Έχουν περάσει 20 χρόνια από την κρίση των Ιμίων και όπως είναι φυσικό τέτοιες μέρες έρχονται στο μυαλό μας μνήμες από τον απαράδεκτο τρόπο χειρισμού, σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο και την τραγική κατάληξη που είχε. Το κυρίαρχο στοιχείο που προέκυψε από την κρίση ήταν το έντονο αίσθημα εθνικής ταπείνωσης και η πίκρα για τα παλληκάρια που χάθηκαν στα νερά του Αιγαίου (Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος και Έκτορας Γιαλοψός). Λίγες μέρες μετά, στις 4 Φεβ. 1996, ο καθηγητής φιλοσοφίας Χρήστος Γιανναράς με άρθρο του στην εφημερίδα “Καθημερινή”, σκιαγραφώντας την τακτική και τη νοοτροπία του Έλληνα, έγραψε : «Το δικό μας κράτος τρέμει μπροστά στους χουλιγκάνους καταληψίες του Πολυτεχνείου, πού να βρει ανάστημα για να το υψώσει απέναντι στην ευφυέστατη στρατηγική των Τούρκων;…
Γι’ αυτό και φτάσαμε στον ανήκουστο διασυρμό. Κράτος που να πατούν εισβολείς το έδαφός του και αυτό να μαζεύει τις σημαίες και τα όπλα του και να αποχωρεί, με τον όρο να αποχωρήσουν και οι εισβολείς, έστω κι αν θριαμβολογούν για ιδιοποίηση των καταπατημένων...Ως νάνος τανυόμενος επ’ άκρων ονύχων ρητόρευσε, απείλησε και ύστερα υπάκουσε στα αμερικανικά κελεύσματα αποχώρησε γυμνώνοντας τα οπίσθιά του». Αν κάποιος συμφωνεί με τις επισημάνσεις αυτές, νομίζω θα αναρωτηθεί: Ποιους άραγε αφορούν αυτές, τον απλό Έλληνα ή αυτούς που ήταν υπεύθυνοι για τη διαχείριση της κρίσης; Έχει χαθεί πράγματι η πολεμική αρετή από το οικοδόμημα του αξιακού συστήματος του ελληνισμού, ο οποίος βιώνει τον επιθανάτιο ρόγχο του; Τι διδαχτήκαμε από αυτή την κρίση και τι διορθώσαμε από τότε μέχρι τώρα ; Ίσως κάποιοι να μην συμφωνούν με τα προαναφερόμενα επειδή λόγω άγνοιας ή εμμονικής εθνομηδενιστικής αντίληψης πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν θαλάσσια εθνικά σύνορα, αλλά μόνο ταξικά. Ίσως πάλι ενθυμούμενοι το επαναστατικό τους παρελθόν ενστερνίζονται το σύνθημα που έγραφαν στους τοίχους : «Το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του». Θα πρέπει όμως να αντιληφθούν ότι σύνορα υπάρχουν και ότι αυτά τα σύνορα υπερασπίστηκαν γενιές Ελλήνων, που κατέβαλλαν και συνεχίζουν να καταβάλλουν ακόμα και σε περίοδο ειρήνης βαρύ φόρο αίματος. Είναι οι οπλίτες και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.). Είναι αυτοί που δεν κατεβαίνουν σε πορείες, δεν κάνουν απεργίες και δεν καταλαμβάνουν δρόμους και υπουργεία Είναι αυτοί, που κάποιοι από τους πολιτικούς ταγούς της χώρας χαρακτήρισαν αντιπαραγωγικούς. Είναι o Παύλος Κουρούπης, o Στυλιανός Καλμπουρτζής, o Γιώργος Κατσάνης, o Σωτήρης Σταυριανάκος και εκατοντάδες ακόμα αξιωματικοί και οπλίτες που έπεσαν ηρωικά το 1974, πολεμώντας τον Τούρκο εισβολέα στην Κύπρο. Είναι o Νίκος Σιαλμάς, o Κώστας Ηλιάκης και δεκάδες ακόμα πιλότοι μας, που έχασαν τη ζωή τους αναχαιτίζοντας τουρκικά αεροσκάφη στο Αιγαίο. Είναι οι 3 ήρωες του πολεμικού ναυτικού μας που χάθηκαν το βράδυ των Ιμίων. Είναι τα στελέχη και οι οπλίτες που χάνουν τη ζωή τους σε περίοδο ειρήνης ερευνώντας και εκκαθαρίζοντας ναρκοπέδια, κάνοντας βολή με όλμους ή οδηγώντας ΤΟΜΠ Μ113, για να διατηρηθεί το αξιόμαχο των Ε.Δ. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει κατανοητό όλοι αυτοί υπερασπίζονται τα σύνορα που καθημερινά αμφισβητεί με κάθε τρόπο η Τουρκία, προκειμένου να εξυπηρετήσει τις νεοθωμανικές φιλοδοξίες της.
Μια ιστορική αναδρομή γεγονότων μεταξύ αυτών και η κρίση των Ιμίων, υπενθυμίζουν ότι η βούληση της Άγκυρας να αλλάξει το status quo της περιοχής, είναι συνεχής και δεδομένη. Η διαφοροποίηση που υπάρχει σ΄ αυτή, σε σχέση με προηγούμενες, είναι ότι η Τουρκία έθεσε επίσημα για πρώτη φορά θέμα εδαφικής διεκδίκησης επί της ελληνικής επικράτειας, με την αμφισβήτηση εθνικού χερσαίου χώρου. Η προσπάθειά της όμως επί σειρά ετών, είναι να διατηρήσει ψηλά τη στρατιωτική της ικανότητα και να μετουσιώσει την αναθεωρητική της πολιτική σε πράξη, όποτε της δοθεί ευκαιρία. Η ακολουθούμενη τακτική της τουρκικής πλευράς, για την υλοποίηση των στόχων και των επιδιώξεων της, πραγματοποιείται μέσω αλλεπάλληλων κρίσεων ποικίλης μορφής και εντάσεως, με σκοπό τη δημιουργία ενός συνολικού καταλόγου διμερών διαφορών (γκρίζες ζώνες, υφαλοκρηπίδα, FIR, χωρικά ύδατα, κ.λπ). Η συνεχής υποχωρητικότητα και η στρατηγική του κατευνασμού της δικής μας πλευράς, ενθαρρύνει την αδιαλλαξία και εξυπηρετεί την εκπλήρωση επιμέρους τουρκικών επιδιώξεων, οι οποίες μακροχρόνια θα ισοδυναμούν με την επίτευξη του συνόλου των στόχων, που έχει θέσει η γείτονα χώρα.
Κεντρικός άξονας της στρατιωτικής μας στρατηγικής είναι η αποτροπή οποιασδήποτε στρατιωτικής απειλής, σε συνδυασμό με την πολιτική αποκλιμάκωσης των εντάσεων. Η στόχευση αυτή, προϋποθέτει απαραίτητα μια αξιόπιστη αποτρεπτική ικανότητα, η οποία υλοποιείται με τη διατήρηση και επαύξηση της στρατιωτικής ισχύος της χώρας μας. Μια απλή καταγραφή αριθμών στους συντελεστές που συνθέτουν τη στρατιωτική ισχύ, όπως: αριθμός και ποιότητα προσωπικού ενόπλων δυνάμεων, οπλικά συστήματα και μέσα, δομή δυνάμεων, οργάνωση, ετοιμότητα, ηθικό, κ.λπ., δεν είναι δυνατόν να αποτελεί ασφαλή μέθοδο εξαγωγής συμπερασμάτων. Κάποιοι από τους συντελεστές αυτούς, δεν είναι ποσοτικά μετρήσιμοι ή είναι δυνατόν να μην μπορούν να διατεθούν σε «τόπο και χρόνο». Είναι γεγονός, ότι οι συνεχείς μειώσεις του αμυντικού προϋπολογισμού των τελευταίων ετών, επηρεάζουν τη στρατιωτική ισχύ και απειλούν σε μεγάλο βαθμό το αξιόμαχο των Ε.Δ. Παρ΄ όλα αυτά, με σωστή συντήρηση και εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των υπαρχόντων μέσων (ανταλλακτικά, πυρομαχικά, κ.λπ), οι ένοπλες δυνάμεις είναι σε θέση να εκτελέσουν με τον καλύτερο τρόπο την αποστολή τους. Θεωρώ όμως σκόπιμο να θυμηθούμε τι συνέβη πριν 120 χρόνια περίπου, διότι σύμφωνα με το Θουκυδίδη : «Τα έθνη πρέπει να θυμούνται για να διδάσκονται». Το 1897 κηρύσσεται από την Οθωμανική αυτοκρατορία εναντίον της Ελλάδας ο πόλεμος των τριάντα ημερών, ως απόρροια της τότε έκβασης του «κρητικού» προβλήματος. Η σημασία του πολέμου αυτού υπήρξε τεράστια, παρότι κατέληξε σε ήττα της Ελλάδας και στην υποβολή της σε διεθνή οικονομικό έλεγχο ύστερα από απαίτηση της Γερμανίας. Η Ελλάδα παρά τη δεδομένη από τετραετίας, κήρυξη πτώχευσης του Χ. Τρικούπη καθώς και των απειλών των μεγάλων δυνάμεων περί επιβολής ναυτικών αποκλεισμών, παρέμεινε σθεναρά ανυποχώρητη στην απόφασή της για ενίσχυση του στρατού, μη φειδόμενη των όποιων οικονομικών συνεπειών. Παράλληλα προχώρησε η αναδιοργάνωση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, αλλά και η επαύξηση της εκπαίδευσης με παράλληλο εκσυγχρονισμό των διατιθέμενων μέσων. Το αποτέλεσμα αυτής της απόφασης ήταν η άριστη προετοιμασία και άμεση ανταπόκρισή της Ελλάδας στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913, που κατέληξαν νικηφόρα, με την προσάρτηση της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Κρήτης και το μεγαλύτερο μέρος των νησιών του Αιγαίου.
Ο σημαντικότερος παράγοντας όμως στρατιωτικής ισχύος, από τον οποίο εξαρτάται η αποτελεσματικότητα των οπλικών συστημάτων, είναι το προσωπικό. Από τον ανθρώπινο παράγοντα και τους σχετικούς με αυτό συντελεστές, όπως η ποιότητα και το ηθικό που διαθέτει, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η υλοποίηση μιας αξιόπιστης στρατηγικής εθνικής άμυνας. Η ιστορία έχει αποδείξει, ότι η επιθυμία για ελευθερία ήταν αυτή που έδωσε πάντα τη νίκη στους Έλληνες και όχι η υπεροπλία και η αριθμητική υπεροχή. Αυτό εκφράζεται απόλυτα μέσα από τα λόγια του εθνικού ποιητή Κωστή Παλαμά : «Η μεγαλοσύνη στα έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα, αλλά με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα». Μια ιστορική αναδρομή στην πορεία του Ελληνικού Έθνους, μόνο δέος προκαλεί όταν αναλογίζεται κάποιος τις πράξεις αυτοθυσίας των Ελλήνων σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές, που το διακύβευμα ήταν ακόμα και η ίδια η ύπαρξη του ελληνισμού. Έκθαμβος μένει μπροστά στα τεράστια ψυχικά αποθέματα που διαθέταμε οι Έλληνες, όπως : Οι μαχητές στις Θερμοπύλες και στο Μαραθώνα, οι τελευταίοι υπερασπιστές της Πόλης και του Μεσολογγίου, αλλά και σύγχρονοι ήρωες όπως οι μαχητές των οχυρών κατά τη Γερμανική επίθεση το 1941 και οι οπλίτες και αξιωματικοί που πολέμησαν τον Τούρκο εισβολέα στην Κύπρο και υπερασπίστηκαν με απαράμιλλη αυτοθυσία το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Ο επικεφαλής των ΟΥΚ που ήταν πάνω στα Ίμια αφηγείται : «Να μην κατεβάσουμε τη σημαία, είπαν κάποια από τα παιδιά. Όλοι κλαίγαμε. Ο ένας κράταγε τον άλλον. Με βαριά καρδιά, λίγο πριν αποχωρήσουμε έδωσα παράγγελμα: “Προσοχή”. Είπαμε τον εθνικό ύμνο και στις 8.30 πήραμε τη σημαία και φύγαμε». Έχοντας ζήσει επί 35 σχεδόν χρόνια, δίπλα στον Έλληνα στρατιώτη και αξιωματικό και έχοντας βιώσει από διοικητικές θέσεις, τόσο την κρίση των Ιμίων όσο και την κρίση του 1987, που επί 1 1/2 σχεδόν μήνα ήμασταν αναπτυγμένοι στους χώρους τελικού προορισμού, διαπίστωσα το απαράμιλλο θάρρος και την υπέρβαση «εαυτών» για την εκτέλεση της αποστολής. Συμπεριφορές και πράξεις υπευθυνότητας, πρωτοβουλίας και αυταπάρνησης από απλούς στρατιώτες και στελέχη συμπεριλαμβανομένων των επιστρατευθέντων εφέδρων, μου δημιούργησαν τη βαθειά πεποίθηση, ότι ο σημερινός Έλληνας διατηρεί αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά του αρχέγονου γονιδίου των προγόνων μας και αν απαιτηθεί θα τα ξεδιπλώσει και θα το αποδείξει αυτό περίτρανα.
Το μοναδικό που απαιτείται, είναι η απόδοση της οφειλόμενης τιμής από την πολιτεία σ΄ αυτούς που έχει αναθέσει την προάσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθεί οποιαδήποτε στρατηγική εθνικής άμυνας, με ένοπλες δυνάμεις τα στελέχη των οποίων αισθάνονται ότι αποτελούν πολίτες δεύτερης κατηγορίας, όταν: Καθημερινά αγρυπνούν στα φυλάκια της προκάλυψης, από τον Έβρο μέχρι το Καστελόριζο και η πολιτεία δεν έχει επιλύσει βασικά βιοποριστικά τους προβλήματα. Περιπολούν στο Αιγαίο κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και πλήττονται από μνημονιακά μέτρα, αλλά εξαιρούνται από αυτά οι υπάλληλοι της βουλής. Παίζουν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα αναχαιτίζοντας εχθρικά αεροσκάφη προασπιζόμενα τον εναέριο χώρο της πατρίδας μας και η πολιτεία τους εξισώνει με έναν ανειδίκευτο εργάτη. Συμβάλλουν σε δραστηριότητες κοινωνικής αρωγής για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών (αεροδιακομιδές, πλημμύρες, σεισμούς, δασοπυροσβέσεις, κ.λπ) και αναγκάζονται να αναζητούν 2η εργασία γιατί αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης. Μέρες εορτών δεν μπορούν να είναι με τις οικογένειές τους, αλλά βρίσκονται επιφυλακή readiness σε κάποιο αεροδρόμιο του Αιγαίου και την ίδια στιγμή οι ινστρούχτορες της οικονομίας ανακοινώνουν ότι δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε «επιλεκτική» διάκριση σε οικονομικά θέματα που αφορούν τα στελέχη των Ε.Δ., στο όνομα του δόγματος ότι όλοι οι εργαζόμενοι είναι ίσοι. Παρ΄ όλα αυτά το αίσθημα του καθήκοντος παραμένει σε ψηλά επίπεδα και αν απαιτηθεί θα εκπληρώσουν την αποστολή τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Θα πρέπει όμως να κατανοήσουν κάποιοι από τους πολιτικούς μας, που ίσως δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία του φρονήματος ή λόγω ιδεοληψιών αισθάνονται αντιπάθεια για τη στολή, ότι η προάσπιση της ελευθερίας αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητα και η αποδόμηση των Ε.Δ. είναι η χειρότερη υπηρεσία που θα μπορούσαν να προσφέρουν στην πατρίδα. Σε μια άλλη κατηγορία πολιτικών που μέσω εξαγγελιών και υποσχέσεων παραπλανούν για ευνόητους λόγους τα στελέχη των Ε.Δ., θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι οι στρατιωτικοί δεν είναι πλέον δεδομένοι και το «σαλπίσατε νομή» δεν αρκεί. (Μπορείς να τους ξεγελάς όλους για λίγο καιρό, λίγους όλο τον καιρό, αλλά όχι όλους όλο τον καιρό - Αβραάμ Λίνκολν). Το θέμα της ηθικής και υλικής καταξίωσης των στελεχών των Ε.Δ. θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προτεραιότητας εκ μέρους της πολιτείας και να εκδηλώσει τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να διατηρήσει την αξιοπρέπεια, το κύρος και το επίπεδο διαβίωσής τους. Τα οικονομικά θέματα που αφορούν στις Ε.Δ. δεν αντιμετωπίζονται με καθαρά τεχνοκρατική αντίληψη και δεν πρέπει να εξετάζονται από την οικονομική, αλλά κυρίως από την ηθική τους διάσταση.
Η πολιτεία θα πρέπει να αποδείξει έμπρακτα το ενδιαφέρον για τις Ε.Δ. και να απορρίψει νοοτροπίες και πρακτικές που υπονομεύουν τη μαχητική ισχύ και την αξιοκρατία. Μια αναδρομή στις κρίσεις των αξιωματικών των Ε.Δ. καταδεικνύει τον ευτελισμό της θεσμικής διαδικασίας και την έλλειψη σεβασμού από την πολιτεία γι΄ αυτούς που την υπηρετούν (ΚΥΣΕΑ διά περιφοράς, συνεχείς αντικαταστάσεις Αρχηγών, καρατομήσεις ηγεσιών με φανταστικά σενάρια περί πραξικοπήματος, λίστες, κ.λπ). Είναι απαραίτητο να γίνει κοινή συνείδηση, ότι οι Ε.Δ. αποτελούν έναν από τους βασικούς πυλώνες ασφάλειας και σταθερότητας της πατρίδας μας και για το λόγο αυτό η διατήρηση και ανύψωση του αξιόμαχου των Ε.Δ. προϋποθέτει την εμπέδωση του αισθήματος αξιοκρατίας και εμπιστοσύνης από τα στελέχη, στην ακολουθούμενη από την πολιτική ηγεσία διαδικασία των κρίσεων. Το ζήτημα της θητείας, αποτελεί επίσης ένα πεδίο παρεμβάσεων και εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων των εκάστοτε κυβερνώντων. Οι μειώσεις της θητείας σε συνδυασμό με την από ετών μηδενική πρόσληψη επαγγελματιών οπλιτών, έχει ως αποτέλεσμα την υποστελέχωση των μονάδων Έβρου και νήσων, θέμα που επηρεάζει την ετοιμότητα και μαχητική ικανότητα σχηματισμών πρώτης γραμμής του στρατού ξηράς. Η διάρκεια της θητείας πρέπει να καθορίζεται σε σχέση με τις υπηρεσιακές – επιχειρησιακές ανάγκες και σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να εντάσσεται σε οποιεσδήποτε μικροπολιτικές σκοπιμότητες.
Πρέπει όμως να επισημανθούν και οι ευθύνες της στρατιωτικής ηγεσίας σε τόσο σοβαρά θέματα επιχειρησιακής φύσεως, που πλήττουν το αξιόμαχο των Ε.Δ., όταν προτιμά την αφωνία και επιτρέπει παρεμβάσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει την παραμονή ενός έτους στην καρέκλα της εξουσίας.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό απ΄ όλους, ότι η διατήρηση και επαύξηση της απαιτούμενης στρατιωτικής ισχύος, δεν εξυπηρετεί απλά τα εθνικά μας συμφέροντα, αλλά είναι κρίσιμη για την ίδια την εθνική μας επιβίωση. Γιατί σύμφωνα με τη θεωρία του πολιτικού ρεαλισμού όπως αυτή διατυπώθηκε από το Θουκυδίδη στο διάλογο Αθηναίων – Μηλίων το 416 π.χ. «O ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμη του και ο αδύνατος υποχωρεί, όσο του επιβάλλει η αδυναμία του».
Πηγή: OnAlert
Στο συγγραφικό έργο των Τριών Ιεραρχών ανιχνεύουμε εικόνες που παραπέμπουν στην άθληση και στην καλλιέργεια ασκητικής νοοτροπίας. Οι λέξεις άσκηση-ασκητισμός έχουν συνδεθεί με την πορεία και τη ζωή της Εκκλησίας. Συναρτώνται με την αφοσίωση σε ένα έργο και αποτελούν παράγοντα ισορροπίας, όχι τρόπο στέρησης αγαθών. Με τον τρόπο και τη στάση ζωής τους οι Τρείς Ιεράρχες μας δίδαξαν για την τήρηση του μέτρου και την αποφυγή υπερβολών.
Επεσήμαναν ότι οι παράμετροι της άσκησης απαιτούν κατάλληλη προσαρμογή στις δυνατότητες των ασκουμένων, προτρέποντας παράλληλα στην αξιοποίηση της παρούσας στιγμής, δηλαδή στη αξιοποίηση των συνθηκών που συντρέχουν τη στιγμή της άσκησης, «Καιρός επιτηδειότατος ημίν ο παρών» αναφέρει στο προοίμιο των όρων κατά πλάτος ο Μέγας Βασίλειος. Παράλληλα τονίζουν και την αξία του αναστοχασμού για τον προγραμματισμό των επόμενων βημάτων της άσκησης.
Οι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας είχαν σκοπό την σωματική άσκηση αλλά παράλληλα στόχευαν και στην ηθική και πνευματική καλλιέργεια.[1] Επιπρόσθετα είχαν και νόημα θρησκευτικό, αφού συνήθως αφιερώνονταν στους Θεούς και Ήρωες. Στην έναρξη και στη λήξη τους γίνονταν θρησκευτικές τελετές, ενώ τα έπαθλα συνήθως αποτελούνταν από κλαδιά ιερών φυτών.[2] Οι περισσότερο γνωστοί αρχαίοι αγώνες ήταν: οι Ολυμπιακοί, τα Πύθια, τα Νέμεα, τα Ίσθμια. Στα είδη των επάθλων στους αρχαίους αγώνες αναφέρεται ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, αντιπαραβάλλοντας τα έπαθλα αυτά με τα δώρα του Θεού.[3]
Αρχικά οι Πατέρες της Εκκλησίας και οι Τρείς Ιεράρχες, κράτησαν επιφυλακτική στάση απέναντι στους αθλητικούς αγώνες, διότι θεώρησαν ότι η τέλεσή τους παρέπεμπε στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία. Ζήτησαν την αποσύνδεσή τους από τις λατρευτικές τελετές και όταν παρατηρούσαν υπερβολές, προέβαιναν σε αυστηρές συστάσεις προς τους πιστούς. Ζητούσαν προσαρμογή στις νέες συνθήκες και σεβασμό των ιερών χώρων, όπως στην περίπτωση του Ιερού Χρυσοστόμου, που ζήτησε περισσότερη υπευθυνότητα από τους πιστούς, όταν αυτοί προτίμησαν να παρακολουθήσουν ιπποδρομίες και θέατρα σε ώρα θείας λειτουργίας.[4] Έλεγξε την άκαιρη και μη προσαρμοσμένη στις περιστάσεις επιλογή, δεν μίλησε για απόρριψη της διασκέδασης. Αυτό προκύπτει άλλωστε και από το σύνολο του έργου του. Στον Κατηχητικό του Λόγο που κλείνει τη Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως προτρέπει: «Ει τις ευσεβής και φιλόθεος, απολαυέτω της καλής ταύτης και λαμπράς πανηγύρεως.…. Πλούσιοι και πένητες μετ’ αλλήλων χορεύσατε˙…»
Η παράδοση των αρχαίων αγώνων ανιχνεύεται σε Χριστιανικές εορτές κυρίως της Άνοιξης και του Καλοκαιριού, στο περιεχόμενο των οποίων εντάχθηκαν και αγωνίσματα ευγενούς άμιλλας [π.χ. Εορτή του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Τριάδος..].
Στο συγγραφικό έργο των Τριών Ιεραρχών λέξεις που παραπέμπουν στη διαδικασία της άσκησης, είναι λέξεις και φράσεις όπως: κανόνες, άθλησις, παίδευσις, όροι, αγωγή, πώς δει είναι, πώς δει κοσμείσθαι, αλλά και λέξεις που περιγράφουν τη δεοντολογία της ακήσεως: εγκράτεια, αποταγή, νηστεία κ.ά..
Προκειμένου να γίνει κατανοητό το νόημα των λόγων τους και αποδεκτό από το ευρύ κοινό, αξιοποιούσαν εμπειρίες και εικόνες από τις συνθήκες και τους τρόπους άθλησης της αρχαίας εποχής, αλλά και σύγχρονες της εποχή τους. Ο Μέγας Βασίλειος, για παράδειγμα, δανειζόταν και εικόνες από τη στρατιωτική ζωή, προκειμένου να τονίσει την αναγκαιότητα εστίασης σε ένα στόχο. Παράλληλα τόνιζε την αξία της στρατηγικής και την αναγκαία παράμετρο της πειθαρχίας.[5]
Παρέθεταν με λόγο πειστικό τα επιχειρήματά τους και εναρμόνιζαν τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή. Η παράμετρος αυτή εξηγεί το γεγονός ότι τις ομιλίες τους παρακολουθούσαν ακροατές όλων των μορφωτικών επιπέδων. Πολλά από τα έργα τους αποτελούν απαντήσεις σε ερωτήματα που υπέβαλε το ακροατήριο. Το γεγονός αυτό συντελούσε στην αμεσότητα και παραστατικότητα του λόγου τους.[6]
Στα συγγράμματά τους τονίζουν την αξία της ομαδικότητας και συμμετοχικότητας στον αγώνα. Ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος με αγωνία επεσήμαινε την αξία της αλληλεγγύης, ταυτίζοντας το προσωπικό συμφέρον με το συμφέρον του πλησίον. «Τότε γαρ μεριμνήσεις τα σα, όταν τα σα ζητής εν τω του πλησίον συμφέροντι.»[7] Με αυστηρότερο τρόπο εστιάζει στην αξία της ομόνοιας και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, επισημαίνοντας τις συνέπειες που προκύπτουν από την απουσία της: «…α κατά αλλήλων επινοούμεν, κατά πάντων έχουσι…»[8] και θεμελιώνει το επιχείρημά του στα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Μηδείς τα εαυτού ζητείτω, αλλά το του ετέρω έκαστος.»[9]
Πράγματικά είναι παράλογο να ζητούμε αποτελεσματικότητα σε ομαδικούς αγώνες, εάν οι αθλητές δεν εναρμονίζουν την ατομική προσπάθεια με την δύναμη του συνόλου.
Παραδείγματα συλλογικότητας διαφαίνονται σε όλα τα έργα τους και είναι χαρακτηριστικό ότι γνώριζε ο ένας τα κείμενα του άλλου, παραπέμποντας αναλόγως τους αναγνώστες. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μιλώντας για τις προδιαγραφές της ασκητικής ζωής, παρέπεμπε στα έργα του Μεγάλου Βασιλείου επισημαίνοντας στην πράξη την αξία της αλληλοσυμπλήρωσης.
Σχετικά με την ομαδική άσκηση επισημαίνεται και η ευθύνη που αναλαμβάνει ο επίκεφαλής, ο οποίος οφείλει ισομερές ενδιαφέρον και διαρκή μέριμνα για όλα τα μέλη, εικόνα που παραπέμπει στον προπονητή μίας ομάδος.
Συνδύαζαν τις ηλικιακές φάσεις με στάδια και τόνιζαν ότι κάθε στάδιο έχει διαφορετικές ποιοτικές προδιαγραφές, τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Τους όρους και τους κανονισμούς της ασκήσεως καθόριζαν με λεπτομερείς αναφορές, όπως προκύπτει από τα έργα του Μεγάλου Βασιλείου «Όροι κατά πλάτος», «Όροι κατ’ επιτομήν», «Ασκητικός Λόγος», «Λόγος εις την υποτύπωσιν της ασκήσεως», καθώς και από τις «Ασκητικές Πραγματείες» του Ιωάννου Χρυσοστόμου.
Ο αγώνας για τους Τρεις Ιεράρχες αποτελούσε στάση ζωής και αυτό αποτυπώνεται στο έργο τους. Αντλούσαν παραδείγματα από την διαδικασία των αγωνισμάτων και θύμιζαν τους λόγους του Αποστόλου Παύλου: «ἐὰν δὲ καὶἀθλῇ τις οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ»[10]
Οι λέξεις αγώνας και αγωνία περιγράφουν σχήμα που δεν έχει γωνίες, όπως είναι ο κύκλος. Κυκλικού σχήματος ήταν και οι αγωνιστικοί χώροι. Ο συμβολισμός του κυκλικού σχήματος αξιοποιήθηκε με ποικίλους τρόπους στα αρχαία αλλά και στα νεότερα χρόνια.[11] Το κυκλικό σχήμα των αγωνιστικών χώρων ενδεχομένως υπενθύμιζαν και τα έπαθλα των στεφάνων που απονέμονταν στους αθλητές.[12]
Ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος εστιάζει στις δυσκολίες και στα εμπόδια αλλά θυμίζει και τις νίκες που συνδέονται με τους αγώνες. Επιπλέον διευκρινίζει ότι αυτός που βρίσκεται σε αγωνία, δηλαδή σε περιοχή άθλησης, επιβάλλεται να είναι νηφάλιος, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των αθλημάτων. «Ο γαρ αγωνιών νήφει»[13]
Στη δεοντολογία της αθλήσεως αναφέρεται και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος,[14] επισημαίνοντας παράλληλα ότι ορόσημο για τον αγώνα των Χριστιανών αποτελεί η θυσία του Χριστού.
Στο έργο του αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου αξιοποιούνται εικόνες από το άθλημα της πάλης, ώστε να περιγραφεί η νίκη του Χριστού επί του θανάτου: «Καθάπερ τις αθλητής γενναίος, όταν επί μετεώρω τον ανταγωνιστήν άρας και καταρράξας, λαμπροτέραν αποφαίνει την νίκην., ούτω και ο Χριστός….»[15] Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μάλιστα αποκωδικοποιεί και ορισμένα από τα μυστικά του αθλήματος της πάλης: Το γεγονός ότι ο αθλητής βρίσκεται στο έδαφος, δε σημαίνει πάντα ότι ηττήθηκε, αλλά ενδέχεται η θέση αυτή να αποτελεί μέρος της στρατηγικής του, ώστε να κάνει τη σωστή κίνηση και να «προσγειώσει» τον αντίπαλο.[16]
Στο στάδιο δεν επιτρέπεται ν' αγωνίζεται κανένας παραβλέποντας τους κανονισμούς. Διαφορετικά θα τον αποδοκιμάσουν με φωνές και θα χάσει τη νίκη ο εκβιαστής στην πάλη ή ο αγωνιζόμενος σε κάτι άλλο παράνομα και αντίθετα προς τους ορισμένους κανονισμούς του αγωνίσματος, έστω κι αν είναι γενναιότατος και τεχνικότατος.[17]
Στα έργα του Μ. βασιλείου απαντώνται συχνά όροι της φυσιολογίας, διότι είχε σπουδάσει και Ιατρική, ενώ κάνει λόγο για την καθοριστική στήριξη που πρόσφεραν στους αθλητές και αλείπτες.
Η συνέπεια στο στόχο δημιουργεί προϋποθέσεις νίκης και για το λόγο αυτόν οι Τρεις Ιεράρχες τονίζουν την σημασία της προγύμνασης.[18] Προγύμναση απαιτείται και για την κατανόηση των κειμένων της Αγίας Γραφής. Ο Μέγας Βασίλειος υπενθυμίζει το παράδειγμα του Μωυσή, που αρχικά προγυμνάστηκε στις επιστήμες των Αιγυπτίων και κατόπιν, ήταν σε θέση να κατανοήσει το λόγο του Θεού.[19]
Στα κείμενα του Μεγάλου Βασιλείου περιγράφονται τρόποι προγύμνασης των αρχαίων αθλητών προκειμένου να λάβουν μέρος στους αγώνες. Συγκεκριμένα αναφέρει: «Παράδειγμα ὁ χειροδύναμος ἀθλητὴς Πολυδάμας, ποὺ πρὶν κατεβεῖ στοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες, ἀναχαίτιζε καταμεσὶς τοῦ δρόμου τὰἅρματα ποὺἔτρεχαν καὶ μ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο δυνάμωνε τοὺς μῦς του. Ἐπίσης ὁ Μίλων ὁ Κροτωνιάτης δὲν μετατοπιζόταν ἔξω ἀπὸ τὸἀλειμμένο σκουτάρι κι ἀντιστεκόταν στὸ σπρώξιμο ὅπως τὰ κολλημένα μὲ μολύβι ἀγάλματα. Μ᾿ἕνα λόγο, γυμνάζονταν γιὰ νὰ εἶναι ἕτοιμοι στὰἀγωνίσματά τους.»[20]
Προκειμένου να περιγραφεί το βάρος των βιοτικών αναγκών, αξιοποιούνται εικόνες από το άθλημα της άρσης βαρών.[21]
Εκτός αυτού ο Μέγας Βασίλειος διευκρινίζει την ανάγκη να υπάρχει συμβατότητα ανάμεσα στον τρόπο προπόνησης και στο άθλημα. Επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Στοὺς γυμναστικοὺς ἀγῶνες καὶ στοὺς μουσικοὺς ἐπίσης διαγωνισμούς, ὅποιος λαβαίνει μέρος, ἔχει ὑπόψη του τὸἀντίστοιχο στεφάνι. Ὅποιος ἀθλεῖται στὴν πάλη ἥ στὸ παγκράτιο, δὲν χάνει τὸν καιρό του νὰ παίζει κιθάρα ἥ αὐλό.»[22]
Προκειμένου ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος να μιλήσει για τη χαλιναγώγηση των παθών, δανείζεται εικόνες από τις ιπποδρομίες,[23] ενώ την εικόνα του Ηνιόχου αξιοποιεί ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος για να τονίσει την αξία της αυτογνωσίας και αυτοσυγκράτησης. Τις θεωρεί προαπαιτούμενες παραμέτρους προκειμένου να αναλάβει θέση ευθύνης.[24]
Ο δρόμος είναι μία από τις συμβολικές εικόνες, που συνδέονται με την πορεία μας στη ζωή και την εικόνα αυτή αξιοποιούν στα έργα τους οι Τρεις Ιεράρχες. Δεν είναι ένας ούτε μοναδικός, όπως άλλωστε και οι πραγματικοί δρόμοι. Μόνο που οι πνευματικοί δρόμοι, επισημαίνει ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, έχουν συγκεκριμένους περιορισμούς και διαφορετικές προδιαγραφές από αυτές των συμβατικών. Οδηγούν στη σωστή αποτίμηση των ανθρωπίνων υποθέσεων, χωρίς να τις υπερτιμούν, ούτε να τις υποτιμούν.
Η εικόνα του δρομέα που είναι ανάγκη να είναι απαλλαγμένος από επιβαρύνσεις και εξαρτήσεις, ώστε να κινείται με μεγαλύτερη ελευθερία, αξιοποιείται για να περιγράψει τον αγωνιστή στα ζητήματα της πίστεως. Μάλιστα ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος εστιάζει σε δύο τρόπους προετοιμασίας:
i. απαλλαγή από τα βάρη και τις ποικίλες δεσμεύσεις.
ii. έμφαση στην ενδυνάμωση του δρομέα με την προσευχή, την αγάπη και την εγκράτεια που είναι αναγκαίο να είναι σύμμετρος, ούτε έντονη ούτε άτονη.[25]
Αξιοπρόσεκτη είναι επίσης μία επισήμανση του Μεγάλου Βασιλείου: «Ἐγὼ δὲ καὶ σφαλερὰν εἶναι τὴν ἐπ᾿ἄκρον εὐεξίαν ἰατρῶν ἤκουσα.»[26] Παραπέμπει ενδεχομένως η φράση αυτή στις υπερβολές χρήσης ειδικών σκευασμάτων και στις επικίνδυνες επιλογές προκειμένου να αποκτηθεί υπερβολική δύναμη. Είχε ίσως υπόψη και το λόγο του Αριστοτέλη, σύμφωνα με τον οποίο «…τα τε υπερβάλλοντα γυμνάσια και τα ελλείποντα φθείρει την ψυχήν, σώζεται δε η σωφροσύνη υπό της μεσότητος…»και διδάσκει ότι υπάρχει στενή ενότητα μεταξύ ψυχής και σώματος του ανθρώπου και ότι η σωματική άσκηση είναι ευεργετική για την ψυχή.[27]
Αγωνοθέτης για τους Χριστιανούς είναι ο Χριστός, που έδωσε το παράδειγμα και εξοπλίζει τους αθλητές.[28] Απαραίτητη προϋπόθεση για το έπαθλο είναι η συμμετοχή στους αγώνες: «τῶν ἀγωνιζομένων, οὐ τῶν ἄνω καθεζομένων οἱ στέφανοι»
ΜΑΡΙΑ ΣΥΜΕΩΝΙΔΟΥ
[1] Στοιχεία για την πορεία και εξέλιξη των αρχαίων αγώνων περιέχονται στη Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, εκδόσεις Μαρτίνος, Αθήνα 1962, Τόμος 1ος, σ.355-356.
[2] Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, εκδόσεις Μαρτίνος, Αθήνα 1962, Τόμος 1ος,σ. 356.
[3] Συγκεκριμένα αναφέρονται: κότινος Ολυμπιακός, μήλα Δελφικά, Ίσθμική πίτυς, Νεμαίας σέλινα. Βλ. Γρηγόριος Θεολόγος, Εις μάρτυρα Κυπριανόν, 19: Αὗταί σοι τῶν ἐμῶν λόγων αἱ ἀπαρχαὶ, ὦ θεία καὶ ἱερὰ κεφαλή· τοῦτό σοι καὶ τῶν λόγων γέρας καὶ τῆς ἀθλήσεως· οὐ κότινος Ὀλυμπιακὸς, οὔτε μῆλα Δελφικὰ παίγνια, οὐδὲ Ἰσθμικὴ πίτυς, οὐδὲ Νεμαίας σέλινα, δι᾿ ὧν ἔφηβοι δυστυχεῖς ἐτιμήθησαν· ἀλλὰ λόγος, τὸ πάντων οἰκειότατον τοῖς Λόγου θεραπευταῖς· εἰ δὲ καὶ τῶν σῶν ἄθλων καὶ λόγων ἄξιον, τοῦ Λόγου τὸ δῶρον.
[4] P.G. 56,263-272. Η ομιλία με θέμα: προς τους καταλήψαντας την Εκκλησίαν και αυτομολήσαντας προς τας ιπποδρομίας και τα θέατρα, εκφωνήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 399.
[5] Μέγας Βασίλειος, Επιστολή 119, κανόνες 18 και 20.
[6] Ο αείμνηστος Καθηγητής της Θεολογικής ΑΠΘ. Παναγιώτης Χρήστου σημειώνει στο βιβλίο του για τον Μέγα Βασίλειο: Το απέριτον της εκθέσεως προσδίδει εις τα έργα του ασύνηθες θέλγητρον. Χρήστου, Παναγιώτης, Ο Μέγας Βασίλειος, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1978, σ.171
[7] P.G. 55, 254
[8] Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος 3ος, 84.
[11] Περισσότερα στοιχεία για το νόημα του κυκλικού σχήματος κυρίως στο χορό καταχωρίζονται στο βιβλίο: Βαρβίτσας, Νικόλαος, Παραδοσιακοί χοροί και η διδασκαλία τους, Θεσσαλονίκη 2008, σσ. 46-47.
[12] Ταμείον Πατρολογίας, Αθήνα 1883, σ.55.
[13] Ιωάννης Χρυσόστομος, ομιλία ΝΑ΄, 371-387.
[14] Γρηγόριος Θεολόγος, Εις ιερομάρτυραν Κυπριανόν, 17.
[15] P.G. 59, 159.
[16] Γρηγόριος Θεολόγος, Ειρηνικός λεχθεὶς ἐν Κωνσταντίνου πόλει, 16:.Ὁρᾶτε νόμους ἀθλήσεως, καὶ παλαιστῶν ἀγωνίσματα, οἳ τῷ κάτω κεῖσθαι πολλάκις νικῶσι τοὺς ὑπερκειμένους.
[17] Γρηγόριος Θεολόγος, Απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής, 85.
[18] Λέξεις που συνδέονται με τη διαδικασία της προγύμνασης: αθλοθέτης, άθλων επιμελητής, προστάτης, επόπτης, βραβευτής και δεσπότης. Βλ. Ταμείον Πατρολογίας, Αθήνα 1883, σ.55.
[19] Μ. Βασίλειος, Προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων, 3.
[20] Μ. Βασίλειος, Προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων, 8. [Ἀπόδοση στὴ Νεοελληνική: Βασίλειος Μουστάκης].
[21] Μ. Βασίλειος, Λόγος Ασκητικός 2.
[22] Μ. Βασίλειος, Προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων, 8. [Ἀπόδοση στὴ Νεοελληνική: Βασίλειος Μουστάκης].
[23] Ιωάννης Χρυσόστομος, Ομιλία προς τους καταλείψαντας την Εκκλησίαν και αυτομολήσαντας προς τας ιπποδρομίας και τα θέατρα.
[24] Γρηγόριος Θεολόγος, Απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής, 47.
[25] Μ. Βασίλειος, Όροι κατά πλάτος, 16,2.
[26] Μ. Βασίλειος, Προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων,9.
[27] Δημήτρης Λινός, Τι υποστηρίζει η Ορθοδοξία για την άσκηση; δημοσίευση στο Περιοδικό “life”, τεύχος Σεπτεμβρίου 2011, σελ.72, αναδημοσίευση στο http://gerontes.wordpress.com
[28] Γρηγόριος Θεολόγος, Εις Καισάρειον, τον εαυτού αδελφόν, επιτάφιος.
Πηγή: Αλφα Βήτα
Μετά τις μαζικές επιθέσεις κατά γυναικών σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, η Γερμανική Ομοσπονδιακή Αστυνομία (BKA), λέει τώρα ότι το Αραβικό «παιχνίδι βιασμού» Taharrush, έχει πλέον καθιερωθεί στην Ευρώπη, όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Die Welt.
Εκτός από τα γεγονότα στην Κολωνία, οι αστυνομικές αρχές στο Βερολίνο, το Αμβούργο, το Μπίλεφελντ, την Φρανκφούρτη, τον Ντίσελντορφ και την Στουτγάρδη έχουν αναφέρει παρόμοια περιστατικά.
Το «παιχνίδι βιασμού» Taharrush, γίνεται όταν μια μεγάλη ομάδα ανδρών αραβικής καταγωγής περικυκλώνουν τα θυματά τους, συνήθως μια γυναίκα από τη Δύση ή μια γυναίκα που φοράει ρούχα δυτικού τύπου, και στη συνέχεια οι γυναίκες υποβάλλονται σε σεξουαλική κακοποίηση.
Περικυκλώνουν τα θυματά τους σε κύκλους. Οι άνδρες στον εσωτερικό κύκλο είναι αυτοί που βιάζουν τη γυναίκα, στον επόμενο κύκλο βρίσκονται οι θεατές, ενώ η αποστολή του τρίτου κύκλου είναι να αποσπάσει την προσοχή σε ό, τι συμβαίνει.
Εάν υπάρχουν αρκετοί άνδρες, η γυναίκα σύρεται από τον όχλο, της σκίζουν τα ρούχα, τη ψηλαφίζουν και βάζουν τα δάκτυλά τους σε διάφορες οπές του σώματος της.
Το Taharrush παρατηρείται στην Αίγυπτο ως ένα είδος «ελαφρύτερης σεξουαλικής κακοποίησης ή ομαδικού βιασμού» και συνέβη κατά την Αιγυπτιακή Επανάσταση ή (Αραβική Άνοιξη) το 2011 κατά τις αναταραχές στην πλατεία Ταχρίρ, όπου γυναίκες από την Αίγυπτο και σε ορισμένες περιπτώσεις ξένοι δημοσιογράφοι, περικυκλώθηκαν από ομάδες των ανδρών, όπου πολλάκις οι άνδρες τις άγγιζαν έχοντας σεξουαλική πρόθεση, τις έγδυναν εντελώς και τις βίαζαν ομαδικά
Παράδειγμα «Taharrush» στον αραβικό κόσμο. Προειδοποίηση! Σκληρό περιεχόμενο!
Το Κοράνι αναφέρει ρητά ότι μια γυναίκα αξίζει μόνο το ήμισυ ένος ανδρός (Sura 2: 228, 2: 282, 4:11), ότι οι γυναίκες είναι ακάθαρτες (5: 6), και ότι ένας άνδρας μπορεί να κάνει σεξ με τη σύζυγό του, όποτε θέλει (24:31). Το Κοράνι λέει ακόμη ότι οι άνδρες μπορούν να έχουν σεξουαλικές σκλάβες (4:24).
Τα hadiths, οι κανόνες που ένας ισλαμιστής πρέπει να ακολουθεί, αναφέρουν ότι οι γυναίκες είναι σεξουαλικά αντικείμενα, είναι κατώτερα όντα, όπως τα σκυλιά και τα γαϊδούρια, και ότι δεν υπάρχει τίποτα λάθος με τη σεξουαλική δουλεία και το βιασμό γυναικών κρατουμένων.
Το 2011, η αμερικανίδα δημοσιογράφος Λάρα Λόγκαν βιάστηκε από μια ομάδα 200 ανδρών στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο. Δύο χρόνια αργότερα, μια νεαρή Ολλανδή έπεσε θύμα taharrush στο ίδιο τετράγωνο. Τώρα, μαζί με τη ροή των μεταναστών από τον ισλαμικό κόσμο, το φαινόμενο κατέληξε επίσης στην Ευρώπη. Η ελίτ προσπάθησε να το κρατήσει κρυφό από τους ανθρώπους, αλλά πλέον δεν μπορούν να το κάνουν πια.
Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και η Ελλάδα σήμερα είναι το Ισλάμ. Η απειλή του Ισλάμ είναι η πιο σοβαρή απειλή από όλες μέσα στην ΕΕ! Οι αξιακές βάσεις των ισλαμιστών είναι ασυμβίβαστες με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές.
Η μετατροπή της Ευρώπης σε Ευράμπια, είναι πλέον μια ορατή και πολύ συγκεκριμένη απειλή.
Πηγή: iThesis
