Τράπεζα Ἰδεῶν
Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
info@tideon.org
Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ, Σύ που έκλαψες για το φίλο Σου Λάζαρο και τα μάτια Σου έσταξαν δάκρυα λύπης και συμπάθειας, δέξου τα δάκρυα της πικρίας μου. Με τα πάθη Σου θεράπευσε τα πάθη μου. Με τα τραύματά Σου γιάτρεψε τα τραύματά μου. Με το Άγιο αίμα Σου άγνισε το αίμα μου και η ευωδία του ζωοποιού Σου σώματος ας μοσχομυρίσει και το δικό μου σώμα. Η χολή, που Σε πότισαν, ας γλυκάνει την ψυχή μου απ΄ τις πικρίες, που με πότισε ο αντίδικος. Το σώμα Σου, που το τάνυσαν πάνω στο Σταυρό, ας ανεβάσει σε Σένα το νου μου, που τον τράβηξαν κάτω οι δαίμονες. Το κεφάλι Σου, που έγειρε πάνω στο Σταυρό, ας υψώσει το δικό μου κεφάλι, που το ταπείνωσε ο εχθρός. Τα Πανάγια χέρια Σου, που καρφώθηκαν από τους απίστους στο Σταυρό, ας με τραβήξουν απ΄ τον γκρεμό του χαμού, όπως υποσχέθηκε το Πανάγιο Σου στόμα. Το πρόσωπό Σου, που δέχθηκε χτυπήματα και φτυσίματα από τους καταραμένους, ας ομορφήνει το πρόσωπό μου, που το ασχήμιναν οι ανομίες μου. Η ψυχή Σου, που απ΄το Σταυρό την παρέδωσες στον Πατέρα Σου, ας με οδηγήσει στη Χάρη Σου. Δεν έχω καρδιά έμπονη για αναζήτησή Σου. Δεν έχω μετάνοια, ούτε κατάνυξη, πράγματα που φέρνουν τα παιδιά στην κληρονομιά τους. Δεν έχω, Κύριε, δάκρυ ικετευτικό. Σκοτίστηκε ο νους μου με τα βιοτικά και υλικά, και δεν έχει τη δύναμη να σε δει με πόνο και συμπάθεια. Πάγωσε η καρδιά μου απ΄το πλήθος των πειρασμών και δεν μπορεί να ζεσταθεί με τα δάκρυα της αγάπης για Σένα. Αλλά Σύ, Κύριε Ιησού Χριστέ, ο θησαυρός των αγαθών, δώρησέ μου ολοκληρωμένη μετάνοια και καρδιά έμπονη για να βγω και να Σ΄αναζητήσω μ΄όλη μου την ψυχή, γιατί, χωρίς Εσένα, είμαι ξένος κάθε καλού. Χάρισέ μου, λοιπόν, Αγαθέ, την Χάρη Σου. Ο Πατέρας Σου... ας ξανακαινουργώσει μέσα μου την Εικόνα Σου. Σε εγκατέλειψα - μή μ΄εγκαταλείψεις. Μακρύνθηκα από Σένα - βγες να μ΄αναζητήσεις, να με βρεις και να με ξαναβάλεις στο κοπάδι των λογικών Σου προβάτων, και να με θρέψεις, μαζί μ΄αυτά, με τη χλόη των Θείων Σου μυστηρίων, των οποίων τόπος είναι η καθαρή καρδιά, στην οποία παρουσιάζεται και η έλλαμψη των αποκαλύψεών Σου, που είναι παρηγοριά κι αναψυχή γι΄αυτούς που κοπίασαν για Σένα με θλίψεις και ποικίλα βάσανα. Μακάρι ν΄αξιωθούμε κι εμείς να δούμε αυτή την έλλαμψη, με τη Χάρη και τη φιλανθρωπία Σου, Κύριε Ιησού Χριστέ, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
«Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»
Θριαμβευτικά μέσα από τις επευφημίες του πλήθους και τις ζητωκραυγές του όχλου, εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα ο Χριστός. Διαψεύδει όμως τις προσδοκίες του λαού, γιατί η πορεία του δεν συνδέεται με εξουσίες και δόξες κοσμικές, αλλά είναι ο Βασιλιάς που θα ακολουθήσει το δρόμο του Γολγοθά και του Σταυρού, δίνοντας μια άλλη διάσταση στην έννοια της εξουσίας.
Η Εκκλησία, μέσα από τις κατανυκτικές ακολουθίες που μεταρσιώνουν τον άνθρωπο σε ανώτερες βιωματικές βαθμίδες, μάς προσκαλεί σε μια συνοδοιπορία μαζί Του, η οποία απεγκλωβίζει από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και την «παθογένεια» που τη χαρακτηρίζει. Στη συνοδοιπορία αυτή αφήνουμε πίσω τον εαυτό μας για να τον ανακαλύψουμε σ’ ένα άλλο επίπεδο, πολύ πιο αυθεντικό, πολύ πιο αληθινό. Εκείνο της ζωής και της ανάστασης. «Δεύτε ουν και ημείς κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι αυτόν… ίνα και συζήσωμεν αυτώ». Σαφής και ξεκάθαρη η προτροπή της Εκκλησίας για τη βασική προϋπόθεση της πιο μεγαλειώδους συνοδοιπορίας στην οποία μας προσκαλεί.
Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα είχε θριαμβευτικό χαρακτήρα. Γι’ αυτό και η υμνολογία της ημέρας κινείται σε ανάλογες συχνότητες. Εμφανίζει το Βασιλέα των πάντων να εισέρχεται στην αγία πόλη σε μια πορεία κατατρόπωσης του θανάτου και ανάδειξης της ελευθερίας του ανθρώπου από τις δυνάμεις του σκότους.
Βέβαια, ο όχλος ξεσπούσε σ’ ένα παραλήρημα ενθουσιασμού. Η γραφίδα του ευαγγελιστή δίνει την πληροφορία ότι «εσείσθη πάσα η πόλις». Δονούσε η κραυγή «ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Ο Χριστός όμως δεν παρασύρεται από τις επευφημίες του κόσμου. Γνωρίζει ότι τον ενθουσιασμό του εύκολα μπορεί να διαδεχθεί η αποστροφή και η εγκατάλειψη. Το «ωσαννά» ακολουθεί το «άρον, άρον σταύρωσον αυτόν».
Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα σηματοδοτεί την φανέρωση του ως βασιλιά, ο οποίος πορεύεται προς το Πάθος. Είναι βασιλιάς γιατί πορεύεται προς το Πάθος και πορεύεται προς το Πάθος γιατί είναι ο αληθινός βασιλιάς. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «διά τούτο αυτόν βασιλέα καλώ, επειδή βλέπω αυτόν σταυρούμενον, βασιλέως γάρ εστι το υπέρ των αρχομένων αποθνήσκειν».
Ο Χριστός ως Βασιλιάς, δεν ενδύεται με οποιαδήποτε διακριτικά εξουσίας, αλλά «έρχεται καθήμενος επί πώλον όνου». Η πραότητά του συνταιριάζει απόλυτα με την ταπείνωσή του. Το πουλάρι είναι η εικόνα της ειρήνης. Η ειρήνη που φέρνει ο Χριστός είναι η προσφορά του εαυτού του. Έτσι ακριβώς, σ’ αυτή τη διάσταση ειρήνευσε τον άνθρωπο, όταν τον ένωσε με την κοινωνία της αγάπης και της ζωής του Θεού.
Η αληθινή ειρήνη είναι η έκφραση της αγάπης και της ταπείνωσης του Χριστού. Μόνο στον ταπεινό μπορεί να εμφωλεύει η ειρήνη και να μεταβάλλεται σε βίωμα και ζωή. Αντίθετα, όποιος διακατέχεται από εγωισμό και φιλαυτία, εμφανίζει συμπτώματα διαταραχών στον εσωτερικό του κόσμο, με έκδηλες ορέξεις για κυριαρχία επί των συνανθρώπων του.
Ο Χριστός θυσιάζει τον εαυτό του «υπερ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας». Αυτή τη σωτηρία ποθεί κατά βάθος ο λαός, όταν υποδέχεται θριαμβευτικά τον Χριστό στα Ιεροσόλυμα. Αντίθετα, η κυριαρχία του εγωισμού εκβάλλει στο «άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν». Έτσι έγινε τότε με τον όχλο και οι μεταπτώσεις αυτές συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Αγαπητοί αδελφοί, η Εκκλησία μάς προσκαλεί σε μια ευλογημένη συνοδοιπορία με τον Χριστό. Τον Κύριο και Σωτήρα μας. Μέσα από τις ιερές ακολουθίες, την κατανυκτική υμνολογία και την περιγραφή των γεγονότων από τους ιερούς ευαγγελιστές, μάς καλεί να υποδεχθούμε και εμείς τον ερχόμενο Βασιλέα: «Εξέλθετε έθνη, εξέλθετε και λαοί και θεάσασθε σήμερον, τον Βασιλέα των Ουρανών ως επί θρόνου υψηλού, επί πώλου ευτελούς, την Ιερουσαλήμ προσεπιβαίνοντα». Η υποδοχή αυτή μάς καθιστά δεκτικούς των βαθύτερων βιωμάτων του Πάθους και της Ανάστασης του Κυρίου μας.
Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος
“Τη Αγια και Μεγάλη Τρίτη της των δέκα Παρθένων παραβολής, της εκ του ιερού Ευαγγελίου μνείαν ποιούμεθα” αναφέρει το ιερό συναξάρι της δεύτερης ημέρας της Μ. Εβδομάδος. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας καθόρισαν την ημέρα αυτή ως βοηθητικό στοιχείο να θυμούμαστε την εξαίσια παραβολή των δέκα Παρθένων. Κι αυτό διότι όπως θα δούμε στη συνέχεια η παραβολή αυτή του Κυρίου μας έχει τεράστια σημασία για τη σωτηρία των ανθρώπων. Ολόκληρη δε η υμνολογία της ημέρας είναι εμπνευσμένη από την παραβολή αυτή καθώς και από την παραβολή των ταλάντων.
Την παραβολή των δέκα Παρθένων διασώζει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στο 25ο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του. Με την ευκαιρία μιας καταπληκτικής εσχατολογικής ομιλίας Του ο Κύριος είπε και την εξής παραβολή. Η Βασιλεία των ουρανών μοιάζει με δέκα παρθένες οι οποίες αφού πήραν μαζί τους τα λυχνάρια τους πήγαν να υποδεχθούν τον νυμφίο. Πέντε από αυτές ήταν σώφρονες και φρόντισαν να έχουν μαζί τους απόθεμα λαδιού για τα λυχνάρια τους, ενώ οι άλλες πέντε ήταν ανόητες και δεν φρόντισαν να έχουν μαζί τους το αναγκαίο απόθεμα λαδιού. Επειδή δε αργούσε ο νυμφίος και η νύχτα προχωρούσε έπεσαν να κοιμηθούν. Τα μεσάνυχτα ακούστηκε μια γοερή κραυγή η οποία ανήγγειλε τον ερχομό του νυμφίου. Οι παρθένες σηκώθηκαν για να προαπαντήσουν τον νυμφίο. Οι μεν σώφρονες παρθένες που είχαν απόθεμα λαδιού άναψαν τα λυχνάρια τους, οι δε μωρές ζητούσαν απεγνωσμένα από τις σώφρονες να τους δώσουν λίγο λάδι. Εκείνες τους απάντησαν πως μόλις αρκεί για τα δικά τους τα λυχνάρια και καλά θα κάνουν να πάνε να αγοράσουν. Οι ανόητες παρθένες έτρεξαν να αγοράσουν λάδι, αλλά εν τω μεταξύ ο νυμφίος έφθασε και μπήκε στο χώρο του γάμου με τις πέντε φρόνιμες και έκλεισε την πόρτα. Οι ανόητες παρθένες έφθασαν μετά και άρχισαν να φωνάζουν Κύριε, Κύριε άνοιξέ μας. Αυτός τους απάντησε αλήθεια σας λέγω πως δεν σας γνωρίζω και έμειναν τελικά έξω του νυμφώνος. Και κλείνει την παραστατική αυτή παραβολή του ο Κύριος με την εξής σωτήρια προτροπή: “Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδε την ώραν εν η ο Υιός του ανθρώπου έρχεται” ( Ματθ.κε΄13 ).Η παραβολή αυτή έχει ως σκοπό να θυμίσει στους πιστούς πως η Δευτέρα και ένδοξη Παρουσία του Κυρίου θα γίνει ξαφνικά, θα έρθει “ως κλέπτης εν νυκτί”. Γι’ αυτό θα πρέπει οι πιστοί να είναι πάντοτε, ανά πάσα στιγμή έτοιμοι για την υποδοχή του, διαφορετικά θα μείνουν έξω από τη βασιλεία του Θεού και θα χαθούν. Έτσι οι θείοι Πατέρες έκριναν σκόπιμο να αφιερώσουν μια ημέρα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος στην ανάμνηση της εσχατολογικής αυτής παραβολής των δέκα Παρθένων. Το κατανυκτικό κλίμα της Μ. Εβδομάδος είναι η καλλίτερη στιγμή για να υπενθυμίσει στους πιστούς το φοβερό και απρόοπτο της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου. Επίσης η εγρήγορση είναι συνυφασμένη με το Πάθος του Θεανθρώπου. Ο Ίδιος ο Κύριος κατά τη δραματική νύκτα της συλλήψεως Του στον κήπο της Γεθσημανή τόνιζε στους μαθητές του “Γρηγορείτε και προσεύχεσθε”!
Είναι αλήθεια πως οι μέριμνες της ζωής και η καθημερινότητα αποσπά την προσοχή μας από τις θείες εντολές και προειδοποιήσεις και έτσι αμβλύνεται και σε ορισμένες περιπτώσεις εκμηδενίζεται η διάθεσή μας να έχουμε έτοιμο τον εαυτό μας για τη μεγάλη στιγμή της εξόδου μας από τον κόσμο αυτό. Σ’ αυτή την περίπτωση η στιγμή εκείνη είναι δυστυχώς μοιραία για μας, διότι όπως είπε ο ίδιος ο απόστολος Παύλος “ και καθ’ όσον απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις” (Εβρ. θ΄27), που σημαίνει ότι μετά τον θάνατο δεν μπορεί να υπάρξει καμιά μεταβολή στην ηθική και πνευματική κατάσταση του ανθρώπου!
Ας δούμε ένα μικρό χαρακτηριστικό απόσπασμα από έναν υπέροχο λόγο του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, σχετικά με το νόημα της παραβολής αυτής: “Όταν βάλω στο νου μου, γράφει ο ιερός πατέρας, όλα τα πράγματα του κόσμου και φέρω στο λογισμό μου όλα τα καλά του, τον πλούτο, λέγω, τη δόξα, την πρόσκαιρη και φθαρτή φαντασία, καθώς και τον χρόνο που γυρίζει και τρέχει σαν σκιά και θυμηθώ το τέλος, την ημέρα της συντέλειας του κόσμου και τον φοβερό και ακολάκευτο Κριτή, ο Οποίος μας γεμίζει όλους με φόβο και τρόμο, πως τότε αστράπτει ο Κριτής καταβαίνοντας από τους ουρανούς, πως τότε συνταράσσονται οι ουράνιες Δυνάμεις και τον ακολουθούν, πως ετοιμάζεται ο φοβερός θρόνος, πως μετά από αυτά ο ουρανός τυλίγεται σαν σε χαρτί, πως καίγονται τα στοιχεία της φύσεως και διαλύονται σαν να μην υπήρξαν ποτέ, πως κλονίζεται η γη και τρέμει, διότι έρχεται ο φοβερός Κριτής. Πως επίσης θα ηχούν οι σάλπιγγες και θα ανοίξουν τα μνήματα με τον ήχο του σαλπίσματος, πως θα τρέξουν οι ψυχές για να ενωθούν με τα σώματά τους, που κοιμούνταν τόσα χρόνια στο χώμα, πως θα σπεύσουν οι Δίκαιοι να προαπαντήσουν τον Νυμφίο, πως θα αξιωθούν οι δίκαιοι να συναντήσουν τον Νυμφίο, πως θα τιμηθούν οι έτοιμοι του νυμφώνα να εισέλθουν σε αυτόν και να αποκλειστούν οι οκνηροί. Όταν βάλω λοιπόν όλα αυτά στο νου μου, μακαρίζω εκείνες τις φρόνιμες Παρθένες, για τις οποίες λέγει το αναγνωσκόμενο για μας θείο και ιερό Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστή Ματθαίου, διότι καταπολέμησαν το πάθος του ύπνου, διότι έβαλαν στο μυαλό τους την απέραντο αιώνια ζωή, διότι φύλαξαν την ώρα της παρουσίας, διότι ενθυμήθηκαν τον φόβο του Νυμφίου, ο Οποίος μέλλει να έρθει, διότι κατεφρόνησαν το νυκτερινό σκοτάδι και φρόντισαν ακριβώς για το φέγγος των λυχναριών τους.”( Μ. Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, έκδ. Ματθαίου, τομ. ΙΓ΄σελ. 496-497).
Η υμνολογία της Αγίας και Μεγάλης Τρίτης είναι και αυτή καταπληκτική, όπως ολόκληρης της Μ. Εβδομάδος. Η ακολουθία του Όρθρου, η οποία, όπως είπαμε ψάλλεται τη Μ. Δευτέρα το βράδυ, για να μπορούν να την παρακολουθούν οι εργαζόμενοι πιστοί, αρχίζει με το γνωστό κατανυκτικό τροπάριο “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός…”. Ακολουθούν τα υπέροχα καθίσματα, ποιήματα του μεγάλου Ρωμανού του Μελωδού, “Τον Νυμφίον αδελφοί αγαπήσωμεν…”, “Βουλευτήριον, Σωτήρ, παρανομίας κατά σου…” και το υπέροχο τροπάριο “Ο Ιούδας τη γνώμη φιλαργυρεί κατά του διδασκάλου ο δυσμενής…”. Ακολουθεί η ευαγγελική περικοπή, η οποία περιέχει τα φοβερά “ουαί” του Κυρίου κατά των υποκριτών Φαρισαίων. Το κοντάκιο “Την ώραν, ψυχή, του τέλους εννοήσασα…”, καθώς και ο Οίκος “Τι ραθυμείς, αθλία ψυχή μου;…” είναι σχετικά με το περιεχόμενο της ημέρας. Τα τροπάρια των Αίνων, ποιήματα του Κοσμά του Μελωδού και Ιωάννου μοναχού, “Εν ταις λαμπρότησι των αγίων σου πως εισελεύσομαι ο ανάξιος;…”, “Ο τη ψυχή ραθυμία νυστάξας…” και “Του κρύψαντος το τάλαντον…”, όπως και τα τροπάρια των Αποστίχων “Δεύτε πιστοί επεργασώμεθα προθύμως τω Δεσπότη…”, “Όταν έλθης εν δόξη μετ’ αγγελικών δυνάμεων…” και “Ο Νυμφίος ο κάλλει ωραίος παρά πάντας ανθρώπους…” είναι σχετικά με την περικοπή της παραβολής των δέκα Παρθένων. Προτρέπουν με άκρατο λυρισμό τους πιστούς να μιμηθούν τις φρόνιμες Παρθένες για να μη μείνουν έξω του “Νυμφώνος Χριστού”. Τέλος το καταπληκτικό δοξαστικό, ποίημα και αυτό του αγίου Κοσμά, “Ιδού σοι τάλαντον ο Δεσπότης εμπιστεύσει, ψυχή μου, φόβω δέξαι το χάρισμα…” αναφέρεται στην άλλη επίσης παραστατική παραβολή του Κυρίου, αυτή των Ταλάντων.
Είναι ανάγκη φίλες και φίλοι να ενστερνιστούμε τα υψηλά μηνύματα της παραβολής των δέκα Παρθένων και να μιμηθούμε τις φρόνιμες Παρθένες αν θέλουμε να τύχουμε της μακάριας επιλογής μας με το Νυμφίο της ψυχής μας Χριστό. Επίσης πρέπει να ενσταλάξουμε στην ψυχή μας διάθεση κατάνυξης και συντριβής, προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε τη δεινή μας κατάσταση. Ο ερχόμενος προς το σωτήριο Πάθος Κύριό μας Ιησούς Χριστός περιμένει από όλους μας να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση να αλλάξουμε τη ζωή μας, προκειμένου να έχουμε την ελπίδα ότι ο Νυμφίος της ψυχής μας θα μας πει κατά την κρίσιμη ώρα του τέλους μας “Είσελθε δούλε εις την χαράν του Κυρίου σου”.
Οἱ ἱερὲς Ἀκολουθίες τῶν τριῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ὀνομάζονται Ἀκολουθίες τοῦ Νυμφίου καὶ παίρνουν τὴν ὀνομασία τους ἀπὸ τὴν παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων, ποὺ ἀναγινώσκεται τὴ Μεγάλη Τρίτη. Ποιὰ θέση ἔχει ὅμως μέσα στὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα ἡ παραβολὴ αὐτὴ καὶ ἡ ἀναφορὰ στὴ μορφὴ τοῦ Νυμφίου, καθὼς σὲ ἕνα πρῶτο βλέμμα δὲν φαίνεται νὰ ἔχει κάποια σχέση μὲ τὰ Πάθη τοῦ Κυρίου;
Στήν παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων ὁ Κύριος παρουσιάζει τὸν Ἑαυτό του ὡς Νυμφίο μας. Τὸ κάνει, διότι ἐξαρχῆς ὡς Δημιουργός μας μᾶς ἔπλασε ὅμοιους μὲ τὸν Ἑαυτό του, «κατ᾿ εἰκόνα» καὶ «καθ᾿ ὁμοίωσιν» δική Του.
Αὐτὸς ὁ δεσμός μας μὲ τὸν Πλαστουργό μας παρουσιάζεται στὴ Γραφὴ μὲ τὴν εἰκόνα τῆς συζυγικῆς ζωῆς, τοῦ Νυμφίου καὶ τῆς Νύμφης ψυχῆς. «Γιατί ὁ Θεὸς ὀνομάζει τὴν ψυχή μας Νύμφη; Τὴν ὀνομάζει Νύμφη, διότι τὴν ἔχει μνηστευθεῖ ὡς Θεὸς Λόγος» (Μέγας Ἀθανάσιος).
Ἡ σχέση ἀγάπης ποὺ εἴχαμε ἀπὸ τὴ δημιουργία μας μὲ τὸν Θεό, ἦταν ἀρραβώνας καὶ πρόγευση αἰώνιας κοινωνίας ποὺ θὰ ἀκολουθοῦσε. Ὅταν ὅμως οἱ Πρωτόπλαστοι ἔπεσαν, ἀρνήθηκαν τὸν Νυμφίο τους καὶ Τὸν ἔδιωξαν ἀπὸ τὴ ζωή τους. Πῆραν διαζύγιο ἀπὸ Αὐτόν.Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀνθρωπότητα πλέον ἦ αν «μοιχαλίδα» (πρβλ. Ἰεζ. ις΄ 38).
Οἱ ἄνθρωποι ἀπαρνήθηκαν τὸν ἀγαθὸ Νυμφίο καὶ ἐγκατέστησαν στὴν ψυχή τους τὸν ἐχθρὸ διάβολο. Παραδόθηκαν ἔτσι θεληματικὰ σὲ φρικτὴ κόλαση καὶ ἀργοπέθαιναν.
Ὥσπου ὁ Δημιουργός τους, ὁ ἀληθινὸς Νυμφίος τους, «ὁ ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων» (Ψαλ. μδ΄ [44] 3), κατέβηκε στὴ γῆ ὡς ἄνθρωπος γιὰ νὰ ἑνωθεῖ καὶ πάλι μαζί τους, μὲ τὸν καθένα μας.
Πῶς ὅμως μποροῦσε νὰ γίνει αὐ τό; Ἡ εἰκόνα τοῦ Δημιουργοῦ μας εἶχε μέσα μας ἀμαυρωθεῖ. Οἱ ψυχές μας εἶχαν διαφθαρεῖ. Πῶς μποροῦσε ὁ ἅγιος Θεὸς νὰ ἑνωθεῖ μ’ αὐτές, ποὺ ἦταν κα άστικτες ἀπὸ τὴν ἁμαρτία; Ἔπρεπε πρῶτα νὰ καθαριστοῦν, νὰ γίνουν ἅγιες, ὡραῖες.
Αὐτὸ τὸ ἔργο ἐργάστηκε ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός μας, σηκώνοντας στοὺς δικούς Του ὤμους τὴ δική μας ἁμαρτωλότητα. Τὸ ἔκανε κυρίως ἐκεῖνες τὶς συγκλονιστικὲς καὶ κοσμοσωτήριες ὧρες τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς. Ἐκεῖ, πάνω στὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ ὁ Θεάνθρωπος Νυμ φί ος μας, τὸ ὡραιότερο καὶ ἁγιότερο πρόσωπο τοῦ κόσμου, γιὰ νὰ μᾶς ξα να δώ σει τὴ χα μέ νη μας ὡραιότητα, πῆρε πάνω του τὴ δική μας ἀσχήμια. Φορτώθηκε Ἐκεῖνος τὶς δικές μας ἁμαρτίες! Ὅπως τὸ εἶπε αἰῶνες πρὶν ὁ προφήτης Ἡσαΐας: «Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται» (νγ΄ 4).
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος μᾶς παρουσιάζει τὸν Κύριο νὰ φλέγεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὴ Νύμφη, τὴν Ἐκκλησία, καὶ νὰ λέει: «‘‘Κἂν ἐμπτυσθῆναι δέῃ, κἂν ραπισθῆναι, κἂν εἰς αὐτὸν ἀναβῆναι τὸν σταυρόν, οὐδὲ σταυρωθῆναι παραιτήσομαι, ὥστε τὴν νύμφην λαβεῖν’’». Κι ἂν ἀκόμη χρειαστεῖ νὰ ἐμπτυσθῶ, νὰ ραπισθῶ, ἀκόμη καὶ νὰ ἀνεβῶ στὸ Σταυρό· ἀκόμη καὶ τὸ νὰ σταυρωθῶ δὲν θὰ τὸ ἀποφύγω, προκειμένου νὰ κερδίσω τὴ Νύμφη... Καὶ τὴν κέρδισε!
Μέσα ἀπὸ τὴ φρικτὴ ἐκείνη ἀτίμωσή Του ὁ Κύριος ἐργάστη κε τὴ δική μας ἀνάπλαση. Μὲ τὸ αἷμα καὶ τὸ νερὸ ποὺ ἔτρεξε ἀπὸ τὴν ἁγία Του πλευρὰ μᾶς ἀνέπλα σε. Τὸ νερὸ τῆς ἁγίας πλευρᾶς Του εἶναι ποὺ μᾶς λούζει στὸ Μυστή ριο τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος καὶ μᾶς ἑνώνει καὶ πάλι μαζί Του.
«Ὁ Κύριος ἀγάπη σε τὴν Ἐκκλησί α Του», λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «καὶ παρέδωσε τὸν Ἑαυτό του σὲ θάνατο γιὰ χάρη της, ὥστε νὰ τὴν ἁγιάσει καθαρίζοντάς την μὲ τὸ λουτρὸ τοῦ ὕδατος τοῦ Βαπτίσματος, προκειμένου νὰ τὴν παρουσιάσει ὡς Νύμφη Του ἄμωμη καὶ ἔνδοξη, χωρὶς κανένα σπίλο ἢ ρυτίδα» (Ἐφ. ε΄ 25-27). Ἀγάπη σε ὁ Κύριος τὴν Ἐκκλησία Του ὡς σύνολο, ἀγάπησε ὅμως μὲ τὴν ἴδια ἀγάπη καὶ τὸν καθένα μας, τὴν καθεμία ψυχὴ ξεχωριστά.
Τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα θὰ δοῦ με καὶ πάλι τὸν Νυμ φί ο τῆς Ἐκκλησίας μας. Πόσοι ὅμως ἀπὸ μᾶς θὰ κατανοήσουμε ὅ τι ὁ πληγωμένος Κύριός μας θέλει νὰ εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ μᾶς προσφέρει οὐράνια ἀγαλλίαση; Ναί! Ποθεῖ ὁ Κύριος νὰ ἑνωθεῖ μὲ μᾶς, μὲ μᾶς ποὺ Τὸν προδώσαμε καὶ ἀπομακρυνθήκαμε ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του.
Ἰδιαιτέρως λοιπὸν τὶς ἅγιες ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος νὰ τὶς ζήσουμε μὲ μετάνοια καὶ συντριβή, γιὰ νὰ μὴ μείνου με ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ. Ἂς παρακαλέσουμε τὸν Κύριό μας νὰ καθαρίσει μὲ τὸ τίμιο Αἷμα Του τὴν «δυσείμονα» (ἄσχημη) μορφή μας, νὰ καθαρίσει «τὸν ρύπον» (βρωμιά) τῆς ψυχῆς μας καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ ζήσουμε τὰ ἄχραντα Πάθη Του μὲ συναίσθηση καὶ βαθιὰ εὐγνωμοσύνη γιὰ ὅσα ἔκανε γιὰ μᾶς. «Τὸν Νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν». Καὶ μὲ συγκίνηση ἱερὴ νὰ Τὸν ὑποδεχθοῦμε στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεώς μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀναστήσει σὲ νέα ζωὴ καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ εἰσέλθουμε μαζί Του στοὺς οὐράνιους γάμους σὲ αἰώνια κοινωνία ἀ γάπης.
“Ο ΣΩΤΗΡ”, 15/04/2013
Εισαγωγικά
Ο εόρτιος κύκλος της Μ.Εβδομάδας κατέχει εξέχουσα θέση στο εορτολόγιο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.Αποτελεί «χρυσοφόρο πνευματική φλέβα ανυπολόγιστου πλούτου και αξίας στο απέραντο χρυσωρυχείο της Ορθοδόξου πίστεως και λατρείας».(Α.Θεοδώρου)
Οι ιεροί υμνογράφοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας διέθεσαν όλο το ποιητικό τους τάλαντο αλλά και όλην την ευσέβεια της ψυχής των, γιά να περιγράψουν, να εξυμνήσουν και να ερμηνεύσουν τα εορταζόμενα γεγονότα. Οι εμπνευσμένοι ύμνοι των, ψαλλόμενοι επί αιώνας ολοκλήρους στους ορθοδόξους ναούς, γεννούν κατάνυξη και ευλάβεια στις ψυχές των Χριστιανών και τους βοηθούν να εννοήσουν και να ζήσουν κυριολεκτικά το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου, να συμπορευθούν, να συσταυρωθούν και να συναναστηθούν μαζί του.
Είδη ύμνων.
Από τους ύμνους της Μ. Εβδομάδος διακρίνονται οι κανόνες,τα κοντάκια όλων των ημερών της Μ. Εβδομάδος είναι πιθανότατα ποίημα Ρωμανού του Μελωδού, ο οποίος έζησε κατά τον στ´ αιώνα.
Πλήθος ιδιομέλων, τα οποία ψάλλονται στους Εσπερινούς και στους Όρθρους συμπληρώνουν την υμνολογία της Μ. Εβδομάδος. Πολλά εξ αυτών είναι ποιήματα των Κοσμά του Ιεροσολυμίτου και Ιωάννου του Δαμασκηνού, μερικά άλλων ποιητών και πολλά επίσης αγνώστων ποιητών. Αρχαιότατη είναι μακρά σειρά ιδιόμελων κατατεταγμένων σε 15 αντίφωνα, που ψάλλεται στον Όρθρο της Μ. Παρασκευής. Μερικά εξ αυτών επαναλαμβάνονται και στις Ώρες της αυτής ημέρας, που φέρονται σαν ποίημα του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας ή του αγίου Σωφρονίου Ιεροσολύμων.
Ιδιαιτέρως κατανυκτικά και αγαπητά σε όλους είναι τα Εγκώμια του Μ. Σαββάτου,με τα οποία κατά τρόπο διδακτικώτατο και συγκινητικώτατο περιγράφεται, ερμηνεύεται και αναλύεται ο θάνατος, η ταφή και «η εις άδου κάθοδος του Κυρίου».
Ο Επιτάφιος Θρήνος
Ο Επιτάφιος Θρήνος, γνωστός και ως τα εγκώμια ή μεγαλυνάρια του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, αποτελείται από μία μακρά σειρά προσόμοιων τροπαρίων σε τρεις στάσεις, τα οποία συμψάλλονταν αρχικά με τους στίχους του ριη΄ ψαλμού. Ο εν λόγω ψαλμός ονομάζεται και Άμωμος από τον πρώτο στίχο του, , και αποτελεί το ιζ΄ κάθισμα του Ψαλτηρίου, το οποίο στιχολογείται, σύμφωνα με τη μοναστική βυζαντινή λειτουργική παράδοση, κατά τον Όρθρο του Σαββάτου.
Η ερευνήτρια FRANCISCO JAVIER GARCÍA BÓVEDA σε σχετική της εργασία σημειώνει τα εξής:
«Στη σημερινή κατάσταση της έρευνας δεν βρισκόμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε την ταυτότητα τον ποιητή του Επιταφίου. Ίσως η μελέτη των εκατοντάδων χειρογράφων όπου διασώζονται οι γνωστές σήμερα αλλά και οι μέχρι σήμερα ακόμα άγνωστες συλλογές μεγαλυναρίων να μας οδηγήσει κάποτε στην αποκάλυψη του ονόματός του. Αδύνατη κατέστη η ταύτιση του ποιητή του Επιταφίου με κάποιο από τους γνωστούς λόγιους υμνογράφους της εποχής, τα έργα των οποίων εντάσσονται στα παραδοσιακά πλέον υμνογραφικά είδη και αρχαΐζουν ως επί το πλείστον. Οι συνθέσεις των υμνογράφων αυτών διαφέρουν έντονα από το ύφος, τη γλώσσα και την αισθητική του Επιταφίου, ένας ύμνος που χαρακτηρίζεται για την πρωτοτυπία του αλλά και για τη δυνατότητα του να έλθει σε άμεση επικοινωνία με τον πιστό. Ο ποιητής του Επιταφίου, σε αντίθεση με άλλους λόγιους
υμνογράφους της ίδιας εποχής, οι οποίοι είναι συνήθως κάτοχοι τόσο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, όσο και των πατέρων της Εκκλησίας, φαίνεται να είναι εξοικειωμένος κυρίως με τους ύμνους και τα βιβλικά αναγνώσματα των ιερών ακολουθιών».
Αναλυτικότερα οι ποιητές της Μεγάλης Εβδομάδος και τα υμνογραφήματα τους είναι:
1. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
1.1. Τριώδιο του Αποδείπνου της Κυριακής των Βαΐων
1.2. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Δευτέρας
1.3. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Τρίτης
1.4. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Τετάρτης
1.5. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Πέμπτης
1.6. Τετραώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Παρασκευής
2. ΚΟΣΜΑΣ ΜΕΛΩΔΟΣ.
2.1. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας
2.2. Διώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Τρίτης
2.3. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης
2.4. Κανόνας του Όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης
2.5. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής
3. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
3.1.Το τετραώδιο της ωδής ς΄ του Όρθρου του Σαββάτου του Λαζάρου
4. ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ Ο ΓΡΑΠΤΟΣ
4.1. Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου
5. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ
5. 1. Τριώδιο της Μεγάλης Δευτέρας
5. 2. Τριώδιο της Μεγάλης Τρίτης
5. 3. Τριώδιο της Μεγάλης Τετάρτης
5. 4. Τριώδιο της Μεγάλης Πέμπτης
5. 5. Τριώδιο της Μεγάλης Παρασκευής
5. 6. Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου
6. ΙΩΣΗΦ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ
6. 1. Κανόνας της Μεγάλης Δευτέρας
6. 2. Κανόνας της Μεγάλης Τρίτης
6. 3. Κανόνας της Μεγάλης Τετάρτης
7.ΜΑΡΚΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ
Ο Μάρκος (†900), σαββαΐτης μοναχός και επί Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού (886‐912) επίσκοπος
Υδρούντος164, συνέθεσε τα τροπάρια, τρία για την κάθε ωδή, των πρώτων τεσσάρων ωδών (α΄, γ΄, δ΄ και ε΄ ωδή) του κανόνα του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου
'Αρθρα Μ. Εβδομάδας
(Νέο) Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου
Με αρκετά πρόσφατη την ανάσταση του Λαζάρου, μόλις χθες, με τη μνήμη των επί τριετία θαυμάτων του και ιλαρών κηρυγμάτων του, όλος ο κόσμος υποδέχεται στην είσοδο της πόλεως των Ιεροσολύμων, μετά βαΐων και κλάδων, τον καθήμενο επί πώλου όνου Χριστό, κραυγάζοντας συνεχώς τα "ωσαννά".
Πρόκειται για μια απρόσμενα και απροετοίμαστα θερμή υποδοχή από το ενθουσιασμένο πλήθος. Σαν να επιστρέφει ένας βασιλιάς από περιφανή νίκη σε πόλεμο. Η επιφυλαχθείσα θριαμβική υποδοχή προβληματίζει, ως και η σιωπηλή διάβαση του Ιησού. Το πέρασμά του από τους στενούς δρόμους της ανηφορικής Ιερουσαλήμ γίνεται δίχως στάσεις. Δεν φαίνεται καθόλου να επηρεάζεται από τις φωνές, τις ιαχές, τις ζητωκραυγές και τις επευφημίες. Δεν προκάλεσε τότε αλαλαγμούς, συλλαλητήρια, διαδηλώσεις και συγχαρητήριες εκδηλώσεις. Δεν μιλά, δεν χαιρετά, δεν χαμογελά ικανοποιημένα. Δεν έχει κάτι άλλο να πει. Τους τα είπε με σαφήνεια κι ευκρίνεια όλα. Δεν έχει τίποτε άλλο να προσθέσει. Δεν συμφωνεί με τις θορυβώδεις εκδηλώσεις του πλήθους. Ποτέ δεν θέλησε να δημιουργήσει φανατικούς οπαδούς, φωνασκούντες, χειροκροτητές, αλαλάζοντα όχλο. Δεν σταθμεύει στο προσωρινό πανηγύρι, στον επιπόλαιο δοξασμό, στο δυνατό χειροκρότημα.
Δεν αντιλαμβάνονται οι φωνασκούντες τη διδαχή της τωρινής σιωπής του, τη θέση του πάνω σ' ένα ονάριο, τη μη ανταπόκρισή του στις ιαχές των "ωσαννά". Γνωρίζει καλά ότι ο δρόμος αυτός θα καταλήξει στην κορυφή του Γολγοθά. Μόνο σε τέσσερις ημέρες τα δυνατά "ωσαννά" θα γίνουν δυνατότερα "σταυρωθήτω". Δεν κατάλαβαν το ήθος και το ύφος του, το βάθος της ταπεινώσεώς του, την ωραιότητα της σεμνότητός του. Εκείνοι δεν τον κατενόησαν. Εκείνος όμως τους κατανόησε βαθύτατα. Τους μίλησε με αγάπη, κατανόηση, συμπάθεια και σεβασμό, αλλά δεν τους φέρθηκε, ούτε για μια στιγμή, επιφυλακτικά, καχύποπτα, διπλωματικά, προκλητικά, δεσμευτικά, ανελεύθερα και αναληθή. Δεν χάιδεψε κανενός τ' αυτιά και μάλιστα των εξουσιαστών γραμματέων και φαρισαίων. Δεν πήγε με τα νερά τους, δεν τους έκανε τον καλό, τον κακόμοιρο, τον συγκαταβατικό, τον ψεύτικο φίλο, τον καιροσκόπο, τον διπρόσωπο, τον φιλόδωρο, τον φοβισμένο, τον δειλό, τον ανέτοιμο, τον υποσχόμενο λαγούς και πετραχήλια.
Γνωρίζει πολύ καλά πού πορεύεται. Δεν κάνει καμία κίνηση επιστροφής ή αποφυγής. Πηγαίνει ν' αγκαλιάσει τον σταυρό, να υψωθεί πάνω σε αυτόν, να μαρτυρήσει. Κατά ένα τροπάριο της ωραιότατης υμνολογίας μας. Ο Χριστός "γενόμενος άνθρωπος πάσχει ως θνητός και διά πάθους το θνητόν αφθαρσίας ενδύει ευπρέπειαν". Βλέπει πάνω από το γαϊδουράκι τόση οχλοβοή και συλλογίζεται, πώς αυτά τα ίδια χείλη σε λίγο θα πουν τα φοβερά "σταυρωθήτω"; Πόσο ευόλισθος, ευκολοπαρασυρόμενος, αχάριστος, αγνώμων, αμνήμων, ασεβής και κακός γίνεται ο άνθρωπος από τη μία ώρα στην άλλη;
Ο Χριστός παραμένει καταπληκτικά νηφάλιος, ειρηνικός, γαλήνιος και ατάραχος και στα "ωσαννά" και στα "σταυρωθήτω". Όπως έλεγε ένας αρχαίος αββάς: Ν' ακούς με το ίδιο αυτό και τον έπαινο και την κατηγορία ... Ο Χριστός χαρίζει στους αληθινούς εραστές του την υπέρ πάνω νου ειρήνη. Στην παραζάλη των καιρών γίνεται προσπάθεια να ξεγυμνωθεί η Εκκλησία του Χριστού. Η Εκκλησία μπορεί να ζήσει γυμνή. Ο Χριστός γυμνός ήταν στον σταυρό και στη ζωή του μονοχίτων. Ο κόσμος δεν μπορεί να ζήσει γυμνός. Το να θέλει βίαια να ξεγυμνώσει την Εκκλησία, φανερώνει την εσωτερική του γύμνια. Ο Χριστός δεν θέλει ούτε "ωσαννά" ούτε "σταυρωθήτω" αλλά ειλικρινή σεμνότητα και σοβαρότητα.
Οι τελευταίες ημέρες της επίγειας διαβάσεως του Θεανθρώπου πλησιάζουν. Με σταθερό βηματισμό πορεύεται στο πάθος, στο σταυρό και στην ανάσταση. Ο λαός, ενθουσιασμένος από το θαύμα της αναστάσεως του Λαζάρου, μόλις άκουσε ότι ο Ιησούς πλησιάζει στα Ιεροσόλυμα βγήκε να τον προϋπαντήσει με ζητωκραυγές κι επευφημίες.
Παιδιά, νέοι και γέροι, μετά βαΐων και κλάδων στα χέρια και στρώνοντας υφαντά οι γυναίκες, για να περάσει, τον υποδέχονται. Ο Χριστός δεν καμαρώνει, ξέρει πολύ καλά ότι μέσα από τα δυνατά “ωσαννά” σε λίγο θα γεννηθούν τα “σταυρωθήτω”. Ήρεμος, λοιπόν, πράος, ταπεινός, πάνω στο ήσυχο ζώο, διασχίζει τα πλήθη, δίχως να εντυπωσιάζεται ιδιαίτερα από το πάθος της λαμπρής όντως αυτής υποδοχής. Τον ακολουθούν οι μαθητές του, που ακόμη και τώρα δεν γνωρίζουν επακριβώς ποιος είναι ο διδάσκαλός τους.
Οι γνωστοί Ιουδαίοι, Γραμματείς, Φαρισαίοι και Σαδδουκαίοι, ξαφνικά συναντήθηκαν και συνενώθηκαν, για να εξοντώσουν τον κοινό τους εχθρό, τον Χριστό. Οι άνθρωποι αυτοί της εξουσίας ήταν κακεντρεχείς, ανασφαλείς, φοβισμένοι και υποκριτές. Ως ανειλικρινείς ήταν δόλιοι κι επικίνδυνοι. Το εσωτερικό τους κενό το ενοχλούσε η παρουσία του Χριστού, που δεν φοβήθηκε να τους ξεσκεπάσει και ξεμασκαρέψει. Η αρετή και σιωπώσα ελέγχει τους φαύλους. Οι κύριοι αυτοί ήταν εκμεταλλευτές, μεθοδευτές κακών, ατομιστές κι εγωιστές. Ο ευαγγελιστής Μάρκος σημειώνει ότι όλοι αυτοί ζητούσαν να εξαφανίσουν τον Χριστό, φοβόντουσαν όμως τον λαό, γιατί τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση.
Δεν ανέχονται οι Φαρισαίοι το ξεσκέπασμα. Το σκοτεινό παρασκήνιο συνωμοτεί για την εξαφάνισή του. Δεν αντέχει το ξεγύμνωμα και την αποκάλυψη της υποκριτικής ζωής του. Αντιδρά στο φανέρωμα της αλήθειας. Η δόλια εξουσία δολοπλοκεί για να διατηρείται στο θρόνο της και να απολαμβάνει το μεγαλείο της, το τελικά ψεύτικο. Αν η πολιτική εξουσία έχει τέτοια στοιχεία για να επιβιώνει είναι εντελώς ανεπίτρεπτο κάθε πνευματική εξουσία να χρησιμοποιεί επαίσχυντους τρόπους για να παραμένει στο βάθρο της. Ο Χριστός υπέδειξε τρόπο στάσεως ζωής την ταπεινότητα, τη σεμνότητα, την ειλικρίνεια.
Οι μέρες που πέρασαν ήταν προετοιμασίας για την υποδοχή των Παθών του Κυρίου. Κι αν δεν νηστέψαμε και προσευχηθήκαμε, τουλάχιστον τώρα ας μετανοήσουμε και ας ταπεινωθούμε. Ας συγκινηθούμε που ένας απαθής παθαίνει για μας τους εμπαθείς. Όπως η έλλειψη του φωτός δίνει το σκοτάδι και η στέρηση της ζωής το θάνατο, έτσι και το πάθος είναι η παρουσία του αγαθού. Μέσα στο πάθος δεν μπορεί να υπάρχει αρετή. Ο Θεός που είναι η αυτοαγαθότητα αδυνατεί να συναντηθεί με την κακία, την ακαθαρσία, την εμπάθεια. Δεν αποστρέφεται τον αμαρτωλό, τον κατανοεί, τον συνδράμει, του δίνει πολλές ευκαιρίες να μετανοήσει ειλικρινά.
Ο άνθρωπος είναι ένα μεγάλο μυστήριο. Σήμερα βροντοφωνάζει “ωσαννά” και μετά από λίγο “σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν”. Τραγικό πρόσωπο ο άνθρωπος. Προτιμά το ψέμα από την αλήθεια, σαρκάζει τον δημιουργό του, αγνωμονεί, υποδουλώνεται στα πάθη του. Ο άνθρωπος πνιγμένος στα προβλήματα, τις δραστηριότητες και τις πολλές σκέψεις δεν συγκινείται ούτε ενώπιον του σταυρού. Στη θέση του Θεού έχει τοποθετήσει την ηδονή, την επικράτηση, την κυριαρχία. Είναι τέλεια ελεύθερος ο άνθρωπος να δεχθεί ή να απορρίψει ό,τι θέλει.
Για μια ακόμη φορά εισερχόμεθα στη Μεγάλη Εβδομάδα. Ας μην εξαντλήσουμε τα “θρησκευτικά μας καθήκοντα” ανάβοντας ένα κερί ή περνώντας από μια εκκλησία. Ας σταθούμε λίγο στη σκιά του σταυρού. Μη σαν τους Ιουδαίους σκανδαλισθούμε από τον Σταυρωμένο ή μη κι εμείς, σαν τους ειδωλολάτρες, τον θεωρήσουμε μωρία. Πρέπει να περάσουμε οπωσδήποτε από τη Μεγάλη Παρασκευή, για να πάμε στη λαμπροφόρα Κυριακή του Πάσχα. Δεν υπάρχει ποτέ ανάσταση, αν δεν προηγηθεί σταυρός. Δεν μπορούμε να πάμε κατευθείαν στο Πάσχα. Και μη λησμονάμε ότι σύμβολο του χριστιανισμού είναι ο σταυρός. Ενώπιόν του ας γίνουμε όλοι πιο σώφρονες, συνετοί, σοβαροί, σεμνοί και ταπεινοί. Ο σταυρός μειώνει την ένταση των φωνών. Διδάσκει την αγία υπομονή και την οσία σιωπή.
ΠΗΓΗ: http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1420
Θά σας ενθυμίσω ένα ώραίο ρητό του μεγάλου μας πατρός Επιφανίου Επισκόπου Κύπρου, το όποιον έξεφώνησε κάποτε στην άρχή ενός λόγου του. «Προ έξ ήμερων του πάσχα, διά των πέντε αισθήσεων, τον τετραήμερον ο τριήμερος, ταις δυσί τον έναν χαρίζεται».
Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, ο όποιος αποτελείωσε την αποστολή Του και θεράπευσε το πανανθρώπινο τραύμα και σε έξι ημέρες θα παρεδίδετο στα πανάχραντα Του πάθη, όπου θα έσφράγιζε την επιτυχία της σωτηρίας μας, έδειξε, σαν προοίμιο σε μας τους μαθητές Του και γενικά σε όλον τον κόσμο, ότι υπάρχει ανάσταση νεκρών και ότι Αυτός είναι όντως «η Ανά-στασις και η Ζωή».
Ακριβώς πριν από τα συνταρακτικά τούτα γεγονότα, της αναστάσεως δηλαδή του Κυρίου, προηγήθηκεν κατά έξι μέρες η ανάσταση του Λαζάρου, ο όποιος, όπως ξέρετε, ήταν φίλος του Χριστού. Και ο Σίμων ο λεπρός, ο Φαρισαίος, ο πατέρας του Λαζάρου, επειδή ήταν πιστός, αρεσκόταν ο Κύριος να συχνάζη στην οικία του και να έχη φιλικές σχέσεις με αυτήν την οικογένεια.
Άνέστησε φυσικά τον Λάζαρο, όχι τόσο για να δείξη την δύναμη της θεοπρεπούς Του μεγαλωσύνης, άλλωστε το είχε κάνει και ενωρίτερα αυτό σε άλλες περιπτώσεις, αλλά για να δείξη ότι πλησιάζει το προοίμιο της συντριβής του θανάτου και της γενικής αναστάσεως της ανθρωπινής φύσεως και της αποκαταστάσεως συμπάσης της κτίσεως «της ύποταγείσης εις την φθοράν» έξ αιτίας της πτώσεως του ανθρώπου.
Το ιστορικό γεγονός της αναστάσεως του Λαζάρου το φέρομε στην αναγωγή, καθώς πολλές φορές κάνουν οι Πατέρες μας ερμηνεύοντας την Γραφή, για να ορθάσωμεν έτσι σ’ ένα πόρισμα πνευματικό, το όποιο πολύ θα μας ώφελήση.
Κάθε τί το όποιο περιέχεται στην Γραφή, έχει πολλαπλές ερμηνείες.
Η ανάσταση του ιστορικού Λαζάρου έγινε τότε, αλλά αυτό, μεταφερόμενο στην αλληγορία, ενεργείται κάθε μέρα στις ψυχές των ανθρώπων. Η αναγωγή λοιπόν είναι η εξής. Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, ο όποιος είναι πάντοτε μαζί μας, όπως ο Ίδιος ομολογεί, «ιδού εγώ μεθ’ υμών είμι πάσας τάς ημέρας, έως της συντέλειας του αιώνος», περιστρέφεται και ανασκοπεί του καθενός την κατά¬σταση και μυστικώς εκφράζει στις ουράνιες Του δυνάμεις και στους σεσωσμένους· «Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται».
Κάθε ένας από μας είναι νεκρός Λάζαρος και φίλος του Ιησού μας, χάριν του ότι για μας έθυσιάσθη, για όλους ενδιαφέρεται. Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, ο παντογνώστης Θεός, ο πανάγαθος Δεσπότης και ο αληθινός μας πατέρας, βλέποντας την νέκρωση μας, συνεχώς φωνάζει προς τις ουράνιες δυνάμεις Του. «Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται».
Τώρα ποιος από μας τους κεκοιμημένους θα είναι ικανός να προκαλέση την συμπάθεια Του, ούτως ώστε να επέμβη και να τον αναστήση; Γιατί αυτός μόνος Του ομολόγησε ότι, «εγώ είμι η ανάστασις και η ζωή». Όπως αναφέρεται, όταν η αδελφή του Λαζάρου η μεγαλύτερη, η Μάρθα, αν και πίστευε στον Ιησού Χριστό, έν τούτοις, από το βόγγο του πόνου πού έχασε τον μονάκριβο της αδελφό, ξεχνώντας την δύναμη της αναστάσεως πού βρισκόταν σ’ Αυτόν, άρχισε να του λέη με παράπονο: «Κύριε, εί ής ώδε, ούκ αν απέθανε μου ο αδελφός».
Και ο Ιησούς απαντά: «Αναστήσεται ο αδελφός σου». Πάλιν αυτή δεν καταλαβαίνει το νόημα και επιμένει: «Ναί, Κύριε, ξέρω ότι στην έσχατη ήμερα της παλιγγενεσίας και αυτός θα αναστηθή». Τότε ο Ιησούς διακηρύττει: «Εγώ είμι η ανάστασις και η ζωή.
Λοιπόν αυτός είναι ο Ιησούς μας ο όποιος μένει μαζί μας σαν η αιωνία και μόνιμος ανάσταση και προσδοκά του καθενός μας την ανάσταση. Πότε θα στραφούμε προς Αυτόν να έκφράσωμε τον πόνο της νεκρώσεως μας, για να φωνάξη και σε ‘μάς: «Λάζαρε, δεύρο έξω». Για να γίνη αυτό χρειαζόμαστε συμπαραστάτες, όπως είχε και ο Λάζαρος τις δύο αδελφές, την Μάρθα και την Μαρία.
Η μέν Μάρθα συμβολίζει κατά τους Πατέρες την πρακτική εργασία, την πρακτική μετάνοια και τα σωματικά έργα. Η δε Μαρία συμβολίζει την θεωρία, την πνευματική εσωστρέφεια μέσω της οποίας επικοινωνεί κάθε λογική ψυχή με τον Θεό.
Η πρακτική μετάνοια συνίσταται στον πόνο, στο πένθος και στο κλάμα «υπέρ των προτέρων αμαρτημάτων» και στο πένθος υπέρ της ανακτήσεως των αρετών και των χαρισμάτων, τα όποια κληρονομικά μας παρέδωσε ο Ιησούς μας και ανήκουν στον καθένα από ‘μάς.
Όύπω γάρ έφανερώθη – λέγει ο Άγιος Ιωάννης – τί έσόμεθα, όίδαμεν δέ, όταν φανερωθή, όμοιοι αύτώ έσόμεθα». Δηλαδή θα δούμε τον Κύριο μας στην ήμερα εκείνη της παλιγγενεσίας και θα είμεθα όμοιοι με αυτόν. «Ο Θεός έν μέσω Θεών» εκμαγεία του αρχετύπου.
Για να φθάσωμε σ’ αυτήν την αξία, πρέπει, όπως είπα, να αποκτήσωμε πρωτίστως την συνεχή ειλικρινή πρακτική μετάνοια, πού αυτή θα μας όδηγήση στην θεωρία. Επειδή πρακτικά αμαρτήσαμε, πρακτικά αρνηθήκαμε τον Ιησού μας, πρακτικά τον προσβάλαμε και τον προδώσαμε, πρακτικά τώρα να επιστρέψωμε πίσω και ν’ αποδείξωμεν ότι πλέον δεν θα ξανακάμψωμε τα γόνατα μας μπροστά σε κάθε είδωλο της αμαρτίας.
Είμεθα υπόχρεοι τώρα, ο καθ’ ένας από ‘μάς, ν’ αποκτήσωμε τις δύο αδελφές, την πραγματική πράξη της μετανοίας πού μας οδηγεί μακριά από κάθε παράβαση της εντολής. Άρνηση στον Θεό δεν υπάρχει από κανένα λογικό όν, και από αυτούς ακόμα τους άθεους, τους ύλιστές, τους αναρχικούς.
Ας κομπάζουν με τα χείλη.
Δεν μπορούν ν’ αρνηθούν τον Θεό, διότι, για να μπορέσωμε να αρνηθούμε ένα πράγμα, πρέπει να είμαστε δυνατοί να το καταργήσωμε. Τότε θα καυχηθούμε πάνω στην απιστία μας ότι όντως αυτό δεν υπάρχει, το καταστρέψαμε.
Αν εμείς αρνηθούμε Αυτόν, λέει ο Παύλος, αυτός πιστός μένει. Ποία λοιπόν είναι η άρνηση αφού τα πράγματα είναι έτσι; Η άρνηση είναι στην παράβαση της εντολής.
Αυτό μας διδάσκει η παγκόσμια ιστορία. Και τα δύο στοιχεία, το ανθρώπινο και το αγγελικό, τα όποια κατέβησαν και συνετρίβησαν, δεν άρνήθησαν τον Θεό, αλλά την εντολή. Και ακριβώς η παράβαση της εντολής, πού θεωρείται άρνηση, προκάλεσε την πτώση, την συντριβή και τον θάνατο. Τώρα και σε μας ο τρόπος της επιστροφής είναι η πρακτική ομολογία.
Από εκεί πού πλανηθήκαμε και παρασυρθήκαμε και αρχίσαμε να παραβαίνουμε τις εντολές του Χριστού μας και καταρρακώσαμε την προσωπικότητα μας, από την Ίδια θύρα θα επιστρέψωμε. Να παύσωμε να άμαρτάνωμε, να τον άρνούμεθα και να τον προδίδουμε. Αφού φθάσωμε σ’ αυτήν την κατάσταση διά της Χάριτος Του, τότε βαθύτερα μέσα στο είναι μας θα ριζώση η αίσθηση αυτή της μετανοίας πού θα μας προκαλέση το πένθος και τον πόνο και το δάκρυ.
Τότε ο νους ελεύθερος από την επίδραση και την αιχμαλωσία των εξωτερικών σφαλμάτων, της εξωτερικής χρεωκοπίας, γυρίζει προς τον Θεό και συνεχώς πενθών ζητεί το έλεος Του και αυτή είναι η θέση της Μαρίας. Όταν οι δύο αδελφές αποκτηθούν, να είστε βέβαιοι ότι τότε ο Λάζαρος νους, το ψυχικό μας είναι, θα αναστηθή, όπως τότε στον ιστορικό Λάζαρο.
Και τότε, όπως αναφέρει τό ευαγγέλιο, επισκέφθηκε ο Ιησούς μας την οικία του Λαζάρου και του παρέθεσαν εκεί τράπεζα και όΛάζαρος «ήν εις των συνανακειμένων». Έτσι και όΛάζαρος νους θα ευρίσκεται μαζί με τον Ιησού μας στην πνευματική ευφροσύνη, εκεί όπου μας διαβεβαιώνει ότι «ετοιμάσω ημίν τόπον».
Εκεί στην ουράνια πανευφροσύνη, ως κληρονόμοι του Θεού και συγκληρονόμοι του Ιησού μας, θα ευρισκόμαστε και ‘μείς, όπως τότε ο Λάζαρος, στην ιδία τράπεζα «συνευοχούμενοι» και όχι πενθούντες για τον θάνατο, αλλά χαίροντες για την δική μας ανάσταση.
Ο καθένας από μας λοιπόν ας επίσπευση να απόκτηση χωρίς χρόνοτροβή τις αρετές πού αντιπροσωπεύουν οι δύο αδελφές, Μάρθα και Μαρία, πού είναι ικανές να πείσουν τον Ιησού μας να παρουσίαση το πτώμα του νεκρού νού και να διάταξη ως Πανσθενουργός Λόγος το «Λάζαρε, δεύρο έξω» από τον τάφο της αναισθησίας και «έίσελθε είς την χαράν του Κυρίου σου». Αμήν.
Πηγή: Γέροντος Ιωσήφ, Αθωνικά μηνύματα, Ψυχωφελή Βατοπαιδινά,Έκδοσις Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 1999.
1. Σε καιρό ευνοίας σε επήκουσα και σε ημέρα σωτηρίας σ' εβοήθησα», είπε ο Θεός δια του Ησαΐα (Ησ. 49, 8). Καλό λοιπόν είναι να ειπώ σήμερα το αποστολικό εκείνο προς την αγάπη σας· «Ιδού καιρός εύνοιας, ιδού ημέρα σωτηρίας· ας απορρίψωμε λοιπόν τα έργα του σκότους και ας εκτελέσωμε τα έργα του φωτός, ας περιπατήσωμε με σεμνότητα, σαν σε ημέρα» (Β΄ Κορ. 6,2· Ρωμ. 13,12). Διότι προσεγγίζει η ανάμνησις των σωτηριωδών παθημάτων του Χριστού και το νέο και μέγα και πνευματικό Πάσχα, το βραβείο της απαθείας, το προοίμιο του μέλλοντος αιώνος.
Και το προκηρύσσει ο Λάζαρος που επανήλθε από τα βάραθρα του άδη, αφού αναστήθηκε από τους νεκρούς την τετάρτη ημέρα με μόνο τον λόγο και το πρόσταγμα του Θεού, που έχει την εξουσία ζωής και θανάτου, και προανυμνούν παιδιά και πλήθη λαού άκακα με την έμπνευση του θείου Πνεύματος αυτόν που λυτρώνει από τον θάνατο, που ανεβάζει τις ψυχές από τον άδη, που χαρίζει αΐδια ζωή στην ψυχή και το σώμα.
2. Αν λοιπόν κανείς θέλη ν' αγαπά τη ζωή, να ιδή αγαθές ημέρες, ας φυλάττη την γλώσσα του από κακό και τα χείλη του ας μη προφέρουν δόλο· ας εκκλίνη από το κακό και ας πράττη το αγαθό· (Πέτρ. 3, 10ε, Ψαλμ. 33, 13-15). Κακό λοιπόν είναι η γαστριμαργία, η μέθη και η ασωτία· κακό είναι η φιλαργυρία, η πλεονεξία και η αδικία· κακό είναι η κενοδοξία, η θρασύτης και η υπερηφάνεια. Ας αποφύγη λοιπόν ο καθένας τέτοια κακά και ας επιτελή τα αγαθά.
Ποιά είναι αυτά; Η εγκράτεια, η νηστεία, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η ελεημοσύνη, η μακροθυμία, η αγάπη, η ταπείνωσις. Ας επιτελούμε λοιπόν αυτά, για να μεταλάβωμε αξίως του θυσιασθέντος για χάρι μας αμνού του Θεού και ας λάβωμε από αυτόν τον αρραβώνα της αφθαρσίας για να τον φυλάξωμε κοντά μας σ' επιβεβαίωσι της υπεσχημένης προς εμάς κληρονομίας στους ουρανούς.
Αλλά είναι μήπως δυσκατόρθωτο το αγαθό και οι αρετές είναι δυσκολώτερες από τις κακίες; Εγώ πάντως δεν το βλέπω· διότι περισσοτέρους πόνους υφίσταται από εδώ ο μέθυσος και ο ακρατής από τον εγκρατή, ο ακόλαστος από τον σώφρονα, ο αγωνιζόμενος να πλουτήση από τον ζώντα με αυτάρκεια, αυτός που επιζητεί ν' αποκτήση δόξα από τον διαγοντα σε αφάνεια· αλλ' επειδή λόγω της ηδυπαθείας μας οι αρετές μάς φαίνονται δυσκολώτερες, ας βιάσωμε τους εαυτούς μας· διότι ο Κύριος λέγει «η βασιλεία του Θεού είναι βιαστή και οι βιασταί την αρπάζουν» (Ματθ. 11, 12).
3. Χρειαζόμαστε λοιπόν όλοι προσπάθεια και προσοχή, ένδοξοι και άδοξοι, άρχοντες και αρχόμενοι, πλούσιοι και πτωχοί, ώστε ν' απομακρύνωμε από την ψυχή μας τα πονηρά αυτά πάθη και αντί αυτών να εισαγάγωμε σ' αυτήν όλη τη σειρά των αρετών. Πραγματικά ο γεωργός και ο σκυτοτόμος, ο οικοδόμος και ο ράπτης, ο υφαντής και γενικώς ο καθένας που εξασφαλίζει τη ζωή του με τους κόπους και την εργασία των χεριών του, εάν αποβάλουν από την ψυχή τους την επιθυμία του πλούτου και της δόξας και της τρυφής, θα είναι μακάριοι· διότι αυτοί είναι οι πτωχοί για τους οποίους προορίζεται η βασιλεία των ουρανών, και γι' αυτούς είπε ο Κύριος, «μακάριοι είναι οι πτωχοί κατά το πνεύμα» (Ματθ. 5, 3). Πτωχοί δε κατά το πνεύμα είναι αυτοί που λόγω του ακαυχήτου και αφιλοδόξου και αφιληδόνου του πνεύματος, δηλαδή της ψυχής, ή έχουν εκουσίαν και την εξωτερική πτωχεία ή την βαστάζουν γενναίως, έστω και αν είναι ακουσία. Αυτοί όμως που πλουτούν και ευημερούν και απολαύουν την πρόσκαιρη δόξα και γενικώς όσοι είναι επιθυμητοί αυτών των καταστάσεων θα περιπέσουν σε δεινότερα πάθη και θα εμπέσουν σε μεγαλύτερες, περισσότερες και δυσχερέστερες παγίδες του Διαβόλου· διότι αυτός που επλούτησε δεν αποβάλλει την επιθυμία του πλουτισμού, αλλά μάλλον την αυξάνει, ορεγόμενος περισσότερα από προηγουμένως. Έτσι και ο φιλήδονος και ο φίλαρχος και ο άσωτος και ο ακόλαστος αυξάνουν μάλλον τις επιθυμίες των παρά τις αποβάλλουν. Οι δε άρχοντες και οι αξιωματούχοι προσλαμβάνουν και δύναμι, ώστε να εκτελούν αδικίες και αμαρτίες.
4. Γι' αυτό είναι δύσκολο να σωθή άρχων και να εισέλθη στη βασιλεία του Θεού πλούσιος. «Πώς», λέγει, «μπορείτε να πιστεύετε σ' εμένα λαμβάνοντας δόξα από τους ανθρώπους και μη ζητώντας την δόξα από τον Θεό μόνο» (Ιω. 5, 44); Αλλ' όποιος είναι εύπορος ή αξιωματούχος ή άρχων ας μη ταράσσεται· διότι μπορεί, αν θέλη, να ζήτηση τη δόξα του Θεού και να πιέση τον εαυτό του, ώστε ανακόπτοντας την προς τα χειρότερα ροπή να αναπτύξη μεγάλες αρετές και ν' απωθήση μεγάλες κακίες, όχι μόνο από τον εαυτό του, αλλά και από πολλούς άλλους που δεν θέλουν. Μπορεί πραγματικά όχι μόνο να δικαιοπραγή και να σωφρονή, αλλά και αυτούς που θέλουν ν' αδικούν και ν' ακολασταίνουν να τους εμποδίζη ποικιλοτρόπως, και όχι μόνο να παρουσιάζεται ο ίδιος ευπειθής στο ευαγγέλιο του Χριστού και στους κήρυκές του, αλλά και τους θέλοντας ν' απειθούν να τους φέρη σε υποταγή στην Εκκλησία του Χριστού και στους προϊσταμένους της κατά Χριστόν, όχι μόνο δια της δυνάμεως και εξουσίας που έλαβε από τον Θεό, αλλά και με το να γίνεται τύπος στους υποδιεστέρους σε όλα τα αγαθά· διότι οι αρχόμενοι εξομοιούνται με τον άρχοντα.
5. Χρειάζεται λοιπόν προσπάθεια και βία και προσοχή σε όλους μεν, αλλ' όχι εξ ίσου. Σ' αυτούς που ευρίσκονται σε δόξα, πλούτο και εξουσία, καθώς και στους ασχολούμενους με τους λόγους και την απόκτηση της σοφίας, αν θα ήθελαν να σωθούν, χρειάζεται περισσότερη βία και προσπάθεια, επειδή από την φύσι τους είναι δυσπειθέστεροι. Αυτό μάλιστα γίνεται καταφανές και από τα ευαγγέλια του Χριστού που αναγνώσθηκαν χθες και σήμερα. Πραγματικά, με το θαύμα που ετελέσθηκε στον Λάζαρο και παρέστησε ολοφάνερα ότι αυτός που το έκαμε είναι Θεός οι μεν άνθρωποι του λαού επείσθηκαν και επίστευσαν οι δε τότε άρχοντες, δηλαδή οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, τόσο αμετάπειστοι έμειναν, ώστε να εκμανούν περισσότερο εναντίον του και να θέλουν λόγω φρενοβλαβείας να τον παραδώσουν σε θάνατο, αυτόν που και με όσα είπε και με όσα έπραξε αναφάνηκε κύριος ζωής και θανάτου.
Δεν έχει δε να ειπή κανείς ότι το γεγονός ότι τότε ο Χριστός εσήκωσε επάνω τους οφθαλμούς του και είπε, «Πάτερ, σ' ευχαριστώ που με άκουσες», εστάθηκε εμπόδιο για το να θεωρήσουν ότι αυτός είναι ίσος με τον Πατέρα· διότι αυτός προσθέτει εκεί λέγοντας προς τον Πατέρα, «εγώ δε εγνώριζα ότι πάντοτε με ακούεις, αλλά τα είπα για χάρι του όχλου που παρευρίσκονταν, για να πιστεύσουν ότι εσύ με απέστειλες» (Ιω. 11, 42).
Για να γνωρίσουν δηλαδή αφ' ενός μεν ότι είναι Θεός και έρχεται από τον Πατέρα, αφ' ετέρου δε ότι ενεργεί τα θαύματα όχι εναντίον αλλά με συναίνεσι του Πατρός, εσήκωσε μεν εμπρός σε όλους τους οφθαλμούς του προς τον Πατέρα, είπε δε προς αυτόν εκείνα που αποδεικνύουν ότι αυτός που ωμίλησε επί γης είναι ίσος με τον υψηλά στους ουρανούς Πατέρα.
Έτσι, όπως στην αρχή, όπου επρόκειτο να πλασθή ο άνθρωπος, προηγήθηκε βουλή, έτσι και τώρα στο Λάζαρο, όπου επρόκειτο ν' αναπλασθή ο άνθρωπος, προηγήθηκε βουλή. Αλλά εκεί, που επρόκειτο να πλασθή ο άνθρωπος, είπε ο Πατήρ προς τον Υιό «ας κατασκευάσωμε άνθρωπο» και ο Υιός άκουσε, και έτσι ο άνθρωπος παρήχθηκε στην ύπαρξι· εδώ δε τώρα είπε ο Υιός και ο Πατήρ άκουσε, και έτσι εζωοποιήθηκε ο Λάζαρος.
6. Βλέπετε πόση είναι η ομοτιμία και η ομοβουλία; Διότι η μεν μορφή της προσευχής χρησιμοποιήθηκε για τον παρευρισκόμενο όχλο, τα δε λόγια δεν ήταν λόγια προσευχής, αλλά δεσποτείας και εξουσίας· «Λάζαρε, ελθέ έξω», και αμέσως ο τετραήμερος νεκρός παρουσιάσθηκε σ' αυτόν ζωντανός· άραγε τούτο έγινε με πρόσταγμα αναζωούντος ή με προσευχή ζωοποιούντος; Εφώναξε δε με μεγάλη φωνή επίσης για τους παρευρισκομένους· διότι μπορούσε όχι μόνο με μετρία φωνή, αλλά και με την θέληση μόνο να τον αναστήση, όπως μπορούσε να το κάμη και απέχοντας μακριά και με την πέτρα επάνω στον τάφο. Αλλά και προσήλθε στον τάφο και είπε στους παρευρισκομένους, που εσήκωσαν οι ίδιοι την πέτρα και αισθάνθηκαν τη δυσωδία, κι εφώναξε με μεγάλη φωνή και τον εκάλεσε κι έτσι τον ανέστησε, ώστε και με την όρασί τους (διότι τον έβλεπαν επάνω στον τάφο) και με την όσφρησί τους (διότι αισθάνονταν τη δυσωδία του νεκρού που ήταν ήδη στην τετάρτη ημέρα) και με την αφή (διότι χρησιμοποιώντας τα χέρια τους κατά πρώτον εσήκωσαν την πέτρα από το μνημείο, ύστερα έλυσαν το δέσιμο στο σώμα και το σουδάριο στο πρόσωπο) και με τα αυτιά τους (αφού η φωνή του Κυρίου έφθανε σε όλων τις ακοές) να καταλάβουν όλοι και να πιστεύσουν, ότι αυτός είναι που καλεί τα μη όντα σε όντα, που βαστάζει τα πάντα με τον λόγο της δυνάμεώς του, που και στην αρχή με λόγο μόνο εδημιούργησε τα όντα από μη όντα.
7. Ο μεν άκακος λαός λοιπόν επίστευσαν σ' αυτόν με όλα αυτά έτσι, ώστε να μη κρατούν την πίστι σιωπηρά, αλλά να γίνουν κήρυκες της θεότητός του με έργα και λόγια. Διότι μετά την τετραήμερη έγερσι του Λαζάρου ο Κύριος ευρήκε ένα γαϊδουράκι, που προετοιμάσθηκε από τους μαθητάς, όπως λέγει ο ευαγγελιστής Ματθαίος, εκάθησε σ' αυτό, εισήλθε στα Ιεροσόλυμα κατά την προφητεία του Ζαχαρίου που προείπε, «μη φοβήσαι, θυγατέρα Σιών, ιδού έρχεται ο βασιλεύς σου δίκαιος και σωτήριος, πράος επάνω σε υποζύγιο, σε πωλάρι όνου»(Ζαχ. 9,9· Ματθ. 21,5), Με τα λόγια αυτά ο προφήτης εδείκνυε ότι αυτός είναι ο προφητευόμενος βασιλεύς, που είναι ο μόνος πραγμαπκά βασιλεύς της Σιών διότι, λέγει, ο βασιλεύς σου δεν είναι φοβερός στους παρατηρητάς, ούτε είναι κάποιος βαρύς και κακοποιός, συνοδευόμενος από υπασπιστάς και δορυφόρους, ή σύροντας πλήθος πεζών και ιππέων, ζώντας με πλεονεξία και απαιτώντας τέλη και φόρους, δουλείες και υπηρεσίες αγενείς και επιβλαβείς· αντιθέτως σημαία του είναι η ταπείνωσις, η πτωχεία και η ευτέλεια, εφ' όσον εισέρχεται επάνω σε όνο χωρίς καμμιά έπαρσι. Γι' αυτό αυτός είναι ο μόνος δίκαιος βασιλεύς που σώζει με δικαιοσύνη και αυτός είναι πράος έχοντας ως ιδιότητά του την πραότητα· διότι ο ίδιος ο Κύριος λέγει για τον εαυτό του, «μάθετε από εμένα, ότι είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά».
8. Ο μεν βασιλεύς λοιπόν που ανέστησε τον Λάζαρο εισήλθε τότε στα Ιεροσόλυμα καθήμενος επάνω σε όνο· αμέσως δε όλοι οι λαοί, παιδιά, άνδρες, γέροντες, στρώνοντας τα ενδύματα και παίρνοντας βαΐα από φοίνικες, που είναι σύμβολα νίκης, τον προϋπαντούσαν σαν ζωοποιό και νικητή του θανάτου, τον προσκυνούσαν, τον προέπεμπαν, ψάλλοντας με μια φωνή όχι μόνο έξω, αλλά και μέσα στον ιερό περίβολο, «ωσαννά στον υιό του Δαβίδ, ωσαννά εν τοις υψίστοις». Το ωσαννά λοιπόν είναι ύμνος που αναπέμπεται προς τον Θεό και ερμηνευόμενο σημαίνει «σώσε μας λοιπόν»· η δε προσθήκη «εν τοις υψίστοις» δεικνύει ότι αυτός δεν ανυμνείται μόνο επί γης ούτε από τους ανθρώπους μόνο, αλλά στα ύψη από τους ουράνιους αγγέλους.
9. Όχι δε μόνο τον ανυμνούν και τον θεολογούν έτσι, αλλά στη συνέχεια εναντιώνονται και στην κακόβουλη και θεομάχο γνώμη των Γραμματέων και Φαρισαίων και στις φονικές προθέσεις των. Αυτοί μεν έλεγαν γι' αυτόν φρενοβλαβώς, «αυτός ο άνθρωπος δεν είναι από τον Θεό κι επειδή πραγματοποιεί πολλά θαύματα, αν το αφήσωμε χωρίς να τον θανατώσωμε, όλοι θα πιστεύσουν σ' αυτόν και θα έλθουν οι Ρωμαίοι που θα μας πάρουν την πόλι και το έθνος» (Ιω. 11, 47). Ο δε λαός τι λέγει; «Ευλογημένος ο ερχόμενος στο όνομα του Κυρίου· ευλογημένη η ερχόμενη βασιλεία του πατρός μας Δαβίδ» (Μάρκ. 11, 10). Με την φράσι «ευλογημένος ο ερχόμενος στο όνομα του Κυρίου», υπεδείκνυαν ότι είναι από τον Θεό και Πατέρα και ότι ήλθε στο όνομα του Πατρός, όπως λέγει και ο ίδιος ο Κύριος περί εαυτού, «ότι εγώ ήλθα στο όνομα του Πατρός μου και από τον Θεό εξήλθα και σ' αυτόν πηγαίνω» (Ιω. 8, 42). Με την φράσι δε «ευλογημένη η βασιλεία του πατρός μας Δαβίδ», υπεδείκνυαν ότι αυτή είναι η βασιλεία στην οποία πρόκειται να πιστεύσουν τα έθνη κατά την προφητεία, και μάλιστα οι Ρωμαίοι. Διότι ο βασιλεύς αυτός όχι μόνο είναι ελπίς του Ισραήλ, αλλά και προσδοκία των εθνών κατά την προφητεία του Ιακώβ (Γεν. 49, 10), «δένοντας στην άμπελο την όνο του», δηλαδή τον υποκείμενο σ' αυτόν λαό από τους Ιουδαίους, «και στο κλήμα το πωλάρι της όνου του» (Γεν. 49, 11). Κλάδος δε του κλήματος είναι οι μαθηταί του Κυρίου, προς τους οποίους έλεγε, «εγώ είμαι η άμπελος, εσείς τα κλήματα» (Ιω. 15, 5). Με το κλήμα λοιπόν αυτό συνέδεσε ο Κύριος προς τον εαυτό του το πωλάρι της όνου του, δηλαδή το νέο Ισραήλ από τα έθνη, του οποίου τα μέλη έγιναν κατά χάρι υιοί του Αβραάμ. Εάν λοιπόν η βασιλεία αυτή είναι ελπίς και των εθνών, πώς, λέγουν, αφού επιστεύσαμε σ' αυτήν εμείς, θα φοβηθούμε τους Ρωμαίους;
10. Έτσι λοιπόν οι νηπιάζοντες όχι στα μυαλά αλλά στην κακία, εμπνευσθέντες από το άγιο Πνεύμα, ανέπεμψαν στον Κύριο πλήρη και τέλειον ύμνο, μαρτυρώντας ότι ως Θεός εζωοποίησε τον Λάζαρο ενώ ήταν τετραήμερος νεκρός. Οι δε Γραμματείς και Φαρισαίοι, μόλις είδαν τα θαυμάσια αυτά και τα παιδιά να κράζουν στο ιερό λέγοντας, «αίνος στον σωτήρα μας υιό του Δαβίδ», αγανάκτησαν κι έλεγαν προς τον Κύριο· «δεν ακούεις τι λέγουν αυτά;», πράγμα που έπρεπε μάλλον ο Κύριος να ειπή τότε προς αυτούς, ότι δηλαδή "δεν βλέπετε και δεν ακούετε και δεν καταλαβαίνετε;". Γι' αυτό ο ίδιος αντικρούοντάς τους που τον κατηγορούσαν ότι ανέχεται την υμνωδία που μόνο στον Θεό ταιριάζει, λέγει, ναι, ακούω αυτούς που σοφίζονται από εμέ αοράτως και εκφέρουν τέτοιους λόγους για μένα, εάν δε σιωπήσουν αυτοί, θα κράξουν οι λίθοι (Λουκ. 19, 40). Εσείς όμως δεν ανεγνώσατε ποτέ εκείνον τον προφητικό λόγο, ότι από στόμα νηπίων που θηλάζουν συντόνισες ύμνον(Ματθ. 21, 16); Διότι και τούτο ήταν άξιο μεγάλου θαυμασμού, ότι τα αμόρφωτα και αμαθή παιδιά θεολογούσαν τελείως τον Θεό που ενανθρώπησε για μας, παίρνοντας στο στόμα τους αγγελικό ύμνο· όπως δηλαδή οι άγγελοι έψαλλαν για τη γέννησι του Κυρίου, «δόξα προς τον Θεό στα ύψη και επί γης» (Λουκ. 2, 14· 19, 38), έτσι και αυτά τώρα κατά την είσοδό του αναπέμπουν τον ίδιο ύμνο, λέγοντας, «δόξα στο σωτήρα μας τον υιό του Δαβίδ, δόξα στο σωτήρα μας στα ουράνια» (Ματθ. 21, 9).
11. Αλλά ας νηπιάσωμε κι εμείς αδελφοί, κατά την κακία, νέοι και γέροντες, άρχοντες μαζί και αρχόμενοι, για να ενδυναμωθούμε από τον Θεό, να στήσωμε τρόπαιο και να βαστάσωμε τα σύμβολα της νίκης, όχι μόνο κατά των πονηρών παθών, αλλά και κατά των ορατών και αοράτων εχθρών, ώστε να ευρούμε την χάρι του λόγου για βοήθεια εύκαιρη. Διότι ο νέος πώλος, όπου καταξίωσε ο Κύριος να καθήση για χάρι μας, αν και είναι ένας, προετύπωνε την προς αυτόν υποταγή των εθνών, από τα οποία προερχόμαστε όλοι εμείς, άρχοντες μαζί και αρχόμενοι.
12. Όπως λοιπόν στον Ιησού Χριστό δεν υπάρχει αρσενικό και θηλυκό, ούτε Έλλην ούτε Ιουδαίος, αλλά όλοι είναι ένα κατά τον θείο απόστολο (Γαλ. 3, 28), έτσι σ' αυτόν δεν υπάρχει άρχων και αρχόμενος, αλλά με την χάρι του είμαστε ένα κατά την πίστι σ' αυτόν και ανήκομε στο ένα σώμα της Εκκλησίας του, έχοντας μία κεφαλή, αυτόν και ένα πνεύμα εποτισθήκαμε δια της παναγίας χάριτος του Πνεύματος και ένα βάπτισμα ελάβαμε όλοι και μια είναι η ελπίς όλων και ένας ο Θεός μας, ο επάνω από όλους και δια μέσου όλων και μέσα σε όλους μας (Εφ. 4, 6). Ας αγαπούμε λοιπόν αλλήλους, ας ανεχώμαστε και ας φροντίζωμε ο ένας τον άλλον, αφού είμαστε μέλη αλλήλων διότι το σήμα της μαθητείας μας προς εκείνον, όπως είπε ο ίδιος ο Κύριος, είναι η αγάπη και η πατρική κληρονομία που μας άφησε αναχωρώντας από αυτόν τον κόσμο είναι η αγάπη και η τελευταία ευχή που μας έδωσε ανεβαίνοντας προς τον Πατέρα αναφέρεται στην προς αλλήλους αγάπη μας (Ιω. 13, 33ε.).
13. Ας σπεύδωμε λοιπόν να επιτύχωμε την πατρική ευχή και ας μη αποβάλλωμε την από αυτόν κληρονομία ούτε το σήμα που μας έδωσε, για να μη αποβάλλωμε και την υιοθεσία και την ευλογία και την προς αυτόν μαθητεία, και τότε θα ξεπέσωμε από την ελπίδα που μας αναμένει και θα κλεισθούμε έξω από τον πνευματικό νυμφώνα. Όπως δε πρίν από το σωτηριώδες πάθος, καθώς ο Κύριος εισερχόταν στην κάτω Ιερουσαλήμ, του έστρωναν τα ιμάτια όχι μόνο ο λαός, αλλά και οι πραγματικοί άρχοντες των εθνών, οι Απόστολοι του Κυρίου δηλαδή, έτσι κι' εμείς άρχοντες μαζί και αρχόμενοι, ας στρώσωμε τα έμφυτα ιμάτιά μας, υποτάσσοντας την σάρκα και τα θελήματά της στο πνεύμα. Έτσι όχι μόνο θ' αξιωθούμε να ιδούμε και να προσκυνήσωμε το σωτηριώδες πάθος του Χριστού και την αγία ανάστασι, αλλά και ν' απολαύσωμε την κοινωνία προς αυτόν «διότι», λέγει ο απόστολος, «εάν εγίναμε σύμφυτοι με το ομοίωμα του θανάτου του, είναι φανερό ότι θα γίνωμε σύμφυτοι και της αναστάσεως» (Ρωμ. 6, 5).
14. Αυτήν την ανάστασι είθε να επιτύχωμε όλοι εμείς, με την χάρι και φιλανθρωπία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, στον οποίο πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνησις, μαζί με τον άναρχο Πατέρα του και το ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.
(Γρηγορίου Παλαμά Έργα, ΕΠΕ, τόμος 9, Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»)
ΠΗΓΗ: http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1828
Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017
Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...
Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017
Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...
TIDEON 21-12-2015
Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...
Tideon 14-12-2015
Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...
TIDEON 27-08-2014
Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...
tideon.org 02-05-2013
Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...
Tideon 31-12-2012
Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...
Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012
Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...
tideon 07-11-2011
ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...
ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011
Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου; Για να...
ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010
Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...