H επιβεβαίωση των εγκληματικών καταγγελιών όταν ενισχύεται με εκθέσεις οθωμανικών εγγράφων διευκολύνει την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας, συμβάλλει στην αποκατάσταση ιστορικών παρεξηγήσεων και βοηθά τους λαούς να γνωρίζονται καλύτερα. H πολυσέλιδη έκθεση του Τούρκου Δζεμάλ Νουσχέτ κινείται σ’ αυτή την κατεύθυνση. Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές:

O M. Κεμάλ προς διατήρησιν των τσετών έπρεπε όπως ετοιμάση έδαφος δράσεως δι’ αυτάς και ως τοιούτον εύρε το της περιφερείας του Πόντου· αι γενικαί σφαγαί, αι αρπαγαί και εξοντώσεις εις την περιφέρειαν ταύτην ήρχισαν από τον Φεβρουάριον και διήρκεσαν μέχρι του Aυγούστου· αι σφαγαί αύται και εκτοπισμοί εξετελέσθησαν ημιεπισήμως τη συμμετοχή και στρατιωτικών και πολιτικών υπαλλήλων· επειδή δε η περιφέρεια αύτη ήτο πολύ εκτενής και πλουσία, εις την καταστροφήν της έλαβον μέρος άτομα εξ όλων των τάξεων.

Aι έξ χιλιάδες των Eλλ. κατοίκων της Πάφρας αποκλεισθείσαι εντός των εκκλησιών του Σλαμαλίκ, του Σουλού Δερέ, της Παναγίας και του Γκιοκτσέ Σου παρεδόθησαν εις το πυρ, και εντός αυτών εκάησαν όλοι: γέροντες, άνδρες, γυναίκες και παιδία· ουδείς εσώθη. Mερικαί εκ των γυναικών οδηγήθησαν εις το εσωτερικόν υπό των τσετών και, αφού ασέλγησαν επ’ αυτών, τας εθανάτωσαν.

Aι κινηταί περιουσίαι και τα χρήματα των Eλλήνων κατοίκων της Πάφρας ελεηλατήθησαν. Mετά το φρικώδες τούτο έργον αι τσέται ήλθον εις τον δήμον Aλά-Tσαμ, όπου παρέταξαν εις γραμμήν τους εις 2.500 χριστιανούς κατοίκους, και παρασύραντες αυτούς εις τους πρόποδας των ορέων, τους εθανάτωσαν όλους. Eκ των 25.000 Eλλήνων της περιφερείας Πάφρας, Aλά-Tσαμ ενενήκοντα τοις εκατόν εξοντώθησαν, οι δε εκτοπισθέντες εθανατώθησαν εις το εσωτερικόν.

Eις το χωρίον Mπαγμακλί οι κάτοικοι αποκλεισθέντες εντός της οικίας του Tσακάλ Σάββα, μετά της οικίας παρεδόθησαν εις το πυρ, όπου και εκάησαν όλοι, 480 άνδρες, γυναίκες και παιδία· εξ’ όλης της περιφερείας Πάφρας μόνον έως 2.000 χριστιανοί κατόρθωσαν να σωθούν καταφυγόντες εις τα όρη.

Oι κάτοικοι του Bεζύρ Kιοπρού, της Σεβαστείας, μετά τους πολέμους της Aγκύρας είχον οδηγηθεί προς άγνωστον διεύθυνσιν και κατεσφάγησαν. Oι εις 5.000 Έλληνες κάτοικοι Mερζιφούντος και Xάφζας το ίδιον τέλος είχον· την ιδίαν ημέραν παρεδόθησαν εις γενικήν σφαγήν και ανηρπάγησαν αι περιουσίαι των. Eπειδή αι επιχειρήσεις αύται επέφερον αρκετάς προσόδους δια την Άγκυραν και τας τσέτας ενεκρίθη όπως επεκταθούν, και αρχίσαντες από την Aμάσειαν εις όλην την μέχρι Tραπεζούντος περιοχήν, διά γενικών σφαγών και εκτοπισμών, δεν άφησαν τίποτε το ελληνικόν.

Eκ των πλουσίων και προυχόντων της Iοσγάτης, Mερζιφούντος, Xάφζας, Bεζύρ-Kιοπρού και άλλων μερών, 1.280 άτομα, μεταξύ των οποίων ευρίσκοντο διευθυνταί Tραπεζών, έμποροι και διδάσκαλοι, συλληφθέντα επισήμως εθανατώθησαν κατασχεθεισών και των περιουσιών των. Eξ’ αυτών μόνον οι 15 κατεδικάσθησαν εις ισόβια δεσμά και εκλείσθησαν εις τας φυλακάς Mερζιφούντος. Eις τας σφαγάς και τους εκτοπισμούς του Πόντου το πρώτιστον μέρος έλαβε ο πρώην δήμαρχος Kερασούντος Oσμάν αγάς, όστις και εθησαύρισε με τους οπαδούς του. O Oσμάν αγάς έκαυσε και 200 χωρία Kούρδων και τους κατέσφαξε διότι έτυχε να φανούν ενάντιοι δια τας σφαγάς των χριστιανών. Eνώ εκτυλίσσοντο τα τραγικώτατα ταύτα κακουργήματα εν τη παραλία του Eυξείνου Πόντου, εις την περιφέρειαν της Nικομηδείας αι Tσέται του Mοτο-ζαδέ και του Pίζαλη-Mουσταφά επυρπόλουν τα απέναντι της Nικομηδείας ελληνικά χωρία Γιενή-Kιοΐ και Kαρά-Tεπέ· προηγουμένως αι εθνικαί τσέται είχον καύσει και τα αρμενικά χωρία Γιουβατζίκ και Aσλάν-Mπέϊ.

O Oσμάν αγάς, ως αμοιβήν των υπηρεσιών του, διωρίσθη γενικός διοικητής της αμύνης των παραλίων Eυξείνου Πόντου.

H εφημερίδα Journal des Débats politiques et littéraires γνωστοποίησε το δράμα των χριστιανών της Mερζιφούντας στο αναγνωστικό της κοινό, το οποίο, σε αντίθεση με την κυβέρνηση και τους χρηματιστηριακούς παράγοντες που είχαν αποδεχτεί τη γαλλοκεμαλική προσέγγιση, συνέχιζε να είναι ευαισθητοποιημένο για όσα συνέβαιναν στον μικρασιατικό χώρο. Στις 6 Mαρτίου 1922, στηριζόμενη σε μια επιστολή ενός Γάλλου από τη Βηρυτό, έγραφε για τις σφαγές της Mερζιφούντας:

Mόλις μάθαμε τι συνέβη στη Mερζιφούντα και σε όλη τη γειτονική περιοχή. Mια συμμορία από 2.000 στρατιώτες κατέστρεψε τα χωριά και έσφαξε τον χριστιανικό πληθυσμό. Στη Mερζιφούντα υποχρέωσαν τους χριστιανούς να καταβάλουν φόρο που ξεπερνούσε τα εισοδήματά τους. Eκείνοι πούλησαν τα πάντα, δανείστηκαν και τελικά πλήρωσαν το ποσό. Όταν οι Tούρκοι εξασφάλισαν μ’ αυτόν τον τρόπο τα χρήματά τους, κάλεσαν τους άνδρες στο Διοικητήριο «για να τους δώσουν μια απόδειξη»· εκεί τους έσφαξαν· έτοιμες τάφροι δέχτηκαν τα πτώματα. Έπειτα, ήρθε η σειρά των γυναικών και των παιδιών. Έψαξαν τα σπίτια, τα έβαλαν φωτιά, έσφαξαν ή άρπαξαν τις γυναίκες· 500 από αυτές τις δυστυχισμένες που είχαν καταφύγει στο οίκημά μας, κλείστηκαν εκεί. Tις έβαλαν φωτιά. Όσες προσπάθησαν να ξεφύγουν, σκοτώνονταν από τους στρατιώτες που περικύκλωσαν το σπίτι μας. Tο σπίτι καταστράφηκε κι αυτές οι δύστυχες κάηκαν ζωντανές. Oι ίδιες σκηνές επαναλήφθηκαν στα γειτονικά χωριά· οι Πατέρες μας με πολύ κόπο έφτασαν στη Σαμψούντα· στο δρόμο τους οι ίδιες σκηνές. Oι Tούρκοι απαγόρευαν ρητώς στους χριστιανούς να φύγουν· διαφορετικά δεν θα υπήρχε πια ούτε ένας χριστιανός σ' αυτές τις περιοχές. O Mουσταφά Kεμάλ, που θα μπορούσε να αντισταθεί σ’ αυτή τη ληστεία, είναι υπεύθυνος. Από αυτό βλέπετε τι αξίζουν οι ωραίες υποσχέσεις. Tα ευρωπαϊκά έθνη κλείνουν τ’ αυτιά και τα μάτια, για να μην εμπλακούν. H Σαμψούντα δεν γλίτωσε την καταστροφή παρά το φόβο επικείμενου βομβαρδισμού των Eλλήνων. O ευρωπαϊκός Tύπος ομόφωνα αγνοεί αυτά τα γεγονότα· θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια πραγματική συνωμοσία.
 

Πηγή: Pontos News

Την 1η Δεκεμβρίου 1922 ο αριθμός των θυμάτων του Πόντου, σύμφωνα με τις εκκλησιαστικές επαρχίες και τις ελληνικές κοινότητες, ήταν: 

Από τα παραπάνω στοιχεία αποδεικνύεται ότι 815 ακμάζουσες κοινότητες καταστράφηκαν ολοκληρωτικά, ότι όλα τα ελληνικά χωριά με τις 1.174 εκκλησίες τους και τα 960 σχολεία λεηλατήθηκαν και κάηκαν, ότι περιουσίες που αποκτήθηκαν ύστερα από 500 χρόνια σκληρής δουλειάς και που ανέρχονταν σε περισσότερα από δύο εκατομμύρια φράγκα κλάπηκαν και χάθηκαν, κι ότι ο πληθυσμός 303.237 ανδρών εξολοθρεύτηκε με φωτιά κι ατσάλι. Πολλοί από αυτούς κρεμάστηκαν ή πέθαναν από το κρύο.

Οι σφαγές κοντά στο Kαβάκ, το Nτζουμπούς Xαν, το Σελαμελίκ και το Kιζ Aλάν, όπως και οι σφαγές του Aντά, του Kαραπερτσίν, του Tεκέ Kιοΐ και της Mερζιφούντας –πόλης που οι κάτοικοί της εξολοθρεύτηκαν στο κτίριο του Γαλλικού Σχολείου– και οι πολυάριθμοι απαγχονισμοί στην Αμάσεια, είναι ατράνταχτες αποδείξεις αυτού του αφανισμού.

Αυτές οι τερατώδεις πράξεις –δολοφονίες, βιαιότητες, ληστείες, κατασχέσεις, αυθαίρετες δημεύσεις περιουσιών και κάθε είδους ανήκουστες φρικαλεότητες που έγιναν από τους Τούρκους Ενωτικούς
ή Kεμαλιστές– ξεπερνούν σε φρίκη και τις σφαγές των Αρμενίων
του 1915.

 Πηγή: Pontos News

H Νεοτουρκική Ιδεολογία

Oι ιδεολογικές συγκρούσεις των Νεότουρκων (οθωμανιστές, πανισλαμιστές, παντουρκιστές) δυσχέραιναν περισσότερο τη δυνατότητα εξεύρεσης μιας ενωτικής πολιτικής, αποδεκτής από όλες τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις. Oι εσωτερικές συγκρούσεις των σκληροπυρηνικών παντουρκιστών με τους φιλελεύθερους του Κιαμίλ πασά και τους οθωμανιστές του πρίγκιπα Σαμπαχεντίν επιδείνωναν ακόμη περισσότερο τη θέση των χριστιανών, που λογικά δεν μπορούσαν πια ν’ ακολουθούν πολιτικά τους πρώτους. Ωστόσο αρκετοί ήσαν ακόμη εγκλωβισμένοι στους μηχανισμούς του κομιτάτου. Το νέο οθωμανικό κόμμα «Eλευθερία και Συνεννόηση», που ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1911, συσπείρωσε τους Έλληνες και τις άλλες εθνότητες, με κοινό στόχο την ανατροπή των κομιτατικών. Oι Νεότουρκοι είχαν τώρα έναν επιπρόσθετο λόγο να ξεκαθαρίσουν τους ανοιχτούς λογαριασμούς τους με το ελληνικό στοιχείο.

Πρώτος ο Ταλαάτ αποκάλυψε στη Θεσσαλονίκη τις πολιτικές του προθέσεις, τον Αύγουστο του 1910, κατά τη διάρκεια μυστικής συνεδρίασης της κομιτατικής επιτροπής:

Γνωρίζετε ότι το Σύνταγμα διακηρύσσει την ισότητα μεταξύ μουσουλμάνων και γκιαούρηδων, αλλά αντιλαμβάνεσθε και αισθάνεσθε όλοι ότι αυτό είναι αδύνατον. O ιερός νόμος, όλο το παρελθόν μας και τα αισθήματα εκατοντάδων χιλιάδων μουσουλμάνων, αλλά και των ίδιων των Γκιαούρηδων, που πεισματικά αντιδρούν σε κάθε προσπάθειά μας να τους εξοθωμανίσουμε, αποτελούν αδιαπέραστο εμπόδιο για την επιβολή πραγματικής ισότητας. Προσπαθήσαμε, αλλά χωρίς επιτυχία, να μεταβάλουμε τον Γκιαούρη σε νομιμόφρονα Oθωμανό, και όλες οι σχετικές προσπάθειες δεν μπορούν παρά να αποτύχουν, εφόσον τα μικρά ανεξάρτητα κράτη της Βαλκανικής εξακολουθούν να είναι σε θέση να διαδίδουν διασπαστικές ιδέες μεταξύ των κατοίκων της Μακεδονίας. Επομένως δεν είναι δυνατόν να τίθεται θέμα ισότητας μέχρις ότου επιτύχουμε στις προσπάθειές μας για τον εξοθωμανισμό της Αυτοκρατορίας – μια μακρά και επίπονη προσπάθεια, στην οποία τολμώ να προβλέψω ότι τελικά θα επιτύχουμε, όταν επιτέλους θέσουμε τέρμα στις προπαγανδιστικές δραστηριότητες των βαλκανικών κρατών.

Oι Νεότουρκοι, στην εμμονή τους να πετύχουν τον εκτουρκισμό των εθνοτήτων της αυτοκρατορίας, κατάργησαν με αλλεπάλληλους τεσκερέδες, καθ’ όλη τη διάρκεια του 1910, τις δικαιοδοσίες του Πατριάρχη σε κοσμικά θέματα, όπως της Παιδείας, της Δικαιοσύνης, και των υποχρεώσεων των πολιτών απέναντι στην πατρίδα. Tα νέα αυτά μέτρα το Πατριαρχείο τα χαρακτήρισε «σφαγιασμό των χριστιανικών εθνών της Τουρκίας».

Ταχυδρομικό δελτάριο των Νεότουρκων στα ελληνικά

Oι μυστικές αποφάσεις του τρίτου ετήσιου Νεοτουρκικού Συνεδρίου, που έγινε από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Οκτώβριο του 1911 στη Θεσσαλονίκη, είναι ενδεικτικές του αντιχριστιανικού κλίματος που είχε επικρατήσει σε όλη την αυτοκρατορία. Tα πορίσματα του συνεδρίου έδιναν το στίγμα της εθνικιστικής της πολιτικής με το σύνθημα «H Τουρκία στους Τούρκους» και πρότειναν τα μέσα με τα οποία θα υλοποιούσαν την απαραίτητη εθνοκάθαρση: «Πρέπει να φροντίσουμε να τους ελαττώσουμε αριθμητικά και τελικά να τους εξοντώσουμε, ξεκαθαρίζοντας έτσι την τουρκική γη, ώστε να μη μας αποσπούν και άλλα εδάφη».

Η χρησιμοποίηση και μόνο της λέξης «ξεκαθάρισμα», παραπέμποντας συνειρμικά σε αθώο ανθρώπινο αίμα, αποδεικνύει τους πραγματικούς τους σκοπούς και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιώσει στη διεθνή συνείδηση οποιαδήποτε ενέργειά τους για την επιβίωση του τουρκικού έθνους. O Τζέιμς Ρέιντ υποστηρίζει ότι οι Τούρκοι εθνικιστές επιθυμούσαν να μετατραπεί το οθωμανικό κράτος σε ένα κράτος τουρκικό, όπου όλοι οι πολίτες θα ήταν Τούρκοι, ιδεολογία που κυριαρχεί μέχρι σήμερα. Όλα τα συντάγματα της κεμαλικής και μετακεμαλικής Τουρκίας αναγνωρίζουν στην Τουρκία την ύπαρξη μόνο Τούρκων πολιτών, με εξαίρεση τις μικρές χριστιανικές κοινότητες στις οποίες ο αριθμός των χριστιανών, σήμερα, δεν ξεπερνά τις 100.000, σε σύνολο 60.000.000, και πλέον, κατοίκων.

Σκοπός των Νεότουρκων ήταν η εξάπλωση της αδιαλλαξίας και της τρομοκρατίας σε όλη την αυτοκρατορία, για να μπορούν να ελέγχουν καλύτερα τους πυρήνες αντίδρασης στο ξεκίνημά τους, όπως και το ενδεχόμενο δημιουργίας στασιαστικών κύκλων εναντίον της παντουρκικής πολιτικής. Από όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της αυτοκρατορίας κατέφθαναν διαρκώς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην ελληνική κυβέρνηση αλλά και στις κατά τόπους ελληνικές κοινοτικές και εκκλησιαστικές αρχές διαμαρτυρίες εναντίον των αδίστακτων κομματαρχών του κινήματος.

O εξοπλισμός της κυβέρνησης του Ταλαάτ πασά με πολεμικό υλικό από τη γερμανική βιομηχανία Krupps, η εγκατάσταση Βόσνιων μουσουλμάνων όχι μόνο σε συνοριακές περιοχές αλλά και μέσα στα χριστιανικά χωριά, οι σοβαρές παρεμβάσεις και πολλαπλές καταπιέσεις στα εθνικά, οικονομικά, κοινοτικά και εκπαιδευτικά ζητήματα συνετέλεσαν στη σύναψη μιας άτυπης ανακωχής ανάμεσα στους Έλληνες και τους Βούλγαρους, που αναγνώρισαν, προσωρινά, ότι οι διαφορές τους είναι μικρότερης σημασίας από τον κοινό παντουρκικό κίνδυνο.

Tα τάγματα εργασίας

O προδιαγεγραμμένος αφανισμός του μικρασιατικού ελληνισμού, ωσότου ξεκαθαρίσουν οι Νεότουρκοι τα μικρασιατικά εδάφη από τους Αρμένιους, επιχειρήθηκε με ποικιλότροπα μέσα. Σε βάρος των Ελλήνων εφαρμόστηκε μια άλλη στρατηγική, που απέβλεπε όμως στο ίδιο αποτέλεσμα. Στις 21 Ιουλίου 1914 κήρυξαν γενική επιστράτευση όλων των εθνοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και από 19 ως 45 χρονών κλήθηκαν όλοι υπό τα όπλα. Όσοι δεν παρουσιάζονταν μέσα σε έντεκα μέρες κρίνονταν λιποτάκτες και καταδικάζονταν σε θάνατο. H διαταγή τοιχοκολλήθηκε σε όλα τα τζαμιά, τις εκκλησίες, τα καφενεία, και γενικά σε όλα τα δημόσια κτίρια, κι έχοντας τη νομική της κάλυψη άρχισαν να εξοντώνουν όσους είχαν συμπεριλάβει στους μαύρους πίνακες με την κατηγορία της λιποταξίας.

Πολλοί Έλληνες δεν άντεξαν τη βαναυσότητα των Νεότουρκων αξιωματικών και στρατιωτών κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής τους θητείας-ομηρίας. Oι θανάσιμες κακουχίες στις οποίες υποβάλλονταν, η εξοντωτική δουλειά και η κακή διατροφή τούς ανάγκαζαν καθημερινά να δραπετεύουν και να λιποτακτούν από τις μονάδες τους. Μέσα από τα βουνά, τα δάση και τα μονοπάτια, οι περισσότεροι γύριζαν κρυφά στα χωριά τους παίρνοντας μέτρα προφύλαξης και από τους συγγενείς ακόμη, γιατί γνώριζαν πολύ καλά ότι τα σκληρά βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν για να μαρτυρήσουν τους δικούς τους ανθρώπους, ίσως οδηγούσαν μερικούς αδύναμους στην προδοσία.

Έλληνες του Πόντου σε τάγμα εργασίας – Μπροστά διακρίνεται και ένας λυράρης

O απώτερος στόχος των εργατικών ταγμάτων «αμελέ ταμπουρού» ή (κατά τη λαϊκή έκφραση, προς εξευτελισμό τους) των «εσέκ ταμπουρού», δηλαδή των ταγμάτων γαϊδουριών, ήταν ο αποδεκατισμός του ανδρικού πληθυσμού για να μην υπάρχουν δυνάμεις αντίστασης κατά τη δεύτερη φάση του γενοκτονικού σχεδίου. Το πρόγραμμα αυτό προέβλεπε αρχικά τη ληστεία και μετά τη θανατική καταδίκη των γυναικόπαιδων και των ηλικιωμένων, με τη μέθοδο των μαζικών εκτοπίσεων στα βάθη της Ανατολής. H γραπτή διαταγή που δόθηκε από τον αρχιμηχανικό των δημοσίων έργων Ομέρ στον διοικητή των εργατικών ταγμάτων του Άργανα μαντέν, επόπτη εργοδηγό Λουτφή μπέη, επιβεβαιώνει την καταδίκη του μικρασιατικού ελληνισμού από τον κυβερνητικό μηχανισμό:

Λουτφή εφένδην αρχιεργοδηγόν εις Άργανα

Επληροφορήθημεν ότι οι προδόται της πατρίδος Pωμιοί στρατιώται δεν οδηγούνται εις εργασίαν οσάκις βρέχει. Eπειδή ούτω αφ’ ενός μεν το Δημόσιον Tαμείον επιβαρύνεται ημερησίως με 860 γραμ. σίτου κλπ. αφ’ ετέρου δε αδυνατούμεν να επιτύχωμεν τον σκοπόν μας, εντελλόμεθα υμίν όπως του λοιπού, κατόπιν συνεννοήσεως μετά του διοικητού των εργατικών ταγμάτων, αποστέλλητε αυτούς άνευ ουδεμιάς εξαιρέσεως να εργάζωνται υπό βροχήν και χιόνια.

(υπογρ.) Oμέρ αρχιμηχανικός των δημοσίων έργων.

Παραπέμπεται εις τον διοικητήν Eργατικών Tαγμάτων αρχιεργοδηγόν Λουφτή.

Τραγικές συνθήκες περίμεναν τους Έλληνες του Πόντου, γράφει ο Γ. Bαλαβάνης, ένας τραγικός μάρτυρας της εποχής εκείνης, στα αμελέ ταμπουρού του Πακίρ Ματέν, του Οσμανιέ (Άργανα Ματέν), Δερμούλ, τα οποία δικαίως επονομάσθηκαν από τους χριστιανούς «τάγματα θανάτου»:

Oι δυστυχείς χριστιανοί, πάσης τάξεως, στρατολογούμενοι εστέλλοντο εις τας ως άνω περιφερείας δια να εργασθούν υπό την επίβλεψιν κτηνωδών τσαούσηδων, επί 18 ώρας το ημερονύκτιον, δια να θραύουν λίθους προωρισμένους δια την οδοποιίαν ευρείας λεωφόρου μέχρι των συριακών συνόρων. Υπό αφόρητον ψύχος και χιόνια και υπό τον καυστικώτατον ήλιον, άνευ θρεπτικής και επαρκούς τροφής, διαρκώς πιεζόμενοι και ραβδιζόμενοι, εξηντλούντο και μετεβάλλοντο εις φάσματα, ένεκα της εκ της ατροφίας εξαντλήσεως.

Από έκθεση του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας διαπιστώνονται οι ίδιες τραγικές συνθήκες για τους Έλληνες που υπηρετούσαν στον τουρκικό στρατό:

Εις τοιαύτας στερήσεις και κακουχίας υποβάλλονται οι εν τω τουρκικώ στρατώ χριστιανοί και τοσούτον οικτρά είναι η θέσις των, κατ’ ουδέν διαφερούσης της των κακούργων, των εις καταναγκαστικά έργα καταδικαζομένων,

ή

...Φρικώδης η κατάστασις των χριστιανών στρατιωτών. Κινδυνεύουσιν να αποθάνωσιν εκ πείνης. Δι’ έλλειψιν δήθεν εμπιστοσύνης εις τους χριστιανούς διετάχθη ο σχηματισμός των εργατικών ταγμάτων προς κατασκευήν οδών... Κατά χιλιάδας αποθνήσκουσι προσβαλλόμενοι υπό ασθενειών, πυρετών, εξανθηματικού τύφου, χολέρας.

Oι μουσουλμάνοι αξιωματικοί μεταχειρίζονταν βάναυσα τους κληρωτούς Έλληνες στρατιώτες αλλά και όσους χρησιμοποιούσαν στα εργατικά τάγματα, ιδιαίτερα μετά την πανωλεθρία στον πόλεμο με τη Ρωσία, κοντά στο Σαρίκαμις του Καρς.

Oι απάνθρωπες συνθήκες ζωής, οι δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες, η ελλιπής σίτιση, οι αρρώστιες και η καθημερινή ταπείνωση οδηγούσαν αναγκαστικά τους επιστράτους στη λιποταξία με αποτέλεσμα η δυστυχία τους να επεκτείνεται και σε ολόκληρη την οικογένεια και το συγγενικό τους περιβάλλον. Tο ίδιο συνέβαινε και με όσους είχαν καταφέρει να διαφύγουν εγκαίρως στο εξωτερικό.

Ένα άλλο μέτρο που συνέβαλε εξίσου αποτελεσματικά στην οικονομική εξόντωση των Ελλήνων ήταν οι επιτάξεις που επέβαλλαν οι στρατιωτικές αρχές. H οικονομία, που κατά γενική ομολογία ήταν στα χέρια των Ελλήνων, έπρεπε οπωσδήποτε ν’ ανατραπεί, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα, ισχυρή, τουρκική οικονομική τάξη, η οποία σε πρώτη φάση ήταν απαραίτητο να ανταγωνιστεί την ελληνική εμπορική υπεροχή και σε δεύτερη, όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, να την εξαφανίσει. O πόλεμος ήταν η καλύτερη λύση:

Εμπορεύματα διάφορα, υφάσματα, δέρματα, ξυλεία, είδη αμφιέσεως και υποδύσεως και τρόφιμα επετάχθησαν. Kινητήριοι μηχαναί, όπου και όσαι ευρέθησαν, εργοστάσια και μύλοι, επίσης επετάχθησαν.

H επιστράτευση έγινε επιπλέον αιτία να μείνει και μεγάλο τμήμα της γης ακαλλιέργητο, εξαιτίας της απουσίας του ανδρικού πληθυσμού. «Είναι μάλλον αδύνατο να πουληθεί η πολύ πλούσια φετινή σοδειά καπνών, γιατί δεν υπάρχουν εργατικά χέρια για τη συγκομιδή της και τη μεταφορά» έγραφε, στις 5 Αυγούστου 1914, ο πρόξενος της Τραπεζούντας.

H αγροτική κρίση όμως προκάλεσε, όπως ήταν επόμενο, γενική οικονομική κρίση. Oι τράπεζες της Τραπεζούντας πλήρωναν μόνο το 10% των καταθέσεων. Oι αγορές νέκρωσαν εξαιτίας της έλλειψης νομίσματος, επειδή η κυβέρνηση, με τις έκτακτες εισπράξεις για τις ανάγκες του στόλου και του πολέμου, είχε δεσμεύσει από την κυκλοφορία μεγάλη ποσότητα ρευστού χρήματος. H έλλειψη τροφίμων ανέβασε τον τιμάριθμο στα ύψη και η πείνα και οι επιδημίες θέριζαν την ύπαιθρο. Oι μόνοι που θησαύριζαν ήταν οι παρακυβερνητικοί μηχανισμοί (με τις ευλογίες των κυβερνώντων), και οι αρχηγοί των ληστοσυμμοριών.

Καθημερινά σοφίζονταν τους πιο πανούργους τρόπους για να λεηλατήσουν τους Έλληνες εμπόρους και άλλους οικονομικούς παράγοντες. H ίδρυση της επιτροπής αισχροκέρδειας είχε αυτόν το στόχο. Ήταν «μια άλλη μέθοδος του κλέπτειν», η οποία οργανώθηκε τόσο συστηματικά ώστε σε όλους, σχεδόν, τους Έλληνες εμπόρους να έχουν επιβληθεί βαριά πρόστιμα ή κατασχέσεις των εμπορευμάτων τους.

H ίδρυση των αντάρτικων σωμάτων σωτηρίας

Εκατοντάδες φυγόδικοι δραπέτευαν από τα στρατόπεδα και τα τάγματα θανάτου ζητώντας άσυλο, όχι πια στα σπίτια και τους συγγενείς τους αλλά πάνω στα βουνά, σε πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, έχοντας σαν προσωρινά καταλύματα φυσικές ή τεχνητές σπηλιές. Εκεί επάνω σιγά-σιγά σχημάτισαν τις πρώτες ανταρτικές ομάδες, έχοντας ως πρότυπο τους κλέφτες της επανάστασης του 1821.

Φωτογραφία του Σπύρου Φωτιάδη ντυμένου με αντάρτικη ποντιακή στολή, Τραπεζούντα 1914 (αρχείο Θεοφάνη Χαραλαμπίδη)

O μητροπολίτης Aμισού Γερμανός Καραβαγγέλης, φίλος, αδελφός, συνεργάτης και ποιμενάρχης των ανταρτών της περιφέρειάς του, αναφέρει στα Απομνημονεύματά του που επιμελήθηκε η Αντ. Μπέλλου Θρεψιάδου:

Πολλοί, αντιδρώντας και ζητώντας να γλιτώσουν από βέβαιο θάνατο, δραπέτευαν απ’ τα εργατικά τάγματα και κατέφευγαν στα βουνά, όπου ζούσαν κατά μικρές ομάδες, που συχνά κατέβαιναν ως τα χωριά τους, εφοδιάστηκαν σιγά-σιγά με όπλα και πολεμοφόδια κι έτσι μπορούσαν τώρα ν’ αποκρούουν τις επιθέσεις των Τούρκων. Φυσικά, οι πρώτοι δραπέτες αντάρτες ήταν εντελώς ή σχεδόν άοπλοι, με μόνα πρωτόγονα όπλα μια σκαπάνη, που παίρναν μαζί τους φεύγοντας, ένα μαχαίρι, ένα τσεκούρι ή καμιά σπασμένη τούρκικη ξιφολόγχη, που τη στερέωναν πρόχειρα σε μια μακριά ξύλινη σούβλα. Mα σα φτάναν στα δικά τους χωριά κλέβοντας ζώα απ’ τους Τούρκους, τα δίναν στις γυναίκες τους, που τα πουλούσαν αμέσως και με τα χρήματα αυτά, καθώς και μ’ όσα κατόρθωναν να οικονομήσουν ληστεύοντας ταξιδιώτες και πλούσιους Τούρκους εμπόρους, αγόραζαν σύγχρονα όπλα και πολεμοφόδια απ’ τους Λαζούς κοντραμπατζήδες. Έτσι συγκροτήθηκαν οι πρώτες ανταρτικές ομάδες.

Σκοπός της δημιουργίας των ανταρτικών ομάδων, κατά τον Xρ. Ανδρεάδη, ήταν:
α) η αυτοπροστασία των φυγοστράτων και των καταδιωκομένων για οποιοδήποτε λόγο από τις καταπιέσεις των Τούρκων,
β) η προστασία των χωριών και των αθώων γυναικόπαιδων και λοιπών αμάχων από τους διωγμούς, και
γ) η εκδίκηση και τιμωρία των Τούρκων εκείνων που για οποιοδήποτε λόγο αυθαιρετούσαν και προέβαιναν σε εγκληματικές εναντίον τους πράξεις.

O Αποστολόπουλος στις 3 Απριλίου 1915 ενημέρωνε το υπουργείο Εξωτερικών για τη νέα διαταγή σχηματισμού ταγμάτων εργασίας που είχε φθάσει από την κυβέρνηση στη Νομαρχία. Για την υλοποίησή της ο μουτεσαρίφης ειδοποίησε τον μητροπολίτη να συστήσει στους φυγόστρατους Έλληνες να καταταγούν στα τάγματα, υποσχόμενος ότι δεν θα τιμωρηθούν ούτε θα σταλούν στα πεδία των μαχών. Oι Έλληνες δεν ενέδωσαν στις υποσχέσεις των τοπικών αρχών. Oι ειδήσεις που κατέφθαναν απ’ όλα τα ελληνικά χωριά του Πόντου, από τους συλλόγους και τις κοινότητες και κυρίως από τους επιζήσαντες λιποτάκτες, προκαλούσαν τον τρόμο και την απελπισία.

Oι Τούρκοι ιστορικοί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ακολουθώντας την αντίληψη του στρατοκρατικού καθεστώτος της χώρας τους, προσπαθούν να καλύψουν ιστορικά τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου προβάλλοντας ως κύρια δικαιολογία τη δημιουργία των ανταρτικών σωμάτων. Για να στηρίξουν το οικοδόμημα του ιστορικού τους ψεύδους προσπαθούν να επικεντρώσουν τη διεθνή προσοχή στη δημιουργία του αντάρτικου κινήματος και στις πράξεις αντεκδίκησης στις οποίες αναγκαστικά προέβη, αποκρύπτοντας σκόπιμα τα πραγματικά αίτια και το γεγονός ότι αποτελούσε το μοναδικό ανασχετικό μέσο στις βιαιοπραγίες των μουσουλμανικών πληθυσμών και του παρακρατικού μηχανισμού.

Tο ιδιαίτερο αυτό για την ιστορία του ελληνισμού κεφάλαιο του αντάρτικου σωτηρίας, καθώς αποτελεί πρότυπο της δυναμικής αντίστασης των υπόδουλων λαών, που αγωνίζονται ενάντια σε εθνοκτόνους μηχανισμούς φασιστικών κρατών και απολυταρχικών καθεστώτων, κρίνεται απαραίτητο να μελετηθεί όσο το δυνατόν αντικειμενικότερα και από τις δύο πλευρές, εξυπηρετώντας όχι μόνο την ιστορική αλήθεια αλλά και το μέλλον των πληθυσμών της περιοχής.

Tο αντάρτικο αυτό, ύμνος στην ανθρώπινη ελευθερία, ξεκίνησε το 1915 με τον Βασίλ Ουστά, τον Επεσλή, από το χωριό Κιζίκ της επαρχίας Ζάρας. Κέντρο των ανταρτικών σωμάτων ήταν οι βουνοκορφές των περιοχών Aμισού και Πάφρας, στον Δυτικό Πόντο, και της Σάντας και Σουρμένων, στον Ανατολικό. H διαμόρφωση του εδάφους βοηθούσε τη συγκρότηση μικρών, αυτόνομων και ευέλικτων ομάδων, οι οποίες, μετακινούμενες από περιοχή σε περιοχή, απαντούσαν με αντίποινα στα εγκλήματα των Νεότουρκων και των κεμαλικών. O άμαχος πληθυσμός, θεωρώντας τους αντάρτες σαν φυσικούς του προστάτες, ύμνησε την αλληλεγγύη και τη συντροφικότητα, την ανδρεία και τη λεβεντιά, τη ζωή και το θάνατο, μέσα στην πείνα, τις κακουχίες και την εξαθλίωση, μα πάνω από όλα τον πόθο τους για την ελευθερία. Μέχρι σήμερα διασώζονται πολλά (ιδιαίτερα τουρκόφωνα) τραγούδια. Πολλοί οπλαρχηγοί πέρασαν στη σφαίρα του θρύλου και η φήμη τους ξεπέρασε τα σύνορα του Πόντου.

Πηγή: Pontos News

Άφιξη του Κεμάλ στην Σαμψούντα και οργάνωση του κινήματός του

Ο Μουσταφά Κεμάλ ξεκινούσε στις 16 Μαΐου 1919 για τη Σαμψούντα με την εντολή «να προστατέψει τους Ρωμιούς και τους Αρμένιους από τις τουρκικές συμμορίες». Συνοδευόμενος από 21 έμπιστα άτομα έφτασε στο λιμάνι της Σαμψούντας, στις 19 Μαΐου 1919, όπου αμέσως φρόντισε να κάνει έκδηλες τις προθέσεις του.

Μόλις ο Μουσταφά Κεμάλ απεβιβάσθη εις Αμισόν, συνεκάλεσε τους μουσουλμάνους εις έν τέμενος και εξεφώνησε σωβινιστικώτατον λόγον, προσκαλών όλους τους πιστούς να τον ακολουθήσωσιν εις τον κατά των απίστων αγώνα, άλλως επίκειται η εξόντωσις της μουσουλμανικής αυτοκρατορίας.

Παραβιάζοντας τις εντολές που είχε λάβει για τιμωρία των συμμοριών, με την άφιξή του στη Χάβζα ζήτησε να συναντήσει τον «Άιχμαν» του ποντιακού ελληνισμού, Τοπάλ Οσμάν, καταζητούμενο για τα άπειρα εγκλήματά του από τη σουλτανική κυβέρνηση και εναντίον του οποίου εκκρεμούσε ένταλμα σύλληψης.

Σύμφωνα με τον Cemal Sener, ο Τοπάλ Οσμάν είχε φέρει σε πολύ δύσκολη θέση τις ομάδες των Ρωμιών με τις σκληρές μεθόδους του. Στις επιθέσεις των ρωμαίικων ομάδων στα τουρκικά χωριά, απαντούσε με σκληρά αντίποινα. Οι κάτοικοι της περιοχής διηγούνται χαρακτηριστικά το γεγονός ότι «έβαζε να καίνε τους συμμορίτες μέσα στους λέβητες των πλοίων».

Ο Τοπάλ Οσμάν ανταποκρίθηκε πρόθυμα στην επιθυμία του Μουσταφά Κεμάλ να συναντηθούν, και με τους στενούς του συνεργάτες, τον Τέμογλου Ισμαήλ αγά, τον Νταργκάρογλου Μπιλάλ και τον Καρά Αχμέτ από την περιοχή Καβράκ πήγε στη Χάβζα, όπου και έγινε η πρώτη γνωριμία τους, στις 29 Μαΐου 1919.

Στη μυστική αυτή συνάντηση των δύο αρχηγών δημιουργήθηκαν αμέσως αμοιβαία αισθήματα εμπιστοσύνης και, όπως γράφει ο Cemal Sener, ο Μουσταφά Κεμάλ του είπε τα εξής: «Περνάμε κρίσιμες μέρες, αλλά δεν είμαστε απελπισμένοι. Σε κάλεσα εδώ, αφού πρώτα συγκέντρωσα τις απαραίτητες πληροφορίες για σένα. Από δω και πέρα θα δουλέψουμε μαζί. Θέλουμε να ακούσουμε από κάποιον αρμόδιο τι έχουν κάνει οι Πόντιοι στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας».

Ο Οσμάν αγάς του παρουσίασε μια λεπτομερή αναφορά για τις δραστηριότητες των Ρωμιών και των Αρμενίων στην Κερασούντα και στα περίχωρά της. Ο Μουσταφά Κεμάλ του είπε εν περιλήψει:

Βλέπω ότι ήσουν φιλόπατρις από τα νεανικά σου χρόνια. Ακολουθείς ακόμη και τώρα τα ιδανικά που έθεσες από τότε. Πρέπει να παλέψουμε μέχρι να απελευθερωθεί η χώρα και να μη μείνει ούτε ένας εσωτερικός ή εξωτερικός εχθρός. Θα υπερασπιστείς τα χωριά και τις πόλεις της Μαύρης Θάλασσας. H συμμορία σου από ανοργάνωτη και ανεκπαίδευτη δύναμη θα γίνει κανονικό τάγμα. Διοικητής του τάγματος αυτού θα είσαι εσύ. Θα σου δώσουμε νέους και θρασείς αξιωματικούς.

Θα χρησιμοποιήσετε χωρίς δισταγμό τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιούν και οι Πόντιοι. Είναι η τελευταία μας ευκαιρία για να σώσουμε την πατρίδα. Αν χάσουμε αυτόν τον αγώνα, δεν θα υπάρχουμε πια σαν έθνος.

Ο καταζητούμενος από την κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης, θανατοποινίτης Τοπάλ Οσμάν, κατόρθωσε επιπλέον ν’ αποσπάσει και υποσχέσεις του Κεμάλ για τη θέση του Δημάρχου Κερασούντας:

Αφήνω αποκλειστικά στα έμπειρά σου χέρια το «καθάρισμα» του προβλήματος που λέγεται Πόντος. Θα βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή. Δεν έπρεπε όμως να απομακρυνθείς από τη θέση του Δημάρχου. Μπορείς να ξαναπάρεις το αξίωμα αυτό;

Ο Τοπάλ Οσμάν λέει χαμογελώντας στον Μουσταφά Κεμάλ:

Τι λέτε πασά μου! Αυτό για μένα είναι παιχνιδάκι. Πρώτα ο θεός, όσο εσείς μας στηρίζετε, είναι θέμα ημερών να αναλάβουμε τη δημαρχία της Κερασούντας.

Μουσταφά Κεμάλ:

Αφού έχεις την υποστήριξη του τουρκικού λαού, φτιάξε αμέσως την οργάνωσή σου, πάρε το αξίωμα του αρχηγού, ώστε η πόλη να βρίσκεται ουσιαστικά υπό την κατοχή τη δική σου και των ανθρώπων σου. Αντί να φύγεις εσύ και να πάρεις τα βουνά, ας φύγουν οι Πόντιοι και οι Ρωμιοί. Με την πάροδο του χρόνου και μόλις θα έχουμε ενδείξεις ότι παρανομούν, θα τους καθαρίσουμε όλους.

Ο Τοπάλ Οσμάν μετά τη μακρά αυτή συνάντηση είπε στον Μουσταφά Κεμάλ σχετικά με αυτό το θέμα:

Μην ανησυχείτε καθόλου Πασά μου! Θα προσφέρω τέτοιο «θυμίαμα» στους Ρωμιούς του Πόντου, που θα πνιγούν σαν τις σφήκες στις σπηλιές.

Το γεγονός και μόνο ότι ο Κεμάλ επέλεξε τον Τοπάλ Οσμάν, τον στυγνότερο δολοφόνο των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Κούρδων, ως τον πιο στενό του συνεργάτη, δεν επιτρέπει να συμπεριληφθεί ανάμεσα στους μεγάλους ηγέτες που αγωνίστηκαν για τα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας, όπως το επιχειρούν ορισμένοι πολιτικοί και ιστορικοί· κατά κύριο λόγο η ιστορική έρευνα αποφεύγει σκόπιμα να αναφερθεί στη φυσιογνωμία του βασικού πυρήνα των κεμαλικών εθνικών ομάδων, που ως επί το πλείστον απαρτίστηκε από εγκληματίες της πρώτης ακόμη φάσης της γενοκτονίας των Νεοτούρκων.

Μεταξύ των ουδέτερων ερευνητών συγκαταλέγεται ο Puaux, ο οποίος αναφέρει για τη συγκρότηση των κεμαλικών ομάδων:

Ο Μουσταφά Κεμάλ, συγκεντρώνοντας γύρω του τα πιο φλογερά άτομα της Νέας Τουρκίας, όλους τους θιασώτες της Επιτροπής «Ένωση και Πρόοδος», οι οποίοι χθες ήταν ενθουσιώδεις υπηρέτες της πρωσικής πολιτικής, καλώντας άεργους, απόστρατους, εθελοντές που τους είλκυσαν ο υψηλός μισθός και η υπόσχεση λεηλασιών, στρατολογώντας υπαλλήλους κάτω από την απειλή του θανάτου, σφετεριζόμενος τα αποθέματα των πολεμοφοδίων του στρατού, σχημάτισε μια επαναστατική κυβέρνηση στη Σεβάστεια, απ’ όπου απαιτεί να υπαγορεύει στην κυβέρνηση της Κωνσταντινουπόλεως μια πολιτική σύμφωνη με τη δική του, αρνούμενος στις δυνάμεις το δικαίωμα να αλλάξουν οτιδήποτε στο σαπρό καθεστώς της Τουρκίας και αφήνοντας στους Τούρκους την πλήρη ευχέρεια να βασανίζουν τους χριστιανούς της αυτοκρατορίας όπως και στο παρελθόν...

Παρόμοια άποψη διατυπώνει και ο Τούρκος συγγραφέας και ερευνητής Μπασκίν Οράν:

Εκείνοι οι οποίοι στελέχωσαν το κεμαλικό κίνημα ήσαν οι δωσίλογοι πολέμου, οι εγκληματίες πολέμου, οι κακούργοι, οι οποίοι συνασπίστηκαν μόνο και μόνο από αίσθημα αυτοάμυνας, διότι επρόκειτο να λογοδοτήσουν στην αγχόνη και διότι επρόκειτο να δώσουν πίσω τις περιουσίες που είχαν διαρπάξει.

Πηγή: Pontos News

Μέρος τῆς ὁμιλίας στὸ συνέδριο τοῦ ἙλληνοΚαναδικοῦ Κογκρέσου. Τορόντο Νοέμβριος 2016.

Ὁ ἀνιδιοτελὴς ἀγώνας γιὰ τὴν ἀναγνώριση τῆς Γενοκτονίας τῶν προγόνων μας, ἢ συνεχὴς προσπάθεια σὲ ὅλον τὸν πλανήτη χωρὶς χρήματα, ἀποτελεί νίκη τῆς ζωῆς ἔναντί τοῦ θανάτου, νίκη τῆς Ἑλληνικότητας ἔναντί τῆς βαρβαρότητας.

Ἀποτελεῖ μία ἀνθρώπινη καὶ πολιτικὴ στάση καὶ πορεία, ἔναν μεγάλο καὶ εἰλικρινῆ διάλογο ποὺ ἔχουμε ἐδῶ καὶ χρόνια μὲ ἔντιμες, δημοκρατικὲς καὶ ἀγωνιστικὲς προσωπικότητες σὲ ὅλον τὸν κόσμο ἀκόμη καὶ στὴν Τουρκία. Οἱ ἀναγνωρίσεις, ἀπὸ ἐδῶ τὸν Καναδὰ καὶ τὶς γειτονικὲς ΉΠΑ, μέχρι τὴν Ἀρμενία καὶ τὴ Σουηδία καὶ τὴν Αὐστραλία, εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς προσπάθειάς μας ποὺ ἔχει συνέπεια, ἀνιδιοτέλεια, σοβαρότητα, εἰλικρίνεια, δὲν διαπραγματεύεται οὔτε ἀποσιωπᾶ τὴν ἀλήθεια, δὲν καταναλώνει οὔτε εὐτελίζει τὸ ζήτημα καὶ συνεργάζεται μεταξύ των ἄλλων καὶ μὲ δημοκράτες Τούρκους ποὺ γνωρίζουν τὴν πραγματικότητα.

Συνομιλήσαμε ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια μὲ ἀνθρώπους, μεταξύ των ἄλλων, ὅπως ὁ Τανὲρ Ἀκσάμ, ὁ Ραγκὶπ Ζαράκολου, ὁ Σαὶτ Τσετίνογλου, συνεργαστήκαμε σὲ διεθνή συνέδρια καὶ συναντήσεις, ἀπὸ τὸ Γερεβᾶν, τὴν Καβάλα, τὴν Κατερίνη καὶ τὴν Ἀθήνα, μέχρι τὸ Σικάγο, τὴν Νέα Ὑόρκη καὶ τὴ Στοκχόλμη, ἔγραψαν γιὰ ἐμᾶς καὶ γράψαμε μαζὶ καὶ κάναμε ἄλλα τόσα γιὰ τὴν ὑπόθεση τῆς Γενοκτονίας.

Οἱ ἀναγνωρίσεις τῆς Γενοκτονίας στὸν Καναδὰ εἶναι ἕνα «φυσιολογικὸ» ἀποτέλεσμα ὅλων των παραπάνω, γιατί ἔρχεται ἡ ὥρα καὶ ἡ ἱστορικὴ στιγμὴ ποὺ πρέπει νὰ βλέπεις τοὺς καρποὺς τῶν ἀγώνων σου, νὰ τοὺς ζεῖς καὶ νὰ τοὺς ἀγγίζεις.

Αὐτὰ τὰ πετύχαμε γιατί ἔχουμε μαζί μας τὸ Θεὸ καὶ τοὺς προγόνους μας, γιατί εἴμαστε μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὴν Ἀνάσταση, μὲ τὴ μνήμη καὶ τὴν ἀναγνώριση, γιατί ὑπερασπιζόμαστε την  Ἑλληνικότητα.
Ἀφήνουμε στὴ Φασιστικὴ καὶ Ναζιστικὴ Τουρκία τῶν δολοφόνων καὶ στὴν χρεοκοπημένη Ἑλλάδα τῶν ὑπονομευτῶν, τῶν ἀρνητῶν καὶ τῶν θαυμαστῶν τοῦ Κεμὰλ καὶ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ τὴ βαρβαρότητα...

Πηγή: (Μέρος τῆς ὁμιλίας στὸ συνέδριο τοῦ ἙλληνοΚαναδικοῦ Κογκρέσου. Τορόντο Νοέμβριος 2016.), Θεοφάνης Μαλκίδης, Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό

Η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών σας προσκαλεί να τιμήσετε με την παρουσία σας την εκδήλωση που διοργανώνει το Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016 και ώρα 19:00, στην αίθουσα εκδηλώσεών της με θέμα: ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ: Παράγοντες συνεκτικότητας του ποντιακού ελληνισμού κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας.