1. Ἀποδοχὴ ἢ ἀπόρριψη τῆς Συνόδου;

Ἐπειδὴ κάποιοι ὑποστηρικτὲς τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης ἐνδύονται τὸν μανδύα τῶν ἐμβριθῶν ἱστορικῶν καὶ ἐκκλησιολόγων καὶ μὲ ἀνέρειστες ἀερολογίες, συκοφαντίες, ὕβρεις καὶ ἀπειλὲς περὶ καθαιρέσεων καὶ ἀφορισμῶν ἐπιβεβαιώνουν

ὅσα περὶ ληστρικότητος τῆς «Συνόδου» κατήγγειλαν ἐπίσκοποι ποὺ ἔλαβαν μέρος στὴν «Σύνοδο», ἐμεῖς θὰ συνεχίσουμε μὲ νηφάλιο ἐκκλησιαστικὸ καὶ ἐπιστημονικὸ λόγο νὰ συμβάλλουμε στὴν μὴ ἀποδοχὴ καὶ ἀπόρριψη τῆς «Συνόδου», ἡ ὁποία, ὅπως διὰ πολλῶν ἐδείξαμε, δὲν ἔχει κανένα γνώρισμα συνοδικότητος καὶ Ὀρθοδοξίας. Τὴν ἀπαραίτητη αὐτὴ διεργασία τῆς ἀποδοχῆς ἢ τῆς ἀπορρίψεως ὁποιασδήποτε συνόδου, ὁλοφάνερη καὶ αὐτονόητη γιὰ τὴν ὀρθόδοξη αὐτοσυνειδησία καὶ τοὺς γνῶστες τῆς πατερικῆς καὶ συνοδικῆς γραμματείας, μόνον ὀπαδοὶ τοῦ παπικοῦ ἀντισυνοδικοῦ ἀλαθήτου, τοῦ φασιστικοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ, ἀπαίδευτοι δὲ καὶ ἀγράμματοι στὴν γνώση τῶν Ὀρθοδόξων κειμένων καὶ πηγῶν, μόνον αὐτοί, παπίζοντες, φασίζοντες καὶ ἀγνοοῦντες μποροῦν νὰ ἀπορρίπτουν.

2. Ὁ Αὐτοκράτωρ Μιχαὴλ Η´ Παλαιολόγος πιέζει καὶ ἀπειλεῖ τὴ σύνοδο τοῦ 1273. Πολιτικὰ τὰ κριτήρια.

Ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν συνόδων ποὺ ἀσχολήθηκαν μὲ παρόμοια θέματα πρὸς αὐτὰ τῆς «συνόδου» τῆς Κρήτης, ἰδιαίτερα δὲ πρὸς τὸ κεντρικὸ καὶ ἐπίμαχο θέμα «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον», θὰ ἐπιλέξουμε τὴν πατριαρχικὴ σύνοδο ποὺ συνῆλθε τὸ 1273 στὴν Κωνσταντινούπολη, ὑπὸ τὴν προεδρία τοῦ ὁμολογητοῦ καὶ ἁγίου πατριάρχου Ἰωσὴφ τοῦ Α´ (1267-1275, 1282-1283), τὴν μνήμη τοῦ ὁποίου ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 30 Ὀκτωβρίου. Ἡ σύνοδος ἐκαλεῖτο νὰ ἐξετάσει τὸν φιλοπαπικό «Τόμο», ποὺ ἔστειλε ὁ αὐτοκράτωρ Μιχαὴλ ὁ Παλαιολόγος (1259-1282), γιὰ νὰ πείσει τοὺς συνοδικοὺς ἀρχιερεῖς νὰ συμφωνήσουν στὴν ἕνωση μὲ τὸν πάπα, ὥστε νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ ἀνακατάληψη τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Φράγκους μὲ μία νέα σταυροφορία ποὺ ἑτοίμαζε ὁ πάπας ὑπὸ τὸν Κάρολο Ἀνδεγαβικό. Ἂς σημειώσουμε ὅτι μόλις εἶχαν περάσει δώδεκα χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπελευθέρω­ση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Φράγκους (1261), ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ Μιχαὴλ Η´ Παλαιολόγου, καὶ πάλι ἐπισειόταν ὁ ἴδιος σοβαρὸς κίνδυνος ἀπὸ τοὺς «ἀδελφούς» μας τῆς Δύσεως. Στὸν ἀναγκαστικὸ διπλωματικὸ διάλογο ποὺ ἄνοιξε ὁ αὐτοκράτωρ μὲ τὸν πάπα, ἐπειδὴ ἐγνώριζε ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἦταν ἀδύνατον νὰ συναινέσει σὲ ἕνωση, χωρὶς ἡ Δύση νὰ ἀποκη­ρύξει τὶς αἱρέσεις καὶ τὶς πλάνες της, κατέληξε σὲ μία συμφωνία ἡ ὁποία θὰ ἄφηνε ἄθικτες καὶ ἀσυζήτητες τὶς θεολογικὲς διαφορές, τὰ ὀρθόδοξα ἤθη καὶ ἔθιμα, καὶ θὰ προσέφερε στὸν πάπα τρία δῶρα: τὸ πρωτεῖο, τὸ ἔκκλητο καὶ τὴν μνημόνευση τοῦ ὀνόματός του στὶς ἀκολουθίες. Πρόκειται οὐσιαστικῶς γιὰ τὸ ἐπαίσχυντο μοντέλο τῆς Οὐνίας, τὸ ὁποῖο ἐπέβαλαν σὲ κατακτημένους καὶ πτωχοὺς λαοὺς διὰ τῆς βίας,  ἑτοιμάζουν δὲ συνεσκιασμένα καὶ τώρα νὰ προωθήσουν στὸν θεολογικὸ διάλογο μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικούς, τῇ συνεργίᾳ «Ὀρθοδόξων» κληρικῶν καὶ θεολόγων.

Δὲν ἐγνώριζαν ὁ πατριάρχης Ἰωσὴφ καὶ οἱ συνοδικοὶ ἀρχιερεῖς τὸν ἐπικρεμάμενο κίνδυνο γιὰ τὴν αὐτοκρατορία καὶ τὸν λαό της; Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀσκήσουν τὴν περιβόητη καὶ παρεξηγημένη «οἰκονομία» ποὺ τοὺς ζητοῦσε ὁ αὐτοκράτωρ, γνώστης πολιτικὰ καὶ στρατιωτικὰ τοῦ μεγάλου κινδύνου, καὶ ἀποφασισμένος γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ νὰ ἀσκήσει πιέσεις, νὰ ἐξορίσει, νὰ φυλακίσει, νὰ βασανίσει, νὰ καθαιρέσει ὅσους ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας θὰ ἀντιδροῦσαν στὰ ἑνωτικά του σχέδια; Ἤδη εἶχε ἀποφασισθῆ ἡ σύγκληση τῆς παπικῆς συνόδου τῆς Λυών (1274)[1], ὅπου ἀναμενόταν ἡ ὑπογραφὴ τῆς ἑνώσεως ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη ἀντιπροσωπία. Ἔπρεπε ὅμως ἐνωρίτερα νὰ γνωρίζει ὁ αὐτοκράτωρ ἂν ὁ πατριάρχης καὶ ἡ σύνοδος θὰ ἔκαναν ἕνα βῆμα πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἔστειλε τὸν χρυσόβουλο «Τόμο» μὲ τὶς θέσεις του, ἀναμένοντας τὴν ἀπάντηση τῆς συνόδου.

3. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης γιὰ πρώτη φορὰ ἀντιτίθεται στὴν συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοση.

Ὁ πατριάρχης Ἰωσὴφ καὶ ἡ σύνοδος ἔστειλαν ὡς ἀπάντηση τὸν δικό τους συνοδικό «Τόμο», ἕνα ἐξαιρετικὸ θεολογικὸ κείμενο, ὅπου ἀκραιφνέ­στατα ἐκφράζεται ἡ ὀρθόδοξη θεολογία, χωρὶς τὴν παραμικρὴ παρέκκλιση ἀπὸ τὴν προηγούμενη συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοση, ἡ ὁποία συνεχίσθηκε ἀλώβητη καὶ στὴν συνέχεια καὶ ἔφθασε μέσῳ τῆς ἀπορρίψεως τῆς ψευδοσυνόδου Φερράρας – Φλωρεντίας στὶς συνόδους τῆς Τουρκοκρα­τίας μέχρι καὶ τοῦ τέλους τοῦ 19ου αἰῶνος.

Ἡ συνολικὴ αὐτὴ πατερικὴ καὶ συνοδικὴ παράδοση αἰώνων χαρακτηρίζει ἀνενδοίαστα καὶ ἀπερίφραστα τοὺς Λατίνους – Παπικοὺς ὡς αἱρετικούς, ὅπως καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν προελθόντας Προτεστάντες, ποὺ κληρονόμησαν πολλὲς παπικὲς αἱρέσεις καὶ προσέθεσαν πολὺ περισσότε­ρες δικές τους. Κατὰ συνέπειαν ὡς πρὸς τὶς σχέσεις πρὸς τοὺς αἱρετικούς, ποὺ τώρα ὀνομάζονται «λοιπὸς χριστιανικὸς κόσμος», ἡ συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοση εἶναι ἀναντίρρητη καὶ ὑποχρεωτική· ἀπαγορεύει τὴν μετ᾽ αὐτῶν κοινωνία (συμπροσευχὲς κ.ἄ.) καὶ σὲ ὅσους τὴν παραβαίνουν ἐπιβάλλει τὶς ποινὲς τῆς καθαιρέσεως γιὰ τοὺς κληρικοὺς καὶ τοῦ ἀφορισμοῦ γιὰ τοὺς λαϊκούς.

Ὅσοι ὀνειρεύονται αὐτὸν τὸν καιρὸ καὶ προτείνουν καθαιρέσεις καὶ ἀφορισμοὺς ἂς ψάξουν νὰ τὰ ἐφαρμόσουν στοὺς ἐκθεμελιωτὰς τῆς σταθερῆς συνοδικῆς καὶ κανονικῆς αὐτῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία καταρρακώθηκε καὶ ἐπίσημα στὴν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης. Εἶναι ἡ πρώτη σύνοδος καθ᾽ ὅλην τὴν δεύτερη χιλιετία καὶ μετ᾽ αὐτήν, ποὺ ὄχι μόνον ἀποφεύγει νὰ ὀνομάσει καὶ νὰ καταδικάσει τὶς αἱρέσεις, ἀλλὰ τὶς ὀνομάζει καὶ ἐκκλησίες. Ἐπὶ πλέον ἀντὶ νὰ ἀπαγορεύει τὴν κοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικούς, ἐπαινεῖ τὴν συμμετοχὴ καὶ συμπερίληψή μας στὸ προτεσταντικὸ «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», δηλαδὴ σὲ ἕνα «Παγκόσμιο Συμβούλιο Αἱρέσεων». Ἐπαινεῖ ἀκόμη καὶ τοὺς Θεολογικοὺς Διαλόγους, οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ὁποίους παρήγαγαν κείμενα ποὺ δικαιολογοῦν καὶ ἀθωώνουν τὶς αἱρέσεις. Μνημονεύουμε μόνον τὸν Διάλογο μὲ τοὺς Ἀντιχαλκηδονίους – Μονοφυσίτες, ποὺ τοὺς ἀναγνωρίσαμε ὡς Ὀρθοδόξους[2], καὶ τὸν Διάλογο μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικούς (Balamand 1993) στὸν ὁποῖο ἐκτὸς τοῦ ὅτι ἀθωώσαμε καὶ δικαιολογήσαμε τὴν Οὐνία, δεχθήκαμε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας ὅτι οἱ αἱρετικοὶ Λατῖνοι τοῦ Παπισμοῦ ἀποτελοῦν μαζὶ μὲ ἐμᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, ἔχουν ἀποστολικὴ διαδοχή, Χάρη καὶ Μυστήρια, ἔγκυρο Βάπτισμα, ὥστε νὰ ἀπαγορεύεται ὁ ἀναβαπτισμός, καὶ εἶναι συνυπεύθυνοι γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ κόσμου[3] . Ποιοί; Οἱ αἱρετικοὶ Λατῖνοι ποὺ ὁδήγησαν καὶ ὁδηγοῦν ἑκατομμύρια ἀνθρώπων, ὁλόκληρους λαούς, ὁλόκληρες χῶρες καὶ ἠπείρους στὸν ἀποχριστιανισμὸ καὶ στὴν πνευματικὴ καταστροφή;

4. Γιατὶ πήραμε ἀποστάσεις ἀπὸ τὴν γραμμὴ τοῦ Φαναρίου.

Ἂς κάνουν τὸν κόπο νὰ διαβάσουν οἱ προκατειλημμένοι ἐπικριτές μας τὴν αὐστηρὴ κριτικὴ ποὺ ἀσκήσαμε στὶς ἀποφάσεις αὐτὲς[4] καὶ θὰ ἀρχίσουν, ἂν εἶναι καλοπροαίρετοι, νὰ καταλαβαίνουν γιὰ ποιούς λόγους ἀποξενωθήκαμε ἀπὸ τὸ σημερινὸ οἰκουμενιστικὸ περιβάλλον τοῦ Φαναρίου, ὄχι ὅμως καὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, τὴν πατερικὴ καὶ συνοδικὴ γραμμὴ τῆς ὁποίας μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος, μὲ πιστότητα ἀκολουθοῦμε. Σὲ ποιόν νὰ κάνουμε ὑπακοή; Στὸν σημερινὸ λατινόφρονα καὶ οἰκουμενιστὴ πατριάρχη ἢ στοὺς προηγουμένους ἀντιπαπικοὺς πατριάρχες καὶ μεγάλους Ἁγίους; Στὴν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἀμνηστεύει καὶ ἀθωώνει τὶς αἱρέσεις, ἢ στὸ σύνολο τῶν προηγουμένων, ἀληθινὰ ὀρθοδόξων, συνόδων, ποὺ καταδικά­ζουν ἀπερίφραστα τὶς αἱρέσεις τοῦ Παπισμοῦ καὶ τοῦ Προτεσταντισμοῦ; Ποῦ ὑπάρχει φατρία καὶ παρασυναγωγή; Σὲ ἐκείνους ποὺ συμφωνοῦν μὲ τοὺς Ἁγίους καὶ τὶς Ὀρθόδοξες συνόδους ἢ σὲ ἐκείνους ποὺ δικαιολογοῦν τὶς αἱρέσεις καὶ ἀποκόπτονται ἀπὸ τὴν συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοση;

5. Καμμία ὀρθόδοξη σύνοδος δὲν ἔκανε φιλοπαπικὰ βήματα πρὸ τοῦ 20οῦ αἰῶνος.

Ὁ ἅγιος πατριάρχης Ἰωσὴφ καὶ ἡ πατριαρχικὴ σύνοδος τοῦ 1273 δὲν ἔκαναν τὸ φιλοπαπικὸ βῆμα, ποὺ περίμεναν ἐναγωνίως ὁ αὐτοκράτωρ καὶ ὁ πάπας, καὶ τοὺς στενοχώρησαν. Μετὰ ἀπὸ δύο αἰῶνες ἄλλος αὐτοκρά­τωρ καὶ ἄλλος πάπας περίμεναν τὸ ἴδιο βῆμα, μετὰ τὴν ψευδοσύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας (1438-1439), ἀλλὰ καὶ πάλι ἀπογοητεύθηκαν. Ἀπογοητεύθηκαν οἱ παπικοὶ καὶ οἱ φιλοπαπικοὶ καθ᾽ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, διότι οἱ παπικὲς καὶ προτεσταντικὲς ἱεραποστολὲς ὡς καὶ ἡ περιβόητη Οὐνία δὲν εἶχαν τὰ προσδοκώμενα ἀποτελέσματα. Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως ἀγρυπνοῦσε τότε καὶ ἐφύλαττε· εἶχαν τότε ὄντως γνῶσιν οἱ φύλακες. Μὲ ἐπανειλημμένες συνοδικὲς ἀποφάσεις, μερικὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες παρουσιάσαμε πρὶν ἀπὸ τὴν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης[5], ἐλπίζοντας νὰ ἀφυπνίσουμε κάποιους ἐπισκόπους καὶ τὸ ὀρθόδοξο πλήρωμα, κατεδίκασε μὲ αὐστηρὲς ἐκφράσεις ὡς αἱρέσεις τὸν Παπισμὸ καὶ τὸν Προτεσταντισμό. Ἦταν ἀδύνατο ἡ Ἐκκλησία, ἡ ἀληθινή, νὰ ἀμνηστεύσει καὶ νὰ ἀθωώσει τὶς αἱρέσεις, νὰ ἔλθει σὲ κοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικούς, πρὶν ἀποκηρύξουν τὴν αἵρεση. Τὸ ἐξέφρασε αὐτὸ ἀξιωματικὰ μεταξὺ τῶν δύο ψευδοσυνόδων, τῆς Λυὼν καὶ τῆς Φεράρας – Φλωρεντίας, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς Λατίνους. Τοὺς εἶπε ὅτι εἶναι ἀδύνατο, δὲν θὰ σᾶς δεχθοῦμε ποτὲ σὲ κοινωνία, μέχρις ὅτου ἐξακολουθεῖτε νὰ ὑποστηρίζετε τὴν αἵρεση τοῦ Filioque, τὴν ἐκπόρευση δηλαδὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ»: «Οὐδέποτ᾽ ἂν ὑμᾶς κοινωνοὺς δεξαίμεθα, μέχρις ἂν καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα λέγητε»[6].

6. Ἡ χαρὰ τοῦ πάπα γιὰ τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης

Τὸ φιλοπαπικὸ αὐτὸ βῆμα ποὺ δὲν ἔγινε ποτὲ στὴν ὀρθόδοξη πατερικὴ παράδοση τὸ ἔκανε ἡ ψευδοσύνοδος τῆς Κρήτης, σύμφωνα καὶ μὲ ἐκτιμήσεις τοῦ σημερινοῦ πάπα Φραγκίσκου, ὁ ὁποῖος ἐξέφρασε τὴ χαρά του γιὰ τὶς ἀποφάσεις τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, λέγοντας ὅτι «τὸ πρῶτο βῆμα ἔγινε» καὶ ἐννοώντας ὅτι γιὰ πρώτη φορὰ σὲ ὀρθόδοξη σύνοδο δὲν χαρακτηρίζονται οἱ Λατῖνοι ὡς αἵρεση, ἀλλὰ ὡς ἐκκλησία. Εἶχε συστήσει μάλιστα ἐνωρίτερα στοὺς πιστοὺς τοῦ Παπισμοῦ νὰ προσευχηθοῦν γιὰ τὴν ἐπιτυχία τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης. Ἀφοῦ, λοιπόν, ὁ Παπισμὸς δὲν εἶναι αἵρεση ἀλλὰ ἐκκλησία μὲ συνοδικὴ ἀπόφαση, εἶναι εὔκολο στὴν συνέχεια νὰ ἀποκατασταθεῖ πλήρως ἡ κοινωνία στὸ κοινὸ Ποτήριο μὲ παραμένουσες τὶς αἱρέσεις καὶ τὶς διαφορὲς ἀνάμεσα στὶς δύο πλευρές, ὅπως ἐπανειλημμένως ἔχει ἐπισημάνει ὁ καρδινάλιος Kurt Koch, συμπρόεδρος στὸν Θεολογικὸ Διάλογο μεταξὺ Ὀρθοδόξων καὶ Παπικῶν. Ἂς χαίρονται λοιπὸν μαζὶ μὲ τὸν πάπα οἱ σημερινοὶ λατινόφρονες ὑποστηρικτὲς τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης. Ἐμεῖς λυπούμαστε γιὰ τὴν νέα αὐτὴ ἀποστασία, ἀκολουθοῦμε τὴν σταθερὴ καὶ ἀδιάκοπη συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοση ποὺ χαρακτηρίζει τοὺς Λατίνους ὡς αἱρετικοὺς καὶ θὰ νοιώσουμε μεγάλη χαρά, ἂν ἀξιωθοῦμε γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία νὰ ὑποστοῦμε διώξεις, ὕβρεις καὶ συκοφαντίες, ὅπως ὑπέστη καὶ ὁ πατριάρχης Ἰωσήφ, καθαιρεθεὶς καὶ ἀντικατασταθεὶς ἀπὸ τὸν περιβόητο Ἰωάννη Βέκκο, ὁ ὁποῖος στὴν συνέχεια σὲ συνεργασία μὲ τὸν αὐτοκράτορα Μιχαήλ, ἤγειρε τοὺς φοβεροὺς διωγμοὺς ἐναντίον τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων καὶ ἔγινε αἰτία νὰ ὑποστοῦν φρικτὰ μαρτύρια οἱ ὁσιομάρτυρες Ἁγιορεῖτες καὶ ὁ πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἱερομάρτυς Κοσμᾶς, ἐπειδὴ ἀρνήθηκαν νὰ ἀποδεχθοῦν τὶς ἀποφάσεις τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Λυών (1274). Τὶς δύο ἐπιστολὲς ποὺ ἔστειλαν οἱ Ἁγιορεῖτες πρὸς τὸν λατινόφρονα αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Η´ τὸν Παλαιολόγο καὶ στὴν νέα λατινόφρονα σύνοδο μετὰ τὴν καθαίρεση τοῦ πατριάρχη Ἰωσήφ, λίγο πρὶν τὴν ἀνάδειξη σὲ πατριάρχη τοῦ Ἰωάννη Βέκκου, θὰ τὶς παρουσιάσουμε σὲ ἑπόμενο ἄρθρο μας γιὰ ἀναζωπύρωση τῆς μνήμης καὶ ἐνίσχυση τῆς ἁγιορειτικῆς ἐπαγρύπνησης στοὺς σημερινοὺς δύσκολους καιρούς.

7. Στὸ ἴδιο θέμα διαφορετικὴ ἀπάντηση ἀπὸ τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης

Ὁ συνοδικὸς «Τόμος» ποὺ ἐστάλη ἀπὸ τὸν πατριάρχη Ἰωσὴφ ὡς ἀπάντηση στὸν «Τόμο» τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ εἶναι ἕνα ἀρκετὰ ἐκτενὲς κείμενο ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ παρουσιασθεῖ ἐδῶ ἀναλυτικά. Στὸ πρῶτο μέρος ἀναπτύσσει τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία γιὰ τὸ πῶς πρέπει νὰ ἀσκεῖται ἡ οἰκονομία, γιὰ τὴν μεγάλη αἵρεση τῶν Λατίνων σχετικὰ μὲ τὴν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ γιὰ τὴν παρεξηγημένη ἔννοια τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εἰρήνης. Στὸ δεύτερο μέρος παρατίθενται οἱ λατινόφρονες θέσεις τοῦ αὐτοκρατορικοῦ «Τόμου» καὶ ἀναιροῦνται, ἰδιαίτερα αὐτὲς γιὰ τὴν παραχώρηση στὸν πάπα τοῦ πρωτείου, τοῦ ἐκκλήτου, τῆς μνημόνευσης τοῦ ὀνόματός του· ἐκτενῶς ἀναλύονται τὰ περὶ ἀγάπης καὶ εἰρήνης. Στὸ τρίτο μέρος, πρὸς κατοχύρωση τῶν ὀρθοδόξων θέσεων, παρατίθενται κείμενα συνοδικὰ καὶ πατερικά[7].

Ἐμεῖς ἐνδεικτικὰ καὶ πολὺ σύντομα θὰ παραθέσουμε κάποιες θέσεις γιὰ νὰ φανεῖ μὲ πόση τόλμη, παρρησία, ὀρθόδοξη σαφήνεια καὶ ἀκρίβεια, χωρὶς διπλωματικὲς ἀσάφειες, ἀντιφάσεις καὶ ἀποκρύψεις, ἐκφράζονται οἱ ὀρθόδοξες σύνοδοι, πρὸς τὶς ὁποῖες δὲν ἔχει καμμία σχέση ἡ ψευδοσύνοδος τῆς Κρήτης. Ἕνα ἀπὸ τὰ θέματα στὰ ὁποῖα ἐκλήθη νὰ ἀπαντήσει ἡ σύνοδος τοῦ 1273 τῆς Κωνσταντινούπολης μὲ ἐρώτημα τοῦ αὐτοκράτορος, εἶναι τὸ ἴδιο θέμα, τὸ κεντρικὸ θέμα τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, δηλαδὴ τὸ ἂν οἱ Λατῖνοι εἶναι αἱρετικοὶ ἢ ὄχι, καὶ ποιές πρέπει νὰ εἶναι οἱ σχέσεις μας μὲ αὐτούς, ὅπως τώρα στὴν Κρήτη τὸ ποιές εἶναι οἱ σχέσεις μας «πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον». Ἀκόμη καὶ στὸν τίτλο ἀποφεύγεται τώρα ἡ λέξη αἵρεση, ἐνῶ μία ὀρθόδοξη διατύπωση, ὅπως γράψαμε καὶ παλαιότερα, θὰ ἀπαιτοῦσε νὰ γραφεῖ: «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὰς παλαιὰς καὶ συγχρόνους αἱρέσεις». Δὲν ἦταν ἀρκετὸ πάντως γιὰ τοὺς αἱρετίζοντας Οἰκουμενιστὰς τὸ ὅτι ἀποφευγόταν ἡ λέξη «αἵρεση» καὶ στὸ κείμενο ὀνομάζονταν «χριστιανικὲς κοινότητες», ὅπως ἐπρότεινε ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος· ἤθελαν καὶ πέτυχαν νὰ χαρακτηρίζονται οἱ αἱρέσεις ὡς ἐκκλησίες, πρᾶγμα ποὺ χαροποίησε τοὺς κακοδόξους καὶ κατήσχυνε τοὺς Ὀρθοδόξους, ὅπως εἴδαμε ἀπὸ τὴν ἔκφραση τῆς χαρᾶς τοῦ πάπα Φραγκίσκου. Ἂς μάθουν λοιπὸν ὅλοι ὅτι ὁ πατριάρχης Βαρθολομαῖος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ δὲν ἐκφράζουν διαχρονικὰ οὔτε τὴν Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως οὔτε τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία τῶν Ἁγίων Συνόδων καὶ Ἁγίων Πατέρων.

Ὁ ἅγιος πατριάρχης Ἰωσὴφ μὲ τὴν σύνοδό του τοῦ 1273 ἀπαντᾶ εὐθέως καὶ μὲ ἀπολυτότητα στὸ ἐρώτημα τοῦ αὐτοκράτορος σὲ ποιά ἀπὸ τὶς τρεῖς τάξεις ποὺ διακρίνει ὁ Μ. Βασίλειος τοὺς ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας κατατάσσει ἡ σύνοδος τοὺς Λατίνους: στοὺς αἱρετικούς, στοὺς σχισματικοὺς ἢ στοὺς παρασυναγώγους. Ἡ ἀπάντηση ποὺ στηρίζεται ὄχι σὲ προσωπικὲς ἐμπαθεῖς γνῶμες ἀλλὰ στοὺς θεοφόρους Πατέρες καὶ στοὺς θείους κανόνες εἶναι ὁλοφάνερη. Οἱ Λατῖνοι ἀνήκουν στὴν πρώτη τάξη, τῶν αἱρετικῶν, ἄξιοι παντελοῦς ἀποκοπῆς ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας: «Ἐπεὶ γὰρ ἐρώτησις προέβη ἀπαιτοῦσα ἡμᾶς εἰπεῖν ἐν ποίᾳ τάξει ἔχομεν τοὺς Ἰταλοὺς τῶν παρὰ τῷ μεγάλῳ Βασιλείῳ διαιρουμένων τοῦ κοινοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, ἐν τῇ τῶν αἱρετικῶν, ἐν τῇ τῶν σχισματικῶν, ἢ ἐν τῇ τῶν παρασυναγωγὰς ποιούντων -ταύτας γὰρ τὰς διαφορὰς ἐν τούτοις ὁ μέγας ἐκεῖνος εἶναί φησι-, μηδὲν δὲ “ἀπὸ κοιλίας” φωνεῖν προετράπημεν, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν θεοφόρων πατέρων καὶ τῶν θείων κανόνων καὶ νόμων, τοῦτο δὴ καὶ ποιησόμεθα πάντως· καὶ ὅσα οἱ νόμοι καὶ οἱ κανόνες καὶ οἱ θεῖοι πατέρες εἰς τὸ προκείμενον συμβαλλόμενα ἐξεφώνησαν, ταῦτα δὴ καὶ προθήσομεν καὶ δειχθήσεται. Οἴδαμεν γὰρ τοῦτο καὶ προδιαγγέλλομεν ὅτι ἐν τῇ πρώτῃ τάξει τῶν ἄνωθεν ἀπηριθμημένων, τῶν ἀποβάλλεσθαι δὴ παντάπασιν ἀξίων καὶ οἱ Ἰταλοὶ τάττεσθαι καθεστήκασιν ἄξιοι»[8].

8. Αἱρέσεις ἢ ἐκκλησίες;

Ἡ «σύνοδος» τῆς Κρήτης ἀπήντησε ὄχι μὲ βάση τοὺς θεοφόρους Πατέρες καὶ τοὺς θείους κανόνες καὶ νόμους, ἀλλά «ἀπὸ κοιλίας». Ἐπειδὴ οἱ ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας ὑποχρεωτικὰ ἐντάσσονται στὶς τρεῖς τάξεις κατὰ τὸν Μ. Βασίλειο, τῶν αἱρετικῶν, τῶν σχισματικῶν καὶ τῶν παρασυναγώγων, ἐφευρίσκει τέταρτη, ἀνύπαρκτη τάξη, στὴν φαντασία μόνον τῶν συνοδικῶν τῆς Κρήτης ὑπάρχουσα, τὴν τάξη τῶν «ἑτεροδόξων ἐκκλησιῶν». Δὲν βρέθηκε κάποιος νὰ τοὺς πεῖ ὅτι μὲ αὐτὸ κοροϊδεύουν καὶ τοὺς ἑτεροδόξους (=αἱρετικούς) καὶ τὴν ἐκκλησία, διότι τὸ «ἑτερόδοξες ἐκκλησίες» εἶναι «ἀντίφασις ἐν τοῖς ὅροις»· οἱ ἐκκλησίες εἶναι πάντοτε ὁμόδοξες καὶ ὁμογνώμονες, καὶ οἱ ἑτερόδοξοι, δηλ. οἱ αἱρετικοί, δὲν εἶναι, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἐκκλησίες. Ἀνατρέπει λοιπὸν ἡ ψευδοσύνοδος τῆς Κρήτης ὅλη τὴν προηγούμενη συνοδικὴ καὶ πατερικὴ παράδοση, μετονομάζει τοὺς αἱρετικοὺς σὲ ἑτεροδόξους καὶ τοὺς καθιστᾶ ἐκκλησίες.

Εἶναι ἐπισφαλὲς τὸ ἐπιχείρημα ὅτι τὸν ὅρο «ἐκκλησίες» ὡς τεχνικὸ ὅρο τὸν χρησιμοποιοῦν πολλοί, καὶ ἑπομένως ἔχουν ἄδικο ὅσοι διαμαρτύρονται. Εἶναι ἐπισφαλὲς ἐπιχείρημα γιὰ δύο λόγους. Ἐν πρώτοις, διότι ἡ χρησιμοποίηση τοῦ ὅρου ἀπὸ μεμονωμένα πρόσωπα (π.χ. Ἀνδροῦτσος, Τρεμπέλας κ.ἄ.) δὲν εἶναι τὸ ἴδιο μὲ τὴν χρήση του ἀπὸ ἐπίσημη σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας· ἂς μᾶς δείξουν καὶ ἂς παραπέμψουν σὲ κάποιο συνοδικὸ κείμενο, τὸ ὁποῖο ὀνομάζει τοὺς αἱρετικοὺς ἐκκλησία. Ὑπάρχει πουθενὰ στὰ συνοδικὰ κείμενα τέτοια θεολογικὴ παραδοξολογία; Ὁμιλοῦν ποτὲ γιὰ ἐκκλησία τῶν Ἀρειανῶν, τῶν Πνευματομάχων, τῶν Μονοφυσιτῶν, τῶν Εἰκονομάχων; Δὲν τοὺς ὀνομάζουν ὅλους αὐτοὺς αἱρέσεις μὲ βαρεῖς χαρακτηρισμούς, δὲν τοὺς καταδικάζουν καὶ τοὺς ἀναθεματίζουν; Ἤδη εἴπαμε ὅτι τὸ ἴδιο ἰσχύει γιὰ τοὺς Παπικοὺς καὶ τοὺς Προτεστάντες. Ἂν κάποιοι, μὲ διαβρωμένη τὴν ὀρθόδοξη συνείδηση καὶ μὲ ἐλλιπῆ ἱστορικὴ καὶ θεολογικὴ γνώση, θεωροῦν τὸν Παπισμὸ ὡς ἐκκλησία, ἂς μᾶς ἐξηγήσουν γιατὶ ἐπὶ αἰῶνες τώρα δὲν ἔχουμε «κοινωνίαν ἐν τοῖς μυστηρίοις» (intercommunio), καὶ γιατί τουλάχιστον δύο φορὲς συνοδικὰ καὶ ἐπίσημα, στὴν Λυὼν καὶ στὴν Φερράρα, δὲν ἔγινε ἡ ἕνωση; Ἔκαναν λάθος ὅσοι ἀντέδρασαν, ἔκαναν λάθος ὅσοι ἐμαρτύρησαν γιὰ νὰ μὴ κοινωνήσουν μὲ τοὺς Λατίνους, οἱ Κύπριοι Ὁσιομάρτυρες τῆς Καντάρας καὶ οἱ Ἁγιορεῖτες Ὁσιομάρτυρες; Ἀφοῦ λοιπὸν οἱ Παπικοὶ καὶ οἱ Προτεστάντες, ὡς καὶ οἱ ἀρχαῖοι Μονοφυσίτες, εἶναι ἐκκλησίες, γιατί δὲν τολμοῦν ὅσοι τὸ ἰσχυρίζονται νὰ συλλειτουργήσουν μαζί τους καὶ νὰ κοινωνήσουν δημόσια καὶ φανερὰ ἀπὸ κοινὸ Πατήριο;

Ὁ δεύτερος λόγος ποὺ καθιστᾶ ἐπισφαλὲς τὸ ἐπιχείρημα ὅτι τό «ἐκκλησίες» χρησιμοποιεῖται εὐρέως ὡς τεχνικὸς ὅρος στὴν θεολογικὴ βιβλιογραφία, συνάγεται ἐκ τοῦ ὅτι κάποιοι ὅροι ἐπιβάλλονται καὶ χρησιμοποιοῦνται, χωρὶς νὰ εἶναι ὀρθοί, λόγῳ τῆς ἐπικρατούσης καὶ κυριαρχούσης δυνάμεως αὐτῶν οἱ ὁποῖοι ἐπιβάλλουν τοὺς ὅρους. Εἶναι γνωστὸν καὶ ἔχει ἀποδειχθῆ διὰ πολλῶν ὅτι ἡ ἑλληνικὴ ἀκαδημαϊκὴ θεολογία ἔχει ὑποστῆ τοῦ κόσμου τὶς ἐπιδράσεις ἀπὸ τὴν Δύση, ἀπὸ τοὺς Παπικοὺς καὶ ἀπὸ τοὺς Προτεστάντες, καὶ ὡς πρὸς τὴν χρήση τῆς θεολογικῆς ὁρολογίας. Ὁ ὅρος π.χ. «καθολικός» ἢ «καθολική» σημαίνει ὀρθόδοξος, ὀρθόδοξη, καὶ προσιδιάζει κατ᾽ ἐξοχὴν στοὺς Ὀρθοδόξους καὶ στὴν Ὀρθόδοξη Καθολικὴ Ἐκκλησία. Καὶ ὅμως χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ χαρακτηρίζονται οἱ Λατῖνοι, οἱ Παπικοὶ ὡς «Καθολικὴ Ἐκκλησία». Οἱ ὅροι ἐπίσης «ἕνωση τῶν ἐκκλησιῶν», «ἑνωτικοί» καὶ «ἀνθενωτικοί» εἶναι ἐσφαλμένοι, χρησιμοποιούμενοι εὔλογα μόνον ἀπὸ τοὺς δυτικοὺς θεολόγους καὶ ἱστορικούς, ἄκριτα ὅμως καὶ παράλογα ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους. Γιὰ μᾶς ἀντὶ τοῦ «ἕνωση τῶν ἐκκλησιῶν» τὸ σωστὸ εἶναι «ἕνωση μὲ τὴν Ἐκκλησία», ἀντὶ τοῦ «ἑνωτικοί» τὸ λατινίζοντες, λατινόφρονες, φιλοπαπικοὶ καὶ ἀντὶ τοῦ «ἀνθενωτικοί» τὸ ὀρθόδοξοι. Καὶ αὐτὸ διότι ὑπὸ τὴν ἀληθῆ ἔννοια τῆς ἑνώσεως στὴν πίστη καὶ στὰ δόγματα κατ᾽ ἐξοχὴν ἑνωτικὸς εἶναι ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός, ἐνῶ ὁ Βησσαρίων ποὺ ἐπρόδιδε τὰ δόγματα καὶ τὴν πίστη καὶ ἤθελε τὴν ψευδῆ ἕνωση, μὲ τὸν πάπα ἦταν ἀνθενωτικός. Μὲ τὴν λογικὴ τῆς συνηθισμένης ὁρολογίας θὰ ἔπρεπε καὶ στὸ χῶρο τῆς ἱστορίας, ἂν ἐπικρατοῦσε ἡ ἄποψη τῆς Ρεπούση, ἡ σφαγὴ τῆς Σμύρνης νὰ ὀνομάζεται «συνωστισμός» καὶ ἡ «γενοκτονία» τῶν Ποντίων καὶ τῶν ἄλλων κατὰ τὸν ὑπουργὸ Παιδείας Ν. Φίλη νὰ ὀνομάζεται ἁπλῶς διωγμὸς ἢ ἐκδίωξη. Ἄλλο λοιπὸν ἡ ἐπιβολὴ καὶ ἡ χρήση κάποιας ὁρολογίας καὶ ἄλλο τὸ ἂν ἡ ὁρολογία αὐτὴ εἶναι ὀρθή. Καὶ ἡ χρήση τοῦ ὅρου ἐκκλησίες, γιὰ τὶς αἱρέσεις εἶναι θεολογικά, ἱστορικὰ καὶ λογικὰ ἀπαράδεκτη.

9. Μὲ τὸ μέρος τοῦ Χριστοῦ ἢ μὲ τὸ μέρος τῶν Λατίνων;

Πρὸς ἐνίσχυση τῶν λεχθέντων μερικὲς ἀκόμη θέσεις, ὅπου οἱ Παπικοὶ ὀνομάζονται αἱρετικοί, ἀπὸ τὸν συνοδικό «Τόμο» τῆς Κωνσταντινούπολης τοῦ 1273. Λέγουν οἱ ἀληθινὰ Ὀρθόδοξοι συνοδικοὶ ὅτι ἀποδεικνύεται μὲ ὅσα ἐκθέσαμε ὅτι οἱ Ἰταλοί (=Λατῖνοι, Παπικοί), σφάλλουν στὰ ὑγιῆ δόγματα, εἶναι ἀρνηταὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀνήκουν στὴν τάξη τῶν αἱρετικῶν μὲ μαθηματικὴ ἰσχυρότατη ἀναγκαιότητα. Ἡ Ὀρθόδοξη Καθολικὴ Ἐκκλησία τὸ ἐβεβαίωσε αὐτὸ μὲ ἀναντίρρητη ἐπιχειρηματολογία καὶ τοὺς ἔθεσε πολλὲς φορὲς σὲ ἀναθεματισμό. Πῶς λοιπὸν θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ζητήσει ὁποιαδήποτε κοινωνία μαζί τους ἢ νὰ συναριθμεῖ τὸν δικό του χῶρο μὲ τὸν χῶρο τῶν Λατίνων; Νομίζουμε ὅτι κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τὸ πράξει αὐτό, ἐὰν ἐπιθυμεῖ νὰ εἶναι μὲ τὸ μέρος τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἐπὶ λέξει τὸ κείμενο: «Ὃν τοίνυν ἀρνητὴν τῆς Τριάδος, ὡς τῶν ὑγιῶν δογμάτων ἀποσφαλλόμενον, ὁ λόγος ἀπέδειξεν, ὃν τῇ τῶν αἱρετικῶν συστοιχίᾳ καὶ γραμμικῶν, ὅ φασιν, ἰσχυρότερον ἀναγκῶν, ὃν καὶ ὑπὸ ἀναθεματισμὸν τίθεσθαι ἐν πολλοῖς καὶ πολλάκις παρὰ τῇ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ, ἀναντιρρήτοις ταῖς ὑφηγήσεσιν, ἐπιστώσατο, πῶς ἄν τις τῆς οἱασοῦν ἀξιώσειε κοινωνίας ἢ τὴν ἑαυτοῦ μερίδα μετ᾽ ἐκείνου συναριθμήσειεν; Οὐκ ἔγωγε, οἶμαι οὐδείς· οὔκουν εἰ τὴν μετὰ Χριστοῦ μερίδα ποθεῖν»[9].

Διαβεβαιώνει ὁ «Τόμος» ὅτι οἱ πρὸ αὐτῶν Ἅγιοι Πατέρες ἔκριναν ὅτι οἱ Λατῖνοι εἶναι ἄξιοι ἀποβολῆς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ὅπως αὐτὸ προκύπτει ἀπὸ τὰ θεοσύνθετα συγγράμματα τοῦ πατριάρχου Γερμανοῦ (1223-1240) καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ θείων ἀρχιερέων, τὰ ὁποῖα ἐπικυρώθηκαν κατὰ καιροὺς μὲ συνοδικὲς συναντήσεις καὶ ψήφους. Γι᾽ αὐτὸ καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ξαναγίνουν δεκτοὶ σὲ κοινωνία, χωρὶς νὰ μεταβληθοῦν καθόλου πρὸς τὸ καλύτερο. Ἂν συνταχθοῦμε μαζί τους, δικαιολογημένα θὰ συναποβληθοῦμε μαζί τους, καὶ ἐπειδὴ ὡς καλὴ ἐλιὰ θὰ μπολιασθοῦμε μὲ ἀγριελιά, θὰ μᾶς περιμένει, τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον: Καὶ ἐπὶ λέξει τὸ κείμενο: «Εἰ γοῦν οἱ Ἰταλοί, ἐπαναληπτέον γὰρ αὖθις τὸν λόγον πρὸς τὸ ἐξ ἀρχῆς προτεθέν, παρὰ τῶν πρὸ ἐμοῦ ἁγίων πατέρων ἀποβολῆς ἐκρίνοντο ἄξιοι -οἶδε πᾶς ὁ ἐντυγχάνων τοῖς τοῦ ἐν πατριάρχαις μακαριστοῦ Γερμανοῦ θεοσυνθέτοις συγγράμμασιν, ὃν ἡμεῖς τε οἴδαμεν καὶ οὗ ἀκηκόαμεν, ἔτι δὲ τῶν πρὸ αὐτοῦ θείων ἀρχιερέων καὶ μακαρίων ἀνδρῶν, ἃ συνοδικαῖς ἀκροάσεσι καὶ ψήφοις κατὰ καιροὺς τὸ κῦρος εἰλήφασιν-, εἶτα ἐγὼ παραδέξομαι τούτους μὴ μεταβαλλομένους πρὸς τὸ κρεῖττον κατὰ μηδέν; καὶ συντετάξομαί γε δήπουθεν τούτοις καὶ συναποβληθείην ἐνδίκως, καὶ ὡς εἰς ἀγριέλαιον ἐκ καλιελαίου ἐγκεκρισθεὶς τὸ πῦρ ἀνταλλάξομαι τὸ αἰώνιον»[10].

Θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ παραθέσουμε πλῆθος θέσεων τοῦ ὀρθοδόξου συνοδικοῦ «Τόμου» τοῦ 1273 κατὰ τῶν Λατίνων ὡς αἱρετικῶν καὶ ἀποβλήτων. Θεωροῦμε ὅτι ἀξίζει νὰ ἐνημερωθεῖ ὁ ἀκατήχητος καὶ ἀποίμαντος λαός, ὁ ὁποῖος ἔχει χάσει τὸν πνευματικό του προσανατολισμὸ μέσα στὴ σύγχυση καὶ στὴν πολυγνωμία. Θὰ παραθέσουμε μία ἀκόμη, γιὰ νὰ ταρακουνηθοῦν λίγο οἱ ἐφησυχάζοντες καὶ κοιμώμενοι ποιμένες. Εἴμαστε βέβαιοι πὼς οἱ κακοπροαίρετοι θὰ ἀντιδράσουν σὲ ὅλα αὐτά, θὰ στραφοῦν καὶ ἐναντίον τῆς σταθερῆς καὶ ἀδιάκοπης συνοδικῆς καὶ πατερικῆς παραδόσεως, θὰ ἰσχυρισθοῦν μαζὶ μὲ τὸν πατριάρχη Βαρθολομαῖο ὅτι «οἱ πατέρες ἡμῶν οἱ προκαλέσαντες τὸ σχίσμα ὑπῆρξαν θύματα τοῦ ἀρχεκάκου ὄφεως». Ὅλοι πάντως οἱ προηγούμενοι πατριάρχες μέχρι καὶ τὸ τέλος τοῦ 19ου αἰῶνος, μεταξὺ αὐτῶν πολλοὶ Ἅγιοι, ἐκτιμοῦν σταθερὰ καὶ ἀδιάκοπα ὅτι θύματα τοῦ ἀρχεκάκου ὄφεως ὑπῆρξαν ὄχι οἱ «οἱ πατέρες ἡμῶν», ἀλλὰ οἱ Παπικοί, οἱ Λατῖνοι καὶ οἱ αἱρετικοὶ ὅλων τῶν αἰώνων. Στὸν καθρέπτη τῆς ὀρθοδόξου συνοδικῆς καὶ πατερικῆς παραδόσεως ἂς καθρεπτισθοῦν οἱ συντελεστὲς καὶ οἱ ὑποστηρικτὲς τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης, γιὰ νὰ ἀντικρύσουν τὸ κακοποιημένο τους πρόσωπο, καὶ ἂς ἀφήσουν τὶς ἀερολογίες, τὶς καυχήσεις γιὰ ἱστορικὸ ἐπίτευγμα καὶ τὶς κολακεῖες πρὸς τὸν πατριάρχη Βαρθολομαῖο. Λέγει ὁ ὀρθόδοξος συνοδικός «Τόμος» τοῦ 1273, ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς Ὀρθοδόξους, ὅτι σεῖς, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ τὴν ἐμνηστεύθη ὡς νύφη ἄμωμη καὶ ἀμίαντη, πρέπει νὰ προφυλαχθῆτε ἀπὸ τὸ μίασμα αὐτὸ τῶν Λατίνων· νὰ μὴ κολλήσετε στοὺς ἑαυτούς σας τὸν μολυσμό τους, γιατὶ θὰ σᾶς ἀποστραφεῖ ὁ νυμφίος τῶν ψυχῶν καὶ θὰ καταισχυνθῆτε αἰώνια. Δὲν πρέπει νὰ δώσετε τόπο στὸν Διάβολο. Καὶ ἐπί λέξει: «Διὰ τοῦτο, ὑμεῖς, ἡ τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησία, ἣν ἑαυτῷ νύμφην “ἄμωμον” καὶ ἀμίαντον ἐμνηστεύσατο, φυλάξασθε ἀπὸ τοῦ μιάσματος τούτου, παρακαλῶ, τοῦ τῶν Ἰταλῶν· μὴ προσάψωμεν ἑαυτοῖς τὸν ἐκ τούτων μιασμόν, καὶ ἀποστραφῇ ἡμᾶς ὁ τῶν ψυχῶν νυμφίος καὶ αἰωνίως καταισχυνώμεθα. “Μὴ δῶμεν τόπων τῷ διαβόλῳ”»[11].

Ἐπίλογος

Μᾶς ἀφήνει καθόλου περιθώρια ἡ συνοδικὴ καὶ πατερικὴ Παράδοση νὰ ὀνομάζουμε τὶς αἱρέσεις ἐκκλησίες καὶ νὰ συναποτελοῦμε μαζί τους τό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν»; Θὰ εἴμαστε μὲ τοὺς λατινόφρονες πατριάρχες Ἰωάννη Βέκκο (1275-1282), Ἰωάννη Καλέκα (1334-1347) καὶ τὸν ἀποστάτη καρδινάλιο Βησσαρίωνα ἢ μὲ τοὺς ὀρθοδόξους πατριάρχες Μ. Φώτιο (858-867, 877-886), Μιχαὴλ Κηρουλάριο (1043-1058), Γερμανὸ Β´ (1222-1240), Ἀρσένιο (1255-1259, 1261-1265), Ἰωσὴφ Α´ (1267-1275, 1282-1283), Γρηγόριο Β´ Κύπριο (1283-1289), Ἀθανάσιο Α´ (1289-1293, 1303-1310), Γεννάδιο Σχολάριο (1354-;), οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ὁποίους τιμῶνται ὡς Ἅγιοι; Μὲ τοὺς Ἁγίους Γρηγόριο Παλαμᾶ, Μᾶρκο Εὐγενικό, Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό, Νικόδημο Ἁγιορείτη, Ἀθανάσιο Πάριο καὶ τοὺς ὁσιομάρτυρες τῆς Καντάρας καὶ τοῦ Ἁγίου Ὄρους; Ἡ ἀπάντηση εἶναι εὔκολη καὶ προφανής. Λυπούμαστε γιὰ ὅσους ἀποδέχονται καὶ πολὺ περισσότερο γιὰ ὅσους ἐγκωμιάζουν τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης.

[1]. Γιὰ τὴν σύνοδο τῆς Λυὼν (1274) βλ. τὴν διδακτορικὴ διατριβὴ τοῦ Χρηστου Αραμπατζη, Ἡ Σύνοδος τῆς Λυών. Πρόσωπα καὶ Θεολογία, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2002. Του Αυτου, Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἡ Ρώμη κατὰ τὸν 13ο αἰώνα. Θεολογικὴ καὶ ἱστορικὴ προσέγγιση, ἐκδ. Μεταμόρφωσις, Θεσσαλονίκη 2001. Καὶ στὶς δύο μελέτες ὑπάρχει πλούσια σχετικὴ βιβλιογραφία.

[2]. Μεταξὺ πολλῶν ἄλλων ποὺ ἐγράφησαν, ἰδιαίτερα ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους βλ. καὶ Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδωρου Ζηση, Ἡ «Ὀρθοδοξία» τῶν Ἀντιχαλκηδονίων Μονοφυσιτῶν, Θεσσαλονίκη 1994. Του Αυτου, Εἶναι οἱ Ἀρμένιοι Ὀρθόδοξοι; Οἱ θέσεις τοῦ Μ. Φωτίου, Θεσσαλονίκη 1995. Τὰ ἴδια καὶ στὸ βιβλίο μας Τὰ ὅρια τῆς Ἐκκλησίας. Οἰκουμενισμὸς καὶ Παπισμός, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 104 ἑ.ἑ.

[3]. Βλ. σχετικὰ Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδωρου Ζηση,Οὐνία. Ἡ καταδίκη καὶ ἡ ἀθώωση, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 156 ἑ.

[4]. Στὰ σημειούμενα στὶς προηγούμενες ὑποσημειώσεις βιβλία μας καὶ στὴν συνεχῆ καὶ ἐκτενῆ ἀρθρογραφία μας στὰ τεύχη τοῦ περιοδικοῦ Θεοδρομία ποὺ συμπληρώνει ἐφέτος τὸ 18ο ἔτος τῆς ἐκδόσεώς του, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ τὸ 1999.

[5]. Βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδωρου Ζηση, «Ἀπό τὴν Ὀρθοδοξία στὸν Οἰκουμενισμό. Ἡ μεγάλη ἀνατροπὴ τοῦ 20οῦ αἰώνα», στὸ βιβλίο μας Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος. Πρέπει νὰ ἐλπίζουμε ἢ νὰ ἀνησυχοῦμε;, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 23 ἑ.ἑ.

[6].  Ὅτι οὐχὶ καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἀλλ᾽ ἐκ μόνου τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, Λόγος πρῶτος, εἰς Π. Χρηστου, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Συγγράμματα, τόμ. Α´, Θεσσαλονίκη 1962, σελ. 26.

[7]. Τὸ κείμενο ἐκδίδεται εἰς V. Laurent - J. Darroyzes, Dossier Grec de l' union de Lyon (1273-1277), Institut Francais d’ Études Byzantines, Paris 1976, σελ. 136-301.

[8]. Αὐτόθι, σελ. 143.

[9]. Αὐτόθι, σελ. 163.

[10]. Αὐτόθι, σελ. 172.

[11]. Αὐτόθι, σελ. 289.

Πηγή:Θρησκευτικά

Ήδη από την επομένην ημέραν της λήξεως της Συνόδου της Κρήτης εδόθησαν τα τελικά κείμενα εις την δημοσιότητα. Το γεγονός αυτό έχει παραπλανήσει κάποιους εις το να ασχολούνται με τα ίδια τα κείμενα. Ιδιαιτέρως εις το κείμενον των διαχριστιανικών σχέσεων εδόθη τόσον πριν την Σύνοδον όσον και μετά από αυτήν μεγάλη έμφασις. Η αποκλειστική αυτή ενασχόλησις καταντά ματαία διότι: η επομένη παρομοία Σύνοδος, η οποία ήδη ετοιμάζεται και η οποία δεν θα περιλαμβάνη κείμενον δια τους αιρετικούς και σχισματικούς, δεν αποτελεί προώθησιν του οικουμενισμού; Δεν εισάγει την αντικανονικότητα εις την Εκκλησίαν;

Εξ αρχής ο Ο.Τ. ενέμεινεν εις την γραμμήν ότι η Σύνοδος αυτή έπρεπε να ματαιωθή διότι: α) η συγκεκριμένη θεματολογία δεν συνιστούσε επαρκή αιτίαν γενικώς δια σύγκλησιν οιασδήποτε Συνόδου, διότι επρόκειτο δια λελυμένα ζητήματα, πλην εκείνου της «Διασποράς», δια το οποίον όμως είχον αναγγείλει ότι δεν θα υπάρξη καμία μεταβολή, β) η Σύνοδος συνεκλήθη με απολύτως αντικανονικά κριτήρια (π.χ. αποκλεισμός των Αυτονόμων Εκκλησιών, αποκλεισμός Επισκόπων από τας Αυτοκεφάλους Εκκλησίας, αποστέρησις ψήφου, υποτυπώδες δικαίωμα λόγου, υποχρεωτική ομοφωνία κ.α.) και γ) από τους ορισθέντας ως «αντιπροσώπους» πλείστοι διεκρίνοντο δια τα οικουμενιστικά τους φρονήματα, αλλά κανείς δεν διεκρίνετο δια την αγιότητά του.

Τοιουτοτρόπως δυστυχώς και παρά τας προειδοποιήσεις η σύγκλησις της Συνόδου ωδήγησεν εις τα εξής τραγικά αποτελέσματα: α) τέσσερις Τοπικαί Εκκλησίαι δεν συμμετείχαν (μεταξύ των οποίων: το παλαίφατον Πατριαρχείον της Αντιοχείας, της «μητρός των χριστιανών», και το Πατριαρχείον της Ρωσίας, πέμπτον της Πενταρχίας των Πατριαρχών κατά συνοδικόν γράμμα του Πατριαρχείου Κων/πόλεως) με αποτέλεσμα να προκληθή ένα άτυπον σχίσμα εις την Ορθοδοξίαν. β) Αι αντιπροσωπίαι απεδέ­χθησαν άλλα από εκείνα, δια τα οποία είχον λάβει εντολήν, δρούσαι έτσι παρανόμως χωρίς να εκπροσωπούν πλέον κανένα. γ) Πέντε εκ των συμμετεχόντων Επισκόπων να μη συνυπογράψουν ένα κείμενον (πρόκειται δια τους Μητροπολίτας: Ναυπάκτου, Μόρφου, Λεμεσού, Μπάτσκας και Μαυροβουνίου) προκαλούντες εσωτερικά προβλήματα εις τας Αυτοκεφάλους Εκκλησίας των. Βεβαίως, δια την Σύνοδον η διαφωνία τους δεν θεωρείται σημαντική καθώς κατά τον Κανονισμόν «η διαφωνία καταχωρίζεται εις τα Πρακτικά…η αξιολόγησις των διαφωνιών αυτών είναι πλέον εσωτερικόν ζήτημα της εις ην ανήκουν αυτοκεφάλου Εκκλησίας». δ) Απερρίφθησαν όλαι αι εισηγήσεις Εκκλησιών και Ιερών Μονών ακόμη και εκείνη της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους! Βεβαίως, αι τροποποιήσεις δεν θα ωφέλουν τελικώς εις ουδέν, ωστόσο η απόρριψις αυτή κατέδειξε μεγάλην υποτίμησιν και απαξίωσιν. ε) Η Σύνοδος κατέληξεν όργανο διοικήσεως της Εκκλησίας από τους «πρώτους» και από τον «πρώτον» των «πρώτων», επιβολής δηλ. «πρωτείου» εις την Εκκλησίαν και στ) η εμπλοκή των ΗΠΑ, ως παρεδέχθη το Πατριαρχείον Κων/πόλεως, και ο αποκλεισμός των αραβοφώνων (όλαι αι Εκκλησίαι εγνώριζον ότι το Πατριαρχείον Αντιοχείας δεν είχεν υπογράψει τον κανονισμόν συγκλήσεως, αλλά αδιαφόρησαν) μετέτρεψε την Σύνοδον εις όργανον πολιτικής και γεωπολιτικής, το οποίον θα ενεργοποιήση νέας εξελίξεις.

Τα κείμενα της Συνόδου

Μετά από τα προαναφερθέντα έχει νόημα να ασχοληθή κανείς με τα κείμενα; Ουσιαστικώς όχι. Ωστόσο θα αφιερώσωμεν ολίγον χώρον δια την σφαιρικήν ενημέρωσιν των αναγνωστών.

Κατ’ αρχάς να υπενθυμίσωμεν ότι τα τελικά κείμενα δεν έχουν μεγάλας διαφοράς, προς τα κείμενα τα οποία υπεβλήθησαν. Το γεγονός πάντως ότι προσήλθαν όλοι εις μίαν Συν­οδον με προκατασκευασμένα κείμενα, τα οποία εγνωστοποιήθησαν μόλις τρεις μήνας πριν, δημιουργεί πολλά ερωτηματικά. Μάλιστα, συμφώνως προς τον κανονισμόν «το τελικόν Μήνυμα της Συνόδου, το οποίον θα προετοιμασθή εν σχεδίω υπό Πανορθοδόξου Ειδικής Επιτροπής μίαν εβδομάδα προ της συγκλήσεως αυτής» εδόθη πράγματι έτοιμον εις τους Προκαθημένους! Επίσης, να προσθέσωμεν ότι όποιος αναγνώσει όλα τα κείμενα από αρχής μέχρι τέλους όπως και το μήνυμα και την εγκύκλιον της Συνόδου της Κρήτης θα παρατηρήση ότι πρόκειται περί εκθέσεων ιδεών, ουδέν καίριον προσθέτουν ούτε λύνουν κάποιο πρόβλημα, με περιορισμένην, μάλιστα, χρήσιν χωρίων εκ της Παλαιάς Διαθήκης και των Πατέρων της Εκκλησίας.

Αναγνώρισις των αιρετικών ως Εκκλησιών;

Η τελική διατύπωσις εις το επίμαχον κείμενον δια τας διαχριστιανικάς σχέσεις ήτο η ακόλουθος: «η Ορθόδοξος Εκκλησία αποδέχεται την ιστορικήν ονομασίαν των μη ευρισκομένων εν κοινωνία μετ’ αυτής άλλων ετεροδόξων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών». Η φράσις κατά πολλούς είναι αμφίσημος, ώστε να αφήνη εις την κάθε πλευράν περιθώρια ερμηνείας της κατά το δοκούν. Όμως είναι δυνατόν να υπάρχη διάστασις μεταξύ ιστορίας και πραγματικότητος; Είναι δυνατόν Συν­οδος να καταντά συνέλευσις ιστορικών επιστημόνων;

Παρ’ όλα αυτά κατά τη γνώμην μας η συγκεκριμένη διατύπωσις δεν έχει καμίαν σημασίαν εφ’ όσον εις άλλα σημεία του κειμένου χρησιμοποιείται ολοκάθαρα ο όρος Εκκλησία: «διότι αι μη Ορθόδοξοι Εκκλησίαι και Ομολογίαι… όλοι οι Χριστιανοί… εις τον διηρημένον χριστιανικόν κόσμον…». Μάλιστα και εις το κανονισμόν της Συνόδου λαμβάνονται μέτρα δια την «κατάλληλον πληροφόρησιν των παρισταμένων Παρατηρητών των άλλων χριστιανικών Εκκλησιών…» και υπάρχει και παράγραφος που επιγράφεται ως «Παρατηρηταί άλλων χριστιανικών Εκκλησιών».

Καλυτέρα επιβεβαίωσις δι’ αυτό είναι η απουσία ανάγκης Ορθοδόξου κατηχήσεως των αιρετικών. Συμφώνως προς την εγκύκλιον της Συνόδου αποστολή είναι «Ο επανευαγγελισμός του λαού του Θεού εις τας συγχρόνους εκκοσμικευμένας κοινωνίας, ως επίσης και ο ευαγγελισμός όσων εισέτι δεν εγνώρισαν τον Χριστόν, αποτελούν αδιάλειπτον χρέος της Εκκλησίας», αλλά όχι των αιρετικών.

Εις αυτά οφείλουν να προστεθούν και άλλα δευτερεύοντα από το κείμενον των διαχριστιανικών σχέσεων όπως: α) ότι γίνεται λόγος δια αποκατάστασιν και όχι επιστροφήν: «αποκαταστάσεως της ενότητος των εις Χριστόν πιστευόντων… αποκατάστασιν της ενότητος μετά των άλλων Χριστιανών εν τη Μια, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία… με αντικειμενικόν σκοπόν την προλείανσιν της οδού της οδηγούσης προς την ενότητα». β) ότι ευρισκόμεθα εις αναζήτησιν και όχι κατοχήν της αληθείας: «επί τω τέλει της αναζητήσεως, βάσει της αληθείας της πίστεως και της παραδόσεως της αρχαίας Εκκλησίας των επτά Οικουμενικών… προς την κοινήν κατανόησιν της παραδόσεως της αρχαίας Εκκλησίας (σημ: άνευ αναφοράς εις «καθολικού κύρους» συνόδους!). γ) δίδεται η εντύπωσις ότι έχουν και οι αιρετικοί μυστήρια: «…αποσαφηνίσεως του όλου εκκλησιολογικού θέματος και ιδιαιτέρως της γενικωτέρας παρ’ αυταίς διδασκαλίας περί μυστηρίων, χάριτος, ιερωσύνης και αποστολικής διαδοχής… την αναζήτησιν των κοινών στοιχείων της χριστιανικής πίστεως»

Επικύρωσις των διαλόγων

Εις το κείμενον δια τας διαχριστιανικάς σχέσεις η απόφασις είναι οι διάλογοι να συνεχισθούν με κάθε τίμημα χωρίς να δύναται να τους σταματήση κανείς, διότι υπάρχει η δέσμευσις της ομοφωνίας. Συγκεκριμένως: «Εν η περιπτώσει τοπική τις Εκκλησία ήθελεν αποφασίσει να μη ορίση εκπροσώπους αυτής εις τινα διάλογον η συνέλευσιν διαλόγου, εάν η απόφασις αύτη δεν είναι πανορθόδοξος, ο διάλογος συνεχίζεται… Εν περιπτώσει αδυναμίας υπερβάσεως συγκεκριμένης τινός θεολογικής διαφοράς ο θεολογικός διάλογος δύναται να συνεχίζηται…» Ενώ δια την περάτωσιν ενός διαλόγου απαιτεί­ται «έκθεσιν προς τον Οικουμενικόν Πατριάρχην, ο οποίος, εν συμφωνία και μετά των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, κηρύσσει την λήξιν του διαλόγου…» δια «ομοφωνίας πασών των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών».

Μία εξόφθαλμος αντίφασις είναι ότι ενώ «Αι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι Γεωργίας και Βουλγαρίας απεχώρησαν εκ του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών… Η Ορθόδοξος Εκκλησία απεδέχθη προθύμως την απόφασιν του Π.Σ.Ε. να ανταποκριθή εις το αίτημά της περί συστάσεως Ειδικής Επιτροπής δια την Ορθόδοξον συμμετοχήν εις το Π.Σ.Ε.»! Δια ποίαν Ορθόδοξον Εκκλησίαν γίνεται λόγος, όταν απουσιάζουν δύο Αυτοκέφαλοι Εκκλησίαι;

«Σκοπός του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών δεν είναι να διαπραγματεύεται ενώσεις μεταξύ των Εκκλησιών, όπερ δύναται να γίνη μόνον υπό των Εκκλησιών, ενεργουσών εξ ιδίας πρωτοβουλίας, αλλά να φέρη τας Εκκλησίας εις ζώσαν επαφήν προς αλλήλας… αξιόλογον βήμα εις την Οικουμενικήν Κίνησιν δια την προσέγγισιν των χριστιανών… δια πράξεων αμοιβαίας κατανοήσεως». Εκτός του ότι επικυρώνεται ως επιδιωκόμενον αγαθόν ο λαϊκός οικουμενισμός υποκρύπτεται κάτι πολύ περισσότερον επιζήμιον: η ιδρυματοποίησις της Εκκλησίας! Η Εκκλησία δεν νοείται ως η μοναδική πραγματικότης και μόνη σωτηρία του ματαίου τούτου κόσμου, αλλά ως ένα καθίδρυμα καλών έργων πλησίον άλλων καθιδρυμάτων καλών έργων. Απόλυτος σχετικοποίησις του τι εστί Εκκλησία!

Υπεράσπισις των άλλων θρησκειών

Κάποιοι θεωρούν μέγα ατόπημα ότι η Σύνοδος επεκύρωσε τους διαθρησκειακούς διαλόγους ως αναφέρεται εις την εγκύκλιον: «Ο ειλικρινής διαθρησκειακός διάλογος συμβάλλει εις την ανάπτυξιν αμοιβαίας εμπιστοσύνης, εις την προώθησιν της ειρήνης και της καταλλαγής». Όμως τελικώς απεκαλύφθη ότι επεδιώκετο κάτι σπουδαιότερον: η υπεράσπισις των άλλων θρησκειών! Αυτό είναι καταφανές από προσεκτικήν ανάγνωσιν της εγκυκλίου: «…δικαιώματος εκάστου πιστού να τελή ακωλύτως από οιανδήποτε κρατικήν παρέμβασιν τα θρησκευτικά του καθήκοντα, καθώς και της ελευθερίας δημοσίας διδασκαλίας της θρησκείας και των προϋποθέσεων λειτουργίας των θρησκευτικών κοινοτήτων… Αι εκρήξεις φονταμενταλισμού εις τους κόλπους των θρησκειών κινδυνεύουν να οδηγήσουν εις την επικράτησιν της απόψεως ότι ο φονταμενταλισμός ανήκει εις την ουσίαν του θρησκευτικού φαινομένου… (Η Σύνοδος) καταγγέλλει την καταστροφήν ναών, θρησκευτικών συμβόλων και μνημείων πολιτισμού». Απορούμεν: είναι έργον Ορθοδόξου Συνόδου να κατοχυρώνη το «θρησκευτικόν φαινόμενον»; Η αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας είναι ότι αποτελεί μίαν θρησκείαν; Πρέπει να καταδείξη ότι καμία θρησκεία δεν περιέχει εγγενώς τας ακρότητας; Δεν θα ήτο αρκετόν (αν και το θεωρού­μεν περιττόν) η καταδίκη απλώς των πολέμων; Διατί κόπτονται τόσον κάποιοι δια την υπεράσπισιν του ψεύδους;

Ατομικαί υπερεξουσίαι του Πατριάρχου Κων/πόλεως

Όσον και να διατείνεται ο Πατριάρχης ότι δεν είναι ο «Πάπας της Ανατολής», αν και επρόκειτο μόνον δια μίαν αποστροφήν του λόγου του, η Σύνοδος αυτή, λειτουργούσα ως Σύνοδος Προκαθημένων, εδραιώνει την γενικήν ψευδοθεωρίαν περί «πρώτων» και «πρώτου των πρώτων». Όμως και αι αποφάσεις της ενίσχυσαν προσωπικώς τον Πατριάρχην ως ρυθμιστήν και κριτήν υπεράνω των Εκκλησιών. Σχετικώς είχομεν προειδοποιήσει τους Ιεράρχας προ της Συνόδου εις το φ. 2117/ 20.05.2016.

Εις το κείμενον δια τας διαχριστιανικάς σχέσεις σχετικώς με Εκκλησίας που δεν επιθυμούν την συμμετοχήν των εις τους διαλόγους προβλέπεται ότι «η Εκκλησία η αι Εκκλησίαι αύται κοινοποιούν εγγράφως την άρνησιν αυτών εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην και εις πάσας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας κατά τα πανορθοδόξως ισχύοντα. Κατά την πανορθόδοξον διαβούλευσιν ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναζητεί την ομόφωνον συναίνεσιν των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών». Από την μίαν πλευράν της ζυγαριάς ο Πατριάρχης, από την άλλην αι Εκκλησίαι! Ούτε καν η Σύνοδος του Πατριαρχείου, αλλά ο ίδιος αυτοπροσώπως!

Εις το κείμενον δια την «διασποράν» γράφεται ότι «Σύστασις νέας, κατάτμησις η κατάργησις υφισταμένης Επισκοπικής Συνελεύσεως η συγχώνευσις δύο η περισσοτέρων τοιούτων γίνεται μετ’ απόφασιν της Συνάξεως των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών κατόπιν αιτήσεως Εκκλησίας τινός η του Προέδρου Επισκοπικής τινός Συνελεύσεως προς τον Οικουμενικόν Πατριάρχην». Επίσης, «Εις ζητήματα γενικωτέρου ενδιαφέροντος, απαιτούντα, κατ’ απόφασιν της Επισκοπικής Συνελεύσεως, πανορθόδοξον αντιμετώπισιν ο πρόεδρος αυτής έχει την αναφοράν αυτού εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην». Η αναφορά επομένως ολοκλήρου της διασποράς περνάει εις τας χείρας του Πατριάρχου!

Εις το κείμενον περί αυτονόμου αναφέρεται ότι «Εις τον χώρον της Ορθοδόξου Διασποράς δεν ιδρύονται Αυτόνομοι Εκκλησίαι ει μη μόνον μετά πανoρθόδοξον συναίνεσιν, εξασφαλιζομένην υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου». Εις περίπτωσιν μάλιστα όπου δύο Εκκλησίαι ερίζουν δια την απόδοσιν αυτονόμου «αι εμπλεκόμεναι πλευραί αναφέρονται, ομού η κεχωρισμένως, εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην ίνα ούτος εξεύρη την κανονικήν λύσιν επί του θέματος κατά τα πανορθοδόξως ισχύοντα». Άρα υπεράνω των Τοπικών Εκκλησιών τίθεται ο Πατριάρχης ως πρόσωπον!

Άρνησις δικαιώματος ψήφου

Εις την Σύνοδον απεστερήθησαν οι Επίσκοποι του αναφαιρέτου εκκλησιολογικά θεμελιωμένου δικαιώματός των να έχουν ψήφον. Το απεδέχθησαν άνευ αντιρρήσεως μη αντιλαμβανόμενοι τον υποβιβασμόν τους και την αλλοίωσιν της εκκλησιολογίας. Δια να φανή εναργώς ότι επρόκειτο περί υποβιβασμού ας ανατρέξη κανείς εις το κείμενον περί «διασποράς», όπου οριοθετείται ποίοι έχουν δικαιώματα συμμετοχής εις τας συνελεύσεις: «Οι εφησυχάζοντες και οι επισκεπτόμενοι την Περιοχήν επίσκοποι… δύνανται να προσκληθούν, όπως συμμετάσχουν εις την Συνέλευσιν, αλλά άνευ δικαιώματος ψήφου… Σύμβουλοι επίσης και ειδικοί δύνανται να προσκαλώνται, όπως συμμετάσχουν εις την Επισκοπικήν Συνέλευσιν η εις την Εκτελεστικήν Επιτροπήν, χωρίς δικαίωμα ψήφου». Με αυτούς εξισώθηκαν όσοι μετείχαν εις την Σύνοδον της Κρήτης! Διότι η ψήφος επιφυλάσσεται μόνον δια τους Προκαθημένους τόσον εις την Κρήτην όσον και εις την εκασταχού συγκληθείσαν συνέλευσιν, καθώς αυτή ευρίσκεται «απαρτιζομένη εκ των πρώτων επισκόπων εκάστης Εκκλησίας»!

Το ζήτημα των διπτύχων

Ενώ το ζήτημα των διπτύχων είχε εξαιρεθή από τα θέματα, δια να συζητηθή εις επομένην Σύνοδον υπήρξε μεθόδευσις, δια να επικρατήση η σειρά των διπτύχων του Πατριαρχείου Κων/πόλεως. Εις το κείμενον περί «διασποράς» ορίζεται ότι αι συνελεύσεις «θα προεδρεύωνται υπό του πρώτου εκ των εις την Εκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως υπαγομένων αρχιερέων, ελλείψει δε τούτου συμφώνως προς την τάξιν των Διπτύχων… Πρόεδρος είναι ex officio ο πρώτος των επισκόπων του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Κατοχυρώνει εμμέσως την σειράν των διπτύχων του Πατριαρχείου Κων/πόλεως, την οποίαν μακροσκοπικά θεμελιώνει εις αυθεντίαν «ex officio»! Επίκλησις της αυτής τάξεως των Διπτύχων γίνεται επανειλημμένως και εις τον κανονισμόν.

Κείμενον που υπάρχει εις την εγκύκλιον δίνει αφορμάς δια περαιτέρω προώθησιν των επιδιώξεων του Πατριαρχείου: «Εις την προσπάθειαν αυτήν (της ιεραποστολής) οφείλουν να συμμετέχουν πάσαι αι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι με τον δέοντα σεβασμόν εις την κανονικήν τάξιν». Ποία είναι η κανονική τάξις; Πλην της Αφρικής όπου το Πατριαρχείον Κων/πόλεως αναγνωρίζει δικαιοδοσίαν του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας δι’ ιεραποστολήν όλη η υπόλοιπος υφήλιος θεωρείται κατά την ερμηνείαν του Πατριαρχείου ως δικαιοδοσία του!

Η «Διασπορά»

Εις το σχετικόν κείμενον αναγράφεται ότι «Διεπιστώθη ωσαύτως ότι κατά την παρούσαν φάσιν δεν είναι εφικτή δι’ ιστορικούς και ποιμαντικούς λόγους η άμεσος μετάβασις εις την αυστηρώς κανονικήν τάξιν της Εκκλησίας… αποφασίζεται, όπως διατηρηθούν αι θεσμοθετηθείσαι υπό της Δ  Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως Επισκοπικαί Συνελεύσεις». Επομένως, αναγνωρίζεται δια Συνόδου ότι ο θεσμός είναι αντικανονικός! Καίτοι επισημοποιείται η αντικανονικότης αυτού και θεσμοθετείται ως υποχρεωτική η ομοφωνία εις τας αποφάσεις της συνελεύσεως ορίζεται ότι «Αι εργασίαι της Επισκοπικής Συνελεύσεως διεξάγονται συμφώνως προς τας αρχάς της ορθοδόξου συνοδικής παραδόσεως»! Το ίδιο επαναλαμβάνεται μετ’ επιτάσεως εις την εγκύκλιον: «η δε συνεπής λειτουργία αυτών εγγυάται τον σεβασμόν της εκκλησιολογικής αρχής της συνοδικότητος».

Δεν πρόκειται περί αυτοαναιρουμένης αντιφάσεως, αλλά δια κάτι χειρότερον: περί της ιδρυματοποιήσεως της Εκκλησίας! Τι σημαίνει αυτό; Παρά το γεγονός ότι εκπρόσωποι της Συνόδου είπαν ψέγοντες τας απουσιαζούσας Εκκλησίας ότι η Εκκλησία δεν είναι «ομοσπονδία» δια του κειμένου αυτού εισάγεται ακριβώς αυτή η νοοτροπία. Δια να καταστή κατανοητόν παραθέτομεν δύο ακόμη παραδείγματα από το κείμενον.

Μία παράγραφος του κειμένου ενημερώνει ότι «Αι Επισκοπικαί Συνελεύσεις αποβλέπουν εις την διαμόρφωσιν κοινής θέσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας επί διαφόρων θεμάτων», δηλ. δεν πρόκειται περί μιας θέσεως, αλλά μιας συνισταμένης απόψεων. Μία άλλη παράγραφος σημειώνει ότι «Η συνέλευσις αποτελείται από «ένα Πρόεδρον, ένα η δύο Αντιπροέδρους, ένα Γραμματέα και ένα Ταμία,… Ο Γραμματεύς, ο Ταμίας και οι λοιποί υπεύθυνοι εκλέγονται υπό της Συνελεύσεως, δύνανται δε να μη προέρχωνται εκ του βαθμού των επισκόπων» και η σύγκλησις αυτή δύναται να γίνη «τη εγγράφω και ητιολογημένη αιτήσει του 1/3 των μελών της Συνελεύσεως… Η Εκτελεστική Επιτροπή ευρίσκεται εν απαρτία δια της παρουσίας των 2/3 των μελών αυτής». Αι προϋποθέσεις, λοιπόν, λειτουργίας αυτού του οργάνου είναι κατά το φαίνεσθαι ως σύναξις κατά την ουσίαν ως ένα σωματείον!

Εις αυτά θα ηδύνατο να προστεθή και η άστοχος διατύπωσις της εγκυκλίου της Συνόδου ότι «Η Ορθόδοξος Καθολική Εκκλησία αποτελείται εκ δεκατεσσάρων κατά τόπους Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, πανορθοδόξως ανεγνωρισμένων».

Μέλη της Συνόδου θεωρούν ότι ένα πρακτικόν μέτρον που έλαβαν είναι η απαγόρευσις «απόδοσις τίτλων υφισταμένων ήδη εις Αρχιερείς». Το μέτρον αυτό θα προκαλέση μόνον συγκρούσεις εφ’ όσον αι Εκκλησίαι αι οποίαι απουσίαζον δεν θα το δεχθούν, διότι ήδη το Πατριαρχείον Κων/πόλεως έχει τοποθετήσει Αρχιερείς παντού.

Το «αυτόνομον»

Εις το σχετικόν κείμενον η Σύνοδος επικαλείται δια την θεσμοθέτησιν του ζητήματος ότι «Κατά την εφαρμογήν του θεσμού τούτου εις την εκκλησιαστικήν πράξιν διεμορφώθησαν βαθμίδες εξαρτήσεως». Όμως η αυτονομία δεν υπάρχει εις την παράδοσιν της Εκκλησίας καθώς άπασαι αι Τοπικαί Εκκλησίαι ήσαν Αυτοκέφαλοι! Πόσον μάλλον βαθμοί εξαρτήσεως! Πρόκειται περί ενός παραλογισμού αρκεί μόνον να αναλογισθή κανείς ότι υπάρχουν αυτόνομοι, ημιαυτόνομοι και ειδικού καθεστώτος ημιαυτόνομοι Εκκλησίαι…! Το «αυτόνομον» είναι μία αντικανονική πρακτική, η οποία επεκράτησεν από την ύστερην Τουρκοκρατίαν και κατέστη σήμερα επισήμως και με τη βούλλα θεσμός! Το ίδιον είμεθα βέβαιοι ότι θα συμβή και με την «διασποράν» εις μερικά έτη!

Η αντικανονικότης ενυπάρχει, μάλιστα, εις κάθε πτυχήν των αποφάσεων περί αυτονόμου. Δια τον Προκαθήμενον της Αυτονόμου Εκκλησίας προβλέπεται ότι η Εκκλησία που προΐσταται εκφράζεται «δια της συμμετοχής του Πρώτου αυτής εις την Σύνοδον της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας… Η Αυτόνομος Εκκλησία εκφράζεται δια της εξ ης έλαβε την αυτονομίαν αυτής Αυτοκεφάλου Εκκλησίας… Το όνομα του Πρώτου της Αυτονόμου Εκκλησίας δεν αναγράφεται εις τα Δίπτυχα». Δημιουργούνται, επομένως, επισήμως υπάλληλοι αντικανονικαί σχέσεις εις την Εκκλησίαν, δηλ. Εκκλησίαι αι οποίαι εξαρτώνται από άλλας Εκκλησίας! Αλλά και υπάλληλοι σχέσεις μεταξύ Επισκόπων, εφ’ όσον μόνον ο «Πρώτος» συμμετέχει εις «κανονικήν» Σύνοδον, ενώ αποκλείονται οι υπόλοιποι. Παραλλήλως, δημιουργούνται επισήμως υπάλληλα είδη Συνόδων, καθώς η Σύνοδος της αυτονόμου καταντά υποτυπώδης! Είναι ανήκουστον πάντως Επίσκοπος έστω και αν είναι «προκαθήμενος» να συμμετέχη εις δύο Συνόδους! Υπάρχει πλήρης αλλοίωσις της εκκλησιολογίας!

Ο γάμος

Εις το σχετικόν κείμενον της Συνόδου αναφέρεται ότι «Τα συνάπτοντα πολιτικόν γάμον μέλη της Εκκλησίας πρέπει να αντιμετωπίζωνται μετά ποιμαντικής ευθύνης, η οποία επιβάλλεται, δια να κατανοήσουν την αξίαν του μυστηρίου του γάμου και των εξ αυτού απορρεουσών ευλογιών δι’ αυτούς… Η Εκκλησία πρέπει να καταβάλη πάσας τας δυνατάς ποιμαντικάς προσπαθείας, ώστε τα παρεκκλίνοντα μέλη αυτής εις τοιαύτας μορφάς συμβιώσεως να δυνηθούν να κατανοήσουν την πραγματικήν έννοιαν της μετανοίας και της ευλογημένης υπό της Εκκλησίας αγάπης».

Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά εις τας προγαμιαίας σχέσεις ούτε εις τα επιτίμια. Μάλιστα, δεν επικροτούνται αι αποφάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος και άλλων Εκκλησιών δια απαγόρευσιν συμμετοχής εις μυστήρια και της τελέσεως κηδείας εις τοιαύτας περιπτώσεις.

Το πρόβλημα καθίσταται πλέον περίπλοκον με την διατύπωσιν που περιλαμβάνει η «εγκύκλιος» δια το συγκεκριμένον θέμα: «Η σύγχρονος εκκοσμικευμένη κοινωνία προσεγγίζει τον γάμον με αμιγώς κοινωνιολογικά και πραγματιστικά κριτήρια, θεωρούσα αυτόν ως μίαν απλήν μορφήν σχέσεως, μεταξύ όλων των άλλων, αι οποίαι δικαιούνται εξ ίσου θεσμικής κατοχυρώσεως». Η άποψις ότι δικαιούνται κατοχυρώσεως ανήκει εις τους εκκοσμικευμένους η εκφράζει και θέσιν της Συνόδου;

Επιπροσθέτως εις το κείμενον περί γάμου ενώ αναφέρεται ότι «κατ’ ακρίβειαν απαγορεύεται ο γάμος με ετεροδόξους» εν συνεχεία γράφει ότι «Η δυνατότης εφαρμογής της εκκλησιαστικής οικονομίας ως προς τα κωλύματα γάμου δέον όπως αντιμετωπίζεται υπό της Ιεράς Συνόδου εκάστης αυτοκεφάλου Ορθοδόξου Εκκλησίας». Επομένως, εγκρίνονται πλέον Συνοδικώς οι διαχριστιανικοί γάμοι παρά τας απαγορεύσεις Οικουμενικών Συνόδων! Αφήνεται όμως μετέωρον αν αυτή η οικονομία αφορά μόνον ετεροδόξους η και άλλας περιπτώσεις που αναφέρονται πχ. «κωλύεται κατ’ ακρίβειαν η ιερολόγησις γάμου μετά την μοναχικήν κουράν». Προ της Συνόδου ο Σεβ. Γαλλίας είχε δηλώσει ότι το Πατριαρχείον Κων/πόλεως θα ήτο θετικόν δια δεύτερον γάμον των κληρικών, υπάγεται και αυτός εις την ασαφή διατύπωσιν;

Η νηστεία

Εις το σχετικόν κείμενον μετά τας προ αρκετών ετών σφοδράς αντιδράσεις του Αγίου Όρους είχε αποσυρθή η προτεινομένη μείωσις των ημερών νηστείας. Εθεωρήθη ψευδώς «συμβολή» της Συνόδου (η «καινοτομία») η αναφορά ότι «επαφίεται εις την διάκρισιν των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών να καθορίσουν την φιλάνθρωπον οικονομίαν και επιείκειαν, απαλύνουσαι, κατά τας ειδικάς ταύτας περιπτώσεις, το τυχόν «στυφόν» των ιερών νηστειών», καθώς αυτό συνέβαινε πάντοτε εις την Εκκλησίαν π.χ. περίοδοι πολέμων. Επομένως, η Σύνοδος θα καυχάται τώρα ότι της εδόθη η αρμοδιότης και η εξουσία να επικυρώνη (η να απορρίπτη μελλοντικώς) την υπερδισχιλιετή παράδοσιν της Εκκλησίας!

Η αποστολή της Εκκλησίας σήμερον

Δια του κειμένου αυτού ως μας πληροφορεί το μήνυμα της Συνόδου «Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος άνοιξε τον ορίζοντά μας στη σύγχρονη πολύμορφη οικουμένη». Επομένως, καλούμεθα οι Ορθόδοξοι να αποδεχθώμεν ότι έως τώρα η Εκκλησία μας ήτο Εκκλησία του παρελθόντος και ευτυχώς ευρέθησαν οι σύγχρονοι «Πατέρες», δια να επικαιροποιήσουν την αποστολήν της Εκκλησίας!

Το κείμενον περιλαμβάνει ζητήματα τα οποία θα εζήλευε και ο Ο.Η.Ε., διότι αναφέρεται εις την βιοηθικήν, τους νέους, την οικονομίαν, την εκκοσμίκευσιν, τον καταναλωτισμόν, την επιστημονικήν έρευναν, τα μέσα ενημερώσεως, την οικολογίαν ακόμα μάλιστα και τας γενετικάς αλλαγάς!

Θα σταθώμεν με υπαινικτικόν σχόλιον εις ένα μόνον σημεί­ον, όπου απεφάσισαν ότι «Καταδικάζονται επίσης πόλεμοι, εμπνεόμενοι υπό εθνικισμού, προκαλούντες εθνοκαθάρσεις, μεταβολάς κρατικών ορίων και κατάληψιν εδαφών». Δηλαδή, δεν «θα πάρουμε την Πόλη»;

Συμπέρασμα

Η Σύνοδος αυτή τόσον εις την σύγκλησίν της όσον και εις τας αποφάσεις της δεν προωθεί μόνον τον οικουμενισμόν, αλλά πρόκειται περί ανατροπής συνόλου της εκκλησιολογίας. Η αντικανονικότης εισάγεται εις κάθε πτυχήν της Εκκλησίας είτε αφορά τας διαπροσωπικάς σχέσεις είτε αφορά εις τους Επισκόπους είτε τας σχέσεις των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Οδηγεί εις την ιδρυματοποίησιν της Εκκλησίας καθιστούσα αυτήν σωματεί­ον κατά την νοοτροπίαν και τελικώς την εκκοσμικεύει. Είναι περισσότερον από βέβαιον ότι ευρισκόμεθα προ σχίσματος εις την Ορθοδοξίαν. Είναι επιβεβλημένον να συγκληθή εκτάκτως η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος και να συζητήση δια το Πανορθόδοξον πρόβλημα που προεκάλεσεν η Σύνοδος της Κρήτης.

Πηγή: Ορθόδοξος Τύπος