
Τράπεζα Ἰδεῶν
Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
info@tideon.org
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο Άγιος Μεγαλομάρτυς Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος ανήκει στη χορεία των μεγαλομαρτύρων και είναι από τους λαοφιλεστέρους Αγίους της Εκκλησίας μας. Έζησε κατά τα τέλη του 3ου αιώνος μ.Χ. και τας αρχάς του 4ου επί της βασιλείας του Διοκλητιανού.
Η εποχή του υπήρξε εποχή σκληρών διωγμών και εξοντωτικών κατά της Χριστιανικής Πίστεως. Ο Γεώργιος είχε μεγάλο αξίωμα. Ήτο κόμης και διακρινόταν σ' όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις για την γενναιότητά του και την ανδρεία του.
Παρ' όλη τη δόξα όμως και τις τιμές δεν αρνήθηκε να θυσιάση τα πάντα και να ομολογήση με παρρησία ενώπιον του αυτοκράτορος και πολλών αρχόντων την χριστιανική του πίστιν. Υπέμεινε βασανιστήρια πολλά και φρικτά που στο τέλος τον ανέδειξαν Μεγαλομάρτυρα.
Πολλά είναι τα θαύματα του Αγίου Γεωργίου. Όχι μόνον αυτά που αναφέρονται στο μικρό αυτό φυλλάδιο, αλλά και πολλά άλλα που πάντοτε και σήμερα εκτελεί σ' όσους προσφεύγουν με πίστι στις πρεσβείες του. Πολλοί ναοί τιμώνται επ' ονόματι του Αγίου Γεωργίου, δείγμα κι' αυτό της αγάπης του λαού προς τον Άγιον, και πολλοί φέρουν το όνομά του. Δείγμα τιμής από μέρους μας προς τον Άγιον, αγαπητέ αναγνώστα, είναι βέβαια και ο εορτασμός της μνήμης του και αι πανηγύρεις, αλλά πιο μεγάλο δείγμα τιμής είναι η μίμησις της αγίας ζωής του, γιατί «τιμή μάρτυρος» είναι η «μίμησις μάρτυρος». Μίμησις της ομολογίας, της μαρτυρικής, της αγίας ζωής του.
Ομολογητής ο κόμης Γεώργιος
Ο Μεγαλομάρτυς Γεώργιος γεννήθηκε στην Καππαδοκία από ευσεβείς γονείς, και έμεινε ορφανός από πατέρα σε ηλικίαν δέκα ετών. Η μητέρα του τον έφερε μαζί της στην Παλαιστίνη όπου ήταν η Πατρίδα της και είχε και τα κτήματά της. Ο Γεώργιος καίτοι νεαρός κατατάχθηκε στο στρατό, όπου μάλιστα προήχθη σε μεγάλα αξιώματα, ώστε να παίρνη μέρος και στις συνελεύσεις των ανωτάτων αξιωματούχων του Κράτους. Ο Διοκλητιανός τον εκτιμούσε πολύ.
Από την εποχή του αυτοκράτορος Δεκίου μέχρι την εποχή που ανέλαβε τον θρόνον ο Διοκλητιανός, το 284 μ. Χ., η Χριστιανική Εκκλησία επειδή είχεν ειρήνη αυξήθηκε πάρα πολύ. Οι Χριστιανοί είχαν πάρει πολλές δημόσιες θέσεις, είχαν κτίσει πολλούς και μεγάλους ναούς, είχαν κτίσει σχολεία και είχαν οργανώσει και την διοίκηση και την διαχείρισι των εκκλησιών και της Φιλανθρωπίας.
Ο Διοκλητιανός όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του εργάσθηκε στην αρχή για την οργάνωσι του αχανούς Κράτους του. Προσέλαβε στρατηγούς ως βοηθούς του και τους ωνόμασε αυτοκράτορας και Καίσαρας και αφού επέτυχε να υποτάξη τους εχθρούς του Κράτους του, και να σταθεροποιήση τα σύνορά του, στράφηκε στα εσωτερικά ζητήματα. Δυστυχώς στράφηκε εναντίον της Χριστιανικής θρησκείας για ν' ανορθώση την ειδωλολατρίαν και θεοποιήση την ιδέα του αυτοκράτορος. Γι΄ αυτό λοιπόν τον λόγον εκάλεσε τους βοηθούς του Καίσαρα το 303 μ. Χ. και τους στρατηγούς στην πρωτεύουσα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους σε τρεις γενικές συγκεντρώσεις. Μεταξύ τους βρισκόταν και ο Γεώργιος που διακρίθηκε πολλές φορές στους πολέμους.
Συγκεντρώθηκαν λοιπόν όλοι, για να πάρουν αποφάσεις για την εξόντωσι και τον αφανισμό της χριστιανικής πίστεως. Πρώτος εμίλησε ο Διοκλητιανός και επέβαλε σ' όλους ν' αναλάβουν τον εξοντωτικό αγώνα εναντίον του Χριστιανισμού. Όλοι υποσχέθηκαν ότι θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια, για να εξαλείψουν την Χριστιανική θρησκεία από το Ρωμαϊκό Κράτος. Τότε ο γενναίος Γεώργιος στάθηκε στον μέσον του συνεδρίου και είπε: Γιατί, βασιλεύ και άρχοντες, θέλετε να χύσετε αίμα δίκαιον και άγιον και να εξαναγκάσετε τους χριστιανούς να προσκυνούν και να λατρεύουν τα είδωλα; Και διεκήρυξε την αλήθεια της Χριστιανικής θρησκείας και την Θεότητα του Χριστού.
Μόλις ετελείωσε, συγχύσθηκαν όλοι με την ομολογία του αυτή, και προσπάθησαν να τον πείσουν να μετανοήση για όσα είπε για να καταπραϋνθή και ο Διοκλητιανός. Αλλά ο Γεώργιος ήταν σταθερός και με θάρρος διεκήρυττε την χριστιανικήν πίστιν του.
Στη φυλακή. Βασανιστήρια
Ωργισμένος ο Διοκλητιανός διέταξε να τον κλείσουν στην φυλακή και να του περισφίξουν τα πόδια του στο ξύλο και πάνω στο στήθος του να του βάλουν μεγάλη και βαρειά πέτρα, αφού τον ξαπλώσουν ανάσκελα.
Το άλλο πρωί ο Διοκλητιανός διέταξε να του παρουσιάσουν τον Γεώργιον, για να τον ανακρίνη. Και πάλιν ο Γεώργιος έμεινε ακλόνητος στην ομολογία του, και παρ' όλες τις κολακείες και τις υποσχέσεις που του έδωσε ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός, διεκήρυττε την πίστι του και μιλούσε για τους ουράνιους θησαυρούς. Τότε, αφού ωργίσθηκε ο Διοκλητιανός, διέταξε τους δημίους να δέσουν τον Άγιον σ' ένα μεγάλον τροχόν για να κομματιασθή το σώμα του. Μάλιστα ειρωνεύθηκε την ανδρεία του Αγ. και τον κάλεσε να προσκυνήση τα είδωλα. Ο Άγιος Γεώργιος ευχαρίστησε τον Θεόν που τον αξίωνε να δοκιμασθή και δέχθηκε με ευχαρίστησι να υποστή το φοβερό αυτό μαρτύριο, με το οποίον θα κομματιαζόταν σε μικρά και λεπτά κομμάτια ολόκληρο το σώμα του, επειδή γύρω - γύρω από τον τροχόν υπήρχαν μπηγμένα κοφτερά σίδερα, που έμοιαζαν με μαχαίρια. Πράγματι μόλις ο τροχός κινήθηκε, τα κοφτερά σίδερα άρχισαν να κόβουν το σώμα του. Τότε ακούσθηκε μια φωνή από τον ουρανόν που έλεγε: «Μη φοβάσαι Γεώργιε, γιατί εγώ είμαι μαζί σου» και αμέσως ένας άγγελος ελευθέρωσε τον άγιον, αφού τον έλυσε από τον τροχόν και θεράπευσε όλο το καταπληγωμένο σώμα του.
Ο Γεώργιος αφού απέκτησε το θαυμάσιο παράστημά του και με αγγελικήν όψι παρουσιάστηκε στο Διοκλητιανό που με άλλους είχε πάει να κάνη θυσία. Μόλις τον είδαν, έμειναν όλοι έκθαμβοι και απορημένοι. Μάλιστα μερικοί ισχυρίζοντο ότι είναι κάποιος που του μοιάζει, και άλλοι ότι είναι φάντασμα. Όπως εσχολίαζαν το γεγονός εμφανίσθηκαν μπροστά στο βασιλιά δύο από τους αξιωματικούς του, ο Πρωτολεών και ο Ανατόλιος με χίλιους στρατιώτες και ωμολόγησαν την πίστι τους στον Χριστό. Ο Διοκλητιανός θύμωσε τόσο που έγινε έξαλλος και διέταξε να τους σκοτώσουν, πράγμα που έγινε.
Έπειτα διέταξε να γεμίσουν αμέσως ένα λάκκον με ασβέστη και νερό και να ρίξουν μέσα τον Γεώργιον και να τον αφήσουν τρεις ημέρες και τρεις νύκτες, έτσι που να διαλυθούν και αυτά τα κόκκαλά του.
Οι δήμιοι πράγματι έρριξαν τον Άγιο στο ζεματιστό ασβέστη και έκλεισαν και το στόμιο του λάκκου. Ύστερα από τρεις ημέρες ο Διοκλητιανός έστειλε στρατιώτες ν' ανοίξουν τον λάκκο, οπότε βρήκαν τον Άγιον Γεώργιον όρθιον μέσα στον ασβέστη και προσευχόταν. Το γεγονός εντυπωσίασε και προκάλεσε θαυμασμό και ενθουσιασμό στο λαό που εφώναζε ότι «ο Θεός του Γεωργίου είναι Μεγάλος». Και ο Διοκλητιανός ζήτησε εξηγήσεις από τον Γεώργιον, πού έμαθε τις μαντικές τέχνες και πώς τις χρησιμοποιεί. Ο Γεώργιος τότε του απάντησε ότι ήταν τα γεγονότα αποτελέσματα της Θείας Χάριτος και Δυνάμεως και όχι έργα μαγείας και γοητείας.
Ο Διοκλητιανός ωργισμένος διέταξε να του φορέσουν πυρακτωμένα παπούτσια με σιδερένια καρφιά και να τον εξαναγκάζουν να περιπατή. Και ο άγιος προσευχόταν και περιπατούσε χωρίς να πάθη τίποτα. Πάλιν διέταξε να τον φυλακίσουν και σκέφθηκε να συγκαλέση τους άρχοντες, για να συσκεφθούν τι έπρεπε να κάμουν στον Γεώργιον. Και αφού τον έδειραν τόσον πολύ με μαστίγια και κατεπλήγωσαν ολόκληρο το σώμα του αγίου, τον παρουσίασαν στον Διοκλητιανό, ο οποίος έμεινε έκπληκτος βλέποντας τον Γεώργιον να λάμπη σαν Άγγελος. Σκέφθηκε λοιπόν, ότι αυτό το φαινόμενο γίνεται με τις μαγείες. Γι' αυτό κάλεσε τον μάγον Αθανάσιον, για να λύση τα μάγια του Γεωργίου.
Μένει αβλαβής απ' το δηλητήριον
Ήλθε πράγματι ο μάγος Αθανάσιος και κρατούσε στα χέρια του δυο πήλινα αγγεία, στα οποία υπήρχε δηλητήριον. Μάλιστα στο πρώτον υπήρχε το δηλητήριον που αν το έπινε κανείς θα τρελαινόταν και στο δεύτερο, τέτοιο, ώστε πίνοντάς το να πεθάνη.
Πράγματι ωδήγησαν τον άγιο στο Διοκλητιανό και στον μάγο Αθανάσιον. Ο βασιλεύς διέταξε να του δώσουν να πιη το πρώτον δηλητήριον. Και ο άγιος χωρίς δισταγμό ήπιε το δηλητήριον του πρώτου δοχείου αφού προηγουμένως προσευχήθηκε λέγοντας «Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, ο ειπών καν θανάσιμόν τε πίωσιν ου μη αυτούς βλάψη θαυμάστωσον νυν τα ελέη σου». Και δεν έπαθε τίποτα απολύτως.
Μόλις είδαν ότι δεν έπαθε τίποτα, ο βασιλεύς διέταξε να του δώση ο μάγος και το δεύτερον το θανάσιμον. Το ήπιε και αυτό χωρίς να πάθη το παραμικρό. Τότε όλοι έμειναν έκπληκτοι μόλις είδαν το θαύμα αυτό. Ο Διοκλητιανός εξακολουθούσε να επιμένη ότι για να μην πεθάνη ο Γεώργιος είχε δικά του μάγια. Ο μάγος Αθανάσιος που ήξερε πόσο δραστικά ήταν τα δηλητήρια που έδωσε στον Άγιο Γεώργιο αφού εγονάτισε μπροστά στον μάρτυρα ωμολόγησε την Πίστιν του στον Αληθινόν Θεόν. Τότε ο Διοκλητιανός διέταξε και εφόνευσαν τον Αθανάσιον αμέσως. Εκείνη την στιγμή έφθασε και η γυναίκα του Διοκλητιανού Αλεξάνδρα, η οποία ωμολόγησε την πίστιν της στον Αληθινόν Θεόν. Και ο σκληρός και άκαρδος Διοκλητιανός διέταξε να την φυλακίσουν και την επομένην να της κόψουν το κεφάλι. Η Αλεξάνδρα ενώ προσευχόταν στην φυλακή παρέδωσε την ψυχή της στα χέρια του Θεού.
Μαρτυρικόν τέλος του Μεγαλομάρτυρος
Ο άγιος Γεώργιος κλείσθηκε στην φυλακή και την νύκτα είδε στο όνειρό του τον Χριστόν, ο οποίος του ανήγγειλε ότι θα πάρη τον στέφανον του μαρτυρίου και θα αξιωθή της αιωνίου ζωής. Σαν εξημέρωσε διατάχθηκαν οι στρατιώτες να παρουσιάσουν μπροστά του τον άγιον. Πράγματι ο Άγιος Γεώργιος εβάδιζε γεμάτος χαρά προς τον βασιλέα, επειδή προγνώριζε ότι έφθασε το τέλος του. Μόλις λοιπόν τον αντίκρυσε ο Διοκλητιανός του πρότεινε να πάνε στο ναό του Απόλλωνος για να θυσιάση στο είδωλόν του. Αφού μπήκε ο Γεώργιος στο ναό εσήκωσε το χέρι του και αφού έκανε το σημείο του σταυρού διέταξε το είδωλον να πέση. Αμέσως το είδωλον έπεσε και κομματιάσθηκε.
Ο ιερέας των ειδώλων και ο λαός τόσον πολύ εθύμωσαν που φώναζαν στον Βασιλέα να θανατώση τον Γεώργιον. Ο Διοκλητιανός εξέδωκε τότε διαταγήν, και ο δήμιος του απέκοψε την κεφαλήν.
Τα θαύματα του Αγίου μετά το μαρτύριον
1) Το θαύμα της μεταφοράς της κολώνας
Μια γυναίκα αγόρασε μια κολώνα και δεν μπορούσε να τη στείλη στην Ρώμη που κτιζόταν εκεί μια εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Είδε λοιπόν στο όνειρό της τον Άγιον ο οποίος μαζί της εσήκωσε την κολώνα και την έρριξαν στη θάλασσα. Η κολώνα βρέθηκε στη Ρώμη με μια επιγραφή, να τεθή στο δεξί μέρος της εκκλησίας.
2) Σωτηρία του αιχμαλώτου στρατιώτου
Στην Παφλαγονίαν του Πόντου τιμούσαν πολύ τον Άγιον και μάλιστα είχαν κτισθή προς τιμήν του πολλοί ναοί. Όλοι ετιμούσαν τον Άγιον τόσο ώστε κάθε οικογένεια να ονομάζη ένα από τα άρρενα παιδιά της Γεώργιον. Αυτό συνέβη και σε μια καλή και ευσεβή οικογένειαν. Εμεγάλωσε το παιδί της το οποίον ήταν φρόνιμο, ηθικό, συνετό και σε ηλικία είκοσι χρονών το κάλεσαν στον στρατόν. Στις μάχες που έγιναν εναντίον των βαρβάρων πολλοί χριστιανοί έπεσαν σε ενέδρα των βαρβάρων, μεταξύ των οποίων και ο νεαρός Γεώργιος, και άλλους κατέσφαξαν, άλλους εκράτησαν ως υπηρέτας και άλλους επώλησαν ως δούλους. Ο Γεώργιος έγινε υπηρέτης κάποιου αξιωματικού, ο οποίος τον εξετίμησε πολύ.
Οι γονείς του Γεωργίου για ένα ολόκληρο χρόνο επενθούσαν και έκλαιγαν απαρηγόρητοι για το χαμένο τους παιδί. Καθημερινά επήγαιναν στην εκκλησίαν και γονατιστοί παρακαλούσαν με θερμή πίστι τον θεόν να τους φανερώση τι απέγινε ο αγαπημένος τους υιός.
Και ο Γεώργιος από την εξορίαν του προσευχόταν στον Θεό να τον απαλλάξη από την σκλαβιά και να τον αξιώση να συναντηθή με τους αγαπημένους του γονείς. Επέρασε λοιπόν ένας χρόνος από τότε που εξαφανίσθηκε. Έφθασε μάλιστα και η γιορτή του Αγ. Γεωργίου, και οι γονείς που πάντα είχαν την ελπίδα ότι ο υιός τους ζη εκάλεσαν τους συγγενείς τους για δείπνον.
Ο αξιωματικός αφέντης του Γεωργίου εζήτησε πριν από τον δείπνον να του πλύνη τα πόδια και γι' αυτό ο Γεώργιος εζέσταινε νερό. Ολόκληρη την ημέρα ο Γεώργιος έκλαιγε και παρακαλούσε τον Άγ. Γεώργιον που γιόρταζε, να τον ελευθερώση και να τον οδηγήση κοντά στους γονείς του. Μόλις το νερό έβρασε και το έβαλε στην στάμνα και το ετοίμασε για τον κύριόν του, εμφανίσθηκε μπροστά του ο Άγ. Γεώργιος έφιππος σ' ένα άσπρο άλογο και ανέβασε τον νέον στο άλογο και αμέσως τον έφερε στο σπίτι του την ώρα που ευρίσκοντο όλοι οι καλεσμένοι στο τραπέζει. Έμειναν όλοι έκθαμβοι και όταν συνήλθαν ερωτούσαν τον Γεώργιον να τους πη πως βρέθηκε εκεί. Και εκείνος τους αφηγήθηκε το θαύμα με κάθε λεπτομέρεια. Και όλοι γεμάτοι χαρά, εδόξαζαν τον Θεόν και τον Μεγαλομάρτυρα Γεώργιον.
Υπάρχει και Βυζαντινή παράστασις του θαύματος αυτού, που έχει τον Άγιον στο άλογο και ένα νέον που κρατά την αργυράν στάμναν.
3) Το θαύμα της επιστροφής του υιού της χήρας
Ένα παρόμοιον θαύμα με το προηγούμενον είναι και αυτό με τον υιόν της χήρας.
Εις την Μυτιλήνην ήλθαν πειρατές από την Κρήτην για να κλέψουν, λεηλατήσουν και αιχμαλωτίσουν όσον το δυνατόν περισσότερους ημπορούσαν. Εσκέφθησαν να κάνουν την επιδρομή τους την ημέρα της γιορτής του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου που όλοι θα ευρίσκονταν στην εκκλησία συγκεντρωμένοι. Πράγματι οι κουρσάροι έκαναν την επίθεσίν τους και μεταξύ των αιχμαλωτισθέντων ήταν και ένας ωραιότατος νέος, ο υιός μιας πλουσίας χήρας.
Οι κουρσάροι τον εχάρισαν στον Αμμούν της Κρήτης ο οποίος τον έβαλε υπηρέτην της τραπέζης του.
Η μάνα του από τη στιγμή που χάθηκε ο γυιός της έκλαιγε και παρακαλούσε τον Θεόν και τον Άγ. Γεώργιον να της φανερώση το χαμένο της παιδί. Ο μεγαλομάρτυς Γεώργιος δεν εβράδυνε να εκπληρώση τον πόθον της πονεμένης εκείνης μάνας. Και ενώ ετοιμαζόταν ο νέος να προσφέρη στον Αμιράν κρασί, τον άρπαξε ο Άγ. Γεώργιος και τον μετέφερε στην μάνα του. Και οι δύο δεν επίστευαν στα μάτια τους για το συμβάν και όταν συνήλθαν εδόξαζαν τον Θεόν και τον Άγιον για τον παράξενον τρόπον της απελευθερώσεως.
4) Το θαύμα της ευεργεσίας του Αγίου προς το ευσεβές παιδί και η τιμωρία των ασεβών
Στην Παφλαγονία υπήρχε ένας μεγάλος Ναός προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου, και στην πλατεία του ναού τα παιδιά έπαιζαν διάφορα παιγνίδια. Ένα από τα παιδιά αυτά δεν μπορούσε να νικήση σε κανένα από τα πολλά αγωνίσματα γι' αυτό το ειρωνεύονταν και το περιγελούσαν. Τότε στράφηκε προς την εικόνα του Αγίου Γεωργίου και τον παρεκάλεσε να τον βοηθήση να νικήση και υποσχέθηκε ότι θα του πρόσφερε ένα σφουγγάτον, δηλαδή φαγητό από αυγά τηγανισμένα με κρεμμύδια και μυρωδικά.
Μόλις έκανε το τάξιμο άρχισε να παλαίη με άλλα παιδιά τα οποία και ενίκησε. Αμέσως επήγε στο σπίτι του μόνος του έφτειαξε το σφουγγάτον και το έβαλε μπροστά στην εικόνα του Αγίου. Ύστερα από λίγη ώρα έφθασαν εκεί τρεις νέοι για να προσκυνήσουν και μόλις είδαν το σφουγγάτον σκέφθηκαν να το φάνε. Και είπαν μεταξύ τους: «Ο Άγιος τί τα θέλει αυτά; Μήπως πρόκειται να τα φάη;». Εκάθισαν λοιπόν και έφαγαν το σφουγγάτον στα σκαλοπάτια της εκκλησίας. Όταν θέλησαν να φύγουν δεν ημπορούσαν να σηκωθούν, διότι είχαν κολλήσει στα μαρμάρινα σκαλοπάτια. Έκαμαν τότε φτηνά τάματα στον Άγιον για να ξεκολλήσουν αλλά τίποτα. Όταν έκαμαν ακριβό τάμα, ήτοι να δώση ο καθένας από ένα φλωρί, τότε μόνο μπόρεσαν να ξεκολλήσουν και ν' απελευθερωθούν. Μόλις λοιπόν βγήκαν από την εκκλησία και πήραν θάρρος, είπαν προς τον Άγιον: «Άγιε Γεώργιε, τα σφουγγάτα σου τα πωλείς ακριβά και γι' αυτό και εμείς τίποτα πια δεν θα αγοράσουμε από σένα».
5) Θαύμα του Μεγαλομάρτυρος στον Σαρακηνόν
Κάποιος Σαρακηνός ταξειδιώτης, (ανεψιός του βασιλιά της Συρίας), σαν είδε την θαυμάσια εκκλησία του Αγ. Γεωργίου διέταξε τους υπηρέτες του να μεταφέρουν τις αποσκευές τους και να τις βάλουν στο νάρθηκα της εκκλησίας επειδή θα διέμεναν εκεί για να ξεκουραστούν και ύστερα θα συνέχιζαν το δρόμο τους. Όμως απήτησε να βάλουν και τας δώδεκα καμήλους μέσα στην εκκλησία. Οι ιερείς της εκκλησίας τον παρεκάλεσαν να μη βεβηλώση την εκκλησία τους. Αλλ' αυτός επέμενε και ανέβηκε σ' ένα ψηλό σημείο του ναού για να τις βλέπη και να τις παρακολουθή. Όταν τις ωδήγησαν λοιπόν στην εκκλησία αμέσως απέθαναν όλες. Και τότε το θαύμα διαδόθηκε και αποδόθηκε στον Άγιον Γεώργιον. Και ο Σαρακηνός εντυπωσιάσθηκε και ζήτησε να τις βγάλουν έξω και να τις θάψουν. Έμεινε στην εκκλησία μέχρι που ήλθε το πρωί ο ιερεύς για να λειτουργήση. Παρακολούθησε τότε ο Σαρακηνός τις κινήσεις του ιερέα και κατά την ώρα της μετουσιώσεως των Τιμίων Δώρων, είδεν, ότι ο ιερεύς αφού επήρε στα χέρια του ένα μικρό παιδί το έσφαξε, και το αίμα του χύθηκε στο άγιο Ποτήριον, και το σώμα του αφού το έκοψε σε μικρά τεμάχια το έβαλε στον ιερό δίσκο. Όταν ετελείωσε το Κοινωνικόν και είδε ο Σαρακηνός τον ιερέα να μεταδίδη στο λαό τις σάρκες και το αίμα του παιδιού, εθύμωσε πολύ. Ύστερα από αυτήν την οπτασία ο Σαρακηνός εζήτησε να μάθη λεπτομέρειες και να πάρη εξηγήσεις για τα όσα συνέβηκαν. Και ο ιερέας του εξήγησε σχετικά με την θείαν Ευχαριστίαν και ακόμη του είπε, ότι αξιώθηκε να δη ένα όραμα που μόνον οι Μεγάλοι Πατέρες είδαν. Εγώ, του λέει ο ιερέας, δεν αξιώθηκα ποτέ να δω το φρικτό αυτό Μυστήριον και βλέπω μόνον άρτον και οίνον. Εξήγησε κατόπιν στον άρχοντα Σαρακηνόν το θαυμαστό Μυστήριον. Τότε ο Σαρακηνός θέλησε να βαπτισθή, γιατί πλέον είχε πιστέψει ότι η χριστιανική πίστις ήταν η πιο σωστή και αληθινή. Ο ιερέας τότε του είπε να πάη στα Ιεροσόλυμα να βαπτισθή, γιατί όταν θα το επληροφορείτο ο θείος του Σαρακηνού, που ήταν βασιλιάς της Συρίας, θα τον εσκότωνε, θ' άρχιζε φοβερό διωγμό εναντίον των Χριστιανών και θα κατέστρεφε και όλες τις εκκλησίες. Έτσι λοιπόν ο Σαρακηνός επήγε στην Ιερουσαλήμ όπου υπήρχε άλλος ηγεμόνας και εβαπτίσθη από τον Πατριάρχην. Ύστερα μάλιστα από λίγες ημέρες συμβουλεύθηκε τον Πατριάρχη τι έπρεπε να κάνη για να σωθή. Τότε ο Πατριάρχης τον συνεβούλεψε να γίνη Μοναχός στο όρος Σινά. Πράγματι επήγε στο Σινά και έγινε Μοναχός.
Υστερα από τρία χρόνια επήρε άδεια από τον Ηγούμενόν του και έφυγε για να συναντήση τον ιερέα του Αγ. Γεωργίου που τον είχε συμβουλεύσει να βαπτισθή. Όταν έφθασε εκεί, ο ιερέας δεν τον ανεγνώρισεν. Αφού του απεκάλυψε ποίος ήταν του εξέφρασε την επιθυμίαν και τον πόθον να ιδή τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν. Ο ιερέας τότε εδόξασε τον Θεόν και του είπε: «Πήγαινε τέκνον μου στο θείο σου Αμιράν και ωμολόγησε την πίστιν σου τόσον σ' αυτόν όσον και σ' όλους τους Σαρακηνούς». O Μοναχός όταν άκουσε τα λόγια του θεοσεβούς ιερέως εσυγκινήθη και εξεκίνησε αμέσως να πάη στην πόλιν, όπου ο θείος του ήταν Άρχοντας. Όταν έφθασε λοιπόν εκεί περίμενε να νυκτώση και ανέβηκε στον μιναρέ του τζαμιού και άρχισε να φωνάζει: «Τρέξετε εδώ, Σαρακηνοί, διότι έχω να σας πω ένα λόγο». Τότε οι Σαρακηνοί έτρεξαν με λαμπάδες και όταν είδαν τον Μοναχόν ερώτησαν τι είχε να τους πη. Ο Μοναχός τους είπε: «Με ερωτάτε τι έχω να σας πω; Λοιπόν σας ερωτώ: Πού είναι ο ανεψιός του Αμιρά που έφυγε κρυφά;» Εκείνοι του απήντησαν: «Αν μας πης που ευρίσκεται θα σου δώσουμε όσα λεπτά θέλεις». Ο Μοναχός τους είπε: «Οδηγήστε με στον Αμιράν για να σας το πω».
Αφού άρπαξαν λοιπόν τον Μοναχόν με μεγάλη χαρά τον ωδήγησαν στον Αμιράν λέγοντες: «Αυτός ο Μοναχός γνωρίζει που είναι ο ανεψιός σου». Ο Αμιράς τότε ρώτησε αν στα αλήθεια ξέρη που ευρίσκεται. Και εκείνος του απεκρίθη: «Ναι, τον ξέρω. Εγώ ο ίδιος είμαι. Όμως τώρα είμαι Χριστιανός και πιστεύω στον Πατέρα, τον Υιόν και το Άγ. Πνεύμα, την μία Θεότητα και ομολογώ ότι ο Υιός του Θεού εσαρκώθη εκ της Αειπαρθένου Μαρίας και έκαμε στο κόσμο μεγάλα και θαυμάσια και εσταυρώθη και τη Τρίτη ημέρα ανέστη και ανελήφθη στους ουρανούς και εκάθησε εν δεξιά του Θεού και Πατρός και μέλλει να έλθη να κρίνη ζώντας και νεκρούς». Μόλις ήκουσε αυτό ο θείος του ο Αμιράς εξεπλάγη και του είπε: «Τι έπαθες ταλαίπωρέ μου να αφήσης το σπίτι σου, τα πλούτη σου, την δόξαν σου και να περπατής έτσι περιφρονημένος σαν ζητιάνος; Επίστρεψε λοιπόν στη θρησκεία σου και παραδέξου ως προφήτην σου τον Μωάμεθ για να γυρίσης πάλιν στην πρώτην σου κατάστασι». Ο Μοναχός τότε του είπε: «Όσα καλά είχα όταν ήμουν Σαρακηνός, ήταν μερίδα του διαβόλου. Αυτό το τρίχινον ένδυμα που φορώ τώρα είναι τα καύχημα και ο πλούτος μου και κυρίως ο αρραβών της δόξης που πρόκειται ν' απολαύσω για την αληθινήν πίστιν του Χριστού μου. Τον Μωάμεθ που σας επλάνεψε, καθώς και την θρησκείαν του, αναθεματίζω και αποστρέφομαι εντελώς».
Όταν ήκουσε αυτά ο Αμιράς είπε προς τους παρευρισκομένους Σαρακηνούς ότι ο ανεψιός του έχασε τα λογικά του και να τον διώξουν. Αυτό βέβαια το έκανε για να τον γλυτώση από το νόμο που προέβλεπε για τους υβριστές της θρησκείας θανατική ποινή. Εκείνοι μόλις ήκουσαν τον Αμιράν είπαν: «Αφήνεις ελεύθερον αυτόν που ύβρισε τον προφήτην και την θρησκείαν μας; Ας αρνηθούμε και εμείς λοιπόν την θρησκείαν μας και ας γίνωμε Χριστιανοί». Ο Αμιράς επειδή εφοβήθη τον όχλον μήπως εξαγριωθή περισσότερον, έδωκε την άδεια να τον κάνουν ό,τι θέλουν. Εκείνοι τον άρπαξαν ενώ έτριζαν τα δόντια τους με λύσσα και αφού τον ωδήγησαν έξω από την πόλιν, τον ελιθοβόλησαν ενώ εκείνος προσευχόταν και ευχαριστούσε τον Θεόν, γιατί τον ηξίωνε να μαρτυρήση για το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Αυτό ήταν το τέλος του θαρραλέου ομολογητού Μοναχού ο οποίος εστεφανώθη με τον στέφανον του Μαρτυρίου.
Κάθε νύκτα πάνω από τον σωρό των πετρών φαινόταν ένα άστρον λαμπρόν και εφώτιζε τον τόπον εκείνον. Οι Σαρακηνοί μάλιστα εθαύμαζαν για το γεγονός. Ύστερα από αρκετό καιρό ο Αμιράς έδωκε άδεια στους Χριστιανούς να βγάλουν το άγιο λείψανον του Μάρτυρος από τις πέτρες για να το ενταφιάσουν. Όταν λοιπόν εσήκωσαν τις πέτρες βρήκαν το λείψανον σώον και αβλαβές και ανέδιδε ευωδίαν. Αφού το προσκύνησαν με ευλάβεια το ενεταφίασαν με ύμνους και ψαλμωδίες δοξάζοντες τον Κύριον.
6) Το θαύμα του δράκοντος
Στην Ανατολική επαρχία της Ατταλείας και στην πόλι Αλαγία εβασίλευε κάποιος Σέλβιος που ήταν πολύ χριστιανομάχος. Είχε βασανίσει πολλούς χριστιανούς για ν' αρνηθούν την πίστι τους και έπειτα τους εφόνευε.
Κοντά στην πόλι υπήρχε ένας δράκοντας φοβερός που καθημερινά άρπαζε ανθρώπους ή ζώα και τα κατέτρωγε. Οι κάτοικοι είχαν πανικοβληθή και απέφευγαν να περνούν απ' εκεί. Κάποτε ο βασιλιάς συνεκέντρωσε τον στρατό του και πήγαν για να σκοτώσουν το άγριο θηρίο. Όμως τίποτα δεν επέτυχαν και επέστρεψαν άπρακτοι.
Όταν είδαν οι κάτοικοι ότι ο βασιλιάς απέτυχε να σκοτώση τον δράκοντα, πήγαν να τον ερωτήσουν γιατί δεν μπόρεσε να βρη τρόπους να εξοντώση το φοβερό θηρίον. Τότε ο βασιλιάς ύστερα από συμβουλήν που του έδωσαν οι ιερείς των ειδώλων, είπε προς το πλήθος: «Γνωρίζετε ότι επιχειρήσαμε αρκετές φορές να φονεύσωμε το θηρίον και δεν το κατορθώσαμε, γιατί έτσι ήταν το θέλημα των θεών. Τώρα λοιπόν κατά την εντολή τους θα πρέπει ο καθένας μας να στέλνη το παιδί του για να το τρώγη ο δράκοντας. Ακόμα και εγώ θα στείλω την μοναδική μου κόρη, όταν θα έλθη η σειρά της». Έτσι λοιπόν ο λαός υπήκουσε στη διαταγή του βασιλιά γιατί δεν ημπορούσε να κάνη και διαφορετικά. Έστελναν λοιπόν τα παιδιά τους με δάκρυα και με θρήνους για να καταβροχθίζωνται από το θηρίον.
Όταν ήλθε και η σειρά της κόρης του βασιλιά ξετυλίχθηκαν τραγικές σκηνές. Ο βασιλιάς κτυπούσε το στήθος του, το πρόσωπόν του, τραβούσε τα γένεια του και με λυγμούς έλεγε: «Αλλοίμονον σε μένα τον ταλαίπωρον! Τι να πρωτοκλάψω γλυκύτατόν μου παιδί; Τον χωρισμόν μας ή τον ξαφνικόν σου θάνατον που πρόκειται να ίδω σε λίγο; Τι να πρωτοθρηνήσω, αγαπημένο μου παιδί, το κάλλος σου ή τον τρόμον που σε λίγο θα νοιώσης καθώς θα σε κατασπαράζη το άγριο θηρίο; Αλλοίμονον, κόρη μου, που έλαμπες σαν πολύφωτη λαμπάδα στο παλάτι μου και επερίμενα την ώραν που θα εώρταζα τους χαρούμενους γάμους σου. Πού θα βρω πια παρηγοριά και πώς θα ζήσω μακρυά σου; Τι τη θέλω την ζωή και τα παλάτια χωρίς εσένα;» Αυτά έλεγε ο απαρηγόρητος βασιλιάς. Έπειτα γύρισε προς το πλήθος και είπε: «Αγαπητοί μου φίλοι και άρχοντες, σας ζητώ να με ελεήσετε και να με συμπονέσετε. Σας προσφέρω πλούτη όσα θέλετε, και ακόμη την βασιλείαν μου, αλλά να μου κάνετε μίαν χάρι. Να μου χαρίσετε το αγαπημένο και μονάκριβο παιδί, αλλοιώς αφήστε με κι εμένα να πάω μαζί της». Κανένας όμως δεν συγκινήθηκε από τα λόγια του βασιλιά γιατί αυτός ήταν που εξέδωσε διαταγή, για να βρίσκουν τα παιδιά τους τέτοιο οικτρό τέλος. Έτσι με μια φωνή όλοι του είπαν ότι έπρεπε να εφαρμοσθή και στο παιδί του η διαταγή του.
Μη μπορώντας να κάνη διαφορετικά ο βασιλιάς την συνώδευσε μέχρι την πύλη της πόλεως. Αφού την αγκάλιασε και την κατεφίλησε κλαίοντας την παρέδωσε στους ανθρώπους για να την οδηγήσουν κοντά στην λίμνη. Πράγματι οι άνθρωποι την άφησαν εκεί και έφυγαν. Ο λαός έβλεπε μέσα από τα τείχη την κόρη που καθόταν κοντά στη λίμνη και επερίμενε να έλθη το θηρίον για να την κατασπαράξη.
Εκείνον τον καιρό ο Μέγας Γεώργιος, που δεν είχε ακόμη ομολογήσει την Χριστιανικήν του πίστιν, ήτο κόμης και αρχηγός στρατιωτικής μονάδος στο στράτευμα του Διοκλητιανού. Επέστρεφε μάλιστα στην Καππαδοκία από ένα πόλεμον που συνεξεστράτευσε με τον Διοκλητιανόν. Κατ' οικονομίαν Θεού επέρασε και από την λίμνην και όταν είδε το νερό θέλησε να ποτίση τον ίππον του και να ξεκουρασθή και ο ίδιος. Όταν είδε την κόρη να κλαίη ασταμάτητα και να διακατέχεται από αγωνία και τρόμον την επλησίασε και την ερώτησε γιατί έκλαιγε και ακόμη ποιος ήταν ο λόγος που την παρακολουθούσε ο λαός μέσα από τα τείχη. Η κόρη του είπε ότι αδυνατούσε να του διηγηθή τα όσα συνέβησαν και τα όσα επρόκειτο να συμβούν και τον παρεκάλεσε να ιππεύση τον ίππον του και να φύγη όσον πιο σύντομα ημπορούσε, γιατί κινδύνευε να χάση την ζωή του και ήταν τόσο νέος και ωραίος». Ο Άγιος επέμενε να μάθη τι της συνέβη. Και αυτή του είπε: «Είναι μακρά η αφήγησις, κύριέ μου, και δεν μπορώ να σου διηγηθώ τα καθέκαστα αυτήν την ώρα. Μόνον σου λέγω και σε παρακαλώ να φύγης τώρα αμέσως για να μην θανατωθής μαζί μου άδικα». Και ο άγιος της είπε: «Πες μου την αλήθεια, γιατί κάθεσαι εδώ και ορκίζομαι στον Θεό που πιστεύω εγώ, ότι δεν θα σε αφήσω μόνη, αλλά θα σε ελευθερώσω από τον θάνατον. αλλοιώς θ' αποθάνω μαζί σου».
Τότε η κόρη εστέναξε πικρώς και διηγήθη στον άγιον τα όσα συνέβησαν. Αφού άκουσε ο άγιος τα γεγονότα ερώτησε την κόρην: «Ο πατέρας σου και η μητέρα σου και ο λαός σε ποιόν θεόν πιστεύουν;» Και εκείνη απεκρίθη: «Πιστεύουν στον Ηρακλή και στην μεγάλη θεάν Άρτεμιν». Ο Άγιος τότε της είπε: «Από σήμερα να μη φοβάσαι ούτε και να κλαις. Μόνον πίστεψε στον Χριστόν που πιστεύω εγώ και θα δης την δύναμιν του Θεού μου». Η βασιλοπούλα απήντησε στον άγιον: Πιστεύω, κύριέ μου, μ' όλη μου την ψυχή και μ' όλη μου την καρδιά». Ο άγιος συνέχισε: «Έχε θάρρος στο θεό που εδημιούργησε τον ουρανό και την γην και την θάλασσα διότι ο Χριστός πρόκειται να καταργήση την δύναμιν του θηρίου και θα ελευθερωθούν και ακόμη θα διώξουν το φόβο του θηρίου όλοι οι κάτοικοι του τόπου αυτού. Μείνε λοιπόν εδώ και μόλις ιδής το θηρίον να έρχεται, φώναξέ με».
Τότε ο Άγιος έκλινε τα γόνατά του στη γη και αφού ύψωσε τα χέρια του προς τον ουρανό προσευχήθηκε λέγοντας: «Ο Θεός ο Μέγας και Δυνατός, ο καθήμενος επί των Χερουβίμ και επιβλέπων αβύσσους, ο ων ευλογητός και διαμένων εις τους αιώνας, Συ γνωρίζεις τας καρδίας ότι είναι μάταιες. Συ, Φιλάνθρωπε Δέσποτα, ο των προαιωνίων θαυμασίων Θεός, τον οποίον ούτε έννοια ημπορεί να συλλάβη ούτε λόγος να ερμηνεύση επίβλεψον και τώρα επ' εμέ τον ταπεινόν και φανέρωσέ μου τα ελέη σου. Υπόταξε υπό τους πόδας μου το πονηρόν αυτό θηρίον, για να γνωρίσουν όλοι ότι υπάρχεις μαζί μου και είσαι Συ ο μόνος θεός και εκτός από εσένα άλλος δεν υπάρχει». Τότε ηκούσθη φωνή από τον ουρανόν η οποία έλεγε: «Εισηκούσθη η δέησίς σου, Γεώργιε, και κάνε όπως θέλεις, διότι εγώ θάμαι πάντοτε μαζί σου». Μόλις ετελείωσε την προσευχή ο Άγιος εφάνη το άγριο θηρίον. Όταν το είδε η κόρη εφώναξε: «Αλλοίμονόν μου, κύριέ μου. Έρχεται το θηρίο για να με κατασπαράξη».
Τότε ο Άγιος έτρεξε για να συναντήση το θηρίον. Ήτο το θηρίον φοβερόν. Έβγαζε από τα μάτια του φωτιά και ήταν τόσο εξαγριωμένο και απαίσιον ώστε παρουσίαζε ένα θέαμα φοβερόν. Αμέσως ο Άγιος έκαμε το σημείον του Τιμίου Σταυρού και είπε: «Κύριε ο Θεός μου, ημέρεψε για χάρι μου, που είμαι δούλος σου, το θηρίο αυτό για να πιστέψη ο λαός στο όνομά Σου το Άγιον». Έτσι και έγινε. Ο φοβερός δράκοντας με τα μεγάλα δόντια έπεσε στα πόδια του ίππου του αγίου και ενώ κυλιόταν, εβρυχάτο. Μόλις η βασιλοπούλα είδε το θέαμα αυτό ένοιωσε μεγάλη χαράν. Και ο Άγιος της είπε: «Βγάλε την ζώνη σου και δέσε μ' αυτήν τον δράκοντα από τον λαιμόν». Αμέσως τότε η κόρη άφοβα έβγαλε την ζώνην της και έδεσε τον δράκοντα, και ευχαριστούσε τον Άγιον που την εγλύτωσε από τον βέβαιον θάνατον. Ο Άγιος αφού ανέβηκε στο άλογό του είπε προς την βασιλοπούλα: «Σύρε τον δράκοντα με την ζώνη σου μέχρι την πόλι».
Όταν είδαν οι κάτοικοι το παράξενον συμβάν ότι δηλαδή μια κόρη σύρει τον δράκοντα δεμένον, ετράπησαν σε φυγήν. Ο Άγιος Γεώργιος τους εφώναξε: «Μη φοβείσθε, σταθήτε και θα δήτε την δόξαν του Θεού και την σωτηρία σας». Τότε εσταμάτησαν όλοι απορημένοι και επερίμεναν να δουν τι θα τους δείξη. Τους προέτρεψε λοιπόν να πιστέψουν στον Αληθινόν Θεόν και αυτοί δέχτηκαν με χαρά. Αφού εσήκωσε το χέρι του εκτύπησε με το ακόντιον τον δράκοντα και το φοβερό τέρας εσκοτώθη. Έπειτα αφού επήρε από το χέρι την βασιλοπούλα την παρέδωσε στον βασιλιά. Όλοι ένοιωσαν μεγάλη και ανέκφραστη χαρά και αφού εγονάτισαν, καταφιλούσαν τα πόδια του Αγίου και ευχαριστούσαν τον Πανάγαθον Θεόν, διότι τους ελευθέρωσε από το θηρίο κι έτσι σταμάτησε η θυσία των παιδιών τους.
Ο Άγιος Γεώργιος εκάλεσε από κάποια πόλι της Αντιοχείας τον Επίσκοπον Αλέξανδρον και εβάπτισε τον βασιλιά και τους άρχοντας και ολόκληρο τον λαόν. Μέσα σε δεκαπέντε μέρες εβάπτισε σαρανταπέντε χιλιάδες.
Αφού λοιπόν εβαπτίσθηκαν όλοι και έγινε μεγάλη χαρά στη γη και στον ουρανόν έκτισαν και μια μεγάλη εκκλησία επ' ονόματι του τρισυποστάτου Θεού. Ο Άγιος επήγε να την ιδή. Μόλις μπήκε στο Άγ. Βήμα και προσευχήθηκε εβγήκε πηγή αγιάσματος και σκορπίσθηκε ευωδία στο Ναό. Η πηγή αυτή σώζεται μέχρι σήμερα.
Ο Διάβολος του στήνει ενέδρα
Ο Άγιος αφού απεχαιρέτησε τον βασιλέα και τον λαόν έφυγε για την πατρίδα του Καππαδοκία. Στο δρόμο του τον συνάντησε ο διάβολος μετασχηματισμένος σε μορφή ανθρώπου. Εκρατούσε και δύο ραβδιά πάνω στα οποία στηριζόταν σαν γέρος. Φαινόταν μάλιστα σαν νικημένος και καταφρονημένος στρατιώτης. Είπε λοιπόν με ταπείνωσιν προς τον Άγιον: «Χαίρε Γεώργιε». Ο Άγιος αμέσως αντελήφθη ότι επρόκειτο περί διαβόλου και του είπε: «Ποιος είσαι και πως με ξέρεις; Εάν δεν ήσουνα πονηρός διάβολος δεν θα ημπορούσες να με ξέρης, εφ' όσον ποτέ δεν μ' έχεις ξαναδεί». Ο διάβολος είπε: «Πώς τολμάς να υβρίζης τους Αγγέλους του Θεού και ρωτάς ποιος είμαι εγώ; Μάθε να μιλάς καλά». Ο Άγιος τότε απεκρίθη: «Αν είναι έτσι όπως μου τα λες και είσαι Άγγελος ακολούθησέ με. Αν όμως είσαι πνεύμα πονηρόν να μην μετακινηθής από τη θέση σου». Μόλις ετελείωσε τον λόγο του αυτό ο Άγιος, ο διάβολος βρέθηκε δεμένος και εφώναξε δυνατά: «Αλλοίμονόν μου! Τι κακή ώρα ήταν αυτή που σε συνάντησα! Τι κακόν έπαθα να πέσω στα χέρια σου ο ταλαίπωρος!».
Ο Άγιος βεβαιώθηκε ότι ήταν πνεύμα πονηρόν και του είπε: «Σε ορκίζω στο Θεό, να μου πης τι επρόκειτο να μου κάνης». Και ο δαίμονας είπε: «Εγώ, Γεώργιε, είμαι από το δεύτερον τάγμα του σατανά και όταν ο Θεός έκαμε τον ουρανόν και διεχώριζε την γην από τα ύδατα ήμουνα παρών. Εγώ έκαμα φοβερές βροντές και αστραπές, εγώ έδεσα κεφαλές και τώρα εξ αιτίας της υπερηφάνειάς μου κατάντησα κάτω στον Άδη και έγινα δαίμονας. Αλλοίμονόν μου, Γεώργιε, γιατί ζήλεψα την χάριν που σου δόθηκε και ήλθα να σε παραπλανήσω να με προσκυνήσης. Αλλά επλανήθηκα και απατήθηκα. Αλλοίμονόν μου τι κακόν εζήτησα να πάθω και δεν ημπορώ να λυθώ! Σε παρακαλώ, Γεώργιε, ενθυμήσου την προηγούμενή μου ευτυχία και μην με αφήσης να επιστρέψω στην άβυσσον γιατί σου τα είπα όλα». Τότε ο Άγιος αφού ύψωσε τα χέρια στον ουρανόν είπε: «Σ' ευχαριστώ, Κύριέ μου, διότι μου παρέδωκες στα χέρια μου τον πονηρόν δαίμονα, ο οποίος πρόκειται να σταλή σε σκοτεινόν τόπον για να τιμωρήται αιώνια». Μόλις είπε αυτά ο Άγιος επετίμησε και απέλυσε το πονηρόν πνεύμα.
Έκτοτε ο Άγιος προεγνώρισεν ότι είναι θέλημα Θεού να μαρτυρήση για την αγάπη του Χριστού. Έτσι επήγε στον Διοκλητιανόν όπου με θάρρος διεκήρυξε την πίστιν του και εμαρτύρησε δίνοντας το αίμα του για την αγάπη του Χριστού.
Περί των θαυματουργών εικόνων του Αγίου Γεωργίου εν τη Ιερά Μονή του Ζωγράφου εν Αγίω Όρει ευρισκομένων
α) Περί της εκ της Μονής Φανουήλ θαυμασίως μεταφερθείσης
Επί της βασιλείας του Λέοντος Σοφού (886-912) ήσαν τρεις γνήσιοι αδελφοί, Μωϋσής, Ααρών και Βασίλειος και η καταγωγή τους ήταν από την μεγαλούπολι Λιγχίδα η οποία μετωνομάσθηκε αργότερα σε Όχριδα. Αυτοί λοιπόν απεφάσισαν να εγκαταλείψουν τον κόσμον, τον πλούτον, την δόξαν και να πάρουν το Αγγελικό Σχήμα. Έφθασαν στο Άγιον Όρος και αφού βρήκαν ήσυχον τόπον κατεσκεύασαν τρεις σκηνές όπου έμειναν γι' αρκετό διάστημα και συνηντώντο μόνο την Κυριακήν. Διεδόθη λοιπόν η φήμη της αρετής τους και γι' αυτό πολλοί προσήρχοντο κοντά τους και δεν έφευγαν.
Βρήκαν και ένα χώρο όπου έκτισαν Μοναστήρι. Αφού έκτισαν και τον Ναόν εσκέπτοντο πώς να τον ονομάσουν. Άλλοι έλεγαν να τον αφιερώσουν στον Άγιο Νικόλαο, άλλοι στον Άγιο Κλήμεντα Αρχιεπίσκοπον Αχρίδος που ήταν και συμπατριώτης τους και ο καθένας λοιπόν ήθελε να δώση στο ναό το όνομα του Αγίου που έτρεφε μεγαλυτέραν ευλάβειαν. Επειδή λοιπόν δεν συμφωνούσαν απεφάσισαν να προσφύγουν δια της προσευχής στο Θεό και να δεηθούν ώστε Αυτός να αποφασίση και διατάξη σε ποιόν από τους Αγίους Του θα αφιερώσουν τον Ναόν και ποια εικόνα θα ζωγραφίσουν στην σανίδα που ετοίμασαν. Προσευχήθηκαν λοιπόν και οι τρεις ο καθένας στο ησυχαστήριό του. Κατά την διάρκεια που προσηύχοντο διεχύθη από τον νεόκτιστον Ναόν ένα ασυνήθιστον φως λαμπρότερον από τις ακτίνες του ηλίου γύρω από τα κελλιά των μοναχών. Οι μοναχοί κατελήφθησαν από φόβον και απορία και έμειναν προσευχόμενοι ολόκληρη την νύκτα.
Την επομένη το πρωί όταν κατέβηκαν οι μοναχοί στην Εκκλησίαν είδαν με θαυμασμό ότι στη σανίδα που ετοίμασαν να ζωγραφίσουν, εζωγραφήθη η εικόνα του Αγ. Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου Γεωργίου. Απ' αυτήν μάλιστα έβγαινε η λάμψις που εφώτιζε τα ταπεινά ησυχαστήρια. Έτσι λοιπόν αφιερώθη η εκκλησία στον Άγιο Γεώργιον και η Μονή ωνομάσθη του Ζωγράφου.
Η θαυματουργική εικόνα υπήρχε στην Μονή του Φανουήλ που βρίσκεται στη Συρία κοντά στη Λύδδα. Κατά την μαρτυρία του Καθηγουμένου της Μονής Φανουήλ, Ευστρατίου, όταν κάποτε ο Θεός ηθέλησε και δικαίως, να τιμωρήση την Συρία και να την παραδώση στους Σαρακηνούς, η ζωγραφιά της εικόνος ξαφνικά απεχωρίσθη από την σανίδα και αφού ανυψώθη κρύφτηκε σε άγνωστον μέρος. Οι μοναχοί τότε επειδή εφοβήθηκαν και ελυπήθηκαν από το θαύμα, αφού εγονάτισαν προσηύχοντο στο Θεό θερμά και με δάκρυα και τον παρακαλούσαν να τους αποκαλύψη που εκρύβη το πρόσωπον του Αγ. Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου Γεωργίου. Ο Πανάγαθος Θεός άκουσε την δέησιν των Μοναχών γι΄αυτό και παρουσιάσθηκε στον Καθηγούμενον Ευστράτιον ο Άγ. Γεώργιος, ο οποίος του είπε: «Μη λυπείσθε για μένα. Εγώ βρήκα για τον εαυτόν μου Μονήν της Παναγίας στον Άθω. Εάν θέλετε σπεύσετε και σεις προς τα εκεί γιατί η οργή του Κυρίου είναι έτοιμη να πέση στην διεφθαρμένη Παλαιστίνη και σχεδόν σ' όλη την οικουμένη εξ αιτίας των αμαρτιών των Χριστιανών».
Αφού συνεκέντρωσε όλους τους Μοναχούς ο Καθηγούμενος τους ανακοίνωσε τα συμβάντα. Έπειτα εκάλεσε και τους εγκρίτους της πόλεως Λύδδης, τους ανήγγειλε τα όσα συνέβησαν περί της αγίας εικόνος και τους παρήγγειλε τα εξής: «Εμείς φεύγουμε για την αγία Πόλιν της Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσουμε τον Άγιον Τάφον του Κυρίου και ας γίνη το θέλημά Του. Εσείς εγκατασταθήτε στη Μονή για να την προφυλάξετε.
Με δάκρυα και με λύπη έπειτα ξεκίνησαν. Αφού έφθασαν στην Ιόππη βρήκαν πλοίον και ανεχώρησαν για το Όρος Άθω. Ύστερα από αρκετές ημέρες έφθασαν και επήγαν στην Μονή Ζωγράφου. Όταν μπήκαν στο Ναό, προς θαυμασμόν και έκπληξίν τους, είδαν την ζωγραφιά του Αγ. Γεωργίου, που είχαν στη Μονή Φανουήλ, νάναι προσκολλημένη χωρίς καμμιά αλλοίωσιν σε μια νέα σανίδα. Τότε με συγκίνησι και δάκρυα εγονάτισαν μπροστά στην εικόνα και έλεγαν: «Γιατί μας προξένησες τόση λύπη, Μεγαλομάρτυς Γεώργιε;» Οι Μοναχοί της Ζωγράφου απορούσαν, γιατί συνέβαιναν όλα αυτά τα παράξενα. Όμως εκείνοι τους διηγήθηκαν τα συμβάντα και όλοι εδόξαζαν ολοψύχως τον Κυρίον και τον Άγ. Γεώργιον. Τον Καθηγούμενον Ευστράτιον τον έκαμαν Ηγούμενόν τους.
Από τότε άρχισαν να γίνωνται από την αγίαν εικόνα πολλά θαύματα γι' αυτό και ο κόσμος επήγαινε στη Μονή Ζωγράφου, να προσκυνήση τον Τροπαιοφόρον Γεώργιον. Η φήμη των θαυμάτων έφθασε μέχρι και τον βασιλέα Λέοντα Σοφόν, ο οποίος ήτο πολύ ευσεβής. Μάλιστα απεφάσισε να πάη αυτοπροσώπως στο Άγιον Όρος για να προσκυνήση και να ευφρανθή πνευματικώς με τις ψυχωφελείς συζητήσεις που θα έκανε με τους ασκητάς Μωϋσή, Ααρών και Βασίλειον που έγιναν ξακουστοί για την αρετή τους. Ύστερα από τον Λέοντα επεσκέφθη την Μονή και ο βασιλιάς των Βουλγάρων Ιωάννης από το Τίρνοβον. Με την πλουσία βοήθεια αυτών άρχισε να κτίζεται η μεγαλοπρεπής Μονή του Ζωγράφου. Αργότερα η Ιερά Μονή κατεδαφίσθη από τους βαρβάρους και τους πειρατές. Η υφιστάμενη Μονή κτίσθηκε από τον Ηγεμόνα της Μολδαυΐας Στέφανον.
Η αγία εικόνα έχει μέχρι σήμερα το άκρον του δακτύλου ενός Επισκόπου που χαρακτηριζόταν για την ολιγοπιστίαν του ως προς την θαυματουργικήν δύναμι της εικόνος. Ο Επίσκοπος αυτός καταγόταν, κατά την παράδοσι, απ' τα Βοδενά (Έδεσσα) και όταν άκουσε για τα θαύματα της εικόνος θέλησε μαζί με την συνοδεία του να πάη να διαπιστώση εάν πράγματι ήσαν αληθινά τα όσα διεδίδοντο ή ήσαν εφευρέσεις των Μοναχών, για λόγους φιλοχρηματίας. Όταν έφθασε στο Άγιον Όρος επήγε και στην Μονή του Ζωγράφου όπου οι εκεί Μοναχοί τον υποδέχθηκαν με την πρέπουσαν τιμήν. Εν συνεχεία τον ωδήγησαν στον Ναόν για να προσκυνήση τον Άγ. Γεώργιον. Αλλ' ο Επίσκοπος αντί να φανή ταπεινός και σεμνός εξ αιτίας και του επισήμου σχήματός του εφάνη υπερήφανος και ολιγόπιστος. Αφού με αδιαφορία είδε τον Ναόν στάθηκε μπροστά στην εικόνα του Αγ. Γεωργίου και με αλαζονικόν ύφος είπε προς τους Μοναχούς: «Ώστε αυτή είναι η θαυματουργός εικόνα του Αγ. Γεωργίου;». Και άγγιξε με τον δάκτυλόν του την παρειά του Αγίου. Αμέσως όμως το δάκτυλόν του εκόλλησε στην εικόνα και μάταια προσπαθούσε να τον ξεκολλήση. Η αγωνία του και ο φόβος του εμεγάλωνε όσο αγωνιζόταν και εδοκίμαζε να τον ξεκολλήση. Κάθε φοράν που προσπαθούσε να το αποχωρήση από την εικόνα ένοιωθε και πόνους γιατί το δάκτυλό του είχε κολλήσει πολύ δυνατά. Στο τέλος ο δυστυχής Επίσκοπος δέχθηκε, παρά την θέλησίν του, να του κόψουν ύστερα από επέμβασιν τον δάκτυλόν του και έτσι έμαθε καλά εξ ιδίας πείρας την γνησιότητα, την αλήθεια και την δύναμιν των θαυμάτων του ενδόξου Τροπαιοφόρου Γεωργίου.
Η εικόνα του Αγ. Γεωργίου είναι στολισμένη με αργυρούν ένδυμα το οποίον κατεσκευάσθη στην Πετρούπολι, τη ευλογία του Μητροπολίτου Σεραφείμ, καθώς αναγράφεται και στο κράσπεδον του κάτω μέρους του ενδύματος. Η αγιογράφησις της εικόνος είναι Βυζαντινή, αλλά εξ αιτίας της παρόδου του χρόνου είναι σκοτεινή.
β) Περί της εικόνος που ήλθε μέσω θαλάσσης από την Αραβίαν
Υπάρχει κοντά στον κίονα του αριστερού χορού που ευρίσκεται η εικόνα του Αγ. Γεωργίου η εξής χειρόγραφος διήγησις.
Η αγία εικόνα ήλθε από την Αραβίαν και βρέθηκε στο λιμάνι της Μονής Βατοπαιδίου. Η απροσδόκητη άφιξις της εικόνος προκάλεσε ταραχή και θόρυβον στο Άγ. Όρος. Διότι η φήμη ξαπλώθηκε γρήγορα και συνέρρεαν μοναχοί απ' όλα τα Μοναστήρια για να προσκυνήσουν την αγίαν εικόνα που με θαύμα εφανερώθη στο λιμάνι. Μάλιστα κάθε Μοναστήρι επεδίωκε ν' αποκτήση τον θησαυρό αυτό και οι Γέροντες ηρνούντο να την δώσουν στην Μονή Βατοπαιδίου. Τελικά απεφάσισαν να βάλουν κλήρον και να δεχθούν την απόφασι της αγίας εικόνος. Πράγματι επήραν ομοφώνως απόφασιν όλοι οι Γέροντες να φορτώσουν την εικόνα, σ' ένα ξένο και άγριο νέο ημίονο που δεν ήξερε τους δρόμους και τα Μοναστήρια και αφού τον αφήσουν ελεύθερον να τον ακολουθήσουν από μακρυά. Εκεί που θα εσταματούσε θα έπρεπε να μείνη η ιερά εικόνα. Έτσι και έγινε. Αφού ωδήγησαν τον ημίονο στο δρόμο Θεσσαλονίκης - Αγίου Όρους τον άφησαν στην θέλησί του. Και ο ημίονος με αργό και ισόμετρο περπάτημα σαν να ένοιωθε ότι μετέφερε ιερό φορτίο επέρασε από δύσβατους τόπους, δάση και υψώματα και έφθασε στη Μονή Ζωγράφου και στάθηκε ακίνητος σ' έναν ωραιότατον λόφον.
Μ' αυτό τον τρόπο επληροφορήθησαν όλοι ότι η θέλησι του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου ήταν να μείνη η ιερή του εικόνα στη Μονή Ζωγράφου. Όλοι οι Μοναχοί δέχθηκαν στη Μονή με χαρά και με πνευματική πανήγυρι την ιερή εικόνα και την ετοποθέτησαν στον κίονα του αριστερού χορού. Ο ημίονος που μετέφερε των αγίαν εικόνα μόλις του την ξεφόρτωσαν εξέπνευσε και τον έθαψαν στον τόπον εκείνον. Σε ανάμνησι για τον ερχομό της ιερής εικόνος του Αγ. Γεωργίου έκτισαν στον λόφο ένα κελλί και μικρή εκκλησία στο όνομα του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου.
γ) Περί της αγίας εικόνος που αφιέρωσε ο Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας Στέφανος
Στον βορειοδυτικό κίονα, στον οποίο στηρίζεται και ο τρούλλος, είναι ανηρτημένη και άλλη εικόνα του Αγ. Γεωργίου, για την οποίαν υπάρχει η εξής χειρόγραφος διήγησις στη Μονή Ζωγράφου.
Ο Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας Στέφανος είχε, ως γνωστόν, συνεχώς πολέμους με τους Τούρκους. Κάποτε συνεκεντρώθησαν τα τούρκικα ασκέρια, που ήσαν αναρίθμητα, αποφασισμένα να τον αφανίσουν. Όταν είδε ο Στέφανος το πλήθος του εχθρού εφοβήθη. Αμέσως όμως συνήλθε και με θερμή προσευχή κατέφυγε στον Κύριον τον Θεόν και επεκαλέσθη με δάκρυα την βοήθειάν του. Με την εκ βάθους καρδίας προσευχήν του απεκοιμήθη. Μόλις τον επήρε ο ελαφρός ύπνος του εμφανίσθηκε ο Μεγαλομάρτυς Γεώργιος που τον περιέλουζε ένα λαμπρό και θαυμάσιον φως, τα μάτια του άστραφταν και η ουράνια δόξα τον περιέβαλλε. Ο Στέφανος αν και εκοιμόταν εφοβήθη και ετρόμαξε. Τότε ο Άγιος του είπε: «Έχε θάρρος στον Κύριό σου και μη φοβάσαι το πλήθος αυτό. Αύριον συγκέντρωσε όλο το στράτευμά σου και οδήγησέ το εναντίον των εχθρών του Χριστού με φωνές πανηγυρικές και σάλπιγγες και θα ιδής την δύναμι του Θεού μας που πάντα σε βοηθεί. Γι' αυτό τον λόγο στάθηκα εδώ, για να σου αποκαλύψω ποιος θα νικήση και να σου αναφέρω ότι η δύναμις του Θεού είναι μαζί σου και ότι ακόμη και εγώ θα σε βοηθήσω στη μάχη αυτή. Για όλα αυτά ανακαίνισε την Μονή Ζωγράφου που είναι αφιερωμένη στ' όνομά μου, και που ερημώθηκε. Στείλε μάλιστα και την ιδική μου εικόνα που έχεις μαζί σου».
Ο Στέφανος επήρε θάρρος από την εμφάνισι του Αγίου και ακόμη από την υπόσχεσι που του έδωσε ότι θα τον εβοηθούσε, θεία χάριτι. Αφού μάλιστα έφερε και την αγία εικόνα μαζί του με την φωνή των σαλπίγγων επέπεσε ξαφνικά σαν λαίλαπας δυνατός στον όγκο των Οθωμανών και τους συνέτριψε χωρίς χρονοτριβή και τους διέλυσε. Ύστερα απ' ολίγον καιρό έστειλε και την αγίαν εικόνα στο Άγιον Όρος και ανακαίνισε την Μονή Ζωγράφου, σύμφωνα με την θέλησιν του Αγίου, αφού αφιέρωσε σ' αυτή και πολλά αφιερώματα.
Κάποιος Ρώσσος συγγραφέας αναφερόμενος στην αγία εικόνα του Αγ. Γεωργίου γράφει τα εξής: «Κατά τον 15ον αιώνα εφάνη και άλλος ευεργέτης της Μονής Ζωγράφου ο Στέφανος που ήταν επίσημος Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας, ο οποίος ηγωνίσθη πολλές φορές εναντίον των Οθωμανών πάντοτε τροπαιοφόρως. Όταν τον περικύκλωσαν κάποτε αμέτρητα πλήθη εχθρού σκεφτόταν με ποιο τρόπο θα ημπορούσε να σώση τους περιβόλους του φρουρίου. Τότε φάνηκε πάνω στο τείχος η μάνα του, η οποία του είπε: «Δεν θα επιτρέψω ποτέ στους εχθρούς σου να ανοίξουν τις πύλες του φρουρίου σου. Εάν δεν νικήσης και δεν ημπορέσης να αντισταθής σ' αυτούς στο πεδίον της μάχης, ελάχιστη ελπίδα σου απομένει για τους περιβόλους».
Εκείνο λοιπόν το βράδυ εφάνη ο Άγ. Γεώργιος προς τον συγχυσμένο ηγεμόνα Στέφανον και του υπεσχέθη την νίκην. Επίσης τον διέταξε ν' αποστείλη την αγίαν εικόνα που είχε πάντοτε μαζί του ο Στέφανος στην Μονή Ζωγράφου, και να την ανακαινίση γιατί ήδη ήταν ερημωμένη. Η νίκη έστεψε τα όπλα του ηγεμόνος που κατετρόπωσε τον εχθρόν. Ο Στέφανος εξεπλήρωσε την εντολή του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου και την εικόνα απέστειλε και την Μονή μεγαλοπρεπώς ανακαίνισεν.
Και οι τρεις εικόνες του Αγίου Γεωργίου είναι περιβεβλημένες με ωραιότατα αργυρά ενδύματα που είναι κοσμημένα με πολύτιμους λίθους. Μάλιστα όλος ο διάκοσμός τους ετεχνουργήθη στη Ρωσία.
Περί της θαυμαστής εικόνος του αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος.
Στον Άγιον Όρος σώζεται η αρχαία προφορική παράδοσις και για την αγίαν εικόνα που υπήρχε κατά τους χρόνους των ασεβών και κακοδόξων εικονομάχων που με βασιλικά διατάγματα εκαίοντο οι άγιες και σεβαστές εικόνες.
Στα χρόνια εκείνα λοιπόν οι υπηρέται του παρανόμου βασιλιά ερευνούσαν και προσπαθούσαν να βρίσκουν τις άγιες εικόνες για να τις συντρίβουν και να τις ρίχνουν στη φωτιά. Βρήκαν λοιπόν και την αγία αυτήν εικόνα και την έρριξαν στη φωτιά για να καή. Αλλά μάταια εκοπίαζαν οι ανόητοι, διότι η αγία εικόνα έμεινε άφλεκτος μέχρι που έσβησε τελείως η φωτιά. Οι εικονομάχοι όταν είδαν ότι ελάχιστα η φωτιά επείραξε τα ενδύματα του Αγίου και το πρόσωπόν του τίποτα δεν έπαθε, εξεπλάγησαν. Ένας μάλιστα περισσότερον ασεβής έμπηξε μαχαίρι στο πηγούνι του Αγίου και αμέσως έτρεξε αίμα καθαρόν. Τότε όλοι όσοι είδαν το θαύμα έφυγαν ο καθένας για το σπίτι του. Ένας ευσεβής χριστιανός αφού παρέλαβε την αγίαν εικόνα και ήλθε στον γιαλόν, προσευχήθηκε θερμά προς τον Κύριον για να σταματήση η φρικτή θύελλα της εικονομαχίας. Έπειτα αφού εγύρισε προς την αγίαν εικόνα είπε: «Μεγαλομάρτυρα του χριστού Τροπαιοφόρε Γεώργιε, Συ ο οποίος και στη ζωή αλλά και μετά θάνατον έκαμες τόσα πολλά θαύματα και που μόλις τώρα άφησες άφλεκτον την αγία σου εικόνα, διεφύλαξε και τώρα αυτήν και από την θάλασσα και μετέφερέ την όπου συ γνωρίζεις και επιθυμείς προς δόξαν του Θεού μας». Και μόλις ετελείωσε έβαλε την εικόνα στη θάλασσα.
Ο Χριστιανός εκείνος έφυγε. Ο Μεγαλομάρτυς Γεώργιος εφρόντισε ώστε η αγία του εικόνα να φθάση στο Άγιον Όρος όπου και άλλες εικόνες η θεία Πρόνοια ωδήγησε. Η εικόνα ετοποθετήθη κοντά στην Μονή Ξενοφώντος όπου έρρεαν τα ιαματικά όξινα νερά. Υπήρχε μάλιστα εκεί ένα Μονύδριον αφιερωμένο στον Μεγαλομάρτυρα Δημήτριον. Ακόμη σώζεται ο ναΐσκος αυτός όπου οι μοναχοί όταν είδαν την εικόνα του Αγ. Γεωργίου την μετέφεραν εκεί γεμάτοι χαρά και ευλάβειαν. Ύστερα έκτισαν Ναόν κοντά στο ναΐδριον. Όταν αυξήθηκαν οι μοναχοί και εμεγάλωσε και η Μονή ωνομάσθη του Αγ. Γεωργίου. Οι Μοναχοί εορτάζουν καθημερινώς μαζί με τον Άγιον Γεώργιον και τον Μεγαλομάρτυρα Δημήτριον και τους μνημονεύουν κατά τας απολύσεις των ακολουθιών.
Η αγία εικόνα ευρίσκεται στον μεγάλον Καθολικόν νέον Ναό του Αγίου Γεωργίου στον ανατολικό κίονα του δεξιού χορού και έχει ζωγραφισμένο ολόσωμο τον Μεγαλομάρτυρα και σε ένδειξι του θαύματος φέρει και την πληγή στο πηγούνι και το αίμα του είναι πηγμένο σ' αυτήν. Μέχρι σήμερα το θαυμαστό φαινόμενο κηρύττει περίτρανα τα πάμπολλα θαύματα που επετέλεσε και επιτελεί ο Άγιος Μεγαλομάρτυς και Τροπαιοφόρος Γεώργιος.
Η μνήμη του εορτάζεται την 23ην Απριλίου.
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ Ήχος δ'
Ως των αιχμαλώτων ελευθερωτής, και των πτωχών υπερασπιστής, ασθενούντων ιατρός, βασιλέων υπέρμαχος, Τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
ΚΟΝΤΑΚΙΟΝ
Ήχος δ'. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ
Γεωργηθείς υπό Θεού ανεδείχθης, της ευσεβείας γεωργός τιμιώτατος, των αρετών τα δράματα συλλέξας σ' εαυτώ, σπείρας γαρ εν δάκρυσιν, ευφροσύνη θερίζεις. αθλήσας δε δι' αίματος, τον Χριστόν εκομίσω και ταις πρεσβείαις Άγιε ταις σαις, πάσι παρέχεις, πταισμάτων συγχώρησιν.
ΕΚΔΟΣΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ "Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ"
Πηγή: Ιερόν Ησυχαστήριον Παντοκράτορος
«Να δούμε ακόμα πού θα φτάσουμε! Δεν αφήσαμε βρωμιά, δεν αφήσαμε σιχαμένη πράξη, που να μην κάνουμε, δεν αφήσαμε πονηρό διαλογισμό που να μην τον πούμε ή να μη τον γράψουμε με την μεγαλύτερη αδιαντροπιά. Ξεχαλινωθήκαμε ολότελα» Φώτης Κόντογλου
Ερωτώ: Θα μπορούσε να διοργανωθεί στη Δράμα ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, κατάλληλο για να το παρακολουθήσουν και μαθητές του Δημοτικού, με θέμα τον Δράμαλη πασά; Θυμίζω ότι ο Μαχμούτ πασάς, καταγόταν από την Δράμα, γι’ αυτό έμεινε κοινώς γνωστός ως Δράμαλης. «Διέπρεψε» ως σφαγέας Χριστιανών και στην Δράμα και στην Λάρισα, όπου είχε μετατεθεί, για να λάβει, τέλος, τον «μισθό» που του άξιζε, από το γιαταγάνι του Κολοκοτρώνη, στα Δερβενάκια.
Καυχώνται, λοιπόν, και επαίρονται οι Δραμινοί για την καταγωγή του θηρίου; θα επέτρεπαν στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν εκπαιδευτική «δράση», η οποία θα εξυμνεί τον Δράμαλη; Ο κοινός νους λέει όχι. Αλλά πού να βρεις σήμερα κοινό νου, λογική, ιδίως στο υπουργείο Παιδείας και στο αμαρτωλό Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, το οποίο πρέπει να καταργηθεί!
Θα ανεχόταν οι κάτοικοι των Ιωαννίνων, να συμβεί κάτι παρόμοιο με την αιμοσταγή τύραννο Αλή πάσα; (Τον οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, κάποια σκύβαλα της νεοταξικής ιστοριογραφίας, προσπαθούν να τον παρουσιάσουν ως «Βοναπάρτη της Ηπείρου»).
Το ίδιο ισχύει και για τον γενοκτόνο μας Μουσταφά Κεμάλ, τον οποίο ψευδώς τον παρουσιάζουν ως καταγόμενο από την Θεσσαλονίκη. (Αν και με τον νυν ανεκδιήγητο δήμαρχό της όλα τα περιμένει κανείς).
Και όμως βρέθηκε πόλη της Ελλάδας, η οποία τιμά «ευκλεές» τέκνο της, σφαγέα και εξολοθρευτή του Γένους μας. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν εννοώ τους κατοίκους ή την δημοτική αρχή της πόλης, αλλά εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας.
Εξηγώ. Στην Καβάλα, κατοικοεδρεύει το Ινστιτούτο Μωχάμετ Αλι, επονομαζόμενο «IMARET», το οποίο στοχεύει στην «Έρευνα της Ανατολικής Παράδοσης». ( Τι θα πει ανατολική παράδοση;). Το εν λόγω Ινστιτούτο εκπόνησε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Στα ίχνη του Μωχάμετ Αλι» και πέτυχε την έγκριση του υπουργείου, όπερ σημαίνει ότι σχεδόν υποχρεώνονται να το παρακολουθήσουν και παιδιά του δημοτικού σχολείου.
Και αυτό συνέβη, παραμονές της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου. Το τι περιλαμβάνει η παρακολούθηση από μαθητές και δασκάλους της εν λόγω δράσης θα το δούμε παρακάτω. Ας «βαδίσουμε» όμως, παρενθετικά, στα «ίχνη του Μωχάμετ Άλι», να δούμε ποιον τιμά η ελληνική εκπαίδευση.
Γεννήθηκε στην Καβάλα το 1769, από οικογένεια Τουρκαλβανών. Κατόρθωσε, με τις πολεμικές του ικανότητες, να αναγνωρισθεί το 1805 «Σελίμ πασάς» (τοπάρχης) της Αιγύπτου. Κατά την Επανάσταση το ’21, ανταποκρίθηκε στην έκκληση του σουλτάνου Μαχμούτ, να τον βοηθήσει στην κατάπνιξη της εξέγερσης των Ελλήνων. Γράφει ο Σπ. Τρικούπης στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως»: «Ελέγετο δε και επιστεύετο ότι συνωμολογήθη να κρατήση, ο σατράπης ούτος, υπό την εξουσία του όσους εν αποστασία τόπους υποτάξη και του μεν κατοίκους χριστιανούς ν’ απαγάγη αιχμαλώτους εις Αίγυπτον ή αλλού, αυτούς δε τους τόπους να κατοικίση υπό Αιγυπτίων και άλλων Μωαμεθανών». (τομ. Γ’, εκδ. «Γιοβάνης», σελ. 127). Έτσι την 7η Ιουλίου του 1824 αναθέτει στον γιο του Ιμπραήμ, την υλοποίηση του σατανικού σχεδίου: να απαγάγει, όσους Έλληνες γλιτώσουν την σφαγή, από την Ελλάδα και να την «κατοικίση» υπό Μωαμεθανών. Σχέδιο που τότε απέτυχε, γιατί σε τούτο τον τόπο ζούσαν Κολοκοτρωναίοι και Καραϊσκάκηδες, ενώ τώρα επιτυγχάνεται, γιατί μας κυβερνούν κυρά-Τασίες και λοιποί Νενέκοι, Γραικύλοι προσκυνημένοι. Ας το χωνέψουμε μ’ αυτά που γίνονται με τους μουσουλμάνους λαθρομετανάστες ακυρώνεται η Επανάσταση του ’21. Τα εγκλήματα των δυτικών συμμοριών τύπου Μπους, Κάμερον και Σαρκοζί σε Ιράκ και Λιβύη και Συρία, τα πληρώνει η πατρίδα μας, η οποία και εν μέσω φρικτής κρίσης διατηρεί την ανθρωπιά της. Όμως, όπως δηλώνει η κυρία Τασία, θα τους «κατοικίση» τους μουσουλμάνους σ’ όλη την Ελλάδα, για να απλωθεί ο τρόμος σ’ όλη την Επικράτεια και όσοι το αρνούνται αυτό είναι-δεν βρίσκω άλλη πιο ανώδυνη λέξη- ηλίθιοι.
(Και... βγάλτε το σκασμό όλοι σας γιατί είστε ρατσιστές, χρυσαυγίτες και θα κατηγορηθείτε για Ισλαμοφοβία!!
«Καημένε Μακρυγιάννη να ‘ξερες/
γιατί το τζάκισες το χέρι σου/
το τζάκισες για να χορεύουν σέικ
τα… κουκουλόπαιδα», για να παραλλάξουμε τον ποιητή.
Καημένη πατρίδα... θρηνώ και οδύρομαι για την κατάντια σου...).
Αυτές τις διαταγές είχε το αιμοσταγές κτήνος, ο Μπραΐμης, από τον πατέρα του. Και ποιός ήταν ο Ιμπραήμ; «Ήταν ο Μπραΐμης μεθυσμένος πίνει ρούμι και κρασί μποτίλιες. Μπεκρής πολύ και παραλυμένος εις γυναίκες και παιδιά», γράφει ο Μακρυγιάννης. («Απομνημονεύματα», εκδ. Ζαχαρόπουλος, σελ. 396).
Παλαιότερα στο Μοριά, όταν ήθελαν να περιγράψουν εμφατικώς κάποια θεομηνία, έλεγαν: «Μπραΐμης πέρασε!» Χιλιάδες γυναίκες και παιδιά, μαγάρισε ο διεστραμμένος και τα έστελνε στα χαρέμια του πατέρα του.
Όταν ο Καποδίστριας αργότερα θέλησε να ελευθερώσει κάποιες Ελληνίδες, πληρώνοντας για την εξαγορά τους, αυτές αρνήθηκαν. Η ντροπή δεν τις άφηνε... Αυτούς, λοιπόν, τους κτηνανθρώπους αποφάσισε να τιμήσει το υπουργείο εθνοκτόνου παιδαγωγίας, και βρέθηκαν, δυστυχώς, σχολεία και δάσκαλοι, στην Καβάλα, που έσπευσαν, παραμονές της εθνεγερσίας να οδηγήσουν Έλληνες μαθητές στο μουσείο του Μωχάμετ Άλι. Διαβάζω από την επιστολή διαμαρτυρίας γονέων και εκπαιδευτικών του νομού Καβάλας.
«Εκεί τους υποδέχτηκε η ορισμένη εμψυχώτρια του προγράμματος μία ελληνίδα δασκάλα, η οποία ντύθηκε με ισλαμική στολή και μάλιστα ζήτησε να απευθύνονται σε αυτήν οι δάσκαλοι και οι μαθητές όχι με το ελληνικό-χριστιανικό όνομά της, αλλά με το τουρκικό-μουσουλμανικό όνομα ΝΑΣΙΦ και ανάμεσα στις ερωτήσεις που υπήρχαν προτυπωμένες και τις οποίες υπέβαλαν τα παιδιά, στις 18 Μαρτίου 2015, στον νεκρό εδώ και δύο αιώνες ΜΩΧΑΜΕΤ ΑΛΙ ήταν και η εξής 8η ερώτηση: “Δεν σε κορόιδευαν που είχες σκούρο δέρμα, δεν σε μισούσαν που ήσουν ΤΟΥΡΚΟΣ”; Αυτές οι ερωτήσεις έγιναν στα πλαίσια ενός θεατρικού δρώμενου που αφορούσε ένα ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ προς τον Μωχάμετ Άλι.
Εν συνεχεία έγινε περιήγηση στο Μουσείο του Μωχάμετ Άλι, που είναι η παλιά οικία του στην Καβάλα, επισκέφτηκαν στους χώρους ενδιαίτησης ανδρών και γυναικών (σαλαμλίκ-ανδρώνας και χαρεμλίκ-γυναικωνίτης) και το δωμάτιο του χαρεμιού όπου ξάπλωναν όλες οι παλλακίδες, τα ιδιαίτερα δωμάτια του πασά και το δωμάτιο της ευνοούμενης του παλλακίδας».
Βεβαίως, για να εξοικειωθούν τα παιδιά με την τύχη που τους περιμένει. Είμαι περίεργος να μάθω, τι έλεγε η ΝΑΣΙΦ-δασκάλα στα κοριτσάκια-μαθήτριες για την «διαθεματική δράση» του χαρεμιού;
Στην δε μεθοδολογία του προγράμματος, διαβάζουμε μεταξύ άλλων νεοταξικών αερολογιών περί «βιωματικής εμπειρίας και τεχνικών αναστοχασμού, σημειολογιών και διακειμενικών αναφορών» τα κάτωθι: «Θέλοντας να πάμε ένα βήμα πιο πέρα από τον αναμενόμενο σκοπό του προγράμματος, την ανάδειξη, δηλαδή, του προσώπου, του έργου και της εποχής του Μωχάμετ Άλι, επιδιώξαμε η προσωπικότητά του να λειτουργήσει ως ερέθισμα, μέσω του οποίου οι μαθητές-τριες καλούνται να αναμετρηθούν με τα δικά τους όρια, την δική τους επιθυμία για γνώση, περιπέτεια, ζωή... και να αναδειχθούν καθολικά και πανανθρώπινα νοήματα». Μάλιστα. Πρότυπο, λοιπόν, για τα παιδιά, τους μαθητές μας ο Μωχάμετ Άλι, ο πατέρας του παραλυμένου παιδεραστή Ιμπραήμ, που του έστελνε μικρά παιδιά από το Μοριά και το Μεσολόγγι για να ικανοποιήσει τις διαστροφές του.
«Επήγε ο Ιμπραΐμης εις το Χελμό και τουφέκι δεν απάντησε πουθενά, και εσκλάβωσε περίπου δύο χιλιάδες γυναίκες και παιδιά...», λέει ο Κολοκοτρώνης στη «Διήγησιν Συμβάντων». (εκδ. ΙΔΕΒ, σελ. 207). Για το υπουργείο και τα ποικιλώνυμα Ινστιτούτα γνωρίζουμε από πού παίρνουν γραμμή. Η Στοά προωθεί τα πειθήνια ενεργούμενά της σε καίριες θέσεις. Όμως, οι σύλλογοι διδασκόντων, οι δάσκαλοι συνάδελφοί μου, γιατί μπλέκονται, σε τέτοιες παγίδες; Ντροπή να ντροπιαζόμαστε. Ψυχή και Χριστό θέλουν οι μαθητές μας και όχι τα σκύβαλα που ρίχνουν στα σχολεία οι μαυραγορίτες του πνεύματος.
Τζαμιά στην Αθήνα, τμήματα Ισλαμικών Σπουδών στην Θεολογική Θεσσαλονίκης, «προσκυνήματα» στο σπίτι του Μωχάμετ Άλι στην Καβάλα, μουσουλμάνοι λαθρομετανάστες σ’ όλη την Ελλάδα... ας ετοιμαστούμε για την νέα Τουρκοκρατία.
Πηγή: Ακτίνες
Mεγάλοι σταθμοὶ στὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ὑπῆρξαν τρεῖς κῆποι: ὁ κῆπος τῆς Ἐδέμ, ὁ κῆπος τῆς Γεθσημανῆ καὶ ὁ κῆπος τῆς Ἀναστάσεως. Παραμένουν τρία ἀνεξίτηλα ὁρόσημα τῆς πανανθρώπινης ἱστορίας.
Ὁ κῆπος τῆς Ἐδέμ. Ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ἡ θεία Γραφή, «ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε» (Γεν. β΄ 8). Ὁ παντοδύναμος καὶ ἀπειροτέλειος Θεὸς διέταξε καὶ φύτρωσε κῆπος, παράδεισος, μὲ πλούσια καὶ ποικίλη βλάστηση, στὴν Ἐδέμ, ποὺ βρίσκεται πρὸς τὴν Ἀνατολή. Ἐκεῖ τοποθέτησε τὸν ἄνθρωπο ποὺ δημιούργησε. Ὁ κῆπος τῆς Ἐδὲμ εἶναι ὁ κῆπος τῆς ἄδολης χαρᾶς, τῆς ἀληθινῆς εὐφροσύνης καὶ τῆς πραγματικῆς εὐτυχίας τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ ἀνάμεσα στοὺς πρώτους ἀνθρώπους, τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα, ἡ ἀναστροφή Του μὲ αὐτούς, τὸ μεγαλεῖο καὶ τὸ πλῆθος τῶν δημιουργημάτων, ὅλα συντελοῦσαν στὸ νὰ κάνουν ὅλο καὶ μεγαλύτερη τὴν εὐτυχία καὶ τὴ χαρά τους.
Ὅμως αὐτὸς ὁ ἅγιος τόπος μεταβλήθηκε σὲ πεδίο μάχης μεταξὺ τοῦ διαβόλου καὶ τῶν πρωτοπλάστων. Ἀκολούθησε ἡ ὑποχώρηση τῆς Εὕας καὶ τοῦ Ἀδὰμ στὶς ὑποβολὲς τοῦ Πονηροῦ καὶ τελικὰ ἡ ἔξωσή τους ἀπὸ τὸν κῆπο τῆς χαρᾶς καὶ τῆς εὐτυχίας. Μετὰ τὴν ἔξωσή τους ὑφίστανται τὶς συνέπειες τῆς παρακοῆς τους: «Εἰς τὸ ἑξῆς μὲ τὸν ἱδρώτα τοῦ προσώπου σου θὰ κερδίζεις καὶ θὰ τρῶς τὸ ψωμί σου μέχρις ὅτου πεθάνεις. Ὁ κόπος καὶ ὁ μόχθος, οἱ ἀσθένειες θὰ εἶναι ὁ καθημερινὸς σύντροφός σου» (Γεν. γ΄ 19). Ὅλες αὐτὲς οἱ ὀδυνηρὲς συνέπειες τοῦ δράματος τῆς παρακοῆς θὰ συνοδεύουν πλέον καὶ τοὺς ἀπογόνους τοῦ Ἀδάμ. Καὶ πρὸς τὴν Εὔα εἶπε ὁ Θεός: «Μὲ ὀδύνες καὶ πόνους θὰ γεννᾶς τὰ τέκνα σου. Ὁ σύζυγός σου θὰ εἶναι ὁ κηδεμόνας, ἡ καταφυγή, ἡ προστασία καὶ ἡ ἀσφάλειά σου στὰ βάσανα ποὺ θὰ σὲ συναντοῦν» (Γεν. γ΄ 16).
Ὁ δεύτερος κῆπος εἶναι ὁ κῆπος τῆς Γεθσημανῆ. Εἶναι ὁ κῆπος μέσα στὸν ὁποῖο ἀρχίζει ἡ θυσία τοῦ Γολγοθᾶ, ποὺ θὰ ὁλοκληρωθεῖ ἐπάνω στὸ Σταυρό. «Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἰησοῦς ἐξῆλθε σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ πέραν τοῦ χειμάρρου τῶν Κέδρων, ὅπου ἦν κῆπος, εἰς ὃν εἰσῆλθεν αὐτὸς καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ» (Ἰω. ιη΄ [18] 1). «Κι ἐκεῖνος ἀπομακρύνθηκε ἀπ᾿ αὐτοὺς σὲ ἀπόσταση πετροβολιᾶς, κι ἐκεῖ γονατιστὸς προσεύχεται: Πάτερ, ἐὰν εἶναι θέλημά σου νὰ ἀπομακρύνεις τὸ ποτήριο αὐτὸ τοῦ θανάτου ἀπὸ μένα, ἀπομάκρυνέ το. Ἂς μὴ γίνει ὅμως αὐτὸ ποὺ θέλει ἡ ἀνθρώπινη φύση μου λόγῳ τῆς φυσικῆς ἀποστροφῆς πρὸς τὸν θάνατο, ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ θέλεις ἐσύ... Καὶ ὁ ἱδρώτας του ἔγινε ἄφθονος καὶ πηχτὸς σὰν κομμάτια πηγμένου αἵματος ποὺ πέφτουν στὴ γῆ» (Λουκ. κβ΄ [22] 41-44).
Στὸν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, μὲ τὴν πλήρη καὶ τελεία ὑπακοὴ στὸν οὐράνιο Πατέρα Του καὶ μὲ τὴ θυσία Του ἐπάνω στὸ Σταυρό, θὰ ἐπανόρθωσε τὶς ὀλέθριες συνέπειες τῆς ἀνυπακοῆς τοῦ πρώτου Ἀδὰμ στὸν κῆπο τῆς Ἐδέμ.
Ὑπάρχει καὶ τρίτος κῆπος. Εἶναι ὁ κῆπος τῆς Ἀναστάσεως μὲ τὸν Τάφο τοῦ Κυρίου. «Ἦν δὲ ἐν τῷ τόπῳ ὅπου ἐσταυρώθη κῆπος καὶ ἐν τῷ κήπῳ μνημεῖον καινόν, ἐν ᾧ οὐδέπω οὐδεὶς ἐτέθη» (Ἰω. ιθ΄ [19] 41). Ὁ ἐνταφιασμὸς τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ στὸν κῆπο καὶ ἡ Ἀνάστασή Του θὰ συντελέσουν ὥστε νὰ μεταβληθεῖ αὐτὸς ὁ κῆπος σὲ νέο κῆπο τῆς Ἐδὲμ καὶ ἀνώτερο ἀπὸ ἐκεῖνον.
Ὁ κῆπος τῆς Ἀναστάσεως μὲ τὸν κενὸ Τάφο τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ πηγὴ χαρᾶς καὶ πραγματικῆς εὐτυχίας. Τώρα πλέον ὁ θάνατος καταργεῖται, καὶ ὁ παλαιὸς Ἀδὰμ ἀνασταίνεται διὰ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ νέου Ἀδάμ, τοῦ Χριστοῦ.
Τρεῖς κῆποι, τρεῖς σταθμοὶ τῆς ἀνθρωπότητας. Ὁ πρῶτος κῆπος, τῆς Ἐδέμ, εἶναι ὁ κῆπος τῆς παρακοῆς τοῦ Ἀδὰμ στὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ μὲ ὅλες τὶς ὀλέθριες συνέπειες τῆς ἁμαρτίας γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ὁ δεύτερος κῆπος, τῆς Γεθσημανῆ, εἶναι ὁ κῆπος τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς μέχρι θανάτου ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ τελείας ὑποταγῆς τοῦ Κυρίου στὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός Του, προκειμένου νὰ πραγματοποιηθεῖ τὸ ἀπολυτρωτικὸ ἔργο Του στὴ γῆ. Καὶ ὁ τρίτος κῆπος, ὁ κῆπος τῆς Ἀναστάσεως, προσφέρει τὸ μεγαλύτερο μήνυμα καὶ χάρισμα στὸν ἄνθρωπο, τὸ μήνυμα καὶ χάρισμα τῆς νίκης κατὰ τοῦ θανάτου: «Ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε»! (Μάρκ. ις΄ [16] 6).
Τώρα ζοῦμε μέσα στὴ χαρά, τὸ φῶς, τὴν εὐτυχία τοῦ τρίτου κήπου. Νὰ μᾶς συγκλονίζει αὐτὸ καὶ νὰ μᾶς παρακινεῖ νὰ ἀνταποκρινόμαστε στὴν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ μας.
Πηγή: Ο Σωτήρ
Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος τοῦ Πάσχα
Ὁ Χριστός, ἀγαπητοί ἀδελφοί, προανήγγειλε στούς Μαθητές Tου τήν ἀνάστασή Του, ὅταν τούς ἔλεγε ὅτι «μέλλει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοσθαι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων καί ἀποκτενοῦσιν αὐτόν, καί τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθήσεται» (Ματθ. ιζ΄, 22). Οἱ Μαθητές ἀγνοοῦσαν τί σημαίνει ὅτι ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου θά θανατωθῆ καί θά ἀναστηθῆ τρεῖς ἡμέρες μετά τόν θάνατό Του, καί ἐπί πλέον «ἐφοβοῦντο αὐτόν ἐπερωτῆσαι (Μάρκ. θ΄, 31-32).
Ἡ φράση «υἱός Θεοῦ» καί «υἱός ἀνθρώπου» δηλώνουν τίς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, θεία καί ἀνθρωπίνη πού ἐνεργοῦσαν μαζί στόν Χριστό, χωρίς νά χάνη ἡ καθεμιά τίς ἰδιότητές της.
Ὁ Χριστός μετά τήν ἀνάστασή Του, ἐμφανίσθηκε πρῶτα στίς Μυροφόρες γυναῖκες οἱ ὁποῖες πῆγαν πολύ πρωί στόν τάφο γιά νά ἀλείψουν μέ ἀρώματα τό σῶμα Του, καί ἔπειτα ἐμφανίσθηκε τήν ἴδια ἡμέρα στούς Μαθητές Του. Θά περίμενε κανείς νά ἐμφανισθῆ στούς σταυρωτές Του, στούς Γραμματεῖς καί Φαρισαίους, στούς Ἀρχιερεῖς, στόν Ἡρώδη καί τόν Πιλάτο καί σέ ὅσους συνέβαλαν στό νά πάθη καί νά σταυρωθῆ καί μέ αὐτό τόν τρόπο νά τούς κάνη νά πιστεύσουν. Δέν τό ἔκανε, ὅμως, αὐτό γιατί ὑπάρχει εἰδικός λόγος.
Κατ’ ἀρχάς ὁ Χριστός δέν κάνει ἐνέργειες ἁπλῶς γιά κοινωνικούς λόγους οὔτε γιά νά φανερώση τήν θεότητά Του σέ ἀνθρώπους πού δέν πιστεύουν. Ἀκόμη καί ὅταν θαυματουργοῦσε καί θεράπευε τούς ἀνθρώπους τό ἔκανε ἀφοῦ πρῶτα ἔβλεπε τήν πίστη τους.
Ἔπειτα, ἡ ἐμφάνιση τοῦ Χριστοῦ σέ κάθε ἄνθρωπο εἶναι γεγονός μέ αἰώνιες διαστάσεις καί συνταρακτικές συνέπειες γιά τόν ἄνθρωπο . Τό νά συναντήση κανείς τόν Θεό συνιστᾶ τήν καταδίκη του, ἐάν δέν εἶναι κατάλληλα προετοιμασμένος. Ὅπως ὅταν κανείς ἀτενίση τόν ἥλιο χωρίς καμμιά προστασία, ἀπό τήν ὑπερβολική λάμψη τοῦ φωτός τοῦ ἡλίου καταστρέφονται οἱ ὀφθαλμοί του, ἔτσι ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει κατάλληλο πνευματικό ὀφθαλμό, δέν μπορεῖ νά ἀντέξη τό δυνατό φῶς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.
Ἑπομένως, ἀπό ἀγάπη καί φιλανθρωπία δέν ἐμφανίσθηκε ὁ Χριστός στούς σταυρωτές Του γιά νά μή ὑποστοῦν κάποιο κακό. Αὐτοί ἔπρεπε νά πληροφορηθοῦν τήν ἀνάσταση ἀπό τρίτους μήπως πιστεύσουν καί σωθοῦν. Ὑπῆρχε ἀκόμη καιρός νά πιστεύσουν μέ τήν ἐλευθερία τους, νά διορθωθοῦν, ὥστε ὅταν θά Tόν δοῦν τελικά κατά τήν Δευτέρα Παρουσία Του μέσα στήν δόξα Του νά σωθοῦν καί νά μή καταδικαστοῦν. Πάντως, ἡ συνάντηση μέ τόν Χριστό εἶναι ἕνα κρίσιμο σημεῖο, συνιστᾶ τήν αἰώνια ζωή ἤ τήν αἰώνια κόλαση.
Ἀκόμη, ὁ Χριστός μετά τήν ἀνάστασή Του ἐμφανίσθηκε στούς Μαθητές Του, οἱ ὁποῖοι εἶχαν προετοιμασθῆ, καί παρά τίς πτώσεις τους ἦταν κατάλληλοι γιά νά δοῦν τό Φῶς τῆς Ἀναστάσεως. Τό κυριότερο εἶναι ὅτι ὁ Χριστός ἐμφανίσθηκε μετά τήν ἀνάστασή Του στούς Μαθητές Του, ὄχι ἁπλῶς γιά νά πιστεύσουν, ἀλλά γιά νά τούς ὁδηγήση στήν θέωση. Αὐτός ἦταν ὁ βαθύτερος σκοπός τῶν ἐμφανίσεων τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ στούς Μαθητές Του, οἱ ὁποῖοι εἶχαν προηγουμένως καθαρισθῆ καί φωτισθῆ καί ἔπρεπε νά φθάσουν στήν θέωση. Βεβαίως, κατά τίς σαράντα ἡμέρες τούς προετοίμασε κατάλληλα, ὥστε τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς νά λάβουν τό Ἅγιο Πνεῦμα καί νά γίνουν μέλη τοῦ Σώματός Του.
Αὐτό πού ἔγινε μέ τούς Μαθητές τοῦ Χριστοῦ γίνεται μέ πολλούς ἀνθρώπους διά μέσου τῶν αἰώνων . Ἤδη, ἀμέσως μετά τήν Πεντηκοστή ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶδε τόν Ἀναστάντα Χριστό (Πρ. θ΄, 3-9), ὁ Πρωτομάρτυς Στέφανος «εἶδε δόξαν Θεοῦ καί Ἰησοῦν ἐστῶτα ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ» (Πρ. ζ΄, 55), καί ἑκατομμύρια Χριστιανοί μέχρι σήμερα ἔγιναν μάρτυρες τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά προετοιμάζεται κατάλληλα, μέ τήν ἄσκηση, τά Μυστήρια, τήν κάθαρση, τήν προσευχή γιά νά δῆ τόν Ἀναστάντα Χριστό καί νά ὁδηγηθῆ στήν θέωση.
Αὐτός εἶναι ὁ βαθύτερος σκοπός τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας καί τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία δέν εἶναι φιλοσοφική, στοχαστική, ἠθική, ἀλλά μυστηριακή καί ἀσκητική .Καί ἡ Ἐκκλησία δέν ἀποβλέπει ἁπλῶς στήν ἐκπλήρωση τῶν κοινωνικῶν καί ὑλικῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀνθρώπου, ἄν καί τό κάνει καί αὐτό συνεκδοχικῶς, ἀλλά ἔχει σκοπό νά ἁγιάση τόν ἄνθρωπο, νά δῆ τόν Ἀναστάντα Χριστό καί νά τόν ὁδηγήση στήν θέωση.
Μέσα σέ αὐτή τήν προοπτική πρέπει νά δοῦμε τήν ζωή τῶν ἁγίων ὅλων τῶν αἰώνων, ἤτοι Ἀποστόλων, Μαρτύρων, Ὁμολογητῶν, Πατέρων, Ἀσκητῶν, καί γενικά Χριστιανῶν πού ζοῦν τήν κατά Χριστόν συζυγία. Ὅλοι αὐτοί εἶναι μάρτυρες τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, πού μᾶς ὑποδεικνύουν πῶς καί ἐμεῖς θά δοῦμε τόν Ἀναστάντα Χριστό, ὁ Ὁποῖος θά μᾶς δωρήση τήν θέωση καί τόν ἁγιασμό.
Εἶναι ἀνάγκη νά δοῦμε τόν σκοπό τῆς Ἐκκλησίας καί τό νόημα τῶν ἑορτῶν μέσα στά πλαίσια αὐτά, ὥστε νά μή ἐκκοσμικεύουμε τό ἔργο καί τόν σκοπό τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς , καί νά ἔχουμε βεβαία ἐλπίδα στήν καρδιά μας ὅτι δέν ζοῦμε μόνο γιά τά ὑλικά ἀγαθά, ἀλλά νά αἰσθανθοῦμε τήν δύναμη τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μέσα μας.
Σήμερα η ζωή μας κατακλύζεται από οικονομικούς όρους αμέτρητους, εν πολλοίς ακατανόητους ή δυσνόητους. Όλοι τους επιδίδονται στην περιγραφή των οικονομικών δεδομένων και γενικότερα στην οικονομική κατάσταση προσώπων, οργανισμών, εταιρειών αλλά και κρατών και όλης της ανθρωπότητας.
Δυο απ΄ αυτούς, το «έλλειμμα» και το «πλεόνασμα», παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, όχι μόνο ως οικονομικοί όροι αλλά και ως τρόποι του ζειν και αγωνίζεσθαι στο στίβο της πολυκύμαντης πραγματικότητας αυτής ταύτης της ζωής.
Οι όροι αυτοί έχουν προσλάβει μέσα μας ανεπαίσθητα κάποια ιερότητα, ένα περιεχόμενο παγανιστικό θα μπορούσαμε να πούμε και εμείς είμαστε στραμμένοι, προσηλωμένοι προς αυτούς ψυχή τε και σώματι. Καθώς προβάλλονται μάλιστα και παρουσιάζονται και αναλύονται από τους ειδικούς, πολιτικούς και οικονομολόγους, καθορίζουμε σύμφωνα μ’ αυτά την οικονομική μας αλλά και όλη μας τη συμπεριφορά προς τις καταστάσεις και τα πρόσωπα που μας περιβάλλουν.
Επειδή όμως είμαστε κληρονόμοι μιας παράδοσης και ιστορίας πλούσιας σε αρχές και ιδανικά και σε πνευματικό περιεχόμενο, που πηγάζει από τους Αγίους και τους ήρωές μας ( εθνικούς, επιστημονικούς, φιλανθρωπικούς, κοινωνικούς, κ.λπ.), έχουμε και την παρακαταθήκη και την εμπειρία και την υποχρέωση να δούμε τα πράγματα και από την άλλη σκοπιά. Αυτή των πατέρων μας, δηλαδή την πάτρια.
Στις αμέτρητες δοκιμασίες που έζησε το Γένος μας ανά τους αιώνες, υπήρξαν στιγμές που αντιμετώπισαν οι πατέρες μας αυτό το «δίλημμα»: «ΕΛΛΕΙΜΜΑ» ή «ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ».
Βεβαίως, ως μη έχοντες αμφότεροι οι όροι στην παρούσα αναφορά μόνο οικονομικο-διαχειριστικό περιεχόμενο, εννοείται πως προβλήθηκαν και ως πρόκληση , ως απειλή, με την ανάλογη μορφή σε κάθε περίσταση.
Όταν οι κάθε είδους επίβουλοι εχθροί χτυπούσαν την πατρίδα και δεν είχαν αποτέλεσμα στα πεδία των μαχών σώμα με σώμα, κατέφευγαν και σ’ αυτόν τον δόλιο τρόπο, για να επικρατήσουν, να υποτάξουν το αδούλωτο φρόνημα, που ουσιαστικά συνοψιζόταν στο «δίλημμα»: «Έλλειμμα» ή « πλεόνασμα».
Πραγματικά, δεν μπορεί παρά να ήταν φοβερή η πρόκληση και ο πειρασμός.
Αυτοί που έδιναν τις δελεαστικές υποσχέσεις στις ώρες της δοκιμασίας, των παντοειδών κινδύνων, της δίψας, της πείνας, των ασθενειών, της απώλειας των αγαπημένων προσώπων, της άμεσης απειλής του θανάτου, της ατίμωσης, της βεβήλωσης των ιερών, έβρισκαν απέναντί τους ψυχές που ποτέ δε φαντάζονταν. Κατατροπώνονταν, κατανικιόνταν, υφίστατο ταπείνωση και προσβολή η δαιμονική πολλές φορές έπαρσή τους, εισπράττοντας την άρνηση στη δόλια υπόσχεση ανταλλαγής του «πλεονάσματος», για την ικανοποίηση των επιθυμιών τους και όλων των προσδοκώμενών τους.
Κι αν σε κάποιους είχε απομείνει λίγη ανθρωπιά και αξιοπρέπεια, λίγος σεβασμός στον άνθρωπο, αυτοί ντρέπονταν, εκπλήσσονταν, θαύμαζαν το μεγαλείο αυτών των ψυχών.
Αλλά γιατί αυτή η άρνηση στο «πλεόνασμα»; Γιατί αυτή η «παράλογη», η «τρελή», η «μωρή», η «ανόητη» στάση των Σπαρτιατών, των Μεσολογγιτών, των Σουλιωτών, των Ναουσαίων, των Μακεδονομάχων, των αγωνιστών του 1940, των Κυπρίων (1955-1959), και τόσων άλλων;
Αιώνες ο Έλληνας γαλουχήθηκε, διδάχτηκε, προβληματίστηκε και έδωσε απάντηση σε τέτοιου είδους καταστάσεις προβαλλόμενες ως αδιέξοδα. Διότι τράφηκε πνευματικά κατά τέτοιον τρόπο, ώστε η τροφή που πήρε διοχετεύτηκε απευθείας στην καρδιά και δημιούργησε, όπως θα έλεγαν οι γιατροί «καρδιακή πνευματική υπερτροφία» ή «πνευματική μεγαλοκαρδία». Η πνευματική τροφή είχε προορισμό την πνευματική καρδιά κι όχι τη λογική. Η λογική παρέμενε πάντοτε «ελλειμματική» σε σχέση με την καρδιά, που είχε το «πλεόνασμα» και εν τέλει έπαιρνε τις μεγάλες αποφάσεις, στα πλαίσια πάντοτε της διάκρισης. Έτσι, στις δύσκολες στιγμές πάντοτε είχε το προβάδισμα η καρδιά. Κι έτσι προτίμησαν το «έλλειμμα» για την υπεράσπιση υψίστων αγαθών. Την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, την τιμή και διαφύλαξη όλων των ιερών και των αγίων του τόπου τους. Και η ιστορία τους δικαίωσε. Έγιναν οι οδηγοί μας, τα πρότυπά μας.
Εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται πως, όταν λειτουργεί η καρδιά, καταλύονται ακόμα και οι νόμοι της φύσης. Λειτουργεί το μυστήριο. Διότι εκεί κρύβεται το μυστήριο. Και ενεργεί και γίνονται τα θαύματα, σαν αυτά που έχει να παρουσιάσει αμέτρητα η ευλογημένη μας Ιστορία και Παράδοση.
Σήμερα υποχρεώνεται ο ελληνικός λαός να ζήσει με το «έλλειμμα» το οικονομικό αλλά και με το «έλλειμμα» της συμπάθειας (συν- πάσχω, συμμετέχω στον πόνο του άλλου) των λεγομένων φίλων και εταίρων.
Εδώ δοκιμάζεται, καθώς και οι πρόγονοί του. Δοκιμάζεται και το της καρδιάς του «πλεόνασμα». Παρόλα τα χτυπήματα, έχει και διαθέτει απ’ αυτό. Στο συνάνθρωπό του, όποιος κι αν είναι, ό,τι κι αν πιστεύει, απ’ όπου κι αν προέρχεται. Δίκαια τον πιάνει το παράπονο, αλλά αυτό το κάτι άλλο, το οποίο τρέχει στο αίμα του, τον κρατάει όρθιο.
«Πλεόνασμα» και «Έλλειμμα». Πού βρίσκεται όμως το όριό τους; Μέχρι πού τελειώνει το καθένα, ώστε να μη γίνει βάσανο στη ζωή και αυτοσκοπός; Ανάμεσά τους βρίσκεται η διακριτική αρετή της «ΑΥΤΑΡΚΕΙΑΣ», την οποία διδάσκει το Ευαγγέλιο.
Ως επίρρωση των προαναφερθέντων παραθέτουμε ένα χωρίο από την προς Φιλιππησίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου, την επιστολή της χαράς όπως λέγεται, παρόλο που είναι γραμμένη μέσα από τη φυλακή, από το τέταρτο κεφάλαιο, καθόσον το Άγιο Ευαγγέλιο και οι βίοι των Αγίων υπήρξαν οι οδηγοί και οι τροφείς του Γένους και η παράκληση και η ελπίδα.
Λέει λοιπόν ο Απόστολος:
«Εχάρην δὲ ἐν Κυρίῳ μεγάλως ὅτι ἤδη ποτὲ ἀνεθάλετε τὸ ὑπὲρ ἐμοῦ φρονεῖν· ἐφ’ ᾧ καὶ ἐφρονεῖτε, ἠκαιρεῖσθε δέ.
Οὐχ ὅτι καθ’ ὑστέρησιν λέγω· ἐγὼ γὰρ ἔμαθον ἐν οἷς εἰμι αὐτάρκης εἶναι.
Οἶδα καὶ ταπεινοῦσθαι, οἶδα καὶ περισσεύειν· ἐν παντὶ καὶ ἐν πᾶσι μεμύημαι καὶ χορτάζεσθαι καὶ πεινᾶν, καὶ περισσεύειν καὶ ὑστερεῖσθαι·
πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ.
Πλὴν καλῶς ἐποιήσατε συγκοινωνήσαντές μου τῇ θλίψει».
Και η μετάφραση:
«Χάρηκα επίσης πολύ εν Κυρίω, γιατί τώρα επιτέλους ξαναβλάστησε η φροντίδα σας για μένα, για την οποία και φροντίζατε, αλλά δεν είχατε ευκαιρία να την εκδηλώσετε. Όχι ότι το λέω κάτω από στέρηση, γιατί εγώ έμαθα να είμαι αυτάρκης σε αυτά που έχω. Ξέρω να ζω με στέρηση, ξέρω και να ζω και με αφθονία. Σε καθετί και σε όλα έχω μάθει το μυστικό, και να χορταίνω και να πεινώ, και να έχω αφθονία και να στερούμαι. Όλα έχω τη δύναμη να τα κάνω διά του Χριστού, που με ενδυναμώνει. Όμως καλά κάνατε που συμμετείχατε στη θλίψη μου».
Στον Απόστολο το «έλλειμμα» είναι το «ταπεινούσθαι», το «πεινάν», το «υστερείσθαι». Το δε «πλεόνασμα» το «περισσεύειν» και το «χορτάζεσθαι». Τη συντονιστική, τη ρυθμιστική , τη μετριαστική αρετή όμως την αναφέρει στην αρχή: «εγώ έμαθον εν οις ειμί αυτάρκης είναι».
Δεν μπορεί παρά σύμφωνα με τα δεδομένα της ιστορίας και σύμφωνα με τους πνευματικούς νόμους να βγει δικαιωμένος ο ελληνικός λαός. Εξάλλου , πάλι έτερος λόγος λέγει: «Το άδικον ουκ ευλογείται» .
Αυτά είναι αποδεδειγμένα ως ήδη γενόμενα. Είναι δικά μας, κληρονομιά μας. Είναι το αίμα μας, το «πεπρωμένο» μας. Και στο χέρι μας είναι να συνεχίσουμε. Διότι θα τα παραδώσουμε με ευθύνη στους επερχομένους, αλλά θα δώσουμε λόγο και στο Θεό.
Δε θα αποκάμομε. Όχι. Δεν είμαστε μόνοι!
Ηλιάδης Σάββας, Διά βίου δάσκαλος
Πηγή: Ακτίνες
Εν Πειραιεί τη 20η Απριλίου 2015
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Ο ρατσισμός, σε όλες τους τις εκφάνσεις, αποτελεί σήμερα ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα. Οι όντως δύσκολες οικονομικές και άλλες συνθήκες, σε παγκόσμιο επίπεδο, ευνοούν την ανάδυση τέτοιων φαινομένων. Μια έκφανση του ρατσισμού είναι και ο αντισημιτισμός. Το εκπεφρασμένο με φράσεις και πράξεις μίσος κατά του εβραϊκού λαού, το οποίο εμφανίζεται, σύμφωνα με την ιστορία, ήδη στην προ Χριστού εποχή και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Αφορμή για την παρούσα ανακοίνωσή μας πήραμε από πρόσφατο δημοσίευμα του κ. Δημήτρη Ψαρρά, στην εφημερίδα «Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ» (φύλλο: 30-3-2015), με τίτλο: «Πολλοί Εβραίοι αισθάνονται ταραγμένοι σήμερα από τον αντισημιτισμό στην Ευρώπη». Ο συντάκτης στο δημοσίευμά του σχολιάζει μια έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σχετικά με τον αντισημιτισμό, η οποία παρουσιάστηκε στη βρετανική πρεσβευτική κατοικία στην Αθήνα υπό την αιγίδα της βρετανικής προεδρίας της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA). Στην εκδήλωση αυτή κεντρικός ομιλητής ήταν ο Βρετανός αναλυτής κ. Τζόναθαν Μπόιντ, του οποίου στη συνέχεια παραθέτει θέσεις και απόψεις πάνω στο εν λόγω θέμα.
Ο κ. Μπόιντ, αφού προηγουμένως έδωσε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία γύρω το φαινόμενο του αντισημιτισμού στην Ευρώπη, στη συνέχεια, τελειώνοντας τη συνέντευξή του, είπε και τα εξής: «Τα φαινόμενα αντισημιτισμού δεν φαίνεται ότι θα εξαλειφτούν ποτέ. […] οι Εβραίοι έχουν συχνά παρουσιαστεί ως αουτσάιντερ, και δυστυχώς, μεγάλο μέρος αυτής της αντιπάθειας πηγάζει από τον τρόπο που παραδοσιακά τους έβλεπε η Εκκλησία. Μέχρι πολύ πρόσφατα, σε ένα μεγάλο μέρος της χριστιανικής παράδοσης, οι Εβραίοι δυσφημίζονταν ως δολοφόνοι του Χριστού, ως μια διεφθαρμένη δαιμονική παρουσία που τυφλά διατηρεί τις δικές της αρχαϊκές παραδόσεις, παρόλο που η διαθήκη του Θεού με τους Εβραίους έχει από καιρό αντικατασταθεί από τη νέα διαθήκη του Θεού -ή αλλιώς την Καινή Διαθήκη- με τους χριστιανούς. Αυτές είναι όλες φρικτές ιδέες, αλλά έχουν χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για να θυματοποιήσουν ποικιλοτρόπως, στιγματίσουν, παρενοχλήσουν, «χτυπήσουν», απομακρύνουν και σφαγιάσουν τους Εβραίους για αιώνες».
Επειδή, προφανώς, ο κ. Μπόιντ δεν έδωσε τις σωστές διαστάσεις στις αιτίες που εξέθρεψαν τον αντισημιτισμό, εμπλέκοντας την Εκκλησία σε αυτή τη διαδικασία, θεωρούμε ότι πρέπει να δώσουμε ορισμένες διευκρινήσεις επί των δηλώσεών του.
Τις βαθύτερες αιτίες του αντισημιτισμού, όπως και κάθε άλλης μορφής ρατσισμού, θα πρέπει να αναζητήσουμε όχι στην Εκκλησία, αλλά στην ίδια την πεπτωκυΐα και στα πάθη υποδουλωμένη ανθρώπινη φύση, η οποία αδυνατεί να αγαπήσει τον πλησίον του γνήσια και έμπρακτα. Ο ανθρώπινος εγωισμός, όταν αναπτυχθεί και καλλιεργηθεί σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο, δημιουργεί, με την σειρά του, ιδεολογικές, φυλετικές, εθνικιστικές,ή θρησκευτικές προκαταλήψεις, που μπορεί να πάρουν την μορφή μίσους και αποστροφής απέναντι σε άλλους λαούς, ή να γεννήσουν την επιθυμία επιβολής και εκμεταλλεύσεως αυτών. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η αποικιοκρατία και η οικονομική εκμετάλλευση των χωρών του τρίτου κόσμου, (Αφρική, Ασία), κατά τους τελευταίους πέντε αιώνες από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, η οποία υπήρξε καρπός ρατσιστικών αντιλήψεων των λαών των χωρών αυτών. Γενικότερα μπορούμε να πούμε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, το ιδεολογικό υπόβαθρο των πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ των λαών και των εθνών είναι ρατσιστικές αντιλήψεις και εθνικιστικές προκαταλήψεις.
Ειδικότερα εις ό, τι αφορά τον εβραϊκό λαό παρατηρούμε, ότι από αρχαιοτάτων χρόνων βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τους γειτονικούς λαούς που τον περιβάλλουν. Πρώτοι οι Ασσύριοι το 722 π. Χ. κατέλυσαν το βασίλειο του Ισραήλ και στην συνέχεια οι Βαβυλώνιοι το 587 π. Χ., αφού κατέστρεψαν την Ιερουσαλήμ ολοσχερώς, οδήγησαν τους αιχμαλώτους Ιουδαίους σε εξορία στη Βαβυλώνα. Αργότερα οι Έλληνες κατά την ελληνιστική περίοδο υπό τον Αντιόχο τον Επιφανή (215-164 π. Χ.), εξαπέλυσαν σκληρότατο διωγμό εναντίον των Εβραίων, που έφθασε μέχρι βεβηλώσεως του ναού της Ιερουσαλήμ, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα να εκδηλωθούν στη συνέχεια οι ηρωϊκοί αγώνες των Μακκαβαίων για την απελευθέρωση του έθνους των. Κατά την περίοδο της κυριαρχίας των Ρωμαίων μνημονεύουμε την μαζική απέλαση των Ιουδαίων από την Ρώμη επί Κλαυδίου Καίσαρος και την εκ νέου ολοσχερή καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τα στρατεύματα του Τίτου το 70 μ. Χ. Τέλος αναφέρουμε τη συστηματική εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων από την ναζιστική Γερμανία κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ουδέποτε είδε με «αντιπάθεια» τους Εβραίους, όπως ισχυρίζεται ο κ. Μπόιντ. Την αντιπάθεια θα πρέπει να την αναζητήσει από την πλευρά των Εβραίων και όχι από την πλευρά της Εκκλησίας. Οι Εβραίοι και πιο συγκεκριμένα η θρησκευτική ηγεσία του Ισραήλ, ήταν εκείνη που «αντιπάθησε» τον Χριστό και όχι απλώς τον «αντιπάθησε», αλλά τον μίσησε με θανάσιμο μίσος, μέχρις ότου τελικά τον οδήγησε σε σταυρικό θάνατο, καθ’ όν χρόνον Εκείνος δεν έπαυε επί τριετία να ευεργετεί τον λαό των Εβραίων με μια πληθώρα θαυμάτων, μοναδικών στο είδος τους, που απεδείκνυαν την μεσσιανική του ιδιότητα. Αλλά και όταν τον κάρφωναν πάνω στο σταυρό και τότε ακόμη Εκείνος έδειξε σ’ αυτούς τον ανεξάντλητο πλούτο της αγάπης και της ανεξικακίας του: «Πάτερ άφες αυτοίς ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ.23,34). Το παράδειγμα της ανεξικακίας και της αγάπης του Κυρίου ακολούθησε κατόπιν και η Εκκλησία. Οι απόστολοι ουδέποτε καλλιέργησαν μεταξύ των μελών της Εκκλησίας μίσος κατά των Εβραίων. Αντίθετα μάλιστα θεώρησαν χρέος τους να κηρύξουν το ευαγγέλιο και να καλέσουν σε μετάνοια πρώτα τους Εβραίους και αργότερα, μετά από μερικά χρόνια, (γύρω στο 39 μ. Χ.) και τους εθνικούς, με πρώτο τον Κορνήλιο τον εκατόνταρχο. Τι θα έλεγε ο κ. Μπόιντ αν ζούσε την εποχή των αποστόλων και έβλεπε την παράδοξη αυτή τακτική των αποστόλων, να κηρύττουν δηλαδή τα έξι πρώτα χρόνια της ιεραποστολικής δράσεώς των αποκλειστικά μόνο στους Εβραίους και όχι ταυτόχρονα και στους εθνικούς και τους έκρινε με τα δικά του κριτήρια; Άραγε θα τους χαρακτήριζε ως σημίτες - ρατσιστές; Όταν αργότερα εκδηλώθηκε ο πρώτος μεγάλος διωγμός των Εβραίων εναντίον της Εκκλησίας, (βλ. Πράξεις 8ο κεφ.), μετά τον λιθοβολισμό του Στεφάνου, με αποτέλεσμα να διασκορπιστούν οι χριστιανοί από την Ιερουσαλήμ σ’ όλη την Παλαιστίνη και τότε ακόμη η Εκκλησία έδειξε μακρόθυμη στάση ανεξικακίας και αγάπης απέναντι στους απειθούντες και βλασφημούντες Ιουδαίους. Εξακολουθούσε να κηρύττει το Ευαγγέλιο τόσο προς τους Εβραίους, όσο και προς τους Εθνικούς. Ο απόστολος Παύλος σ’ όποια πόλη πήγαινε, θεωρούσε χρέος του να κηρύξει το ευαγγέλιο πρώτα στους Εβραίους, (στις εβραϊκές συναγωγές) και κατόπιν στους εθνικούς. Στην προς Ρωμαίους επιστολή του εκφράζεται με τέτοια αγάπη, αλλά ταυτόχρονα και με τόσο μεγάλη λύπη και οδύνη για τους συμπατριώτες του Εβραίους, ώστε θα προτιμούσε αυτός να χωρισθεί για πάντα από τον Χριστό, αρκεί να σωθούν οι συμπατριώτες του: «λύπη μοι εστί μεγάλη και αδιάλειπτος οδύνη τη καρδία μου. Ηυχόμην γαρ αυτός εγώ ανάθεμα είναι από του Χριστού υπέρ των αδελφών μου, των συγγενών μου κατά σάρκα» (9,2-3). Επίσης στην προς Εβραίους Επιστολή του, εξαίρει το ρόλο και τη διακονία του παλαιού Ισραήλ για την πραγματοποίηση της εν Χριστώ σωτηρίας και προφητεύει, ότι στα έσχατα «πας Ισραήλ σωθήσεται» (Ρωμ.11,26). Παραθέτουμε μερικές ακόμη χαρακτηριστικές περιπτώσεις από την ιστορία της Εκκλησίας: Στην περίφημη Βασιλειάδα του Μ. Βασιλείου έβρισκαν καταφύγιο και βοήθεια όχι μόνο χριστιανοί, αλλά και Ιουδαίοι, όπως και ειδωλολάτρες. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι «χριστιανοί» της Ευρώπης και φυσικά ο Ναζισμός έστελνε στα φονικά κρεμαντόρια τους Εβραίους της Ευρώπης, η Εκκλησία στην Ελλάδα τους έκρυβε. Ηρωικοί Επίσκοποι, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κυρός Δαμασκηνός, ο Μητροπολίτης Ζακύνθου κυρός Χρυσόστομος, εκατοντάδες κληρικοί, μοναχοί και απλοί πιστοί έκρυβαν με κίνδυνο της ζωής τους Έλληνες Εβραίους. Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός εξέδιδε χιλιάδες πλαστές ταυτότητες, παρουσιάζοντας πολλούς καταδιωκόμενους Εβραίους ως Ορθοδόξους Χριστιανούς! Δεν είναι τυχαίο ότι οι εν Έλλάδι Εβραίοι αναγνωρίζουν αυτή την υπέρτατη προσφορά της Εκκλησίας μας και τιμούν κάθε χρόνο τους αείμνηστους Ιεράρχες της ως «Δικαίους των Εθνών».Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε και άλλες πολλές παρόμοιες μαρτυρίες, ωστόσο περιοριζόμαστε σ’ αυτές για να μη μακρύνουμε πολύ τον λόγο.
Επίσης ο ισχυρισμός του ότι «οι Εβραίοι δυσφημίζονταν ως δολοφόνοι του Χριστού, ως μια διεφθαρμένη δαιμονική παρουσία που τυφλά διατηρεί τις δικές της αρχαϊκές παραδόσεις», δεν αποδίδει την αλήθεια των πραγμάτων με αποτέλεσμα να φθάνει στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι «αυτές είναι όλες φρικτές ιδέες» και επομένως, κατά την άποψή του, απορριπτέες. Το ότι οι Εβραίοι εφόνευσαν τον Χριστό, με πρωταγωνιστές τους θρησκευτικούς ηγέτες του λαού, δεν αποτελεί δυσφήμιση, ούτε συκοφαντία, αλλά μια αναντίρρητη ιστορική αλήθεια. Μια απλή ματιά στα ευαγγελικά κείμενα αποδεικνύει τετραγωνικά του λόγου το αληθές. Παραθέτουμε δύο μόνον βιβλικές μαρτυρίες από τις πολλές, αντιπροσωπευτικώς: «Ην δε παρασκευή του πάσχα, ώρα δε ωσεί έκτη και λέγει τοις Ιουδαίοις, ίδε ο βασιλεύς υμών. Οι δε εκραύγασαν, άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν» (Ιω.19,14-15). «Τούτον (τον Ιησούν) τη ωρισμένη βουλή και προγνώσει του Θεού έκδοτον λαβόντες, δια χειρών ανόμων προσπήξαντες ανείλετε» (Πραξ.2,23). Εάν ο Βρετανός αναλυτής πιστεύει, ότι τα ευαγγελικά κείμενα δεν αποδίδουν την αλήθεια, ας το αποδείξει. Αν όμως δεν μπορεί να αποδείξει, ως ιστορικώς αναξιόπιστα τα ευαγγελικά κείμενα, τότε οφείλει να δει κατάματα την αλήθεια και να την παραδεχθεί. Να παραδεχθεί δηλαδή και να ομολογήσει, ότι ο λαός αυτός διέπραξε την μεγαλύτερη αμαρτία όλων των αιώνων και όλων των εποχών στην ιστορία της ανθρωπότητος. Και να μη προσπαθεί πονηρά, να παρουσιάσει την μεγίστη ευθύνη των Εβραίων για το φοβερό αυτό έγκλημα, ως μια άδικη συκοφαντική δυσφήμιση και ως μια «φρικτή ιδέα», που οφείλει να απορριφθεί. Εξ ίσου αληθές επίσης είναι το γεγονός, ότι ο Θεός απέρριψε και εγκατέλειψε τον λαό αυτό εξ’ αιτίας της απιστίας του να αποδεχθεί τον Χριστό ως τον προαναγγελθέντα και αναμενόμενο από τους προφήτες Μεσσία και ιδίως μετά το φοβερό έγκλημα, που διέπραξε,να σταυρώσει τον Χριστό: «Ιερουσαλήμ Ιερουσαλήμ, η αποκτέννουσα τους προφήτας και λιθοβολούσα τους απεσταλμένους προς αυτήν! ποσάκις ηθέλησα επισυναγαγείν τα τέκνα σου ον τρόπον επισυνάγει όρνις τα νοσσία εαυτής υπό τας πτέρυγας, και ουκ ηθελήσατε. ιδού αφίεταιυμίν ο οίκος υμών έρημος» (Ματθ.23,37-38). Ο Θεός δεν δίστασε να απορρίψει τον λαό Του και να αποσύρει την Χάρη Του από αυτόν, (εκτός βέβαια από το κατ’ εκλογήν λήμμα, που ήταν όλοι όσοι επίστευσαν σ’ Αυτόν), παρ’ όλο που μέχρι τότε και καθ’ όλη την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης ήταν ο εκλεκτός Του λαός: «και εμπεριπατήσω εν υμίν και έσομαι υμών Θεός, και υμείς έσεσθέμοι λαός» (Λευϊτ.26,12). «Και έσται η κατασκήνωσίς μου εν αυτοίς, και έσομαι αυτοίς Θεός, και αυτοί μου έσονται λαός» (Ιεζεκ.37,27). Τι λοιπόν; Με βάση την παρά πάνω εκλογή θα κατηγορήσουμε τον Θεό ως σημίτη -ρατσιστή; Άπαγε της βλασφημίας. Βέβαια αν σκεπτόμασταν με την λογική του κ. Μπόιντ, σε τέτοιο συμπέρασμα θα καταλήγαμε. Ο Θεός ούτε όταν εξέλεξε τους Εβραίους ως τον εκλεκτό Του λαό ήταν σημίτης - ρατσιστής, ούτε όταν τον απέρριψε έγινε αντισημίτης, αλλά όλες του οι ενέργειες και στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης και σ’ αυτήν της Καινής υπήρξαν θεοπρεπείς και κατά πάντα δίκαιες. Έχουμε ανάγκη θείου φωτισμού, διότι χωρίς αυτόν αδυνατούμε να εισχωρήσουμε και να κατανοήσουμε με την εμπαθή ανθρώπινη λογική μας τις θεοπρεπείς αυτές ενέργειες και να δούμε την εκλογή του εβραϊκού λαού μέσα στο σχέδιο της οικονομίας του Θεού για την σωτηρία όλης της ανθρωπότητος και όχι μόνον ενός λαού. Διότι όπως λέγει ο προφήτης, ή μάλλον ο ίδιος ο Θεός διά του προφήτου: «ου γαρ εισίν αι βουλαί μου ώσπερ αι βουλαί υμών, ουδ’ ώσπερ αι οδοί υμών αι οδοί μου, λέγει Κύριος. Αλλ’ ως απέχει ο ουρανός από της γης, ούτως απέχει η οδός μου από των οδών υμών και τα διανοήματα υμών από της διανοίας μου» (Ησ.55,8-9).
Πέραν αυτών ο κ. Μπόιντ, αν ήθελε να είναι δίκαιος και αντικειμενικός απέναντι στην ιστορία, θα έπρεπε να παρουσιάσει και την άλλη πλευρά του θέματος. Να παρουσιάσει δηλαδή παράλληλα και τα φρικτά ταλμουδικά κείμενα, που ανασταυρώνουν τον Χριστό, τα οποία δεν είναι μόνον συκοφαντικά κατά του Κυρίου μας, της Εκκλησίας και των χριστιανών κείμενα, αλλά και άκρως ρατσιστικά. Να μας αναλύσει ο κ. Μπόιντ την δυσώνυμη Καμπάλα, που διδάσκεται στα Πανεπιστήμια του Ισραήλ. Να κάνει επίσης λόγο για τον εθνικισμό και ρατσισμό, ο οποίος καλλιεργήθηκε επί 20 και πλέον αιώνες μέχρι σήμερα, μέσα στους κόλπους του Διεθνούς Σιωνισμού, τον οποίον ο τότε αδέσμευτος Ο.Η.Ε. καταδίκασε το 1985 ως όντως ρατσισμό.
Τελειώνοντας την αναφορά μας αυτή και με βάση όσα αναφέραμε παρά πάνω, θέλουμε να τονίσουμε και πάλι, ότι η Εκκλησία ουδέποτε εγκλωβίστηκε και παγιδεύτηκε σε ρατσιστικά, ή αντιρατσιστικά, σε σημιτικά, ή αντισημιτικά σύνδρομα. Τέτοιου είδους καταστάσεις που τροφοδοτούν έχθρες, αντιπάθειες και πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των ανθρώπων και των λαών αποτελούν γνωρίσματα του παλαιού ανθρώπου, του μακράν της Εκκλησίας ευρισκομένου κόσμου. Αντίθετα η Εκκλησία καλλιέργησε στους κόλπους της την ανιδιοτελή αγάπη προς τον πλησίον ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, ή εθνικής καταγωγής, σύμφωνα με τον λόγο του αποστόλου Παύλου: «ουκ ένι Έλλην και Ιουδαίος, περιτομή και ακροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστός» (Κολ.3,11). Αυτά για του λόγου το αληθές!
Εκ του Γραφείου επί τω Αιρέσεων και των Παραθρησκειών
Εμπρός μου έχω κάποιο περιοδικό, ένα από τα πολυάριθμα που κυκλοφορούν στις ημέρες μας. Το ανοίγω και παρατηρώ δύο σελίδες, αφιερωμένες στο θέμα: «Το μαγικό παραμύθι της φύσεως». Πιο πολύ άπ’ όλα χτυπούν στο μάτι οι έξι έγχρωμες εικόνες του.
Στην πρώτη παρουσιάζεται ένα εντυπωσιακό κοχύλι από το Κρητικό πέλαγος, αρκετά σπάνιο, μήκους 17 εκ. με σπείρες διακοσμημένες με μικρούς κόκκους. Η δεύτερη δείχνει τον θαυμάσιο χρωματισμό και την ωραία μορφή τού δέρματος μιας σαύρας. Στην τρίτη παρατηρούμε μία κάμπια στο κλωνάρι ενός φυτού με κυριολεκτικά μαγευτική ομορφιά. Οι αντιθέσεις που δημιουργούν οι λευκές κηλίδες με τους κίτρινους και κόκκινους χρωματισμούς τού σώματος είναι πολύ θαυμάσιες. Η τέταρτη παρουσιάζει ένα εξαίσιο άνθος με την επιγραφή: «Μόνο στην Ελλάδα φυτρώνει το ωραίο αυτό κρίνο με τα κρεμαστά κόκκινα - πορτοκαλιά άνθη. Γνωστό από την Εύβοια, την Θεσσαλία και την Πελοπόννησο. Λέγεται lilium chalcedonicum». Η πέμπτη δείχνει ένα πανόμορφο μανιτάρι με κοκκινωπό κυρίως χρωματισμό, και η έκτη ένα ωραίο αλλά και περίεργο στο σχήμα άνθος, σαν μέλισσα, που φέρει την επιγραφή, «Οφρύς: λεπτό φυτό σε χρώμα γαλάζιο και κόκκινο».
Και μόνο ένα βλέμμα σ' αυτές τις ολίγες εικόνες αρκεί για να γευθή κανείς την άφθαστη καλλιτεχνία που μπορεί να συναντήση στα δημιουργήματα. Και να θυμηθή έτσι τον στίχο τού εθνικού ποιητού: «Μάγεμα η φύσις, χι όνειρο, στην ομορφιά και χάρη».
Στην νεανική μου ηλικία συνήθιζα να διαβάζω έργα μεγάλων λογοτεχνών και να αντιγράφω μερικές εκλεκτές περικοπές. Ταιριάζει εδώ που γίνεται λόγος για την μαγευτική ομορφιά της φύσεως να καταχωρήσω κάτι σχετικό από τον Βίκτωρα Ουγκώ: «Το μεσημέρι χιλιάδες κάτασπρες πεταλούδες έτρεχαν εκεί και στ' αλήθεια ήταν το θέαμα θεϊκό να τις βλέπης να στροβιλίζονται σαν νιφάδες από χιόνι ». «Ο ήλιος χρύσωνε, πορφύρωνε και φλόγιζε τις τουλίπες, που έμοιαζαν με ποικιλίες μιας φλόγας, καμωμένες λουλούδια». «Ο άνεμος λάξευε κύματα μέσα στις μεγαλόπρεπες τεράστιες καστανιές». «Η φύσις είχε συμπόσιο. Η δημιουργία ήταν καθισμένη στο τραπέζι. Δυο μεγάλα τραπεζομάντηλα είχαν στρωθή, το γαλάζιο στον ουρανό και το πράσινο στην γη. Ο ήλιος φώτιζε τα μεσούρανα κι' ο Θεός σερβίριζε το γεύμα».
Χρειάζεται μεγάλος λογοτέχνης για να ιστορήση επάξια την μεγαλωσύνη και το κάλλος της φύσεως.
Φίλος συγγραφεύς σημειώνει: «Το απαλό αεράκι καθώς περνούσε από το δάσος έμοιαζε να χτυπάη τις χορδές κάποιου θεόρατου οργάνου κι' άφηνε ν' ακούγεται ανάλαφρη μια μουσική, που μιλούσε κατ’ευθείαν στην ψυχή ».
Αλλά και ο αμίμητος Παπαδιαμάντης, που συνδύασε σε εξαιρετικό βαθμό την ευσέβεια με την λογοτεχνική δεινότητα, μας άφησε μέσα στα υπέροχα πεζογραφήματα του εκλεκτές περικοπές για τις χάρες της φύσεως. Να, πως μας παρουσιάζει κάπου τα σφριγηλά κάλλη της Πρωτομαγιάς:
«Υπερέβησαν ήδη την στενήν πάροδον και εξήλθον εις τους χλοερούς διανθείς κάμπους. Μεθυστικόν άρωμα ανήρχετο από των απειραρίθμων ανθών, οι φράκται των αμπέλων έθαλλον με αγραμπελιά και με αιγοκλήματα και με ακανθώδεις θάμνους.
»Τινές των αγρών εφαίνοντο αιμάσσοντες εις τας πρώτας ακτίνας τού ηλίου από χιλίας μυριάδας παπαρούνας. Εναμίλλως ήνθουν το χαμαίμηλον και η καυκαλήθρα και η μολοχάνθη. Τα αστεράκια και τα κιτρινούλια επρόβαλλον δειλώς τας ασθενείς κεφάλας των εν μέσω της υερκόμπου αφθονίας των κατερύθρων μηκώνων, σημειούντων την υπεραιμίαν τού έαρος.
»Ανώνυμά τινά ανθύλλια, χόρτα σταχυοειδή, σπαράγγια ακανθωτά και βεργιά και άλλα ανεμειγνύοντο εν μέσω τού απείρου πλούτου της χλωρίδος.
»Ήτο η πρωτομαγιά η θεσπέσια, ήτο η άνοιξις εν πληθώρα ζωής, έτοιμη να παραδώση το σκήπτρον εις το δρεπανοφόρον θέρος».
Οι μουσικές, οι ζωγραφιές, όλες οι καλλιτεχνίες της φύσεως έχουν επάνω τους την σφραγίδα της μεγάλης και γνήσιας τέχνης. Αποπνέουν κάποια μεγαλειώδη, κάποια θεϊκή πνοή και εκτοξεύουν γύρω τους απερίγραπτη χάρι. Γι αυτό και φέρνουν βαθειά συγκίνησι.
Τι όμορφα περιγράφει ο μεγάλος Παπαδιαμάντης το αισθητικό μεγαλείο μιας πασχαλιάτικης νύχτας:
«Και η αγραμπελιά η χιονανθής, η λευκάζουσα και μυροβολούσα εις τους φράκτας, λευχείμων μυροφόρος, εορτάζουσα την Ανάστασιν, και ο κισσός και το αγιόκλημα, πλόκαμοι της ανοίξεως, εξαπλούσης την μυροβόλον κόμην της ανά τους αγρούς, διέχυνον ζωηροτέραν εν τη νυκτί την ευωδίαν των, εις τον αέρα. Και η αργυρά αμμόκονις των άστρων ωλιγόστευεν επάνω, καθ’ όσον υψούτο η σελήνη. Και η αηδών ηκούετο μινυρίζουσα, βαθειά εις τον μυχόν τού δάσους, και ο γκιώνης, μη δυνάμενος να διαγωνισθή προς την λιγυράν αδελφήν του, έπαυσε προς καιρόν το θρηνώδες άσμα του».
Μπορεί βέβαια και ωρισμένα έργα της ανθρώπινης τέχνης να συγκινούν και να ανεβάζουν τον ψυχικό μας κόσμο, αλλά υστερούν εμπρός στα καλλιτεχνήματα της φύσεως.
Έρχονται στιγμές που οι δροσοσταλίδες της αυγής ή το άρωμα ενός άνθους ή το πολύχρωμο χαλί τού λειβαδιού ή το κελάηδημα κάποιου πουλιού ή τα ψαροπούλια που κάνουν βουτιές στην λίμνη ή κάποια εξαίσια φτερά ή τα κυματίζοντα στάχυα ή το μουρμουρητό τού ρυακιού ή τα ένδοξα χρώματα της αυγής και της δύσεως... συναρπάζουν την ύπαρξί μας και την ανεβάζουν σε σφαίρες ανώτερες, σε περιοχές μιας υπέρτατης και απέραντης χαράς και γαλήνης, στην χώρα της «παντελούς ευφροσύνης». «Παντελής ευφροσύνη κατέχει τον νουν ευωχούμενον τη φυσική γνώσει » σημειώνει ο όσιος Νείλος.
Όποιος ξέρει την αισθητική και τους κανόνες της, θα διαπιστώση ότι μέσα στην φύσι τηρούνται με ακρίβεια όλοι οι νόμοι της . Κάθε κανονισμός της καλλιτεχνίας εφαρμόζεται εδώ με ακρίβεια.
Η ευθεία γραμμή, επειδή δημιουργεί σχήματα που αποπνέουν κάτι το σκληρό, το άκαμπτο και το άχαρο, δεν προσφέρεται από αισθητικής πλευράς. Το αντίθετο συμβαίνει με την καμπύλη. Είναι η γραμμή της ωραιότητος. Αυτή που συνθέτει τα όμορφα καλλιτεχνήματα.
Είναι γνωστό ότι το λαμπρό αρχιτεκτόνημα που κοσμεί την Ακρόπολι, ο Παρθενώνας, στηρίζει την ανεπανάληπτη γοητεία του στην χρήσι της καμπύλης. Η καλλιτεχνική ευαισθησία τού Ικτίνου και Καλλικράτη καθώρισε ώστε καμμία γραμμή ούτε από τις οριζόντιες ούτε από τις κάθετες να μην είναι απόλυτα ευθεία. Όλες έχουν μία ανεπαίσθητη καμπυλότητα. Και δημιουργείται η εντύπωσις ότι τίποτε στον τεράστιο αυτό ναό με τις σαρανταέξι δωρικές κολώνες δεν είναι βαρύ και πιεστικό, αλλά όλα ανάλαφρα.
Πότε φημίζονται για ομορφιά οι ακρογιαλιές μιας χώρας; Όταν είναι δαντελλωτές, όταν δηλαδή είναι κομμένες σε καμπύλη γραμμή.
Στον φυτικό και ζωικό κόσμο που υπάρχει μεγάλη καλλιτεχνία, κυριαρχεί παντού αυτή η γραμμή.
Εάν εξετάσουμε λ.χ. τους καρπούς των φυτών , πουθενά δεν θα συναντήσουμε την ευθεία. Σύκα, αχλάδια, μπανάνες, κάστανα, αγγούρια, φασόλια, φακές, σιτάρι... σ' όλα δεσπόζει η καμπύλη.
Το ίδιο συμβαίνει και σ' όλους τους ζωικούς οργανισμούς . Ας υποθέσουμε ότι έχουμε απέναντι μας ένα όμορφο άλογο. Όλες οι επιφάνειες τού σώματος του είναι καμπύλες. Ή ένα χαριτωμένο δελφίνι. Και σ' αυτό οι ίδιες γραμμές επικρατούν.
Και τα νύχια τού ανθρώπου, που οι φιλάρεσκες γυναίκες θέλουν να τα κάνουν πιο χτυπητά και εντυπωσιακά βάφοντας τα, καμπύλα παρουσιάζονται και στην γραμμή τους και στην επιφάνεια τους.
Αλλά και η κυκλικότητα και η σφαιρικότητα που έχουν ουσιαστική σχέσι με την καμπύλη γραμμή, αφθονούν μέσα στην δημιουργία.
Στα βύσσινα, στα κεράσια, στα κορόμηλα, στις ρώγες των σταφυλιών, στα πεπόνια, στα καρπούζια και σε τόσους άλλους καρπούς είναι καταφανής η σφαιρικότητα, πράγμα που τους χαρίζει την ανάλογη αισθητική χάρι. Τι άχαροι θα ήταν, αν είχαν σχήμα κυβικό! Αν έπαιρνες να φας ένα πεπόνι και έμοιαζε με κασσετίνα!
Σε πολλά επίσης άνθη είναι εμφανές το κυκλικό σχήμα, όπως λ.χ. στις μαργαρίτες, στα ηλιοτρόπια, στα χρυσάνθεμα... Και τα πέταλα των λουλουδιών κατά κανόνα εμφανίζουν κυκλική διάταξι.
Εάν κάνουμε μία κάθετη τομή σ' ένα κλωνάρι ή στον κορμό ενός δένδρου, θα ιδούμε τους ομόκεντρους κυκλικούς δακτυλίους, οι οποίοι μάλιστα προσδιορίζουν και την ηλικία τού φυτού.
Και η ίριδα και η κόρη τού οφθαλμού, που πολλές φορές θαμπώνουν με την ομορφιά τους, στον άνθρωπο, στα πουλιά, στα ψάρια, στα ζώα, τι άλλο είναι, παρά τέλειοι κύκλοι!
Μέσα στα έργα της δημιουργίας συναντούμε και την συμμετρία . Το πόσο αυτή συντελεί στην αισθητική ενός πράγματος, δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε. Είναι αυτονόητο. Το αντιλαμβάνεται ο καθένας.
Για φαντασθήτε κάποιον άνθρωπο που το ένα μάτι του είναι πιο πάνω και το άλλο πιο κάτω. Έλλειψις συμμετρίας θα πη εμφάνισις της ασχήμιας, αποτροπιασμός.
Ότι αφθονεί η συμμετρική χάρις μέσα στα δημιουργήματα τού Θεού, είναι εύκολο να το διαπιστώσουμε.
Όταν ένα πουλί ανοίξη τα φτερά του, πόση συμμετρικότητα δεν εμφανίζει! Το ίδιο, και μάλιστα πιο εντυπωσιακά, συναντούμε και στα έντομα. Πολλές φορές θα έτυχε να παρατηρήσουμε το φαινόμενο αυτό σε κάποια πεταλούδα, και οπωσδήποτε θαυμάσαμε την τόσο συμμετρική διάταξι των φτερών, των χρωμάτων, των σχημάτων. Κάποτε ενθυμούμαι είχα πιάσει μια πασχαλίτσα, τον γνωστό ωραίο μικρό κάνθαρο, και θαύμαζα την εξαίρετη συμμετρικότητα που αντίκρυζα επάνω της.
Εάν ένα φρούτο το κόψουμε κάθετα στην μέση, π.χ. ένα μήλο ή καρύδι ή κυδώνι, αμέσως θα αντικρύσουμε την συμμετρία των δύο τμημάτων.
Στα άνθη, στην θέσι και στο σχήμα των πετάλων και σέπαλων υπάρχει ζηλευτή σύμμετρη διάταξις.
Εκθαμβωτική συμμετρικότητα συναντούμε και στα κοχύλια της θάλασσας. Υπέροχα θαύματα συμμετρίας. Μήπως το ανθρώπινο σώμα πηγαίνει πίσω; Όχι ασφαλώς. Πόσο σωστά είναι τοποθετημένα στο κεφάλι μας τα δύο μάτια μας ή τα φρύδια μας ή τα χείλη μας ή τα αυτιά μας! Πόσο συμμετρικά είναι διευθετημένα μέσα στο στόμα μας τα δόντια! Τα δάκτυλα τού ενός χεριού πόσο συμμετρικά είναι σε σχέσι με τού άλλου! Αυτός είναι ο θαυμαστός αμφίπλευρος συμμετρικός σχηματισμός που κυριαρχεί όχι μόνο στον άνθρωπο, αλλά και σε όλο το ζωικό βασίλειο.
Σπουδαία είναι και η ακτινωτή συμμετρία. Σχετικό παράδειγμα ο αχινός ή η ουρά τού παγωνιού ή το άνθος της γαζίας.
Στα έργα των μεγάλων καλλιτεχνών κυριαρχεί και η χάρις της ποικιλίας. Όπου συναντώνται μονοτονία, αντιγραφή, απομίμησις, πρόκειται για μέτρια και ασήμαντη τέχνη. Για τέχνη που σκορπίζει γύρω της πλήξι και ανία.
Όσο ωραίο και αν είναι ένα μελωδικό κομμάτι, όταν επαναλαμβάνεται συνεχώς το ίδιο, χωρίς μουσικές εναλλαγές, καταντά βαρετό. Οσοδήποτε εξαιρετική και αν είναι μία ομιλία, όταν εκφωνήται με μονότονο ύφος, άχρωμα και αποίκιλα, γίνεται κουραστική.
Μέσα στην δημιουργία, αν έλειπε η ποικιλία και η παραλλαγή, όλα θα ήταν άχαρα και πληκτικά. Άλλα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Αντίθετα, οποιαδήποτε σελίδα κι αν ξεφυλλίσουμε από το βιβλίο της, θα μείνουμε εκστατικοί από την πρωτοφανή ποικιλία . Μία αμίμητη και ασυναγώνιστη ποικιλία που σκορπίζει δροσιά και χάρι στο μάτι μας και στην ψυχή μας. Μία πλουσιώτατη ποικιλία, ένας ωκεανός χρωμάτων, σχημάτων, μορφών, που ομιλεί με τον Ιδικό του τρόπο για τον μεγάλο Καλλιτέχνη τού κόσμου, με τις μοναδικές καλλιτεχνικές ικανότητες και εμπνεύσεις.
Θα ρίξουμε κατ’ αρχήν ένα βλέμμα στο φυτικό βασίλειο . Θα παρατηρήσουμε τα φύλλα των διαφόρων φυτών. Ελέχθη ότι σ' ένα ολόκληρο δάσος δεν βρίσκονται δύο φύλλα απόλυτα όμοια. Ακόμη και στο ίδιο δένδρο. Εξετάζοντας τα φύλλα των διαφόρων φυτών μένουμε κατάπληκτοι από τον πλούτο των σχημάτων. Λογής -λογής σχέδια. Φύλλα όμοια με παλάμη, με καρδιά, με νεφρούς, με σπλήνα, με νήματα, με γραμμές, με βελόνες, όπως τού πεύκου, με σπαθιά, με λόγχες, με στάμνες, με ασκιά, με σωλήνες, όπως τού κρεμμυδιού, με σφήνες, με φτυάρια, με πριόνια, με φτερά, όπως της φτέρης, με κουδουνάκια, με βεντάλιες. Επίσης, ανάλογα με το πως εκφύονται από τον μίσχο, φύλλα άπλα, δισύνθετα, τρισύνθετα, πολυσύνθετα.
Το ίδιο παρατηρούμε και στα άνθη . Ποικιλία που δεν έχει το παρόμοιό της. Χωρίς προηγούμενο. Συναντάς ό,τι σχέδιο θέλεις. Εκατοντάδες χιλιάδες σχήματα. Άνθη όμοια με ήλιο, με αστέρια, με σταυρούς, με μαργαριτάρια, με ρολόγια, με κουδουνάκια, με κύπελλα, με χωνιά, με κουβάδες, με ομπρέλλες, με σάλπιγγες, με σκυλάκια, με σαλιγκάρια, με μέλισσες, με στέμματα. Στην Αυστραλία συναντάται ένα είδος ορχιδέας (πολύ όμορφο και παράξενο λουλούδι) που ομοιάζει με άνθρωπο βουνήσιο με γένεια. Ονομάζεται ορχιδέαη γενειοφόρος. Ένα άλλο είδος ομοιάζει με πάπια που πετά, κι ένα άλλο με τέσσερα γαϊδούρια που γκαρίζουν! Στον Παναμά υπάρχει κάποιο άνθος όμοιο με περιστέρι που το ονομάζουν «Σπίριτο Σάντο» δηλαδή Αγιο Πνεύμα.
Ας εξετάσουμε την άμπελο . Διαιρείται σε τριάντα περίπου είδη, και το καθένα άπ' αυτά έχει πάρα πολλές ποικιλίες. Ειδών - ειδών σταφύλια και πολυάριθμες ονομασίες: Ροδίτης, σαββατιανό, μοσχάτο (άσπρο και μαύρο), ροζακί, φράουλα, σουλτανίνα, σιδερίτης, αητονύχι (άσπρο και μαύρο), κέρινο, αυγουλάτο, μαυρούδι... Στο Άγιο Όρος ενθυμούμαι είχα συναντήσει ένα εντελώς διαφορετικό σταφύλι με ιδιάζουσα γεύσι, το τζωρτζίδικο, με προέλευσι από την Γεωργία (Ιβηρία). Στην Κρήτη υπάρχει το ευωδιαστό καρυδάτο, που ονομάζεται έτσι για τις πολύ μεγάλες άσπρες ρώγες του. Επίσης το κουμινάτο, με χρώμα μελιτζανί που το ξηραίνουν κι όλας. Στην Κύπρο φημίζεται το βέρυκο—παραφθορά τού «βέρυ γκούτ» (=πολύ καλό). Έτσι εκφράσθηκαν οι Άγγλοι, όταν το δοκίμασαν. Είναι σε αναλογία ό,τι το πολύ τραγανό πετροκέρασο στα κεράσια.
Καιρός να επισκεφθούμε και το ζωϊκό βασίλειο . Ας σταθούμε στα έντομα. Ποιος μπορεί να μέτρηση τα είδη τους; Έχει υπολογισθή ότι αν κάθε ημέρα μελετούσαμε ένα είδος εντόμων, για να τα σπουδάσουμε όλα, θα χρειάζονταν σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια. Το καθένα διαφέρει από το άλλο σε μέγεθος, σχήμα, χρώμα, συμπεριφορά. «Αμύθητος παραλλαγή», όπως θα έλεγε ο Μ. Βασίλειος.
Αλλά και μέσα στο ίδιο είδος παρατηρούνται ένα σωρό διαφορές. Ας κοιτάξουμε λ.χ. τα μυρμήγκια. Άλλα ζουν στο έδαφος, άλλα στα βράχια, άλλα στα δένδρα. Άλλα τρέφονται με σπόρους και άλλα με έντομα. Άλλα είναι μικροσκοπικά, σχεδόν αόρατα, και άλλα πελώρια. Διαφορές παρατηρούνται και στην κοινωνική τους οργάνωσι. Μερικά ονόματα : Μυρμηκοκύστες, δορυλίνες (πρόκειται για μυρμήγκια πολεμοχαρή), κόκκινα μυρμήγκια, μυρμήγκια με ομπρέλλα (αυτά ζουν στο Μεξικό), μυρμήγκια - ξυλουργοί... Οι φυσιοδίφες έχουν μετρήσει πάνω από έξι χιλιάδες είδη. Στην Ευρώπη συναντώνται διακόσια.
Τα ίδια θα διαπιστώσουμε και στους κόσμους των θαλασσών . Αν επί παραδείγματι εξετάσουμε τα κεφάλια των ψαριών, θα βρούμε όλα τα σχέδια και όλα τα καλούπια. Χάρμα ποικιλιών. Κεφάλια όμορφα, κομψά, συμπαθητικά, ανάλογα με το υπόλοιπο σώμα. Κεφάλια ιδιόρρυθμα, αλλόκοτα, ογκώδη, αταίριαχτα στις αναλογίες, χοντρά, λεπτά, πεπιεσμένα, άσχημα, αηδιαστικά, αγριωπά, τερατώδη.
Το κοκκαλιάρικο κεφάλι του σαμπιέρου φαντάζει όλο αγριάδα, βλοσυρότητα και πικρία. Στο καπόνι το παράδοξο κεφάλι καταλήγει σε ρύγχος όμοιο με καλαπόδι. Στο σπαθόψαρο το κεφάλι ομοιάζει κάπως με τού γύπα. Στο φεγγαρόψαρο έχει συγχωνευθή με το σώμα. Στην πατερίτσα το περίεργο κεφάλι μαζί με το σώμα σχηματίζει ένα κεφαλαίο ταυ (Τ).
Υπάρχουν και κεφάλια που προκαλούν το γέλιο. Ο ιππόκαμπος, το χελιδονόψαρο, η ζαργάνα και η κατσούλα παρουσιάζουν κεφάλια αστεία. Ό,τι θέλεις το συναντάς!
Την ανεξάντλητη ποικιλία της δημιουργίας την βλέπουμε και στον κόσμο των πτηνών . Παρατηρήστε τα ράμφη τους. Θα ιδήτε όλους τους τύπους: Μικρά, μεγάλα, ίσια, κυρτά, μυτερά, γαμψά, κοίλα, κωνικά. Άλλα είναι φτιαγμένα για να σπάζουν σπόρους και ξηρούς καρπούς, άλλα για να ξετρυπώνουν σκουλήκια, άλλα για να ξεφλουδίζουν κουκουνάρια, άλλα όπως των τουκάνων για να ξεφλουδίζουν και να κόβουν φρούτα (οι τουκάνοι ζουν στα δάση της Κεντρικής και Νότιας Αφρικής και έχουν τεράστια χρωματικά ράμφη), άλλα για να τρυπούν το ξύλο όπως τού δρυοκολάπτη (το ράμφος του εκτός από τρυπάνι χρησιμοποιείται και σαν ψαλίδι και τσεκούρι), άλλα για να σχίζουν κρέας, άλλα για να πιάνουν ψάρια, όπως της αλκυόνας, άλλα για να ανοίγουν κοχύλια...
Ο ανεξάντλητος πλούτος τού Δημιουργού σε θέματα ποικιλίας διαφαίνεται και στις φωλιές των πουλιών. Μερικά τις φτιάχνουν σαν πιάτο, άλλα σαν σφαίρα, άλλα σαν φλυτζάνι, άλλα σαν κούπα. Ο κάσσικος σε σχήμα σακκούλας. Ο χλωρίονας, όμορφο αποδημητικό πουλί με χρυσαφένια φτερά, σε σχήμα που θυμίζει το πανέρι τού ψαρά. Ο τρωγλοδύτης των κάκτων (ζη στα βόρεια τού Μεξικού) σε σχήμα μπουκαλιού, με μακρύ λαιμό προς τα πλάγια, άπ' όπου και η είσοδος.
Εντυπωσιακές είναι οι φωλιές των πτιλονορύγχων. Πρόκειται για πουλιά όμοια κάπως με τα παραδείσια που ζουν στην Αυστραλία και στην Ν. Γουϊνέα. Τις φτιάχνουν σαν μικρές καλλιτεχνικές καλύβες, τις οποίες μάλιστα στολίζουν με λουλούδια, κοχύλια, γυαλιά και άλλα λαμπερά αντικείμενα. Οι πρώτοι εξερευνηταί που τις είδαν, μη μπορώντας να φαντασθούν πως ήταν φωλιές, τις εξέλαβαν για έργα των παιδιών των ιθαγενών.
Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο. Όσα παρουσιάσαμε είναι ικανά να δηλώσουν πόσο επινοητικός σε ποικιλίες και πρωτοτυπίες προβάλλει ο Πλαστουργός. Δεν σκλαβώνεται στην μονότονη επανάληψι και στην τυποποιημένη αντιγραφή, αλλά απλώνεται σε χίλιων ειδών σχέδια και τύπους.
Ενεργεί και εδώ «πολυμερώς και πολυτρόπως». Διώχνει μακριά κάθε σύννεφο ανίας και πλήξεως. Είχε δίκιο ο Απόστολος που μίλησε για την «πολυποίκιλη σοφία» τού Θεού.
Πολυποίκιλα λοιπόν ας αναβλύσουν από μέσα μας τα αρώματα των αίνων και τα θυμιάματα των δοξολογικών προσευχών καθώς θα βλέπουμε ή θα αναλογιζώμαστε τις τόσες θαυμαστές καλλιτεχνίες τού γύρω μας κόσμου.
Πηγή: (Από το βιβλίο: «Τα θαυμάσια της Δημιουργίας» Έκδοση Β’ –Αθηνά 1990), Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον
Η πηγή με τα δύο νερά είναι ο άνθρωπος. Με το ένα νερό ζωντανεύει, με το άλλο νεκρώνει. Μ’ ένα πλένει, με το άλλο λερώνει. Και τα δύο νερά ρέουν ἀπό το ίδιο στόμα. Ο ἂνθρωπος μπορεῖ με το στόμα να παινεύη την αρετή, αλλά μπορεί και να τη μαλώνη, μπορεί να δοξάζη τον Θεό, αλλά μπορεί και να Τον υβρἰζη, μπορεί να σηκώση τον πεσμένο, αλλά μπορεί και να ρίξη τον όρθιο, μπορεί να ενθαρρύνη, αλλά μπορεί και να αποδυναμώση, μπορεί να οδηγήση, αλλά μπορεί και να αποπλανήση.
«...Ευχαριστώ τις μακριές σειρές των προγόνων, που δούλεψαν τη φωνή την τεμάχισαν σε κρίκους, την κάμαν νοήματα, τη σφυρηλάτησαν όπως το χρυσάφι οι μεταλλουργοί και έγινε Όμηροι, Αισχύλοι, Ευαγγέλια κι άλλα κοσμήματα...»
Νικηφόρος Βρεττάκος
«Ο αγρός των λέξεων»
Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1959 ο αείμνηστος καθηγητής και πρωθυπουργός Ξενοφών Ζολώτας είχε εκφωνήσει στην Ουάσιγκτον έναν λόγο, που έμεινε μνημειώδης. Αιτία ήταν η γλώσσα, που χρησιμοποίησε. Ήταν τα αγγλικά, όμως σχεδόν όλες οι ορολογίες, που περιείχε η εισήγησή του ήταν λέξεις ελληνικές. Το ακροατήριό του αποτελούσαν οι σύνεδροι της Διεθνούς Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και δεν αντιμετώπισαν κανένα πρόβλημα στην κατανόηση του προφορικού κειμένου, που ανέγνωσε ο Έλληνας καθηγητής. (Οι μόνες αμιγείς αγγλικές λέξεις ήταν λίγοι σύνδεσμοι, άρθρα και προθέσεις). Ο Ξενοφών Ζολώτας κατείχε τότε την θέση του Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος. Οι μεγάλες εφημερίδες «Νιου Γιορκ Τάιμς» και «Ουάσιγκτον Ποστ» δημοσίευσαν την επομένη τον λόγο στην πρώτη σελίδα.
Η εντύπωση, που προκάλεσε, ήταν τεράστια. Ο ευφυέστατος καθηγητής «δίδαξε» στον κόσμο ότι η ελληνική γλώσσα είναι η «μήτρα» των συγχρόνων μεγάλων, κυρίως λατινογενών, γλωσσών και αστείρευτη πηγή δανεισμού και γονιμοποίησή τους. (Στις 2 Οκτωβρίου του ίδιου έτους εκφώνησε και δεύτερο λόγο με τον ίδιο τρόπο).
Παραθέτουμε το κείμενο-πρωτότυπο και μετάφραση. Και μόνο η παράθεση αυτού του σπουδαίου λόγου αρκεί για να αιτιολογήσει τον τίτλο του παρόντος κειμένου.
«Kyrie
I eulogize the archons of the Panethnic Numismatic Thesarus and the Ecumenical Trapeza for the orthodoxy of the axions methods and policies, although there is an episode of cacophony of the Trapeza with Hellas. With enthusiasm we dialogue and synagonize at the synods of our didymous organizations in which polymorphous economic ideas and dogmas are analyzed.
Our critical problems such as the numismatic plethora generate some agony and melanchol, this phenomenon is characteristic of our epoch. But, to my thesis, we have the dynamism to program therapeutic practices as a prophylaxis from chaos and catastrophe. In parallel, a panethnic unhypocritical economic synergy and harmonization in a democratic climate is basic. I apologize for my eccentric monologue. I emphasize my eucharistia to you Kyrie, to the engenic and generous American Ethnos and to the organizers and protagonists of this Amphictyony and the gastronomic symposia».
Μετάφραση, αν και με λίγη προσοχή ο αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει το κείμενο.
«Κύριοι, ευλογώ τους άρχοντες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και την Οικουμενική Τράπεζα για την ορθοδοξία των αξιωμάτων μεθόδων και πολιτικών, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα επεισόδιο κακοφωνίας της Τράπεζας με την Ελλάδα.
Με ενθουσιασμό διαλεγόμαστε και συναγωνιζόμαστε στις συνόδους των διδύμων οργανισμών των οποίων τις πολύμορφες οικονομικές ιδέες και τα δόγματα αναλύουμε και συνθέτουμε. Τα κρίσιμα προβλήματα όπως ο νομισματικός πληθωρισμός, παράγουν κάποια αγωνία και μελαγχολία. Τα κρίσιμα προβλήματα όπως ο νομισματικός πληθωρισμός παράγουν κάποια αγωνία και μελαγχολία. Αυτό το φαινόμενο είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας. Αλλά η θέση μου είναι ότι έχουμε τον δυναμισμό να προγραμματίσουμε θεραπευτικές πρακτικές σαν μέτρο προφύλαξης από το χάος και την καταστροφή. Παράλληλα, μία παγκοσμίως ανυπόκριτη οικονομική συνεργασία και αρμονία σ’ ένα δημοκρατικό κλίμα είναι βασική. Απολογούμαι γιά τον εκκεντρικό μου μονόλογο. Εκφράζω με έμφαση την ευχαριστία μου σε εσένα κύριε στο ευγενικό και γενναιόδωρο αμερικανικό έθνος και στους οργανισμούς και πρωταγωνιστές της Αμφικτyονίας και του γαστρονομικού Συμποσίου».
Μπορεί σήμερα να μας τσαλαπατεί η διεθνής κοινή γνώμη, καταπίνοντας αβασάνιστα τις ύβρεις και τους χλευασμούς των πλανητικών ΜΜΕ, όμως δεν παύει η γλώσσα μας να είναι το Διεθνές Δανειοληπτικό Ταμείο λέξεων. Κάθε καινούργια εφεύρεση ή ανακάλυψη των επιστημών, όταν έρχονται τα «βαφτίσια» της, η ονοματοδοσία της, στην ελληνική γλώσσα προστρέχουν οι πάντες (τηλεόραση, ραδιόφωνο, τηλέφωνο).
Σχεδόν όλες οι επιστήμες χρησιμοποιούν παγκοσμίως ελληνικούς όρους. Μία απλή περιδιάβαση πείθει:
Επιστήμη |
Αγγλικά |
Γαλλικά |
Γερμανικά |
Άλγεβρα |
algebra |
algebre |
algebra |
Αρχαιολογία |
archaelogy |
archeologie |
archaologie |
Αστρονομία |
astronomy |
astronomie |
astronomie |
Βιολογία |
biology |
biologie |
biologie |
Γεωγραφία |
geography |
geographie |
geographie |
Γεωλογία |
geology |
geologie |
geologie |
Γεωμετρία |
geometry |
geometrie |
geometrie |
Ιστορία |
history |
histoire |
geschichte |
Μαθηματικά |
mathematic |
mathematigue |
mathematic |
Πολλοί μιλούν γιά πάνω από 70.000 λέξεις στις δυτικές γλώσσες, οι οποίες έχουν ελληνικές ρίζες.
Πιό ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία ξένων λέξεων, συχνόχρηστων, που δεν υποψιαζόμαστε την ελληνική καταγωγή, πολλές από τις οποίες τις εισάγουμε ως αντιδάνεια. (Η επιστροφή μιάς λέξης ως δανείου στην γλώσσα από την οποία ξεκίνησε χαρακτηρίζεται ως αντιδάνειο, ως επιστροφή δανείου).
Παράδειγμα το ομηρικό ρήμα «κορέω» που σημαίνει σκουπίζω, φροντίζω-απ’ εδώ ο νεωκόρος. Αυτό το ρήμα γέννησε δεκάδες λέξεις στις δυτικές γλώσσες, μέσω των Λατίνων που το αντέγραψαν (δανείστηκαν) και το πρόφεραν «curo» με την ίδια έννοια: φροντίζω, επιμελούμαι. Ενδεικτικά μόνον παραθέτω: cura ή θεραπεία, ή φροντίδα για το σώμα μας.
Cure ο εφημέριος, ο φροντίζων το ποίμνιόν του.
Curiosite η περιέργεια, το ενδιαφέρον για κάτι.
Kurator στα γερμανικά, ο επίτροπος.
Ενδιαφέροντα αντιδάνεια παραθέτει και ο καθ. Γ. Μπαμπινιώτης σε παλαιό του άρθρο, τα οποία αποκαλύπτουν την επίδραση της γλώσσας στον παγκόσμιο λόγο.
Από την ποινή προήλθε το πέναλτυ, από την πλατεία η πιάτσα, από την πλαγιά η πλάζ. Λέξεις που τις νομίζουμε ξένες προέρχονται από την ελληνική.
Ο καναπές από το κωνώπιον (κώνωψ). Το κορδόνι από τη χορδή, η μαρμελάδα από το μελίμηλο, το μπαρούτι από το πυρίτις, η μπόρα από το βορράς, η μπουτίκ από την αποθήκη, το ταξί από το ταξίμετρο, το σενάριο από τη σκηνή, η πόζα από το παύσις, το κανόνι από την κάννη.
Αλλά και απλές ξένες λέξεις, «καθημερινές». Ο γενέθλιος χώρος τους είναι η γλώσσας μας.
Το paper, το χαρτί από το πάπυρος.
Το night, από την νύχτα. Το αγγλικό church, η εκκλησία από το κυριακόν (ο οίκος του Κυρίου, στο Άγιον Όρος ακόμη λέγεται).
Το super από το υπέρ (το «s» είναι η δασεία, όπως και το sub από το υπό).
Η αντωνυμία «με» έγινε «me», το sketch από το σχέδιο, το all από το όλα, το turbo από την τύρβη (ταραχή, περιδίνηση). Τι να πούμε και για την «crisis», που μας βασανίζει και την βιώνουμε φρικωδώς. Παρόμοιες φωνολογικές τροποποιήσεις έχουν υποστεί και τα αρχαία ελληνικά τοπωνύμια, «...ένθα ήσαν ελληνίδες πόλεις».
Το Μοναστήριον έγινε Μοντρέιγ, η Νίκαια Nis, Μόνοικος Μονακό, Ελέα Βέλια, Πάνορμος Παλέρμο, Υδρούς Οτράντο, Αιγιαλός Γιάλτα, η Νεάπολη Νάπολι και πολλά άλλα.
Ακόμη και λέξεις που τις θεωρούμε τουρκικές δεν είναι παρά κακόηχη μεταποίηση ελληνικών ονομάτων:
Το φλιτζάνι από το φιαλίδιον, το τσιμπούσι από το συμπόσιον, το μπούζι από το πάγος, το μποντρούμι από το ιπποδρόμιον, το χαλί από το χήλινον=πλεκτό. Και ο Ομέρ είναι ο Όμηρος τον οποίον τελευταία οι Τούρκοι, εξευτελιζόμενοι διεθνώς, τον παρουσιάζουν ως τουρκικής καταγωγής.
Και ο δανεισμός σ’ όλες τις γλώσσες συνεχίζεται. Εμείς μπορεί να δανειζόμαστε, με ληστρικούς όρους, τα χρήματα των ισχυρών, όμως ως «αντίδωρος» τους προσφέρουμε την πολυτίμητη γλώσσα μας, το φως του πολιτισμού ακόμη πυρσεύει την Οικουμένη. Οι ξένοι ξέρουν και εκτιμούν, όμως εμείς την κατασπαράσσουμε.
Στο εξαιρετικό και κλασικό πιά βιβλίο του Σαράντου Καργάκου «Αλεξία, γλωσσικό δράμα με πολλές πράξεις» (εκδ. «Gutenberg») ο μεγάλος Νικηφόρος Βρεττάκος, που το προλογίζει (20 Ιουλίου 1991), σημειώνει: «Σε πρόσφατο άρθρο του οι «Εκόνομιστ» έγραψαν πως μοναδικός σύνδεσμος των σύγχρονων Ελλήνων με το παρελθόν τους είναι η γλώσσα. Δεν έχουμε δηλαδή ηθικές αξίες που να μας συνδέουν μαζί του. Η γλώσσα μας, που άρχισε να κατεδαφίζεται κι αυτή, για να μείνουμε ξεκρέμαστοι στον αέρα χωρίς άλλη ρίζα είναι ταυτόσημη με την έννοια του εθνικού ηρωισμού. Οι διαδοχικοί βαρβαρισμοί μέσα από τους οποίους πέρασε, δεν κατόρθωσαν να την νικήσουν, να την φθείρουν να αναστείλουν την ιστορική της εξέλιξη. Η γλώσσα, που μας συνένωνε, υπήρξε στην ουσία το έθνος μας.
Η ηθική κρίση που διαβρώνει όλους τους κοινωνικούς τομείς, χωρίς καμμιά εξαίρεση άρχισε να διαβρώνει και το τελευταίο αυτό εθνικό μας γνώρισμα».
Αν ρίξεις μία ματιά στα σχολικά βιβλία, που υποτίθεται καλούμαστε να διδάξουμε την «παγκόσμια» γλώσσα μας, αντικρίζεις, όχι διάβρωση, αλλά ξεπούλημα της γλώσσας μας, της «πατρώας ευδοξίας».
Γράφτηκε σε εφ. το εξής κείμενο: «Το πακέτο αυτό θα το εμπλετάρουμε αφού σκανάρουμε όλες τις δισκέτες για βάιρους και κοπιάρουμε τα εγκζέ φάιλς στο ντράιβ σι», όπερ σημαίνει: «Το πακέτο αυτό του λογισμικού θα υλοποιηθεί αφού ελέγξουμε όλες τις δισκέτες για τον ιό των υπολογιστών και αντιγράψουμε το εκτελέσιμο κώδικα στο σκληρό δίσκο».
(«Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας», εκδ. «Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο», σελ. 346).
Οι ξένες γλώσσες θα «κόβουν» και θα εισάγουν τα μυρίπνοα άνθη της γλώσσας μας, εμείς, αν δεν φτιάξουμε «Κρυφά Σχολειά» εκμάθησης της αρτιμελούς μορφής της γλώσσας, θα συνεννοούμαστε με βρυχηθμούς, χειρονομίες και με «γκρήκλις».
ΥΓ: Τώρα που είναι πλήθος τ΄άσχημα και τα άδεια αφέντες, καλό είναι να γράφουμε και κάτι για να θυμόμαστε ότι έχουμε ακόμη δυνάμεις για πέταγμα. Απλώς είναι μπαζωμένες…
Πειραιεύς, 16 Ἀπριλίου 2015
Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Θ Ε Ν
Ἔγινε πλέον ἔθος τοῦ τηλεοπτικοῦ διαύλου ΣΚΑΙ ἡ κατά τήν Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα κάθε ἔτους, ἀνασταύρωσις τοῦ Ἐνσαρκωθέντος Θεοῦ Λόγου μέ τήν τηλεοπτική ἀναπαραγωγή δῆθεν ἐπιστημονικῶν ντοκυμαντέρς ποῦ ὅλως περιέργως ἄρχονται καί τελειοῦνται μέ Ἑβραίους συνεντευξιαζομένους, πού σκοπόν ἔχουν τήν ἀπομείωσιν καί τήν κατασπίλωσι τοῦ Παναγίου Προσώπου τοῦ Σωτῆρος καί Λυτρωτοῦ Κυρίου καί εἶναι ἐνδεικτικόν τό γεγονός ὅτι ἐπιλέγονται οἱ ἱερότερες μέρες τῆς Χριστιανωσύνης γιά τήν δαιμονική ἐπίθεση κατά τοῦ «Έσφαγμένου Ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ», κατά τῆς «Ὁδυνωμένης Ἀγάπης» πού ἔτεμε τήν ἱστορία καί πού με τό Αἷμα Της ὑπέγραψε τό «Σύνταγμα τῆς Χάριτος», τήν Καινή Διαθήκη.
Ἀπευθυνθήκαμε ὡς ἐπιχώριος Ἐπίσκοπος τῆς περιοχῆς πού δραστηριοποιεῖται ὁ ΣΚΑΙ, στόν κ. Γιάννη Ἀλαφοῦζο, μέ τήν παράκληση νά σεβασθεῖ ὁ τηλεοπτικός του Δίαυλος, τό Πανάγιον καί Λατρευτόν Πρόσωπον τοῦ Σωτῆρος μέ τήν ὑπ’ ἀριθ. 425/7-4-2015 ἐπιστολή μας, ἐπειδή εἶχαν προγραμμματισθεῖ τά ἐπαίσχυντα καί βορβορώδη τερατουργήματα τοῦ Σιωνιστικοῦ Ἑβραϊκοῦ λόμπυ καί ἡ ἀπάντησις μᾶς ἐδόθη λίαν εὐγενῶς μέ τήν ἀναμετάδοσι τῶν αἰσχρουργημάτων. Τόσον πολύ σέβεται τήν Ἐκκλησία, ὁ κ. Γιάννης Ἀλαφοῦζος. Βέβαια καί στόν κ. Ἀλαφοῦζο καί στούς Σιωνιστάς κατασκευαστάς τῶν ντοκυμαντέρς ἀπαντᾶ ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία διά τῆς ὑμνολογίας της: «Μάτην φυλάττεις τὸν τάφον, κουστωδία. Οὐ γὰρ καθέξει τύμβος αὐτοζωΐαν.» (Συναξάριον Μεγάλου Σαββάτου) καί ὅσα αἴσχιστα καί βορβορώδη ψεύδη καί γελοιότητες καί ἄν ἐκμέσουν οἱ Ἑβραῖοι Σιωνιστές Ραββίνοι στήν Ἁγία μας Χώρα, τήν αἵματοπότιστη ἀπό τό αἷμα τῶν Μαρτύρων, τήν ἀπάντησιν δίδουν τά ἐκατομμύρια τῶν πιστῶν πού κατακλύζουν τούς πανίερους ναούς μας καί οἱ χιλιάδες τῶν νέων ἀνθρώπων πού μεταλαμβάνουν μετά ζέσεως καί λατρείας τοῦ Δεσποτικοῦ Σώματος καί Αἵματος τοῦ Ἐνσαρκωθέντος Θεοῦ Λόγου. Ἄλλωστε ἀναιροῦνται οἱ φαιδρότητες καί γελοιότητες τῶν Ἑβραίων Ταλμουδιστῶν ἀπό τό γεγονός ὅτι ἐνῶ εὐτελίζουν τό Πανάγιον Πρόσωπον τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, χαρακτηρίζοντάς Τον ὡς «τίποτα», τήν ἰδία στιγμή ἐπί 2.015 χρόνια ἀσχολοῦνται μετά ἀνειπώτου μανίας, μίσους καί ἐμπαθείας μέ Αὐτό τό δῆθεν «Τίποτα». Στό ἐρώτημα, μόνο ὁ κ. Γιάννης Ἀλαφοῦζος ἔχει τήν εὐθύνη τῆς ἀνασταυρώσεως τοῦ Χριστοῦ κάθε Πάσχα ἤ καί οἱ καθ’ οἱονδήποτε τρόπον ἐργαζόμενοι στόν εἰδησεογραφικό ὅμιλο ΣΚΑΙ ἡ ἀπάντησις εἶναι σαφεστάτη: ὅλοι ὅσοι ἀδιαμαρτύρητα συνευδοκοῦν ἥ σιωποῦν σε αὐτήν τήν πρόδηλη κατά τοῦ ζῶντος Θεοῦ ἐπίθεση, ἐπισύρουν ἐπί τάς κεφαλάς των τήν αἰώνια καταδίκη καί προγεύονται ἀπό τώρα τῆς αἰωνίου κολάσεως. Καί μήν ἀκοῦνε τούς «χρήσιμους ἠλίθιους» τοῦ δαιμονικοῦ περιπαίγματος πού μπορεῖ νά εἶναι καί μεγαλόσχημοι «ρασοφόροι» ὅτι ὁ Θεός εἶναι μόνο ἀγαπολογία καί παραμυθία, διότι εἶναι ἀσφαλῶς ἀγάπη ἀβόλιστος ἀλλά καί δικαιοσύνη καί ἀλήθεια πού διασάλπισε «Λέγω, δὲ ὑμῖν · πᾶς ὃς ἂν ὁμολογήσῃ ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁμολογήσει ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ·ὁ δὲ ἀρνησάμενός με ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων ἀπαρνηθήσεται ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ.» (Λουκ. ιβ΄, 8-9).
Ἀπαντῶντες τώρα στούς Σιωνιστάς Ραββίνους καί τούς συνεργούς τους, πού στά ἐργοστάσια ὑποδημάτων τους στήν Κίνα, χαράσσουν τό σύμβολο τῆς Χριστιανοσύνης τόν Τίμιον καί Ζωοποιόν Σταυρόν γιά νά ποδοπατεῖται ἀσεβῶς καί πού συγγράφουν καί διαδίδουν τά δῆθεν ἀποκαλυπτικά ντοκυμαντέρς, τούς λέμε ὅτι διασαλπίζοντες τήν τήρηση τῶν 613 κανόνων τῆς Τορά (Νόμου) ἀλλοιώνουν, διαστρέφουν καί παρερμηνεύουν πλήρως τήν Τορά καί βέβαια τόν προφητισμό τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέ τήν Καμπαλά πού ἰσχυρίζονται ὅτι ἀποτελεῖ τήν ἐσωτερική γνώσι τῆς Τορά.Ἡ Καμπαλά ὅμως, ὅπως οἱ ἴδιοι οἱ Ραββίνοι ἀναφέρουν στά κείμενά τους (Scholem, Εἰσαγωγή στήν Καμπάλα, Roihlini, Ἡ τέχνη τῆς Καμπαλά, Waite AE The Doctrine and Literature of the Kabalah, Hall MP The secret teaching of all ages), δέν ἀποτελεῖ τήν ἐσωτερική γνώση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλά τήν ἀπόλυτη διαστροφή της σέ τέτοιο βαθμό ὥστε νά θεωρεῖται ὅτι ὁ Θεός εἶναι μιά ἀπρόσωπη θεότητα τό Εin Sof «τό ἀπόλυτο τίποτα». Ἡ δημιουργία θεωρεῖται ὡς μιά συνεχής ἐξέλιξη-ἐκδήλωση τοῦ «Θεοῦ τίποτα», τήν ὁποία οἱ μυστικιστές Ραββίνοι προβάλλουν μέ τόν ἄκρατο ἀποφατισμό μέσῳ τῆς ἀποκρυφιστικῆς τεχνικῆς τοῦ διαλογισμοῦ, ὡς δῆθεν προορισμένη νά ἀναγεννηθῇ τήν ἐποχή τῆς ἔλευσης τοῦ δῆθεν Μεσσία, ἑνούμενη μέ τόν Ἑωσφόρο. Ἡ Καμπαλά εἶναι ὁ δρόμος τῆς ἑνώσεως τῶν ἀνθρώπων μέ τούς δαίμονες.
Ἑπομένως καί οἱ Ραββίνοι τοῦ Ἰσραήλ ὡς λ. χ. ὁ κ. Μαρδοχαῖος Φριζῆς μέ ἀναφορές τους ἐπιμαρτυροῦν καί ἐπιβεβαιώνουν ὅτι ὁ θεϊσμός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης τῶν Δικαίων καί τῶν Προφητῶν μετεβλήθη ἀπό τό Ραββινικό κατεστημένο τοῦ Ἰουδαϊκοῦ ἔθνους σέ φρικώδη Ἑωσφορισμό καί σατανολατρεία. Δι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο οἱ Ραββίνοι συνέγραψαν τό φρικιαστικό Ταλμούδ μέ τό ὁποῖο ἀλλοίωσαν πλήρως ὅλο τό πνευματικό καί ὀντολογικό μέγεθος τοῦ Νόμου καί τῶν Προφητῶν ἀρνούμενοι μετά μανίας καί τρομακτικῆς ἐμπαθείας τόν μόνο ἀληθῆ Μεσσία, τόν ἐνσαρκωθέντα Υἱόν καί Λόγον τοῦ Θεοῦ Πατέρα, Ἰησοῦν Χριστόν.
Ἀδαμάντινον ἐπιστέγασμα τῆς φύσει καί οὐσίᾳ θεότητος τοῦ ἀληθοῦς Μεσσίου Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ ὁ Προφητισμός, τόν ὁποῖον ἐσκεμένως θέλει νά ἀγνοεῖ κατόπιν τῶν ἀνωτέρω ὁ Ἰουδαϊσμός. Ὁ προφητάναξ Δαυϊδ εἰς τόν ΡΘ΄ Ψαλμόν γράφει: «Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἄν θῶ τούς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου». Ὁ μεγαλοφωνότατος Ἠσαΐας Ζ΄14 «διά τοῦτο δώσει Κύριος αὐτῷ σημεῖον: Ἰδού ἡ Παρθένος ἐν γαστρί ἕξει καί τέξεται υἱόν καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ», Θ΄6 «Ὅτι παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν υἱός καί ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχή ἐγεννήθη ἐπί τοῦ ὤμου αὐτοῦ καί καλεῖται τό ὄνομα αὐτοῦ μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης, πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος», ΛΕ΄3-10 «Ἰδού ὁ Θεός ἡμῶν κρίσιν ἀνταποδίδωσι καί ἀνταποδώσει, αὐτός ἥξει καί σώσει ἡμᾶς». ΝΒ΄ 13-14, «Ἰδοὺ συνήσει ὁ παῖς μου καὶ ὑψωθήσεται καὶ δοξασθήσεται καὶ μετεωρισθήσεται σφόδρα. ὃν τρόπον ἐκστήσονται ἐπὶ σὲ πολλοὶ οὕτως ἀδοξήσει ἀπὸ τῶν ἀνθρώπων τὸ εἶδός σου καὶ ἡ δόξα σου ἀπὸ υἱῶν ἀνθρώπων» ΝΓ΄1-12 «Κύριε, τίς ἐπίστευσε τῇ ἀκοῇ ἡμῶν; καὶ ὁ βραχίων Κυρίου τίνι ἀπεκαλύφθη; ἀνηγγείλαμεν ὡς παιδίον ἐναντίον αὐτοῦ, ὡς ρίζα ἐν γῇ διψώσῃ. οὐκ ἔστιν εἶδος αὐτῷ οὐδὲ δόξα· καὶ εἴδομεν αὐτόν, καὶ οὐκ εἶχεν εἶδος οὐδὲ κάλλος· ἀλλὰ τὸ εἶδος αὐτοῦ ἄτιμον καὶ ἐκλεῖπον παρὰ πάντας τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων· ἄνθρωπος ἐν πληγῇ ὢν καὶ εἰδὼς φέρειν μαλακίαν, ὅτι ἀπέστραπται τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, ἠτιμάσθη καὶ οὐκ ἐλογίσθη. οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται, καὶ ἡμεῖς ἐλογισάμεθα αὐτὸν εἶναι ἐν πόνῳ καὶ ἐν πληγῇ ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει. αὐτὸς δὲ ἐτραυματίσθη διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν καὶ μεμαλάκισται διὰ τὰς ἀνομίας ἡμῶν· παιδεία εἰρήνης ἡμῶν ἐπ’ αὐτόν. τῷ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν. πάντες ὡς πρόβατα ἐπλανήθημεν, ἄνθρωπος τῇ ὁδῷ αὐτοῦ ἐπλανήθη· καὶ Κύριος παρέδωκεν αὐτὸν ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν. καὶ αὐτὸς διὰ τὸ κεκακῶσθαι οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ· ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα. ἐν τῇ ταπεινώσει ἡ κρίσις αὐτοῦ ἤρθη· τὴν δὲ γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται; ὅτι αἴρεται ἀπὸ τῆς γῆς ἡ ζωὴ αὐτοῦ, ἀπὸ τῶν ἀνομιῶν τοῦ λαοῦ μου ἤχθη εἰς θάνατον. καὶ δώσω τοὺς πονηροὺς ἀντὶ τῆς ταφῆς αὐτοῦ καὶ τοὺς πλουσίους ἀντὶ τοῦ θανάτου αὐτοῦ· ὅτι ἀνομίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ. καὶ Κύριος βούλεται καθαρίσαι αὐτὸν ἀπὸ τῆς πληγῆς. ἐὰν δῶτε περὶ ἁμαρτίας, ἡ ψυχὴ ὑμῶν ὄψεται σπέρμα μακρόβιον· καὶ βούλεται Κύριος ἀφελεῖν ἀπὸ τοῦ πόνου τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, δεῖξαι αὐτῷ φῶς καὶ πλάσαι τῇ συνέσει, δικαιῶσαι δίκαιον εὖ δουλεύοντα πολλοῖς, καὶ τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν αὐτὸς ἀνοίσει. διὰ τοῦτο αὐτὸς κληρονομήσει πολλοὺς καὶ τῶν ἰσχυρῶν μεριεῖ σκῦλα, ἀνθ΄ ὧν παρεδόθη εἰς θάνατον ἡ ψυχὴ αὐτοῦ, καὶ ἐν τοῖς ἀνόμοις ἐλογίσθη· καὶ αὐτὸς ἁμαρτίας πολλῶν ἀνήνεγκε καὶ διὰ τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν παρεδόθη».
Πρέπει νά ἐπισημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι τά φληναφήματα τῶν Ραββίνων ὅτι δῆθεν τό κείμενο αὐτό ἀναφέρεται εἰς τόν Ἰουδαϊκό λαό εἶναι καταγέλαστα διότι ἐκ τῶν συμφραζομένων παρουσιάζεται ὁ Μεσσίας ὡς ἄτομον διακρινόμενον τοῦ λαοῦ, διά τάς ἁμαρτίας τοῦ ὁποίου καί ἀποθνήσκει. Εἶναι σαφής καί ἀναντίρρητος ἡ προφητική ρῆσις τοῦ Ἠσαΐου διά τήν ἐπί γῆς πορείαν καί τό ἱερόν ἔργον τοῦ ἀληθοῦς Μεσσίου πού διϊστορικῶς ἐφαρμόζεται μόνον εἰς τόν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν.
Ὡσαύτως ὀγκόλιθος συντριπτικός διά τάς ψευδολογίας τῶν ραββίνων τοῦ ἑβραϊκοῦ ἔθνους ἀποτελεῖ ἡ Προφητεία τοῦ Δανιήλ Θ΄ 21-27 «καὶ ἔτι ἐμοῦ λαλοῦντος ἐν τῇ προσευχῇ καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ Γαβριήλ, ὃν εἶδον ἐν τῇ ὁράσει ἐν τῇ ἀρχῇ, πετόμενος καὶ ἥψατό μου ὡσεὶ ὥραν θυσίας ἑσπερινῆς. καὶ συνέτισέ με καὶ ἐλάλησε μετ' ἐμοῦ καὶ εἶπε· Δανιήλ, νῦν ἐξῆλθον συμβιβάσαι σε σύνεσιν· ἐν ἀρχῇ τῆς δεήσεώς σου ἐξῆλθε λόγος, καὶ ἐγὼ ἦλθον τοῦ ἀναγγεῖλαί σοι. ὅτι ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν εἶ σύ· καὶ ἐννοήθητι ἐν τῷ ρήματι καὶ σύνες ἐν τῇ ὀπτασίᾳ. ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες συνετμήθησαν ἐπὶ τὸν λαόν σου καὶ ἐπὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν σου τοῦ συντελεσθῆναι ἁμαρτίαν καὶ τοῦ σφραγίσαι ἁμαρτίας καὶ ἀπαλεῖψαι τὰς ἀνομίας καὶ τοῦ ἐξιλάσασθαι ἀδικίας καὶ τοῦ ἀγαγεῖν δικαιοσύνην αἰώνιον καὶ τοῦ σφραγίσαι ὅρασιν καὶ προφήτην καὶ τοῦ χρῖσαι ἅγιον ἁγίων. καὶ γνώσῃ καὶ συνήσεις· ἀπὸ ἐξόδου λόγου τοῦ ἀποκριθῆναι καὶ τοῦ οἰκοδομῆσαι Ἱερουσαλὴμ ἕως χριστοῦ ἡγουμένου ἑβδομάδες ἑπτὰ καὶ ἑβδομάδες ἑξηκονταδύο· καὶ ἐπιστρέψει καὶ οἰκοδομηθήσεται πλατεῖα καὶ τεῖχος, καὶ ἐκκενωθήσονται οἱ καιροί. καὶ μετὰ τὰς ἑβδομάδας τὰς ἑξηκονταδύο ἐξολοθρευθήσεται χρῖσμα, καὶ κρίμα οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ· καὶ τὴν πόλιν καὶ τὸ ἅγιον διαφθερεῖ σὺν τῷ ἡγουμένῳ τῷ ἐρχομένῳ καὶ ἐκκοπήσονται ἐν κατακλυσμῷ, καὶ ἕως τέλους πολέμου συντετμημένου τάξει ἀφανισμοῖς. καὶ δυναμώσει διαθήκην πολλοῖς, ἑβδομὰς μία· καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τῆς ἑβδομάδος ἀρθήσεταί μου θυσία καὶ σπονδή, καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν βδέλυγμα τῶν ἐρημώσεων, καὶ ἕως τῆς συντελείας καιροῦ συντέλεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρήμωσιν». Ὁ πρ. Δανιήλ ὁμιλεῖ ὅτι ὁ Θεός εὐσπαγχνίσθη τόν λαόν Του καί τήν ἁγίαν πόλιν Του καί δέν ἀπομένουν παρά 70 ἑβδομάδες γιά νά καταλυθῇ τό κράτος τῆς ἁμαρτίας, νά παύσουν οἱ προφητεῖες καί οἱ ὁράσεις καί νά χρισθῇ ὁ ἅγιος τῶν ἁγίων. Καί βέβαια δέν ἀναφέρεται σέ ἑβδομάδες ἡμερῶν ἀλλά σέ ἑβδομάδες ἐτῶν, ὅπως καί οἱ ἴδιοι οἱ Ραββίνοι Saabia Gaon καί Aben Esra ἀποδέχονται. Ὁ πρ. Δανιήλ ὁμιλεῖ περί 70 ἑβδομάδων πού ὑποδιαιρεῖ εἰς τρεῖς περιόδους. (στ. 25), ἑπτά ἑβδομάδες ἀποτελοῦν τήν πρώτη περίοδο πού ἀρχίζει ἀπό τοῦ χρόνου ἐκδόσεως διατάγματος πρός ἀνοικοδόμηση τῆς Ἱερουσαλήμ, ἡ δευτέρα περίοδος ἀποτελεῖται ἀπό 62 ἑβδομάδες καί ἡ τρίτη περίοδος εἶναι μία ἑβδομάς, κατά τήν ὁποία θά ἐνεφανίζετο ὁ Μεσσίας. Ἑπτά ἑβδομάδες ἐκπροσωποῦν 49 χρόνια καί 70 ἑβδομάδες 490 χρόνια, τά ὁποία θά παρήρχοντο ἀπό τήν ἀνοικοδόμηση τῆς Ἱερουσαλήμ μέχρι τῆς ἐλεύσεως τοῦ Μεσσία. Ἡ ἀνοικοδόμησις τῆς Ἱερουσαλήμ μετά τῶν τειχῶν αὐτῆς ἄρχισε ἀπό τό διάταγμα τοῦ Ἀρταξέρξου Μακρόχειρος (455 π.Χ.) καί συνεπῶς αἱ ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες ἐτῶν ἔληξαν τό ἔτος 34 μ.Χ. Ἡ τελευταία ἑβδομάς ἄρχεται ἀπό τοῦ ἔτους 28 π.Χ. καί κατά τό ἥμισυ της κατά τό 31 μ.Χ. ἀναπέμπεται πρός τόν οὐρανό θυσία καί σπονδή διά τοῦ σταυρικοῦ θανάτου τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καί ἀληθοῦς Μεσσία Ἰησοῦ Χριστοῦ, μετά τήν ἀναφορά τῆς ὁποία, βεβηλώνεται ἐρημούμενον τόν ἱερόν τοῦ Θεοῦ καί δέν παρέρχονται παρά ὀλίγα χρόνια διά καί καταστροφήν τῶν Ἱεροσολύμων ἀπό τόν Ῥωμαῖο αὐτοκράτορα Τῖτο τό 70 μ.Χ. Ἡ πολύκροτη αὐτή προφητεία τοῦ Δανιήλ πού μέ ἱστορική ἀκρίβεια καθορίζει καί τόν χρόνο τῆς ἐπιφανείας καί τόν θάνατον τοῦ ἀληθοῦς Μεσσίου ἀποτελεῖ αἰώνιον κόλαφον κατά τῆς διαστροφικῆς μανίας κατά τῆς ἀληθείας τῶν Ραββίνων τοῦ ἑβραϊκοῦ ἔθνους.
Δέν εἶναι ὅμως μόνο, οἱ Προφητεῖες αὐτές πού προαναγγέλουν τήν ἐνανθρώπιση τοῦ αἰωνίου Λόγου – Υἱοῦ ἐν τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ. Ὑπάρχουν καί ἄλλες ἐξαιρετικῶς πολλές προκαθορίσασαι σαφῶς καί ἐν ἄκρα λεπτομερείᾳ:
Α. Τό ἄχρονον τοῦ Λόγου Υἱοῦ. Ψαλμ. Β:1-10
Β. Τήν προσκύνησιν τῶν μάγων. Ψαλμ. ΟΑ(ΟΒ):10-11
Γ. Τήν διδασκαλία καί τό ἀπολυτρωτικό καί κοσμοσωτήριο ἔργο Του Γεν. ΜΘ:10, Ψαλμ. Β:1-10, ΟΑ(ΟΒ):6-18, Μιχ. Δ:2-3, Ἠσ. Θ:1-8, ΝΒ:13-15, ΝΓ:4, ΝΕ:13, Ξ:1-7, Ζαχ. ΙΓ:1-7.
Δ. Τά θαύματά Του Ἠσ. ΛΕ:1-6.
Ε. Τήν εἰς Ἱεροσόλυμα εἴσοδόν Του ἐπί πώλου ὄνου Ζαχ. Θ:9.
Στ. Τήν προδοσία τοῦ Ἰούδα καί τά τριάκοντα ἀργύρια καί τήν δι’ αὐτῶν τήν ἀγορά τοῦ ἀγροῦ τοῦ κεραμέως Ζαχ. ΙΑ:12-13.
Ζ. Τήν ἐγκατάλειψή Του ὑπό τῶν μαθητῶν Του Ψαλμ. ΛΖ(ΛΗ):12-15, Ζαχ. ΙΓ:6-7
Η. Τούς ἐμπαιγμούς, τά ραπίσματα, τόν στέφανον ἐξ ἀκανθῶν, τόν διαμερισμόν τῶν ἐνδυμάτων Του διά κλήρου, τόν κάλαμον μέ τήν χολήν καί τό ὄξος Ἠσ. Ν:6, ΝΓ:4-7, Ψαλμ. ΚΑ(ΚΒ):17-19, Ψαλμ. ΞΗ(ΞΘ):22
Θ. Τήν σταύρωσή Του μεταξύ δύο κακούργων καί τόν σκοτισμό τοῦ ἡλίου Ἠσ. ΝΓ:12, Δαν. Θ:26, Ζαχ. ΙΓ:6
ΙΑ. Τήν ἐν θριάμβῳ κάθοδον εἰς τόν ἅδην Ἰώβ ΛΗ:17
ΙΒ. Τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν Ψαλμ. ΙΕ(Ις):9-10, Νς, ΞΗ:19
ΙΓ. Τήν διάδοσιν τῆς διδασκαλίας Του εἰς ὅλον τόν κόσμον Ἠσ. ΜΒ:1-5, ΝΒ:13-15, ΝΕ:4-5, ΞΑ:4-14 κλπ.
Ὑπό τῶν θεοεικέλων προφητῶν τοῦ Ἰσραήλ προεφητεύθη σαφῶς ἡ ἐνανθρώπησις τοῦ αἰωνίου Θεοῦ Λόγου, προανηγγέλθη ἡ μετά τήν ἐνανθρώπισι θεανδρική Του δρᾶσις, ἡ σταύρωσίς Του καί ἡ ἀνάστασίς Του ἐκ νεκρῶν καί ἡ διάδοσις τῆς διδασκαλίας Του εἰς πάντα τά ἔθνη. Θά ἠδυνάμεθα νά γράφωμεν ἐπί ἡμέρας διά τήν ἀνατροπήν τῶν κακοδοξιῶν καί τῆς ἀναληθείας τῶν ραββίνων τοῦ Ἰσραήλ ἀλλά ἐμποδιζόμεθα ἀπό τόν χῶρον. Κατακλείομεν ὅμως μέ τήν κυρίαν ἐπισήμανσι τοῦ μακαριστοῦ πρώην ῥαβίνου Δαυΐδ Κοῦπερ, προσελθόντος εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν, ὁ ὁποῖος εἰς τό πολυσήμαντον βιβλίον του «Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ» πού «ἐξηφανίσθη» διά παρεμβάσεως τοῦ διεθνοῦς Σιωνισμοῦ ἀπέδειξε ὅτι ὁ ἀληθής Θεός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι ὁ Τρισυπόστατος ἕνας καί μοναδικός Θεός, ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί τό Πανάγιο Πνεῦμα.
Ἡ δῆθεν τρομερά ὁμολογία τοῦ Ἰσραήλ πού ἐπικαλοῦνται μετ’ἐπιτάσεως οἱ ραββίνοι αὐτοῦ ὅτι ὁ Θεός εἶναι «εἷς» Δευτ. ΣΤ:4 πού εἰς τήν μετάφρασιν τῶν Ο΄ ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἄκουε Ἰσραήλ Κύριος ὁ Θεός ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστίν» ἀποτελεῖ τήν πλέον εὔγλωττον διακήρυξιν τοῦ θεόπτου Μωϋσέα διά τό Τριαδικόν δόγμα διότι εἰς τό Μασσοριτικό κείμενο ἡ λέξι ὁ Θεός ἡμῶν ἀναγράφεται διά τῆς συνθέτου λέξεως «ἐλωέ» ἡ ὁποία εἶναι συνεζευγμένη κατάσταση τῆς λέξεως «ἐλωίμ» καί σημαίνει πάλι «οἱ Θεοί» καί τῆς λέξεως «νοῦ» πού σημαίνει «ἡμῶν». Ἑπομένως τό χωρίο σέ ἀκριβῆ μετάφραση ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἄκουε Ἰσραήλ Κύριος οἱ Θεοί ἡμῶν, Κύριος εἷς ἐστί». Ἡ λέξις ὅμως «εἷς» τοῦ ἱεροῦ κειμένου εἶναι ἡ λέξις «ἐχάδ» πού ἔχει σύνθετη ἔννοια καί σημαίνει μονάδα σύνθετον (Πρβλ. Γεν. Α:5, Β:24, Ἰεζ. ΛΖ:17 κἄ) καί δέν ἐννοεῖται συνεπῶς ἡ ἀπόλυτος μονάς διά τῆς λέξεως αὐτῆς, διότι τότε θά ἐγράφετο ἀντ’ αὐτῆς ἡ λέξις «γιαχίδ». Συνεπῶς ὁ θεόπτης Μωϋσῆς διακηρύσσει ὅτι ὁ Θεός κατά τήν οὐσία καί τήν φύση αὐτοῦ εἶναι εἷς ἀλλά ὑποστατικῶς εἶναι Τριάς. Εἷς Θεός ἐν τρισί ὑποστάσεσι.
Ἄς μήν ἐνοχλοῦνται λοιπόν οἱ Ραββίνοι τοῦ Ἑβραϊκοῦ Ἔθνους, ὅταν σύμφωνα μέ τίς διακηρύξεις τῶν Γραφῶν ἡ Ἐκκλησία διαχρονικῶς διασαλπίζει ὅτι ὁ ἀναμενόμενος ἀπό αὐτούς Μεσσίας εἶναι ὁ φρικτός Ἀντίχριστος. Ἄλλωστε ἡ ἐνασχόλησις μέ τήν Καμπάλα καί τόν ἀποκρυφισμόν της, τίς ἐπικλήσεις δαιμόνων καί τήν μαύρη μαγεία, τήν χρῆσι τῆς Σολωμονικῆς τούς «προευπρεπίζει» ἱκανῶς.
Σέ αὐτό τό ἔργο ἐδούλευσε καί φέτος ὁ τηλεοπτικός ΣΚΑΙ, δι’ αὐτό καί δικαιωνόμεθα πλήρως πού ὡς Μητρόπολις Πειραιῶς ἔχουμε διακόψει κάθε συνεργασία μαζί του.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η σύγχρονη θρησκευτική αγωγή οριοθετείται, σύμφωνα με το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά του Δημοτικού και του Γυμνασίου[1], στο πλαίσιο του επονομαζόμενου κριτικού θρησκευτικού γραμματισμού. Η οριοθέτηση αυτή της θρησκευτικής αγωγής στοχεύει να καταστήσει το θρησκευτικό μάθημα σύγχρονο και ικανό να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις τόσο του στενού σχολικού περιβάλλοντος όσο και του ευρύτερου κοινωνικού. Εντούτοις, οι θεωρητικές βάσεις του γραμματισμού και του θρησκευτικού γραμματισμού εγείρουν ορισμένους προβληματισμούς.
Ο γραμματισμός -μετάφραση του αγγλικού όρου literacy- συνδέεται άμεσα με τον γλωσσικό σημειωτικό λόγο και αφορά πρωταρχικά και κυρίως στη γλωσσική εκπαίδευση. Αντιδιαστέλλεται από τον αναλφαβητισμό, αλλά δεν ταυτίζεται με τον αλφαβητισμό, εφόσον του αποδίδεται ευρύτερο εννοιολογικό περιεχόμενο. Η έννοια του γραμματισμού δεν περιορίζεται στη γνώση γραφής και ανάγνωσης, αλλά συμπεριλαμβάνει ικανότητες και δεξιότητες οι οποίες συμβάλλουν καθοριστικά στην επικοινωνία καθώς και στην επιτυχή ένταξη στο κοινωνικό περιβάλλον. Με βάση τα παραπάνω ως γραμματισμός ορίζεται, σύμφωνα με τον Ηλία Ματσαγγούρα, η «ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί τις (μετα-) γλωσσικές και επικοινωνιακές γνώσεις και δεξιότητές του ευέλικτα και δημιουργικά, αλλά πάντα με τρόπο που προσιδιάζει σε κάθε περίσταση επικοινωνίας, για να επιτύχει στόχους που αφορούν: α) στις λεκτικές πράξεις του προφορικού λόγου, β) στην κατανόηση, χρήση, κριτική, αλλά και την παραγωγή κειμένων ποικίλης σημειωτικής σύνθεσης και διαφορετικής κοινωνικής λειτουργίας και, ως εκ τούτου, διαφορετικού περιεχομένου και διαφορετικής μορφής και δομής και διαφορετικών λεξικο-γραμματικών και υφολογικών χαρακτηριστικών»[2].
Από την παραπάνω εννοιολογική προσέγγιση προκύπτει ότι η έννοια του γραμματισμού περιλαμβάνει εκτός από τη γνώση τόσο την ικανότητα ορθής χρήσης των γλωσσικών δομών όσο και τη δυνατότητα του ατόμου να προσαρμόζεται με ευκολία και να λειτουργεί με αποτελεσματικότητα σε ποικίλα περιβάλλοντα και διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας[3]. Επομένως, ο γραμματισμός δεν εξαντλείται στην κατάκτηση συγκεκριμένου διδακτικού υλικού, αλλά επεκτείνεται και στις δεξιότητες αποτελεσματικής χρήσης αυτού του υλικού από τους μαθητές με στόχο τη λειτουργική επικοινωνία τους με το διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό περιβάλλον. Ο Mike Baynham προσδιορίζει τις δεξιότητες αυτές ως τη λειτουργική διάσταση του γραμματισμού[4].
Στην προσπάθεια προσδιορισμού του εννοιολογικού περιεχομένου του γραμματισμού υποστηρίζεται επιπλέον ότι «ο γραμματισμός συνεπάγεται λογική, αναλυτική, κριτική και ορθολογική σκέψη, χρήση της γλώσσας με γενικεύσεις και αφαιρέσεις, σκεπτικισμό και κριτική στάση, διάκριση μεταξύ μύθου και ιστορίας, αναγνώριση της σημασίας του χώρου και του χρόνου, σύνθετους και σύγχρονους τρόπους διοίκησης (με διαχωρισμό κράτους – εκκλησίας, πολιτική δημοκρατία και μεγαλύτερη κοινωνική ισότητα, χαμηλότερο δείκτη εγκληματικότητας, καλύτερους πολίτες, οικονομική ανάπτυξη, πλούτο και παραγωγικότητα, πολιτική σταθερότητα, αστικοποίηση και χαμηλότερη γεννητικότητα»[5].
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι από τις ποικίλες εννοιολογικές προσεγγίσεις του γραμματισμού προκύπτει η διάκριση μεταξύ του αυτόνομου και του ιδεολογικού γραμματισμού. Ο Brian Street[6] επισημαίνει ότι η διαφορά μεταξύ του αυτόνομου και του ιδεολογικού γραμματισμού εντοπίζεται στον ρόλο που έχουν συγκεκριμένες κοινωνικές πρακτικές στην κατανόηση του γραμματισμού. Στην περίπτωση του αυτόνομου γραμματισμού αυτός κατανοείται ως καθαρά γνωστική ικανότητα ανεξάρτητα από το κοινωνικό πλαίσιο και τον πολιτισμό εντός του οποίου εκδηλώνεται. Αντίθετα, ο ιδεολογικός γραμματισμός αλληλεπιδρά με την κοινωνία και το πολιτισμικό περιβάλλον[7].
ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
Η κριτική παιδαγωγική εδραιώνεται ως παιδαγωγικό ρεύμα τη δεκαετία του 1980 με τους Henry Giroux, Michael Apple και Stanley Aronowitz. Εντούτοις, θεωρητικές επιδράσεις έχει δεχθεί από απόψεις των Paulo Freire, Antonio Gramsci και John Dewey, από την κριτική θεωρία της Σχολής της Φρανκφούρτης[8] καθώς και από άλλα ιδεολογικά ρεύματα, όπως αυτά του μεταμοντερνισμού και του μεταδομισμού.
Πρωταρχικός στόχος των εκπροσώπων της κριτικής παιδαγωγικής είναι ο μετασχηματισμός της εκπαίδευσης και κατ’ επέκταση της κοινωνίας. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω της κοινωνικής προβληματικής της εκπαίδευσης, η οποία διευρύνεται ως προς το περιεχόμενό της, ώστε να συμπεριλάβει το κοινωνικό και πολιτισμικό στοιχείο[9]. Επιτυγχάνεται, επίσης, με την υπέρβαση της θεωρίας της στείρας αναπαραγωγής και τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης προς την κοινωνική και πολιτισμική παραγωγή[10]. Οι ιδεολογικές καταβολές της κριτικής παιδαγωγικής αιτιολογούν επαρκώς, όπως θα γίνει στη συνέχεια κατανοητό, το γεγονός ότι οι εκπρόσωποί της προσηλώνονται στην ατομική και κοινωνική χειραφέτηση, στη συγκρότηση δημόσιων χώρων αναστοχασμού και στην ανάληψη αυτόνομης κοινωνικής δράσης ως πρωταρχικών κεντρικών σκοπών ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος[11].
Στις νέες παιδαγωγικές προτάσεις του Giroux για τη θεωρία της εκπαίδευσης στις Η.Π.Α. τονίζεται μεταξύ άλλων η θεμελιώδης πολιτική φύση του σχολείου[12]. Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Το πρόβλημα της εκπαίδευσης είναι κυρίως η άσκηση της εξουσίας [...] των κυρίαρχων ομάδων πάνω στις αδικημένες ομάδες σε συνάρτηση με τη φυλή (οι ορατές μειονότητες), το φύλο (άνδρας – γυναίκα), τις σεξουαλικές προτιμήσεις ή τις κοινωνικές τους θέσεις (φεμινιστές, μαρξιστές κ.λπ.). Υπάρχει εδώ ένα μεγάλο πρόβλημα το οποίο αγγίζει όλες τις πολιτισμικές δραστηριότητες. Οι ανώτερες τάξεις ελέγχουν την ανάπτυξη της κοινωνίας μέσα από πολιτιστικές δραστηριότητες. Η παιδαγωγική δεν μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια απλή μετάδοση της γνώσης, διότι τώρα είναι υποτελής μιας εκτεταμένης πολιτισμικής πολιτικής».
Ο Giroux υποστηρίζει, επίσης, με θέρμη την αναγκαιότητα σύνδεσης αφενός της παιδαγωγικής με την προοπτική της κοινωνικής αλλαγής και αφετέρου της μάθησης με το πολιτισμικό υπόβαθρο και τις προσωπικές εμπειρίες του κάθε μαθητή, εφόσον «η ανάλυση του κοινωνικού προβλήματος της εκπαίδευσης […] έγινε η ανάλυση της εκπαίδευσης ως στοιχείου πολιτιστικού μετασχηματισμού»[13]. Επομένως, εκπαίδευση για τον συγκεκριμένο παιδαγωγό είναι το πεδίο στο οποίο παράγεται αμφισβήτηση, αντίσταση και προοπτική κοινωνικής δράσης[14].
Ουσιαστικά η κριτική παιδαγωγική κατά τον Giroux δεν περιγράφεται εννοιολογικά μόνο ως ένα σύνολο γραπτών, προφορικών και οπτικών πρακτικών, οι οποίες διευκολύνουν τα άτομα να αλληλοκατανοούνται και να αναλύουν τις σχέσεις τους με τους άλλους και το περιβάλλον[15]. Η κριτική παιδαγωγική είναι, επίσης, «μια αμφισβήτηση των κυρίαρχων μορφών συμβολικής παραγωγής, αν δεχτούμε την άποψη ότι οι συμβολικές αναπαραστάσεις οι οποίες εμφανίζονται στις διαφορετικές πολιτιστικές σφαίρες είναι εμποτισμένες από σχέσεις εξουσίας αμφισβητήσιμες, διότι είναι άδικες»[16].
Σύμφωνα με τα παραπάνω «η κριτική παιδαγωγική προτείνει μια διαπαιδαγώγηση του σπουδαστή, η οποία έχει ως κύριο χαρακτηριστικό να είναι μια εναλλακτική παιδεία στην κυρίαρχη παιδεία και η οποία θα στηρίζεται σε αρχές όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα, ο σεβασμός των διαφορών. Είναι μια παιδεία της αμφισβήτησης η οποία τοποθετείται σε μια νεο-μαρξιστική προοπτική αποκαλούμενη κριτική θεωρία. Η τάση αυτή εκδηλώνεται κυρίως με κριτικά σχόλια πάνω στα προβλήματα της σύγχρονης διαπαιδαγώγησης και με την πρόταση μιας καινούριας γλώσσας στην εκπαίδευση. Γι’ αυτό το λόγο συνιστούμε στους υπερασπιστές της τάσης αυτής περισσότερο θεωρητικούς προβληματισμούς παρά συγκεκριμένες παιδαγωγικές προτάσεις»[17].
Προς την ίδια κατεύθυνση της ιδεολογικοποιημένης, δηλαδή, εκπαίδευσης είναι στραμμένη και η προσέγγιση του Freire για τον γραμματισμό, συμβάλλοντας καθοριστικά στη μετάλλαξη της εκπαιδευτικής σε πολιτική διαδικασία. Ο Freire καθιερώνει στον χώρο της Παιδαγωγικής επιστήμης την παιδαγωγική της συνειδητοποίησης, ένα μαρξιστικό εκπαιδευτικό μοντέλο, το οποίο αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του 1970 από το Σωματείο των εκπαιδευτικών του Κεμπέκ (École et lutte de classes au Québec, 1975).
Κατά την προσέγγιση του Freire το σχολείο λειτουργεί ως μηχανισμός μετάδοσης και καλλιέργειας της ιδεολογίας του καπιταλιστικού κράτους. Μέσω του γραμματισμού δίνεται η ευκαιρία στις καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες να αναγνωρίσουν τις υπεύθυνες για την αλλοτρίωσή τους κοινωνικές δομές. Επομένως, όπως εύστοχα έχει παρατηρηθεί, «[...] σημαντικός πολιτικός στόχος για το Βραζιλιάνο παιδαγωγό είναι η αξιοποίηση της απελευθερωτικής οπτικής του γραμματισμού για τον κοινωνικό μετασχηματισμό προς την κατεύθυνση του ανθρωπιστικού σοσιαλισμού»[18].
Κατά συνέπεια, ο Freire υποστηρίζει με σαφήνεια ότι κανένα είδος γραμματισμού δεν είναι ουδέτερο, αφού συνοδεύεται από αξίες, στάσεις και κανόνες. Αυτή ακριβώς η θέση του Freire οδηγεί τον Gee στο συμπέρασμα ότι «αυτό που κάνει τον Freire πραγματικά σπουδαίο είναι ότι δεν προσποιείται το διαχωρισμό της πολιτικής από το γραμματισμό. Ο παιδαγωγός πρέπει να έχει το θάρρος να καθιστά σαφή την πολιτική του οπτική και να αντιστέκεται στο γραμματισμό της χειραγώγησης»[19]. Ως αντίδοτο στον γραμματισμό της χειραγώγησης προσφέρεται ο κριτικός γραμματισμός της χειραφέτησης, στο πλαίσιο του οποίου, βέβαια, η κριτική θεώρηση νοηματοδοτείται με τις έννοιες της αμφισβήτησης, της άρνησης και της αλλαγής.
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ
Η σύνδεση, όπως προαναφέρθηκε, των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των μαθητών με την ανάπτυξη των κειμενικών τους δεξιοτήτων οδηγεί στην υιοθέτηση μιας κειμενικής προοπτικής στην εκπαίδευση καθιστώντας την έννοια του γραμματισμού συμβατή και με άλλα -πέραν του γλωσσικού- γνωστικά πεδία, όπως αυτό των θρησκευτικών. Σε αυτή την περίπτωση «το κείμενο κατέχει καίρια θέση σε όλο το αναλυτικό πρόγραμμα, διατρέχοντας διαφορετικά μαθήματα και δραστηριότητες και συνιστά έναν κεντρικό άξονα αναφοράς, τόσο στη διδασκαλία όσο και στη μάθηση»[20].
Ο λόγος, κατά συνέπεια, αποκτά σημαίνοντα ρόλο και στη θρησκευτική αγωγή. Ειδικότερα στον θρησκευτικό γραμματισμό η κυριαρχία του λόγου στοχεύει «στο να οικοδομήσει λογικά τη θρησκευτική αγωγή των παιδιών και των εφήβων μέσα από την κατανόηση, την ερμηνεία και την κριτική, και δι’ αυτού να συμβάλει στην προσωπική και ελεύθερη συγκρότησή τους»[21].
Επομένως, σύμφωνα με το νέο Πρόγραμμα η θρησκευτική αγωγή των μαθητών προϋποθέτει εκ μέρους τους μια λογική προσέγγιση και ένα κριτικό αναστοχασμό του θρησκευτικού φαινομένου εν γένει και των οικείων τους θρησκευτικών καταβολών. Αυτό, βέβαια, συμβαίνει, διότι έτσι επιτυγχάνεται ο βασικός στόχος του γραμματισμού, ο οποίος συμπυκνώνεται, κατά μία άποψη στην ικανότητα ελέγχου της ζωής και του περιβάλλοντος μέσω του λόγου, με τρόπο ορθολογικό[22].
Η κριτική αυτή προσέγγιση του θρησκευτικού φαινομένου επιδιώκει να αποκαλύψει τις ενδεχόμενες χρήσεις των θρησκευτικών στοιχείων με σκοπό την άσκηση εξουσίας ή μια ιδιότυπη θρησκευτική χειραγώγηση, όπως αντίστοιχα ο κριτικός γραμματισμός στη γλώσσα επιχειρεί να αναδείξει γλωσσικές χρήσεις που προβάλλουν σχέσεις εξουσίας και ιδεολογίες τις οποίες δεν αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι[23]. Στοχεύει, επίσης, στο να αναδείξει μια αλληλεπιδραστική σχέση θρησκείας και κοινωνίας και να καταστήσει τα άτομα ικανά όχι να μαθαίνουν και να αναπαράγουν τις θρησκευτικές δομές ούτε απλώς να τις ελέγχουν αλλά και να τις διαμορφώνουν εξαρχής.
Ο στόχος, επομένως, του θρησκευτικού γραμματισμού επιτάσσει την προσέγγιση της θρησκευτικής αγωγής κριτικά, ώστε να ανταποκριθεί σ’ αυτό που καλείται «χειραφετητικό ενδιαφέρον». «Η γνώση είναι αληθινή όταν μας ελευθερώνει απ’ ό,τι ονομάζεται “πρόσδεση στο παρελθόν”. Χωρίς αυτό το “χειραφετητικό ενδιαφέρον” οι αλήθειες οποιασδήποτε επιστήμης και γνώσης λειτουργούν στατικά και ενδεχομένως χρησιμοποιούνται για ποικιλότροπη χειραγώγηση»[24].
Αναδεικνύονται, επομένως, οι ιδεολογικές καταβολές του κριτικού γραμματισμού γενικά καθώς και το γεγονός ότι το θρησκευτικό φαινόμενο, η θρησκευτική πίστη, προσεγγίζεται ως κατεστημένη κοινωνική δομή, με κίνδυνο τον υποβιβασμό της σε ιδεολογία. Μέσω του γραμματισμού δεν επιτυγχάνεται η χειραφέτηση των μαθητών από την καταπίεση των ιδεολογικοπολιτικών κατεστημένων, αλλά η αντικατάστασή τους από μία νέα ιδεολογική πολιτική πρόταση. Αυτή η πρόταση μπορεί, κατά τους εισηγητές της, να λύσει τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου μέσω της κριτικής θεώρησης, της αντίστασης και της απόρριψης.
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ANDREW WRIGHΤ
Στο πλαίσιο του ευρύτερου ευρωπαϊκού προβληματισμού για τη σύγχρονη θρησκευτική εκπαίδευση ο Wright -επηρεασμένος από τις βασικές αρχές της κριτικής παιδαγωγικής- εισηγείται το μοντέλο της κριτικής θρησκευτικής εκπαίδευσης, το οποίο είναι απαρέγκλιτα βασισμένο στον θρησκευτικό γραμματισμό. Το 2004 το βρετανικό Υπουργείο Παιδείας (British Government’s Department for Education and Skills) σε συνεργασία με την Αρχή Προσόντων και Αναλυτικών Προγραμμάτων (Qualifications and Curriculum Authority) δημοσιεύει Νόμο – Πλαίσιο για τη Θρησκευτική Εκπαίδευση στη Βρετανία και την Ουαλία (non – statutory Framework for Religious Education, DES/QCA 2004). Μέλος της συντακτικής ομάδας είναι και ο Wright[25].
Ο Νόμος – Πλαίσιο αναφέρει δύο βασικούς στόχους του θρησκευτικού μαθήματος, στους οποίους θεμελιώνεται το μοντέλο της κριτικής θρησκευτικής εκπαίδευσης[26]. Οι δύο αυτοί κεντρικοί στόχοι είναι η μάθηση για τη θρησκεία (learning about religion) και η μάθηση από τη θρησκεία (learning from religion).
Ο Wright υποστηρίζει ότι οι στόχοι της θρησκευτικής εκπαίδευσης πραγματοποιούνται διαμέσου μίας εξελικτικής πορείας δύο φάσεων: της απόκτησης της γνώσης (learning about) και της ανάπτυξης δεξιοτήτων (learning from), ώστε να επιτευχθεί η προσωπική ολοκλήρωση. Επιπλέον, διευκρινίζει ότι η μάθηση για τη θρησκεία πραγματοποιείται μέσω της αντιπαράθεσης των διαφορών μεταξύ της οικείας θρησκευτικής παράδοσης και της θρησκευτικότητας των θρησκευτικά διαφορετικών μαθητών. Ουσιαστικά ο Wright προτείνει η θρησκευτική γνώση των χριστιανών μαθητών τόσο για τη δική τους θρησκευτική παράδοση όσο και για τις άλλες θρησκευτικές παραδόσεις να είναι αποτέλεσμα του προβληματισμού που προκύπτει από τη συνάντηση και την ανάδειξη των διαφορετικοτήτων τους[27].
Στο ίδιο κείμενο περιγράφεται, επίσης, ο στόχος της θρησκευτικής εκπαίδευσης στη Φιλανδία. Σύμφωνα με το Εθνικό Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη Λυκειακή Εκπαίδευση (National Core Curriculum for Upper Secondary Schools) αναμένεται οι μαθητές να αναπτύξουν πολιτισμικό -αντί του θρησκευτικού- γραμματισμό, προβληματιζόμενοι και τηρώντας κριτική στάση απέναντι στις ποικίλες θρησκευτικές παραδόσεις.
Υπό αυτό το πρίσμα η θρησκευτική εκπαίδευση συρρικνώνεται και χρησιμοποιείται ως εργαλείο πολιτισμικής κατανόησης. Συνεπώς, οι θρησκείες προσεγγίζονται ως πεδία κοινωνικο – πολιτισμικής συνάντησης μεταξύ ατόμων και κοινωνιών και όχι ως αυταξίες[28].
Ο Wright θεωρεί ότι το μοντέλο της κριτικής θρησκευτικής εκπαίδευσης (Critical Religious Education) ανταποκρίνεται πιστότερα και αποτελεσματικότερα στις σύγχρονες παιδαγωγικές απαιτήσεις μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Το βασικό επιχείρημά του είναι ότι στο περιγραφόμενο μοντέλο η κριτική θρησκευτική εκπαίδευση θεμελιώνεται στις αρχές της πνευματικής ακεραιότητας (intellectual integrity), της ατομικής ελευθερίας (personal freedom), της επιδίωξης της απόλυτης αλήθειας (the pursuit of ultimate truth) και της περιφρούρησης του δικαιώματος της ατομικής θρησκευτικής αυτοδιάθεσης (personal faith – formation)[29].
Στο σημείο αυτό είναι αναγκαίο να αναφερθεί ότι η πρόταση του Wright για το μοντέλο κριτικής θρησκευτικής εκπαίδευσης προέκυψε ως απάντηση στο αίτημα συνδυασμού της ανάπτυξης πνευματικού βάθους και της κριτικής «ανοικτότητας» των μαθητών. Ωστόσο, το προτεινόμενο μοντέλο παρουσιάζει μια εγγενή αδυναμία, καθώς απαλείφει εντελώς το υπερβατικό στοιχείο περιορίζοντας την πίστη σε διανοητικό γεγονός, ικανό να υπόκειται στη βάσανο της λογικής κριτικής.
Η πίστη, η οποία κείται όχι αντίθετα, αλλά πέρα και πάνω από τη λογική, εξορθολογίζεται σύμφωνα με τις επιταγές του θρησκευτικού γραμματισμού. Ο άνθρωπος αναζητά την απόλυτη αλήθεια στο πλαίσιο της ανθρώπινης λογικής· διαφυλάσσει μεν το δικαίωμα της θρησκευτικής του αυτοδιάθεσης, η θρησκευτική του, όμως, ταυτότητα προκύπτει ως αποκλειστικό αποτέλεσμα διανοητικής διεργασίας και κριτικής προσέγγισης. Ως εκ τούτου, ελλοχεύει ο κίνδυνος να προσεγγίζεται και να κρίνεται η πίστη ως ιδεολογία. Γίνεται, κατά συνέπεια, προφανές ότι στην περίπτωση αυτή η ατομική ακεραιότητα σε επίπεδο πίστης δε θίγεται απλώς αλλά κολοβώνεται. Το ζητούμενο στη θρησκευτική αγωγή δεν είναι η χειραφέτηση από κατεστημένες θρησκευτικές δομές, αλλά από τα στενότατα όρια της ανθρώπινης λογικής, προκειμένου ο άνθρωπος να αναχθεί στην αλήθεια η οποία είναι πέρα και πάνω από τη λογική.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Ο κριτικός θρησκευτικός γραμματισμός προτείνεται ως μία καινοτόμος διάσταση της σύγχρονης θρησκευτικής αγωγής. Στόχος είναι η υπέρβαση της αποκλειστικότητας[30], η οποία χαρακτηρίζει κατά μία άποψη στις μέρες μας το μάθημα των θρησκευτικών.
Εντούτοις, η έρευνα και η μελέτη των δομικών στοιχείων του κριτικού γραμματισμού, καθώς και του κριτικού θρησκευτικού γραμματισμού αποκαλύπτει ότι ο θρησκευτικός γραμματισμός στοχεύει κυρίως στην ανάπτυξη και καλλιέργεια της κριτικής θεώρησης εκ μέρους των μαθητών κάθε προσφερόμενης θρησκευτικής γνώσης. Ως κριτική στάση προκρίνεται η αμφισβήτηση, η εκ των προτέρων άρνηση και η αντίσταση, ώστε να επιτευχθεί η χειραφέτηση από τις κατεστημένες κοινωνικές και πολιτικές δομές. Τελικά, όμως, η χειραφέτηση αυτή δε συνεπάγεται την απαλλαγή από τα βαρίδια των κοινωνικών και πολιτικών κατεστημένων, αλλά την επικράτηση μίας νέας βιοθεωρίας, μίας νέας ιδεολογίας, μίας καινούριας κοσμοαντίληψης, της οποίας μοναδική θέση είναι η άρνηση.
Οι κρίσεις που διήλθε η θρησκευτική αγωγή στην Ελλάδα από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα είναι πολλές. Δεν είναι άνευ σημασίας το γεγονός ότι η πλέον πρόσφατη εκδηλώθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την υφιστάμενη οικονομική κρίση.
Η νηφάλια έρευνα και μελέτη αυτών των κρίσεων αναδεικνύει ότι η νεοελληνική παιδεία στο σύνολό της αντιμετωπίζει πρόβλημα προσανατολισμού. Ο Παναγιώτης Νέλλας διέκρινε ότι αυτό το πρόβλημα είναι μεγάλο και δυσεπίλυτο, επειδή μέσα στην ελληνική παιδεία «αντιπαλεύουν τρεις τάσεις, τρεις στόχοι, τρία ανθρωποείδωλα, τρεις διαφορετικοί πολιτισμοί: ο πολιτισμός του ανθρωπισμού, ο πολιτισμός της θεανθρωπίας και ο πολιτισμός της τεχνολογίας […]. Η εκπαίδευση, όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα των τελευταίων χρόνων, όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις είναι στη συνείδηση του ελληνικού λαού ακαταξίωτες», διότι δεν επιλύουν το πρόβλημα προσανατολισμού της ελληνικής παιδείας[31].
Η φύση και η θέση του θρησκευτικού μαθήματος στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα επιτάσσει η λύση του προβλήματος να ξεκινήσει από το μάθημα των θρησκευτικών. Αυτό οφείλει να ξαναβρεί τον προσανατολισμό του και να προτείνει το ανθρωποείδωλο εκείνο το οποίο θα συμβάλει στην επανεύρεση του προσανατολισμού της νεοελληνικής παιδείας και θα βοηθήσει τον σύγχρονο πολιτισμό να ξεπεράσει τα εγγενή αδιέξοδά του. Διαφορετικά, η επόμενη κρίση είναι κοντά και το τραγικό δεν είναι ότι μπορούμε πλέον να την προβλέψουμε· τραγικό είναι ότι αγνοούμε τι κομίζει. Γι’ αυτό «καιρός τοῦ ποιῆσαι».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ελληνόγλωσση
Baynham M., Πρακτικές Γραμματισμού, μτφρ. Μ. Αράπογλου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2002.
Bertrand Y., Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1994.
Γούναρη Π. και Γρόλλιος Γ. (επιμ.), Κριτική Παιδαγωγική, εκδ. Gutenberg – Γιώργος και Κώστας Δάρδανος, Αθήνα 2010.
Gee J., «Ο Γραμματισμός και ο Μύθος του Γραμματισμού: από τον Πλάτωνα στον Freire», στο Α. Χαραλαμπόπουλος (επιμ.), Γραμματισμός, Κοινωνία και Εκπαίδευση, μτφρ. Μ. Αράπογλου, Ε. Κονσούλη, Δ. Κορομπόκης, Λ. Κουφάκη, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιστούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 15 – 54.
Kalantzis M. και Cope B., «Πολυγραμματισμοί», στο Α. Χριστίδης (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001. [http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/thema_e2/e_2_thema.htm, προσπελάστηκε 10.03.2013]
Ματσαγγούρας Η. (επιμ.), Σχολικός Εγγραμματισμός. Λειτουργικός, Κριτικός, Επιστημονικός, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2007.
Μητσικοπούλου Β., «Γραμματισμός», στο Α. Χριστίδης (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001. [http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/thema_e1/e_1_thema.htm, προσπελάστηκε 10.03.2013]
Νέλλας Π., «Η Παιδεία και οι Έλληνες», Σύναξη 21 (Ιανουάριος – Μάρτιος 1987), σσ. 9 – 22.
Νικολούδης Δ., Κριτική Παιδαγωγική και Γραμματισμός, Διδακτορική Διατριβή που υποβλήθηκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης, Μάιος 2010.
Ρεράκης Ηρ., Υπόμνημα προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος με θέμα: «Νέο Πιλοτικό Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά και Οδηγός Εκπαιδευτικού», Θεσσαλονίκη 04.07.2012, σσ. 1 – 27.
Σαραφίδου Τ., «Ανάπτυξη Κειμενικών Δεξιοτήτων μέσα από Αφηγηματικά Πλαίσια κατά την Πρώτη Σχολική Ηλικία: Η Περίπτωση του Βιβλίου των Θρησκευτικών της Γ΄ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου», στο Ε. Τάφα – Γ. Μανωλίτσης (επιμ.), Αναδυόμενος Γραμματισμός. Έρευνα και Εφαρμογές, εκδ. Πεδίο, Αθήνα 2009, σσ. 361 – 370.
Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νέο Σχολείο. Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού & Γυμνασίου, Αθήνα 2011.
Χαραλαμπόπουλος Α. (επιμ.), Γραμματισμός, Κοινωνία και Εκπαίδευση, μτφρ. Μ. Αράπογλου, Ε. Κονσούλη, Δ. Κορομπόκης, Λ. Κουφάκη, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιστούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2006.
2. Ξενόγλωσση
Fairclough N., Discourse and Social Change, εκδ. Polity Press, Cambridge 1992.
Giroux Η., «Theories of Reproduction in the New Sociology of Education», Harvard Educational Review 63, 3 (1983), σσ. 257 – 293.
Theory and Resistance in Education , εκδ. Bergin and Garvey, South Hadley 1983.
Border Crossings: Cultural Workers and the Politics of Education , εκδ. Routledge ublishing, London 1992.
Hella E. and Wright A., «Learning ‘about’ and ‘from’ Religion: Phenomenography, the Variation Theory of Learning and Religious Education in Finland and the UK», British Journal of Religious Education 31, 1 (2009), σσ. 53 – 64.
Simon R., Teaching Against the Grain, εκδ. Bergin & Garvey, New York 1992.
Street B., Literacy in Theory and Practice, εκδ. Cambridge University Press, Cambridge 1984.
Traves P., «Reading: the Entitlement to be ‘properly litrate’», Kimberley K., Meek M. & Miller J. (επιμ.), New Readings: Contributions to an Understanding of Literacy, εκδ. A & C Black, London 1992, σσ. 77 – 85.
Wright A., «Critical Religious Education and the National Framework for Religious Education in England and Wales», Religious Education: The Official Journal of the Religious Education Association 103 (November – December 2008), σσ. 517 – 521.
[1] Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νέο Σχολείο. Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού & Γυμνασίου, Αθήνα 2011.
[2] Η. Ματσαγγούρας (επιμ.), Σχολικός Εγγραμματισμός. Λειτουργικός, Κριτικός, Επιστημονικός, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2007, σ. 22. Γενικότερα, είναι αναγκαίο να επισημανθεί ότι δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός του γραμματισμού. Μία προσπάθεια σύνθεσης διάφορων ορισμών έγινε από την Unesco, η οποία όρισε το γραμματισμό ως εξής: «Ένα άτομο είναι εγγράμματο όταν έχει αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που το καθιστούν ικανό να συμμετάσχει σε όλες εκείνες τις δραστηριότητες στις οποίες απαιτείται γραμματισμός για την αποτελεσματική λειτουργία του ατόμου στην ομάδα και στην κοινότητά του και του οποίου οι επιτεύξεις στην ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική τού επιτρέπουν να συνεχίζει να χρησιμοποιεί αυτές τις δεξιότητες για την ατομική εξέλιξη και την ανάπτυξη της κοινότητάς του», στο M. Baynham, Πρακτικές Γραμματισμού, μτφρ. Μ. Αράπογλου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2002, σσ. 19 – 20.
[3] Η. Ματσαγγούρας (επιμ.), Σχολικός Εγγραμματισμός. Λειτουργικός, Κριτικός, Επιστημονικός, ό.π. Βλ. και Β. Μητσικοπούλου, «Γραμματισμός», στο Α. Χριστίδης (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001 [http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/thema_e1/e_1_thema.htm, προσπελάστηκε 10.03.2013]. Βλ. επίσης, M. Kalantzis και B. Cope, «Πολυγραμματισμοί», στο Α. Χριστίδης (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001 [http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/thema_e2/e_2_thema.htm, προσπελάστηκε 10.03.2013].
[4] Μ. Baynham, Πρακτικές Γραμματισμού, ό.π., σ. 20.
[5] J. Gee, «Ο Γραμματισμός και ο Μύθος του Γραμματισμού: από τον Πλάτωνα στον Freire», στο Α. Χαραλαμπόπουλος (επιμ.), Γραμματισμός, Κοινωνία και Εκπαίδευση, μτφρ. Μ. Αράπογλου, Ε. Κονσούλη, Δ. Κορομπόκης, Λ. Κουφάκη, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιστούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2006, σ. 8.
[6] Αναλυτικότερα βλ. B. Street, Literacy in Theory and Practice, εκδ. Cambridge University Press, Cambridge 1984.
[7] Βλ. περισσότερα στο Α. Χαραλαμπόπουλος (επιμ.), Γραμματισμός, Κοινωνία και Εκπαίδευση, μτφρ. Μ. Αράπογλου, Ε. Κονσούλη, Δ. Κορομπόκης, Λ. Κουφάκη, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιστούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2006.
[8] Ηρ. Ρεράκης, Υπόμνημα προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος με θέμα: «Νέο Πιλοτικό Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά και Οδηγός Εκπαιδευτικού», Θεσσαλλονίκη 04.07.2012, σ. 11.
[9] Y. Bertrand, Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1994, σ. 145.
[10] Π. Γούναρη και Γ. Γρόλλιος (επιμ.), Κριτική Παιδαγωγική, εκδ. Gutenberg – Γιώργος και Κώστας Δάρδανος, Αθήνα 2010.
[11] Δ. Νικολούδης, Κριτική Παιδαγωγική και Γραμματισμός, Διδακτορική Διατριβή που υποβλήθηκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης, Μάιος 2010, σ. 12. Βλ. και Π. Γούναρη και Γ. Γρόλλιος (επιμ.), Κριτική Παιδαγωγική, ό.π.
[12] Βλ. Η. Giroux, Theory and Resistance in Education, εκδ. Bergin and Garvey, South Hadley 1983.
[13] Y. Bertrand, Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, ό.π., σ. 147.
[14] Η. Giroux, «Theories of reproduction in the new sociology of education», Harvard Educational Review 63, 3 (1983), σσ. 257 – 293. Βλ. και Π. Γούναρη και Γ. Γρόλλιος (επιμ.), Κριτική Παιδαγωγική, ό.π., σ. 32.
[15] Βλ. H. Giroux, Border Crossings: Cultural Workers and the Politics of Education, εκδ. Routledge Publishing, London 1992.
[16] Y. Bertrand, Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, ό.π., σ. 148. Βλ. και R. Simon, Teaching Against the Grain, εκδ. Bergin & Garvey, New York 1992.
[17] Y. Bertrand, Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, ό.π.
[18] Δ. Νικολούδης, Κριτική Παιδαγωγική και Γραμματισμός, ό.π., σ. 311.
[19] Δ. Νικολούδης, Κριτική Παιδαγωγική και Γραμματισμός, ό.π. Βλ. και J. Gee, «Ο Γραμματισμός και ο Μύθος του Γραμματισμού: από τον Πλάτωνα στον Freire», ό.π., σ. 38.
[20] Τ. Σαραφίδου, «Ανάπτυξη Κειμενικών Δεξιοτήτων μέσα από Αφηγηματικά Πλαίσια κατά την Πρώτη Σχολική Ηλικία: Η Περίπτωση του Βιβλίου των Θρησκευτικών της Γ΄ Tάξης του Δημοτικού Σχολείου», στο Ε. Τάφα – Γ. Μανωλίτσης (επιμ.), Αναδυόμενος Γραμματισμός. Έρευνα και Εφαρμογές, εκδ. Πεδίο, Αθήνα 2009, σ. 362.
[21] Υπουργείο Παιδείας – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νέο Σχολείο. Πρόγραμμα Σπουδών, ό.π., σ. 21.
[22] P. Traves, «Reading: the Entitlement to be ‘properly litrate’», K. Kimberley, M. Meek & J. Miller (επιμ.), New Readings: Contributions to an Understanding of Literacy, εκδ. A & C Black, London 1992, σσ. 77 – 85.
[23] N. Fairclough, Discourse and Social Change, εκδ. Polity Press, Cambridge 1992, σ. 7.
[24] Υπουργείο Παιδείας – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νέο Σχολείο. Πρόγραμμα Σπουδών, ό.π.
[25] A. Wright, «Critical Religious Education and the National Framework for Religious Education in England and Wales», Religious Education: The Official Journal of the Religious Education Association 103 (November – December 2008), σσ. 517 – 518.
[26] A. Wright, «Critical Religious Education and the National Framework for Religious Education in England and Wales», ό.π., σ. 520.
[27] E. Hella and A. Wright, «Learning ‘about’ and ‘from’ Religion: Phenomenography, the Variation Theory of Learning and Religious Education in Finland and the UK», British Journal of Religious Education 31, 1 (2009), σσ. 53 – 64.
[28] E. Hella and A. Wright, «Learning ‘about’ and ‘from’ Religion: Phenomenography, the Variation Theory of Learning and Religious Education in Finland and the UK», ό.π., σ. 54.
[29] A. Wright, «Critical Religious Education and the National Framework for Religious Education in England and Wales», ό.π., σ. 518.
[30] Υπουργείο Παιδείας – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Νέο Σχολείο. Πρόγραμμα Σπουδών, ό.π., σ. 13.
[31] Π. Νέλλας, «Η παιδεία και οι Έλληνες», Σύναξη 21 (Ιανουάριος – Μάρτιος 1987), σ. 10.
(Εισήγηση στο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Το Μάθημα των Θρησκευτικών: Προβληματισμοί – Επισημάνσεις – Προτάσεις» που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από 11-13 Μαρτίου 2012)
Ἡ πίστη τοῦ χριστιανοῦ δοκιμάζεται μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ σὰν τὸ χρυσάφι στὸ χωνευτήρι. Ἀπ ̓ ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι τὸ πλέον ἀπίστευτο πράγμα, ὁλότελα ἀπαράδεκτο ἀπὸ τὸ λογικό μας, ἀληθινὸ μαρτύριο γιὰ δαῦτο. Μὰ ἴσια-ἴσια, ἐπειδὴ εἶναι ἕνα πράγμα ὁλότελα ἀπίστευτο, γιὰ τοῦτο χρειάζεται ὁλόκληρη ἡ πίστη μας γιὰ νὰ τὸ πιστέψουμε. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι λέμε συχνὰ πὼς ἔχουμε πίστη, ἀλλὰ τὴν ἔχουμε μονάχα γιὰ ὅσα εἶναι πιστευτὰ ἀπ ̓ τὸ μυαλό μας. Ἀλλὰ τότε, δὲν χρειάζεται ἡ πίστη, ἀφοῦ φτάνει ἡ λογική. Ἡ πίστη χρειάζεται γιὰ τὰ ἀπίστευτα.
Οἱ πολλοὶ ἄνθρωποι εἶναι ἄπιστοι. Οἱ ἴδιοι οἱ μαθητάδες τοῦ Χριστοῦ δὲν δίνανε πίστη στὰ λόγια τοῦ δασκάλου τους ὅποτε τοὺς ἔλεγε πὼς θ ̓ ἀναστηθῆ, μ ̓ ὅλο τὸ σεβασμὸ καὶ τὴν ἀφοσίωση ποὺ εἶχαν σ ̓ Αὐτὸν καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη στὰ λόγια του. Καὶ σὰν πήγανε οἱ Μυροφόρες τὴν αὐγὴ στὸ μνῆμα τοῦ Χριστοῦ, κ ̓ εἴδανε τοὺς δυὸ ἀγγέλους ποὺ τὶς μιλήσανε, λέγοντας σ ̓ αὐτὲς πὼς ἀναστήθηκε, τρέξανε νὰ ποῦνε τὴ χαροποιὰ εἴδηση στοὺς μαθητές, ἐκεῖνοι δὲν πιστέψανε τὰ λόγια τους, ἔχοντας τὴν ἰδέα πὼς ἤτανε φαντασίες: «Καὶ ἐφάνησαν ἐνώπιον αὐτῶν ὡσεὶ λῆρος (τρέλα) τὰ ῥήματα αὐτῶν, καὶ ἠπίστουν αὐταῖς»...
Βλέπεις καταπάνω σὲ πόση ἀπιστία ἀγωνίσθηκε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός; Καὶ στοὺς ἴδιους τοὺς μαθητάδες του. Εἶδες μὲ πόση μακροθυμία τὰ ὑπόμεινε ὅλα; ...Καὶ μ ̓ ὅλα αὐτὰ, ἴσαμε σήμερα οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς εἴμαστε χωρισμένοι ἀπὸ τὸν Χριστὸ μ ̓ ἕνα τοῖχο παγωμένον, τὸν τοῖχο τῆς ἀπιστίας. Ἐκεῖνος ἀνοίγει τὴν ἀγκάλη του καὶ μᾶς καλεῖ κ ̓ ἐμεῖς τὸν ἀρνιόμαστε. Μᾶς δείχνει τὰ τρυπημένα χέρια του καὶ τὰ πόδια του, κ ̓ ἐμεῖς λέμε πὼς δὲν τὰ βλέπουμε. Ἐμεῖς ψάχνουμε νὰ βροῦμε στηρίγματα στὴν ἀπιστία μας γιὰ νὰ ἱκανοποιήσουμε τὸν ἐγωϊσμό μας, ποὺ τὸν λέμε Φιλοσοφία καὶ Ἐπιστήμη. Ἡ λέξη Ἀνάσταση δὲν χωρᾶ μέσα στὰ βιβλία τῆς γνώσης μας... Γιατὶ «ἡ γνώση τούτου τοῦ κόσμου, δὲ μπορεῖ νὰ γνωρίσει ἄλλο τίποτα, παρεκτὸς ἀπὸ ἕνα πλῆθος λογισμούς, ὄχι ὅμως ἐκεῖνο ποὺ γνωρίζεται μὲ τὴν ἁπλότητα τῆς διάνοιας».
Ναί, ἐκείνους ποὺ ἔχουνε αὐτὴ τὴν εὐλογημένη ἁπλότητα τῆς διάνοιας, τοὺς μακάρισε ὁ Κύριος, λέγοντας: «Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται». Καὶ στὸν Θωμᾶ, ποὺ γύρευε νὰ τὸν ψηλαφήσῃ γιὰ νὰ πιστέψῃ, εἶπε: «Γιατὶ μὲ εἶδες Θωμᾶ, γιὰ τοῦτο πίστεψες; Μακάριοι εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν εἴδανε καὶ πιστέψανε».
Ἂς παρακαλέσουμε τὸν Κύριο νὰ μᾶς δώσει αὐτὴ τὴν πλούσια φτώχεια, καὶ τὴν καθαρὴ καρδιά, ὥστε νὰ τὸν δοῦμε ν ̓ ἀναστήνεται γιὰ νὰ ἀναστηθοῦμε κ ̓ ἐμεῖς μαζί του.
Αὐτὴ ἡ ἀνηξεριὰ (ἡ ἄγνοια) εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ τὴ γνώση: «Αὕτη ἐστὶν ἡ ἄγνοια ἡ ὑπερτέρα τῆς γνώσεως». Καλότυχοι καὶ τρισκαλότυχοι ἐκεῖνοι ποὺ τὴν ἔχουνε.
Πηγή: Ορθόδοξοι Πατέρες
Κατ’ αρχάς χριστιανοί μου εύχομαι να γεμίσουν οι καρδιές όλων σας, από το αιώνιο λυτρωτικό φως που ξεπήδησε από την Ανάσταση του Κυρίου, Αμήν.
Το σημερινό Αποστολικό Ανάγνωσμα του Ευαγγελιστού Ιωάννου, μας διαλάλησε την αλήθεια ότι ο Θεός ημών φως εστί. Το λυτρωτικό αυτό φως, το πήραμε κατά πρώτον στη βάπτισή μας, και είναι έκδηλο όχι μόνο στα μωρά αλλά και στους μεγάλους. Πιστεύω πως όλοι σας το έχετε παρατηρήσει αυτό -μια έντονη φωτεινότητα περιβάλλει κυρίως το πρόσωπο του νεοβαπτιζομένου. Έχω μαρτυρία από μια ξένη που όταν βαπτίστηκε ομολόγησε ότι λούστηκε μέσα σε υπερκόσμιο φως.
Ο Ιερός Χρυσόστομος μας βεβαιώνει ότι οι πρωτόπλαστοι Αδάμ και Εύα, πριν από την πτώση τους ήσαν ενδεδυμένοι από την άνωθεν δόξα, δηλαδή αντί για ρούχα ο Θεός τους είχε ντύσει με τη Δόξα Του. Η αμαρτία όμως που εγένετο με την παρακοή, τους γύμνωσε από τη Θεία Δόξα και τη θεοδημιούργητη στολή, την θεοϋφαντη όπως λέγεται, και έτσι είδαν τη γύμνια τους. Για να τους ράψει κατόπιν η αμαρτία τους δερμάτινους χιτώνας, δηλαδή τους χιτώνες της φθοράς και του θανάτου.
Η Βάπτισις λοιπόν που σφραγίζεται από το Πανάγιον Πνεύμα δια του Αγίου Χρίσματος «σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου, αμήν», μας ενδύει με την θεοϋφαντη στολή της θείας δόξης, δηλαδή του αιωνίου φωτός. Οι παλιοί ιερείς, ενθυμούμαι, ότι αμέσως μετά το Βάπτισμα και Χρίσμα, παίρνοντας τα λευκά εσώρουχα του βρέφους, εκφωνώντας έλεγον: «ενδύεται ο δούλος του Θεού Τάδε, χιτώνα ευφροσύνης και αγαλλιάσεως» και όχι όπως σήμερα τα νέα τυπικά το λέγουν «τον της δικαιοσύνης». Μας λέγει λοιπόν ο Άγιος Κύριλλος ο Ιεροσολύμων, ότι ο νεοφώτιστος που ξεντύνεται από τα παλιά ενδύματα της αμαρτίας, με το βάπτισμά του, ενδύεται εκείνα που είναι λουσμένα μέσα στο φως και προσδίδουν στην ψυχή μια λευκοφορεμένη λαμπρότητα. Αυτά κατά τον Άγιον.
Για να διατηρηθεί όμως το φως της θείας λαμπρότητος, θα πρέπει τα έργα μας, οι πράξεις, τα λόγια και οι σκέψεις του κάθε νεοβαπτιζομένου να είναι σύμφωνα με το λευκό χιτώνα της θείας αγαλλιάσεως που ενεδύθη. Δηλαδή, ευαγγελικά, αγνά και άμωμα, με ζέουσα την πίστη, με ενεργουμένη την αγάπη προς όλους ακόμα και προς τους εχθρούς, με θέρμη και βία στην προσευχή, με φυλακή στις αισθήσεις και με όλα όσα περιέχονται και μας διδάσκουν οι Άγιες Γραφές με το λόγον του Θεού. Όλα αυτά αδελφοί μου συμφωνούν με την θριαμβευτική διαβεβαίωση που ψάλλεται κατά την ένδυση του νεοφωτίστου «χιτών μοι παράσχου φωτεινόν, ο αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον, πολυέλεε Χριστέ ο Θεός ημών».
Ο Χριστός με την ενανθρώπισή Του ήρθε μέσα στον άνθρωπο και τον βρήκε, μας λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος. Πώς τον βρήκε; Γεμάτο από ακαθαρσίες, άλουστον πνευματικά, γυμνό ψυχικά και αιμόφυρτον από τις πληγές της αμαρτίας.
Τον έλουσε λοιπόν, τον άλειψε με λάδι, τον θεράπευσε και τον έντυσε με τέτοιο ένδυμα που όμοιό του δεν υπάρχει στον κόσμον αυτόν. Δηλαδή, έγινε ο ίδιος στολή του, μας έντυσε με τον εαυτόν Του, σαν ο Θεός να ήταν ένδυμα και ρούχο πάνω μας. Ρούχο όμως φωτεινό, ολόλαμπρο, θεϊκό. Φορέσαμε τον Χριστόν! Ένα είναι το βέβαιον.
Ότι στο μυστήριο του Αγίου Χρίσματος έχουμε κάθοδον του Αγίου Πνεύματος στο νεοβαπτισθέντα τον οποίον και χαριτώνει με τα πλήθη των χαρισμάτων Του που είναι λελουσμένα μέσα στο θείον φως. Το λυτρωτικό φως αδελφοί μου, το λαμβάνουμε εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί και στη Θεία Λειτουργία όταν κοινωνούμε Σώματος και Αίματος Ιησού Χριστού, όπως θα γίνει και σε λίγο.
Από τα αποστολικά ακόμα χρόνια, το μυστήριο του Αγίου Βαπτίσματος ήταν άμεσα συνδεδεμένο με τη Θεία Ευχαριστία. Βαφτίζεσαι, μυρώνεσαι και ευθύς αμέσως κοινωνείς των Αχράντων Μυστηρίων. Σε πολλούς ναούς την πατρίδος μας διατηρείται ακόμα ο ιερότατος αυτός, ολόλαμπρος θεσμός και δεσμός.
Αυτό επιβάλει η ορθόδοξος πίστις μας και η εκκλησιαστική τάξις. Σε κάθε Θεία Λειτουργία μετά τη Θεία Κοινωνία, θα το διακηρύξουμε και σήμερα, διακηρύσσεται θριαμβευτικά ότι «είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον».
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας βεβαιώνει ότι το Πανάγιον Σώμα του Κυρίου που είναι η πηγή του φωτός της θείας χάριτος, ακτινοβολεί και λαμπρύνει, φωτίζει και θεώνει ολόκληρον τον άνθρωπον, ψυχοσωματικά, αφού στο Σώμα του Χριστού κατοικεί παν το πλήρωμα της θεότητος σωματικώς (από την προς Κολασσαείς επιστολή).
Πώς λοιπόν να μην καταλάμπεται η ψυχή μας εσωτερικά και να μυροβολεί, να ευωδιάζει εξωτερικά; «Ελάβομεν πνεύμα επουράνιον». Λάβαμε πνεύμα Άγιον. Δεχτήκαμε και απολαύσαμε τις φλόγες του ακτίστου θεϊκού πυρός, όχι μόνο στις καρδιές μας αλλά και στις αισθήσεις μας και στο σώμα μας.
Για όλους δε ημάς που έχουμε μετά τη βάπτισή μας μια διάρκεια ζωής μικρής ή μεγάλης, δεν έχει σημασία, 5, 10, 20, 50, 100 χρόνια, στην πορεία αυτής της ζωής πολλές φορές συμβαίνει να λερώνουμε τον πάλλευκο χιτώνα του Αγίου Βαπτίσματος με τις πολλές μας, πολλές μας, θανάσιμες και μη αμαρτίες.
Αυτές όμως καθαρίζονται αμέσως και ολοσχερώς, μια για πάντα, μέσα στο λουτρό των δακρύων, δηλαδή στο μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως με την αληθινή μας μετάνοια. Όταν θα βγούμε από το εξομολογητήριο, ο χιτώνας της ψυχής μας είναι και πάλι πάλλευκος, ολοφώτεινος, ολόλαμπρος. Το πρόσωπό μας φωτίζεται και λάμπει, και το σώμα μας έχει μια παράδοξη ελαφρότητα. Το αισθάνεσθε; ......... Ιδού λοιπόν, το λυτρωτικό φως που πηγάζει απ’ τη θυσία και την Ανάσταση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Βάπτισμα, Χρίσμα, Θεία Κοινωνία, Μετάνοια. Ιδού το φως και η ζωή, ιδού η λύτρωσις, ιδού η σωτηρία.
Και σαν σήμερα, οι μαθηταί και οι Απόστολοι εχάρησαν ιδόντες τον Κύριον τον αναστάντα εκ νεκρών. Και μέσα στη μεγάλη τους χαρά, δέχτηκαν δυο φορές μέσα στην εβδομάδα την ειρήνη Του. «Ειρήνη υμίν». «Ειρήνη την εμήν δίδωσι υμίν. Ου καθώς ο κόσμος εγώ δίδωσι υμίν».
Την θεϊκή ειρήνη λοιπόν δίνει. Την ειρήνη του Κυρίου που θα τους ήτο πλέον απαραίτητη στη μεγάλη αποστολή που τους ανέθετε με το «μαθητεύσατε πάντα τα έθνη».
Και ευθύς αμέσως -το προσέξατε αυτό όταν ο Άγιος ιεροδιάκονος ανέγνωζε το ευαγγελικόν ανάγνωσμα;- λέγει ενεφύσησε στο πρόσωπο αυτούς δηλαδή και λέγει αυτοίς: «Λάβετε Πνεύμα Άγιον. Αν τινών αφίετε τις αμαρτίες, αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατείτε κεκράτηνται». Εδέχθησαν δηλαδή, φύσημα θείον από το στόμα του Κυρίου. Φύσημα ουράνιον. Φύσημα και πνοήν νέας ουράνιας ζωής. Φύσημα πνευματικόν, φύσημα πάσης θεϊκής χάριτος, φύσημα θεϊκού φωτός.
Κι ακόμα κάτι που το τονίζει και πάλιν ο Ιερός Χρυσόστομος. «Εχειροτονήθησαν» μας λέγει «εκ του Δεσπότου Κυρίου Δεσπόται της των πλημελλημάτων αφέσεως, Κύριοι της των αμαρτιών κρίσεως». Ο Δεσπότης δηλαδή και Κύριος του σύμπατος κόσμου ορατού και αοράτου, έδωσε στους Αποστόλους την εξουσίαν του να συγχωρούν τις αμαρτίες των ανθρώπων.
Απέκτησαν το δικαίωμα να κρίνουν τους αμαρτωλούς. Εκείνο όμως που κάνει εντύπωση είναι το «ενεφύσησε στο πρόσωπό τους». Τι ενεφύσησε; Πνοή θείας ζωής, πνοή θεϊκή, πνοή πάσης θεϊκής χάριτος.
Όταν ο Θεός έπλασε τον Αδάμ με χώμα από τη γη, τι έκανε κατόπιν; Ιδού πως μας το λέγει το πρώτο κεφάλαιον της Γενέσεως: «ενεφύσησε εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν». Ενεφύσησε πνοήν ζωής.
Αυτό το φύσημα του Θεού -πως αλλιώς να το πούμε;- είναι η άκτιστος ενέργεια του Τριαδικού μας Θεού. Αλλά η άκτιστος ενέργεια είναι και φως, αφού φως εστίν ο Θεός. Φως ο Πατήρ, φως ο Υιός, φως το Πανάγιον Πνεύμα. Είναι φως, είναι και θεία ζωή, είναι και θεία δύναμις, είναι και θεία χάρις. Αλλά και ημείς οι ιερείς που φέρουμε την ιερωσύνη του Χριστού (δεν έχουμε δική μας ιερωσύνη - κανένας μας δεν έχει ιερωσύνη δική του.
Όλοι την ιερωσύνη του Χριστού φέρουμε και την διαδοχήν των Αποστόλων) δίδουμε κι εμείς φύσημα. Φυσούμε δηλαδή, με το στόμα μας. Πότε; Σταυροειδώς στο πρόσωπο του παιδιού όταν του κάνουμε την κατήχηση και τους αφορκισμούς εκεί στον πρόναο. Σταυροειδώς 3 φορές. Σταυροειδώς φυσούμε 3 φορές πάλι και το νερό του Αγίου Βαπτίσματος όπως και το λάδι που κρατά ο ανάδοχος στο χέρι του. Με αυτόν τον τρόπον αδελφοί μου σφραγίζουμε την μεταδιδομένη θεία χάρη.
Κι ο Θωμάς; Τι γίνεται με τον Θωμά; Ο Θωμάς, ο Απόστολος που έλειπε, ασφαλώς ο αναστάς Κύριος στις υπόλοιπες των εμφανίσεών του, και λίγο πριν της Αναλήψεως, όπως μας το τονίζουν οι Πατέρες, επανέλαβε τους λόγους Του για τη λήψη της θείας χάριτος και του Αγίου Πνεύματος- όλα μαζί εκαλύφθησαν πλήρως την ημέρα της Πεντηκοστής.
Χριστιανοί μου, με το Άγιον Βάπτισμα ο άνθρωπος καθαρίζεται από τον ρύπον την πρωπατορικής αμαρτίας και πληρούται θείας χάριτος και θείου φωτός. Με το Άγιον Χρίσμα, λαμβάνει ο νεοβαπτιζόμενος το Άγιον Πνεύμα με τα πλούσια ολοφώτεινα χαρίσματά Του.
Στη Θεία Λειτουργία με τη Θεία Κοινωνία, ο χριστιανός θεώνεται και λαμπρύνεται από τη Δόξαν του Θεού αφού κοινωνεί Σώματος και Αίματος Ιησού Χριστού. Στο μυστήριο πάλι της Ιεράς Εξομολογήσεως δια μέσου της αληθινής μετανοίας του ανθρώπου, ο χριστιανός λυτρώνεται από το βάρος των αμαρτιών με την δωρεά της αφέσεως αυτών. Πηγή πάσης δωρεάς και πάσης χάριτος είναι ο ενανθρωπίσας Θεός.
Στο πρόσωπον του Ιησού Χριστού, ο τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, ο Θεάνθρωπος Κύριος. Ο Ιησούς Χριστός λοιπόν είναι ο αληθινός Θεός ημών.
Γι’ αυτό και λέμε εις τις απολύσεις μας «ο Αναστάς εκ νεκρών Χριστός ο αλήθινός Θεός ημών, Χριστός ο αληθινός Θεός ημών. Ο Χριστός είναι ο λυτρωτής και ο σωτήρας μας. Ο Χριστός είναι η ζωή και η Ανάσταση. Και όπως ο Απόστολος Θωμάς, έτσι κι εμείς μαζί του, όλοι μαζί θα βροντοφωνάξουμε και θα ομολογήσουμε
«ο Κύριός μου και ο Θεός μου, δόξα σοι»,
Αμήν.
Πηγή: Ἀναβάσεις
ΜΕΤΑ τό οἰκουμενιστικό θέατρο στό Φανάρι, ὅπου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ὑποδέχτηκε καί συλλειτούργησε μέ τόν Πάπα Φραγκίσκο, γιά νά «λαμπρυνθεῖ» μέ τόν καλύτερο τρόπο ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, ἱδρυτῆ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινούπολης, ὁ κ. Βαρθολομαῖος συνεχίζει τήν πλάγια ὁδό τῆς παραπλάνησης τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, πώς τάχα οἱ παπικοί καί οἱ προτεστάντες εἶναι ἀγαπημένοι ἀδελφοί, ἀποτελοῦν μέρη τῆς διαιρεμένης Ἐκκλησίας καί ἡ ἡμέρα τῆς ἕνωσης εἶναι πολύ κοντά. Αὐτά βέβαια δέν τά ὑποστηρίζει δημοσίως ἐντός τῆς Ἑλλάδος, γιατί θά προκαλοῦσε τρικυμία, προετοιμάζει ὅμως τό ἔδαφος καί διαμορφώνει τό κατάλληλο κλῖμα μέ τίς συχνές του ἐπισκέψεις σέ διάφορες μητροπόλεις, ὅπου προβάλλεται ὁ ἴδιος -ἐκμεταλλευόμενος καί τήν ἀγάπη τοῦ λαοῦ πρός τήν Κωνσταντινούπολη καί τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο- καί δημιουργεῖται μιά ἐμπιστοσύνη στά ὅσα οἰκουμενιστικά διαπράττει.
Εἶναι φυσικό, ὅταν ὑποδέχεσαι ἕνα πρόσωπο μέ λαμπρότητα καί ἐντυπωσιακές φιέστες, νά ἀποδέχεσαι καί τίς δραστηριότητές του καί νά μειώνονται οἱ ὅποιες ἐνστάσεις καί διαφωνίες. Μέ δεδομένη δέ καί τήν ἀδιαφορία τῶν συγχρόνων ἀνθρώπων ἀπέναντι στά θέματα τῆς πίστης, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης μεθοδεύει τήν ἀνώδυνη ἀποδοχή τῶν οἰκουμενιστικῶν του μηνυμάτων σήμερα καί τήν ἕνωση τῶν «ἐκκλησιῶν» αὔριο.
Αὐτό εἶναι τό σχέδιο τοῦ Πατριάρχη καί ἐντυπωσιάζει, ἄν δέν προκαλεῖ κιόλας,ἡ ἐπιπολαιότητα τῶν μητροπολιτῶν νά προσκαλοῦν τόν κ. Βαρθολομαῖο καί νά συνεργοῦν στό σχέδιό του.
Δέν ἀνησυχοῦν ὅτι γίνονται καί αὐτοί συνένοχοι μέ τό νά συμπλέουν στήν ἴδια βάρκα μέ τόν πρωτεργάτη τοῦ ὀλέθριου οἰκουμενισμοῦ. Ὁ μεγάλος ἐπισκέπτης πάντα ἔχει καί μεγάλα σχέδια. Δέν κινεῖται ἀπό ἀγάπη καί ἐνδιαφέρον πρός τόν ὀρθόδοξο λαό, γιατί ἄν συνέβαινε κάτι τέτοιο, δέν θά δεχόταν νά μένει σέ πολυτελῆ ξενοδοχεῖα, ἀλλά καί νά δέχεται τιμητικές διακρίσεις, ὅπως ἀναγορεύσεις σέ ἐπίτιμο δημότη, σέ ἐπίτιμο διδάκτορα. Θά αἰσθανόταν ἀκόμα ἀλλεργία ἀπό τούς ὕμνους γιά τήν οἰκολογική του εὐαισθησία καί γιά πολλά ἄλλα δευτερεύοντα καί ἀσήμαντα, πού σκαρφίζονται οἱ κοσμικοί γιά τούς δικούς τους λόγους, ὄντας οἱ ἴδιοι παντελῶς ἄσχετοι μέ τήν ὀρθόδοξη πίστη καί τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ ἀνησυχία τῶν Ὀρθοδόξων ἀπό τίς οἰκουμενιστικές δραστηριότητες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη εἶναι πολύ μεγάλη καί ἡ πικρία δύσκολα συγκρατεῖται. Εἶναι βέβαιο ὅτι γρήγορα θά ἐκδηλωθεῖ μέ δυναμικό τρόπο καί δυσάρεστα ἀποτελέσματα. Ὁ λαός ἀνησυχεῖ ἐπίσης καί ἀπό τίς ἐπιλογές τῶν φιλόδοξων μητροπολιτῶν, οἱ ὁποῖοι ἀκολουθοῦν τόν οἰκουμενισμό, γιατί θέλουν νά προβάλλονται, ἐνῶ ἄν εἶχαν τόν ἀναγκαῖο πνευματικό ἐξοπλισμό, θά ἦταν ἀπρόθυμοι καί ἀρνητικοί σέ φιέστες καί ἀνίερες ἐκδηλώσεις, πού συχνά μειώνουν τήν Ὀρθοδοξία, ἰδιαίτερα ὅταν εἶναι ἐνταγμένες στά σχέδια τῆς παναίρεσης τοῦ σατανοκίνητου οἰκουμενισμοῦ.
Πηγή: (Ορθόδοξος Τύπος, 10/04/2015), Ακτίνες
Όταν μετά τη σταύρωσι του Κυρίου διαρσκορπίστηκαν οι μαθηταί Του, όπως το είχε προείπει, δύο απ’ αυτούς πήραν τους δρόμους. Ήθελαν να φύγουν από τα Ιεροσόλυμα. Να απομακρυνθούν από τον τόπο των φρικτών γεγονότων. Να συζητήσουν. Να ανταλλάξουν γνώμες. Να τα δουν όλα από πιο μακριά, μήπως τα δουν καλύτερα. Μήπως σταλάξη μέσα τους παρηγοριά που θα φέρνη ελπίδα.
Και ενώ η πορεία συνεχίζεται, η συζήτησι προχωρεί. Μία στιγμή κάποιος άγνωστος πλησιάζει. Συμπορεύεται μαζί τους. Δεν θέλει να τους διακόψη, ούτε να τους κάμη διδασκαλία, αλλά να τους ακούση. Γι’ αυτό τους προκαλεί, προσποιούμενος άγνοια και ρωτώντας τους ευγενικά: Για ποιο θέμα μιλάτε και είστε σκυθρωποί;
Τους δημιουργεί αίσθησι εμπιστοσύνης. Και τους παρέχει δυνατότητα να συνεχίσουν τη συζήτησι. Να διατυπώσουν τον πόνο τους. Να πουν το προβληματισμό τους. Φαίνεται ο άγνωστος να έχη κατανόησι. Δεν τους εμποδίζει. Δεν τους ενοχλεί. Τους παρακινεί να μιλήσουν. Τους βοηθά να εκφραστούν. Να τα πουν όλα όπως τα νιώθουν. Και εκείνοι συνεχίζουν.
Όταν πια παρουσιάζεται να μην ξέρη τι έγινε και ποιος είναι ο ιησούς, τότε και οι δύο μαζί λένε απνευστί όλη την ιστορία. Το τι συνέβη. Ποιος ήταν ο Ιησούς, δυνατός εν έργω και λόγω. Το τι έκαμαν οι αρχιερείς και οι λοιποί άρχοντες. Το που έχουν φτάσει τα πράγματα: στην απόγνωσι. Γιατί ημείς ηλπίζομεν ότι αυτός θα λύτρωνε τον Ισραήλ. Τώρα δεν ελπίζουμε πια. Δεν μπορούμε να ελπίζωμε. Τρεις μέρες βρίσκεται στον τάφο νεκρός. Άσχετα, αν κάποιες γυναίκες της συντροφιάς μας μας παραξένεξαν, γιατί πήγαν στον τάφο και δεν τον βρήκαν. Και είπαν ότι είδαν αγγέλους, αυτόν όμως δεν τον βρήκαν.
Αφού τα είπαν όλα, αφού εκτονώθηκαν, αναπαυθήκαν, ο ξένος, που τους παρακολουθούσε με κατανόησι και υπομονή, άκουγε όλα όσα είπαν σαν να φαινόταν ότι συμφωνούσε. Δικαιολογούσε τον προβληματισμό τους. Ήθελε να τους αφήση να ομολογήσουν ξεκάθαρα την τελική τους απόγνωσι. Και αυτοί τον αγάπησαν, τον δέχτηκαν ως φίλο και συνομιλητή που έδιδε παρηγοριά. Δεν ήταν ξένος, αλλά οικείος. Γι’ αυτό, όταν παίρνη τον λόγο, μιλά ελεύθερα, χρησιμοποιώντας εκφράσεις που μόνο μία αμοιβαία αγάπη και φιλία τις κάνει ανεκτές, φανερώνοντας τη γνήσια οικειότητα που είχε αναπτυχθή μεταξύ τους. Διαφορετικά, για ξένους, θα ήσαν ανυπόφορες, μέχρι και απαράδεκτες, οι εκφράσεις: "ω ανόητοι και βραδείς τη καρδία". Δηλαδή, είστε βραδύνοες και στενόκαρδοι. Δεν έχετε νου ούτε καρδιά αγάπης, για να μπορέσετε να καταλάβετε όλα όσα είπαν οι Προφήτες. Δεν έπρεπε να τα πάθη όλα αυτά ο Χριστός, για να μπη στη δόξα Του; Και άρχισε να τους ερμηνεύη όσα είπαν ο Μωυσής και οι Προφήτες για το πρόσωπό Του.
Και ενώ προχωρούσε η ερμηνεία, προχωρούσε και η πορεία. Πλησίασαν στο χωριό που πήγαιναν. Και ο Ιησούς προσποιήθηκε ότι πάει παραπέρα. Αυτός, που δεν τους «παρεβίασε» στο ελάχιστο, τους έδωσε το δικαίωμα αυτοί, αν θέλουν, να Τον «παραβιάσουν». Και αυτοί παρεβιάσαντο αυτόν λέγοντες: μείνον μεθ’ ημών ότι προς εσπέραν εστί και κέκλικεν η ημέρα. Μη μας αφήνεις μόνους, έτσι που είμαστε. Μέχρις εκεί που μας πήγες, μας τα ερμήνευσες όλα. Μας γαλήνεψες την καρδιά. Τώρα που πάς; Δεν σε αφήνομε να φύγης. Δεν μπορούμε να κάνωμε μόνοι. Τελειώνει η ημέρα. Προς εσπέρα εστί. Έρχεται σκότος. Πέφτει η νύχτα. Χωρίς Εσένα τα πάντα είναι νύχτα. Είσαι το φως, η ανέσπερη ημέρα. Ή θα έλθωμε μαζί Σου ή θα έλθης μαζί μας.
Και εισήλθε του μείναι συν αυτοίς. Και κατά την κλάσι του άρτου ανοίγονται τα μάτια τους. Τον γνωρίζουν. Και Αυτός γίνεται άφαντος.
Είχε έλθει η ώρα, μετά από τόσο κόπο και πόνο ψυχής και σώματος, να φανερώθή όντως με το να γίνη άφαντος.
Γινόμενος άφαντος αισθητά, φανερώνεται θεϊκά. Βρίσκεται για πάντα μέσα τους. Σφραγίζει την ύπαρξί τους. Φωτίζει, πληροί τα πάντα. Και αυτοί φεύγουν. Δεν μπορούν να μείνουν. Πρέπει να πουν το γεγονός. Τώρα η οικουμένη είναι σπίτι τους. Δεν υπάρχει πια απελπισία. Δεν υπάρχει κούρασι οδοιπορίας. Δεν είναι εσπέρα. Δεν σβήνει η ημέρα. Τα « πάντα πεπλήρωται φωτός». Είναι ημέρα όγδόη και ανέσπερη. Ήλιος άδυτος. Το «άφαντος» ταυτίζεται με αστραπή ακτίστου φάους. Θυμούνται τα παλιά. Παίρνουν δύναμι για τα μέλλοντα. Αυτή τη ώρα φεύγουν για τα Ιεροσόλυμα. Νέα πορεία. Νέα άφιξι σε άλλη λειτουργική σύναξι. Πριν δώοσυν χαρά, παίρνουν από τους άλλους. Πριν προλάβουν να μιλήσουν, σπέυδουν οι έντεκα και φωνάζουν: Όντως ηγέρθη ο Κύριος και ώφθη Σίμωνι. Και αυτοί εξηγούντο τα εν τη οδώ…
Δίδουν και παίρνουν όλοι. Προχωρούν ακατάπαυστα από δόξης εις δόξαν. Από λειτουργική σύναξι σε νέα λειτουργική σύναξι. Τα πάντα γίνανε Λειτουργία.
Στην πορεία προς Εμμαούς, μόλις «επέγνωσαν Αυτόν…άφαντος εγένετο απ’ αυτών». Έγινε άφαντος, για να μείνη για πάντα μαζί τους. Εάν έμενε, αφού Τον εγνώρισαν, θα Τον έχαναν, γιατί θα τον εντόπιζαν χρονικά και τοπικά, θα έλεγαν: «Αυτός είναι τώρα εκεί». Έγινε άφαντος, αφού Τον γνώρισαν, αυτό σημαίνει ότι φανερώθηκε όντως και μένει μαζί τους παντού και πάντα. Οράται αοράτως και γινώσκεται αγνώστως ο υπεράνω πάσης γνώσεως υπάρχων.
Είναι τόσο μεγάλος, που όχι μόνο πρέπει να απομακρυνθή, για να φανερωθή το πραγματικό του μέγεθος, αλλά πρέπει να γίνη τελείως άφαντος, για να αποκαλυφθή Αυτός που είναι.
Φανερούμενος αυτός που είναι, μας ανιστά στη ζωή. Μας κάνει να βρούμε τον εαυτό μας. Και βρίσκει την ψυχή του ο άνθρωπος χάνοντάς την ένεκεν του Κυρίου και του εαυγγελίου Του.
Έτσι , ανασταίνεται ο άνθρωπος. Αναλαμβάνεται στον ουρανό. Παίρνει άλλες διαστάσεις. Απόλαμβάνει το ίδιον μέγεθος και το αρχαίον κάλλος. Έρχεται «εν συνάφεια ασυγχύτω» με την αιώνιο Ζωή...
Αρχιμ. Βασίλειος Γοτικάκης, πρώην καθηγούμενος Ιεράς Μονής Ιβήρων
«Το κάλλος θα σώση τον κόσμο»
Πηγή: Με παρρησία...
Ἡ ὅλη περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα θεολογικοῦ καί μάλιστα δογματικοῦ σχετικισμοῦ πού ἔχει ἀναπτυχθεῖ τά τελευταῖα χρόνια ἐντός καί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἦταν σχεδόν ἀναμενόμενο ὅτι θά ἔφθανε τελικῶς καί στό θέμα τοῦ Ἡσυχασμοῦ τῶν ἁγίων νηπτικῶν Πατέρων. Ἡ πρόσληψη τῆς αἱρετικῆς «μετα-πατερικότητος», σέ συνδυασμό μέ τή συστηματική παραθεώρηση τῆς ἀξίας τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας τῆς β΄ μετά Χριστόν χιλιετίας - ὥστε νά διευκολυνθεῖ μιά τεχνητή καί παραπειστική προσέγγιση μέ τήν ἀμετανοήτως αἱρετική Ρώμη - ἔχουν προφανῶς συμβάλει ἀποφασιστικῶς στήν ἐξέλιξη αὐτή στό γενικότερο πλαίσιο τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.
Ἀποτελεῖ πραγματική ἔκπληξη, ὄχι εὐχάριστη, μία πρόσφατη ἐπιστολή Κληρικοῦ τῆς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στό Περιοδικό «Ἐφημέριος», ἡ ὁποία ἐτέθη ὑπ΄ ὄψιν μας, στήν ὁποία ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης ἀπορρίπτει τήν μέσῳ τῆς ἀκτίστου χάριτος καί ὑποστηρίζει τήν διά κτιστῶν μέσων θέωση τοῦ ἀνθρώπου, καθώς καί τήν κτιστότητα τοῦ Θαβωρίου Φωτός τῆς Μεταμορφώσεως!
Πρίν σχολιάσουμε τήν δομή τῶν σχετικῶν θεολογικῶν ἰσχυρισμῶν, δέν μποροῦμε νά μή ἐκφράσουμε εὔλογο παράπονο γιά τήν κατά τά τελευταῖα ἔτη ἀπάλειψη ἀπό τό Λειτουργικό Τυπικό τῆς ἀναγνώσεως τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας τήν Α΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ θαυμάσιο μέσο ἐπιβεβαιώσεως τῆς θεολογικῆς συνεχείας τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας, διακηρύξεως τῆς αὐτοσυνειδησίας Της, ἀλλά καί θεολογικῆς παιδείας τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος Της. Ἡ Ἐκκλησία, κατά τήν ἱστορική διαπίστωση τῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων δέν ἀδιαφορεῖ γιά τούς παραβάτες τῆς Πίστεως, «ἡ Καθολική Ἐκκλησία οὐ παρορᾷ τούς εἰς αὐτήν πλημμελοῦντας»[1] · σκοπός Της εἶναι νά διασφαλιστεῖ ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τῆς ἀλλοιώσεως τῆς σωτηριώδους Πίστεως καί τῆς ὑπερφιάλου ἀντιθέσεως τῶν αἱρεσιαρχῶν πρός τό φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι σημεῖο ἐσχάτης ἀλαζονείας. Αὐτό τόν σκοπό ἐξυπηρετεῖ καί ἡ ὑπενθύμιση καί ἐπανάληψη τῶν ἐπευφημιῶν καί τῶν ἀναθεματισμῶν τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας! Ἐλπίζουμε ὅτι, παρά τήν ἐπικίνδυνη γενική ἀδιαφορία τῶν τελευταίων ἐτῶν ἔναντι τῶν αἱρέσεων τοῦ Παπισμοῦ, ἡ τοποθέτηση τοῦ Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτου ἀποτελεῖ μεμονωμένο γεγονός, καθώς ταυτίζεται μέ μέρος τῆς διδασκαλίας τῶν αἱρεσιαρχῶν Βαρλαάμ τοῦ Καλαβροῦ, Γρηγορίου Ἀκινδύνου καί Νικηφόρου Γρηγορᾶ, τούς ὁποίους κατεδίκασαν οἱ Ἡσυχαστικές Σύνοδοι τῶν ἐτῶν 1341, 1347 καί 1351 (ἡ τελευταία ὀρθῶς θεωρούμενη ὡς ἡ Ἐνάτη Οἰκουμενική[2] ) καί, βεβαίως, ταυτίζεται μέ τήν σχετική διδασκαλία τοῦ παπισμοῦ. Εἶναι ακόμη περισσότερο λυπηρό ὅτι ἀκαδημαϊκός Καθηγητής φέρεται νά ἔχει συναινέσει στίς θεολογικές αὐτές θέσεις τοῦ ὀρθοδόξου αὐτοῦ Κληρικοῦ.
1. Ἡ ἐπιστολή περί τῆς μεθέξεως τῆς ἀκτίστου χάριτος
Σύμφωνα μέ τήν ἐν λόγῳ ἐπιστολή πρός τό Περιοδικό Ἐφημέριος[3] : (α) ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς δέν θεολόγησε κατ΄ ἀκρίβειαν, ἀλλά κατ΄οἰκονομίαν· (β) ἡ παραδοχή τῆς διδασκαλίας του δέν εἶναι ἀπαραίτητη ἐξ ἐπόψεως ὀρθοδόξου καί τό ὅλο θέμα περί ἀκτίστου χάριτος δέν ἔχει λήξει· (γ) ἐναντίον τῆς θεολογίας τοῦ Παλαμᾶ στρέφονται καί Ρῶσοι, ἀλλά καί Δυτικοί θεολόγοι· (δ) τό μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας ἔγκειται στήν κατάβαση τοῦ Θεοῦ στόν ἀνθρώπινο χῶρο, καί στή δημιουργία (κτίση) τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως («ἀνθρωπότητος») τοῦ Χριστοῦ, ὥστε ὁ Θεός ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Χριστοῦ νά ἐπικοινωνήσει μέ τούς ἀνθρώπους καί νά τούς διδάξει· (ε) λόγῳ τῆς ὀντολογικῆς διαφορᾶς Θεοῦ (ἀκτίστου, ἀδημιουργήτου) καί ἀνθρώπων (κτιστῶν, δημιουργημένων) εἶναι ἀδύνατον νά συμμετάσχει ὁ ἄνθρωπος σέ ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, γι΄ αὐτό (ἀντίθετα ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Παλαμᾶ) ὁ ἄνθρωπος θεώνεται συμμετέχοντας σέ κτιστά ἀποτελέσματα τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν· (στ) ὁ ἄνθρωπος στερεῖται ὀργάνου ἱκανοῦ νά μετέχει τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Τέλος (ζ) ἡ θέση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅτι ὁ Θεός κατοικεῖ σέ ἀπρόσιτο φῶς, τόν Ὁποῖον κανείς ἄνθρωπος δέν εἶδε οὔτε εἶναι δύνατον νά Τόν δεῖ, (ὁ Ὁποῖος εἶναι «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον, ὅν εἶδεν οὐδείς ἀνθρώπων οὐδέ ἰδεῖν δύναται»[4])μᾶς ὑποχρεώνει νά δεχθοῦμε ὅτι τό Θαβώριο φῶς εἶναι κτιστό.
Μέ τίς ἐν λόγῳ τοποθετήσεις του ὁ Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτης ταυτίζεται ἀπολύτως μέ τίς θέσεις τῶν παπικῶν, μόνον πού ἀποφεύγει νά προσδιορίσει ἄν παραδέχεται ὀρθοδόξως ἤ ἀπορρίπτει παπικῶς τήν ὕπαρξη ἀκτίστων ἐνεργειῶν στόν Θεό (διακεκριμένων, ἀλλ’ ὄχι χωριζομένων τῆς οὐσίας), ἀσχέτως πρός τήν ἐδῶ συζητουμένη ἀνθρώπινη μέθεξή τους («Εἶναι καί ἄλλα ἀλλά δέν θέλω νά μακρηγορήσω» , γράφει). Οἱ παπικοί διακρίνουν τήν ἐν τῷ Θεῷ ἄκτιστη φύση καί ἐνέργεια (ταυτιζόμενες μεταξύ τους) ἀπό τήν κτιστή, δῆθεν – κατ΄ αὐτούς θέωση – τοῦ ἀνθρώπου· γράφουν σχετικῶς, διερμηνεύοντας τήν σωτηριολογία τοῦ Θωμᾶ Ἀκινάτου· «Ἀναβλύζει μέσα σέ αὐτόν [στόν ἄνθρωπο] μία ζωή, πού γι΄ αὐτόν εἶναι πλήρως ὑπερφυσική καί μόνο γιά τόν Θεό εἶναι φυσική. Βεβαίως ὑφίσταται μία μεγάλη διαφορά μεταξύ τῆς θεϊκῆς ζωῆς ἐν τῷ ἰδίῳ τῷ Θεῷ, καί αὐτῆς ἐντός τῆς ψυχῆς πού ἔχει χαριτωθεῖ. Αὐτό πού στόν Θεό εἶναι τῆς οὐσίας, τό ἀποκτᾷ ἡ ψυχή μόνο κατά συμβεβηκός· ἡ θεία φύση εἶναι μεθεκτή ἀπό αὐτήν [τήν ψυχή] ὡς κτιστή ἐξομοίωση καί μετοχή, καί γι΄ αὐτό δέν μπορεῖ τυπικῶς μέ τρόπο ἄπειρο νά καταστεῖ κτῆμα οὐδενός κτίσματος, ἀκόμη καί αὐτοῦ πού ἔχει χαριτωθεῖ»[5] .
Τηρώντας τήν θέση τους αὐτή, οἱ ρωμαιοκαθολικοί - ὡς συνεπείς αἱρετικοί - ἀναγνωρίζουν διακριτικῶς ὅτι εὑρίσκονται σέ ἀσυμφωνία μέ τήν πατερική διδασκαλία (καί ὄχι μόνον μέ ἕνα μέρος της, ὅπως παραπλανητικῶς γράφουν): «Ἡ μακαρία ὅραση [ἐν. τῆς θείας οὐσίας] εἶναι προφανῶς μία κτιστή ἐνέργεια σύμφυτη στήν ψυχή, καί ὄχι, καθώς μερικοί ἀπό τούς παλαιότερους θεολόγους σκέφθηκαν, ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τῆς διανοίας τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία κοινωνεῖται στήν ψυχή. Διότι, καθώς τό ὁρᾶν καί τό γινώσκειν εἶναι σύμφυτες ζωτικές ἐνέργειες, ἡ ψυχή δύναται νά δεῖ ἤ νά γνωρίσει τόν Θεό μέσῳ μόνον τῆς δικῆς τῆς δραστηριότητος, καί ὄχι μέσῳ μιᾶς δραστηριότητος πού ἐξασκεῖται ἀπό κάποια ἄλλη διάνοια»[6].
Ἀντιθέτως, ὁ Ἁγιορειτικός Τόμος, τό θεολογικό καταστάλλαγμα τῆς ἁγιορειτικῆς ἁγιοπνευ-ματικῆς ἐμπειρίας, δεσμευτικός γιά τήν ὀρθοδόξη ὁμολογία, διευκρινίζει ὅτι δέν μπορεῖ ἡ χάρη τῆς θεώσεως, καθότι ἄκτιστος, νά ἔχει ὁποιαδήποτε ὁμοιότητα καί σχέση μέ τίς κτιστές φυσικές δυνάμεις· διότι τότε δέν θά λεγόταν «χάρις», δηλαδή δώρημα, ἀλλά φανέρωση τῆς ἐνεργείας πού προέρχεται ἀπό δύναμη τῆς φύσεως: «Ἄσχετός ἐστι παντάπασιν ἡ τῆς θεώσεως χάρις, οὐκ ἔχουσα τήν οἱανοῦν δεκτικήν ἑαυτῆς ἐν τῇ φύσει δύναμιν, ἐπεί οὐκέτι χάρις ἐστίν, ἀλλά τῆς κατά τήν φυσικήν δύναμιν ἐνεργείας φανέρωσις»[7].
2. Ἡ ὀρθόδοξη δογματική συνέχεια στή θεολογία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
Τό ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέχεται πρός θέωση τήν ἄκτιστη χάρη τῆς Ἁγίας Τριάδος, δέν ἀποτελεῖ καινοτόμο ἄποψη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ , ὅπως ἀφίνει νά ἐννοηθεῖ ὁ σ. τῆς Ἐπιστολῆς παρασιωπώντας τούς παλαιοτέρους Πατέρες, ἀλλά διαχρονική πίστη τῆς Ἐκκλησίας, ἐκφρασμένη στά συγγράμματα ὅλων τῶν Ἁγίων ὅσοι ἀσχολήθηκαν μέ τό θέμα. Οὐδείς ἐξ αὐτῶν ἀκολουθεῖ τήν ἀντίθετη ἄποψη, ὅτι ἡ μεθεκτή χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι κτιστή[8] . Γράφει χαρακτηριστικῶς ὁ Μ. Ἀθανάσιος : «Τώρα ὅμως, ὅταν λεγόμαστε μέτοχοι Χριστοῦ καί μέτοχοι Θεοῦ, ἀποδεικνύεται ὅτι τό μέσα μας χρίσμα καί ἡ σφραγίδα [τοῦ Βαπτίσματος], δέν εἶναι τῆς φύσεως τῶν κτιστῶν, ἀλλά τοῦ Υἱοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς συνάπτει μέ τόν Πατέρα μέσῳ τοῦ Πνεύματος πού εἶναι μέσα Του»[9].
Ὁ Μέγας Βασίλειος, τόν ὁποῖον ἐπικαλεῖται συχνότατα ὁ ἅγιος Παλαμᾶς, ἐπιμαρτυρεῖ σχετικῶς, ἑρμηνεύοντας τό χωρίο τοῦ Προφήτου Ἰωήλ (3,1), περί τῆς ἐκχύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος στούς δούλους τοῦ Θεοῦ, ὅτι τό Ἅγιον Πνεῦμα ὁ Θεός «τό ἐξέχεε, δέν τό ἔκτισε· τό χάρισε, δέν τό ἔφτιαξε· τό ἔδωσε, δέν τό δημιούργησε»[10]. Σέ ἄλλο σημεῖο λέγει τό ἐξῆς, ἐπικρίνοντας ὅσους λέγουν ὅτι, ἐπειδή τό Πνεῦμα εἶναι δῶρον Θεοῦ, γι΄ αὐτό δέν εἶναι ὁμότιμον μέ αὐτόν πού τό δίδει (δηλ. ἄκτιστο, θεϊκό)· «“Μέσα μας, λέγει, εἶναι τό Πνεῦμα, ὡς δῶρο ἀπό τόν Θεό. Λοιπόν, δέν τιμᾶται τό δῶρον μέ τιμή ἴση μέ αὐτόν πού τό ἔχει δώσει”. Ναί μέν, εἶναι δῶρον Θεοῦ τό Πνεῦμα, ἀλλά δῶρον ζωῆς [...] καί δῶρον δυνάμεως [...] Συνεπῶς, πῶς αὐτοί πού τά λέγουν αὐτά δέν ἔχουν ὑπερβεῖ τήν ἰουδαϊκή ἀγνωμοσύνη, λαμβάνοντας σάν ἐφόδιο τῆς βλασφημίας τήν ὑπερβολή τῆς ἀγαθότητος;»[11]. Εἶναι σαφέστατο, ὅτι δέν πρόκειται βεβαίως περί τοῦ προσώπου τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά τῆς ἐνεργείας Του, ἡ ὁποία ἐπίσης καλεῖται Πνεῦμα[12] , καί εἶναι ὁμότιμη μέ τόν Θεό, ἄρα καί ἄκτιστη (δέν μπορεῖ κτίσμα νά εἶναι ὁμότιμο μέ τήν Ἁγία Τριάδα). Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος προκαλεῖ ἐνόχληση στούς παπικούς θεολόγους γιά ὅσα ἔγραψε περί τῆς ἀκαταληψίας καί τοῦ ἀοράτου χαρακτῆρος τῆς θείας οὐσίας[13], εἶναι καί στό θέμα τῆς προσλήψεως τῶν θείων ἐνεργειῶν σαφέστατος: «... ὅλοι ἐμεῖς ἐλάβαμε μέ μέτρο τήν ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος (διότι Πνεῦμα ὀνομάζει ἐδῶ τήν ἐνέργεια· διότι αὐτή εἶναι ἡ ὁποία διαμερίζεται), ἐνῷ Αὐτός [δηλ. ὁ Χριστός] ἔχει ὁλοτελῆ καί ἀμέτρητη ὅλη τήν ἐνέργεια. Ἄν ὅμως ἡ ἐνέργεια αὐτοῦ εἶναι ἀμέτρητη, πολύ περισσότερο ἡ οὐσία»[14]. Δέν μπορεῖ νά ἀμφισβητηθεῖ ὅτι ἐδῶ γίνεται λόγος περί ἀκτίστου ἐνεργείας καί ὄχι κτιστῆς, καθότι ἀμέτρητη, καθότι πλήρωμα πού ἐνοικεῖ στόν Χριστό καί καθότι συγκρίνεται μέ τήν οὐσία Του! Ποιός θά ἀποτολμοῦσε σύγκριση μέ κτιστή ἐνέργεια, γιά νά ἀποδείξει τήν ἀπειρία (δηλ. τό ἄπειρον) τῆς θείας οὐσίας; Ἀπό αὐτήν ὅμως τήν ἐνέργεια, τήν ἄκτιστη, δεχόμαστε καί ἐμεῖς ἕνα μέτρο, σύμφωνα μέ τόν Χρυσορρήμονα.
Εἶναι εὔλογο, ὅτι τά ἱερά ἀρεοπαγιτικά συγγράμματα, τά ὁποῖα χαίρουν ὑψίστης ἐκτιμήσεως σέ Ἀνατολή καί Δύση, ἀκολουθοῦν τόν βασικό αὐτό ἄξονα τῆς περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου ὀρθοδόξου σωτηριολογίας· «Καί βέβαια ἡ θεωνυμία τοῦ ὄντος», γράφουν, «ἐκτείνεται σέ ὅλα τά ὄντα καί ὑπέρκειται πάντων τῶν ὄντων· τῆς δέ ζωῆς ἐκτείνεται σέ ὅλα ὅσα ζοῦν καί ὑπέρκειται πάντων τῶν ζώντων· τῆς δέ σοφίας ἐκτείνεται σέ ὅλα τά νοερά καί λογικά καί αἰσθητικά καί ὑπέρκειται πάντων αὐτῶν»[15]·ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς σχολιάζοντας κατά λογική ἀκολουθία τήν ρήση αὐτή ἐπισημαίνει: «Βλέπεις ὅτι οἱ μετοχές αὐτές ὑπέρκεινται τῶν ὄντων;»[16], τῶν κτιστῶν ὄντων, ὁπωσδήποτε· ἄρα εἶναι θεῖες καί ἄκτιστες (διότι ἀλλιῶς, ὡς κτιστές, δέν θά ἦταν ὑπερκείμενες τῶν ὄντων, ἀλλά μεταξύ τῶν ὄντων)!
Ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος (4ος αἰ.), γιά νά περιορισθοῦμε σέ ἕνα ἀκόμη Πατέρα τῆς Φιλοκαλίας, εἶναι ἐπίσης σαφέστατος: «Γι’ αὐτό εὐδόκησε ὁ ἀγαθός καί φιλάνθρωπος Θεός μέ τήν πολλή Του χρηστότητα νά χαρίσει πνευματικό πλοῦτο στίς ψυχές μας, δηλαδή τό Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ, πού δέν εἶναι τῆς φύσεώς μας – διότι ἐμεῖς εἴμαστε κτίσμα, ἐνῷ αὐτό εἶναι ἄκτιστο -, ὥστε αὐτό ἀφοῦ ἐργασθεῖ μέ τήν δική Του ἐπιστήμη καί τέχνη καί καλλιεργήσει τίς καρδιές τῶν πιστῶν, νά εὐτρεπίσει ἐκεῖνες πού μέ ὁλόκληρο τό θέλημά τους θά ἀφοσιωθοῦν στόν πνευματικό γεωργό»[17].
Ἀπό τούς ἀρχαίους Πατέρες ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής εἶναι ἴσως ὁ καταπέλτης κατά τῆς σωτηριολογίας τῆς κτιστῆς χάριτος, λόγῳ τῆς πεφωτισμένης ὑπό τοῦ Πνεύματος ἑρμηνείας του ἐπί τῶν ἀρεοπαγιτικῶν συγγραμμάτων, ἀλλά καί τῆς ἐνασχολήσεώς του μέ τίς αἱρέσεις τοῦ μονοενεργητισμοῦ καί τοῦ μονοθελητισμοῦ· τά σχετικά χωρία του δέν ἐπιδέχονται ἐναλλακτική κατανόηση, ὅπως λ.χ. τό ἑξῆς:«Ἀπάτωρ, λοιπόν, καί ἀμήτωρ καί ἀγενεαλόγητος ἔχει ὀνομαστεῖ ὁ μέγας Μελχισεδέκ, καί ὅτι δέν ἔχει μήτε ἀρχή ἡμερῶν, μήτε τέλος ζωῆς [...] ὄχι λόγῳ τῆς φύσεως τῆς κτιστῆς πού προῆλθε ἀπό τήν ἀνυπαρξία, ἐξ αἰτίας τῆς ὁποίας ἡ ὕπαρξή του ἄρχισε καί ἔληξε, ἀλλά λόγῳ τῆς χάριτος τῆς θείας καί ἀκτίστου καί ἡ ὁποία πάντοτε ὑπέρκειται κάθε φύσεως καί κάθε χρόνου, [καί προέρχεται] ἀπό τόν πάντοτε ὑπάρχοντα Θεό» [18].Σαφέστατο, ὅπως καί τό ἀκόλουθο: «Εἶπα ὅτι εἶναι μία ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἁγίων, αὐτή ἡ ὁποία θεώνει τούς ἁγίους, τῆς μακαριότητος τήν ὁποίαν ἐλπίζουμε· ἡ ὁποία ὑπάρχει ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ, καί ἔχει γίνει τῶν ἁγίων κατά χάριν»· οἱ ἅγιοι λοιπόν καθίστανται «ζωντανές εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καί ταυτίζονται μέ Αὐτόν περισσότερο κατά τήν χάρη, παρά ὡς ὁμοιώματα»[19].
Βάσει ὅλου τοῦ πατερικοῦ πλούτου, μέρος μόνον τοῦ ὁποίου παραθέσαμε ἀνωτέρω, ὁ ἅγιος Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Θεσσαλονίκης, στή δική του ὁμολογητική συγγραφή«Ἔκθεσις τῆς τῶν Βαρλαάμ καί Ἀκινδύνου δυσσεβημάτων ἀλλοκότου πληθύος», γράφει μεταξύ τῶν ἄλλων· «Ἀποβάλλουμε ὅσους λέγουν ὅτι ἡ χάρις καί ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος ἡ ὁποία ἐκχύνεται στούς ἁγίους, ἐπειδή δέν εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Πνεύματος, εἶναι κτιστή»[20].
Τό συμπέρασμα εἶναι ὅτι ἀποτελεῖ πλήρη ἀλλοίωση τῆς ἀληθείας ὁ ἰσχυρισμός παλαιῶν καί νέων ἑτεροδόξων ὅτι ἡ διδασκαλία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ὁ κακῶς λεγόμενος «παλαμισμός», ἀποτελεῖ καινοτομία. Ἁπλῶς ὁ ἅγιος Παλαμᾶς συνεισέφερε στή συστηματοποίηση τῆς διαχρονικῆς περί τούτου διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας: «ἡ θεολογία τῶν ἐνεργειῶν συνήντησε στόν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ ἀκρίβεια καί συστηματοποίηση πού δέν εἶχε γνωρίσει μέχρι τότε», δηλαδή τήν ἐπανερμηνεία παλαιῶν ἐκφράσεων ἀναλόγων πρός ἄλληλες, ὅπως οἱ «δόξα», «λάμψις», «φῶς», «ζωή», «δυνάμεις», «τά περί τήν οὐσίαν», τίς ὁποῖες ὁ Παλαμᾶς συγκέντρωσε ὑπό τό ὄνομα τῶν «ἐνεργειῶν», ἐνῷ φώτισε, συγκεκριμενοποίησε, ξεκαθάρισε καί σέ κάποιο βαθμό συστηματικοποίησε τίς θέσεις τῶν προγενεστέρων Πατέρων[21] .
Εἶναι δυνατόν μετά ἀπό αὐτά, νά θέτει κανείς ἐν ἀμφιβόλῳ τόσο τήν κοινή ἐκκλησιαστική πίστη περί τῆς ἀνθρωπίνης μετοχῆς, μεθέξεως, στίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ὅσο καί τήν κεφαλαιώδη σημασία της, περιορίζοντας τό ὅλο ζήτημα στά περί τό κῦρος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ;
3. Ἡ ἀξία τῆς θεολογίας τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου καί τῶν Ἡσυχαστῶν
Ἡ θεολογία τοῦ Ἡσυχασμοῦ, δέν συνιστᾷ λοιπόν, καινοτομία οὔτε εἶναι δυνατόν νά ἐξετάζεται κεχωρισμένως, ἀλλά εἶναι ἀπολύτως σύμφωνη μέ τήν πρό αὐτῆς θεολογία καί τήν διάκριση στόν Θεό τῆς ἀμεθέκτου οὐσίας Του καί τῆς μεθεκτῆς χάριτός Του (τῆς ἐνεργείας Του). Ὅπως ἔχει ἐπισημανθεῖ, ὁ Μέγας Βασίλειος, λόγου χάριν, πολύ πρωτύτερα «προβάλλων τήν ὀντολογικήν καί γνωσιολογικήν σημασίαν τῆς διακρίσεως οὐσίας καί ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ [...] προσέφερε τήν βάσιν διά τήν περαιτέρω ἀνάπτυξιν τῆς περί οὐσίας καί ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ διδασκαλίας ἐντός τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως»[22]. Ὁ Παλαμᾶς δέν αὐτονομήθηκε οὔτε πρωτοτύπησε, θά ἦταν δέ μεγίστη ὕβρη γι΄ αὐτόν ἡ ἀπόδοση καινοτομίας στό ἔργο του, ἀλλά «ὡς θεολόγος ἦτο ἀπλούστατα διερμηνεύς τῆς πνευματικῆς ἐμπειρίας τῆς Ἐκκλησίας [...] ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὑπῆρξε βαθύτατα ἐρριζωμένος ἐν τῇ παραδόσει»[23] , τήν ὁποίαν διέσωσε ἔναντι νέων προκλήσεων.
Σέ ἀντίθεση με τούς ἰσχυρισμούς τοῦ Ἀρχιμανδρίτου, ὁ ὁποῖος φαίνεται νά προσδίδει μόνον ἠθικό περιεχόμενο στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου , ὡς παράδειγμα ταπεινώσεως καί μέσο προφορικῆς διδασκαλίας, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐπισημαίνει τίς ὀντολογικές συνέπειες τῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων, θείας καί ἀνθρωπίνης, στό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, διά τῆς ὁποίας ἑνώσεως μεταδίδονται σέ μᾶς οἱ ἄκτιστες δωρεές: «Ἄν λοιπόν, ὅπως σέ ὅλα τά κτίσματα, μέ τόν ἴδιο τρόπο ὑπάρχει καί στούς Ἁγίους [ὁ Θεός], καί ὡς Θεός – σύμφωνα μέ τίς σοφές ἐπινοήσεις σας - ὅπως στά ἄλλα κτίζει [δηλ. δημιουργεῖ] ὅσα εἶναι ἁρμόδια, ἔτσι καί στούς Ἁγίους [κτίζει] τήν ἁγιότητα, τότε ποιά εἶναι ἡ ἀνάγκη γιά τόν Χριστό καί τήν παρουσία Του; Ποιά ἡ ἀνάγκη γιά τό βάπτισμα σ’ Ἐκεῖνον καί γιά τήν ἐξουσία καί δύναμη πού μᾶς προστίθεται ἀπό αὐτό»[24];Ἐπιστρέφουμε λοιπόν στίς δογματικές διαμάχες γιά τήν θεότητα ἤ κτιστότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά μέ ἄλλη μορφή. Ἡ Ἐκκλησία προήσπισε τήν θεότητα τοῦ Προσώπου (τῆς Ὑποστάσεως) τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατά τῶν Πνευματομάχων καί πάσης φύσεως Ἀρειανῶν κατά τόν 4ο μ.Χ. αἰῶνα, περί τήν Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδο. Χίλια ἔτη ἀργότερα ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὑπεραμύνθηκε τῆς ἀκτίστου χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (δηλ. καί ὅλης τῆς Ἁγίας Τριάδος) ὡς προϋποθέσεως σωτηρίας καί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου[25] . Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἀντέτασσε στούς αἱρετικούς Ἀνομοίους: «Δέν πείθομαι ὅτι σῴζομαι ἀπό τό ὁμότιμο [μέ ἐμένα, κτίσμα]· ἄν δέν εἶναι Θεός τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, νά θεωθεῖ πρῶτα καί ἔτσι νά μέ θεώσει καί ἐμένα τόν [δῆθεν] ὁμότιμο [μέ αὐτό, κτίσμα]»[26]· ὁ ἅγιος Παλαμᾶς μεταφέρει, βάσει τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τήν σχετική πατερική θέση καί στή σωτηριολογία: «Δέν σέβεσαι, ἄνθρωπε, τόν Ἀπόστολο, ὁ ὁποῖος λέγει “τά σώματά μας εἶναι ναός τοῦ ἁγίου Πνεύματος τό ὁποῖο βρίσκεται μέσα μας;”[27]. Καί πάλιν, “εἶστε ναός τοῦ Θεοῦ καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ κατοικεῖ μέσα σας;”[28]. Ἆραγε θά καταδεχόταν ποτέ νά τιμήσει μέ τήν προσηγορία “ναός” τό κατοικητήριο τοῦ δούλου [ἑνός δηλ. κτίσματος];»[29]. Ἕτσι λοιπόν, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς συνδέει ἀμέσως τήν αἵρεση τοῦ Βαρλαάμ πρός τίς ἀρχαῖες ἀντιτριαδικές αἱρέσεις τοῦ Ἀρείου καί τοῦ Μακεδονίου, οἱ ὁποῖοι κατέτεμναν τήν Τριαδική Θεότητα σέ κτιστά (Υἱόν καί Πνεῦμα) καί ἄκτιστα (δηλ. τόν Πατέρα)· παρομοίως πράττει «καί ὁ Βαρλαάμ μέ τούς ὀπαδούς του ὑποστηρίζοντας ὅτι τό φῶς τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, τό ὁποῖο θά περιλάμψει τούς δικαίους, καί κάθε ἄλλη ἐνέργεια καί δύναμη τοῦ τριαδικοῦ Θεοῦ εἶναι κτιστά πράγματα»[30] .
Ἡ συνεπής αὐτή ὑπεράσπιση τῆς κοινωνίας τῆς ἀκτίστου θεωτικῆς χάριτος ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρώπου (ἀλλά καί τῆς ἀγγελικῆς φύσεως) ἤδη συστηματικῶς ἀπό τούς Καππαδόκες καί μέχρι τόν Παλαμᾶ καί μετέπειτα, ἀποτελεῖ βεβαίως καί διαφύλαξη – πλήν τῆς θεώσεως τῶν πιστῶν – καί τῆς μόνης ὀρθῆς ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς . Στό κείμενο Ἔκθεσις δυσσεβημάτων τοῦ Ἀρχιεπισκόπου τῆς Θεσσαλονίκης γίνεται καί πάλι σαφής ἡ ἀναφορά στή μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «Ἀποβάλλουμε ὅσους λέγουν ὅτι εἶναι κτίσμα αὐτό πού οἱ ἅγιοι λαμβάνουν[31] ἀπό “τό πλήρωμα τῆς θεότητος πού κατοικεῖ στόν Χριστό”[32], διότι μέ τόν τρόπο αὐτό σάν νά λέγουν κτίσμα καί τό πλήρωμα ἐκεῖνο, ἤ - ταυτοσήμως- τήν τοῦ Χριστοῦ θεία καί ἐνέργεια καί φύση, καί εἶναι γιά τόν λόγο αὐτό ἀρειανοί»[33].
Ἐξ ἀντιθέτου, ἡ υἱοθέτηση τῆς σωτηριολογίας τῆς δῆθεν κτιστῆς χάριτος, συνεισφέρει στήν αἱρετική δυτική προπαγάνδα. Στούς παραπάνω ἰσχυρισμούς ἡ λατινική θεολογία εὕρισκε καί ἀκόμη ἕνα ἐπιχείρημα ὑπέρ τοῦ Filioque: ἀφοῦ τό Ἅγιον Πνεῦμα πού λαμβάνουν οἱ Ἅγιοι δέν εἶναι κτίσμα (κατά τούς παλαιοτέρους Ἁγίους), δέν εἶναι δέ καί ἄκτιστη ἐνέργεια (κατά τόν Βαρλαάμ καί τούς λοιπούς), τότε ἀπομένει τό ὅτι αὐτό πού ἐκχέει στούς Ἁγίους ὁ Θεάνθρωπος Χριστός εἶναι τό Πρόσωπον (ἡ Ὑπόστασις) τοῦ Πνεύματος, ἄρα ἐπιβεβαιώνεται δῆθεν ἡ «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ» (“Filioque”) ὑποστατική ἐκπόρευση τοῦ Πνεύματος, κατά τήν αἵρεση τῆς Δύσεως[34] .
Ἡ κατά τῶν Ἡσυχαστῶν καί ἰδίως τοῦ ἁγίου Γρηγορίου πολεμική τῶν Βαρλαάμ, Ἀκινδύνου καί Γρηγορᾶ πέραν τῶν ἀνωτέρω, ἦταν καί ἡ πρώιμη μορφή τῆς αἱρέσεως τῆς «μετα-πατερικότητος»· αὐτή τήν μομφή κατά τῶν παλαιῶν θεολόγων Πατέρων τούς ὁποίους ἐπικαλοῦνταν οἱ ἱεροί Ἡσυχασταί θά τήν ἐκτιμοῦσαν ἰδιαιτέρως οἱ Λατῖνοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης: «Ἔπειτα, πόσο νομίζεις ὅτι θά ἐκτιμήσουν οἱ Λατῖνοι», γράφει ὁ Παλαμᾶς, «τό νά ἀποδειχθοῦν τά βιβλία τῆς δικῆς μας Ἐκκλησίας σφαλερά;»[35] . Τό ἴδιο ἐρώτημα, ἰσχύει ἀσφαλῶς καί γά ὅσους σήμερα τολμοῦν νά ἀμφισβητήσουν τήν διά στόματος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἐκπεφρασμένη διαχρονική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀντιλαμβάνεται περαιτέρω ὁ Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτης τίς περαιτέρω φοβερές συνέπειες πού θά προέκυπταν σέ ὅλον τόν πνευματικό μας βίο, ἄν παραδεχόμασταν ὡς κτιστές τίς σωστικές ἐνέργειες τῆς Ἁγίας Τριάδος; Καί ὅτι κατά συνέπεια σέ πλεῖστες ὅσες περιπτώσεις θά φαινόμασταν ὡς κτισματολάτρες (προσκυνηταί κτισμάτων) καί ὄχι λάτρες τοῦ Θεοῦ; Ὄχι ὁ ἅγιος Παλαμᾶς, ἀλλά ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἐπισημαίνει περί τῆς τιμητικῆς προσκυνήσεως τῶν ἁγιασμάτων τά ἑξῆς: «Δεύτερος τρόπος, μέ τόν ὁποῖον προσκυνοῦμεν κτίσματα [...] Αὐτά καί τά παρόμοια σέβομαι καί προσκυνῶ καί κάθε ἅγιο ναό τοῦ Θεοῦ καί κάθε τι, ἐπί τοῦ ὁποίου μνημονεύεται ὁ Θεός, ὄχι γιά τήν φύση τους, ἀλλά ἐπειδή εἶναι δοχεῖα τῆς θείας ἐνεργείας καί μέσῳ αὐτῶν καί σέ αὐτά εὐδόκησε ὁ Θεός νά μεθοδεύσει τήν σωτηρία μας. Διότι καί ἀγγέλους καί ἀνθρώπους καί κάθε ὕλη πού μετέχει στή θεία ἐνέργεια καί πού ὑπηρέτησε τήν σωτηρία μου τήν σέβομαι καί τήν προσκυνῶ λόγῳ τῆς θείας ἐνεργείας. Δέν προσκυνῶ τούς Ἰουδαίους· διότι δέν εἶναι μέτοχοι θείας ἐνεργείας, οὔτε μέ σκοπό τήν σωτηρία μου σταύρωσαν τόν Κύριον τῆς Δόξης, τόν Θεόν μου, ἀλλά μᾶλλον κινούμενοι ἀπό φθόνο καί μῖσος πρός τόν Θεό καί εὐεργέτη»[36]. Σαφῶς αὐτά ἰσχύουν γιά κάθε σχετική προσκύνηση ἱ. Εἰκόνων, ἱ. Λειψάνων, ἱ. Σκευῶν κ.λπ. Εἶναι σαφέστατο, ὅτι ὡς θεία ἐνέργεια ἐννοεῖται μόνον ἡ ἄκτιστη· διότι καί συγκεκριμένως περί τῆς προσκυνήσεως τῶν Ἁγίων ἔγραψε λίγο παραπάνω ὁ Δαμασκηνός: «Ὅπως λοιπόν ἀληθῶς εἶναι ὄχι κατά τήν φύση [θεοί], ἀλλά ὡς μέτοχοι τοῦ κατά τήν φύση Θεοῦ, ἔτσι εἶναι καί προσκυνητοί, ὄχι κατά φύση, ἀλλ΄ ἐπειδή ἔχουν μέσα τους τόν ἐκ φύσεως Προσκυνητόν»[37] .
Συνοψίζοντας ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Καθηγητής τῆς Πατρολογίας π. Θεόδωρος Ζήσης τήν σημασία τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἐπισημαίνει ὅτι ὁ ἅγιος εἶχε σκοπό «νά ἀποτρέψει τήν κατάργηση τῆς δυνατότητος νά μετέχει ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὥστε να εἶναι δυνατή ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου»· ἀντιθέτως ὅμως πρός τήν Ὀρθοδοξία, ἡ Δύση «ἔχει ἀποξηράνει τήν πνευματική ζωή καί ἀντί τῆς ἐλευθερίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔχει διαμορφώσει σύστημα ἐντολῶν καί ἠθικῶν ἀπαιτήσεων, τούς καρπούς τῶν ὁποίων ἀναμένει κανείς μόνο στό μέλλον»[38].
4. Ἐπαρκεῖ ἡ κτίση (δημιουργία) τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τοῦ Χριστοῦ;
Βάσει ὅσων γράψαμε ἀμέσως παραπάνω, δέν ἐπαρκεῖ ἡ κτίση τῆς ἀνθρωπότητος (δηλ. ἀνθρωπίνης φύσεως) τοῦ Χριστοῦ, ἄν αὐτή - θεωμένη μέ τό πλήρωμα τῶν θείων ἀκτίστων ἐνεργειῶν - δέν μετοχετεύει στούς Χριστιανούς τήν θεία Χάρη. Ἡ θέση τῶν ἀντι-ησυχαστῶν ὅτι ἡ σωτηρία ἐπιτυγχάνεται μέ ἁπλῆ «φυσική μίμηση» τοῦ Χριστοῦ, ὡς κτιστή ἕξη, καί ὄχι μέσῳ τῆς ἀκτίστου χάριτος οὐσιαστικῶς εἶναι παραδοχή ἀδυναμίας θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Σύμφωνα καί μέ τήν φραγκο-λατινική διδασκαλία τῶν Παπικῶν ὁ «ἀνεξάλειπτος μυστηριακός χαρακτήρ» (“character sacramentalis indelibilis”),
ὁ ὁποῖος ἐντυπώνεται στήν ψυχή διά τῶν λατινικῶν μυστηρίων βαπτίσματος, χρίσματος καί ἱερωσύνης ἔχει διανοητικό χαρακτῆρα, εἶναι ἐγγενής ποιότητα τῆς ψυχῆς καί εἶναι διακεκριμένος ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ: «Ἐπί τῇ βάσει αὐτῆς τῆς ἐξηγήσεως τῆς Συνόδου τοῦ Τριδέντου, ὁ [μυστηριακός] χαρακτήρ πρέπει νά ὁρισθεῖ ὡς ἕνα ἀληθές συμβεβηκός ὄν συνημμένο στήν ψυχή, μέ περισσότερη ἀκρίβεια, ὡς μία ὑπερφυσική ποιότητα οὐσιωδῶς [entatively] ἐγγενής στήν ψυχή [...] Ὁ ἅγ. Θωμᾶς [Ἀκινάτης] θεωρεῖ ὄχι τήν οὐσία τῆς ψυχῆς, ἀλλά τή δύναμη τῆς διανοίας ὡς τό ὑποκείμενο ἤ φορέα τοῦ χαρακτῆρος (παρομοίως ὁ ἅγ. Βελαρμῖνος, ὁ Σουάρεζ)»[39]. Ἡ παπική θεολογία, ὁμιλεῖ ἀκόμη καί περί «ὑπερφυσικῶν» ἀρετῶν οἱ ὁποῖες ἐγγίνονται στήν ἀνθρώπινη ψυχή (“virtutes infusæ”)[40] , οἱ ὁποῖες ὅμως δέν εἶναι ἄκτιστες, διότι ὁ ὅρος «ὑπερφυσικός» δέν παύει νά προσδιορίζει ὑπερβατικές διαστάσεις ἐντός τῆς κτίσεως, κτιστές[41] . Ἀντιθέτως, κατά τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ὡς μετοχή στό Σῶμα Χριστοῦ εἶναι κάτι πολύ ἀνώτερο, καθότι θεϊκό: «Ἐνταῦθα πρόκειται περί πολύ περισσοτέρου ἤ μιᾶς “ἠθικῆς” κοινωνίας, καί πολύ περισσοτέρου ἤ μιᾶς ἀνθρωπίνης τελειότητος. Μόνον ἡ λέξις θέωσις δύναται νά ἀποδώσῃ καταλλήλως τή μοναδικότητα τῆς ὑποσχέσεως καί προσφορᾶς [ἀπό μέρους τοῦ Θεοῦ]»[42].
Εἶναι καί πάλιν χρήσιμο ἐν προκειμένῳ τό παραπάνω[43] ἐπιχείρημα τοῦ ἁγίου Παλαμᾶ: ἄν δέν ἦταν ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου σκοπός τῆς θείας Οἰκονομίας, τότε γιατί ὁ Υἱός ἐνηνθρώπησε; Ἀρκοῦσε ἡ ἔξωθεν, ὅπως στήν Παλαιά Διαθήκη, πέμψη τῆς χάριτος, ἄν αὐτή δέν ἦταν ἡ ἰδική Του ἔμφυτος Θεότης. Ὅμως οἱ ἅγιοι Πατέρες εἶναι σαφέστατοι· ὁ Λόγος ἔγινε «σάρξ» (ἄνθρωπος), γιά νά κάνει τό ἀνθρώπινο γένος δεκτικό τῆς θεότητος[44] · αὐτή ἡ ἴδια ἡ θέωση εἶναι «ἡ πρός Θεόν, ὡς ἐφικτόν, ἀφομοίωσίς τε καί ἕνωσις»[45]. Ποῦ ἐδῶ χῶρος καί λόγος γιά ἠθικές βελτιώσεις καί μετοχή σέ κτιστές, ἔστω καί ὑπερφυσικές, «χάριτες»; Ἀντιθέτως ἡ μετοχή σέ ἄκτιστες (δηλαδή θεῖες) ἐνέργειες εἶναι ἡ ἀσφαλής ἐκπλήρωση[46] τῆς ἀποστολικῆς ἐμπειρίας καί ὑποσχέσεως ὅτι καθιστάμεθα «θείας φύσεως κοινωνοί» (Β΄Πετρ. 1, 4).
Μέ τόν ὑποβιβασμό τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς σέ ἐπίπεδα ἁπλοῦ «ἤθους» εἶναι ἀδύνατον νά ἀποφευχθεῖ ἡ ἀνεπαίσθητη «νεστοριανικο-ποίηση» τῆς πνευματικῆς ζωῆς· διότι κατά τόν αἱρεσιάρχη Νεστόριο ὁ ἄνθρωπος Ἰησοῦς ἐπέτυχε μόνος του ἠθική ἐξύψωση τέτοια, ὥστε νά δεχθεῖ μεταγενεστέρως τήν ἐνοίκηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου. Ἀπό αὐτήν προῆλθε μία ἠθική καί βουλητική συνάφεια καί συνεργασία τῶν δῆθεν δύο προσώπων, τοῦ Ἰησοῦ καί τοῦ Θεοῦ-Λόγου· αὐτή ὅμως ἡ χριστολογική ἄποψη προδίδει«προτίμησιν τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς σφαίρας ἐν τῇ θρησκείᾳ ἀπό τήν ἐφαρμογήν κοινῶν φυσικῶν κατηγοριῶν ἐν αὐτῇ»[47]. Ὁ φανταστικός νεστοριανικός «Χριστός» τῆς «ἠθικῆς ἐξυψώσεως» τοῦ ἀνθρώπου Ἰησοῦ, εἶχε ὡς προφανῆ σωτηριολογική συνέπεια ὅτι χρησίμευε «ὡς πρότυπον δι΄ αὐτοσωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, ἐνισχυομένων μόνον, καί αὐτῶν, ὑπό τοῦ Θεοῦ (Πελαγιανισμός)»[48]. Ἀπό αὐτό ὅμως πάσχει ἀφανῶς καί ἡ δυτική σωτηριολογία ὑποβιβάζοντας τή θεοποιό χάρη τοῦ Θεοῦ σέ κτίσμα. Ἐπιστρέφουμε λοιπόν στή «μίμηση Χριστοῦ», ὄχι κατά τά δεδομένα τῆς ὀρθοδόξου σωτηριολογίας, δηλαδή ὡς σέ ὑπερφυῆ μίμηση ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι - ἀλλά τῶν ἀντι-ησυχαστῶν καί τῶν σημερινῶν Παπικῶν· ἐπιστρέφουμε σέ μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ μέ ἠθικές παραμέτρους, «ὑπερφυσικῶς» μέν, ἀλλά ὄχι θεϊκῶς, ἀκτίστως, κεχαριτωμένη.
Ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφκσυ ἐπικαιροποιώντας τήν περί τόν Νεστοριανισμό ἀρχαία προβληματική, ἐπισημαίνει ὅτι «ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος σκοπίμως ἤ ὑποσυνειδήτως δελεάζεται ἀπό τό Νεστοριανικόν ἄκρον, δηλαδή δέν δέχεται τήν ἐνανθρώπησιν ὡς ἀποφασιστικόν γεγονός. Δέν τολμᾶ νά πιστεύσει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι πρόσωπον θεῖον. Ζητεῖ ἀνθρώπινον λυτρωτήν, ἁπλῶς βοηθούμενον ἀπό τόν Θεόν. Ἐνδιαφέρεται περισσότερον διά τήν ἀνθρωπίνην ψυχολογίαν τοῦ Λυτρωτοῦ, παρά διά τό μυστήριον τῆς θείας ἀγάπης, διότι, εἰς τελευταίαν ἀνάλυσιν, πιστεύει μέ αἰσιοδοξίαν εἰς τήν ἀξιοπρέπειαν τοῦ ἀνθρώπου»[49]· τό ἀνάλογον ἰσχύει ἀσφαλῶς, ὅταν ἡ θεία βοήθεια στή σωτηρία ὑποβιβάζεται ἀπό ἄκτιστη Χάρη σέ ἁπλοῦν παράδειγμα, πρότυπο φυσικῆς μιμήσεως, καί σέ ἠθική προτροπή καί ἐνίσχυση - ὅπως δηλαδή ἀκριβῶς φανερώνει ἡ ἐπιστολή τοῦ ἐν λόγῳ Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτου!
Παρά ταῦτα, μόνον τό Ἅγιον Πνεῦμα - ἐπειδή εἶναι ἄκτιστο, ὡς ἄκτιστη ἐνέργεια – εἶναι δυνατόν νά εἰσχωρήσει στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί νά ἑνωθεῖ μέ αὐτήν, σέ ἀντίθεση μέ ὁποιοδήποτε νοερό κτίσμα, ὅπως οἱ δαίμονες, οἱ ὁποῖοι ἁπλῶς συνδέονται μέ τίς ψυχές. Τό Ἅγιον Πνεῦμα δέν προκαλεῖ ἁπλῆ συνάφεια, ἀλλά ἀνάκραση τῆς χάριτός Του μέ τήν ὅλη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, κατά τόν ἱερό Παλαμᾶ[50] .
5. Ἡ μαρτυρία τῆς ρωσικῆς καί τῆς παπικῆς θεολογίας
Σύμφωνα μέ τόν ἐπίλογο τῆς ἐν λόγῳ Ἐπιστολῆς, «Εἶναι γνωστό ὅτι καί οἱ Δυτικοί καί οἱ Ρῶσοι, ὅπως μοῦ εἶπε ἕνας καθηγητής, δέν δέχονται τήν ὀρθότητα τῆς Θεολογίας τοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ» (δηλαδή, θά ἀναμέναμε οἱ λύκοι νά δεχθοῦν τό κῦρος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Ποιμένος;!). Βεβαίως, ἡ ρωσική ἀκαδημαϊκή θεολογία ὑπέστη γιά κάποιο διάστημα, καθώς ἄλλωστε καί ἡ ἑλληνική, τίς δυτικές σχολαστικές ἐπιδράσεις[51] . Ἀλλά αὐτό δέν συνιστᾷ μέτρον τῆς διαχρονικῆς Πίστεως τῆς Ἐκκλησίας! Πάντως, καί οἱ ἴδιοι οἱ δυτικοί θεολόγοι ἔχουν ἀρχίσει νά παραδέχονται καί ἄκοντες τή συμφωνία τοῦ ἁγίου Παλαμᾶ μέ τούς πρό αὐτοῦ μεγίστους Διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας.
Ἤδη τό 1980 ἡ προτεστάντις θεολόγος Dorothea Wendebourg, ἀργότερα Καθηγήτρια τῆς προτεσταντικῆς θεολογικῆς σχολῆς τοῦ Μονάχου, παρά τήν πολεμική της κατά τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, ἀναγνώρισε τήν πατερική συνέχεια τῆς παλαμικῆς διδασκαλίας. Κατά τή Wendebourg, εἶναι μεγάλη ἡ εὐθύνη τῶν προδρόμων τοῦ Παλαμᾶ γιά τήν πορεία τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, διότι καί αὐτοί διδάσκουν, ὅπως καί ὁ Παλαμᾶς, ὅτι ὁ ἀπρόσιτος κατά τήν οὐσία Θεός κοινωνεῖ μέ τόν κόσμο μέσῳ τῶν ἐνεργειῶν Του· ὡς προδρόμους τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ὀνομάζει τόν Μ. Ἀθανάσιο, τόν Δίδυμο τόν Τυφλό καί τούς τρεῖς ἁγίους Καππαδόκες Πατέρες, Μ. Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο καί Γρηγόριο Νύσσης. Τῶν ἀπόψεών της ὑπεραμύνθηκαν καί ἄλλοι ξένοι ἀκαδημαϊκοί θεολόγοι, ὅπως ὁ Καρδινάλιος Christoph von Schönborn[52] .
Τήν τελευταία θετική στροφή μέρους τῆς παπικῆς θεολογίας ὑπέρ τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἐπιβεβαιώνει καί ὁ Ὀρθόδοξος Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Στρασβούργου Jean-Claude Larchet γράφοντας: «Μέ ἱκανοποίηση ἐπισημαίνουμε ὅτι κάποιοι καθολικοί πατρολόγοι, διακινδυνεύοντες νά ἀντιμετωπίσουν τίς ἐπικρίσεις ὁρισμένων ἐκ τῶν συναδέλφων τους, κατέθεσαν προσφάτως στίς μελέτες τους μία πραγματική συμπάθεια πρός τόν διδάσκαλο τοῦ ἡσυχασμοῦ καί συνέβαλαν στό νά καταδείξουν πώς τό ἔργο του βρίσκεται ἐν ἁρμονίᾳ μέ τήν πατερική παράδοση καί εἶναι συνέχεια αὐτῆς»· ὁ Καθηγητής Larchet ἀναφέρεται ὀνομαστικῶς στίς σχετικές μελέτες τῶν G.Habra (1957-58, 1963), C. Journet (1960), J. Kuhlmann (1968), M. Strohm (1967), G. Philips (1972), A. De Halleux (1973), G.A. Maloney (1987), D. Coffey (1988) καί J. Lison (1994) καί προσθέτει ὅτι οἱ μελέτες αὐτές «ἐπιβεβαιώνουν μέ χρήσιμο τρόπο τίς ἐργασίες πολυαρίθμων ὀρθοδόξων ἱστορικῶν, οἱ ὁποῖοι πρίν ἀπό αὐτούς ἤ παραλλήλως πρός αὐτούς ἐφώτισαν μέ βαθεῖες ἀναλύσεις τά παραδοσιακά θεμέλια τῆς παλαμικῆς θεολογίας»[53].
Περιττόν νά λεχθεῖ, ὅτι αὐτή ἡ στροφή τῶν ἑτεροδόξων ὑπέρ τῆς παραδοσιακῆς, διά στόματος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, διδασκαλίας περί τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν, καί τό θέμα τῆς ἐν Θεῷ διακρίσεως οὐσίας καί ἐνεργείας, θά ἦταν δυνατόν παλαιότερα νά ἔχουν ἀξιοποιηθεῖ στούς θεολογικούς διαλόγους· ἡ σχετική προεργασία τοῦ Παλαμᾶ καί τῶν λοιπῶν Ἡσυχαστῶν Θεολόγων, θά κονιορτοποιοῦσε – συνδεόμενη μέ τή λοιπή πατερική παράδοση, κυρίως τῶν Καππαδοκῶν Πατέρων - τά θεμέλια τῆς θωμιστικῆς, σχολαστικῆς καί ἀριστοτελικῆς ἀπάτης τῆς δυτικῆς θεολογίας.
6. Ἡ ὀντολογική διαφορά ἀκτίστου (Θεοῦ) καί κτιστοῦ (ἀνθρώπου) δέν εἶναι ἐμπόδιο
Ἡ περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τῶν προγενεστέρων Πατέρων, στηρίζεται ἐπί τῶν βάσεων (α) τῆς «κατ’ εἰκόνα καί καθ΄ ὁμοίωσιν Θεοῦ» δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου, (β) τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καί (γ) τῆς δυνατότητος τῆς κοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι[54] . Οἱ πραγματικότητες αὐτές αἴρουν τά ἐμπόδια τῆς θεώσεως λόγῳ τῆς χαώδους ὀντολογικῆς ἀποστάσεως ἀκτίστου Θεοῦ καί κτιστοῦ ἀνθρώπου.
Ἡ Ἁγία Τριάς ὁ Θεός κατεσκεύσε τόν ἄνθρωπο ἐξ ἀρχῆς δεκτικό τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν, καί αὐτό χάρις στή θεϊκή Παντοδυναμία, ὅπως ἐπιχειρηματολογεῖ ὁ Μέγας Βασίλειος: «Εἶναι διαπίστωση ἀνάξια γιά τόν Θεό, τό νά ἐγκαταλείψει τήν κτίση γυμνή καί τρόπον τινά ἔρημη τοῦ ἑαυτοῦ Του. Ἀλλά οὔτε ἡ κτίση εἶναι τόσο ἄθλια, οὔτε ὁ Θεός τόσο ἀδύνατος, ὥστε νά μή μεταδώσει στά δημιουργήματα τήν ἁγία μετάδοση»[55].Λοιπόν, τό καθ΄ ὁμοίωσιν τοῦ ἀνθρώπου, ἔγκειται στό ὅτι δύναται ὁ ἄνθρωπος νά καταστῇ ὅμοιος τῷ Θεῷ, διότι Αὐτός «μᾶς ἔκανε δυνάμει ἱκανούς πρός ὁμοίωση μέ τόν Θεό [...] ἔχοντας δώσει δύναμη γιά τήν πρός τόν Θεό ὁμοίωση [...] Βιάσου νά γίνεις ὅμοιος μέ τόν Θεό, ἐνδύσου τόν Χριστό»[56]. Προϋπόθεση, προτέρα φυσική καταβολή τῆς δυνατότητος, γιά τήν ὁμοίωση αὐτή εἶναι τό ὅτι ἔχουμε ἐκ φύσεως τό κατ΄ εἰκόνα, δηλαδή τό «νοερόν καί αὐτεξούσιον», καθώς καί ὁ Θεός εἶναι Νοῦς, εἶναι δέ ἐλεύθερος, αὐτοκρατής καί αὐτοδέσποτος[57]. Ὁ προπάτωρ Ἀδάμ ἔχων τό δῶρον τοῦ κατ’ εἰκόνα καί τή δυνατότητα τοῦ καθ’ ὁμοίωσιν, εἶχε τόν Θεόν ἔνοικον ἐντός του (βεβαίως τήν ἄκτιστη ἐνέργειά Του) καί ἀπέλαυε τή θεωρία τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ, θεούμενος μέ μετοχή τῆς θείας ἐλλάμψεως[58], κατά τούς Ἁγίους Πατέρες. Βεβαίως, ἡ ἐνοικοῦσα χάρις ἀπεχώρησε μετά τήν πτώση καί ὁ ἄνθρωπος ὑπέστη τόν θάνατον, ὡς γνωστόν, ψυχῆς καί σώματος.
Ἡ ἐν Χριστῷ ἀνάκληση τοῦ ἀνθρώπου στή ζωή τῆς χάριτος, τῆς ἀκτίστου ἐν τῇ Παναγίᾳ Τριάδι ζωῆς, κατωρθώθη διά τῆς Οἰκονομίας τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου· καί γιά νά μή μακρηγοροῦμε στά ἐπί μέρους, ἀκριβῶς ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη φύση ἐν Χριστῷ ἔγινε ἀπαρχή ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος στή ζωή αὐτή, διά τοῦτο καί ἐμεῖς συμμετέχοντας μυστηριωδῶς στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καθιστάμεθα μέτοχοι τῆς ἀκτίστου αὐτῆς ζωῆς· κατά τόν Μέγα Ἀθανάσιο «ἐνῷ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι χάνονταν ἐξ αἰτίας τῆς παραβάσεως τοῦ Ἀδάμ, πρώτη ἀπό τούς ἄλλους σώθηκε καί ἐλευθερώθηκε ἡ ἀνθρώπινη φύση Ἐκείνου [τοῦ Χριστοῦ], ἐπειδή ἔγινε σῶμα τοῦ ἰδίου τοῦ Λόγου, καί λοιπόν ἐμεῖς, ἐπειδή εἴμαστε σύσσωμοι, σωζόμαστε χάρις σέ ἐκεῖνο»[59]. Μέ ἄλλα λόγια, κατά τόν Καθηγητή τῆς Δογματικῆς Δημήτριο Τσελεγγίδη, «μέ τήν ὑποστατική ἕνωση τῆς θείας καί τῆς ἀνθρώπινης φύσεως στό Χριστό δόθηκε ἡ ὀντολογική δυνατότητα γιά συνεχή μετοχή τῆς θείας χάρης ἀπό τόν ἄνθρωπο πού ἐντάσσεται καί παραμένει στό μυστηριακό σῶμα τοῦ Χριστοῦ [...] Ἡ σχέση πού ὑπάρχει ἀνάμεσα στή θεότητα καί τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ τό πρότυπο τῆς χαρισματικῆς σχέσεως τῆς θείας χάρης μέ τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ κάθε πιστοῦ»[60]. Γι’ αὐτό ἀκριβῶς, ἐπειδή ἡ μεθεκτή ἀπό ἐμᾶς ἄκτιστη θεία χάρη ἦταν «ἀποκειμένη» στόν Χριστό, γι΄ αὐτό καί μᾶς ἐδόθη, ὅπως λέγει ἡ Ἁγία Γραφή, «κατ΄ ἰδίαν πρόθεσιν καί χάριν [τοῦ Θεοῦ] ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ πρό χρόνων αἰωνίων» [61], διότι μόνον Αὐτός ὑπῆρχε πρό χρόνων αἰωνίων ὡς ταμίας τῶν ἀκτίστων «λόγων τῶν ὄντων».
Ἡ «ἐπιστροφή» λοιπόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν ἀνθρωπότητα, χάρις στήν Οἰκονομία τοῦ Θεανθρώπου συνιστᾷ κατ’ ἀρχήν ἀποκατάσταση στήν προπτωτική κατάσταση· ὅπως στήν ἀρχή ὁ ἄνθρωπος ἦταν μέτοχος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄν καί δέν εἶχε στερεωθεῖ στήν ἀρετή, ἔτσι καί τώρα ὁ Θεάνθρωπος ἐπαναφέρει τή χάρη τοῦ Παρακλήτου στήν ἀνθρωπότητα ὡς μόνιμη ἔνοικο στό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας[62] :«Καινουργής πάλι δημιουργία, μεταλαμβάνοντας ἀπό τό Πνεῦμα, ἀπό τό ὁποῖο στερημένη εἶχε παλαιωθεῖ [...] Ἄν λοιπόν στήν ἀρχή τά πάντα ἔχουν δημιουργηθεῖ ἐν Πνεύματι, ἔτσι καί ἀνακαινίζονται πάλιν ἐν Πνεύματι· μία καί ἡ αὐτή φανερώνεται προφανῶς ὅτι εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, μέσῳ τοῦ Υἱοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι»[63]. Εἶναι προφανές, ὅτι τό Ἅγιον Πνεῦμα ὡς Θεός Παντοδύναμος δέν στερεῖται τῆς ἱκανότητος νά καταστήσει μετόχους Του τούς ἀνθρώπους, ὅπως μάλιστα καί ἐποπτικούς τῆς θείας δόξης· μέ τό ἴδιο αὐτό φρόνημα γράφοντας καί ὁ ἅγιος Παλαμᾶς ἐπισημαίνει:«Ἀποβάλλουμε ὅσους λέγουν, ὅτι ἐκεῖνοι πού βλέπουν ἐν Πνεύματι δέν μποροῦν μέ τή δύναμη τοῦ θείου Πνεύματος νά δοῦν κάτι ἄκτιστο· διότι ὑβρίζουν τήν ἴδια τή δύναμη τοῦ θείου Πνεύματος»[64].
Ἄν ὅμως ἡ ὀντολογική διαφορά ἀκτίστου (θείου) καί κτιστοῦ (δημιουργήματος) καθιστᾷ ἀδύνατη τή χαρίτωση τοῦ ἀνθρώπου μέ ἄκτιστη ἐνέργεια, ἐνῷ (δῆθεν) μόνον ἡ κτιστή χάρη εἶναι μεθεκτή, τότε πῶς ἐξηγεῖται ἐξ ἀρχῆς ἡ δημιουργία κτιστῆς χάριτος ἀπό τήν ἄκτιστη ἐνέργεια; Ἐκεῖ δέν ὑπάρχει πρόβλημα ὀντολογικῆς διαφορᾶς κτιστοῦ-ἀκτίστου; (διότι ἡ θεία οὐσία δέ δημιουργεῖ ἀπ΄ εὐθείας κτίσματα, καθότι δέν τρέπεται, δέν ἀλλοιώνεται). Πῶς ἐξηγεῖται περαιτέρω ἡ διατήρηση τῆς εὐρυθμίας τοῦ σύμπαντος διά τῆς συνεκτικῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ, καθώς παραδέχεται ἡ Ἐκκλησία, ὅτι «ἁγίῳ Πνεύματι περικρατεῖται πάντα τά ὁρατά τε σύν τοῖς ἀοράτοις»[65] ; Ἤ εἶναι καί αὐτό τό Πνεῦμα, ὡς συνεκτική δύναμη ... κτίσμα;
7. Ὁ ἄνθρωπος δέν στερεῖται ὀργάνου προσκτήσεως ἀκτίστων ἐνεργειῶν· ἔχει τόν πάντιμον νοῦ
Ἡ Ἐπιστολή τοῦ Ἀρχιμανδρίτου βασίζει τήν ἀδυναμία προσλήψεως ἀκτίστου χάριτος ἀπό τόν ἄνθρωπο, στήν ἔλλειψη καταλλήλου ὀργάνου ὑποδοχῆς τῆς ἀκτίστου χάριτος:«Ὁ ἄνθρωπος πῶς θά μετέχει τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, μέ ποιό γνωστικό ὄργανο, μέ ποιό μέρος τῆς ὑπάρξεώς του; Ἔχει ὁ ἄνθρωπος πάνω του, στήν ὕπαρξή του κάτι ἄκτιστο, ὥστε μέ αὐτό σάν ὄργανο νά διεισδύσει στόν Ἄκτιστο χῶρο;» [66]. Ἀντιθέτως, σύμφωνα καί μέ τή διδασκαλία τοῦ Μ. Βασιλείου, ὅπως αὐτή ἐκτίθεται στήν Ἐπιστολή 233 «δέκτης τῆς ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ εἰς τόν κόσμον εἶναι ὁ ἀνθρώπινος νοῦς», ὁ ὁποῖος «συνιστῶν τό “κατ΄ εἰκόνα” τοῦ Θεοῦ εἰς τόν ἄνθρωπον, ἐδόθη εἰς αὐτόν πρός γνῶσιν τῆς ἀληθείας καί κυρίως πρός γνῶσιν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ “αὐτοαλήθεια”»[67]. Τό γεγονός ὅτι ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ «δέν δύναται νά εἶναι πλήρης, δέν σημαίνει ὅτι ὁ νοῦς εἶναι τελείως ἀνίκανος, διά νά γνωρίσῃ τόν Θεόν. Ἡ γνῶσις τοῦ Θεοῦ, ἔστω καί μερική, μόνον διά μέσου τοῦ νοῦ δύναται νά ἐπιτευχθῇ».Ἀπαιτεῖται, βεβαίως, ἡ καθαρότητα τοῦ νοός ἀπό κάθε πνευματικό ρύπο[68] . Σύμφωνα μέ τούς λόγους τοῦ ἁγίου πατρός: «Ὁ νοῦς ὅμως ὁ ὁποῖος ὅμως ἔχει μειχθεῖ μέ τή θεότητα τοῦ Πνεύματος, αὐτός ἤδη εἶναι ἱκανός γιά ἐποπτεία τῶν μεγάλων θεαμάτων, καί βλέπει τά θεϊκά κάλλη, ἀλλά τόσο, ὅσον ἐπιτρέπει ἡ χάρις καί ἀνέχεται ἡ κατασκευή του»[69].
Ἡ θεία ἀποκάλυψη ἐντοπίζοντας τή σημασία τοῦ ἡγεμόνος νοῦ γιά τή σύνολη πνευματική ἐργασία τοῦ ἀνθρώπου καί τόν ἁγιασμό του, ἐπαίνεσε τόν νοῦ τῆς ἁγίας Παρθενομάρτυρος Ἀγάθης, καθώς μαρτυρεῖται στόν βίο της (5 Φεβρουαρίου), μέ τή θεόσδοτη φράση «Νοῦς ὅσιος αὐτοπροαίρετος, τιμή ἐκ Θεοῦ καί πατρίδος λύτρωσις».Ὅπως εἴδαμε, τό ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι νοερός τόν καθιστᾷ κτίσμα «κατ΄ εἰκόνα Θεοῦ», ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ ὑπεροχικώτατος Νοῦς.
Πλήν τοῦ νοός, ὡς ὀφθαλμοῦ τῆς ψυχῆς, ἡ ὅλη ψυχοσωματική κατασκευή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὀντολογία του, καθιστᾷ δυνατή τή μετοχή του στήν ἄκτιστη θεία Χάρη, τίς θεῖες δυνάμεις. Μέ βάση τή διδασκαλία τοῦ ἁγίου Μαξίμου καί τῶν ἄλλων Πατέρων«στήν ὀντολογική τους βάση, οἱ ἀρετές εἶναι θεῖες ἰδιότητες, οἱ ὁποῖες ὑπάρχουν “ἐξ ἀϊδίου ἐν τῷ Θεῷ”, λαμβάνουν δέ “τήν ἀρχήν παρά Θεοῦ τῇ ἡμετέρᾳ ψυχῇ κατά χάριν”». Ὀρθῶς ἄρα ἐπισημαίνεται, ὅτι «ὅλα τά ἀγαθά νοήματα τῆς ψυχῆς (ἀγάπη, εἰρήνη, δικαιοσύνη) στήν προπτωτική καθαρότητά τους, μποροῦν νά θεωρηθοῦν ὡς κτιστές εἰκόνες τῶν ἄκτιστων λόγων καί τρόπων τῶν θείων ἀρετῶν, νοήματα στά ὁποῖα ἐποχούμενες οἱ ἀρετές [ἄκτιστες καί θεῖες, σ.ἡμ.] ὁδηγοῦν τό ἅρμα τῆς ψυχῆς πρός τήν τελείωσή της» [70]. Εἶναι συνεπῶς ἐπιτρεπτόν νά ὁμιλοῦμε περί ἀκτίστου ὀντολογικοῦ θεμελίου τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν λειτουργιῶν του, τό ὁποῖο προβάλλει ἡ πνευματική γνωσιολογία τῶν Πατέρων μέ τούς «προαιωνίους λόγους»[71], τά ἄκτιστα προαιώνια ἐπί μέρους ἀγαπητικά θελήματα, τούς προορισμούς, τοῦ Θεοῦ γιά τά ὄντα, πού εἶναι μυστικῶς κεκρυμμένοι μέσα σέ αὐτά, στά κτίσματα, καί βεβαίως καί μέσα στήν ἀνθρώπινη διφυᾶ φύση.
8. Τό Θαβώριον Φῶς δέν εἶναι κτιστό.
Ἡ θέση τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτου πρός τόν «Ἐφημέριο», ὅτι τό Θαβώριον Φῶς εἶναι κτιστό καί γι΄ αὐτό ἔγινε ὁρατό - ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον, ὅν εἶδεν οὐδείς ἀνθρώπων, οὐδέ ἰδεῖν δύναται»[72] - δεικνύει μονομερῆ γνώση τῆς Ἁγίας Γραφῆς· τόσο ἡ παραπάνω ἁγιογραφική ρήση, ὅσον καί τό ὅτι «Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε»[73]συμπληρώνονται ἀπό ἀντίθετες διαπιστώσεις, ὅτι «ἐθεασάμεθα τήν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρά Πατρός», ὅτι «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» καί ὅτι «ὀψόμεθα αὐτόν καθώς ἐστι»[74]. Πῶς ἐπιλύεται ἡ φαινομενική αὐτή ἀντίφαση; Ἐπιλύεται, καθώς μᾶς ὑποδεικνύουν οἱ ἱεροί Κανόνες, μέ τή μόνη ἐπιτρεπτή ἑρμηνευτική μέθοδο τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν καταφυγή στίς ἑρμηνεῖες τῶν ἁγίων Πατέρων.
Ἄλλωστε, ἡ ἴδια ἡ Ἁγία Γραφή μᾶς ὑποδεικνύει πώς μόνον τῶν θεωθέντων, τῶν ἁγίων, ἡ ἑρμηνεία εἶναι ἡ κατάλληλη γιά τήν κατανόηση τῶν προφητειῶν[75] . Γράφει λοιπόν ὁ 19ος ἱ. Κανών τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου· «ἄν ἀνακινηθεῖ ἁγιογραφικό θέμα, νά μή τό ἑρμηνεύσουν διαφορετικά, παρά ὅπως οἱ φωστῆρες καί διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας παρέθεσαν διά τῶν συγγραμμάτων τους»[76].
Τί λέγουν λοιπόν οἱ Πατέρες σχετικῶς;
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός σέ μία φράση του περίφημη γιά τήν ὑπεράσπιση τῆς ἡσυχαστικῆς θεολογίας, διατυπώνει τόσο τό ἄκτιστο τοῦ θείου φωτός τῆς Μεταμορφώσεως ἐν Θαβώρ, ὅσο καί τήν ἄμεση σχέση του φωτός αὐτοῦ μέ τή θεία φύση, μακράν πάσης φυσικῆς ἀλλοιώσεως τοῦ Χριστοῦ ἤ προσλήψεως ἐξωτερικοῦ (δηλονότι κτιστοῦ, δημιουργημένου) φωτός· ὁ Χριστός«μεταμορφώνεται λοιπόν, ὄχι μέ τό νά προσλάβει αὐτό τό ὁποῖο δέν ἦταν, οὔτε μέ τό νά μεταβληθεῖ σέ αὐτό πού δέν ἦταν, ἀλλά μέ τό νά φανερώσει στούς δικούς Του μαθητές αὐτό τό ὁποῖο ἦταν, διανοίγοντας τά μάτια τους καί κάνοντάς τους νά βλέπουν, ἀπό τήν [προηγούμενη] κατάστασή τους τῆς τυφλότητος [...]. Μένοντας ὁ ἴδιος στήν ἴδια κατάσταση, ἔγινε ὁρατός στούς μαθητές τώρα διαφορετικά ἀπ΄ ὅ, τι φαινόταν πρίν [...] Καί ἔλαμψε τό πρόσωπό Του ὅπως ὁ ἥλιος, Αὐτοῦ ὁ Ὁποῖος φωταγώγησε τόν ἥλιο μέ τήν πολλή ἐξουσία Του [...] “Διότι αὐτός εἶναι τό Φῶς τό ἀληθινό”, τό ὁποῖο γεννᾶται ἀπό τό ἀληθινό καί ἄυλο Φῶς [...] ἀλλά εἶναι ἀδύνατον νά εἰκονισθεῖ στήν κτίση τό ἄκτιστο χωρίς ἀπώλεια»[77]. Συνεπῶς, ἡ λεκτική εἰκόνα «σάν τόν ἥλιο» ἀδυνατεῖ νά παραστήσει τή λαμπρότητα τοῦ ἀκτίστου φωτός τῆς θείας φύσεως, δηλαδή «αὐτό τό ὁποῖο ὁ Χριστός ἦταν», διότι τό Φῶς αὐτό πάντοτε εὑρίσκεται στόν Χριστό - ἄρα δέν εἶναι κτίσμα, δηλ. δέν τό ἀπέκτησε ὁ Χριστός δημιουργώντας το «ἐξ οὐκ ὄντων»[78].
Τό ὅτι αὐτή ἡ ἔλλαμψη, ἄκτιστη κατά τόν Δαμασκηνό, εἶναι ἡ μεθεκτή ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, μαρτυρεῖται ἀπό τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή πολύ ἐνωρίτερα: «κοινή εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί τῶν τεθεωμένων»[79], ἡ ὁποία βεβαίως ταυτίζεται μέ τό Θαβώριον Φῶς καί μέ τή δόξα τοῦ Θεοῦ καί τῶν δικαίων[80]! Ποῦ τό κτιστό (δημιουργημένο) φῶς, ἐδῶ, κατά τόν Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτη; Αὐτό εἶναι τό ὁποῖο ὁ ἅγιος Μάξιμος ἀλλοῦ ὀνομάζει ἀπεριφράστως «ἀγένητη καί ἐνυπόστατη ἔλλαμψη πού φανερώνεται μέσα στούς ἀξίους», δηλαδή φῶς ἄκτιστον, ἀφοῦ «δέν ἔχει γένεση» δηλ. κτίση, δημιουργία[81]. Καί πρό τοῦ Μαξίμου ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἔγραφε ὅτι ὡς πρός τή θεοποιό χάρη ὁ Θεός καί μετέχεται καί βλέπεται ἀπό τούς ἀξίους, ἀλλά κατά τήν οὐσία εἶναι ἀμέθεκτος[82]. Τό ὅτι βλέπεται, («ὁρᾶται»), ὡς φῶς, δέν μπορεῖ νά ἀμφιβάλλει κανείς ὅτι ἀποτελεῖ κοινή ἐμπειρία τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀπό τή λάμψη τοῦ προσώπου τοῦ Μωϋσέως ἐν Σινᾶ, μέχρι τό φωτεινό ὅραμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στό δρόμο πρός τή Δαμασκό καί τή δόξα τῆς Β΄ Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία θά εἶναι ἡ αἰωνιότητα τῶν σῳζομένων, διότι «ὁ αἰών ἡμῶν εἰς φωτισμόν τοῦ Προσώπου Σου»[83] !
Ἡ ἴδια ἡ ἐκκλησιαστική ὑμνογραφία τῆς Μεταμορφώσεως, συμφωνεῖ στή διαπίστωση τῆς θειότητος, τῆς ἰδιότητος ὡς ἀκτίστου, τοῦ φωτός τῆς ἐν Θαβώρ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Μελῳδός ὑμνολογεῖ: «Τήν ἀμαυρωθεῖσαν ἐν Ἀδάμ φύσιν μεταμορφωθείς ἀπαστράψαι πάλιν πεποίηκας, μεταστοιχειώσας αὐτήν εἰς τήν σήν τῆς Θεότητος δόξαν τε καί λαμπρότητα», ἐνῷ καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός σέ δικό του τροπάριο περιλαμβάνει τά ἑξῆς: «Δεῦτε μοι πείθεσθε λαοί, ἀναβάντες εἰς τό ὄρος τό ἅγιον [...] ἐποπτεύσωμεν νοΐ θεότητα ἄϋλον, Πατρός καί Πνεύματος, ἐν Υἱῷ Μονογενεῖ ἀπαστράπτουσαν»[84].
Βάσει αὐτῶν καί πολύ περισσοτέρων ἄλλων στοιχείων, ὁ Ἁγιορειτικός Τόμος, πού ἀποτελεῖ συνοδικόν μνημεῖον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καταδικάζει ἐκείνους πού ὀνομάζουν τό Θαβώριον Φῶς «φάσμα καί σύμβολον τέτοιου εἴδους, ὥστε νά δημιουργεῖται καί νά ἐξαφανίζεται»(γινόμενον καί ἀπογινόμενον κτίσμα), ἐνῷ μάλιστα ὅλοι οἱ ἅγιοι ἐπιβεβαιώνουν ὅτι εἶναι«ἄρρητο, ἄκτιστο, ἀΐδιο, ἄχρονο, ἄπλετο, ἄπειρο, ἀπεριόριστο, ἀθέατο [κατά τή φύση του - ὄχι κατά συγκατάβαση] στούς ἀγγέλους καί τούς ἀνθρώπους, ἀρχέτυπο καί ἀναλλοίωτο κάλλος, δόξα Θεοῦ, δόξα Χριστοῦ, δόξα Πνεύματος, ἀκτίνα θεότητος καί τά παρόμοια»[85]. Αὐτά ὅλα εἰσήχθησαν καί στό Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἀποτελοῦν δόγμα τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας, τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς. Τό συνοδικόν ἐπιρρίπτει τό «ἀνάθεμα» (τόν χωρισμό ἀπό τό ἐκκλησιαστικό σῶμα) σέ ὅσους «φρονοῦν καί λέγουν ὅτι τό φῶς πού ἔλαμψε ἀπό τόν Κύριο κατά τή θεία Του μεταμόρφωση ἄλλοτε ὅτι εἶναι ἴνδαλμα καί κτίσμα καί φάσμα πού φανερώθηκε γιά λίγο καί διαλύθηκε ἀμέσως [...] ἀλλά δέν ὁμολογοῦν, σύμφωνα μέ τίς θεόπνευστες θεολογίες τῶν Ἁγίων καί τό εὐσεβές φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι οὔτε κτίσμα εἶναι ἐκεῖνο τό θειότατον φῶς, οὔτε οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀλλ΄ ἄκτιστη καί φυσική χάρη καί ἔλλαμψη καί ἐνέργεια, ἡ ὁποία πάντοτε προχέεται ἀπό τήν ἴδια τή θεία οὐσία χωρίς νά χωρίζεται ἀπό αὐτήν»[86].
Ἐπίλογος
Στο σημεῖο αὐτό περατώνουμε τή μικρή αὐτή μελέτη ὡς ἀπάντηση καί κατάρριψη προβληματισμοῦ ὁ ὁποῖος δέν θά ἔπρεπε κἄν νά ὑφίσταται γιά θεόσδοτα δόγματα, ὅπως θά ἦταν ἐπικίνδυνος ὁποιοσδήποτε προβληματισμός τῶν ἰατρῶν γιά τά ἤδη ἀποδεδειγμένως ἀποτελεσματικά ἐπιτεύγματα τῆς ἐπιστήμης τους. Ἐλευθερία φρονήματος ἐπιτρέπεται ἐκεῖ πού δέν παραβλάπτεται ἡ σωτηρία ἡμῶν καί τοῦ πλησίον, εἶναι ἐπιτρεπτή μόνον σέ ὅσα εἶναι ἐκκλησιαστικῶς ἀμφιβαλλόμενα ἤ θεολογούμενα (“in necessariis unitas, in dubiis libertas”). Δέν συμπεριλαμβάνεται ὅμως σέ αὐτά τό ἤδη ὁριστικῶς καί ἐπ΄ Ἐκκλησίαις ἐπιλυθέν θέμα τῆς διακρίσεως οὐσίας καί ἐνεργείας ἐν τῷ Θεῷ, τῆς μεθέξεως τῶν θείων ἐνεργειῶν καί τοῦ ἀκτίστου Θαβωρίου Φωτός· ἡ ἀνακίνησή του, μόνον ψυχική ἀπώλεια μπορεῖ νά προκαλέσει, πέραν τῆς κτισματολατρείας καί τοῦ πελαγιανισμοῦ-νεστοριανισμοῦ, ἔστω καί ὡς ἀμφισβήτηση τῆς ἑνιαίας ἐκκλησιαστικῆς Πίστεως. «Οἱ ἀναθεματισμοί τῆς συνόδου τοῦ 1351 εἰσήχθησαν, ὡς γνωστόν, εἰς τό τυπικόν τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐν τῷ Τριωδίῳ. Οἱ ὀρθόδοξοι θεολόγοι ὀφείλουν ἀπαραιτήτως ὅπως δέχωνται αὐτούς»[87].
Μοναχός Σεραφείμ
Ἱερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου
[1] . Ἐπιστολή τῆς ἐν Σαρδικῇ συναχθείσης Συνόδου ἡ ὁποία περιέχεται στό Μ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Ἀπολογητικός κατά Ἀρειανῶν 40, PG 25, 317Β (ΕΠΕ 8, 136).
[2] . Βλ. τήν σχετική περίφημη ἐργασία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος κ. Ἱερεμίου, «Περί τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς ἐν Κπόλει ἐν ἔτει 1351 μ.Χ. συγκληθείσης Συνόδου ὡς Ἐνάτης Οἰκουμενικῆς», ἐν Θεοδρομία ΙΣΤ΄ 3 (Ἰούλιος–Σεπτέμβριος 2014) 428-439.
[3] . Αρχιμ. ΧΡΙΣΤΟΔ. ΤΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Ἐπιστολή στό Ἐφημέριος 8 (Σεπτέμβριος 2014) 28ἑ. http://www.ecclesia.gr/greek/press/efimerios/efimerios_2014_septembrios.pdf
[4] . Α΄Τιμ. 6, 16
[5] . J. WÖRLE, Die Lehre des hl. Thomas von Aquin vom Wachstum des übernatürlichen Gnadenlebens, Linz 1931, σελ. 1· «Der Mensch ist darum nicht mehr bloß Diener und Knecht Gottes, er ist Freund und Kind Gottes geworden. Es flutet in ihm ein Leben, das für ihn vollständig übernatürlich und nur Gott allein natürlich ist. Freilich besteht zwischen dem göttlichen Leben in Gott selbst und dem in der begnadeten Seele ein großer Unterschied. Was in Gott substantiell ist, besitzt die Seele nur akzidentell; die göttliche Natur ist ihr als geschaffene Verähnlichung und Teilnahme mitgeteilt und kann darum von keinem auch noch so begnadeten Geschöpfe formell auf unendliche Weise in Besitz genommen werden». Ὁ Καθηγητής Joseph Wörle παραπέμπει σχετικῶς στή Summa τοῦ Ἀκινάτου, 1 ΙΙ ἐρ. 110 a 2 & 2 «Patet igitur quod quamlibet Dei dilectionem sequitur aliquod bonum in creatura causatum quandoque, non tamen dilectioni aeternae coaeternum» («Εἶναι, λοιπόν, σαφές ὅτι κάθε ἀγάπη ἀπό μέρους τοῦ Θεοῦ ἀκολουθεῖται σέ κάποιο χρόνο ἀπό ἕνα ἀγαθό προκληθέν μέσα στό κτίσμα, πού δέν εἶναι ὅμως συναιώνιο μέ τήν αἰώνια ἀγάπη»).
[6] . J. HONTHEIM, «Heaven» ἐν The Catholic Encyclopedia, τόμ. 7, The Encyclopedia Press Inc., New York 1913, σελ. 172· «The beatific vision is obviously a created act inherent in the soul, and not, as a few of the older theologians thought, the uncreated act of God’s own intellect communicated to the soul. For, as seeing and knowing are immanent vital actions, the soul can see or know God by its own activity only, and not through any activity exerted by some other intellect».
[7] . Ἁγιορειτικός Τόμος 2, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 571( ΕΠΕ 3, 502).
[8] . JEAN -CLAUDE LARCHET, «Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ πατερική παράδοση», ἐν Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στήν ἱστορία καί τό παρόν, ἐποπτείᾳ Γ. Ἰ. Μαντζαρίδη, ἐκδ. Ἱ.Μ.Μ. Βατοπεδίου, Ἅγιον Ὄρος 2000, σελ. 342· «Θά ἤθελα μόνο νά ὑπογραμμίσω ἐδῶ ὅτι ὁ ἄκτιστος χαρακτήρας τῆς Χἀριτος βεβαιώνεται σαφῶς στό ἔργο τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ (τό κυριότερο κείμενο τοῦ Μαξίμου μνημονεύεται ἐξ ἄλλου συχνά ἀπό τόν Παλαμᾶ), ἐνῷ ἀντιθέτως δέν ὑπάρχει κανείς Ἕλληνας Πατήρ ὁ ὁποῖος νά βεβαιώνει τόν κτιστό χαρακτήρα τῆς Χάριτος».
[9] . Πρός Σεραπίωνα Θμούεως Ἐπίσκοπον 24, PG 26, 585B.C· «Νῦν δέ, ὅτε λεγόμεθα μέτοχοι Χριστοῦ καί μέτοχοι Θεοῦ, δείκνυται τό ἐν ἡμῖν χρίσμα καί ἡ σφραγίς μή οὖσα τῆς τῶν γενητῶν φύσεως, ἀλλά τῆς τοῦ Υἱοῦ, διά τοῦ ἐν αὐτῷ Πνεύματος συνάπτοντος ἡμᾶς τῷ Πατρί».
[10] . Κατ’ Εὐνομίου Λόγος ε΄ (Περί τοῦ Πνεύματος 2), PG 29, 772D· «Τοῦτο τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἐξέχεεν ἐφ’ ἡμᾶς πλουσίως ὁ Θεός διά Ἰησοῦ Χριστοῦ· ἐξέχεεν, οὐκ ἔκτισεν· ἐχαρίσατο, οὐκ ἐποίησεν· ἔδωκεν, οὐκ ἐδημιούργησεν».
[11] . Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πρός τόν ἐν ἁγίοις Ἀμφιλόχιον Ἐπίσκοπον Ἰκονίου 24 (57), PG 32, 173A.B· «Ἐν ἡμῖν, φησί, τό Πνεῦμα ὡς δῶρόν ἐστι παρά τοῦ Θεοῦ. Οὑ δήπου δέ τό δῶρον ταῖς ἴσαις τιμαῖς τῷ δεδωκότι σεμνύνεται. Δῶρον μέν οὖν Θεοῦ τό Πνεῦμα, ἀλλά δῶρον ζωῆς [...] Καί δῶρον δυνάμεως [...] Ὥστε πῶς οἱ τά ταῦτα λέγοντες οὐχί τήν ἰουδαϊκήν ἀγνωμοσύνην παρεληλύθασι, τήν ὑπερβολήν τῆς χρηστότητος ἐφόσιον εἰς βλασφημίαν λαμβάνοντες;».
[12] . ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Ἔκθεσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως 1, (13) 13 PG 94, 858Β· «Τό πνεῦμα νοεῖται πολλαχῶς· τό ἅγιον Πνεῦμα· λέγονται δέ καί αἱ δυνάμεις τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου πνεύματα». Ο Αυτοσ, Τεμάχια διάφορα, PG 95, 233C.D: «Ἐπειδή πολλαχῶς τό πνεῦμα νοεῖται, λεκτέον τά σημαινόμενα. Πνεῦμα τοίνυν εἴρηται τό ἅγιον Πνεῦμα [...] αἱ γάρ ἐνέργειαι τοῦ Πνεύματος, πνεύματα οἶμαι φίλον τῷ Ἠσαΐᾳ καλεῖν».
[13] . Βλ. σχετικῶς ΒΛΑΔ. ΛΟΣΚΙ, Ἡ θέα τοῦ Θεοῦ, Βιβλιοθήκη Ὀρθοδόξου Μαρτυρίας, μετφρ, Ἀρχιμ. Μελετίου Καλαμαρᾶ, ἐκδ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1973, σελ.26-31 καί τήν γενικότερη συνάφεια.
[14] . Εἰς τό κατά Ἰωάννην, 30, 2, PG 59, 174· «... πάντες ἡμεῖς μέτρῳ τήν τοῦ Πνεύματος ἐνέργειαν ἐλάβομεν· Πνεῦμα γάρ ἐνταῦθα τήν ἐνέργειαν λέγει· αὕτη γάρ ἐστιν ἡ μεριζομένη· οὗτος δέ ἀμέτρητον ἔχει καί ὁλόκληρον πᾶσαν τήν ἐνέργειαν. Εἰ δέ ἡ ἐνέργεια αὐτοῦ ἀμέτρητος, πολλῷ μᾶλλον ἡ οὐσία». Πρόκειται περί τῆς ἑρμηνείας τοῦ ἐδαφίου Ἰω. 3,34: «οὐ γάρ ἐκ μέτρου δίδωσιν ὁ Θεός τό Πνεῦμα».
[15] . Περί θείων ὀνομάτων 5, 1 PG 3, 816C· «Ἡ δέ τοῦ ὄντος [θεωνυμία] εἰς πάντα τά ὄντα ἐκτείνεται, καί ὑπέρ τά ὄντα ἐστίν. Ἡ δέ τῆς ζωῆς εἰς πάντα τά ζῶντα ἐκτείνεται, καί ὑπέρ τά ζῶντά ἐστίν. Ἡ δέ τῆς σοφίας, εἰς πάντα τά νοερά καί λογικά, καί αἰσθητικά ἐκτείνεται καί ὑπέρ πάντα ταῦτά ἐστι». Ἐδῶ ἐπισημαίνεται ἀπό τό κείμενο (αὐτόθι), ὅτι δέν πρόκειται περί τῆς θείας οὐσίας, ἀλλά τῆς θείας ἐνεργείας «τῷ λόγῳ σκοπός οὐ τήν ὑπερούσιον οὐσίαν, ᾗ ὑπερούσιος, ἐκφαίνειν [...] ἀλλά τήν οὐσιοποιόν εἰς τά ὄντα πάντα τῆς θεαρχικῆς οὐσιαρχίας πρόοδον ὑμνῆσαι».
[16] . Διάλεξις Θεοφάνους πρός Θεότιμον 24, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 250 (ΕΠΕ 3, 424): «Ὁρᾷς τάς μετοχάς ταύτας ὑπέρ τά ὄντα οὔσας;».
[17] . Λόγος 50, 1, 7 Makarios /Symeon Reden und Briefe, ὑπό H. Berthold, τόμ. 2, Akademie – Verlag – Berlin 1973, σελ. 124· «Διό εὐδόκησεν ὁ ἀγαθός καί φιλάνθρωπος Θεός τῇ πολλῇ αὐτοῦ χρηστότητι πλοῦτον ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τόν πνευματικόν {ἡμῖν} χαρίσασθαι, τουτέστι τό τοῦ Χριστοῦ Πνεῦμα μή ὄν ἐκ τῆς ἡμετέρας φύσεως - ἡμεῖς μέν γάρ ἐσμεν κτίσμα, αὐτό δέ ἄκτιστόν ἐστι - ἵνα <αὐτό> τῇ ἰδίᾳ <ἐπιστήμῃ> καί τέχνῃ ἐργασάμενον καί γεωργῆσαν τῶν πιστῶν τάς καρδίας εὐτρεπίσῃ τάς ὅλῳ θελήματι ἑαυτάς ἐπιδούσας τῷ πνευματικῷ γεωργῷ» κ.λπ.
[18] . Περί διαφόρων ἀποριῶν (Θεωρία εἰς τόν Μελχισεδέκ) PG 91, 1141A· «Ἀπάτωρ οὖν καί ἀμήτωρ καί ἀγενεαλόγητος, μήτε ἀρχήν ἡμερῶν, μήτε τέλος ζωῆς ἔχων, ἀναγέγραπται ὁ μέγας Μελχισεδέκ, ὡς ὁ ἀληθής τῶν θεοφόρων ἀνδρῶν τά περί αὐτοῦ διεσάφησε λόγος, οὐ διά τήν φύσιν τήν κτιστήν καί ἐξ οὐκ ὄντων, καθ΄ ἥν τοῦ εἶναι ἤρξατό τε καί ἔληξεν, ἀλλά διά τήν χάριν τήν θείαν καί ἄκτιστον καί ἀεί οὖσαν ὑπέρ πᾶσαν φύσιν καί πάντα χρόνον ἐκ τοῦ ἀεί ὄντος Θεοῦ, καθ΄ ἥν δι΄ ὅλου μόνην ὅλος γνωμικῶς γεννηθείς ἐπιγινώσκεται».
[19] . Πρός Μαρῖνον τόν ὁσιώτατον Πρεσβύτερον PG 91, 33A.B· «ἔφην μίαν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἁγίων, τήν πάντων ἐκθεωτικήν τῶν ἁγίων, τῆς ἐλπιζομένης μακαριότητος· τοῦ μέν Θεοῦ κατ’ οὐσίαν ὑπάρχουσαν, τῶν δέ ἁγίων κατά χάριν γεγενημένην», καί ἐπίσης Περί διαφόρων ἀποριῶν PG 91, 1253D· «Ἑτοίμους ὁ λόγος δι΄ ἐλπίδος καθίστησι τῇ παραδοχῇ τῆς τῶν ἀληθῶν ἀρχετυπίας ψυχωθῆναι καί γενέσθαι ζώσας εἰκόνας Χριστοῦ, καί ταὐτόν αὐτῷ μᾶλλον κατά τήν χάριν ἤ ἀφομοίωμα».
[20] . Ἔκθεσις δυσσεβημάτων 21, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 583 (ΕΠΕ 3, 522):«Ἀποβαλλόμεθα τούς λέγοντας τήν ἐπί τούς ἁγίους ἐκχεομένην χάριν καί ἐνέργειαν τοῦ Πνεύματος κτιστήν, ὅτι μή οὐσία τοῦ Πνεύματός ἐστιν».
[21] . JEAN-CLAUDE LARCHET, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 336.338ἑ.
[22] . Γ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ, Οὐσία καί ἐνέργειαι τοῦ Θεοῦ κατά τόν Μέγαν Βασίλειον, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 193.
[23] . Πρωτοπρ. Γ. ΦΛΩΡΟΦΚΣΥ, «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ Πατερική Παράδοσις» ἐν Πανηγυρικός Τόμος ἑορτασμοῦ τῆς ἑξακοσιοστῆς ἐπετείου τοῦ θανάτου τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ Ἀρχιεσπικόπου Θεσσαλονίκης (1359-1959), ἐπιμελείᾳ Π.Κ. Χρήστου, Θεσσαλονίκη 1960, σελ. 248.
[24] . Περί θείας καί θεοποιοῦ μεθέξεως 3, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 139 (ΕΠΕ 3, 216): «Εἰ δέ ὥσπερ ἐν τοῖς κτίσμασι πᾶσιν οὕτω καί ἐν τοῖς ἁγίοις ἐστί, καί ὡς Θεός κατά τάς σοφάς ὑμῶν ἐπινοίας, καθάπερ ἐν τοῖς ἄλλοις τά κατάλληλα κτίζει , οὕτω κἀν τοῖς ἁγίοις τήν ἁγιότητα, τίς χρεία Χριστοῦ καί τῆς αὐτοῦ παρουσίας ; Τίς χρεία τοῦ κατ’ αὐτόν βαπτίσματος καί τῆς ἐξ αὐτοῦ προσγινομένης ἡμῖν ἐξουσίας τε καί δυνάμεως;».
[25] . Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ, Παλαμικά, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 175. 177: « Ἐάν τό Ἅγιον Πνεῦμα ἦτο κτίσμα, δέν θά κατελύετο μόνον τό τριαδικόν τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί ἡ δυνατότης θεώσεως τῶν πιστῶν. Ἡ διδασκαλία τῶν ἀντιησυχαστῶν καί τῶν Λατίνων περί σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου διά κτιστῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἐρχομένη εἰς ἀντίθεσιν πρός βασικήν πατερικήν ἀρχήν, κατά τήν ὁποίαν ἡ ἀνακαίνισις καί θέωσις τοῦ ἀνθρώπου δέν συντελεῖται διά κτιστῶν μέσων, συνεκέντρωσε τά βέλη τοῦ Παλαμᾶ [...] Ἡ διδασκαλία τούτων [Βαρλαάμ, Ἀκινδύνου, Γρηγορᾶ] ἔρχεται καί πάλιν εἰς ἀντίθεσιν πρός τήν ἐμπειρίαν τῆς θεώσεως, τήν ὁποίαν διατηρεῖ ἡ Ἐκκλησία. Ὁ τρόπος κατά τόν ὁποῖον προσβάλλεται ἠ ἐκκλησιαστική αὕτη ἐμπειρία εἰς τήν προκειμένην περίπτωσιν εἶναι νέος»· δηλαδή, ἀντί τῆς κτιστότητος τῆς ὑποστάσεως (προσώπου) τοῦ Πνεύματος, προβάλλεται ὑπό τῶν αἱρετικῶν ἡ κτιστότης τῆς φυσικῆς ἐνεργείας Του.
[26] . Λόγος 34 (Εἰς τούς Αἰγύπτου ἐπιδημήσαντας) 12, PG 36, 252B.C· «Τολμῶ τι φθέγξασθαι, ὦ Τριάς· καί συγγνώμη τῇ ἀπονοίᾳ· περί ψυχῆς γάρ ὁ κίνδυνος [...] Οὐ πείθομαι τῷ ὁμοτίμῳ σῴζεσθαι. Eἰ μή Θεός τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, θεωθήτω πρῶτον, καί οὕτω θεούτω με τόν ὁμότιμον».
[27] . Α΄ Κορ. 6, 19· «Ἤ οὐκ οἴδατε ὅτι τό σῶμα ὑμῶν ναός τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματός ἐστιν, οὗ ἔχετε ἀπό Θεοῦ, καί οὔκ ἐστε ἑαυτῶν;».
[28] . Α΄ Κορ. 3, 16· «Οὑκ οἴδατε ὅτι ναός Θεοῦ ἐστε καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν;».
[29] . Περί θείας καί θεοποιοῦ μεθέξεως 4, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 140 (ΕΠΕ 3, 218): «Οὑ δυσωπῇ, ἄνθρωπε, λέγοντα τόν Ἀπόστολον “ὅτι τά σώματα ἡμῶν ναός τοῦ ἐν ἡμῖν ἁγίου Πνεύματός ἐστι ” ; Καί πάλιν, “ναός θεοῦ ἐστε καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν”; Ἆρα τό δουλικόν οἰκητήριον κατεδέξατο ἄν ποτε τῇ τοῦ ναοῦ προσηγορίᾳ τιμῆσαι;»
[30] . Πρωτοπρ. Θ. ΖΗΣΗΣ, Θεολόγοι τῆς Θεσσαλονίκης, Πατερικά 4, ἐκδ. «Βρυέννιος», Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 157.
[31] . Ἰω. 1, 16: «Καί ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν, καί χάριν ἀντί χάριτος».
[32] . Κολ. 2, 9.10: «ὄτι ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς, καί ἐστέ ἐν αὐτῷ πεπληρωμένοι».Βλ. καί Κολ. 1, 19· «ὅτι ἐν αὐτῷ εὐδόκησε πᾶν τό πλήρωμα κατοικῆσαι, καί δι΄ αὐτοῦ ἀποκαταλλάξαι τά πάντα εἰς αὐτόν».
[33] . Ἔκθεσις δυσσεβημάτων 29, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 584 (ΕΠΕ 3, 525ἑ.): «Ἀποβαλλόμεθα τούς λέγοντας κτίσμα τό λαμβανόμενον τοῖς ἁγίοις ἐκ τοῦ “κατοικοῦντος ἐν τῷ Χριστῷ πληρώματος τῆς θεότητος”, ὡς κτίσμα λέγοντας ἐντεῦθεν καί τό πλήρωμα ἐκεῖνο, ταὐτόν δ΄ εἰπεῖν, τήν θείαν τοῦ Χριστοῦ καί ἐνέργειαν καί φύσιν, καί ἀρειανούς ἐντεῦθεν ὄντας».
[34] . ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ, Ὑπέρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων 3,1,3 ἐκδ. Χρήστου, τόμ. 1, 617ἑ.· «Ὅταν γάρ ἀκούσωμεν “ἐκ τοῦ Υἱοῦ” διδόμενον τό πνεῦμα [...] εἶτα καί τοῦ μεγάλου Βασιλείου λέγοντος [...] “ἐξέχεεν οὐκ ἔκτισεν” [...] ὦμεν δ’ ἀναπεπεισμένοι κτιστήν τήν χάριν εἶναι, τί ἐροῦμεν δίδοσθαι καί χαρίζεσθαι καί προχεῖσθαι διά τοῦ Υἱοῦ; Οὐκ αὐτό τό τήν χάριν ἐνεργοῦν ; [...] Ἆρ’ οὖν οὐ τοῦτ’ αὐτό ἐστιν ἄντικρυς τό τῶν Λατίνων φρόνημα, δι΄ ὅ τῶν τῆς καθ΄ ἡμᾶς ἐκκλησίας ἀπελήλανται περιβόλων, ὅτι οὐχ ἡ χάρις, ἀλλ’ αὐτό τό πνεῦμα τό ἅγιον κἀκ τοῦ Υἱοῦ πέμπεται καί διά τοῦ Υἱοῦ προχεῖται;».
[35] . Περί θείων ἐνεργειῶν 45, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 130 (ΕΠΕ 3, 196): «Ἔπειτα πόσου Λατίνους οἴει τιμήσασθαι τό δειχθῆναι τάς τῆς καθ΄ ἡμᾶς ἐκκλησίας βίβλους οὐκ ἀσφαλεῖς».
[36] . ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Πρός τούς διαβάλλοντας τάς ἁγίας εἰκόνας λόγος τρίτος 34, PG 94, 1353BC· «Ταῦτα καί τά τοιαῦτα σέβω καί προσκυνῶ καί πάντα ναόν Θεοῦ ἅγιον καί πᾶν, ἐφ΄ ᾧ Θεός ὀνομάζεται, οὐ διά τήν αὐτῶν φύσιν, ἀλλά ὅτι θείας ἐνεργείας εἰσί δοχεῖα καί δι΄ αὐτῶν καί ἐν αὐτοῖς ηὐδόκησεν ὁ Θεός τήν σωτηρίαν ἡμῶν κατεργάσασθαι. Καί ἀγγέλους γάρ καί ἀνθρώπους καί πᾶσαν ὕλην τῆς θείας ἐνεργείας μέτοχον καί διακονησαμένην τήν σωτηρίαν μου σέβω καί προσκυνῶ διά τήν θείαν ἐνέργειαν. Οὐ προσκυνῶ Ἰουδαίοις· οὐ γάρ θείας εἰσίν ἐνεργείας μέτοχοι οὐδέ σκοπῷ τῆς ἐμῆς σωτηρίας τόν κύριον τῆς δόξης, τόν Θεόν μου, ἐσταύρωσαν, φθόνῳ δέ μᾶλλον καί μίσει πρός τόν Θεόν καί εὐεργέτην βαλλόμενοι».
[37] . Αὐτόθι 33, PG 94, 1352C· «Ὥσπερ τοίνυν ἀληθῶς εἰσι οὐ φύσει, ἀλλ’ ὡς τοῦ φύσει Θεοῦ μέτοχοι, οὕτως εἰσι προσκυνητοί, οὐχί φύσει, ἀλλ’ ὡς τόν φύσει προσκυνητόν ἐν ἑαυτοῖς ἔχοντες».
[38] . Ἔνθ’ ἀνωτ., 120.124
[39] . LUDWIG OTT, Fundamentals of Catholic Dogma, ἐπιμ. J.C.Bastible D.D., μεταφρ. P. Lynch, Roman Catholic Books, Fort Collins (Colorado) 1954, σελ. 334· «On the ground of this explanation of the Council of Trent, the character is to be defined as a real accidental being attaching to the soul, more exactly, as a supernatural quality entatively inhering in the soul [...] St. Thomas regards not the substance of the soul but the faculty of intellect as the subject or bearer of the character (similarly St. Bellarmine, Suarez)». Αὐτόθι, «In the writings of St. Augustine all the essential characteristics of the sacramental character appear: a) Its differentation and the separability from grace (“consecratio” in contra distinction to “satisfaction” or "vitae aeternae participatio”)».
[40] . F.N. MUTZ, «Ascetical Theology» ἐν The Catholic Encyclopedia, τόμ. 14, The Encyclopedia Press Inc., New York 1913, σελ. 616: «As is proved in dogmatic theology, our soul receives in justification supernatural habits [...] These supernatural powers (virtutes infusæ) are joined to the natural faculties or the acquired virtues (virtutes acquisitæ),constituting with them one principle of action». Αὐτόθι· «Imitation of Christ is the duty of all who strive after perfection. It lies in the very nature of this formation after the image Christ that the process is gradual and must follow the laws of moral energy» !
[41] . J.F. SOLLIER, «Supernatural Order» ἐν The Catholic Encyclopedia, τόμ. 14, The Encyclopedia Press Inc., New York 1913, σελ. 337· «Catholic theologians sometimes call supernatural the miraculous way in which certain effects, in themselves natural, are produced, or certain edowments (like man’s immunity from death, suffering, passion, and ignorance) that bring the lower class up to the higher though always within the limits of the created, but they are careful in qualifying the former as accidentally sumpernatural (supernaturale per accidens) and the latter as relatively supernatural (præternaturale)».
[42] . Πρωτοπρ. Γ. ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ, «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ Πατερική Παράδοσις», ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 249.
[43] . Βλ. ἀνωτέρω, ὑποσημείωση 24.
[44] . Μ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Κατά Ἀρειανῶν Λόγος Β΄, PG 26, 273A· «Ἄλλως γάρ, οὐκ ἄν γένοιντο υἱοί, ὄντες φύσει κτίσματα, εἰ μή τοῦ ὄντος φύσει καί ἀληθινοῦ Υἱοῦ τό Πνεῦμα ὑποδέξονται. Διό, ἵνα τοῦτο γένηται, ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο, ἵνα τόν ἄνθρωπον δεκτικόν θεότητος ποιήσῃ».
[45] . ΑΓ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ, Περί τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας 4, PG 3, 376A.
[46] . Μ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Πρός Σεραπίωνα Θμούεως Ἐπίσκοπον 24, PG 25, 585C-588A· «Εἰ δέ τῇ τοῦ Πνεύματος μετουσίᾳ γινόμεθα κοινωνοί θείας φύσεως, μαίνοιτ΄ ἄν τις λέγων τό πνεῦμα τῆς κτιστῆς φύσεως, καί μή τῆς τοῦ Θεοῦ. Διά τοῦτο γάρ καί ἐν οἷς γίνεται, οὗτοι θεοποιοῦνται·εἰ δέ θεοποιεῖ, οὐκ ἀμφίβολον, ὅτι ἡ τούτου φύσις Θεοῦ ἐστι».
[47] . ΙΩ. ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ, Ἱστορία τῶν δογμάτων, τόμ. Β΄, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 102ἑ. Βλ. καί σελ. 103· « ... τήν κοινωνίαν μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου, τόσον ἐν τῷ Χριστῷ ὅσον καί ἐν τοῖς χριστιανοῖς, ἀπεκαθίστων [οἱ Ἀντιοχεῖς θεολόγοι, ἐκ τῶν ὁποίων προῆλθε ὁ αἱρεσιάρχης Νεστόριος] διά συσχετισμοῦ αὐτῶν ἐπί τοῦ ἐπιπέδου τῆς βουλήσεως, δεχόμενοι τόσον τόν Θεόν ὅσον καί τόν ἄνθρωπον ὡς ἰδιαιτέρως βουλητικά ὄντα».
[48] . Αὐτόθι, σελ. 198.
[49] . Γ. ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ, Ἁγία Γραφή - Ἐκκλησία - Παράδοσις, μτφρ. Δημ. Τσάμη, Γεωργίου Φλωρόφσκυ Ἔργα 1, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1976, σελ. 46.
[50] . Βλ. Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ, Παλαμικά, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 175· «Ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος εἰσχωρεῖ εἰς τήν ψυχήν τοῦ ἀνθρώπου, ἐπειδή εἶναι ἄκτιστος. Οὑδέν κτίσμα δύναται νά ἑνωθῇ μετά τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς»· ἔνθα καί ἡ σχετική διδασκαλία τοῦ ἁγίου Παλαμᾶ.
[51] . Βλ. Πρωτοπρ. ΙΩ. ΡΩΜΑΝΙΔΗΣ, Πατερική Θεολογία, ἐπιμέλεια-σχόλια Μον. Δαμασκηνοῦ Ἁγιορείτου, ἐκδ. Παρακαταθήκη, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 28.
[52] . D . WENDEBOURG, Geist oder Energie ? Zur Frage der innergöttlichen Verankerung des christlichen Lebens in der byzantinischen Theologie, München 1980. Βλ. τήν σχετική διαπραγμάτευση στό Γ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ, «Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ νεότερη δυτική θεολογία», ἐν Πρακτικά Θεολογικοῦ Συνεδρίου εἰς τιμήνκαί μνήμην τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦΠαλαμᾶ, ἐκδ. Ἱ.Μ. Θεσσαλονίκης 1986, σελ. 220-222.
[53] . JEAN-CLAUDE LARCHET, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 344.
[54] . Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ, Παλαμικά, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 155.
[55] . Κατ΄ Εὐνομίου Λόγος 5, PG 29, 724ΑΒ· «Ἀνάξιος δέ ὁ λόγος περί Θεοῦ, τό γυμνήν καί ὥσπερ ἔρημον ἑαυτοῦ περιορᾶν τήν κτίσιν. Ἀλλ΄ οὔτε ἡ κτίσις οὕτως ἀθλία, οὔτε ὁ Θεός οὕτως ἀδύνατος, ὥστε τήν ἁγίαν μετάδοσιν μή διαπέμπειν ἐπί τά ποιήματα».
[56] . ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ, Εἰς τό Ποιήσωμεν ἄνθρωπον 1, PG 44, 273B.D: «[...] δυνάμει ἡμᾶς ἐποίησεν ὁμοιωτικούς Θεοῦ [...] δύναμιν δούς πρός τό ὁμοιοῦσθαι Θεῷ [...] ἐπείχθητι γενέσθαι ὅμοιος Θεῷ, ἔνδυσαι Χριστόν».
[57] . Βλ. τήν σχετική πατερική σκέψη ἐν Π.Ν.ΤΡΕΜΠΕΛΑΣ, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τόμ. Α΄, ἐκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 1978, σελ. 488ἑἑ.
[58] . ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ, Λόγος κατηχητικός ὁ μέγας 6, PG 44, 29Β·«ἀνάπλεως δέ παρρησίας, αὐτῆς κατά πρόσωπον τῆς θείας ἐμφανείας κατατρυφῶν».ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως Β΄ 11 (25) PG 94, 916C· «Θεόν ἔχων οἶκον τόν ἔνοικον, καί αὐτόν ἔχων εὐκλεές περιβόλαιον, καί τήν αὐτοῦ περιβεβλημένος χάριν, καί τοῦ μόνου γλυκυτάτου καρποῦ τῆς αὐτοῦ θεωρίας κατατρυφῶν, οἷά τις ἄγγελος ἄλλος». Αὐτόθι, Β΄12 (26) PG 94, 924A· «πέρας τοῦ μυστηρίου, τῇ πρός Θεόν νεύσει θεούμενον· θεούμενον δέ, μετοχῇ τῆς θείας ἐλλάμψεως, καί οὐκ εἰς τήν θείαν μεθιστάμενον οὐσίαν».
[59] . Κατά Ἀρειανῶν 2, 61 PG 26, 277B· «... πάντων τῶν ἀνθρώπων ἀπολλυμένων κατά τήν παράβασιν τοῦ Ἀδάμ, πρώτη τῶν ἄλλων ἐσώθη καί ἠλευθερώθη ἡ ἐκείνου σάρξ, ὡς αὐτοῦ τοῦ Λόγου σάρξ γενομένη, καί λοιπόν ἡμεῖς, ὡς σύσσωμοι τυγχάνοντες, κατ΄ ἐκεῖνο σῳζόμεθα». Βλ. καί ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Λόγος εἰς τήν ξηρανθεῖσαν συκῆν 2 PG 96, 577C· «Ὡς μέγεθος ἰατρείας τήν αὐτοῦ θεότητα προσήνεγκεν τῇ φύσει τῆς ἀνθρωπότητος φάρμακον, φάρμακον ἐναργέστατον, φάρμακον παντοδύναμον. Αὕτη τό ἀσθενές σαρκίον, τῶν ἀοράτων ἀνέδειξε δυνατώτερον [...] ὁ χόρτος τῆς ἡμετέρας φύσεως ἑνωθείς τῷ πυρί τῆς θεότητος, ἀπρόσιτος τῷ διαβόλῳ γέγονε».
[60] . Χάρη καί ἐλευθερία κατά τήν πατερική παράδοση τοῦ ιδ΄ αἰώνα, Φιλοσοφική καί Θεολογική Βιβλιοθήκη 9, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 129ἑ.
[61] . Πρβλ. Β΄Τιμ. 1, 9· ὁ Καθηγητής Τσελεγγίδης ἐπισημαίνει (αὐτόθι, 129): «Ἡ ἀφετηρία τῆς μετοχῆς τοῦ ἀνθρώπου στή χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἶναι λοιπόν προαιωνίως θεμελιωμένη στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὁ ὁποῖος εἶναι καί τό πρωτότυπο τοῦ κατ’ εἰκόνα».
[62] . Περί τῆς διαφορᾶς τῆς πρό Χριστοῦ καί μετά Χριστόν ἐνεργείας τοῦ μονῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στούς ἀνθρώπους, βλ. Πρωτοπρ. Θ. ΖΗΣΗΣ, Ἑπόμενοι τοῖς θείοις Πατράσιν· ἀρχές καί κριτήρια τῆς Πατερικῆς Θεολογίας, Πατερικά 1, ἐκδ. Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 135ἑ.
[63] . Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Κατ΄ Εὐνομίου Λόγος 5, PG 29, 728A.729Α· «καινή πάλιν ἡ κτίσις μεταλαμβάνουσα τοῦ Πνεύματος, οὗπερ ἐστερημένη πεπαλαίωτο [...] Εἰ δή καί κατ’ ἀρχήν ἐν Πνεύματι τά πάντα πεποίηται, καί ἀνακαινοῦται πάλιν ἐν Πνεύματι· μία καί ἡ αὐτή προφανῶς ἐνέργεια Θεοῦ δι΄ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι φαίνεται».
[64] . Ἔκθεσις δυσσεβημάτων 11, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 581 (ΕΠΕ 3, 522):«Ἀποβαλλόμεθα τούς λέγοντας διά τῆς τοῦ θείου Πνεύματος δυνάμεως μή δύνασθαι ὁρᾶν ἄκτιστόν τι τούς ἐν πνεύματι ὁρῶντας, ὡς εἰς αὐτήν τήν τοῦ θείου Πνεύματος δύναμιν ὑβρίζοντας».
[65] . Ἐκ τῶν Ἀναβαθμῶν τοῦ πλ. α΄ ἤχου ( Ὄρθρος Κυριακῆς τοῦ πλ. α΄ ἤχου στήν Παρακλητική), α΄ ἀντίφωνον.
[66] . Αρχιμ. ΧΡΙΣΤΟΔ. ΤΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 28.
[67] . Γ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ, Οὐσία καί ἐνέργειαι τοῦ Θεοῦ, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 122
[68] . Αὐτόθι, σελ. 123.
[69] . Ἐπιστολή 233 (Ἀμφιλοχίῳ ἐρωτήσαντι) 1, PG 32, 865B.C· «Ὁ μέντοι τῇ θεότητι τοῦ Πνεύματος ἀνακραθείς νοῦς, οὗτος ἤδη τῶν μεγάλων ἐστί θεωρημάτων ἐποπτικός, καί καθορᾷ τά θεῖα κάλλη, τοσοῦτον μέντοι, ὅσον ἡ χάρις ἐνδίδωσι, καί ἡ κατασκευή αὐτοῦ ὑποδέχεται».
[70] . Βλ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΗΣ, Θεός Λόγος καί ἀνθρώπινος λόγος· οἱ ἐνέργειες τῆς ψυχῆς στήν πατερική ἀνθρωπολογία, ἐκδ. Ἱ.Μ. Ἁγ. Διονυσίου, Ἅγιον Ὄρος 1998, σελ. 144ἑ.
[71] . Αὐτόθι, σελ. 293.
[72]. Α΄ Τιμ. 6, 16.
[73]. Ἰω. 1, 18. Πρβλ. καί Α΄ Ἰω. 4, 12· «Θεόν οὐδείς πώποτε τεθέαται».
[74]. Ἰω. 1, 14 καί Ματθ. 5, 8 καί Α΄ Ἰω., 3, 2. Πρβλ. Α΄Κορ. 13, 12 «τότε δέ [βλέψομεν] πρόσωπον πρός πρόσωπον» καί Ἰω. 14, 21.
[75]. Β΄ Πετρ. 1, 21.
[76]. ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Ἀ. Γεωργίου καί Ἀπ. Φερετοπούλου, Ἀθῆναι 1886, σελ. 195: «... καί μή παρεκβαίνοντας τούς ἤδη τεθέντας ὅρους, ἤ τήν ἐκ τῶν Θεοφόρων Πατέρων παράδοσιν, ἀλλά καί εἰ γραφικός ἀνακινηθείη λόγος, μή ἄλλως τοῦτον ἑρμηνευέτωσαν, ἤ, ὡς ἄν οἱ τῆς Ἐκκλησίας φωστῆρες καί διδάσκαλοι διά τῶν οἰκείων συγγραμμάτων παρέθεντο, καί μᾶλλον ἐν τούτοις εὐδοκιμείτωσαν, ἤ λόγους οἰκείους συντάττοντες, ἵνα μή, ἔστιν ὅτε, πρός τοῦτο ἀπόρως ἔχοντες, ἀποπίπτοιεν τοῦ προσήκοντος».
[77]. Λόγος εἰς τήν ὑπερένδοξον Μεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 12, 13· PG 96, 564C.565A· «Μεταμορφοῦται τοίνυν, οὐχ ὅ οὐκ ἦν προσλαβόμενος, ἀλλ’ ὅπερ ἦν τοῖς οἰκείοις μαθηταῖς ἐκφαινόμενος, διανοίγων τούτων τά ὅμματα, καί ἐκ τυφλῶν ἐργαζόμενος βλέποντας [...] Μένων γάρ αὐτός ἐν ταυτότητι, παρ΄ ὅ τό πρίν ἐφαίνετο, ἕτερον νῦν τοῖς μαθηταῖς ἑωρᾶτο φαινόμενος [...] Καί ἔλαμψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, τοῦ τόν ἥλιον ἐξουσίᾳ πολλῇ δαδουχήσαντος [...] Αὐτός γάρ ἐστι τό φῶς τό ἀληθινόν, τό ἐξ ἀληθινοῦ καί ἀΰλου φωτός ἀϊδίως γεννώμενον [...] ἀμήχανον γάρ ἀπαραλείπτως ἐν τῇ κτίσει τό ἄκτιστον εἰκονίζεσθαι».
[78]. Αὐτόθι, 2, PG 96, 548C· «Οὐκ ἔξωθεν ἡ δόξα τῷ σώματι προσεγένετο, ἀλλ’ ἔνδοθεν ἐκ τῆς ἀῤῥήτῳ λόγῳ ἡνωμένης αὐτῷ καθ΄ ὑπόστασιν τοῦ Θεοῦ Λόγου ὑπερθέου θεότητος».
[79]. Περί διαφόρων ἀποριῶν PG 91, 1076C· «... τῆς εἰκόνος ἀνελθούσης πρός τό ἀρχέτυπον [...] ὡς τῆς θείας ἐπειλημμένης ἐνεργείας, μᾶλλον δέ Θεός τῇ θεώσει γεγενημένης [...] διά τήν ἐκνικήσασαν αὐτήν χάριν τοῦ Πνεύματος καί μόνον ἔχουσαν ἐνεργοῦντα τόν Θεόν δείξασαν, ὥστε εἶναι μίαν καί μόνην διά πάντων ἐνέργειαν, τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀξίων Θεοῦ, μᾶλλον δέ μόνου Θεοῦ, ὡς ὅλου ὅλοις τοῖς ἀξίοις περιχωρήσαντος».
[80]. Ἐρωταποκρίσεις 190, ἐκδ. J. Declerck, Corpus Christianorum Series Graeca 10, Brepols-Turnhout 1982, σελ. 132· « ... καθ΄ ὅ μέν οὖν ἐστιν Υἱός τοῦ Θεοῦ ἀεί τήν δόξαν κέκτηται, κατά δέ τό γενέσθαι Υἱός ἀνθρώπου λέγεται ἔρχεσθαι ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ. Οὕτως γάρ ἐδόξασεν τήν προσληφθεῖσαν ἀνθρωπότητα, ὅτι ὥσπερ ἐν τῷ παθητῷ σώματι ὤν ὤφθη ἐν τῷ ὄρει μεταμορφωθείς, οὕτως ἡμεῖς ἐν τῇ ἀναστάσει ἄφθαρτον ἀπολαμβάνοντες σῶμα ἐσόμεθα».
[81]. Πρός Θαλάσσιον 61 (Σχόλιον 16), PG 90, 644D· «Ἀγέννητον (sic) εἶπε θέωσιν, τήν κατ΄ εἶδος ἐνυπόστατον τῆς θεότητος ἔλλαμψιν, ἥτις οὐκ ἔχει γένεσιν, ἀλλ’ ἀνεννόητον ἐν τοῖς ἀξίοις φανέρωσιν».
[82]. Πρός Ἀντίοχον Δούκα 28, PG 28, 616A· «Ὅθεν πρόδηλον ὅτι, οὐ τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ ἔβλεπον, ἀλλά τήν δόξαν».
[83]. Ψαλμ. 89, 8
[84]. Πρόκειται περί τοῦ β΄ ἰδιομέλου τῆς Λιτῆς τῆς 6ης Αὐγούστου, τῆς Μεταμορφώσεως, καί τοῦ β΄τροπαρίου τῆς θ΄ ᾠδῆς τοῦ Κανόνος τοῦ πλ. δ΄ ἤχου.
[85]. Ἁγιορειτικός Τόμος 4, ἐκδ. Χρήστου τόμ. 2, 572ἑ. (ΕΠΕ 3, 506): «Ὅστις τό ἐν Θαβωρίῳ τούς μαθητάς περιαστράψαν φῶς φάσμα λέγει καί σύμβολον τοιοῦτον, οἷον γίνεσθαι καί ἀπογίνεσθαι, ἀλλ’ οὐ κυρίως εἶναι καί οὐχ ὑπέρ πᾶσαν νόησιν, ἀλλά χείρω νοήσεως ἐνέργειαν, σαφῶς ἀντιφθέγγεται ταῖς τῶν ἁγίων δόξαις. Οὗτοι γάρ κἀν τοῖς ᾄσμασι, κἀν τοῖς συγγράμμασιν, ἀπόρρητον, ἄκτιστον, ἀΐδιον, ἄχρονον, ἄπλετον, ἄπειρον, ἀπεριόριστον, ἀγγέλοις καί ἀνθρώποις ἀθέατον, ἀρχέτυπον κάλλος καί ἀναλλοίωτον, δόξαν Θεοῦ, δόξαν Χριστοῦ, δόξαν Πνεύματος, ἀκτῖνα θεότητος καί τά τοιαῦτα προσαγορεύουσι».
[86] . Τά κατά τοῦ Βαρλαάμ καί Ἀκινδύνου κεφάλαια 1, ἐν Τριώδιον Κατανυκτικόν, ἐκδ. Ἰω. καί Σπ. Βελούδων, Ἐνετίῃσιν 1856, σελ. 140ἑ. «Τοῖς αὐτοῖς φρονοῦσι καί λέγουσι τό λάμψαν ἀπό τοῦ Κυρίου ἐπί τῆς θείας αὐτοῦ Μεταμορφώσεως φῶς, ποτέ μέν εἶναι ἴνδαλμα, καί κτίσμα, καί φάσμα ἐπί βραχύ φανέν καί διαλυθέν παραχρῆμα [...] μή ὁμολογοῦσι δέ, κατά τάς τῶν Ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καί τό τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβές φρόνημα, μήτε κτίσμα εἶναι τό θειότατον ἐκεῖνο φῶς, μήτε οὐσίαν Θεοῦ, ἀλλ’ ἄκτιστον καί φυσικήν χάριν καί ἔλλαμψιν καί ἐνέργειαν ἐξ αὐτῆς τῆς θείας οὐσίας ἀχωρίστως ἀεί προϊοῦσαν. Ἀνάθεμα γ΄».
[87]. Πρωτοπρ. Γ. ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ, «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ Πατερική Παράδοσις», ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 251.
Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ότι, η Τουρκία κλιμακώνει βαθμιαία την παραβατική συμπεριφορά της , εφαρμόζοντας παράλληλα μια πιο ύπουλη τακτική, αφενός χρησιμοποιώντας πλοία επιστημονικών ερευνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αφετέρου δημοσιοποιώντας χάρτες όπου απεικονίζονται οι θαλάσσιες περιοχές που τα πλοία αυτά θα πραγματοποιήσουν σχετικές έρευνες. Όπως γίνεται κατανοητό, όλα αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι, οι συμβολισμοί στην εξωτερική πολιτική έχουν μεγαλύτερη αξία ακόμα κι από την ίδια την ουσία. Άλλωστε, η Άγκυρα μέσω των χαρτών αυτών προβάλλει τις προθέσεις της τόσο για την οριοθέτηση του Αιγαίου όσο και την οριοθέτηση της Α.Ο.Ζ. νότια του Καστελόριζου. Πέραν αυτού, οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις κατά τη διεξαγωγή των ασκήσεων πραγματοποιούν δοκιμές σχεδίου πρόκλησης θερμού επεισοδίου, στο οποίο συμμετέχουν ένα πλοίο επιστημονικών ερευνών συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία.
Φυσικά, όλες οι ενέργειες της Άγκυρας είναι συντονισμένες και καθοδηγούμενες από την πολιτική ηγεσίας της χώρας, ενώ οποιαδήποτε σκέψη για δήθεν πιέσεις των Τούρκων στρατιωτικών προς τους πολιτικούς δεν στηρίζεται σε καμία λογική βάση και επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που ακολουθούν.
Στις 15-09-2014, το υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας ενέκρινε την Εθνική Στρατηγική Θαλασσίων Ερευνών (TUDAS) ύστερα από πρόταση που υποβλήθηκε από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας στις 15-07-2014. Σημειωτέον ότι, για τη σύνταξη της TUDAS συμμετείχαν:
• Τα υπουργεία Εξωτερικών, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Τροφίμων-Γεωργίας-Κτηνοτροφίας, Μεταφορών-Ναυτιλίας-Επικοινωνιών, Οικονομικών, Υγείας, Ανάπτυξης και Εθνικής Άμυνας.
• Η Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων, η Γεωγραφική-Ωκεανογραφική-Υδρογραφική Διεύθυνση, η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και Εκτάκτων Καταστάσεων της Πρωθυπουργίας, καθώς επίσης το Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικών και Τεχνολογικών Ερευνών TÜBİTAK.
• Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα.
Στη συνέχεια, για την επίτευξη των στόχων της εν λόγω στρατηγικής, αποφασίσθηκε η κατάρτιση του Εθνικού Προγράμματος Θαλασσίων Ερευνών (UDAP) που περιλαμβάνει τα εξής: πρώτον, θα πραγματοποιούνται θαλάσσιες έρευνες στις περιοχές που η Τουρκία έχει (σ.σ. ή και διεκδικεί) κυριαρχικά δικαιώματα. Δεύτερον, θα πραγματοποιούνται θαλάσσιες έρευνες στις περιοχές που η Τουρκία δεν έχει κυριαρχικά δικαιώματα, όπως η Ανταρκτική και η Αρκτική. Τρίτον, θα συνεχισθεί το πρόγραμμα ναυπήγησης πλοίων επιστημονικών ερευνών, καθώς επίσης η ανάπτυξη αντίστοιχου τεχνολογικού εξοπλισμού. Ας σημειωθεί ότι, στις 28-03-2015 καθελκύσθηκε το πλοίο MTA TURKUAZ, το οποίο είναι το πρώτο πλοίο σεισμολογικών ερευνών που ναυπηγήθηκε αποκλειστικά από την Τουρκία. Τέταρτον, θα αναπτυχθεί το εθνικό σύστημα διαχείρισης δεδομένων και θαλάσσιων πληροφοριών. Και πέμπτον, ο συντονισμός και η συνεργασία για την υλοποίηση των εθνικών στόχων που αφορούν στις θαλάσσιες έρευνες θα επιτευχθεί μέσω δύο Φορέων: α. Της Επιτροπής Σχεδιασμού και Συντονισμού Γεωγραφικών Υδρογραφικών Ωκεανογραφικών Θεμάτων (SHOHPKK). β. Της Εκτελεστικής Επιτροπής και Επιτροπής Καθοδήγησης (ΚİΥΚ).
Επίσης, βάσει του χρονοδιαγράμματος της TUDAS, από το 2015 μέχρι το 2023 , προβλέπονται οι ακόλουθες ενέργειες:
Μέχρι το 2016, θα συνταχθεί ο οδικός χάρτης απόκτησης επιστημόνων-ερευνητών του τομέα θαλασσίων επιστημών.
Από το 2016 έως το 2021 θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα στελέχωσης με επιστήμονες-ερευνητές στους τομείς του δικαίου της θάλασσας και των θαλασσίων επιστημών όπως, ωκεανογραφία, υδρογραφία, καθώς επίσης θαλάσσια γεωλογία και γεωφυσική.
Από το 2016 έως το 2018, οι τουρκικοί Φορείς θαλασσίων ερευνών θα στελεχωθούν με ακαδημαϊκούς των αντίστοιχων επιστημών.
Εντός του 2015 θα επαναξιολογηθούν οι τουρκικές υποδομές και το σύστημα θαλασσίων ερευνών της χώρας.
Από το 2016 έως το 2017 θα συνταχθεί ο οδικός χάρτης που θα περιλαμβάνει τις περιφερειακές και διεθνείς συνεργασίες, βάσει του οποίου η Τουρκία θα αναλάβει ενεργό ρόλο.
Από το 2015 έως το 2019 θα δημιουργηθεί ένα δίκτυο εξειδικευμένων κέντρων ανάλυσης ωκεανογραφικών, βυθομετρικών, βιολογικών, χημικών, γεωλογικών και γεωφυσικών δεδομένων.
Θα συγκροτηθεί άμεσα το Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών Τουρκίας (TÜDAM) το οποίο θα εκμεταλλεύεται τα συστήματα ωκεανογραφικής παρατήρησης.
Θα αποσταλούν επιστήμονες στο εξωτερικό για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές.
Αναφορικά με την Ανταρκτική, σε πρώτη φάση, η Τουρκία θα συμμετάσχει στην Επιτροπή Επιστημονικών Ερευνών της Ανταρκτικής προκειμένου:
α. Να αναβαθμισθεί το διπλωματικό και επιστημονικό προφίλ της Τουρκίας διεθνώς.
β. Να γαλουχηθούν οι Τούρκοι επιστήμονες της νέας γενεάς.
γ. Να αναβαθμισθεί η συνεργασία με άλλα κράτη.
δ. Να διευρυνθεί το επιστημονικό πεδίο της Τουρκίας. Σε δεύτερη φάση, θα δημιουργηθεί τουρκική βάση θαλασσίων ερευνών στην Ανταρκτική για την υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων της Άγκυρας. Υπόψη ότι, στην περιοχή αυτή υπάρχουν 101 βάσεις που ανήκουν σε 29 κράτη.
Τα ξένα πλοία επιστημονικών ερευνών που θα επιχειρούν στις θαλάσσιες περιοχές της Τουρκίας θα κοινοποιούν στην τουρκική Γεωγραφική-Ωκεανογραφική-Υδρογραφική Διεύθυνση της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων τα δεδομένα που θα συλλέγουν, ενώ σε αυτά τα πλοία θα επιβαίνουν Τούρκοι επιστήμονες ως παρατηρητές. Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι, τον Μάρτιο του 2007, η Άγκυρα επιδίωξε να δημιουργήσει δεδικασμένο και πιθανόν αυτό να το χρησιμοποιήσει στο μέλλον, όταν ύστερα από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο ένας Τούρκος επιστήμονας επέβαινε στο ελληνικό ωκεανογραφικό πλοίο «Αιγαίον», το οποίο πραγματοποιούσε την τελευταία φάση των ερευνών (ανέλκυση των σεισμογραφικών οργάνων που είχαν ποντιστεί το 2006 από το γερμανικό πλοίο «Ποσειδών») στα διεθνή ύδατα βορείως της Κρήτης, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. (βλ. άρθρο: Η Τουρκία κλιμακώνει την ένταση στο Αιγαίο, Ποδηματά Άννυ, 25-03-2007, εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ)
Από το 2015 έως το 2016 θα επαναξιολογηθεί η επιχειρησιακή κατάσταση και οι δυνατότητες των υπαρχόντων πλοίων επιστημονικών ερευνών, τα οποία ελλιμενίζονται στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στην Αntalya, στη Μερσίνη, στην Τραπεζούντα και στη Sinop. Υπόψη ότι, η Τουρκία διαθέτει ένα στόλο 23 πλοίων επιστημονικών ερευνών, εκ των οποίων το ένα είναι υπό ναυπήγηση.
Πίνακας με αναλυτικά πληροφοριακά στοιχεία των πλοίων αυτών παρατίθεται ακολούθως:
Πηγή: GeoStrategy
Ποτέ καί πουθενά, σέ καμμία θρησκεία ψεύτικη ἤ φιλοσοφία ἀνθρώπινη, ποτέ κανείς δέν ἐσκέφθηκε, εἴτε στά σοβαρά, εἴτε στά ἀστεῖα, πώς ἦταν δυνατόν νά νικηθῆ ὁ πιό ἀνεπιθύμητος παρείσακτος στήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας, ὁ θάνατος, πού ἀναμφισβήτητα ἀποτελεῖ τήν κορυφαία ὀδύνη τῆς παρούσης ζωῆς.
Ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ, πού κατήργησε τόν θάνατο, ἔχει ὡς ἄμεσο ἀποτέλεσμα τήν κοινή ἀνάστασι τῶν νεκρῶν. Αὐτό εἶναι ἀλήθεια ἀκραιφνῶς χριστιανική. Δέν τήν ἐπενόησαν οἱ Μαθηταί τοῦ Χριστοῦ, αὐτοί οἱ ἁπλοί ψαράδες, πού προφανῶς δέν εἶχαν καμμία διάθεσι γιά φιλοσοφίες καί θεωρίες. Ἡ νίκη κατά τοῦ θανάτου δέν εἶναι ἀνθρώπινη ἐπινόησι, ἀλλά ἔργο καί ἀποκάλυψι τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Τριαδικοῦ Θεοῦ πρός τόν πεσμένο ἄνθρωπο.
Ποτέ κανείς στήν ἀρχαιότητα, ἀπό τόν πιό σοφό, διανοούμενο, ἐπιστήμονα, φαντασιόπληκτο, ρομαντικό, μέχρι τόν πιό ἀφελῆ, ψεύτη, παραμυθᾶ, ποτέ κανείς δέν ἐσκέφθηκε πώς ἦταν δυνατόν νά νικηθῆ ὁ θάνατος. Δέν εἶχε γραφεῖ οὔτε στά παραμύθια. Δέν ὑπῆρχε κἄν σάν νοσταλγία, ὄχι διότι οἱ ἄνθρωποι δέν θά τό ἐπιθυμοῦσαν, κάθε ἄλλο. Ἁπλῶς τούς ἦταν τόσο ἄπιαστο πρᾶγμα, πού οὔτε κἄν ἐτόλμησαν νά τό ἐπιθυμήσουν, ἤ νά τό διανοηθοῦν. Καί ὅλοι γνωρίζομε καλά, ὅτι στήν ζωή ἐπιθυμοῦμε ἐκεῖνα τά πράγματα πού ἔχομε κάποια, ἔστω ἐλαχίστη, πιθανότητα νά τά ἐπιτύχωμε ἤ ἔχομε δεῖ ἄλλους νά τά ἔχουν ἐπιτύχει.
Ὁ Χριστιανισμός δέν εἶναι ἁπλῶς μία διδασκαλία, ἀλλά πρωτίστως εἶναι γεγονότα χειροπιαστά καί κατοχυρωμένα, ἀπό τά ὁποῖα ἐκπηγάζει αὐτομάτως χωρίς λόγια ἡ ἀλήθεια τῆς κεντρικῆς του τουλάχιστον διδασκαλίας περί Θεοῦ, ἀνθρώπου, κόσμου, κλπ. Ἐν προκειμένῳ, ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν εἶναι συνέπεια τοῦ γεγονότος τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἐφ᾽ ὅσον ὁ Χριστός προεῖπε ὅτι θά ἀναστηθῆ, καί ἔτσι ἔγινε, καί ὁ ἴδιος εἶπε ὅτι θά ἀναστηθοῦμε, τότε, ἐφ᾽ ὅσον ἐπραγματώθη τό ἕνα, εἶναι βέβαιο ὅτι θά συμβῆ καί τό ἄλλο, ἐφ᾽ ὅσον καί τά δύο εἶναι ἐξ ἴσου ἀνθρωπίνως ἀδύνατα.
Ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ ἔχει διπλῆ κατοχύρωσι, προφητική καί ἱστορική, ἄρα εἶναι τό πιό βέβαιο γεγονός στήν ἀνθρώπινη ἱστορία. Γι᾽ αὐτό, πάλιν καί πολλάκις, Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη!
Η θρησκεία έπαιζε, παίζει και θα συνεχίσει όπως φαίνεται να παίζει έναν κεντρικό ρόλο στην οργάνωση της ζωής των πιστών απανταχού της Γης.
Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν αναρίθμητες θρησκείες, με τις περισσότερες εξ αυτών να περιλαμβάνουν πλήθος υπό-αιρέσεων.
Σήμερα η Telegraph δημοσιεύει μια εικονοποιημένη έρευνα που καταγράφει το πώς και πόσο κοντά στη θρησκεία προσδιορίζουν τον εαυτό τους οι κάτοικοι του πλανήτη μας. Τα δυο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού δηλώνουν πιστοί και κοντά στη θρησκεία, όπως φαίνεται από το γράφημα.
Τι συμβαίνει στη χώρα μας:
Όπως φαίνεται από την έρευνα που δημοσιεύει η Telegraph, οι περισσότεροι συμπατριώτες μας αυτοπροσδιορίζονται ως πιστοί ή κοντά στη θρησκεία.
Λιγότεροι λένε πως δεν είναι κοντά στη θρησκεία, ενώ μόλις 6 στους 100 ερωτηθέντες αυτοπροσδιορίζονται ως άθεοι.
Σύμφωνα πάντως με πρόσφατη δημοσκόπηση που έκανε το "Βήμα" και επικαλούμενο διαχρονική έρευνα της Κάπα Research, από το 2006 ως σήμερα το ποσοστό των Ελλήνων που δηλώνουν θρησκευόμενοι έχει μειωθεί κατά 34%. Το ποσοστό των πιστών που πηγαίνουν τουλάχιστον μία φορά στην εκκλησία μειώθηκε κατά 16%.
Σχετικά µε άλλους λαούς του σύγχρονου κόσμου οι Ελληνες παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα πίστης και θρησκευτικής συνείδησης. Το 81,4% αισθάνονται χριστιανοί ορθόδοξοι, ενώ πάνω από επτά στους δέκα δηλώνουν την πίστη τους στον Θεό. Οσον αφορά τις θρησκευτικές συνήθειες, 55,8% συνηθίζουν να κάνουν τον σταυρό τους όταν περνούν από εκκλησία.
Η πλειονότητα των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της διατήρησης των θρησκευτικών συμβόλων στα σχολεία (51,3%) αλλά αυξάνεται προοδευτικά το ποσοστό εκείνων που προτιμούν να παραμείνει ως προαιρετικό και ως μάθημα επιλογής το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία.
Από 23,1% το 2006 τάσσεται σήμερα υπέρ αυτής της άποψης το 40,8%, ενώ το 44,3% δηλώνει ότι προτιμά να παραμείνει υποχρεωτικό αλλά να διδάσκονται όλα τα δόγματα. Ταυτόχρονα το 65,6% δηλώνει ότι η ομοφυλοφιλία είναι ένας τρόπος ζωής που πρέπει να γίνει αποδεκτός από την κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα το 50,5% τάσσεται κατά του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου.
Σε σχέση µε δέκα χρόνια πριν η πίστη και οι θρησκευτικές συνήθειες των Ελλήνων δείχνουν να βρίσκονται σε γενική πτώση. Συγκεκριµένα το ποσοστό εκείνων που δήλωναν χριστιανοί ορθόδοξοι το 2006 ήταν σηµαντικά υψηλότερο σε σχέση µε σήµερα (96,9%), ενώ σηµαντική άνοδος φαίνεται να υπάρχει στο ποσοστό εκείνων που δηλώνουν άθεοι (14,7% από µόλις 2% το 2006). Επίσης η πίστη στον Θεό παρουσιάζεται µειωµένη κατά 17,5% σε σχέση µε το 2005.
Για να δείτε τα αποτελέσματα της έρευνας ανά κράτος, πατήστε με τον κέρσορα σε κάθε χώρα ή γράψτε το όνομα της στο "search" πάνω στον διαδραστικό χάρτη:
Με πληροφορίες από: telegraph, το Βήμα, Κάπα Research
Πηγή: news247
Οἱ κάρτες τεχνολογίας RFID “ἀνέπαφων συναλλαγῶν” παρουσιάζονται ὡς ἡ ἐπικρατοῦσα καὶ πλέον ἀσφαλὴς τεχνολογία, ποὺ μάλιστα ἀπὸ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2015 στὶς ΗΠΑ (καὶ ἀκολούθως στὴν Ἑλλάδα) πρόκειται νὰ ἐφαρμοσθῆ ἀποκλειστικὰ γιὰ ὅλες τὶς πιστωτικὲς καὶ χρεωστικὲς κάρτες. Σύμφωνα δὲ μὲ τὶς ἐξαγγελίες τοῦ Ὑπουργοῦ Οἰκονομικῶν τῆς χώρας μας, ἡ Κάρτα τοῦ Πολίτη θὰ ἔχη τὰ χαρακτηριστικὰ χρεωστικῆς κάρτας καὶ ἑπομένως κατὰ πᾶσα πιθανότητα θὰ εἶναι ἀντίστοιχης RFID τεχνολογίας καὶ ἀσφαλείας. “Ἀσφαλείας”; Τρόπος τοῦ λέγειν, βέβαια, καθὼς ὅπως ἔχουμε ἐπισημάνει καὶ παλιότερα ἐδῶ , ἡ τεχνολογία RFID εἶναιτ ξαιρετικὰ εὐάλωτη σὲ ἐπιθέσεις. Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ σχετικὰ προβλήματα ἔχουν ἐπισημανθῆ ἀπὸ ὅλους τοὺς ἐπιστήμονες ποὺ ἔχουν ἀσχοληθῆ καὶ παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἕως σήμερα ἔχουν σημειωθῆ πάρα πολλὰ κρούσματα κλοπῆς χρημάτων καὶ προσωπικῶν δεδομένων, οὐδεμία προσπάθεια γίνεται γιὰ νὰ βελτιωθῆ ἡ τεχνολογία αὐτὴ ἢ νὰ προτιμηθῆ κάποια ἄλλη, παρὰ ἀντίθετα, ὡς τεχνολογία, ἐπιβάλλεται καὶ προβάλλεται μὲ ἰδιαίτερο ζῆλο ἀπὸ τοὺς χρηματοπιστωτικοὺς ὀργανισμοὺς τοῦ πλανήτη μας, σὲ σημεῖο ποὺ νὰ καταντᾶ πιὰ ὕποπτη. Ἂς θυμηθοῦμε ὅμως τὰ σχετικὰ λόγια τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου ἀπὸ τὸ χειρόγραφό του “Τὰ σημεῖα τῶν καιρῶν” (εδώ) :
“Μετά λοιπόν ἀπό τήν κάρτα, καί τήν ταυτότητα, “τό φακέλλωμα” γιά νά προχωρίσουν πονηρά στό σφράγισμα, θά λένε συνεχεια στήν τηλεόραση, ὅτι πῆρε κάποιος τήν κάρτα τοῦ δείνα, καί τοῦ σήκοσε τά χρήματα ἀπό τήν τράπεζα. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, θά διαφημίζουν τό “τέλειο σύστημα” τό σφράγισμα στο χέρι ἤ στό μέτωπο μέ ἀκτίνες λέϊζερ, πού δέν θά διακρίνεται ἐξωτερικά, μέ τό 666 τό ὅνομα τοῦ ἀντιχρίστου”. Εἶναι χαρακτηριστικὸ τὸ ρεπορτὰζ ποὺ ἀκολουθεῖ σὲ Ἀμερικανικὸ Τηλεοπτικὸ σταθμὸ καὶ οἱ ἀντιδράσεις τῶν πολιτῶν, ὅταν διαπιστώνουν πόσο εὐάλωτα εἶναι τὰ προσωπικά τους δεδομένα καὶ οἱ οικονομίες τους. Σύντομα καὶ στὴ χώρα μας…
Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη
Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017
Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...
Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017
Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...
TIDEON 21-12-2015
Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...
Tideon 14-12-2015
Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...
TIDEON 27-08-2014
Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...
tideon.org 02-05-2013
Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...
Tideon 31-12-2012
Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...
Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012
Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...
tideon 07-11-2011
ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...
ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011
Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου; Για να...
ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010
Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...