
Τράπεζα Ἰδεῶν
Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
info@tideon.org
Με στόχο τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την προώθηση του ιστορικού τουρισμού ο δήμος Σιντικής στις Σέρρες, διοργανώνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, διήμερο ιστορικών αναβιώσεων στα οχυρά Ρούπελ και Ιστίμπεη της λεγόμενης «Γραμμής Μεταξά», στις 14 και 15 Μαΐου.
Πριν από 75 χρόνια, οι λιγοστοί υπερασπιστές των 21 οχυρών στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αντιστάθηκαν γενναία στις σιδηρόφρακτες ναζιστικές ορδές. Η απάντηση στους Γερμανούς εισβολείς, του διοικητή του Ρούπελ Α/νχη Γεώργιου Δουράτσου, εξακολουθεί να συγκινεί: «Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται». Παρά το ανελέητο σφυροκόπημα το Ρούπελ δεν καταλήφθηκε από τον εχθρό.
Οι ιστορικές αναβιώσεις ή αναπαραστάσεις είναι πολύ διαδεδομένες στο εξωτερικό και σχετίζονται με πολεμικά γεγονότα από την Μάχη του Βατερλώ (1815) στο Βέλγιο έως την απόβαση των συμμάχων (1944) στην Νορμανδία. Πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις μάλιστα, έχουν εξελιχθεί σε θεσμούς και επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες ενισχύοντας έτσι και την τοπική οικονομία.
Η εκδήλωση «Ρούπελ 1941. Η αναβίωση» τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και την υποστήριξη του υφ. Μακεδονίας – Θράκης, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας. Στόχος να καταστεί θεσμός, ανάλογος με τις αντίστοιχες εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα υπάρξουν παράλληλες εκδηλώσεις στο χώρο του οχυρού Ρούπελ (εκθέσεις φωτογραφίας, βιβλίου, μοντελισμού κ.α.) ενώ νέοι χώροι του οχυρού θα ανοίξουν πρώτη φορά για το κοινό.
Ομάδες αναβιωτών με στολές και οπλισμό του Β’ Π.Π., αναπαριστάνουν γνωστά και άγνωστα στιγμιότυπα από την επική μάχη των Οχυρών Ρούπελ και Ιστίμπεη. Η προσπάθεια επίλεκτων δυνάμεων του εχθρού να πλησιάσουν τα πολυβολεία των οχυρών και να φράξουν τις θυρίδες τους. Η αντεπίθεση των Ελλήνων υπερασπιστών, η ρίψη αερίων μέσα στις στοές, το «Όχι» του Δουράτσου, το τέλος μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης και την συνθηκολόγηση.
Πληροφορίες για την εκδήλωση: http://www.roupel1941.com
Πηγή: http://voria.gr
Σε μια πολυκατοικία του Μεσοπολέμου στην καρδιά της Αθήνας, κρυμμένο στα έγκατα της γης, βρίσκεται εν έτει 2014, κάτι που δεν θα περίμενε κανείς να δει: ένα Αντιαεροπορικό καταφύγιο και δεν είναι το μόνο!
Ο Νίκος Σταυρουλάκης, μπροστά από την είσοδο του καταφυγίου στην πολυκατοικία της Κυψέλης. Κάτω αριστερά η σκάλα που οδηγεί στο καταφύγιο. Δεξιά η πρόσοψη της πολυκατοικίας του μεσοπολέμου που διαθέτει και έναν εντυπωσιακό κοινόχρηστο χώρο στο εσωτερικό της. |
Ο Π. Δευτεραίος ανακάλυψε σκίτσα και συνθήματα στα καταφύγια της Βούλας και της Γλυφάδας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο! |
Το καταφύγιο στον Λυκαβηττό είναι κλειστό για το κοινό. Εχει δύο εισόδους, ρεύμα, τουαλέτες και λουτρά |
ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ στην Κυψέλη (Επτανήσων και Πιπίνου)
Στο υπόγειό της βρίσκεται ένα ευρύχωρο καταφύγιο, τα απομεινάρια του οποίου δείχνουν πως μερικές δεκαετίες πριν ήταν πλήρως οργανωμένο. Όπως εξηγεί στο «Έθνος» ο κ. Νίκος Σταυρουλάκης, ένοικος της πολυκατοικίας, το καταφύγιο ελέγχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από την Αστυνομία, έχει χαρακτηριστεί ότι μπορεί να φιλοξενήσει 63 άτομα και αποτελείται από μία κεντρική αίθουσα, δύο τουαλέτες, μία κουζίνα, ένα πλυσταριό και δύο μικρότερους βοηθητικούς χώρους. «Σώζεται ακόμη το μπόιλερ του 1938 με το οποίο διατίθετο στην πολυκατοικία ζεστό νερό επί 24ώρου βάσεως, αλλά και μπαούλα από την εποχή εκείνη», λέει. «Το 1982 που εγκαταστάθηκα στην πολυκατοικία υπήρχαν ακόμη στην κουζίνα του καταφυγίου ένα μεγάλο ξύλινο ψυγείο, αλλά και κρεβάτια!».
ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ στον Λυκαβηττό
Ένα από τα καλύτερα συντηρημένα δημόσια καταφύγια της Αθήνας! Κατασκευάστηκε το 1936 κοντά στην σπηλαιοεκκλησία των Αγίων Ισιδώρων. Σήμερα δεν είναι προσβάσιμο στο κοινό και τα κλειδιά του φυλάσσονται στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνακίου όπου και υπάγεται.
Όπως εξηγεί στο «Έθνος» ο κ. Παναγιώτης Δευτεραίος, πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ - σπηλαιολόγος ΕΣΕ και μέλος της Αστικής Σπηλαιολογίας, η οποία εξερεύνησε το καταφύγιο πριν από μερικά χρόνια, «πρόκειται για έναν χώρο που εκτείνεται σε βάθος 100 μέτρων στον βράχο, διαθέτει δύο εισόδους με μεταλλικές πόρτες, έχει ρεύμα, τουαλέτες και λουτρά!
Παρότι έχει συντηρηθεί αρκετά, φέρει ακόμη ορατά τα σημάδια του χρόνου. Σκεφτείτε ότι έχει ακόμη και τηλεφωνικό κέντρο της εποχής. Επίσης, περιλαμβάνει δύο αίθουσες, διαδρόμους, πολυβολείο, αποθηκευτικούς χώρους, συσκευές και αγωγούς εξαερισμού, πίνακες και διακόπτες ηλεκτρικού. Θα μπορούσε κάλλιστα να λειτουργήσει ως μουσείο στο μέλλον».
ΔΙΔΥΜΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ Βούλας-Γλυφάδας
Στα υπόγεια των εγκαταστάσεων του ΠΙΚΠΑ στην Βούλα, βρίσκεται ένα καλοδιατηρημένο καταφύγιο με διπλή είσοδο και «φωλιά» για πολυβόλο, πανομοιότυπο με κάποιο άλλο που ανακαλύφθηκε εγκαταλελειμμένο και αφρόντιστο σε ιδιωτική έκταση στην Γλυφάδα.
Φτιαγμένο από πέτρα και όχι από τσιμέντο, όπως άλλα δημόσια καταφύγια, έχει την χαρακτηριστική αψιδωτή οροφή, ενώ στους τοίχους του υπάρχουν σκίτσα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Στο σημείο αυτό ανακάλυψα ένα σκίτσο που υποδηλώνει το μήνυμα «Kilroy was here», μια χαρακτηριστική φράση της αμερικάνικης λαϊκής κουλτούρας που έγινε πολύ δημοφιλής κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και σχετίστηκε με την παρουσία των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ την δεκαετία του '40», λέει ο κ. Δευτεραίος.
«Οι θάλαμοι είναι αριθμημένοι με κιμωλία και σε άλλα σημεία είδαμε γραμμένες τις ενδείξεις «front line», «do not touch», «exit», «do not smoke» ή «defense de fumer» στα Γαλλικά», προσθέτει.
Κάθε χρόνο στο Μίτενβαλντ της Γερμανίας του κρατιδίου της Βαυαρίας στις 18 Μαΐου χιλιάδες Γερμανοί συγκεντρώνονται εκεί για να τιμήσουν τους Γερμανούς ορεινούς καταδρομείς που σκοτώθηκαν στη διάρκεια του Α΄ και του Β΄Παγκοσμίου πολέμου.Το Μίτενβαλντ δεν είναι ένας τυχαίος τόπος συνάντησης. Στην διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε το Κέντρο εκπαίδευσης των Γερμανών ορεινών καταδρομών και μεταπολεμικά ξαναλειτούργησε στην ίδια επιχειρησιακή φάση όπως βρισκόταν κατά την διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου.Μεταπολεμικά αποτέλεσε έναν θύλακα στις τάξεις του σύγχρονου Γερμανικού Στρατού (Μπούντεσβερ) όπου αμετανόητοι Ναζί αξιωματικοί του Γερμανικού Στρατού (Wehrmacht) βρήκαν καταφύγιο χωρίς ποτέ να λογοδοτήσουν σε κανένα Δικαστήριο για τις σφαγές που διέπραξαν στην κατεχόμενη από τους Ναζί, Ευρώπη και ειδικότερα στα Βαλκάνια μα πιο πολύ περισσότερο στην Ήπειρο και τα Γιάννενα.Για την σύγχρονη Γερμανία η επέτειος αυτή αποτελεί την μεγαλύτερη στρατιωτική γιορτή ενώ το στρατιωτικό έμβλημα της μεραρχίας που είναι το λουλούδι Εντελβάις είναι το σύμβολο του άριστου γερμανικού ήθους σε καιρούς ειρήνης και πολέμους.Στην γιορτή αυτή όπου τιμάται η «δράση» του Γερμανικού Στρατού (Wehrmacht) στην τότε κατεχόμενη από το Ναζισμό Ευρώπη ιδιαίτερη αναφορά γίνεται από τους διοργανωτές στους νεκρούς «ήρωες» της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Ορεινών καταδρομών, (1.Gebirgs Division“Edelweiss”)Η συγκεκριμένη Μεραρχία που τιμάται αποτέλεσε έναν από τις πιο εγκληματικούς στρατιωτικούς σχηματισμούς του Γερμανικού Στρατού (Wehrmacht) και βαρύνεται για εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού στη Ρωσία, τα Βαλκάνια, την Γιουγκοσλαβία, την Αλβανία και στην Ελλάδα.Από το Σεπτέμβριο του 1939 έως και τον Μάρτιο του 1943 συμμετείχε στις εκστρατείες της Πολωνίας, στην Γαλλίας στην Γιουγκοσλαβία και στην Σοβιετική Ένωση.
«Είχαν συνηθίσει να σκοτώνουν και επί ενάμιση χρόνο αυτό έκαναν κάθε μέρα» στην Σοβιετική Ένωση, αναφέρει ο αείμνηστος Χέρμαν – Φράνκ Μάγερ, ο γερμανός ιστορικός ερευνητής και καλός φίλος με τον οποίο συνεργαζόμουν εδώ και αρκετά χρόνια σε μια προσπάθεια καταγραφής των εγκλημάτων πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού των χωριών της Ηπείρου, που διέπραξε η 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», το καλοκαίρι του 1943.Από όπου και αν πέρασε δεν άφησε τίποτε όρθιο που να θυμίζει ανθρώπινη ύπαρξη, έκαψε τα πάντα στο πέρασμα της από την Ρωσία προς τα Βαλκάνια, όταν το καλοκαίρι του 1943 έλαβε την εντολή να ξεκινήσει για την Ελλάδα με συγκεκριμένη διαταγή που έφερε τον τίτλο «πορεία προς την Ελλάδα». Η 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις» μετακινήθηκε από το Ανατολικό μέτωπο και έφτασε στα Βαλκάνια στις 9 Ιουνίου 1943 Στο πέρασμα της από το Μαυροβούνιο είμαστε στη θέση να γνωρίζουμε ότι δολοφόνησε (100.000) εκατό χιλιάδες πολίτες – άμαχο πληθυσμό, στα πλαίσια των αντιανταρτικών επιχειρήσεων που έφεραν την κωδική ονομασία «επιχείρηση Μαύρο» -operation Swartz.Στις 16 Ιουνίου 1943 και ενώ η 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», βρίσκεται ακόμη στα εδάφη του Μαυροβουνίου, ο στρατηγός Στέτνερ διετάχθει να μεταβεί αεροπορικώς στο Σεράγεβο για να αναλάβει νέες εντολές για την «Εντελβάις»,καθώς θα έπρεπε να μετακινηθεί τις επόμενες μέρες προς την Ελλάδα.Την επόμενη μέρα 17 Ιουνίου 1943 άρχισε η μετακίνηση από Ποτγκόριτσα, Πέτς, Μιτρόβιτσα,Σκόπια, Φλώρινα και από εκεί προς Ιωάννινα.Στις 18 Ιουνίου 1943 συνολική δύναμη της1ης ορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις» είναι :
Άντρες 24.000
Ρώσοι αιχμάλωτοι 2.000
Μουλάρια 5.400Φορτηγά 270
Αυτοκίνητα 140
Μοτοσικλέτες 200
Ελαφρά πολυβόλα 510
Βαρέα πολυβόλα 86
Όλμοι, ορεινά αντιαρματικά πυροβόλα, φλογοβόλα.
Η μετακίνηση της συγκεκριμένης μεραρχίας αποφασίστηκε το καλοκαίρι του 1943 διότι η ανώτατη διοίκηση του γερμανικού στρατού της Βέρμαχτ , ήταν πλέον πεπεισμένη ότι οι συμμαχικές δυνάμεις των αγγλοαμερικάνων θα εισέβαλλαν στην Ευρώπη και εξεταζόταν σοβαρά το σενάριο, για συμμαχική απόβαση στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.Παράλληλα δε η γερμανική διοίκηση αναζητούσε λύση για το σοβαρό πρόβλημα που αφορούσε την δράση των αντιστασιακών οργανώσεων, τόσον του ΕΛΑΣ όσον και του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο.Για το σκοπό αυτό η γερμανική διοίκηση προχώρησε στην σύσταση του 22ου Σώματος Στρατού με τον στρατηγό Χούμπερτ Λάνς, με ζώνη ευθύνης την Ήπειρο και τμήμα της Αλβανίας, ενώ ταυτόχρονα μεταφέρθηκε η 1η Ορεινή Μεραρχία Ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», με διοικητή τον στρατηγό Βάλτερ φον Στέτνερ.Η μεραρχία «Έντελβάις» αποτελείτο από 2 Συντάγματα, το 98ο Σύνταγμα με διοικητή τον συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμινγκερ και το 99ο με διοικητή τον συνταγματάρχη Γιόζεφ Ρεμόλντ.Οι δυο αυτοί διοικητές των συνταγμάτων της «Εντελβάις» είναι οι άμεσοι υπεύθυνοι για τα εγκλήματα πολέμου που εκτελέστηκαν από το στρατιωτικό προσωπικό της μεραρχίας, σε βάρος του άμαχου πληθυσμού των χωριών της Ηπείρου και της Αλβανίας.Στις επόμενες μέρες το 98ο σύνταγμα του συνταγματάρχη Ζάλμινγκερ αρχίζει εκτεταμένες αντιανταρτικές επιχειρήσεις και ο ίδιος τίθεται επικεφαλής δύναμης 24.000 ανδρών Στις 6 Ιουλίου 1943 η 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», χαράσσει πορεία 230 χιλιομέτρων από Φλώρινα προς Ιωάννινα μέσα από το Αλβανικό έδαφος, ακολουθώντας την διαδρομή:Κρυσταλοπηγή - Κάπστιστα – Κορυτσά –Λεσκοβίκι, διέλευση Σαραντάπορου - Αώου και από εκεί προς λεκανοπέδιο Ιωαννίνων.Δημιουργείται μια μονάδα εμπροσθοφυλακής στην οποία συμμετέχει το 79ο σύνταγμα ορεινού πυροβολικού με διοικητή τον συνταγματάρχηΧάινς Ζόμμερ και το 3ο Τάγμα του 98ου σύνταγμα με 5 λόχους, με διοικητή τον ταγματάρχηΡάινολντ Κλέμπε.Στις 6 Ιουλίου 1943 Αλβανοί αντάρτες από την Μπόροβα και το Μπαρμάς χτυπούν το 3ο τάγμα του Κλέμπε.Οι καταδρομείς καίνε ολοσχερώς την Μπόροβα στις 6 Ιουλίου 1943, το Μπαρμάς στις 7 Ιουλίου 1943 ενώ στη συνέχεια επιχειρούν νότια της Ερσέκας μεκατεύθυνση το Λεσκοβίκι.Έξω από το Λεσκοβίκι στις 7 Ιουλίου 1943 οι καταδρομείς εγκλωβίζονται από τους αντάρτες,ενώ απέχουν μόνον 10 χιλιόμετρα από τα Ελληνικά σύνορα.Στην Φλώρινα στις 7 Ιουλίου 1943, το πρωί,δημιουργείται ομάδα μάχης, της οποίας ηγείται ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ διοικητής του 98 συντάγματος ο οποίος με το 2ο τάγμα αναλαμβάνει τον απεγκλωβισμό της εμπροσθοφυλακής Ζόμμερ, στο Λεσκοβίκι.Φτάνοντας στο Λεσκοβίκι στις 8 Ιουλίου 1943,11.30 πρωί, ο Ζάλμινγκερ βάλλει με πυρά πυροβολικού και στην συνέχεια εισβάλλει με το 2ο τάγμα του 98ου συντάγματος, διαλύοντας στην κυριολεξία το Λεσκοβίκι.Στις 8 Ιουλίου 1943, το απόγευμα οι πρώτοι καταδρομείς της εμπροσθοφυλακής Ζόμμερ περνάνε από το χωριό Περάτη (αλβανικό έδαφος) σε ρηχά μέρη τον ποταμό Σαραντάπορο και δημιουργούν προγεφύρωμα στον απέναντι χωριό την Καλόβρυση. (ελληνικό έδαφος).Ο διοικητής Ζάλμινγκερ με το 2ο τάγμα του 98ου συντάγματος, έχει επισκευάσει με το Μηχανικό την ανατιναγμένη γέφυρα στον ποταμό Σαραντάπορο και επιστρέφει πίσω στο Αλβανικό έδαφος και να ελέγξει την περιοχή ανάμεσα στο Λεσκοβίκι και την Κορυτσά.Στις 9 Ιουλίου 1943 η εμπροσθοφυλακή Ζόμμερ από την Καλόβρυση μετακινείται στο Αηδονοχώρι και από εκεί προς την Ελαία (Καλπάκι) στις 10.15 πρωί.Λίγο αργότερα οι πρώτοι καταδρομείς της εμπροσθοφυλακής μπαίνουν στα Γιάννενα στις 1.30 μεσημέρι.Την ίδια μέρα στις 9 Ιουλίου 1943, η ημερήσια αναφορά του 98ου συντάγματος, καταγράφει την διαταγή του διοικητή Ζάλμινγκερ, που διατάσσει εννιά (9) λόχους του 2ου τάγματος του 98ου συντάγματος, να ελέγξουν τον δρόμο από Λεσκοβίκι προς Αηδονοχώρι, με το δεδομένο ότι οι αντάρτες είχαν ανατινάξει πριν την γέφυρα στο Περάτη και πως τώρα έχουν μπλοκάρει τον δρόμο σε κάποια σημεία προς την Κόνιτσα.Την επόμενη μέρα 10 Ιουλίου 1943 ο υπολοχαγός Μίχαελ Παίσιγκερ διοικητής του 6ου λόχου του 2ου τάγματος του 98 συντάγματος εφαρμόζει την διαταγή της 9ης Ιουλίου 1943 ώρα 10.25 το βράδυ, του διοικητή Ζάλμινγκερ που προβλέπει:«εκκαθάριση και φύλαξη του δρόμου προώθησης προς Ιωάννινα», που αυτό σημαίνει στην πραγματικότητα, εφαρμογή της τακτικής της καμένης γης, που έχει να κάνει με
δολοφονίες αμάχων και κάψιμο χωριών…
Χούμπερτ Λάντς – Στρατηγός – Σωματάρχης του 22ου
Σ.Σ
Ευθύνεται για τα εγκλήματα πολέμου που διεπράχθησαν από την 1η Ορεινή Μεραρχία Ορεινών Καταδρομών «Εντελβάις», η οποία υπαγόταν στο 22ο Σώμα Στρατού με έδρα τα Ιωάννινα.
Βάλτερ φον Στέτνερ – στρατηγός Στρατιωτικός διοικητής της 1ηςορεινής μεραρχίας ορεινών καταδρομών «Εντελβάις»
Ευθύνεται ως ο επικεφαλής στρατιωτικός διοικητής, για
τα εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού
των χωριών της Ηπείρου που διεπράχθησαν από την 1
η Ορεινή Μεραρχία Ορεινών Καταδρομών «Εντελβάις»
το καλοκαίρι του 1943, καθώς και για την σφαγή της
Ιταλικής μεραρχίας «Άκουι» τον Σεπτέμβρη του 1943 στην
Κεφαλλονιά.
Γιόζεφ Ζάλμινγκερ – συνταγματάρχης
Διοικητής στο 98ο σύνταγμα ορεινών κυνηγών
Ευθύνεται για τα εγκλήματα πολέμου, που διεπράχθησαν
κατά του άμαχου πληθυσμού των χωριών της Ηπείρου,
συμμετείχε σχεδόν σε όλες τις αντιανταρτικές επιχειρήσεις
Συμμετείχε με τους γερμανούς ορεινούς κυνηγούς του 98ου συντάγματος σε όλα τα αντίποινα που διεπράχθησαν από
τους «Εντελβάις», σε βάρος του άμαχου πληθυσμού των
χωριών, το καλοκαίρι του 1943.
Πηγή: inepirus.gr
Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859 και πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου 1943 στην Αθήνα. Ήταν ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, πρωτοπόρος, μαζί με τον Νίκο Καμπά και τον Γεώργιο Δροσίνη, της αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής (ή Παλαμικής) σχολής.
Ο Κωστής Παλαμάς ήταν ένας από τους πολυγραφότατους Έλληνες λογοτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους. Δημοσίευσε συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές καθώς κριτικά έργα και ιστορικά δοκίμια, συγκριτολογικές μελέτες και βιβλιοκριτικές.
Λίγοι γνωρίζουν ότι έγραψε και ένα δραματικό θεατρικό έργο την «Τρισεύγενη» (1903) και ότι ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας αρκετές φορές. Σήμερα το όνομά του φέρει αίθουσα εκθέσεων του πολυχώρου Τεχνόπολις στο Γκάζι.
Η κηδεία του έγινε στις 28 Φεβρουαρίου με την συμμετοχή χιλιάδων Αθηναίων και τον Άγγελο Σικελιανό να απαγγέλλει το «Ηχήστε οι Σάλπιγγες». Κατοχικές δυνάμεις έδωσαν το παρόν, κάτι που δεν εμπόδισε το συγκεντρωμένο πλήθος να ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο και να μετατρέψει την κηδεία του μεγάλου μας ποιητή σε μεγαλειώδη εκδήλωση Εθνικής αντίστασης.
Πηγή: Περί Πάτρης
Η ελληνική Εθνική Αντίσταση άρχισε από τις πρώτες ημέρες της εχθρικής κατοχής. Αναπτύχθηκε βαθμιαία με τη δημιουργία αντιστασιακών οργανώσεων, οι οποίες αρχικά δρούσαν ως οργανώσεις πληροφοριών – δολιοφθορών, κυρίως στην περιοχή των Αθηνών. Μετέπειτα με τη δημιουργία ένοπλων ομάδων, εμφανίστηκε ο αντάρτικος στρατός με ευρύτερη παρουσία και δράση στην ύπαιθρο.
Οι κυριότερες Ένοπλες Αντιστασιακές Οργανώσεις (ΕΑΟ) ήταν:
1. ο ΕΔΕΣ (Ελληνικός Δημοκρατικός Εθνικός Στρατός) με τη στρατιωτική του οργάνωση ΕΟΕΑ (Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών),
2. το ΕΑΜ (Ελληνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) με τη στρατιωτική του οργάνωση ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός),
3. η ΕΚΚΑ (Εθνική Και Κοινωνική Απελευθέρωση) που συγκρότησε το 5/42 Σύνταγμα.
Παράλληλα με αυτές τις Αντιστασιακές Οργανώσεις, οι οποίες είχαν οργανωμένες ένοπλες ομάδες, δρούσαν και οργανώσεις δολιοφθορών – πληροφοριών, όπως η «Μπουμπουλίνα», ο «Όμηρος», ο «Ζευς», ο «Κόδρος», η «Τρίαινα», η «ΡΑΝ» και πολλές άλλες. Εκτός από τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις είχαν συσταθεί στον ελλαδικό χώρο και συμμαχικές οργανώσεις κατασκοπείας και δολιοφθορών. Χαρακτηριστικά αναφέρονται η «Φορς 133» και «ο Μήδας».
Το 1942 στον ελλαδικό χώρο συγκροτήθηκε η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή (ΒΣΑ). Σκοπός της ήταν η οργάνωση των αντιστασιακών ομάδων καθώς και η υποστήριξή τους σε θέματα εφοδιασμού. Από το 1943 και μετά μετονομάζεται σε Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή (ΣΣΑ), εφόσον πλέον συμμετέχουν σε αυτή και Αμερικανοί.
Η δράση των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων είχε διπλό στόχο. Ο ένας στόχος ήταν να δεσμεύουν το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό εχθρικών στρατευμάτων και ο άλλος να φέρουν εις πέρας ειδικές επιχειρήσεις που ζητούσαν οι Σύμμαχοι, συντονισμένες και συγχρονισμένες με τα στρατηγικά τους σχέδια.
Οι μέθοδοι του ανταρτοπόλεμου που χρησιμοποιούσαν οι αντιστασιακές ομάδες δημιουργούσαν ιδιαίτερα προβλήματα στις δυνάμεις κατοχής. Άλλωστε η εδαφική διαμόρφωση της Ελλάδας προσφέρεται για ανταρτοπόλεμο. Η ελληνική εθνική αντίσταση κατάφερε με την επιτυχή δράση της να καθηλώσει στην Ελλάδα 300.000 στρατιώτες του Άξονα.
Όσο αναφορά τις ειδικές επιχειρήσεις που ζητούσαν οι Σύμμαχοι, τρεις ήταν οι σπουδαιότερες:
Η πρώτη ήταν η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου το Νοέμβριο του 1942, η οποία ήταν γνωστή στο Συμμαχικό Στρατηγείο του Καϊρου ως επιχείρηση Χάρλιγκ.
Η δεύτερη ήταν μία σειρά επιχειρήσεων το καλοκαίρι του 1943 για την υποστήριξη των συμμαχικών αποβάσεων στην Ιταλία και την παραπλάνηση των Γερμανών σχετικά με την τοποθεσία της συμμαχικής απόβασης, που ήταν γνωστή με την κωδική ονομασία «Άνιμαλς» (ζώα).
Η τρίτη ήταν η επιχείρηση για την παρενόχληση της γερμανικής οπισθοχώρησης από την Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 1944, που ήταν γνωστή με την κωδική ονομασία «Κιβωτός του Νώε» ή «Κιβωτός».
Ο Ιερός Λόχος συγκροτήθηκε το Σεπτέμβριο του 1942 στη Μέση Ανατολή με την αρχική ονομασία «Λόχος Επιλέκτων Αθανάτων», από εθελοντές αξιωματικούς όλων των Κλάδων των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, που διέφυγαν από την υπόδουλη Ελλάδα. Σκοπός τους ήταν να πολεμήσουν τα στρατεύματα του Άξονα και να συμβάλουν στην απελευθέρωση της Πατρίδας. Προσωρινός Διοικητής ορίστηκε ο Επίλαρχος Αντώνιος Στεφανάκης.
Στις 15 Σεπτεμβρίου ανέλαβε τη διοίκηση του Λόχου ο Συνταγματάρχης Χριστόδουλος Τσιγάντες. Με ενέργειά του μετονομάστηκε η μονάδα σε «Ιερός Λόχος», καθιερώθηκε ιδιαίτερο έμβλημα με τη ρήση «Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ» και άρχισε η εκπαίδευσή του στις καταδρομικές επιχειρήσεις.
Το πρώτο τμήμα του Ιερού Λόχου που έλαβε μέρος σε καταδρομικές επιχειρήσεις, ήταν μια ομάδα από 8 αξιωματικούς, με επικεφαλής τον Αντισμήναρχο Αλεξανδρή Γεώργιο, το οποίο έδρασε από 17 Νοεμβρίου 1942 μέχρι 27 Ιανουαρίου 1943 στην Κυρηναϊκή.
Από τις 27 Ιανουαρίου μέχρι τις 17 Απριλίου 1943, ο Ιερός Λόχος συμμετείχε σε πολεμικές επιχειρήσεις στη Βόρειο Αφρική και στη συνέχεια μέχρι τις 4 Μαΐου 1945 διεξήγαγε συνεχείς καταδρομικές επιχειρήσεις στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και της Δωδεκανήσου (Μυτιλήνη, Σάμο, Σύμη, Μύκονο, Νίσυρο, Τήνο, Ρόδο, Αλιμιά, Μήλο κ.α.) και συντέλεσε στην απελευθέρωση της Δωδεκανήσου.
Οι απώλειες του Ιερού Λόχου, από τη συγκρότησή του μέχρι το τέλος των επιχειρήσεων στη Δωδεκάνησο, ανήλθαν σε 17 νεκρούς (12 αξιωματικούς και 5 οπλίτες), 58 τραυματισθέντες (32 αξιωματικούς και 26 οπλίτες), 3 αγνοούμενους και 29 αιχμαλώτους.
Οι γενναίοι Ιερολοχίτες, για την προσφορά τους στο συμμαχικό αγώνα και την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου, τιμήθηκαν με πλήθος ηθικών αμοιβών και απονεμήθηκε στη θρυλική μονάδα τους η Πολεμική Σημαία.
Τέλος, στις 7 Αυγούστου 1945, η Σημαία του Ιερού Λόχου παρασημοφορήθηκε με τον Ταξιάρχη Αριστείου Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξεως και παραδόθηκε σε φρουρά Ευελπίδων οι οποίοι την εναπόθεσαν στο Μουσείο της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων. Από τότε, καταγράφηκε οριστικά πλέον, ως μία από τις αξιολογότερες ελληνικές μονάδες της Μέσης Ανατολής και ως πρόδρομος των μετέπειτα Μονάδων Καταδρομών του Ελληνικού Στρατού.
Το ρολόι στην εκκλησιά του χωριού σταμάτησε στις 2.43. Οι κάννες από τα γερμανικά πολυβόλα που ήταν στημένα περιμετρικά στη τοποθεσία Ράχη του Καππή, ακόμη κάπνιζαν. Κάποιοι λοχίες μαζί με 2-3 αξιωματικούς και μερικούς στρατιώτες, πατούσαν ανάμεσα στα εκατοντάδες άψυχα κορμιά, και έψαχναν για κάποιο σημάδι ζωής. Έβριζαν στα γερμανικά επειδή λέρωναν τις καλογυαλισμένες αρβύλες τους όπως περπατούσαν μέσα σε ποτάμια ζεστού ακόμη αίματος. Όταν εντόπιζαν κάτι να κινείται, να αργοσαλεύει, να σφαδάζει από τον πόνο, πήγαιναν από πάνω του και το εκτελούσαν. Μια ριπή, η χαριστική βολή για να μη γλυτώσει κανείς. Για να είναι σίγουροι ότι όλοι οι Καλαβρυτινοί άνδρες θα πεθάνουν...
Εξάλλου πολλοί λένε ότι ήταν απόφαση κατευθείαν από την Καγκελαρία. “Για κάθε έναν νεκρό Γερμανό στρατιώτη θα εκτελούνται 50 άμαχοι”
Βόρειοδυτική Πελοπόννησος 13 Δεκεμβρίου 1943 ημέρα Δευτέρα. Η επιχείρηση της Βέρμαχτ με την κωδική ονομασία ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ (Unternehmen Kalawrita) ,μόλις έχει τελειώσει. Και έχει στεφθεί με άκρα επιτυχία για το γερμανικό στρατό. Οι Ορεινοί κυνηγοί και το 68ο σώμα στρατού θα πρέπει να ένιωθαν ευτυχισμένοι. Μπορεί να μην είχαν συλλάβει κανένα αντάρτη η Εγγλέζο, αλλά τουλάχιστον έκαψαν από τα θεμέλια όλα τα χωριά του Χελμού που τους βοηθούσαν...
Καλάβρυτα σήμερα. Ένας λόφος γεμάτος δάκρυα. Ένας λόφος που σε πονά και μόνο να γυρίσεις το κεφάλι σου να τον δεις. Ένας πέτρινος σταυρός, και το άγαλμα μιας μητέρας που πενθεί τον άνδρα και τα παιδιά της, Μιας μητέρας που η ψυχή της έχει πετρώσει...
Το Onalert σας παρουσιάζει σήμερα τι απέγιναν οι Γερμανοί ναζί αξιωματικοί που δολοφόνησαν εν ψυχρώ περισσότερους από 700 άνδρες, ηλικίας 14 ετών και άνω. Που κατέσφαξαν, όλα τα αρσενικά του χωριού των Καλαβρύτων. Από όλο το χωριό γλύτωσαν μόνο 15 άνδρες πού είχαν την τύχη, στην αρχή να θαφτούν κάτω από δεκάδες πτώματα κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης, και αργότερα την ψυχραιμία να κρατηθούν ακίνητοι, όταν οι Γερμανοί περνούσαν από πάνω τους και άδειαζαν τους γεμιστήρες σε ότι κουνιόταν.
Κανένας Γερμανός αξιωματικός της Unternehmen Kalawrita δεν λογοδότησε ποτέ σε κανένα διεθνές δικαστήριο σε καμία δίκη. Και η ανώτερη ποινή που επιβλήθηκε ήταν εκείνη των 3 χρόνων. Τρία χρόνια για 1000 ψυχές...
Νταίνερτ (Döhnert) και όχι Τένερ ονομαζόταν ο μεταφραστής των Γερμανών κατά την διάρκεια της επιχείρησης. Πρόκειται για το πρόσωπο που περισσότερο εντυπώθηκε στην μνήμη όσων επέζησαν, ήταν όμως ένας απλός Δεκανέας, ανήκε δε στον λόχο Σόμπερ. Για να αποδώσουμε τα Καίσαρος Κάισαρι η ιεραρχία εκείνη την αποφράδα ημέρα είχε ως εξής:
68 χρόνια μετά καμία γερμανική τράπεζα η γερμανική κυβέρνηση πέρα από κάποια συγνώμη δεν έχει αποζημιώσει κανένα θύμα γερμανικής θηριωδίας και εγκλήματος πολέμου στην Ελλάδα.
Πηγή: OnAlert.gr
Ο πάνδημος χαρακτήρας που πήρε η υποδοχή των πρώτων τραυματιών του πολέμου του 1940 εντυπωσίασε τους Έλληνες και τους ξένους ανταποκριτές. Ποτέ άλλοτε οι δρόμοι της Αθήνας δεν είδαν τόσο κόσμο, από τις χιλιάδες που ξεχύθηκαν για να προϋπαντήσουν, να ζητωκραυγάσουν και να ενθαρρύνουν τα πρώτα παλικάρια που έφταναν στην Ελληνική πρωτεύουσα. Ήταν 18 Νοεμβρίου 1940 όταν έφθανε στον Σταθμό Λαρίσης το πρώτο νοσοκομειακό τρένο, ειδικά διασκευασμένο για την μεταφορά τραυματιών. Συνέβη τότε το Ελληνικότατο και απρόσμενο. Δεκάδες χιλιάδες λαού στήθηκαν κατά μήκος των οδών απ’ όπου θα περνούσε η πομπή των ασθενοφόρων. Οι ανθοπώλες της Ομονοίας και του Συντάγματος, μοίραζαν δωρεάν τα λουλούδια τους στον κόσμο και σ’ όλη την διαδρομή τα αυτοκίνητα με τους τραυματίες «ερραίνοντο μια άνθινη βροχή».
«Άρατε πύλας, καταφθάνουν εις την πρωτεύουσαν νικηταί και τροπαιούχοι οι τραυματίαι της εποποιίας της Πίνδου, της Μοράβας και του Ιβάν», έγραφαν οι εφημερίδες και οι επίσημοι που προσπαθούσαν να φτάσουν στον Σταθμό, απορούσαν πώς κινητοποιήθηκε τόσος κόσμος.
Δεν το είχαν γράψει οι εφημερίδες και δεν είχε ανακοινωθεί από το ραδιόφωνο μέχρι το μεσημέρι. Η είδηση κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα και συγκλόνισε τους πάντες μετά τις τρεις το απόγευμα. Παρέμεινε δε μυστήριο πώς κυκλοφόρησε παντού η φράση «φτάνουν οι λαβωμένοι». Γέροντες, νέοι, γερόντισσες, κορίτσια και παιδιά.
Από την μια γιόρταζαν τις ευχάριστες ειδήσεις για επέλαση των Ελληνικών στρατευμάτων προς την Κορυτσά και από την άλλη έτρεχαν να συμπαρασταθούν στα πρώτα παλικάρια που έφταναν πληγωμένα από το μέτωπο. Στις τέσσερις το απόγευμα η οδός Δηλιγιάννη και τα υψώματα μπροστά από τον Σταθμό, πλημμύρισαν! Απόλυτη και ευλαβική σιγή επικράτησε για λίγα λεπτά για να ακολουθήσει ένα ασυγκράτητο παραλήρημα.
H οδός Σταδίου, στη σειρά τα ασθενοφόρα και πλήθος κόσμου.
Αλλά η ανθρωποπλημμύρα απλώθηκε στην Αγίου Κωνσταντίνου, έφτασε στην Ομόνοια, γέμισε την Σταδίου και από εκεί μέσω της πλατείας Συντάγματος έφτανε αδιάσπαστη μέχρι τα στρατιωτικά νοσοκομεία στους Αμπελοκήπους και στον Ερυθρό Σταυρό. Ήταν πρωτοφανές το θέαμα. Όσα ασθενοφόρα διέθετε η πρωτεύουσα, ο Πειραιάς, οι γύρω δήμοι και οι κοινότητες σχημάτισαν μια μεγάλη ουρά, ένα καραβάνι, προσπαθώντας να διασχίσουν την οδό Σταδίου που ήταν γεμάτη κόσμο ο οποίος ζητωκραύγαζε με πρωτοφανή ενθουσιασμό. Ξαφνικά άρχισαν να πετάγονται υπάλληλοι και καταστηματάρχες ρίχνοντας στα οχήματα και στον κόσμο γλυκίσματα, τσιγάρα και κουφέτα. Τα συγκινητικά στιγμιότυπα, με γέρους να αδειάζουν τις τσέπες τους μέσα στα αυτοκίνητα, γριές να ψάλλουν εκκλησιαστικούς ύμνους και σχεδόν όλους να επικαλούνται την βοήθεια της Παναγίας για την υγεία των τραυματιών, καταγράφηκαν στον Τύπο με κάθε λεπτομέρεια.
Η ψυχολογία του Ελληνικού λαού τέθηκε στο μικροσκόπιο. Ποιός ήταν όλος αυτός ο κόσμος, στο μέτωπο και στα μετόπισθεν, που φούντωνε από υπερηφάνεια, σκαρφάλωνε στο ύψωμα του Ιβάν όταν οι Ιταλοί έριχναν καταιγιστικά πυρά ή έψαχνε λόγο για να πεταχτεί στον δρόμο και να γκρεμίσει τα τείχη για να υποδεχτεί τους ήρωές του; Την απάντηση έδωσε τις ίδιες ημέρες ο Π. Παλαιολόγος: «Είναι αυτός που γνωρίσαμε σε ειρηνικούς καιρούς με τις μικροπονηριές, με τις αγαθότητες, με τις κακίες, με τις κομπίνες, ο καταφερτζής, ο συντηρητικός, ο μετρημένος, ο άνθρωπος του ένα κι ένα δύο, ο φιλισταίος, ο σκυφτός, ο γκρινιάρης. Αυτός είναι ο πρωταθλητής της μεγάλης εποποιίας»! Καλούσε δε με πρωτοσέλιδό του δημοσίευμα τους κρατούντες: «Βγάλτε λοιπόν το καπέλο σας κύριοι “μεγάλοι” και στρώστε τους δρόμους με κλωνάρια δάφνης για να περάσει ο μέσος Έλλην από πάνω τους».
Μετά την αποβίβαση τραυματιοφορείς υποβαστάζουν τραυματία
για να τον μεταφέρουν στο Νοσοκομείο.
Αλλά μόλις άρχιζαν οι περιπέτειες για τους τραυματίες... Σιωπούν οι πηγές για την συνέχεια μέσα στους θαλάμους των νοσοκομείων. Εκεί θα συνεχίζουν να τους συμπαραστέκονται επίσημοι και μη, ιερείς, καλλιτέχνες, σωματεία κ.ά. Περισσότερο απ’ όλους οι γιατροί και οι νοσοκόμες, επαγγελματίες και μη, που στάθηκαν στο προσκεφάλι τους. Ανεκμετάλλευτα όμως για την ιστορική έρευνα παραμένουν ακόμη τα αρχεία των νοσοκομείων –όσα σώζονται– και μπορούν να προσφέρουν πλούσιες πληροφορίες και μαρτυρίες για τους ήρωες εκείνους που έδωσαν τη ζωή ή κομμάτια από το κορμί τους στα πεδία των μαχών ή στα χειρουργεία.
Εν μέρει η απουσία τεκμηρίων είναι δικαιολογημένη για τα πολιτικά νοσοκομεία, τα οποία κλήθηκαν να απορροφήσουν μεγάλο αριθμό τραυματιών. Οι διοικητικές υπηρεσίες τους λάμβαναν την εντολή να τηρούν ιδιαίτερα μητρώα για τους τραυματίες σε πολεμικές επιχειρήσεις ασθενείς. Αυτά τα «Μητρώα Ασθενών» τηρούσαν διαβαθμισμένοι υπάλληλοι, οι οποίοι και φρόντισαν για την καταστροφή τους όταν άρχισε η είσοδος των Γερμανών στην Ελλάδα ή τα απομάκρυναν από τον χώρο των νοσοκομείων για να μην πέσουν στα χέρια των κατακτητών. Σπουδαία εθνικά τεκμήρια που μόνο στην θέα τους ανατριχιάζει ακόμη και ο πλέον ψυχρός ερευνητής.
Παρουσιάζουμε ένα από τα σωζόμενα αυτά τεκμήρια και συγκεκριμένα το «Μητρώον Ασθενών» 336 τραυματιών. Πρόκειται για σπαράγματα, τα οποία με περισσή δυσκολία ανασυγκροτήθηκαν για να μελετηθούν. Περιλαμβάνουν 67 τραυματίες από εκείνους που έφθασαν πρώτοι στην Αθήνα, στις 18 Νοεμβρίου 1940 και 267 που έφθασαν στην πρωτεύουσα και σε διάφορα νοσοκομεία μέχρι και τον Ιανουάριο 1941.
Πρώτος ασθενής ήταν ο λοχίας Νικόλαος Γκιουλέκας του Γεωργίου από την Φλώρινα, της κλάσης του 1940, ο οποίος διαγνώσθηκε με βαριά εγκεφαλική διάσειση. Δεν καταγράφεται η περαιτέρω πορεία της κατάστασής του, αντίθετα με τον δεύτερο τραυματία, τον λοχία Τσουμαρόπουλο Λάμπρο του Νικολάου, από το Καλονέρι Φλωρίνης, κλάσης του 1937, ο οποίος νοσηλεύθηκε με τραύμα του τριχωτού της κεφαλής από όλμο και πήρε εξιτήριο στις 20 Δεκεμβρίου 1940.
Στις διαγνώσεις κυριαρχούν τα διαμπερή, τυφλά, επιπεπλεγμένα και επιπόλαια τραύματα. Μέχρι το δεύτερο δεκαήμερο Δεκεμβρίου 1940 μόνον ένας ασθενής καταγράφεται με κρυοπαγήματα και μάλιστα 3ου βαθμού. Πρόκειται για τον Νικόλαο Πλεξίδα του Θεοδώρου από την Μοσχονίτσα Τρικάλων, κλάσης του 1935, ο οποίος νοσηλεύθηκε περίπου τρεις μήνες και έφυγε με την σημείωση «ίασις».
Το δεύτερο περιστατικό με κρυοπαγήματα αναφέρεται ότι εμφανίστηκε στις 22 Δεκεμβρίου με κρυοπαγήματα 1ου βαθμού. Πρόκειται για τον Ευάγγελο Παγώνη του Βασιλείου από την Εύβοια, κλάσης του 1938, ο οποίος νοσηλεύθηκε 33 ημέρες. Από τότε στα 122 περιστατικά που καταγράφηκαν, τα 51 είχαν κρυοπαγήματα διαφόρων βαθμών.
Από τους 336 αυτούς τραυματίες τρεις ήρωες άφησαν πρόωρα την τελευταία τους πνοή. Ο Δηβόπουλος Ιωάννης του Κυριάκου, από το Λουτρό Πέλλης, κλάσης του 1934, ο οποίος νοσηλεύτηκε 30 ημέρες και παρά τον ακρωτηριασμό του δεξιού μηρού του δεν κρατήθηκε στην ζωή. Έφυγε από σηψαιμία στις 22 Δεκεμβρίου 1940.
Ο Απόστολος Γκαρνής του Δημητρίου, κλάσης του 1932, από το Μυρόφυλλο Τρικάλων, που έχασε την ζωή του από «τυφλό τραύμα του αριστερού βρεγματικού χώρου» και ο Θεσσαλονικιός λοχίας Μιχαήλ Τσελούδης του Κυριάκου, κλάσης του 1930, ο οποίος απεβίωσε αυθημερόν με διάγνωση «οσφυοϊερά λοιμώδης μυελίτις».
Τελευταίος τραυματίας αυτού του καταλόγου είναι ο Δεκανέας Κωνσταντάκης Αργύριος του Παναγιώτου, κλάσης του 1936, από το Περπένι Σπάρτης. Νοσηλεύθηκε από τις 8 Δεκεμβρίου 1940 μέχρι τις 24 Ιανουαρίου 1941, οπότε εξήλθε αφού του ακρωτηρίασαν το μικρό δάχτυλο του αριστερού ποδιού λόγω των κρυοπαγημάτων 1ου, 2ου και 3ου βαθμού που είχε και στα δύο πόδια του.
Είθε να έρθει εκείνη η ώρα που τα ονόματα όλων των νεκρών και τραυματιών του μεγάλου εκείνου πολέμου θα είναι προσβάσιμα σε όλους. Φωτεινά παραδείγματα αυτοθυσίας και ηρωισμού. Πρότυπα αποφασιστικότητας για ένα λαό που δηλώνει σε κάθε ευκαιρία πως είναι αποφασισμένος να ζήσει και να μεγαλουργήσει κάτω από οιεσδήποτε συνθήκες.
Πηγή: Μικρός Ρωμηός, Περί Πάτρης
Το «Όχι» στο ιταλικό τελεσίγραφο ειπώθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1940. Ωστόσο, η σημασία του έγινε πλήρως αντιληπτή λίγες ημέρες μετά: στη Μάχη της Ελαίας Καλαμά, όταν ο ελληνικός στρατός ανέκοψε την ιταλική επίθεση, προκαλώντας βίαιο σοκ στην ιταλική ηγεσία, και δίνοντάς της την πρώτη «γεύση» όσον αφορά στο τι έμελλε να ακολουθήσει, ονομαζόμενο αργότερα «το Έπος του '40».
Η Μάχη της Ελαίας Καλαμά
Η Μάχη της Ελαίας – Καλαμά και η Μάχη της Πίνδου είναι οι δύο μάχες που ανέκοψαν την ιταλική επίθεση που εκδηλώθηκε τις πρώτες ημέρες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Η γραμμή του μετώπου της μάχης ξεκινούσε δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος, στις εκβολές του ποταμού Καλαμά, κατά μήκος του ποταμού και κατέληγε στην στρατηγική τοποθεσία Ελαία, κοντά στο Καλπάκι.
Την άμυνα της περιοχής είχε αναλάβει η 8η Μεραρχία, υπό τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο. Στην άλλη πλευρά βρίσκονταν τμήματα της Μεραρχίας «Φεράρα», ενισχυμένα με άρματα της Μεραρχίας «Κενταύρων» και μονάδες του 25ου Ιταλικού Σώματος Στρατού. Ακόμη, στον Τομέα Καλαμά βρίσκονταν η Μεραρχία Σιένα και στον Τομέα Θεσπρωτίας ιταλική μεραρχία Ιππικού.
Η εξέλιξη της μάχης παρουσιάζεται με λεπτομέρεια στην «Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού Πολέμου 1940-41» (ΓΕΣ / ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ). Στις 2 Νοεμβρίου το πρωί οι Ιταλοί είχαν ολοκληρώσει τις προετοιμασίες τους για την επίθεση και από τις 09:00 σμήνη ιταλικών αεροσκαφών σε διαδοχικά κύματα άρχισαν να βομβαρδίζουν τον Τομέα Νεγράδων και ιδιαίτερα τη Γκραμπάλα, το Καλπάκι, τη Μονή Βελάς, το αεροδρόμιο Ιωαννίνων και τη γέφυρα Μαζαράκη, χωρίς όμως σοβαρά αποτελέσματα. Βομβάρδισαν επίσης τα Ιωάννινα με αρκετές ζημιές και θύματα μεταξύ του άμαχου πληθυσμού.
Τις μεσημβρινές ώρες αποχώρησε η αεροπορία και άρχισε σφοδρός βομβαρδισμός της τοποθεσίας από το ιταλικό πυροβολικό, με μεγαλύτερη πυκνότητα κατά της τοποθεσίας Ελαίας—Γκραμπάλας, με ασήμαντα όμως και πάλι αποτελέσματα. Στο μεταξύ τμήματα της Μεραρχίας «Φερράρα», η οποία, όπως προαναφέρθηκε, είχε ενισχυθεί και με άρματα από τη Μεραρχία «Κενταύρων», άρχισαν να κινούνται κατά του Τομέα Νεγράδων και στις 15:00 εκτόξευσαν την πρώτη τους επίθεση από πολλές συγχρόνως κατευθύνσεις, με ιδιαίτερη βαρύτητα κατά των υψωμάτων Γκραμπάλα και Ψηλορράχη.
Η επίθεση, παρά την προετοιμασία της και τους σφοδρούς βομβαρδισμούς που είχαν προηγηθεί, αποκρούστηκε με σοβαρές απώλειες για τους Ιταλούς. Έτσι η ημέρα της 2ας Νοεμβρίου πέρασε χωρίς οι Ιταλοί να μπορέσουν να διαρρήξουν την τοποθεσία Ελαίας. Στην απόκρουση της ιταλικής επιθέσεως συνέβαλε αποφασιστικά και το ελληνικό πυροβολικό, το οποίο, βάλλοντας με καταιγιστικά και εύστοχα πυρά κατά των επιτιθεμένων, τους αποδιοργάνωσε και τους ανάγκασε να κινούνται με αργό ρυθμό ή να ανακόπτουν την κίνηση τους, εξαιτίας των απωλειών.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, επίλεκτα τμήματα ιταλικού πεζικού, ενισχυμένα και με Αλβανούς, κατόρθωσαν να αιφνιδιάσουν ελληνικό τμήμα, δυνάμεως λόχου περίπου, που κατείχε το ύψωμα Γκραμπάλα, να το ανατρέψουν και να καταλάβουν το ύψωμα.
3η Νοεμβρίου
Η κατάληψη όμως αυτή δε διάρκεσε για πολύ, γιατί τις πρωινές ώρες της 3ης Νοεμβρίου τα ελληνικά τμήματα ενήργησαν αντεπίθεση και με αγώνα με τη λόγχη ανακατέλαβαν τη Γκραμπάλα. Ο εχθρός εγκατέλειψε σ' αυτή 20 νεκρούς, 6 αιχμαλώτους και πολλά όπλα και πυρομαχικά.
Το 47ο ιταλικό Σύνταγμα Πεζικού που ήταν συγκεντρωμένο κοντά στη Γκραμπάλα—με αποστολή να ανέβει σ' αυτή μετά την κατάληψη της για να συνεχίσει προς τα υψώματα Ψηλορράχη και Ασσόνισα—έγινε έγκαιρα αντιληπτό και με τα πυρά τεσσάρων ελληνικών πυροβολαρχιών διαλύθηκε πριν καν εκδηλώσει την ενέργεια του.
Το πρωινό της 3ης Νοεμβρίου πέρασε με την ανταλλαγή πυρών πυροβολικού και από τις δύο πλευρές στους Τομείς Νεγράδων και Καλαμά. Από τις 10: 00 εισήλθε στον αγώνα και η Ιταλική Αεροπορία, η οποία βομβάρδισε κυρίως τον Τομέα Νεγράδων. Στις 16:00 ο εχθρός εκτόξευσε νέα επίθεση κατά του λόφου Καλπακίου με 50-60 άρματα, πλαισιωμένα με 80 περίπου μοτοσικλετιστές. Και αυτή όμως αναχαιτίστηκε από τα αντιαρματικά κωλύματα και τα εύστοχα πυρά του πυροβολικού. Τα περισσότερα από τα άρματα και τις μοτοσικλέτες καταστράφηκαν, ενώ τα υπόλοιπα υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν με σοβαρές ζημιές. Επίσης πολλές απώλειες είχε και το ιταλικό πεζικό, το οποίο δέχτηκε τα ελληνικά πυρά στους χώρους συγκεντρώσεως του, με αποτέλεσμα να μην εκδηλώσει την επίθεση του.
Η αποτυχία αυτή του εχθρού τόνωσε ιδιαίτερα το φρόνημα των Ελλήνων στρατιωτών, οι οποίοι για πρώτη φορά αντίκριζαν άρματα- ωστόσο, η αντιαρματική άμυνα είχε αποδειχθεί αποτελεσματική.
4η Νοεμβρίου
Για τις 4 Νοεμβρίου, οι Ιταλοί προέβλεπαν να ενεργήσουν γενική επίθεση σε ολόκληρο το μέτωπο, πλην όμως την ανέβαλαν για την επόμενη ημέρα προφανώς για την πληρέστερη προπαρασκευή της. Έτσι η 4η Νοεμβρίου πέρασε ε μόνο με την προσβολή ολόκληρης της τοποθεσίας με πυρά πυροβολικού και σε ορισμένες περιπτώσεις και με την αεροπορία. Στο μεταξύ η 8η Μεραρχία για να ενισχύσει τις θέσεις της στην τοποθεσία Ελαίας, απέσυρε τη νύχτα της 3/4 Νοεμβρίου τα τμήματα της, που βρίσκονταν στις θέσεις Σιάστη, Μονή Σωσσίνου και Ρεπετίστη δυτικά του Καλαμά, σε νέα τοποθεσία, στα ανατολικά του ποταμού, η οποία θεωρούνταν λιγότερο ευπρόσβλητη στα εχθρικά άρματα.
Η σύμπτυξη πραγματοποιήθηκε αθόρυβα, στη διάρκεια της νύχτας, χωρίς να γίνει αντιληπτή από τους Ιταλούς.
5η Νοεμβρίου
Από το πρωί της 5ης Νοεμβρίου οι Ιταλοί βομβάρδισαν τις περιοχές Γκραμπάλας και Βροντισμένης στον Τομέα Νεγράδων, τις θέσεις δυτικά του Καλαμά ποταμού που είχαν ήδη εγκαταλειφθεί από τα ελληνικά τμήματα και την περιοχή Παραποτάμου (Βάρφανης) στον Τομέα Θεσπρωτίας. Στον Τομέα Νεγράδων, οι Ιταλοί ύστερα από την προπαρασκευή του πυροβολικού και της αεροπορίας, ενήργησαν στις 14: 30 νέα γενική επίθεση σε ολόκληρο το μέτωπο του, με μεγάλες δυνάμεις πεζικού και αρμάτων μάχης.
Όμως και αυτή η επίθεση, παρά την ισχυρή υποστήριξη της από την αεροπορία και το πυροβολικό, απέτυχε και οι δυνάμεις των Ιταλών καθηλώθηκαν από τα ελληνικά πυρά, προ της αμυντικής τοποθεσίας με πολύ σοβαρές απώλειες. Τα άρματα μάχης, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στην περιοχή Παρακάλαμου, δέχτηκαν τα συγκεντρωτικά και εύστοχα πυρά του ελληνικού πυροβολικού με αποτέλεσμα να διασκορπιστούν και να καθηλωθούν στις ελώδεις εκτάσεις του Καλαμά ποταμού.
Οι τελευταίες προσπάθειες
Η ιταλική επίθεση στον Τομέα αυτό συνεχίστηκε και κατά τις δύο επόμενες ημέρες, κυρίως κατά της τοποθεσίας Ελαίας, χωρίς κανένα και πάλι αποτέλεσμα. Επίλεκτα ιταλικά τμήματα, που κατόρθωσαν το βράδυ της 7ης Νοεμβρίου να καταλάβουν το ύψωμα Ψηλορράχη, νότια κορυφή της Γκραμπάλας, δέχτηκαν άμεση ελληνική αντεπίθεση και ύστερα από μάχη σώμα με σώμα υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν αφού εγκατέλειψαν επί τόπου 45 νεκρούς, 7 αιχμαλώτους, 5 όλμους, 3 πολυβόλα και 4 οπλοπολυβόλα. Οι ελληνικές απώλειες ανήλθαν σε έναν αξιωματικό και 11 οπλίτες νεκρούς και έναν αξιωματικό και 33 οπλίτες τραυματίες.
Αυτή ήταν και η τελευταία ιταλική προσπάθεια κατά της τοποθεσίας Ελαίας. Η Γκραμπάλα, το κλειδί της τοποθεσίας αυτής και του υψιπέδου των Ιωαννίνων γενικότερα, παρέμεινε στην κατοχή της 8ης Μεραρχίας. Στον τομέα Καλαμά, καμιά σοβαρή ιταλική ενέργεια δε σημειώθηκε κατά το παραπάνω χρονικό διάστημα, εκτός από την κατάληψη των εγκαταλειμμένων, από τα ελληνικά τμήματα, προωθημένων θέσεων στα δυτικά του Καλαμά ποταμού.
Στον Τομέα Θεσπρωτίας, οι Ιταλοί με την κάλυψη της αεροπορίας και του πυροβολικού, κατόρθωσαν στις 10:15 της 5ης Νοεμβρίου να ζεύξουν τον Καλαμά ποταμό στην περιοχή Τσιφλίκι, να διαπεραιωθούν νότια από αυτόν και να δημιουργήσουν μικρό προγεφύρωμα. Την επομένη τα ιταλικά τμήματα—αφού διεύρυναν το προγεφύρωμα—κινήθηκαν προς τα νότια, κατέλαβαν την Ηγουμενίτσα και εξανάγκασαν τις εκεί υπάρχουσες περιορισμένες ελληνικές δυνάμεις να συμπτυχθούν νοτιότερα.
Η 8η Μεραρχία, εξαιτίας της ελλείψεως επαρκών εφεδρειών για τη διεξαγωγή επιβραδυντικού αγώνα στην περιοχή αυτή, διέταξε τα τμήματα της να διακόψουν την επαφή με τον εχθρό και να αποσυρθούν σε νέες θέσεις επί της τοποθεσίας όρη Σουλίου—Αχέροντας ποταμός, με αποστολή να απαγορεύσουν τις διαβάσεις προς την Πρέβεζα και τα Ιωάννινα.
Για την ενίσχυση της παραπάνω νέας τοποθεσίας προωθήθηκε στη Φιλιππιάδα το 39ο Σύνταγμα Ευζώνων (μείον) της III Μεραρχίας. Ωστόσο οι ιταλικές δυνάμεις δεν παρενόχλησαν τις συμπτυσσόμενες ελληνικές δυνάμεις και δεν επιδίωξαν να εκμεταλλευτούν την επιτυχία τους. Αρκέστηκαν μόνο στην προώθηση ενός τμήματος Ιππικού μέχρι το χωριό Μαργαρίτι. Η στάση αυτή των Ιταλών δικαιολογείται μόνο από το φόβο τους να μην αποκοπούν από τις βάσεις τους, συνεχίζοντας την προέλαση τους στον Τομέα Θεσπρωτίας, ενώ δεν είχε ακόμη διασπαστεί η τοποθεσία Ελαίας.
Από τις 8 Νοεμβρίου, η επιθετική δραστηριότητα των Ιταλών διακόπηκε. Όπως διαπιστώθηκε αργότερα, κατά την ημέρα αυτή, ο Ανώτατος Διοικητής των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία Στρατηγός Βισκόντι Πράσκα διατάχθηκε να αναστείλει τις επιθετικές του ενέργειες, ενώ ταυτόχρονα γινόταν αντικατάσταση του με το Στρατηγό Σοντού. Από τις 9 Νοεμβρίου, στο μέτωπο Ηπείρου, οι όροι των αντιπάλων αντιστράφηκαν. Οι Ιταλοί στον Τομέα Νεγράδων μετέπεσαν σε κατάσταση άμυνας, «ενώ στον Τομέα Θεσπρωτίας άρχισαν να συμπτύσσονται, διατηρώντας μόνο ένα περιορισμένο προγεφύρωμα νότια του Καλαμά ποταμού, που αποτέλεσε και το μοναδικό επίτευγμα της αιφνιδιαστικής επιθέσεως τους στο μέτωπο Ηπείρου. Έτσι, ύστερα από αμυντικό αγώνα δώδεκα ημερών κατορθώθηκε να συγκρατηθούν προ της τοποθεσίας Ελαίας οι ιταλικές δυνάμεις, που ανέρχονταν σε δύο μεραρχίες και να υποστούν φθορά ηθική και υλική τέτοια, ώστε η Ανώτατη Διοίκηση τους να αποφασίσει την αναστολή των επιθετικών επιχειρήσεων μέχρι την άφιξη νέων ενισχύσεων.
Στις 10 Νοεμβρίου το Στρατηγείο της VIII Μεραρχίας που βρισκόταν μέχρι τότε στο Φρούριο Ιωαννίνων, μετακινήθηκε στο χωριό Βελτίστα (Κληματιά). Κατά τις τρεις επόμενες ημέρες η Μεραρχία ασχολήθηκε με διάφορες επιθετικές αναγνωρίσεις, η σημαντικότερη των οποίων υπήρξε αυτή που έγινε από τον Τομέα Θεσπρωτίας προς την κατεύθυνση της Ηγουμενίτσας και είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη, μέχρι τις 13 Νοεμβρίου, των υψωμάτων Αγίας Μαρίνας—Νεοχωρίου στα νότια του Καλαμά ποταμού και την εξάλειψη σχεδόν του ιταλικού προγεφυρώματος στην περιοχή αυτή.
Προς την 8η Μεραρχία διαβιβάστηκε η παρακάτω διαταγή του Αρχιστράτηγου με την οποία εκφραζόταν η ευαρέσκεια του για τις μέχρι τότε επιτυχίες της:
«Εκφράζομεν πλήρη Ικανοποίησιν δι' επιτυχή αντιμετώπισιν καταστάσεως επί λήξει περιόδου ενεργείας σας ως ανεξαρτήτου Μεραρχίας. Τούτο αφορά διοικητήν μεραρχίας πρωτίστως και εv αναλόγω βαθμώ συνεργάτας του».
Οι απώλειες της VIII Μεραρχίας κατά τον αμυντικό της αγώνα, από 1 μέχρι 5 Νοεμβρίου, ανήλθαν σε 3 αξιωματικούς και 57 οπλίτες νεκρούς και σε 5 αξιωματικούς και 203 οπλίτες τραυματίες. Οι περισσότερες από τις απώλειες αυτές οφείλονταν στους βομβαρδισμούς της Ιταλικής Αεροπορίας κατά των θέσεων του πυροβολικού, καθώς και στις τοπικές αντεπιθέσεις, οι οποίες έγιναν για την ανάκτηση εδαφών που είχαν καταληφθεί από τον εχθρό. Οι απώλειες των ιταλικών δυνάμεων, σύμφωνα με τις απόψεις του Στρατηγού Πράσκα, ανήλθαν από την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων μέχρι τις 5 Νοεμβρίου σε 17 αξιωματικούς και 354 οπλίτες νεκρούς και σε 65 αξιωματικούς και 1.134 οπλίτες τραυματίες. Ως αγνοούμενοι φέρονται 10 αξιωματικοί και 648 οπλίτες.
Πηγή: Δημοκρατία
![]() |
Ο Συνταγματάρχης Δαβάκης (δεξιά)
με τον Ταγματάρχη Ιωάννη Καραβία
στις 30 Οκτωβρίου 1940 στο Επταχώρι Πίνδου
|
Πηγή: Περί Πάτρης
Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017
Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...
Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017
Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...
TIDEON 21-12-2015
Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...
Tideon 14-12-2015
Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...
TIDEON 27-08-2014
Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...
tideon.org 02-05-2013
Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...
Tideon 31-12-2012
Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...
Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012
Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...
tideon 07-11-2011
ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...
ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011
Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου; Για να...
ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010
Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...