Στις 23 Ιουλίου 1943 τόσο η 335 ΜΔ όσο και η 336 είχαν σημαντικές απώλειες σε χειριστές, όταν συμμετείχαν από κοινού στην επιχείρηση Θέτις - την σημαντικότερη αποστολή των Ελληνικών μοιρών δίωξης στην μέση ανατολή!

Έχει παρέλθει πολύς χρόνος από την περίοδο της γερμανικής κατοχής και τα δεινά που επέφεραν στην περιοχή μας τα ναζιστικά στρατεύματα. Και για την περίοδο εκείνη η Ήπειρος είχε βαρύ φόρο αίματος με εκατόμβες θυμάτων στο ενεργητικό της.

Για το λόγο αυτό, πολλά από τα χωριά μας χαρακτηρίζονται σήμερα μαρτυρικά. Η γειτονική Μουσιωτίτσα, το Κομμένο, οι Λιγγιάδες, το Μεσοβούνι, η Παραμυθιά με τους προκρίτους της κ.α.

Είναι όμως, πολλά ακόμα, που σε μικρότερη κλίμακα γνώρισαν τη θηριωδία των κατακτητών. Μέτρησαν τις δικές τους απώλειες, κατέγραψαν το δικό τους πόνο. Σ΄ αυτά συγκαταλέγεται και το χωριό Νικολίτσι, που συναντήθηκε με τη Γερμανική θηριωδία δύο φορές.

Την πρώτη, στις 1 Ιουλίου 1943, όταν βομβαρδίστηκε από τα γερμανικά αεροπλάνα και τη δεύτερη, ένα χρόνο μετά, στις 24 Μαΐου 1944, όταν οι γερμανοί έκαψαν σπίτια του χωριού σε αντίποινα της επίθεσης και ήττας που υπέστησαν την προηγούμενη στο βουνό του χωριού, από τμήματα του ΕΔΕΣ.

(Νικολίτσι 1950. Οι μαθητές, φωτογραφίζονται στα ερείπια του δημοτικού σχολείου. Το διώροφο σχολείο κάηκε από τους γερμανούς σε μια άλλη θηριωδία τους προς το χωριό, όταν στις 24 Μαΐου 1944 το πυρπόλησαν μαζί με πολλά ακόμα σπίτια του χωριού, σε αντίποινα για την ήττα που υπέστησαν την προηγούμενη στα ορεινά του χωριού. Διακρίνονται οι καλοί δάσκαλοι Παναγιώτης Αθανασίου και Ελένη Νικολοπούλου καθώς και ο πρόεδρος Νικολιτσίου Βαγγέλης Σωτηρίου.)

Ο παραπάνω βομβαρδισμός μάλιστα συνδέεται με ένα μεγάλο για την περιοχή μας σαμποτάζ την εποχή εκείνη, τότε που η εθνική αντίσταση διατηρούσε ακόμα τους ιδρυτικούς – αρχικούς της σκοπούς.

Την ανατίναξη της γέφυρας Καλογήρου.

Σήμερα, σ’ αυτή την ιδιότυπη στροφή της ιστορίας μας, δεν πρέπει μόνο να μνημονεύσουμε και να αποτίσουμε φόρο τιμής στα «θύματα της γερμανικής Κατοχής», όπως επίσημα χαρακτηρίζονται. Στοχαστικά και με καλό σύμβουλο την ιστορία μας ας κρατήσουμε μηνύματα και διδαχές, ώστε με ασφάλεια να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας για να πορευτούμε στο μέλλον.

Ας θυμηθούμε τι έγινε στο Νικολίτσι λοιπόν.

Τις πρωινές ώρες (8-10) της 1^η Ιουλίου 1943 ανήμερα της γιορτής των Αγίων Αναργύρων, τον ήχο της καμπάνας επισκίασε ο θόρυβος από τα γερμανικά στούκας, που ξαφνικά έκαναν την εμφάνισή τους στον Λακκιώτικο ουρανό και άδειασαν στο χωριό το πένθιμο φορτίο τους. Κατά μια πιθανή εκδοχή οι γερμανοί βομβάρδισαν το Νικολίτσι γιατί είχαν πληροφορίες ότι εκεί βρισκόταν ο Ναπ. Ζέρβας.

Τα αεροπλάνα εμφανίστηκαν από το Μπαλντενέζι με κατεύθυνση τις Παπαδάτες. Αφού έκαναν στροφή, έφταναν πάνω από τα σπίτια του χωριού και επιλεκτικά έριχναν τις βόμβες τους. Από το βομβαρδισμό έγιναν πολλές καταστροφές και δυστυχώς θρηνήσαμε και εδώ θύματα.

Οι Νικολιτσιώτες Βέκιος Αριστείδης Υπολοχαγός και Ευάγγελος Ναστούλης αντάρτης που μετείχαν στην επιχείρηση.

Η παρουσία των αεροπλάνων ήταν ξαφνική. Κανείς δεν πρόλαβε να συνειδητοποιήσει τι επρόκειτο να συμβεί και μόνο όταν τα αεροπλάνα άρχισαν να χαμηλώνουν και έπεσε η πρώτη βόμβα έσπευσαν να προφυλαχθούν. Δυστυχώς όμως δεν πρόλαβαν όλοι να καλυφθούν.

Σκοτώθηκαν οι Χρήστος Κ. Τζόλος (14), Λάμπρος Οικονόμου (85) από θραύσματα βόμβας και ο Τούσης Κωνσταντίνος (20) ο οποίος γαζώθηκε από αεροπλάνο. Σοβαρά τραυματίστηκαν οι Χρήστος Τζόλος και Ελευθερία Τζόλου. Επίσης καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς πολλά σπίτια του χωριού.

Μια από τις βόμβες έπεσε πάνω σε ένα πουρνάρι, στη θέση Κιάφα, στα ψηλά του χωριού. Σπάζοντας ένα από τα κλωνάρια του έχασε την κατευθυντικότητά της και πέφτοντας πλάγια στο έδαφος δεν εξερράγη. Αφού ειδοποιήθηκε το αρχηγείο του ΕΔΕΣ, που είχε έδρα στην περιοχή (Δερβίζιανα), κατέφθασαν στο χωριό οι αντάρτες με επικεφαλή τον Πρεβεζάνο ταγματάρχη Απόστολο Χαλιμά.

Μαζί τους και οι σύμμαχοι αξιωματικοί, ο Νεοζηλανδός Τομ Μπάρνες¹ και ο Άγγλος Χάρρυ Μίλλερ που δρούσαν στην περιοχή μας². Οι ξένοι σαμποτέρ απασφάλισαν τη βόμβα και 3 μέρες αργότερα με μουλάρι την μετέφεραν στη Φιλιππιάδα όπου και χρησιμοποίησαν τη γόμωση της για την ανατίναξη της γέφυρας Καλογήρου. Στην επιχείρηση συμμετείχε υποστηρικτικά και οι ομάδες Παπαδατών και Άσσου.

(Φωτογραφία του γεφυριού του Fred Boissonnas 100 χρόνια πριν. Ο κ. Σπύρος Μαντάς, πρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών, σε έρευνά του σχετικά με τη «Γέφυρα Καλογήρου», αναφέρει χαρακτηριστικά: «…Στα σκληρά χρόνια της Κατοχής, τη νύχτα από 4η προς 5η Ιουλίου του 1943, ανατινάζεται και χάνεται οριστικά το δίτοξο -όπως στην αρχή – γεφύρι του Καλόγηρου ….».)

Η επιχείρηση θεωρήθηκε επιτυχής, με τραγική εξαίρεση τους δυο νεκρούς Παπαδιώτες στη μάχη που επακολούθησε με τους Ιταλούς (Γεώργιο Τσεκλιά και Γεώργιο Γούση), αφού η γέφυρα Καλογήρου ήταν ζωτικής σημασίας για τις χερσαίες μεταφορές στην περιοχή.

Το ημερολόγιο έγραφε 4 ξημερώματα 5ης Ιουλίου 1943.

Σημειώσεις

1: Ο Νεοζηλανδός συνταγματάρχης Τομ Μπάρνες, είχε σταλεί στην Ελλάδα από το στρατηγείο Ανατολής σαν ειδικός στα σαμποτάζ και στις ανατινάξεις. Λίγους μήνες πριν, στις 25 προς 26 Νοεμβρίου 1942, ήταν από τους επικεφαλείς της σημαντικότερης επιχείρησης της Ελληνικής εθνικής αντίστασης. Της ανατίναξης της γέφυρας Γοργοποτάμου.

2: Οι Τομ και Μίλλερ, όπως αναφέρονταν σ’ αυτούς ο συγχωριανός μας Ευάγγελος Ναστούλης που μετείχε στην επιχείρηση μαζί με τους Θεόδωρο Ζήση και Βέκιο Αριστείδη.

Πηγή: Περιβαλλοντικός Πολιτιστικός Σύλλογος Δήμου Θεσπρωτικού , Αβέρωφ

Οι σκοποί της εκστρατείας των Γερμανών εναντίον της Ρωσίας (Επιχείρηση ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΣΣΑ), παρά τις εντυπωσιακές τους επιτυχίες, δεν επιτεύχθηκαν. Επακολούθησε ο τρομερός χειμώνας 1941-42, ο οποίος βρήκε τις γερμανικές στρατιές στις απέραντες στέπες της Ρωσίας, πριν τη Μόσχα και το Λένινγκραντ.

Θεωρούμε πως το παρόν άρθρο του M.Blondet θα πρέπει να διαβαστεί με προσοχή από τους αναγνώστες μας καθότι αποκαλύπτει μια άγνωστη πτυχή της συμμαχικής δραστηριότητας στον Β'ΠΠ. 

Στις 2 Ιουνίου 1941, στο χωριό Κοντομαρί Χανίων, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 23(;) άνδρες, ως αντίποινα για τις εκτελέσεις και την σφαγή πολλών Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που είχαν πέσει μέσα στους θάμνους. Πτώματα Γερμανών είχαν εντοπιστεί κοντά στο χωριό. Οι Γερμανοί όρμησαν στα σπίτια, έβγαλαν όλο τον κόσμο έξω, ξεχώρισαν τους άνδρες και τους εκτέλεσαν σε παρακείμενο ελαιώνα!

Το Κίνημα (εναντίον της κυβερνήσεως Ιωάννου Μεταξά) της αγγλικής 'SoE' στα Χανιά και το διάγγελμα των (πρακτόρων της) Μητσοτάκη - Βαφειάδη - πρέσβυ Πάλερετ της 29ης Ιουλίου 1938...

“Στο τέλος, οι Ιταλοί θα τον κρεμάσουν τον δικτάτορά των”, έγραφε προφητικά ο Ιωάννης Μεταξάς στο Ημερολόγιό το 1940…

Ένα από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα των ναζί στην χώρα μας, κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής 1941-1944, ήταν το Ολοκαύτωμα των κατοίκων στους Πύργους (Κατράνιτσα) Εορδαίας, το δεύτερο σε αριθμό νεκρών μετά τα Καλάβρυτα (με 818 θύματα) μαρτυρικό Ελληνικό χωριό. Ένα χωριό που αφανίστηκε στην κυριολεξία από τους υπανθρώπους του ναζιστικού Γ΄ Ράϊχ και οι κάτοικοί του, πάνω από 318 άτομα, βρήκαν το θάνατο με απίστευτες μεθόδους που δεν τις χωράει ανθρώπου νους...



Η ιστορία των Πύργων Εορδαίας Κοζάνης, της Κατράνιτσας όπως ήταν γνωστή στο παρελθόν, είναι μια ιστορία γεμάτη αγώνες, θυσία και δόξα.

Το ξημέρωμα της 24ης Απριλίου 1944 οι Γερμανοί μαζί με τους ντόπιους συνεργάτες τους, περικύκλωσαν το χωριό κι έστησαν τα πολυβόλα σε καίρια σημεία. Ο αγώνας για την μεγάλη Γερμανία τους είχε μετατρέψει σε λαβωμένο θηρίο που στο πέρασμά του δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Μάζεψαν τους χωριανούς σε δύο σημεία ένα στην πάνω συνοικία και ένα στην κάτω. Πριν καλά-καλά ξυπνήσουν, παιδιά-γυναίκες- ηλικιωμένοι, δεν κατάλαβαν τι συνέβαινε και ο φόβος άρχισε να τους κυριεύει. Προσπάθησαν να τρέξουν, να κρυφτούν μήπως και γλιτώσουν, πίστευαν πως όντας άοπλοι λίγο φιλότιμο θα υπήρχε στις σιδερένιες καρδιές των κατακτητών. Όμως μάταια! Δεν ήξεραν πως η λέξη φιλότιμο δεν υπάρχει στην Γερμανική γλώσσα.

Τα πολυβόλα μούγκριζαν, οι σφαίρες βροχή, τα κορμιά σωριάζονταν άψυχα στο χώμα, άλλοι κλείνονταν σε αχυρώνες και καίγονταν ζωντανοί, άλλοι σκοτώνονταν στα σπίτια τους, σε ρέματα και βουνοπλαγιές.

Απόγνωση και πανικός συνοδεύει όσους προσπαθούν να καταφύγουν στο βουνό. Βρίσκουν καταφύγιο στις ρεματιές και τις σπηλιές. Όμως νιώθουν ότι οι κατακτητές τους πλησιάζουν. Φιμώνουν τα βρέφη να μην κλαίνε τα σκεπάζουν με κλαδιά ή τα κρύβουν οι μανάδες μέσα στα φορέματά τους. Δυστυχώς συλλαμβάνονται και εκτελούνται ομαδικά 95 γυναικόπαιδα.

Μέσα στο χωριό στον μεσαίο Μαχαλά, όσοι συλλαμβάνονται οδηγούνται κοντά στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης και σε παρακείμενη αχυρώνα καίγονται ζωντανοί 180 άνθρωποι. Στην συνοικία των Σεβαστειανών σκοτώνουν εν ψυχρώ 35 ανυπεράσπισταγυναικόπαιδα.

Στον κάτω Μαχαλά έχουν συγκεντρώσει σχεδόν όλους τους επιζήσαντες και αφού διαχωρίζουν τους άντρες από τα γυναικόπαιδα στήνουν τα πολυβόλα απέναντι από τους άνδρες. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή μοτοσικλετιστής ακυρώνει την εκτέλεσή τους με νέα διαταγή, για μεταφορά των συλληφθέντων σε χάνι της Πτολεμαΐδας.

Αφήνουν πίσω τους δοσίλογους συνεργάτες τους να ολοκληρώσουν τον αφανισμό του χωριού με την λεηλασία. Αυτοί με την σειρά τους αφού αρπάζουν τα πάντα, για μέρες μεταφέρουν τα λάφυρα και την δόξα της Κατράνιτσας. Έρχεται στο τέλος η φωτιά για να αποτελειώσει ότι έμεινε όρθιο. Οι καπνοί υψώνονταν από σπίτια – αχυρώνες – στάβλους, το αίμα, η καμένη σάρκα βεβαίωναν μια καταστροφή χωρίς προηγούμενο, χωριό ερημωμένο, άψυχα κορμιά που περίμεναν την ταφή τους μαρτυρούν τις φρικαλεότητες του κατακτητή.

Ο θλιβερός απολογισμός, 318 καταγεγραμμένα θύματα!

ΑΘΑΝΑΤΟΙ

Ο λαός θέλοντας να χαρακτηρίσει το ολοκαύτωμα αυτό δίκαια το ονόμασε σφαγή, γιατί έτσι μόνο μπορεί να χαρακτηριστεί ο τρόπος με τον οποίο διαπράχθηκε. Το γεγονός αυτό δεν πέρασε στην ιστορία, είναι ακόμη ζωντανό στην μνήμη των πιο ηλικιωμένων, στην μνήμη των ανθρώπων που έχασαν τόσο άδικα τις οικογένειές τους και φέρουν αιώνιο το πένθος...

Πηγή: farosthermaikou.blogspot.gr, Περί Πάτρης

6 Απριλίου 1941 η Γερμανική επίθεση στην Ελλάδα.

Ο Δημήτριος Ίτσιος γεννήθηκε το 1906 στην ακόμα σκλαβωμένη τότε Μακεδονία απο βλάχους γονείς. Παντρεύτηκε την Άννα Κ. Νανοπούλου, με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά, την Μαρία και τον Αναστάση. Με την κύρηξη του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου επιστρατεύθηκε ώς έφεδρος λοχίας και υπηρετούσε στο Μπέλες, πάνω απο τα Άνω Πορόια.