Στις 10 Ιουνίου του 1944 ο Fritz Laufenbach, λοχαγός των SS του 2ου λόχου του 1ου τάγματος του 7ου τεθωρακισμένου συντάγματος της αστυνομίας SS, έλαβε διαταγή να μετακινήσει τον λόχο του από την Λειβαδιά προς το Δίστομο, Στείρι και Κυριάκι, με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών στην δυτική πλευρά του Ελικώνα. Σαν δόλωμα οι Γερμανοί είχαν 2 επιταγμένα Ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς, που προπορεύονταν της κύριας φάλαγγας...
Ταυτόχρονα ο 10ος και 11ος λόχος του 3ου τάγματος από την Άμφισσα κατευθυνόταν προς το Δίστομο για να συναντήσουν τον 2ο λόχο. Οι 3 λόχοι συναντήθηκαν χωρίς να έχουν εντοπίσει αντάρτες εκτός από 18 παιδιά που κρύβονταν σε γύρω στάνες.
Έξι από τα παιδιά που προσπάθησαν να δραπετεύσουν εκτελέστηκαν! Οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και εκφοβίζοντας τους χωρικούς έμαθαν ότι υπήρχαν αντάρτες στο Στείρι.
Ο 2ος λόχος κατευθύνθηκε προς τα εκεί και στην θέση Λιθαράκι, περιοχή του Στειρίου, έπεσε σε ενέδρα των ανταρτών του 11ου λόχου του 3ου τάγματος του 34ου συντάγματος του ΕΛΑΣ! Η μάχη του Στειρίου ήταν σκληρή και κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση. Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί.
Μετά την μάχη οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και σε αντίποινα για τις απώλειές τους άρχισαν την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό! Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δεν ξεχώριζαν από το μακελειό ούτε τα γυναικόπαιδα, ούτε τους ηλικιωμένους!
Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν! Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λιβαδειά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού!
Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους, καθώς σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους.
 |
|
Οι Γερμανοί στο πυρπολημένο Δίστομο.
Φωτογραφία που διέσωσε ο Παντ. Καρακίτσης και την έκανε γνωστή ο Σπ. Μελετζής.
Βρέθηκε στην τσέπη Γερμανού αιχμαλώτου από τον ΕΛΑΣ.
|
Οι νεκροί του Διστόμου έφτασαν τους 228, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Eλβετού George Wehrly ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά λίγες μέρες μιλάει για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή!
****
Η κτηνωδία τους ήταν πρωτοφανής...!
(Η γραφή του λογοτέχνη Τάκη Λάππα, λίγες μέρες μετά την σφαγή, διέσωσε την μνήμη...)
- Τρίχρονο αγόρι ο Νίκος Σφουντούρης, το λόγχισαν, το ξεκοίλιασαν και πέρασαν τα σπλάχνα του γύρω στο λαιμό του, αφού πρώτα σκότωσαν τους γονείς του, έκοψαν το δάχτυλο του νεκρού πατέρα του για να πάρουν το δαχτυλίδι και έβγαλαν τα χρυσά δόντια τη νεκρής μάνας του...
 |
|
Παναγιώτης και Μαρία Σφουντούρη.Τα πεντάρφανα...
Φωτ. αρχείο Μουσείου Μπενάκη
|
Ζευγάρι εξηντάρηδων οι συγγενείς τους, Γιάννης και η Πετρούλα Σφουντούρη, έβλεπαν το σπίτι τους λαμπάδα.Όταντους παρακάλεσαν να πάρουν τα λίγα υπάρχοντάτους, τους χτύπησαν μέχρι λιποθυμίας και γελώντας τους πέταξαν μέσα στην φωτιά όπου κάηκαν ζωντανοί…
 |
|
Η μάνα του δολοφονημένου Γιώργου Β. Γαμβρίλη σπαράζει υποβασταζόμενη
απότην νύφη της Μαρία Α. Γαμβρίλη και την σύζυγο του Γιάννη Σφουντούρη.
|
- Στο σπίτι του παπά Σωτήρη, όπου μάζεψαν καμιά 15ριά, τους γάζωσαν μαζικά. Η παπαδιά εξιστορεί: «Εγώ την στιγμή που μας βάλανε στο τουφεκίδι βύζαινα το κοριτσάκι μου, ενός χρόνου. Μου ρίξανε τρεις σφαίρες. Η μια μου χάλασε το ζερβί χέρι, η άλλη με πήρε ξώπετσα κάτω από τ’ αυτί. Η Τρίτη χτύπησε την Μαργαρίτα μου. Της άνοιξε το κεφάλι κι όπως την κράταγα στην αγκαλιά μου τα μυαλά της πεταχτήκανε στα μούτρα μου!»
- Σε άλλο σπίτι βρίσκουν την Φροσύνη Σταθά, που βύζαινε το αβάπτιστο βρέφος της, εφτά μηνών. Την σκοτώνουν ενώ το ανίδεο βρέφος εξακολουθεί να βυζαίνει την νεκρή. Κόβουν από το βυζί τη ρώγα της μάνας που απομένει στο στόμα του βρέφους και ύστερα το στραγγαλίζουν. Με την λόγχη ανοίγουν την κοιλιά του, βγάζουν τα σπλάχνα του και τα περιτριγυρίζουν στο λαιμό του.
Το άλλο παιδάκι της οικογένειας, τον Γιάννη τριών χρόνων, το σκοτώνουν και με την μπότα τους του λιώνουν το κεφάλι. Η πεντάχρονη κόρη Ελένη κρύβεται να σωθεί, την ανακαλύπτουν, της ανοίγουν την κοιλιά με την ξιφολόγχη και την πετάνε στον δρόμο…
- Μια έγκυο, την Διαμάντω Ζάκκα και τον άντρα της, τους σκοτώνουν σπίτι τους με αυτόματο. Ανοίγουν με λόγχη την κοιλιά της Διαμάντως, βγάζουν το έμβρυο, το ποδοπατάνε και το λιώνουν…
Παραδίπλα στο σπίτι του Γιάννη Τσεκούρα, συγγενείς είχαν μαζευτεί για μνημόσυνο. Τα αυτόματα κροτάλισαν, τα πτώματα έγιναν σωρός πνιγμένα στο αίμα…
Σε άλλο σπίτι τους εβδομηνταπεντάρηδες γέρους, τον Αγγελή και την Θεοφανή Κοκκίνη, τους κόβουν το κεφάλι με μπαλτά…
- Ένας νέος ξεψυχά λαβωμένος στο κατώφλι του σπιτιού του, ο Μήτσος Γιωργακός. Τρέχουν κλαίγοντας η μάνα του και οι δυο αδελφές του, Γιαννούλα και Ουρανία, βλέποντας τον νεκρό, για να τον βάλουν μέσα. Τις γαζώνουν με σφαίρες. Τον πατέρα τον είχαν σκοτώσει στο χωράφι...
- Στου Ν. Κουτριάρη σκοτώνουν τα τέσσερα παιδιά του. Στα δύο πρώτα τους ανοίγουν την κοιλιά. Την Μαριέττα Φιλίππου, έγκυο, την ξεκοιλιάζουν με μαχαίρι, βγάζουν το έμβρυο και λογχισμένο το πετάνε από το παράθυρο. Την ίδια την αφήνουν να αργοπεθαίνει μαρτυρικά χωρίς να της δώσουν τη λυτρωτική χαριστική βολή...
- Στο σπίτι του Λουκά Σταύρου, ανάπηρου του Ελληνοϊταλικού πολέμου, τους σκοτώνουν όλους. Την τετράχρονη κόρη του Παναγιώτα, αφού την βασανίζουν, της κόβουν το κεφάλι…
Η Λουκούλα Μπάρλου με τα δυό της παιδιά στην αγκαλιά, τρέχει να κρυφτεί. Την βλέπουν οι ναζί, την γαζώνουν, πέφτει στο χώμα, όλοι νεκροί...
Την οικογένεια Λιάσκου, πεθερός, νύφη, δυο εγγονάκια, τους κομματιάζουν. Τα δυό παιδάκια, Νικόλας πέντε και Δημήτρης ενός χρόνου, βρέθηκαν σε φρικτή κατάσταση. Δεν υπήρχε χέρι ή κεφάλι στην θέση του…
- Τον μικρό Στάθη Σταθά, έξι χρόνων, τον βρίσκουν μόνο του στο σπίτι. Τον βασανίζουν άγρια. Με μαχαίρι κόβουν τις σάρκες του στα μπούτια και τον αφήνουν να πεθάνει στραγγίζοντας από αίμα…
Στα παιδιά του Σταθά, την Ελένη πέντε χρόνων και τον Γιάννη τριών, τους κόβουν με μαχαίρι το λαιμό, ενώ το τριμηνήτικο βρέφος το λογχίζουν πολλές φορές και το αφήνουν στην κούνια του…
- Σε ένα κατώι (σ.σ. ημιυπόγειο) είναι κλεισμένοι χωριανοί για να κρυφτούν. Οι γερμανοί τους βρίσκουν και τους γαζώνουν. Πυροβολούν και τα βαρέλια με κρασί, και φεύγουν. Χύνεται το κρασί, τσούζει τις πληγές ενός μικρού, βάζει τα κλάματα, οι γερμανοί γυρίζουν, βλέπουν το παιδί και το πυροβολούν στο κεφάλι. Φεύγουν γελώντας.Έναςεπέζησε και τα εξιστόρησε…
Η Ασήμω Σωτηρίου κάθεται στο Τζάκι καθώςακούει τους γερμανούς να ανεβαίνουν την σκάλα. Κρύβει τον εγγονό της κάτω από τα μακριά χωριάτικα φουστάνια της. Την γαζώνουν και φεύγουν.
Ο εγγονός επέζησε! (σ.σ. Η οικογένεια του γράφοντος δεν απέφυγε τον σκοτωμό: Την μάνα του πατέρα μου την σκότωσαν. Την αδερφή του και το αβάπτιστο κοριτσάκι της, τις διαπέρασαν με ξιφολόγχη, έτσι όπως το κρατούσε στην αγκαλιά της…).
 |
|
Γυναίκες που είδαν τους δικούς τους να σφαγιάζονται από τους Γερμανούς
|
 |
|
Τα παιδιά της κρυμμένα στο βαρέλι, ανακαλύπτονται και γαζώνονται!
Η μάνα τρελλή από τον πόνο, περνά ώρες θρηνώντας πάνω στο τρύπιο από τις σφαίρες βαρέλι.
|
- Υπήρξε και μια φωτεινή στιγμή, η μοναδική μέσα σε αυτή την κόλαση αίματος και τρόμου, που σε κάνει πάντα να ελπίζεις στους ανθρώπους. Ενας γερμανός με αυτόματο ανεβαίνει τις σκάλες σπιτιού, βλέπει έντρομους καμιά 15ριά ανθρώπους να περιμένουν το τέλος. Τους γνέφει να σωπάσουν, λέει την λέξη «καπούτ» και πυροβολεί πάνω από τα κεφάλια τους. Τους φάνηκε δακρυσμένος. Βγαίνει χτυπώντας δυνατά την πόρτα, κατεβαίνοντας σκοτώνει ένα σκυλί, για ξεκάρφωμα, και λέει σε μια ομάδα που ερχόταν, δείχνοντας το σπίτι, κάτι που φάνηκε ότι περιείχε την λέξη «καπούτ». Η ομάδα έφυγε, οι χωριανοί γλύτωσαν…
(Αυτές ήταν λίγες μόνο σκηνές από την ανείπωτη σκληρή τραγωδία, από την απόλυτη φρίκη που έζησε το Δίστομο στις 10 Ιουνίου του 1944. Ευτυχώς, όσο είναι ευτυχώς, ήταν μέρες θερισμού, οι χωρικοί βρίσκονταν στα σταροχώραφα, αλλιώς τα θύματα θα ήταν περισσότερα!).
 |
|
Μαρία Παντίσκα
Η φωτογραφία του dmitri kessel δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο
περιοδικό «Life» στις 29 Νοεμβρίου του 1944.
Ο τίτλος του κειμένου
ήταν: «Τι έκαναν οι Γερμανοί στην Ελλάδα» και η λεζάντα ανέφερε:
«Η Μαρία Παντίσκα ακόμη κλαίει με λυγμούς, δύο μήνες αφότου οι
Γερμανοί
σκότωσαν την μητέρα της σε σφαγή στην Ελληνική πόλη
Δίστομο».
|
Κείνο το θανατερό βράδυ του Ιούνη, στα ματωμένα χωμάτινα σοκάκια του χωριού, βρήκε τα πτώματα ξεκοιλιασμένα, έρημα, μοναχικά. Μόνο το αεράκι τους χάιδευε τα μαλλιά. Δίπλα τους λίγα σκυλιά που γλύτωσαν τις σφαίρες, σαν ακοίμητοι φρουροί αλυχτούσαν πονεμένα, ενώ ο ουρανός από το απόγευμα γέμισε με ένα σύννεφο από κοράκια που μύρισαν τσιμπούσι…
 |
|
Στο νεκροταφείο
Φωτ. αρχείο Μουσείου Μπενάκη
|
Οι ζωντανοί αλλόφρονες. Ο προαιώνιος νόμος απαιτούσε να μοιρολογήσουν και να θάψουν τους δικούς τους.Όμωςη φρίκη και ο τρόμος μήπως ξαναγυρίσουν οι ναζί, τουςέστειλε με την ψυχή στο στόμα σε ρουμάνια, μαντριά και κοντινές σπηλιές. Την άλλη μέρα, με την ψυχή στο στόμα, άρχισαν να ξεμυτίζουν ολοφυρόμενοι, με πόνο που για πολλούς δεν λέει να φύγει… (ούτε η αιώνια καταισχύνη για το ναζισμό και το ανθρώπινο κτήνος…)
Σε υψόμετρο 346 μέτρων στον λόφο Κανάλες, πάνω από το Δίστομο, βρίσκονται τα οστά των 228 κατοίκων της περιοχής που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσα στα οστά των νεκρών στο Μαυσωλείο, υπάρχουν και οστά βρεφών…
Το 2006 γυρίστηκε ένα ελβετικό ντοκυμαντέρ για την σφαγή του Διστόμου, με τίτλο "Ένα τραγούδι για τον Αργύρη" (Ein Lied für Argyris): Έχει ως πρωταγωνιστή τον Αργύρη Σφουντούρη που, ούτε τεσσάρων χρονών την ημέρα της σφαγής, έχασε και τους δύο γονείς του και πολλούς άλλους συγγενείς.
Το ντοκιμαντέρ, έργο του Ελβετού Stefan Haupt, αποτυπώνει τις μαρτυρίες των κατοίκων του Διστόμου, αλλά και την προσωπική ιστορία ενός παιδιού που επέζησε από την φρίκη του μακελειού και την απώλεια των γονιών του και μπόρεσε να σταθεί στα πόδια του!
Αξίζει να το δείτε...
Πηγή: Περί Πάτρης
