σε άλλο: Δεν μπορώ να σκοτωθώ προκειμένου να δοθούν τα όργανά μου στα εγγόνια μου. Αλλά μπορώ να κινδυνέψω για τα εγγόνια μου. Αυτό είναι ένα καλό και ευγενές πράγμα. Στο Τμήμα Φιλοσοφίας όπου είμαι, καθόσον ξέρω, υπάρχουν μόνο δυό από εμάς που με έναν πλήρως παραδοσιακό τρόπο πιστεύουν στον Θεό. Εγώ και ένας ορθόδοξος Εβραίος. Είναι πολύ άρρωστος, και ένας από τους γιους του, του δώρισε ένα νεφρό, το οποίο θεωρείται ως πράξη της αγάπης. Είναι αρμόζον για μας να συμμετέχουμε σε τέτοιες πράξεις.

Το δεύτερο πράγμα είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί για οποιαδήποτε δωρεά οργάνων που θα καθιστούσε αδύνατο για μας να έχουμε μία κηδεία εγκαίρως, η τουλάχιστον να μείνουν αρκετά μέρη του σώματος για να τελεστεί μία κηδεία. Είναι σημαντικό να κηδευτεί το σώμα μας για τρεις λόγους. Πρώτος είναι ότι μία ορθόδοξη κηδεία αποτελεί μυστήριο της Εκκλησίας. Ο ορθόδοξος ενταφιασμός είναι ένα πολύ σημαντικό μυστήριο. Για το σώμα μου το να είναι εκεί και να μπορεί να ενταφιαστεί λαμβάνοντας την ευλογία της Εκκλησίας είναι πολύ σημαντικό. Δεύτερον, οι άνθρωποι βλέποντας το σώμα μου προσεύχονται για εμένα. Η θέα του νεκρού σώματός μου συνάγει τους ανθρώπους γύρω του, ώστε να προσευχηθούν για εμένα, και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Τρίτον, είναι επίσης σημαντικό ότι, όταν βλέπουν οι άνθρωποι πως είμαι νεκρός, έχουν μία ευκαιρία να θεωρήσουν ότι σε κάποια, όχι πολύ μακρινή χρονική στιγμή, θα είναι στην θέση μου. Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι καλό να υπάρχει το σώμα, ώστε να μπορεί να κηδευτεί. Εν ολίγοις, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να μην δοθεί και απολεσθεί ολόκληρο το σώμα, η γίνουν παρεμβάσεις τέτοιες που θα καταστήσουν ουσιαστικά αδύνατη την κηδεία του. Αλλά μέσα στα παραπάνω όρια, είναι καλό πράγμα να βοηθάει κανείς τους άλλους μέσω της δωρεάς οργάνων.

Στην Σερβία, κατά την διάρκεια του πολέμου, παρατηρήθηκε ότι κάποιοι άρπαζαν γρήγορα τα όργανα από τους ανθρώπους που είχαν σκοτωθεί, στήνοντας κατ αὐτόν τον τρόπο μία αγορά, μια οικονομική επιχείρηση…

Η πώληση οργάνων θα μπορούσε να είναι ιδεώδης, αλλά ο δεύτερος κόσμος την καθιστά ένα κακό μεγαλύτερο από την άμβλωση. Οι οπαδοί της εγκοσμιοκρατίας θέλουν να θεωρούν την πώληση των οργάνων ως μια απέραντη φρίκη, έτσι ώστε να φανεί ότι έχουν ηθικές αρχές ενώ σκοτώνουν 50 εκατομμύρια αγέννητα παιδιά κάθε έτος. Αναλογιζόμενοι τα άλλα, όταν κάποιος πουλά αντί να δωρίσει τα όργανά του παρεκτρέπεται από τον ορθό δρόμο, περίπου στον ίδιο βαθμό με την χρήση της τεχνητής γονιμοποίησης. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι άγιοι πούλησαν τους εαυτούς τους ως δούλους για να βοηθήσουν τους φτωχούς. Εάν ένας μοναχός πουλούσε ένα νεφρό για να βοηθήσει τους φτωχούς, αυτό θα ήταν μία ιερή πράξη της αγάπης. Εάν ένα φτωχό άτομο πουλούσε το νεφρό του για να βοηθήσει την οικογένειά του, αυτό, επίσης, θα μπορούσε να είναι μία πράξη της αγάπης. Εντούτοις, το κοσμικό φρόνημα επιθυμεί να εκλαμβάνει τέτοιες πράξεις ως χειρότερες από την δολοφονία των αγέννητων παιδιών.

Ο τελικός λόγος που ενισχύει την άποψη ότι η μεταμόσχευση είναι αποδεκτή, είναι ότι ο άγιος Κοσμάς πραγματοποίησε μία μεταμόσχευση ενός οργάνου, από έναν έγχρωμο Αφρικανό σε έναν Ευρωπαίο. Εάν η Εκκλησία δεν καταδίκασε ποτέ αυτήν την εικόνα, η Εκκλησία σίγουρα δεν έχει καταδικάσει την μεταμόσχευση των οργάνων28. Ο γαμπρός μου Brian μου υπενθυμίζει να υπογραμμίσω εκείνη την περίπτωση στην Σερβία όπου άνθρωποι πιθανόν φονεύθηκαν με σκοπό να τους αφαιρεθούν τα όργανά τους για μεταμόσχευση. Όπως το επισημαίνει, αυτό θα μπορούσε σίγουρα να αποτελεί σοβαρό κίνδυνο σε καιρούς κοινωνικής αστάθειας.

Τι είδους συνέπειες νομίζετε ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν εάν, για παράδειγμα, με τις νέες τεχνολογίες θα μπορούμε να επεκτείνουμε την ζωή σε μεγάλα όρια, ας πούμε σε 150 η 200 έτη;

Εάν η Ιατρική θα ήταν σε θέση να επεκτείνει την ανθρώπινη ζωή 150 η 200 έτη, γιατί αυτό να συγκλονίσει τους χριστιανούς; Ο Μαθουσάλας έζησε μέχρι την ηλικία των εννιακοσίων εξήντα εννέα ετών29. Αυτό που είναι σημαντικό τώρα δεν είναι πόσο πολύ ζούμε, αλλά πως ζούμε, έτσι ώστε να ζήσουμε στην αιωνιότητα. Εάν ανησυχούμε πάρα πολύ για την μακροβιότητά μας και όχι για το αν θα ζούμε στοχεύοντας στον Χριστό, τότε δεν μπορούμε να διακρίνουμε καθόλου μεταξύ ποσότητας και ποιότητας. Και γνωρίζουμε ποιό είναι το τίμημα.

Είναι ύψιστης σημασίας η σκέψη του ανθρώπου να μην κινείται μέσα στα όρια της εκκοσμίκευσης. Πρέπει να εξέλθει από το παράδειγμά της, από την προοπτική της, από την κοσμοθεωρία της. Εάν επαναπαυθεί στην κοσμική προοπτική και αναζητά τις απαντήσεις στα ερωτήματά του στο κοσμικό επίπεδο, τότε θα χαθεί. Το κοσμικό φρόνημα θα μετατρέψει τους μικρούς λόφους σε βουνά, αγνοώντας την ίδια στιγμή τα μεγάλα βουνά. Είναι σημαντικό πάντα να ανακαλύπτεται η ουσία πίσω από τα θεμελιώδη ζητήματα. Το κεντρικό ζήτημα είναι να αγαπήσω τον Θεό με όλη την καρδιά και με όλη την ψυχή μου, και εσάς τόσο όσο δυνατά αγαπώ τον εαυτό μου. Σημαίνει ότι πρέπει να προσπαθήσω να γίνω καλός σύζυγος, ένας καλός πατέρας, ένας καλός παππούς, ένας καλός δάσκαλος, να μην προσκολληθώ εμπαθώς σε αυτήν την ζωή, αλλά να αναζητώ με πάθος τον Παράδεισο. Πρέπει να στοχεύσω στην μοναδική αλήθεια - την Αγία Τριάδα.

Αγωνιζόμαστε σε έναν μεταμοντέρνο, μεταχριστιανικό, μεταπαραδοσιακό κόσμο. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν ανταγωνιστικό, κοσμικό πολιτισμό που επιθυμεί να περιθωριοποιήσει τον Χριστιανισμό και το μήνυμα σωτηρίας του. Αυτός ο πολιτισμός επιθυμεί να αντικαταστήσει τις ορθές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων με οτιδήποτε άλλο έξω από αυτές και γενικότερα με οτιδήποτε ο άνθρωπος υποκειμενικά και εμπαθώς επιθυμεί.

Ο κοσμικός πολιτισμός διαστρέφει όλες τις σχέσεις μας. Κοιτάξτε γύρω από εσάς και δείτε σε ποιό βαθμό οι νόμοι του κόσμου έρχονται σε αντίθεση με εκείνους του παραδοσιακού Χριστιανισμού. Οι άνδρες και οι γυναίκες εγκαταλείπουν τον γάμο για περιστασιακές και επιπόλαιες σχέσεις. Εκείνοι που συνάπτουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις ζητούν την ευλογία της Εκκλησίας αντί έλεος και άφεση αμαρτιών. Η θέση του άνδρα ως κεφαλή στην Εκκλησία και την οικογένεια αποτελεί σκάνδαλο στην κοσμική κοινωνία. Η ιδέα να πορευθεί κάποιος ασκητικά προς την ειλικρινή αγάπη του Θεού θεωρείται ασύνετος φανατισμός. Μέσα σε όλα αυτά, μια κοσμική βιοηθική διαδραματίζει έναν κεντρικό ρόλο. Η βιοηθική μας πρέπει να ενσωματωθεί μέσα στην Καινή Κτίση, έτσι ώστε μέσω της Ενανθρώπησης οι άνθρωποι να μπορέσουν τελικά να βρουν την μοναδική θεραπεία που οδηγεί στην αιώνια ζωή, την θέωση που προσφέρεται μέσω των άκτιστων ενεργειών του Λυτρωτού μας.

Τώρα θα επιθυμούσαμε να ρωτήσουμε κάτι λίγο πιο προσωπικό για τους αναγνώστες της Πεμπτουσίας. Πότε γίνατε ορθόδοξος, και από τότε που γίνατε ορθόδοξος, είστε ικανοποιημένος από την επιλογή σας; Και αφετέρου, αν αυτό επηρέασε την προσέγγισή σας στην ηθική και πως επηρέασε την ακαδημαϊκή και επιστημονική σας δραστηριότητα;

Έγινα ορθόδοξος το Μεγάλο Σάββατο, 1991. Αυτό άλλαξε όλη την ζωή μου. Ελπίζω ότι ο παλαιός άνθρωπος είναι πλήρως νεκρός. Τίποτα δεν ήταν το ίδιο με πριν. Δεν υπάρχει καμία λέξη για να περιγράψει την συνολική διαφορά που συνέβη σε κάθε πτυχή της ζωής μου. Τώρα που είμαι ορθόδοξος, σημαίνει ότι μερικά πράγματα, όταν διδάσκω επιστημονικά η ακαδημαϊκά, όπως η ιστορία της φιλοσοφίας, ίσως να φαίνονται τα ίδια. Αλλά ο λόγος για τον οποίο ασχολούμαι με αυτά έχει αλλάξει. Εκμεταλλεύομαι την ευκαιρία να πω στους σπουδαστές ότι η Δύση ακολουθεί λάθος δρόμο. Τον σωστό δρόμο δείχνει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Πολλά, εάν όχι όλα, τα προβλήματα της δυτικής φιλοσοφίας προέρχονται από το ότι δεν ακολουθείται ο δρόμος που έδειξε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Όντας μελετητής, όταν έχω την ευκαιρία, προσπαθώ να υπενθυμίσω στους ανθρώπους γιατί ο δυτικός πολιτισμός έχει αποτύχει.

Υπάρχει κάτι από την θητεία σας ως καθηγητού στο Rice ή στο Βaylor, ένα ιδιαίτερο γεγονός στο οποίο θέλετε να αναφερθείτε;

Το μέγιστο γεγονός στην ζωή μου ήταν όταν βαπτίστηκα στην Ορθόδοξη Εκκλησία [γέλιο], όλα τα άλλα τα θεωρώ υποτυπώδη. Τίποτα δεν εγγίζει την σημασία του παραπάνω γεγονότος. Χαίρομαι όταν κάθε τόσο ένας σπουδαστής στρέφεται στην Αγία Ορθοδοξία.

Ο Χριστός τους δείχνει τον δρόμο, αλλά μπορώ τουλάχιστον να τους δώσω τον χάρτη προς τον Χριστό. Αυτή είναι μία μεγάλη χαρά. Προσπαθώ να εξηγήσω στους άλλους για το μεγάλο χάρισμα που μου δόθηκε [εν. το Βάπτισμα].

Να κατεβάσουμε λίγο το επίπεδό της συζήτησης σε σχέση με όσα είπατε για την Ορθοδοξία, που φυσικά ήταν πολύ σημαντικά. Κατά την διάρκεια των διαλέξεων που κάνετε σε όλο τον κόσμο, για παράδειγμα στο Χόνγκ Κόνγκ, συνέβη κάτι που θα το θεωρούσατε μοναδικό;

Δεδομένου ότι έγινα ορθόδοξος, τα σημαντικά γεγονότα έχουν συμβεί μέσα στην Εκκλησία. Το καλύτερο πράγμα στο Χόνγκ Κόνγκ ήταν να είσαι σε θέση να παρευρεθείς στην θεία Λειτουργία και να λάβεις την Θεία Κοινωνία εκεί.

Που;

Στον ναό του Αγίου Λουκά.

Βιογραφικό σημείωμα για τον Ηerman Τ. Εngelhardt.

Ένας από τους σημαντικότερους βιοηθικολόγους στις Η.Π.Α., ο οποίος εξ αρχής μελέτησε την βιοηθική σε βάθος, αναδεικνύοντας την σημασία της θεωρήσεώς της ως πολιτισμικό φαινόμενο, είναι ο καθηγητής Δρ Ηerman Τ. Εngelhardt. Είναι ευρέως γνωστός στον ακαδημαϊκό κόσμο ως Η. Τristram Εngelhardt. Ο Δρ Εngelhardt είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Ιατρική, το οποίο έλαβε μετ ἐπαίνων από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τulane το 1972. Είναι επίσης διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Τέξας (Αustin) από το 1969. Διετέλεσε υπότροφος του ιδρύματος Fulbright στο Πανεπιστήμιο της Βόννης (1969-1970), υπότροφος στο Ινστιτούτο Ανώτερων Σπουδών στο Δυτικό Βερολίνο (1988-1989), επισκέπτης ερευνητής στην Διεθνή Ακαδημία για την Φιλοσοφία στο Furstentum του Λιχτενστάϊν (τέλη του 1997), και επισκέπτης ερευνητής στο Liberty Fundd, της Ινδιανάπολης, (Ινδιάνα Η.Π.Α., άνοιξη του 1998).

Αυτήν την περίοδο είναι καθηγητής του τμήματος Φιλοσοφίας, του Πανεπιστημίου του Rice, και ομότιμος καθηγητής του τμήματος Ιατρικής και του τμήματος Κοινοτικής Ιατρικής, του Κολεγίου Βaylor. Διδάσκει στα πανεπιστήμια του Rice και του Βaylor από τον Ιανουάριο του 1983, αφ ὅτου αποχώρησε από το Πανεπιστήμιο της Georgetown, όπου διετέλεσε καθηγητής Φιλοσοφίας της Ιατρικής στο Ίδρυμα Rosemary Κennedy. Ο Δρ Εngelhardt είναι συντάκτης του «Journal of Medicine and Philosophy», αρχισυντάκτης του επιστημονικού περιοδικού «Christian Bioethics» και της επιστημονικής σειράς βιβλίων «Philosophy and Medicine» με πάνω από ογδόντα ήδη τυπωμένους τόμους. ΕίναιεπίσηςσυντάκτηςστηνσειράβιβλίωνPhilosophical Studies in Contemporary Culture. Δικά του είναι πάνω από τριακόσια δέκα άρθρα και κεφάλαια βιβλίων, πάνω από εκατόν δέκα βιβλιοκρισίες, καθώς και άλλες δημοσιεύσεις. Το έργο του εκτείνεται από την Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία και την Ιστορία της Ιατρικής ως την Φιλοσοφία της Ιατρικής και την Βιοηθική. Έχουν γίνει περισσότερες από εκατόν πενήντα ανατυπώσεις η μεταφράσεις δημοσιεύσεών του, ενώ έχει συνεργαστεί για την έκδοση περισσότερων από είκοσι πέντε συλλογικών τόμων και έχει προσκληθεί ως ομιλητής σε όλο τον κόσμο. Από τα πιο σημαντικά βιβλία του είναι: Το «Bioethics and Seular Humanism: Τhe Search of a Common Morality» (Βιοηθική και Εκκοσμικευμένος Ανθρωπισμός: Η αναζήτηση μιας κοινής ηθικής) (Φιλαδέλφεια/Λονδίνο: «Trinity Press International/SCM Press», 1991) και η δεύτερη, λεπτομερώς αναθεωρημένη έκδοση του «The Foundation of Bioethics» (Τα Θεμέλια της Βιοηθικής) (Νέα Υόρκη: Οξφόρδη, 1996), η οποία έχει μεταφραστεί στα Κινεζικά, Ιταλικά, Ιαπωνικά, Πορτογαλικά, και Ισπανικά. Το 1998 μεταφράστηκε στα Κινεζικά το «Bioethics and Seular Humanism». Το πιο πρόσφατο έργο του είναι το «The Foundation of Christian Bioethics» (Τα Θεμέλια της Χριστιανικής Βιοηθικής) (Κάτω Χώρες: Swets & Zeitlinger, 2000), το οποίο έχει εμφανιστεί στα Πορτογαλικά και Ρουμανικά.

Όπως τονίζει ο ίδιος ο Ηerman Εngelhardt, αυτό το ακαδημαϊκό βιογραφικό σημείωμα «έχει να πει μόνο μέρος της ιστορίας». Το Μεγάλο Σάββατο του 1991, εισήλθε στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, πράγμα που άλλαξε τα πάντα στην ζωή του. Από εκείνη την στιγμή, άρχισε να θέτει τις ακαδημαϊκές δραστηριότητες και δυνατότητές του στην υπηρεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτή η νέα του κατεύθυνση ευθύνεται για την έκδοση του περιοδικού «Christian Bioethics», καθώς επίσης και για το βιβλίο «The Foundation of Christian Bioethics». Στην Ορθοδοξία μεταστράφηκαν επίσης και η σύζυγός του και οι δυό από τις κόρες του, Χριστίνα και Δωροθέα. Η νεώτερη κόρη του, Δωροθέα, είναι σύζυγος ορθόδοξου ιερέα. Μέχρι τώρα, έχει επτά εγγόνια βαπτισμένα ορθόδοξα. Εκτός από τις ομιλίες του σχετικά με την Φιλοσοφία της Ιατρικής και την Βιοηθική, μιλά εκτενώς για την Ορθόδοξη Εκκλησία στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Αυτήν την περίοδο είναι επίσης αναπληρωτής καθηγητής της Ηθικής Θεολογίας και της Ηθικής στην Θεολογική Σχολή του Αγ. Γερμανού στο νησί Κodiak, της Αλάσκα. Υπηρετεί επίσης ως χειροθετημένος αναγνώστης στον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου του Πατριαρχείου Αντιοχείας στο Houston του Τέξας.

Για την παρούσα συνέντευξη

Ο καθ. Εngelhardt έχει επισκεφθεί αρκετές φορές το Άγιον Όρος και συνδέεται ιδιαίτερα με την Ι.Μ. Μονή Βατοπαιδίου. Σε μία από τις επισκέψεις του παραχώρησε στους πατέρες της Μονής εκτενή συνέντευξη αναφορικά με τα θέματα της βιοηθικής. Κρίνοντας κανείς από το παραπάνω σύντομο βιογραφικό η ανατρέχοντας στην διεθνή βιβλιογραφία, μπορεί εύκολα να κατανοήσει τον λόγο για τον οποίο κατατάσσεται ανάμεσα στα «μεγάλα ονόματα» της βιοηθικής, με παγκόσμιο κύρος και αναγνώριση. Αυτό σημαίνει ότι η άποψή του έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Τα ερωτήματα που του τέθηκαν, καθώς και οι απαντήσεις του, καλύπτουν με ιδιαίτερα περιεκτικό τρόπο σχεδόν όλο το φάσμα της βιοηθικής προβληματικής: αμβλώσεις, υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, θεραπευτική και αναπαραγωγική κλωνοποίηση, μεταμοσχεύσεις, ευθανασία30. Με άλλα λόγια, ο αναγνώστης της συνέντευξης μπορεί, μέσα από τις τριάντα περίπου αυτές σελίδες, να πληροφορηθεί με έγκυρο και περιεκτικό τρόπο για πράγματα που θα μελετούσε σε πολλαπλάσια βιβλιογραφία.

Το σημαντικότερο, ωστόσο, δεν είναι οι πληροφορίες που παρέχονται, αλλά ο τρόπος θεώρησης των βιοηθικών ζητημάτων από τον καθηγητή Δρα Εngelhardt. Ο Εόώό ὰἶὶὦθεωρεί τα βιοηθικά προβλήματα στην ουσία τους και με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Δεν τα βλέπει επιφανειακά και δεοντολογικά. Κατ ἀρχήν θεωρεί την βιοηθική πολιτισμικό φαινόμενο του δυτικού κόσμου και της εκκοσμικεύσεως που αυτός σταδιακά υπέστη, από το σχίσμα του 1054 και εντεύθεν. Οι ιστορικές αναφορές του στον δυτικό μεσαίωνα, στην νεωτερικότητα και στην μετανεωτερικότητα, είναι πολύ σημαντικές για την βαθύτερη κατανόηση του πνεύματος και της κοινωνίας που γέννησε πρώτα τα βιοηθικά προβλήματα και έπειτα την βιοηθική για την αντιμετώπισή τους.

Σταθμός στην ζωή και την φιλοσοφική σκέψη του Εngelhardt είναι η μεταστροφή του στην Ορθοδοξία το Μ. Σάββατο του 1991. Η επαφή του με την Ορθοδοξία και η μελέτη των Πατέρων της Εκκλησίας της Ανατολής του έδωσαν την δυνατότητα να εμβαθύνει όχι μόνον στα φιλοσοφικά και κοινωνικά, αλλά και στα πνευματικά αίτια των βιοηθικών ζητημάτων. Ανατρέχει στην πηγή τους, η οποία είναι -όπως ο ίδιος αναφέρει- ο ανθρώπινος εγωισμός και το σύγχρονο ηδονοθηρικό και υπερκαταναλωτικό πνεύμα. Αυτή η βάση θεώρησης δίνει το απαραίτητο έδαφος για την αντιμετώπιση των βιοηθικών ζητημάτων επί τη βάσει του ασκητικού πατερικού πνεύματος. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστος και πρωτότυπος ο τρόπος με τον οποίον συνδέει απ εὐθείας τα ιατρο-βιολογικά με τα πνευματικά φαινόμενα (π.χ. σύνδεση κλωνοποίησης και σκοπού της ανθρώπινης αναπαραγωγής μέσω γάμου κ.λ.π.). Αν και απουσιάζει κάποια συστηματική αναφορά στην ορθόδοξη ανθρωπολογία (πλην εκείνης στον άγιο Γρηγόριο Παλαμά για την σχέση εγκεφάλου και καρδιάς) ως βάσης θεώρησης των βιοηθικών ζητημάτων, ωστόσο κινείται μέσα στο πνεύμα της. Δίνει δηλαδή μία σαφήήκατεύθυνση για τον τρόπο με τον οποίον μπορεί να κινηθεί ο σύγχρονος ορθόδοξος βιοηθικολόγος, κατά την προσπάθειά του εξαγωγής ηθικών και πνευματικών συμπερασμάτων από βιολογικά και ιατρικά φαινόμενα. Επίσης, αν και φαίνεται αρκετά αυστηρός κατά την κρίση του στις εφαρμογές της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας, διασώζει ωστόσο και το πνεύμα οικονομίας της Εκκλησίας μας (π.χ. όταν μιλά για την υπό όρους αποδοχή της εξωσωματικής γονιμοποίησης).

Ιδιαίτερη αξία έχουν και οι επιμέρους θεωρήσεις των βιοηθικών ζητημάτων. Διαπιστώνει κανείς τον μεθοδικό τρόπο με τον οποίον αναλύει και αντιμετωπίζει το θέμα της ευθανασίας και του εγκεφαλικού θανάτου, την επιστημονική επιχειρηματολογία και την θεολογική τεκμηρίωση. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα βιοηθικά ζητήματα. Πολύ μεγάλης σημασίας επίσης είναι και οι παρατηρήσεις του για τον τρόπο λειτουργίας και την επιστημολογία της βιοηθικής, καίτοι εμφανίζεται σχετικά σκληρός στην κριτική του σε ορισμένες περιπτώσεις.

Πρέπει να τονισθεί ότι η ευρύτητα και το βάθος της σκέψης ενός σύγχρονου επιστήμονα και διανοητή του διαμετρήματος του Ηerman Τ. Εngelhardt δεν μπορούν να εξαντληθούν στα όρια μίας, έστω και εκτενούς, συνεντεύξεως. Η μετάφραση και η παρουσίασή της στο περιοδικό «Πεμπτουσία» σε καμμία περίπτωση δεν φιλοδοξούν να καλύψουν όλο το έργο του, έστω και περιληπτικά. Κύριος σκοπός είναι να δώσουν μία ζωντανή «γεύση» της σκέψης και του προβληματισμού ενός από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους βιοηθικολόγους, ώστε αυτό να αποτελέσει μία αφορμή για γνωριμία του ελληνικού κοινού με το ευρύτερο έργο του Εngelhardt.

Η προσπάθεια των μεταφραστών της συνέντευξης κινήθηκε ανάμεσα σε δυό όρια: Αφενός στην κατά το δυνατόν καλύτερη νεοελληνική απόδοση και αφετέρου στην διατήρηση των νοημάτων στο πνεύμα του καθηγητή Εngelhardt. Δεδομένου ότι λόγω της φιλοσοφικής γλώσσας και του ιδιάζοντος περιεχομένου υπήρξαν πολλές δυσκολίες στην νεοελληνική απόδοση, προτιμήθηκε συνειδητά να θυσιαστεί σε ορισμένες περιπτώσεις κάπως η ομαλή νεοελληνική απόδοση, προκειμένου να διασωθεί κατά το δυνατόν η αυθεντικότητα του πνεύματος του Εngelhardt. Εάν, ωστόσο, υπάρχουν σημεία δυσνόητα η το κείμενο εμφανίζει λάθη η παραλείψεις, αυτά βαρύνουν αποκλειστικά τους μεταφραστές.

Σημειώσεις

1. Ο Νικόλαος Κόϊος είναι διδάκτωρ του Τομέα Ηθικής και Κοινωνιολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Εργάζεται ως θεολόγος καθηγητής στην μέση εκπαίδευση από το 2000. Έχει εξειδικευθεί σε θέματα βιοηθικής στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονάχου και στο Hasting Center της Νέας Υόρκης. Έχει συμμετάσχει σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια ως προσκεκλημένος ομιλητής. Άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά, ιατρικά και θεολογικά. Βασικά έργα του τα οποία έχουν εκδοθεί είναι: 1) Ηθική Θεώρηση των Τεχνικών Παρεμβάσεων στο Ανθρώπινο Γονιδίωμα, εκδ. Κέντρου Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας, Αθήνα 2003. 2) Επ ἐλευθερία εκλήθητε, Αυτονομία και Ετερονομία στην Ηθική, εκδ. Σταμούλη, Αθήνα 2004.
2. Ο Δημήτριος Αλβανός είναι δικηγόρος παρ ἐφέταις στον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης. Έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές στα ανθρώπινα δικαιώματα στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας και στο Πανεπιστημιακό Κέντρο του Λουξεμβούργου. Στο πεδίο της βιοηθικής ειδικεύεται στο θέμα της πληροφορημένης συναίνεσης. Διδάσκει στην Αστυνομική Ακαδημία Θεσσαλονίκης σχέσεις Κράτους-Πολίτη. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στον ημερήσιο και εβδομαδιαίο τύπο.
3. Α. R. Jonsen, Τhe Birth of Bioethics, Special Supplement, Ηasting Center Report Ι23, 6, 1993. D. Callahan, Why America accepted Bioethics. ο.π..
4. Βλ. Γ. Μαντζαρίδη, Παγκοσμιοποίηση και Παγκοσμιότητα, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 157 κ.ε. Χριστιανική Ηθική ΙΙ, Θεσσαλονίκη 2004, σ. 499.
5. Γιαπερισσότεραβλ. Jessica Η. Μuller, Anthropology, Bioethics, and Medicine: ΑΡrovocative Trilogy, Μedical Anthropology Quarterly, December 1994, Vol. 8, Νo. 4, σ.σ. 448-467. Μasahiro Μorioka, Βioethics and Japanese Culture: Βrain Death, Ρatient’s Rights, and Cultural Factors Eubios Journal of Asian and International Bioethics 5 (1995), σ.σ. 87-90. Τουιδίου, Τoward International and Cross-cultural Bioethics, στοντόμοτωνNorio Fujiki, Μ.D. & Darryl R.J. Μacer, Ρh.D. (eds.) Intractable Neurological Disorders, Ηuman Genome Research and Society. Ρroceedings of the Third Internation Bioethics Seminar in Fukui, Εubios Ethics Institute,(1994):293-295. Frank J. Leavitt, What is an "Ιntegrated Cross-Cultural approach to bioethics"?, Εubios Ethics Institute Newsletter 2 (1992), 58-59.
6. Σ.τ.μ.: Ως «κοσμικός» μεταφράζεται εδώ ο αγγλικός όρος secular, ο οποίος σημαίνει τον αποθρησκευτικοποιημένο και τον μη εκκλησιαστικό. Βλ. Α.S. Ηornby, Ε.V. Gatenby, Η. Wakefield, Τhe Edvanced Learner’s Dictionary of Current English, second edition, Οxfoed University Press 1963, σ. 897. Για την καλύτερη απόδοση του νεοελληνικού κειμένου κατά περίπτωση εναλλάσσονται οι όροι «κοσμικός» η «εκκοσμικευμένος».
7. Βλ. Ι. Χρυσοστόμου, Εις το Κατά Ματθαίον, ΡG 58, 548 και Εις την Α Πρός Κορινθίους, ΡG 61, 52.
8. Ι. Χρυσοστόμου, Ομιλία Κ’ είς την Προς Εφεσίους, ΡG 62, 135.
9. Βλ. Μαρκ. 10, 6.
10. Η ορθόδοξη ηθική πολλές φορές ενεργεί και ως αντιηθική. Για αναλυτική παρουσίαση αυτής της απόψεως βλ. Γ. Μαντζαρίδη, Παγκοσμιοποίηση και Παγκοσμιότητα, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 123 κ.ε.
11. Τom Beauchamp καιJames Childress, Principles of Biomedical Ethics, ΝέαΥόρκηΟxford University Ρress, 1979.
12. Σ.τ.μ.: Με την φράση «μέσος όρος αποδοχής» αποδίδεται περιφραστικά ο αγγλικός όρος middle-level πού επακριβώς σημαίνει «μέσου επιπέδου».
13. Βλ. Γεν. 5, 22-24.
14. Βλ. Γεν. 6,9.
15. Βλ. Γαλ. 4,3.
16. Εφεσ. 5, 22.
17. Μ. Βασιλείου, Όροι κατά πλάτος, ερώτησις 55, ΡG 31, 1044CD και 1048ΒC.
18. SΟΡΗΙΑ = Society of Orthodox Philosophers In America.
19. Ο λόγος γίνεται για τον καθηγούμενο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, αρχιμ. Εφραίμ.
20. Μ. Βασιλείου, Όροι κατά πλάτος, ερώτησις 55, ΡG 31, 1045ΑΒ.
21. Μ. Βασιλείου, Όροι κατά πλάτος, ερώτησις 55, ΡG 31, 1052ΒC.
22. Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων 2,2,30, εκδ. Π. Χρήστου, τομ. 1, Θεσ/νίκη 1962, σ. 535-536. Πρβλ. Γρηγορίου Παλαμά, Ομιλία 53, εκδ. Οικονόμου, Αθήνησι 1861, σ. 174, «νου δε όργανον ουδέν εστιν».
23. Ο λόγος εδώ γίνεται για την αντιγονική ασυμβατότητα που είναι και το κυριότερο πρόβλημα των μεταμοσχεύσεων.
24. Ο Βrian-Christopher Partridge είναι γαμπρός του Εngelhardt (σύζυγος της κόρης του Χριστίνας) και είναι Διευθυντής του Κέντρου Πολιτισμού, Ηθικής και Περιβάλλοντος στο Homer της Αλάσκα.
25. Ο καθ. Εngelhardt εδώ χρησιμοποιεί τον όρο καρδιά συμφώνως προς την νηπτική παράδοση.
26. Πραξ. 19, 12.
27. Βλ. Α Κορ. 6,19.
28. Η εγκυρότητα αυτής της αγιολογικής μαρτυρίας έχει αμφισβητηθεί ως πολύ μεταγενέστερη προσθήκη. Ωστόσο παρά την πιθανή ανεπάρκεια των ιστορικών στοιχείων, η Εκκλησία στην συνείδησή της αποδέχθηκε την μεταμόσχευση ως πράξη αγάπης και την υιοθέτησε στην εικονογράφησή της. Ως εκ τούτου η θέση του καθηγητή Εngelhardt δεν απέχει από την εκκλησιαστική συνείδηση. Για περισσότερα στο θέμα των μεταμοσχεύσεων βλ. στον τόμο της Εκκλησίας της Ελλάδος, Εκκλησία και Μεταμοσχεύσεις, Αθήνα 2001, και Νικολάου Χατζηνικολάου, σεβ. μητροπ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Αλλήλων Μέλη, εκδ. Κέντρου Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας, Αθήνα 2005.
29. Γεν. 5,27.
30. Το μόνο βιοηθικό ζήτημα το οποίο δεν συζητήθηκε εκτενώς είναι η παρέμβαση στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Ωστόσο μέρος της προβληματικής του περιλαμβάνεται έμμεσα στις θέσεις του καθηγητή Εngelhardt για την κλωνοποίηση και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Βέβαια η παρέμβαση στο γονιδίωμα αναλύεται σε βάθος και σε πλάτος σε πολλά από τα συγγράμματά του.

Πηγή: http://www.pemptousia.gr

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: TIDEON; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 07 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1198

Πώς ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής ανακαλύπτει την αλήθεια της Αγίας Γραφής

(Το παρακάτω κείμενο ήρθε από μοναχό του αγίου όρους και είναι πληρέστερο.)

"Φυσικά, οι Χριστιανοί είναι πολλοί ενθουσιασμένοι με την ιστορία, αλλά άλλοι λένε, "Είναι πράγματι αλήθεια;

" Such a question may sound like lack of faith to some, but without rejecting the biblical accounts, an attempt to investigate this story is just obedience to the apostle's commands "Prove all things; hold fast to that which is good" (1 Thess 5:21) and "Whatsoever things are true ... think on these things" (Php 4?9).

Αυτό το ερώτημα μπορεί να ακούγεται σαν έλλειψη πίστης σε κάποιους, αλλά δεν απορρίπτει την βιβλικές αφηγήσεις, μια προσπάθεια να διερευνήσει αυτή την ιστορία είναι ακριβώς η υπακοή στο Αποστόλου εντολές του "Αποδείξτε όλα τα πράγματα? Κρατήστε πατημένο το γρήγορο από αυτό που είναι καλό» (1 Θεσ 5: 21) και "Όσα πράγματα είναι αληθινά ... σκέφτονται για αυτά τα πράγματα" (PHP 4; 9).

So let us ask, "Is the story true?"

Επομένως, ας ρωτήσει, "είναι η ιστορία αληθινή;"

William Willoughby, the religion editor of the Washington, DC Evening Star and an evangelical who is seeking to have creation taught in the public schools, wrote an article on the NASA computer story in his "Washington Perspective" column of August 8, 1970.

Ο William Willoughby, ο συντάκτης θρησκεία της Washington, DC Evening Star και τον ευαγγελικό ο οποίος ζητεί την δημιουργία διδάσκεται στα δημόσια σχολεία, έγραψε ένα άρθρο για την ιστορία υπολογιστή της NASA στον "του" Ουάσινγκτον προοπτικές στήλη της 8 Αυγούστου του 1970.

He had contacted NASA's Goddard Space Flight Center at Greenbelt, MD and was told that no one there knew of any such event having occurred.

Είχε επαφή με το Goddard της NASA Space Flight Center στο Greenbelt, MD και μου είπαν ότι κανείς δεν ήξερε εκεί οποιουδήποτε τέτοιου γεγονότος που συνέβη.

So many people have written NASA about the story that they have printed up a special form-letter to answer them.

Έτσι, οι άνθρωποι έχουν πολλές γραπτές της NASA για την ιστορία ότι έχουν τυπωθεί ένα ειδικό έντυπο-γράμματα για να τους απαντήσει.

Willoughby also contacted Harold Hill in Baltimore. Willoughby ήλθεεπίσηςσεεπαφήΧάρολντΧιλστηΒαλτιμόρη. Hill sticks to his story, which he claims to have on good authority, but he says he cannot locate his documentation. Hill μπαστούνια με την ιστορία του, η οποία ισχυρίζεται ότι για την καλή αρχή, αλλά λέει ότι δεν μπορεί να εντοπίσει τα έγγραφα του.

These facts by themselves cast something of a shadow on the story, but the doubt increases when certain details of the story itself are examined. Mention is made of "a day missing in space in elapsed time," but nothing is said about how this day was discovered, except that a computer found it.

Αυτά τα γεγονότα από μόνα τους ρίχνει κάτι σαν σκιά στην ιστορία, αλλά η αμφισβήτηση αυξάνεται όταν ορισμένες λεπτομέρειες της ιστορίας ίδια εξετάζονται. Γίνεται αναφορά "την ημέρα που λείπουν για το διάστημα το χρόνο που έχει παρέλθει," αλλά δεν αναφέρεται τίποτα για το πώς αυτή την ημέρα ανακαλύφθηκε, εκτός από το ότι ένας υπολογιστής που βρέθηκε.

But computers cannot do any calculations that humans cannot do, nor do they "know" anything that we don't.

Οι υπολογιστές δεν μπορούν να κάνουν κανέναν υπολογισμό που οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν, και δεν θα "ξέρουν" κάτι που δεν έχουμε.

Their real advantages are speed and accuracy.To detect a day missing in elapsed time, it would be necessary to have a known fixed-point in time before the day that is missing.

Τα πλεονεκτήματα τους είναι πραγματική ταχύτητα και την ακρίβεια.
Για να εντοπίσετε την ημέρα που λείπουν στο χρόνο που πέρασε, θα ήταν απαραίτητο να υπάρχει ένα γνωστό σταθερό χρονικό σημείο πριν από την ημέρα που λείπει.

Moreover, the above story suggests that the scientists found not only that exactly one day was missing, but that 23 hours, 20 minutes of it was lost in the time of Joshua (not after 1250 BC; many conservative scholars put it back around 1400 BC), and the remaining 40 minutes was lost in the time of Hezekiah (about 700 BC).

Επιπλέον, η παραπάνω ιστορία δείχνει ότι οι επιστήμονες βρήκαν δεν είναι μόνο ότι ακριβώς μία ημέρα έλειπε, αλλά ότι 23 ώρες, 20 λεπτά χάθηκε στο χρόνο του Ιησού του Ναυή (όχι μετά το 1250 π.Χ.? Πολλοί συντηρητικοί μελετητές το βάλει πίσω γύρω στο 1400 π.Χ. ), και το υπόλοιπο 40 λεπτών χάθηκε στο χρόνο του Εζεκία (περίπου 700 π.Χ.).

So in this case, we need two fixed-points: one before the time of Joshua and another between the times of Joshua and Hezekiah.

Έτσι, στην περίπτωση αυτή, χρειαζόμαστε δύο σταθερά σημεία: το ένα πριν από το χρόνο του Ιησού και μια άλλη μεταξύ τους χρόνους του Ιησού του Ναυή και Εζεκία.

These fixed-points must be known with an accuracy of a few minutes both by astronomical calculation and by contemporary historical records in order to detect the discrepancy.

Αυτά τα σταθερά σημεία πρέπει να είναι γνωστή με ακρίβεια σε λίγα λεπτά τόσο από αστρονομικές υπολογισμού και από τους σύγχρονους ιστορικά αρχεία, προκειμένου να εντοπίσει τη διαφορά.

The only method I know of which could produce such accuracy would be observations of eclipses of the sun, since these are total only along narrow paths and only last for a few minutes at any specific locality.

Ο μόνος τρόπος που ξέρω που θα μπορούσαν να παράγουν τέτοια ακρίβεια θα ήταν παρατηρήσεις εκλείψεις του ήλιου, δεδομένου ότι αυτά είναι συνολικά μόνο στα στενά μονοπάτια και διαρκούν μόνο για λίγα λεπτά σε κάθε συγκεκριμένη περιοχή.

But the earliest dateable eclipse of the sun occurred in the year 1217 BC, after the time of Joshua (see the article "Eclipse" in the 1970 edition of the Encyclopaedia Britannica ).

Όμως, τα πρώτα dateable έκλειψη του ήλιου σημειώθηκαν κατά το έτος 1217 π.Χ., μετά το χρόνο της Joshua (βλέπε το άρθρο "Eclipse" στην έκδοση 1970 της εγκυκλοπαίδειας Britannica). In any case, ancient eclipse observations are not given with a accuracy of a few minutes even by local time, so confirmation of Joshua's long day by science seems to be impossible at present.

Σε κάθε περίπτωση, η αρχαία έκλειψη παρατηρήσεις δεν έχουν δοθεί με ακρίβεια σε λίγα λεπτά, ακόμη και από την τοπική ώρα, έτσι ώστε η επιβεβαίωση της μακριάς ημέρας ο Joshua από την επιστήμη φαίνεται να είναι αδύνατο προς το παρόν.

This strongly suggests that the computer story is a hoax.

Αυτό υποδηλώνει σαφώς ότι η ιστορία υπολογιστής είναι μια φάρσα.

In addition, the main features of this story are older than either NASA or electronic computers!

Επιπλέον, τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ιστορίας είναι μεγαλύτερα από ό, τι είτε η NASA ή ηλεκτρονικούς υπολογιστές!

In his Harmony of Science and Scripture , published in 1936, Harry Rimmer recounts the following story (pp 281-282):

Σε αρμονία του, της Επιστήμης και της Αγίας Γραφής, που δημοσιεύθηκε το 1936, ο Χάρι Rimmer αφηγείται την εξής ιστορία (σελ. 281-282): "

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 07 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1643

Κοσμοναύτης Βαλέριος Κόρζον Δούλος Θεού! Επίσκεψη μετά από πρόσκληση στην καρδιά της Ρωσίας

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Ένα άλλο εξαιρετικό γεγονός ήταν η συνάντηση μου με τον κοσμοναύτη Βαλέριο Κόρζον. Πήγε δυό φορές στο διάστημα και παρέμεινε εκεί έξι μήνες κάθε φορά, συνολικά έμεινε στο διάστημα ένα χρόνο. Την πρώτη φορά ταξίδευσε με σοβιετικό διαστημόπλοιο και την δεύτερη φορά με Διεθνή Αστροναυτικό Σταθμό σε συνεργασία με τους Αμερικανούς. Στην συνέχεια έγινε υπεύθυνος της Υπηρεσίας αποστολής κοσμοναυτών στο διάστημα. Τώρα είναι συνταξιούχος και έχει έντονα θρησκευτικά ενδιαφέροντα.

Στην συζήτηση που είχαμε μου περιέγραψε τις εμπειρίες του από τα ταξίδια του στο διάστημα. Μου είπε ότι το πιο κρίσιμο σημείο ήταν στην έξοδο του διαστημοπλοίου από την ατμόσφαιρα της γης και κατά την επιστροφή του στην γη. Μου ανέφερε ότι όταν επέστρεφε στην γη, πράγμα που ήταν και εμπειρία όλων των κοσμοναυτών, αισθανόταν σαν να είχε ξαναγεννηθεί, αισθανόταν την πίεση της βαρύτητος και την αισθανόταν στις κινήσεις του σώματός του.

Κατά το ταξίδι του στο διάστημα είχε έντονη την αίσθηση της παρουσίας του Θεού. Καθώς επίσης έτυχε να επικοινωνήση από το διάστημα με μοναχό του Αγίου Όρους.

Με ρώτησε να του πω τις εμπειρίες μου από την διακονία μου ως Πνευματικού Πατέρα. Του είπα ότι κάνουμε και εμείς ένα παράλληλο έργο, αλλά κατά μια αντίθετη φορά. Προσπαθούμε να κατεβούμε στο βάθος της καρδιάς κάθε ανθρώπου και στην συνέχεια να τον ανεβάσουμε στον Θεό, δηλαδή να τον βγάλουμε από την έλξη που ασκούν τα πάθη και ο θάνατος και να τον οδηγήσουμε στον Παράδεισο. Έπειτα του είπα ότι πολλοί άγιοι, όπως γράφει ο Γέροντας Σωφρόνιος, αισθάνονται ότι είναι σαν τους αστροναύτες, που με την δύναμη του Θεού υπερβαίνουν όλα τα κτιστά και βιώνουν την άκτιστη ενέργεια του Θεού. Βεβαίως εξέφρασα τον θαυμασμό μου για το πρόσωπό του, για το θάρρος του και το διακύβευμα που έκανε στην ζωή του.

Ο κοσμοναύτης Βαλέριος Κόρζον μου χάρισε και ένα βιβλίο με πολλές φωτογραφίες από την γη τις οποίες τράβηξε ο ίδιος από το διαστημόπλοιο με μια θερμή αφιέρωση που έχει ως εξής:

«Στον Σεβασμιώτατο Δεσπότη, Μητροπολίτη Ιερόθεο!

Αγαπητέ Δεσπότη, με ευχαριστία και ευλάβεια Σας ευχαριστώ για την τιμή να Σας γνωρίσω και μιλήσω για θέματα ωφέλιμα για την ψυχή.

Θέλω να μοιρασθώ μαζί Σας εκείνο το μικρό μόριο της ευτυχίας την οποίαν έζησα κατά την διάρκεια του ταξιδιού μου στο διάστημα.

Με βαθύτατη εκτίμηση

Βαλέριος Κόρζον Δ.Θ. (Δούλος Θεού),

Πιλότος-Κοσμοναύτης

Στο (διαστημόπλοιο) Μιρ 22 και στον Διεθνή Αστροναυτικό Σταθμό 5».

Πηγή: http://www.parembasis.gr

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: Μητροπολίτη Καισαριανῆς, Βύρωνος καί ῾Υμηττοῦ κ. Δανιήλ.; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 07 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1298

Ἡ συμβολή τῶν Ἑλλήνων Κληρικῶν εἰς τόν Διαφωτισμόν καί εἰς τήν ἀναγέννησιν τῶν Θετικῶν Ἐπιστημῶν

Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί ῾Υμηττοῦ κ.Δανιήλ.

Ἡ Διεθνής Ἀστρονομική Ἕνωσι ἀνακήρυξε τό διανυόμενο ἔτος 2009 ὡς παγκόσμιο ἔτος τῆς Ἀστρονομίας μέ κεντρικό θέμα: “Τό Σύμπαν: Δικό σας νά τό ἀνακαλύψετε” ἐξ ἀφορμῆς τῆς συμπληρώσεως 400 ἐτῶν ἀπό τῆς πρώτης παρατηρήσεως τῶν οὐρανίων σωμάτων διά τηλεσκοπίου ἀπό τόν μαθηματικό καί ἀστρονόμο Γαλιλαῖο.
Λαβοῦσα ἀφορμή ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐκ τοῦ γεγονότος τούτου ἀπεφάσισε νά συγκαλέσει τήν παροῦσα Ἡμερίδα σέ συνεργασία ἀφ’ ἑνός μέν μέ τό Ἐθνικό Ἀστεροσκοπεῖο Ἀθηνῶν καί τό Εὐγενίδειο Ἵδρυμα καί ἀφ’ ἑτέρου μέ τά Γραφεῖα τοῦΕὐρωπαϊκοῦΚοινοβουλίου καί τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς στήν Ἑλλάδα.
Μέ τήν συγκαλουμένη Ἡμερίδα ἡἹερά Σύνοδος ἐπιθυμεῖ:
1) Νά ὑπομνήσει τίς περί κόσμου διδασκαλίες τῆς Ἐκκλησίας:
α) Ὅτι τό Σύμπαν εἶναι ἔργο τῆς Σοφίας καί τῆς Δυνάμεως τοῦΠροανάρχου ΤριαδικοῦΘεοῦ, ἐφ’ ὅσον ὁμολογοῦμε καί διακηρύσσουμε: “Σὺκατ' ἀρχάς, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶἔργα τῶν χειρῶν σου εἰσιν οἱοὐρανοί” (Πρός Ἑβραίους α΄ 10) καί “πᾶς γὰρ οἶκος κατασκευάζεται ὑπότινος, ὁδὲτὰπάντα κατασκευάσας Θεός” (Πρός Ἑβραίους γ΄ 4).
β) Ὅτι τό Σύμπαν ὡς λαβόν ἀρχήν ἔχει καί τέλος κατά τήν ἀψευδέστατη προφητεία τοῦΚυρίου μας ὅτι “οἱοὐρανοί παρελεύσονται” (Ματθαίου ε΄ 18) καί τήν διακήρυξι τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς ὅτι μόνος ὁΘεός παραμένει ἀναλλοίωτος καί ἀτελεύτητος “αὐτοὶἀπολοῦνται, σὺδὲδιαμένεις· καὶπάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, καὶὡσεὶπεριβόλαιον ἑλίξεις αὐτούς, καὶἀλλαγήσονται· σὺδὲὁαὐτὸς εἶ, καὶτὰἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσι ” (Πρός Ἑβραίους α΄ 11-12).
Ὁἀπόστολος Πέτρος προφητεύει ὡς ἑξῆς τό τέλος τοῦσύμπαντος κόσμου:
“Οὐρανοὶ ῥοιζηδὸν παρελεύσονται, στοιχεῖα δὲκαυσούμενα λυθήσονται, καὶγῆκαὶτὰἐν αὐτῇἔργα κατακαήσεται ” (Β΄ Πέτρου γ΄ 10).
γ)Ὅτι κατά τήν προφητεία τοῦαὐτοῦἈποστόλου οἱπιστοί “καινοὺς δὲοὐρανοὺς καὶγῆν καινὴν κατὰτὸἐπάγγελμα αὐτοῦπροσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ” (Β΄ Πέτρου γ΄ 13).
δ)Ὅτι ἡ δημιουργία τοῦΣύμπαντος εἶναι ἀποκάλυψι καί φανέρωσι τοῦἀοράτου Θεοῦἡσυνοχή καί ἡσυντήρησί του μαρτυρεῖτόν Κτίστη καί Δημιουργό, τόν Κυβερνήτη καί Συντηρητή αὐτοῦ“διότι τὸγνωστὸν τοῦΘεοῦφανερόν ἐστιν ἐν αὐτοῖς· ὁγὰρ Θεὸς αὐτοῖς ἐφανέρωσε. τὰγὰρ ἀόρατα αὐτοῦἀπὸκτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἥ τε ἀΐδιος αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης, εἰς τὸ εἶναι αὐτοὺς ἀναπολογήτους ” (Πρός Ρωμαίους 19-20).
Ὁἅγιος Γρηγόριος ὁΝύσσης διδάσκει, ὅτι ἀπό τήν μελέτη τῶν δημιουργημάτων ὁἄνθρωπος γνωρίζει μερικῶς τόν Δημιουργόν Θεόν:
“Ἡθεία φύσις αὐτή καθ’ ἑαυτήν ὅτι ποτέ κατ’ οὐσίαν ἐστί, πάσης ὑπέρκειται καταληπτικῆς ἐπινοίας, ἀπρόσιτος καί ἀπροσπέλαστος οὖσα ταῖς στοχαστικαῖς ἐπινοίαις, καί οὔπω τις ἀνθρώποις πρός τήν τῶν ἐκλήπτων κατανόησιν ἐξεύρηται δύναμις· οὐδέ τις ἔφοδος καταληπτική τῶν ἀμηχάνων ἐπενοήθη. Διό καί Ἀνεξιχνιάστους τάς ὁδούς αὐτοῦὁμέγας ὀνομάζει Ἀπόστολος, σημαίνων διά τοῦλόγου τό ἀνεπίβατον εἶναι λογισμοῖς τήν ὁδόν ἐκείνην, ἤπρός τήν γνῶσιν τῆς θείας οὐσίας ἄγει· ὡς οὔπω τινός τῶν προωδευκότων τόν βίον ἴχνος τι καταληπτικῆς ἐπινοίας σημαινομένου τῇ γνώσει τοῦὑπέρ γνῶσιν πράγματος. Τοιοῦτος δέ ὤν κατά τήν φύσιν ὁὑπέρ πᾶσαν φύσιν, ἄλλῳλόγῳκαί ὁρᾶται καί καταλαμβάνεται ὁἀόρατός τε καί ἀπερίγραπτος. Πολλοί δέ οἱτῆς τοιαύτης κατανοήσεως τρόποι. Ἔστι γάρ καί διά τῆς ἐμφαινομένης τῷπαντί σοφίας, τόν ἐν σοφίᾳπάντα πεποιηκότα στοχαστικῶς ἰδεῖν. Καθάπερ καί ἐπί τῶν ἀνθρωπίνων δημιουργημάτων ὁρᾶται τρόπον τινά τῇδιανοίᾳὁδημιουργός τοῦπροκειμένου κατασκευάσματος, τήν τέχνην τῷ ἔργῳ ἐναποθέμενος. Ὁρᾶται δέ οὐχ ἡφύσις τοῦτεχνητεύσαντος, ἀλλά μόνον ἡτεχνική ἐπιστήμη, ἥν ὁτεχνίτης τῇκατασκευῇἐναπέθετο. Οὕτω καί πρός τόν ἐν τῇ κτίσει βλέποντες κόσμον, ἔννοιαν οὐτῆς οὐσίας, ἀλλά τῆς σοφίας τοῦκατά πάντα σοφῶς πεποιηκότος ἀντυπούμεθα”. (Γρηγορίου Νύσσης, Εἰς τούς Μακαρισμούς, λόγος στ΄, P.G. 44, 1268).
Δηλαδή: “Τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτή καθ’ ἑαυτήν ἡθεία φύση κατά τήν οὐσία της, καί ξεπερνάει κάθε σκέψη γιά νά τήν καταλάβουμε, ἐπειδή εἶναι ἀπρόσιτη καί ἀπλησίαστη γιά τίς στοχαστικές σκέψεις. Καί γιά του ἀνθρώπους δέ βρέθηκε ἀκόμη καμιά δύναμη γιά τήν κατανόηση τῶν ἀκαταλήπτων, οὔτε ἐπινοήθηκε καμιά μέθοδος γιά νά κατανοήσουν αὐτά πού εἶναι ἀδύνατον νά κατανοηθοῦν. Γι’ αὐτό κι ὁ μέγας Ἀπόστολος ἀποκαλεῖ«ἀνεξιχνίαστους τούς δρόμους τοῦΘεοῦ» (Πρός Ρωμαίους ια΄33), φανερώνοντας μ’ αὐτό τό λόγο πώς εἶναι ἀπάτητος μέ συλλογισμούς ὁδρόμος ἐκεῖνος, πού ὁδηγεῖστή γνώση τῆς οὐσίας τοῦΘεοῦ. Γιατί κανείς μέχρι τώρα ἀπό ὅσους ἔχουν προοδεύσει στόν ἐνάρετο βίο, δέ μᾶς φανέρωσε μέ τρόπο καταληπτό κάποιο σημεῖο γιά τή γνώση τοῦὄντος, πού εἶναι πάνω ἀπό τή γνώση. Μέ τό νά εἶναι αὐτό πού εἶναι κατά τη φύση, ὁπάνω ἀπό κάθε φύση, γίνεται καταληπτός καί βλέπεται μέ ἄλλην ἔννοια ὁἀόρατος κι ἀπερίγραπτος. Κι εἶναι πολλοί οἱτρόποι αὐτῆς τῆς κατανόησης. Μπορεῖς δηλαδή καί μέσα ἀπό τή σοφία πού φαίνεται σέ ὅλα, νά δεῖς μέ τρόπο στοχαστικό Ἐκεῖνον πού δημιούργησε τά πάντα ἐν σοφίᾳ. Ὅπως κατά κάποιο τρόπο φανερώνεται καί στά ἀνθρώπιναδημιουργήματα νοερά ὁδημιουργός τοῦἔργου, πού ἔχουμε μπροστά μας, ἀφοῦστό ἔργο ἔχει ἀποθέσει τήν τέχνη του. Ἀποκαλύπτεται δέ ὄχι ἡ φύση τοῦτεχνίτη, ἀλλά μόνο ἡ τεχνική γνώση, πού ὁτεχνίτης ἀποτύπωσε στό κατασκεύασμα. Ἔτσι κι ὅταν βλέπουμε προσεκτικά τόν κόσμο μέσα στή δημιουργία, ἀναπαριστάνουμε μέσα στό νοῦὄχι τήν ἔννοια τῆς οὐσίας, ἀλλά τῆς σοφίας Ἐκείνου, πού ἐποίησε τά πάντα μέ σοφό τρόπο”.
ε) Ὅτι ἡδημιουργία τοῦκόσμου ἔγινε γιά τό μυστήριο τῆς διά τοῦἸησοῦΧριστοῦἀποκαλύψεως καί φανερώσεως τοῦ Θεοῦ“ ὅς ἐστιν εἰκὼν τοῦΘεοῦτοῦἀοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως, ὅτι ἐν αὐτῷ ἐκτίσθη τὰ πάντα, τὰἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα ” (Πρός Κολοσσαεῖς α΄ 15-16).
Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ ὁμολογητής ἐπισημαίνει:
“Τοῦτό ἐστιν τό μέγα καί ἀπόκρυφον μυστήριον· τοῦτό ἐστιν τό μακάριον, δι’ ὅ τά πάντα συνέστησαν τέλος. Τοῦτό ἐστιν ὁτῆς ἀρχῆς τῶν ὄντων προεπινοούμενος θεῖος σκοπός, ὅν ὁρίζοντες εἶναί φαμεν, προεπινοούμενον τέλος, οὗἕνεκα μέν πάντα, αὐτό δέ οὐδενός ἕνεκα. Πρός τοῦτο τό τέλος ἀφορῶν, τάς τῶν ὄντων ὁΘεός παρήγαγεν οὐσίας. Τοῦτο κυρίως ἐστί τό τῆς προνοίας καί τῶν προνοουμένων, πέρας· καθ’ ὅεἰς τό Θεόν, ἡτῶν ὑπ’ αὐτοῦπεποιημένων ἐστίν ἀνακεφαλαίωσις.
Τοῦτό ἐστι τό πάντας περιγράφον τούς αἰῶνας, καί τήν ὑπεράπειρον καί ἀπειράκις ἀπείρως προϋπάρχουσαν τῶν αἰώνων μεγάλην τοῦΘεοῦβουλήν ἐκφαῖνον μυστήριον· ᾗς γέγονεν ἄγγελος αὐτός ὁκατ’ οὐσίαν τοῦΘεοῦΛόγος γενόμενος ἄνθρωπος· καί αὐτόν, εἰθέμις εἰπεῖν, τόν ἐνδότατον πυθμένα τῆς Πατρικῆς ἀγαθότητος φανερόν καταστήσας, καί τό τέλος ἐν αὐτῷδείξας, δι’ ὅτήν πρός τό εἶναι σαφῶς ἀρχήν ἔλαβον τό πεποιημένα. Διά γάρ τόν Χριστόν, ἤγουν τό κατά Χριστόν μυστήριον, πάντες οἱαἰῶνες, καί τά ἐν αὐτοῖς τοῖς αἰῶσιν, ἐν Χριστῷτήν ἀρχήν τοῦεἶναι καί τό τέλος εἰλήφασιν” (Μαξίμου ὉμολογητοῦἘρώτησις ξ΄ (ὡς ἀμνοῦἀμώμου καί ἀσπίλου Χριστοῦπροεγνώσαμεν πρό καταβολῆς κόσμου· φανερωθέντος δε ἐπ’ ἐσχάτων τῶν χρόνων δι’ ἡμᾶς. Ὑπό τίνος προεγνωσμένου; ) “Πρός Θαλάσσιον τόν Ὁσιώτατον Πρεσβύτερον καί Ἡγούμενον Διαφόρων Ἀπόρων τῆς θείας Γραφῆς εἰς ἐρωτήσεις καί ἀπαντήσεις ξε΄ ” P.G. 90, 621).
Δηλαδή: “Αὐτό εἶναι τό μεγάλο κι ἀπόκρυφο μυστήριο. Αὐτό εἶναι τό μακάριο τέλος γιά τό ὁποῖο ἔχουν γίνει ὅλα. Αὐτός εἶναι ὁθεῖος σκοπός πού προεπινοήθηκε πρίν ἀπό τήν ἀρχή τῶν ὄντων, πού ὁρίζοντάς τον μποροῦμε νά τόν ποῦμε «προεπινοούμενο τέλος», γιά χάρη τοῦὁποίου ἔγιναν τά πάντα κι αὐτό γιά χάρη κανενός. Σ’ αὐτό τό τέλος ἀτενίζοντες δημιούργησε ὁΘεός τίς οὐσίες τῶν ὄντων. Αὐτό εἶναι κυρίως τό πέρας τῆς προνοίας καί ἐκείνων πού ἡπρόνοια προνοεῖ, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο γίνεται ἡἐπανασυναγωγή στό Θεό ὅλων τῶν ποιημάτων του. Αὐτό εἶναι τό μυστήριο πού περικλείει ὅλους τούς αἰῶνες καί φανερώνει τήν ὑπεράπειρη καί πού ἄπειρες φορές ἀπείρως προϋπάρχει ἀπό τούς αἰῶνες μεγάλη βουλή τοῦΘεοῦ, τῆς ὁποίας βουλῆς ἀγγελιοφόρος ἔγινες ὁἴδιος ὁσύμφωνος μέ τήν οὐσία τοῦΘεοῦΛόγος ὅταν ἔγινε ἄνθρωπος, καί φανέρωσε, ἄν μοῦἐπιτρέπεται νά πῶ, τόν ἴδιο τό βαθύτερο πυθμένα τῆς Πατρικῆς ἀγαθότητας κι ἔδειξε μέσα σ’ αὐτόν τό τέλος, πού γιά χάρη του τά δημιουργήματα ἔλαβαν σαφῶςτήν ἀρχή τῆς ὕπαρξής τους. Γιατί γιά τό Χριστό, δηλαδή γιά τό μυστήριο κατά Χριστό, ὅλοι οἱαἰῶνες καί ὅλα ὅσα περιέχουν ἔχουν λάβει τήν ἀρχή καί τό τέλος τοῦεἶναι τους”.
στ) Ὅτι ὁἄνθρωπος ἐτάχθη ἀπό τόν Θεό Δημιουργό Του “φυλάσσειν” τήν δημιουργία (Γενέσεως β΄ 15).
ζ)Ὅτι ὅλα τά δημιουργήματα δοξολογοῦν τόν Θεό Κτίστη καί Δημιουργό τους καί αἰνοῦν Αὐτόν, ἐκπληροῦντα τούς λόγους τῶν ὄντων:

“Αἰνεῖτε αὐτὸν ἥλιος καὶσελήνη, αἰνεῖτε αὐτὸν πάντα τὰἄστρα καὶτὸφῶς. Αἰνεῖτε αὐτὸν οἱοὐρανοὶτῶν οὐρανῶν καὶτὸὕδωρ τὸὑπεράνω τῶν οὐρανῶν” (Ψαλμός ρμη΄ (148) 2-4).

* * * * *

2) Ὅτι δέν ὑπάρχει μεταξύ πίστεως καί ἐπιστήμης σύγκρουσι ὅταν ἑκάστη μένει στά ὅριά της. Οὔτε ἡπίστι ὑποτάσσεται στούς νόμους τοῦφυσικοῦκόσμου οὔτε ἡἐπιστήμη δύναται νά ἐπιλύει ὅλα τά προβλήματα. Ἡμία ἀναβιβάζει τόν ἄνθρωπο στά αἰώνια καί τά ὑπερφυσικά ἐλευθεροῦσα αὐτόν ἀπό τά γεώδη καί πρόσκαιρα. Ἡἄλλη οἰκονομεῖτά ἐν τῷκόσμῳκαί αὐτά ὑπό πολλούς περιορισμούς.
Τά ὅρια τῶν δύο αὐτῶν δωρεῶν τοῦΘεοῦτῆς πίστεως καί τῆς γνώσεως ἐπεσημάνθηκαν στό Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο πού διοργάνωσε ἡἹερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος 4-8 Ὀκτωβρίου 2000 μέ τήν εὐκαιρία τῶν ἑορτασμῶν τοῦἸωβηλαίου γιά τήν συμπλήρωσι δύο χιλιάδων ἐτῶν ἀπό τήν γέννησι τοῦΚυρίου μας ἸησοῦΧριστοῦἀπό τίς εἰσηγήσεις:
α) τοῦΜακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου μέ θέμα: “ἩὈρθοδοξία πρό τῆς ραγδαίας ἐξελίξεως τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν (Διαπιστώσεις - προτάσεις) ”.
β) τοῦἘλλογιμωτάτου κ. Νικολάου Ἀρτεμιάδου, Ὁμότιμου ΚαθηγητοῦΜαθηματικῶν τοῦΠανεπιστημίου Πατρῶν καί Προέδρου τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν μέ θέμα: “Θετικές ἐπιστῆμες καί μεταφυσικές ἀλήθειες”, πού ἐτόνισε ὅτι:
“…ἡπρόοδος τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν ὄχι μόνο δέν ὁδηγεῖστήν ἀμφισβήτηση μεταφυσικῶν ἀληθειῶν καί τῆς ὑπάρξεως τοῦΘεοῦἀλλά ἀντιθέτως μας φωτίζει στόν νά νοιώσουμε τίς ἀλήθειες αὐτές καί νά ζήσουμε ἀρμονικά μέ τήν Ὀρθόδοξο Χριστιανική Πίστη”.
Ὁμακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κυρός Χριστόδουλος στόν Χαιρετισμό, πού ἀπηύθυνε πρός τά μέλη καί τούς εἰσηγητές τοῦἀναφερθέντος Συνεδρίου ἐτόνισε ὅτι:
“ἩἘκκλησία ὅμως ἀναγνωρίζοντας μέν τό γεγονός ὅτι κάθε ἀνακάλυψη ἀποτελεῖδιείσδυση στά μυστικά τῆς θεϊκῆς σοφίας εὐνοεῖτήν ἐπιστήμη. Ἀντικρίζει ὅμως καί μία κοινωνία πού δέν διακρίνεται γιά τήν πνευματική ποιότητά της, τήν προσήλωση σέ ἀρχές καί ἀξίες, μία κοινωνία πού ἔχει τήν ἰδιότητα νά γεννᾶπερισσότερα προβλήματα ἀπό ὅσα νά λύνει, πού χαρακτηρίζεται ἀπό παθολογικό ἐγωϊσμό καί ἀλαζονεία, πού στερεῖται ἀπό κάθε ἴχνος αἰωνίας προοπτικῆς”.

* * * * *

3) Ὅτι οἱἀστρονομικές πληροφορίες τῆς Βίβλου ἀπαιτοῦν ἰδιαιτέρους κανόνες ἑρμηνείας καί κατανοήσεως τους ἐφ’ ὅσον ἡἉγία Γραφή πρωτίστως ὁμιλεῖγιά τόν Θεό καί τά ἔργα τοῦΘεοῦκαί ὁδηγεῖτήν ψυχή στήν σωτηρία.

* * * * *

4) Νά τονίσει καί νά ὑπομνήσει τήν συμβολή τῶν κληρικῶν στήν ἀνάπτυξι τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν.
Ἀπό μία σύντομη ἔρευνα γιά τήν παροῦσα Ἡμερίδα συνέλεξα ἕνα πλούσιο ὑλικό πού κατέταξα σέ τρεῖς ἑνότητες.
Στήν πρώτη ἑνότητα ἐνέταξα τούς κληρικούς πού διέπρεψαν ὡς λόγιοι καί ἐδίδαξαν τά λεγόμενα τότε “νεωτερικά μαθήματα” ἤἔγραψαν ἀξιόλογα συγγράμματα.
Ἀναφέρω τά ὀνόματα τους κατατάσσοντάς τους χρονολογικά, κατά τήν χρονολογία τῆς γεννήσεώς τους
α΄. Λέων ὁΦιλόσοφος ἤΜαθηματικός
Ἐγενήθη κατά τήν πρώτη δεκαετία τοῦθ΄ αἰῶνος. Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (840 μ.Χ.). Ἐδίδαξε καί διεύθυνε τόν Πανεπιστήμιο τῆς Μαγναύρας.
Ὑπῆρξε ἐκ τῶν κυριωτέρων μορφῶν τῆς ἐπί αὐτοκράτορος Κωνσταντινουπόλεως Θεοφίλου (820-842μ.Χ.) συντελεσθείσης ἀναγεννήσεως τῶν γραμμάτων καί τῶν ἐπιστημῶν. Ἔδωσε μεγάλη ὤθησι στίς θετικές ἐπιστῆμες.
Ἐνδιαφερόταν ἰδιαιτέρως γιά τήν Ἀστρονομία καί τά Μαθηματικά. Μεταξύ τῶν ἔργων του περιλαμβάνεται καί πραγματεία περί ἐκλείψεως ἡλίου καί σελήνης.
β΄. Μιχαήλ Ψελλός
Ὁὕπατος τῶν φιλοσόφων τοῦἐνδεκάτου αἰῶνος. Ἐκ τῶν μεγαλυτέρων πνευματικῶν μορφῶν τοῦμέσου Ἑλληνισμοῦ.
ὉΚωνσταντῖνος Ψελλός γεννήθηκε στήν Νικομήδεια τό 1018 μ.Χ. Διακρίθηκε ὡς σοφός, πολιτικός ἀνήρ καί καθηγητής τῆς φιλοσοφίας. Διετέλεσε πρωθυπουργός τοῦαὐτοκράτορος Μιχαήλ τοῦΠαραπινάκη (1071-1078μ.Χ.). Τό 1054 ἐκάρη μοναχός καί ἔλαβε τό ὄνομα Μιχαήλ.
Ἀπό ἐπιστολές του βγαίνει τό συμπέρασμα, ὅτι δίδασκε καί Γεωμετρία (τήν ἐν γραμμαῖς θεωρίαν). Ἔγραψε καί φυσικές πραγματεῖες. Σέ ἐπιστολή του ἀναφέρει, ὅτι οἱφθορές καί οἱγενέσεις τῆς ὕλης γίνονται ἀπό φυσικά αἴτια καί ὄχι ἀπό ἀόρατες καί μυστικές δυνάμεις. Ἀνάμεσα στά ἔργα του πού στηρίχθηκαν σ’ αὐτή τήν ἄποψη εἶναι τό “Ἐπίλυσις Φυσικῶν Ζητημάτων”, στό ὁποῖο περιέχονται καί στοιχεῖα Μετεωρολογίας. Ἐπίσης ἀξιόλογο ἔργο του εἶναι τό “Περί λίθων δυνάμεως”, στό ὁποῖο ἀναφέρονται οἱφυσικές ἰδιότητες τῶν ὀρυκτῶν. Σέ ἐπιστολή του πού ἀπευθύνει στόν Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο ἀναφέρεται στήν παρασκευή τοῦχρυσοῦ. Ἔγραψε καί ἀστρονομικά ἔργα ὅπως τό “Περί Μεγάλου Ἐνιατοῦ” καί τό σωζόμενο “Περί τῆς κινήσεως τοῦχρόνου, τῶν κύκλων τοῦἩλίου καί τῆς Σελήνης, τῆςἘκλείψεως Αὐτῶν καί τῆς τοῦΠάσχα εὑρέσεως”.
ὉΨελλός ἔγραψε καί μεικτές ἐργασίες. Στήν πραγματεία του “Διδασκαλία Παντοδαπή” πού ἐπίσης σώζεται περιέχονται 200 θέματα ἐπιστημονικά τῆς ἀστρονομίας, τῆς μετεωρολογίας, τῆς κοσμολογίας, τῆς φυσικῆς, τῆς βοτανικῆς καί τῶν μαθηματικῶν. Στό ἔργο του “Σύνταγμα εὐσύνοπτον εἰς τάς τέσσαρας Μαθηματικάς Ἐπιστήμας” ἐκτός ἀπό τίς ἐπιστῆμες τῆς Ἀριθμητικῆς, τῆς Μουσικῆς, τῆς Γεωμετρίας καί τῆς Ἀστρονομίας ὑπάρχουν καί στοιχεῖα Μετεωρολογίας.
γ΄. Θεοδόσιος ὁΚορυδαλλεύς (1563)
Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἄρτης. Γεννήθηκε στήν Ἀθήνα περί τό 1563. Ἀριστοτελικός φιλόσοφος καί ἐπιφανέστατος διδάσκαλος καί συγγραφεύς.
Ἔγραψε: α) “Ὑπομνήματα καί ζητήματα εἰς τήν περί τοῦοὐρανοῦπραγμάτων”, β) “Γεωγραφικά ἤπερί Κόσμου καί τῶνμερῶν αὐτοῦ”. Αὐτό τό σύγγραμμα φέρεται καί μέ τό τίτλο “Περί Ἀστρολογίας καί Σύνοψις εἰσαγωγικοτέρα εἰς Γεωγραφίαν ”.
δ΄. Κορέσσιος Γεώργιος.
Περίφημος Χῖος λόγιος, ἰατρός, θεολόγος καί φιλόσοφος τοῦβ΄ μισοῦτοῦιστ΄ αἰῶνος.
Ἐδίδαξε στό Πανεπιστήμιο τῆςΠίζης στήν Ἰταλία. Κατά τό διάστημα τῆς καθηγεσίας του συγκρούσθηκε μέ τόν μέγα μαθηματικό καί ἀστρονόμο τῆς ἐποχῆς Γαλιλαῖο, πού ἐδίδασκε στό ἴδιο Πανεπιστήμιο.
ε΄. Βησσαρίων Μακρῆς.
Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦἉγίου Γεωργίου τῶν Λιγκιαδῶν ἐπί τοῦὄρους Μιτσικέλι τῆς Ἠπείρου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων. Συγκαταλέγεται στούς λογιώτερους κληρικούς τοῦιζ΄ αἰῶνος διδάσκαλος καί συγγραφεύς πολυγραφώτατος. Γεννήθηκε στά Γιάννενα τό 1635.
Στά ἀνέκδοτε ἔργα του σέ χειρόγραφα ὑπάρχουν μαθηματικά καί ἀστρονομικά μελετήματα τοῦἀνδρός.
στ΄. Μεθόδιος Ἀνθρακίτης.
Πεπαιδευμένος κληρικός. Ἐγενήθη περί τό 1660 στή Καμινιά Ζαγορίου Ἠπείρου.
Ἐσπούδασε στή Βενετία ἐπί πολλά ἔτη μαθηματικές ἐπιστῆμες καί διεκρίθη ὡς δάσκαλος. Συνέβαλε στήν ἐκπαιδευτική μεταρρύθμισι, ὅπου γιά πρώτη φορά εἰσήγαγε στήν Ἑλλάδα τίς μαθηματικές ἐπιστῆμες

Πηγή: http://serviotikos.blogspot.com

Tags: Επιστήμη και Πίστη

: kalamatas; Ορθόδοξη Πίστη και Ζωή; Επιστήμη και Πίστη; 07 Ιουλίου 2012; Εμφανίσεις: 1146

Η καταπληκτική επαλήθευση μιας ιστορίας της Βίβλου (ΑΕΑ): Σταμάτημα 24 ωρών του Ηλίου!

Αριστερά: Ο ήλιος. Οι επιστήμονες βρήκαν μια "στάση" του ηλίου περίπου 24 ωρών μέσα στους αιώνες!.. Δεξιά: Ο Ιησούς του Ναυή σε ένα παλαιό χειρόγραφο.

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΝ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ!..

Η ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΙΣ ΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ!..

«Και είπεν (ο Ιησούς του Ναυή) ενώπιον
του Ισραήλ Στήθι, ήλιε, επί την Γαβαών
και συ σελήνη, επί την φάραγγα Αιαλών».
(Ιησούς του Ναυή, Ι΄ 12)

          ΕΡΕΥΝΩΝ το προσωπικόν αρχείον μου, προς εξεύρεσιν ενός πολύτιμου δημοσιογραφικού υλικού, ανεκάλυψα ένα κείμενον το οποίον με εντυπωσίασεν τόσο πολύ, ώστε έλαβα την απόφασι να το κάνω άρθρο δια την σημερινήν στήλην με την βεβαιότητα ότι και ο αναγνώστης θα συμφωνήση μαζί μου δια την σπουδαιότητα του εκπληκτικού ντοκουμέντου.
         Είναι αλήθεια ότι, πολλές φορές, η απόκρυψις ή αποσιώπησις παρομοίων συγκλονιστικών στοιχείων ενισχύουν τις αντιορθόδοξες δυνάμεις του τόπου μας και τις εξοπλίζουν ιδεολογικά ώστε να είναι εις θέσιν να εξαπολύουν την κατά μέτωπον επίθεσίν των.
         Ο γράφων δεν ανήκει εις την χορείαν των ανθρώπων εκείνων που αρνούνται μίαν αλήθειαν επειδή η αλήθεια αυτή προήλθε εκ του στόματος κάποιου αιρετικού ή κάποιου άθεου ή κάποιου υλιστού. Αποδέχεται την αλήθειαν και αποκρούει τον αιρετικόν.
        Υιοθετεί, όμως, την αλήθειαν και αντιμετωπίζει τον άθεον. Παραδέχεται την αλήθειαν και αμύνεται κατά των υλιστών.
Έλεγε ο μεγάλος τραγωδός μας Σοφοκλής: «Χρειάζεται θάρρος ο λέγων την αλήθειαν δεν σφάλλει ποτέ» (Απόσπασμα 588, 1).
Και δεν είναι κανείς εις θέσιν να περιφρονήση τις αιώνιες αυτές ρήσεις.

Εις το θέμα μας λοιπόν:

Σ’ ΕΝΑ τεύχος του Ιουλίου του 1970 της Αμερικανικής επιθεωρήσεως "Αεροπορικά Νέα" μιας μηνιαίας εκδόσεως της "Αϊρκραφτ Ελεκτρόνικς Ασσοσιέϊσον" (Σαρασότα της Φλώριδος), εδημοσιεύθη η ιστορία που ακολουθεί από την οποίαν προκύπτει το γεγονός, ότι η Αστροναυτική Επιστήμη όχι μόνον έχει εξελιχθεί εις ύψιστον βαθμόν, αλλά είναι εις θέσιν να επαληθεύη ορισμένα γεγονότα της Βίβλου που σχετίζονται με τα ουράνια σώματα και τα οποία γεγονότα κάποτε εθεωρούντο τουλάχιστον παράλογα, ανακριβή ή αποκυήματα της φαντασίας των συγγραφέων των
Σ' αυτό, βεβαίως, το συμπέρασμα μπορεί να οδηγηθή ο αναγνώστης εάν λάβει σοβαρώς υπ' όψιν του την Έκθεσιν την οποίαν είχε συντάξει ο πρόεδρος της "Κέρτις Έντζινς Κόμπανυ" της Βαλτιμόρης κ. Χάρολδ Χίλλ ο οποίος όπως μας πληροφορεί και ο κ. Δ. Ι. Μαγκριώτης, που έκανε και σχετικό δημοσίευμα στη "Νέα Πολιτεία" το Σάββατον 17 Απριλίου 1971, ήταν συγχρόνως και συμβουλευτικόν μέλος του Διαστημικού Προγράμματος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Γράφει λοιπόν ο Χ. Χιλλ:

      «Ο Θεός έρχεται να μας καταπλήξη με το να επιτρέψη μίαν από τας πλέον εξαιρετικάς ανακαλύψεις που προκαλούν σύγχυσιν μέσω της Βίβλου εις τους μηχανικούς της Αστροναυτικής και εις τους τεχνικούς του διαστημικού προγράμματος του GREEN BLET.
       Μας ανετέθη να προσδιορίσωμεν με ακρίβειαν τας αναλόγους θέσεις που θα κατείχαν ο ήλιος, η σελήνη και οι πλανήται κατά την διάρκειαν των 100 ή 1000 προσεχών ετών.
       Πράγματι, πρέπει να αποφύγωμεν ώστε οι τεχνητοί δορυφόροι της αύριον να εισέρχονται εις τας τροχιάς εκείνας όπου θα εκινδύνευαν να συντριβούν από τα άστρα αυτά.
      Οφείλομεν λοιπόν να προσδιορίσωμεν με ακρίβειαν τας τροχιάς των δορυφόρων αφού λάβομεν υπ' όψιν μας την υποτιθεμένην διάρκειαν (ζωής) των τεχνικών δορυφόρων και αφού υπολογίσομεν κάθε δυνατότητα προσκρούσεώς των εις τα διάφορα μέλη του πλανητικού συστήματος γεγονός που θα διεκινδύνευε οριστικώς την αποστολή των.
       Με αυτήν την πρόθεσιν, οι προγραμματισταί της βάσεως επεφορτίσθησαν να υπολογίσουν με ηλεκτρονικόν υπολογιστήν τας ουρανίους συνδιατεταγμένας κατά την ροήν των αιώνων.
       Αιφνιδίως, το μηχάνημα με το οποίον εγένεντο οι υπολογισμοί "εμπλοκαρίσθηκεν". Η εμφάνισις ενός ερυθρού σήματος έδειχνεν ότι έλαβε μίαν εσφαλμένην πληροφορίαν εκτός εάν επρόκειτο δια μίαν ασυμφωνίαν μεταξύ των αποτελεσμάτων των υπολογισμών του και της αστρονομικής παρατηρήσεως των γεγονότων.
       Όταν προσεκλήθησαν οι ειδικοί να δώσουν εξήγησιν, αυτού του γεγονότος, δεν μπόρεσαν παρά να διαπιστώσουν την τελείαν λειτουργίαν του ηλεκτρονικού εγκεφάλου.

        Ούτω ο υπεύθυνος των εργασιών της ΙΒΜ ηναγκάσθη να ερωτήση τους τεχνικούς του διαστημικού κέντρου τι δεν επήγαινε καλά εις την προκειμένην περίπτωσιν.
      -Ε! λοιπόν, απήντησαν, θα κάμωμεν μίαν παράξενη διαπίστωσιν: Φαίνεται ότι πρόκειται δια την λιποταξίαν μιας αστρικής ημέρας η οποία εμεσολάβησε κατά την διάρκεια των παρελθόντων αιώνων.
      Οι επιστήμονες του Γκρην Μπελτ ευρίσκοντο εις μεγάλην αμηχανίαν διότι είχαν εμπρός των μίαν ανωμαλίαν ανεξήγητον, που ήτο, όμως αδιαφιλονίκητος.
      Έξαφνα, ο ένας από αυτούς τους έβγαλε από την αμηχανία των.
      -Ενθυμούμαι, είπε, μίαν ημέραν που επήγαινα εις το Κυριακόν Σχολείον, μας εδιηγήθησαν την ιστορίαν του ηλίου ο οποίος έμεινε ακίνητος στον ουρανόν
      Οι συνάδελφοί του, ευρισκόμενοι εμπρός εις το άλυτον αίνιγμά τους, παραμείναντες σκεπτικοί επί πολύ του απήντησαν:
      -Δείξε μας λοιπόν, αυτό που λέγεις.
       Και ιδού, διατί ο όμιλος αυτός των μηχανικών του διαστήματος έσκυβε τώρα εις την Βίβλον και ειδικώς εις το βιβλίον του Ιησού του Ναυή (Κεφ.10ον εδάφιον 12-14), δια να διαβάσουν την ιστορίαν την οποίαν εως τώρα εθεωρούσαν γελοίαν, εν ονόματι μάλιστα και της πιο στοιχειώδους λογικής:
        "Τότε ελάλησεν ο Ιησούς (του Ναυή) προς τον Κύριον, καθ' ην ημέραν ο Κύριος παρέδωκε τους Αμορραίους έμπροσθεν των υιών Ισραήλ Στήθι, ήλιε, επί την Γαβαών, και συ σελήνη, επί την φάλαγγα Αιαλών".

ΟΠΩΣ είναι γνωστόν, ο Ιησούς του Ναυή εφοβείτο μήπως ο εχθρός, ο οποίος τον είχε περικυκλώσει απ' όλα τα μέρη, επωφελείτο την νύκτα δια να επιτεθή και να κατανικήση τον λαόν του Ισραήλ. Γι' αυτό και κατά την Αγίαν Γραφήν παρεκάλεσεν τον Κύριον ν' ακινητοποιήση τον ήλιον για να εισακουσθή:
"Και ο ήλιος εστάθη, και η σελήνη έμεινεν, εως ου ο λαός εκδικήθη τους εχθρούς αυτού. Δεν είναι τούτο γεγραμμένον εν τω βιβλίο του Ιασήρ; Και εστάθη ο ήλιος εν τω μέσω του ουρανού, και δεν έσπευσε να δύση εως μιας ολοκλήρου ημέρας. Και τοιαύτη ημέρα δεν υπήρξεν ούτε πρότερον ούτε ύστερον, ώστε ο Κύριος να ακούση φωνήν ανθρώπου διότι ο Κύριος επολέμει υπέρ του Ισραήλ…» (Ιησούς του Ναυή, Κεφ.1' 12-14).

        ΟΤΑΝ εγένετο η ανάγνωσις ο πιστός επιστήμων ηρώτησε τους συναδέλφους του:
       -Δεν σας φαίνεται ότι αυτή είναι η εξήγησις της ημέρας που λείπει από το ημερολόγιον, όπως το σημειώνει ο ηλεκτρονικός εγκέφαλος;
      Η νέα αυτή πληροφορία προγραμματίσθηκε εις το μηχάνημα που επανέλαβε τους υπολογισμούς των πλανητικών συζυγιών της εποχής εκείνης και παρέσχε την συμφωνίαν του.
      Ταυτόχρονα όμως, απεκάλυπτε ένα χάσμα εις τα δεδομένα που είχε λάβει διότι η ακριβής διάρκεια του συμπληρωματικού χρόνου που μεσολαβούσε εις το ημερολόγιον της εποχής του Ιησού του Ναυή ήτο 23 ώραι και 20 λεπτά και όχι 24 ώραι.
      Συνεβουλεύθησαν εκ νέου την Βίβλον οι επιστήμονες και τότε ανεκάλυψαν μίαν απροσδόκητον επιστημονικήν ακρίβειαν.

Το εβραϊκόν κείμενον αναγράφει: «έως μίας ολοκλήρου ημέρας» δηλαδή ότι ο ήλιος εστάθη όχι ολόκληρον ημέραν, αλλά περίπου μίαν ημέραν.
Μια μικρή λέξις του ιερού κειμένου "εως" δηλ. σχεδόν μίαν ολόκληρον ημέραν προεκάλεσεν εις τους σοφούς επιστήμονας μίαν καινούργιαν εμπλοκήν και απεδείχθη ότι είχε μεγάλην σημασίαν η μικρή αυτή λέξις του κειμένου. Έπρεπε συνεπώς με κάθε τρόπο να λύσουν την καινούργιαν εμπλοκήν και απεδείχθη ότι είχε μεγάλην σημασίαν η μικρή αυτή λέξις του κειμένου. Έπρεπε συνεπώς με κάθε τρόπο να λύσουν το καινούριο αυτό αίνιγμα διότι τα 40 λεπτά που έλειπαν θα παρουσιάζονταν πολλές φορές εις τους υπολογισμούς των.

        Ο πιστός επιστήμων του ομίλου έλαβε και πάλιν τον λόγον:
        -Ένθυμούμαι ακόμη ένα άλλο εδάφιον της Βίβλου που ομιλεί δια την σκιάν του ηλίου, που οπισθοχώρησεν δέκα βαθμούς...
        Οι σύντροφοί του ηθέλησαν να τον κοροϊδέψουν και να τον ερωτήσουν μήπως έχει χάσει τα λογικά του. Αλλά όταν άνοιξαν και πάλιν την Βίβλον και εδιάβασαν την ιστορία του δευτέρου βιβλίου Βασιλειών (η τέταρτον κατά τους 70) εις το 20ον κεφάλαιον και εις τα εδάφια 9-11 έμαθαν αυτό που είχε συμβεί.
       Ο Βασιλεύς Εζεκίας εις την επιθανάτιον κλίνην του, όταν παρεκάλεσε τον Θεό να τον θεραπεύση, εδέχθη την επίσκεψιν του προφήτου Ησαΐα ο οποίος του ανήγγειλεν ότι ο Θεός τον εισήκουσε και ότι θα επιζήση από την ασθένειάν του.
      Πλην, όμως, ο Εζεκίας δεν τον επίστευσεν και εζήτησεν ως απόδειξιν να του δοθή ένα "σημείον" εκ μέρους του Θεού. Ο δε Ησαΐας τότε πρότεινε: "...να προχωρήση η σκιά δέκα βαθμούς ή να στραφή δέκα βαθμούς". Και απεκρίθη ο Εζεκίας... να στραφή δέκα βαθμούς η σκιά. Και εβοήθησεν ο Ησαΐας ο προφήτης προς τον Κύριον και έστρεψεν οπίσω την "σκιάν δέκα βαθμούς...".

Η οπισθοχώρησις της σκιάς εις τους δέκα αυτούς βαθμούς αντιστοιχούσε με μίαν καταπληκτικήν ακρίβειαν εις το διάστημα του χρόνου των 40 λεπτών!
Συμφώνως λοιπόν προς τας ενδείξεις που παρέσχεν ο ηλεκτρονικός εγκέφαλος έπρεπε υποχρεωτικώς να ενσωματώσουν 24 ώρας συμπληρωματικά εις το ημερολόγιον του σύμπαντος. Έτσι, το μυστήριον αυτό διεφωτίζετο αι ώραι που έλειπαν συνέπιπταν επακριβώς με τας 23 ώρας και 20 λεπτά της ακινητοποιήσεως του ηλίου κατά την εποχή του Ιησού του Ναυή καθώς και με την προσθήκην των 40 λεπτών της οπισθοχωρήσεως της σκιάς κατά την εποχήν του Εζεκία»

Και ο κ. Χάρολδ Χιλλ καταλήγει εις την έκθεσίν του:

"Δεν είναι κάτι το εξαιρετικόν; Ο Θεός προκαλεί σύγχυσιν εις τους επιστήμονας με το να τους αναγκάζη ν' αναγνωρίζουν, παρά την θέλησίν των ίσως την Αλήθειαν Του"!

      Ο ΓΡΑΦΩΝ δεν είναι ακόμη εις θέσιν να πληροφορήση τους αναγνώστας του εάν τα όσα προηγουμένως ανεφέρθησαν έτυχαν μιας κάποιας διαψεύσεως. Πράγμα το οποίον δεν νομίζομεν, ότι θα έγινε την στιγμήν κατά την οποίαν ολόκληρη η Βίβλος δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά μία Αλήθεια και μόνον Αλήθειαν!
      Είναι όμως, εις θέσιν διατρανώση δια μίαν ακόμη φοράν την πίστι του προς την αλήθειαν αυτήν, αναλογιζόμενος το γεγονός, ότι η Αγία Γραφή, πέραν των μεταφυσικών αναφορών Της, αναγκάζει και τους σημερινούς επιστήμονας να υιοθετήσουν τις απόψεις Της δια τον απλούστατον λόγον ότι ο Λόγος του Θεού (η Αλήθεια) βρίσκεται γραμμένος μέσα στα Ιερά αυτά Κείμενα.
Θα κλείσωμεν όμως, το σημερινό και συγκλονιστικό (πιστεύομεν) άρθρον με τα λόγια του ιδίου του κ. Δ. Ι. Μαγκριώτη:
       «Μολονότι δεν έχουμε ανάγκην ούτε τα Μαθηματικά ούτε την Επιστήμην δια να πιστεύσωμεν εις τα θαύματα της Βίβλου, είναι εν τούτοις πολύ ευχάριστο το γεγονός ότι η Βίβλος εις τας σελίδας του του βιβλίου του Ιησού του Ναυή όλως ιδιαιτέρως αποδεικνύει μεγαλοπρεπώς την θείαν αυθεντικότητά της και την πλήρην αξιοπιστίαν της εις τον επιστημονικόν κόσμον αλλά και εις τον κόσμον ολόκληρον»!

Ιδού, λοιπόν, το μεγαλείον της Αγίας Γραφής!

Πηγή: sakketosaggelos.gr

Tags: Επιστήμη και Πίστη

Σελίδα 4 από 6

ΕΚΚΛΗΣΙΑ, νέες αντιλήψεις και νέες τεχνολογίες

π. Ἰώβ Τάλατς , εξομολόγος τῶν Ρώσων ἀστροναυτῶν : Οἱ ἀστροναῦτες καί οἱ κατασκευαστές τῶν διαστημοπλοίων μιλοῦν γιά τήν πίστη στό Θεό (μέρος Β΄)

Ἀποκαλυπτική συνέντευξη τοῦ ἐξομολόγου τῶν Ρώσων ἀστροναυτῶν π. Ἰώβ Τάλατς (μέρος Α΄)

Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ.κ. Νικόλαος : ΔΥΟ ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑΤΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Το σωμάτιο Higgs και η φιλοσοφία του

Συνέντευξη: H. T. Engelhardt-Σοφές απαντήσεις σε πολύπλοκα προβλήματα Επιστήμης, Ιατρικής και Βιοηθικής

Πώς ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής ανακαλύπτει την αλήθεια της Αγίας Γραφής

Κοσμοναύτης Βαλέριος Κόρζον Δούλος Θεού! Επίσκεψη μετά από πρόσκληση στην καρδιά της Ρωσίας

Ἡ συμβολή τῶν Ἑλλήνων Κληρικῶν εἰς τόν Διαφωτισμόν καί εἰς τήν ἀναγέννησιν τῶν Θετικῶν Ἐπιστημῶν

Η καταπληκτική επαλήθευση μιας ιστορίας της Βίβλου (ΑΕΑ): Σταμάτημα 24 ωρών του Ηλίου!

Δεν ξεχνώ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ [1986 - 2016]: 30 Χρόνια από τήν ψήφιση…

ΕΛΛΗΝΕΣ και ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ μποϊκοτάρετε τα προϊόντα εταιρειών που αφαιρούν…

1974: Η προδοσία της Κύπρου!

Σύμφωνο Διαστροφικής Συμβίωσης

ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Δεν θα γίνω ευκολόπιστο θύμα!

Η καταιγίδα των αντιδράσεων για το «αντιρατσιστικό»

Δεν θα γίνω «δωρητής» οργάνων χωρίς να το θέλω! …

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές...

Όχι, δεν θα φύγω

ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων…

Ποιοι πολεμούν την Πολύτεκνη Οικογένεια και τη Δημογραφική ανάπτυξη της…

Η γενοκτονία των Ελλήνων ΑΠΑΡΑΓΡΑΠΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΕΡΧΟΜΕΝΟΥ…

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ...;

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου…