Πολλοί οπαδοί της ιστορικής γνώσης του Φίλη, γνωστοί και άγνωστοι άθεοι, εθνομηδενιστές και, κυρίως, ορκισμένοι αντίπαλοι της Ελληνικής Ορθοδοξίας, επιμένουν να διαδίδουν την μηδενική τους ιστορική γνώση, προκειμένου να αιτιολογήσουν την επιθετική κυβερνητική πολιτική προς την σύγχρονη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας (παρεπιμπτόντως, δεν τους απασχολεί το κύμα του Ισλάμ το οποίο απειλεί την πολιτιστική και πολιτισμική φυσιογνωμία της χώρας, ούτε ασχολούνται, φυσικά, με την αλλοίωση των δημογραφικών χαρακτηριστικών ή την αύξηση της εγκληματικότητας, ενώ ταυτόχρονα μάχονται για την εισαγωγή και κυριαρχία του αθεϊσμού, αλλά κυρίως για την δημιουργία τζαμιού στην Αθήνα και εμφανίζονται ως ισλαμολάγνοι!).

Μέσα στα πλαίσια της επιχειρούμενης κυβερνητικής ενίσχυσης και ουσιαστικής επιβολής αθεϊσμού στην Ελλάδα, εμφανίζονται από καιρού εις καιρόν διάφοροι «Σημίτηδες» ή «Φίληδες» για να καταθέσουν και την δική τους «ιδεολογική ταυτότητα» την οποία επιχειρούν θρασύτατα να επιβάλουν στους Έλληνες πολίτες, κατασυκοφαντώντας και διαστρεβλώνοντας την ιστορική σχέση της Χριστιανικής Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Ισχυρό «ιστορικό» επιχείρημα, μεταξύ των άλλων, είναι η συνυπαιτιότητα της Χριστιανικής Ορθοδοξίας στην άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και η μετέπειτα συνεργασία της με τους οθωμανούς με μοναδικό σκοπό την διάσωση της εκκλησιαστικής περιουσίας, αγνοώντας ηθελημένα πως στο δίλημμα μεταξύ υποταγής στην παπική τιάρα ή στου τούρκου το σαρίκι, η τότε ιεραρχία της Ορθοδοξίας αποφάσισε κατ’ αρχάς να αποφύγει την δογματική απειλή «αποδεχόμενη» προσωρινά «το τούρκικο σαρίκι» και να διασώσει την Χριστιανική Ορθοδοξία μέσα από μια «συμφωνία» που αφορούσε την διάσωση των εκκλησιαστικών προνομίων και επί της ουσίας να υλοποιήσει το δικό της σχέδιο στην διάσωση του Ελληνισμού. Οι δε αγώνες της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας για την απελευθέρωση ήταν συνεχείς και καταγράφηκαν ιστορικά, ενώ ταυτόχρονα μέλη της Χριστιανικής Ορθοδοξίας (ιερείς, μοναχοί) διατηρούσαν ζωντανή την ελληνική γλώσσα, την κουλτούρα, τις τέχνες και τον πολιτισμό.

Το 1575 κήρυξε επανάσταση στη Μάνη ο Αρχιεπίσκοπος Επιδαύρου Μακάριος Μελισίδης, και το 1770 στο Αίγιο ο Μητροπολίτης Πατρών Παρθένιος και στην Κόρινθο ο Μητροπολίτης Μακάριος Νοταράς.

Το 1600 και το 1609 έκανε επαναστατικό κίνημα ο Διονύσιος Φιλόσοφος, Μητροπολίτης Τρικάλων, ο οποίος τελικά βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα Γιάννενα το 1611.

Το 1684 ο Μητροπολίτης Άμφισσας Φιλόθεος πολέμησε κοντά στην Κόρινθο με δικό του σώμα εναντίον των Τούρκων, όπου και τραυματίστηκε θανάσιμα.

Τον ίδιο χρόνο ο Μητροπολίτης Κεφαλληνίας Τιμόθεος Τυπάλδος συγκρότησε επανα-στατικό σώμα με 150 κληρικούς κι έλαβε μέρος σε απελευθερωτικές προσπάθειες.

0ι Μητροπολίτες Σαλώνων Τιμόθεος, Θηβών Ιερόθεος, Λάρισας Μακάριος, Εύβοιας Αμβρόσιος, διετέλεσαν οπλαρχηγοί.

Ο Παπαβλαχάχας ήταν αρχηγός των αρματολών των Χασίων. Βρήκε, μάλιστα, τραγι-κό θάνατο από τον Αλή Πασά στα Γιάννενα.

Ο διάκος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε' Νικηφόρος Ρωμανίδης, αφού χειροτονήθη-κε ιερέας και χειροθετήθηκε και Αρχιμανδρίτης, υπηρέτησε και διακρίθηκε ως ναυμάχος κάτω από τις διαταγές του Α. Μιαούλη.

Ο Ησαΐας Σαλώνων κήρυξε την επανάσταση στις 27.3.1821 στην περιφέρειά του, μέσα στο Μοναστήρι του οσίου Λουκά Βοιωτίας.

Η Μονή του οσίου Λουκά, μετά τη σύσκεψη του Δεσπότη Σαλώνων στα μέσα του Μάρτη του 1821 με τους οπλαρχηγούς της περιφέρειας Αθ. Διάκο, κ.ά., έγινε κέντρο επαναστατικό και κατασκευής φυσεκιών.

Ο Δ. Υψηλάντης είχε το αρχηγείο του στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Πέτρας.

Ο Αρχιστράτηγος της Ρούμελης Γ. Καραϊσκάκης είχε τ' ορμητήριό του στη Μονή Προυσού της Ευρυτανίας.

Ο Ιερομόναχος Σεραφείμ από το Φανάρι Θεσσαλίας ηγήθηκε της επανάστασης των Αγραφιωτών.

Το Μοναστήρι του Ομπλού Πατρών ήταν στρατηγείο των επαναστατών της περιοχής.

Ο Άνθιμος Αργυρόπουλος, ιερομόναχος, δέχτηκε στο Μοναστήρι του την οικογένεια Μπότσαρη και την περιέθαλψε, μετά την άλωση του Σουλίου. Ο ίδιος στη Ζάκυνθο, κατά τον ιστοριογράφο Π. Χιώτη, όρκισε μέλη της Φιλικής Εταιρίας το Θ. Κολοκοτρώνη, τους Β. και Κ. Πετιμεζά και τον Νικηταρά. Εργάστηκε δε ως παράγοντας με ασυνήθιστο ζήλο για την ευόδωση της Επανάστασης.

Ο Χρύσανθος Πηγάς, Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Καλαμάτας, το 1819 μπήκε στη Φιλική Εταιρία κι εργάστηκε εντατικά για την προετοιμασία της Επανάστασης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη του από τους Τούρκους, το κλείσιμο του στις φυλακές της Τρίπολης, όπου μαζί με άλλους φυλακισμένους Μητροπολίτες πέθανε κι αυτός από τις κακουχίες της φυλακής.

Στη Φ. Εταιρία είχαν μυηθεί όλοι σχεδόν οι μητροπολίτες και πολλοί διακεκριμένοι ιερείς και μοναχοί και ιδιαίτερα οι αγιορείτες.

Την Επανάσταση του '21, όπως είναι γνωστό, την κήρυξε Μητροπολίτης, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, μέσα στο Μοναστήρι της άγιας Λαύρας. Έστω κι αν η ηρωική Καλαμάτα, που κήρυξε την επανάσταση στις 23 του Μάρτη και που την ευλόγησαν 24 κληρικοί, διεκδικεί τα πρωτεία, γεγονός είναι ότι τα παλληκάρια της περιοχής ορκίστηκαν μέσα στην ιστορική Μονή.

Ο Διάκος, ο Παπαφλέσσας κι ο Σαμουήλ είναι ανεπανάληπτες κληρικές μορφές του 21.

Ο Υψηλάντης έλεγε για τον Παπαφλέσσα ότι «είναι το άλλο μου εγώ».

Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι ο Υψηλάντης ξεκίνησε τον απελευθερωτικό του αγώνα από την εκκλησία. Μέσα στον ι. ναό των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου έλαβε το πολεμικό ξίφος από το Μητροπολίτη Μολδαυΐας Βενιαμίν Κωστάκη, ο οποίος ευλόγησε και τη σημαία του αγώνα του.

Ακόμα, πολλά Μοναστήρια καταστράφηκαν από τους Τούρκους γιατί λάβαιναν μέρος σ' απελευθερωτικά κινήματα. Αναφέρουμε μόνο ένα για παράδειγμα, τη Μονή Στροφάδων που κατέστρεψε ο Σουλεϊμάν Β' (1520-60). Και γενικά οι Τούρκοι κάθε τόσο ζητούσαν από την Εκκλησία τις ευθύνες για κάθε απελευθερωτικό κίνημα. Αυτήν αιματοκυλούσαν γιατί αυτήν θεωρούσαν πνευματική και εθνική Αρχή του Έθνους. Και μόνο αυτή η στάση των Τούρκων απέναντι στην Εκκλησία, της οποίας πολλές φορές σκότωναν τους φορείς της, τα λέει όλα. Είναι χαρακτηριστική και η σχετική ομολογία του Μακρυγιάννη για την τεράστια προσφορά των Μοναστηριών στον αγώνα: «...Τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της επανάστασής μας... Οι περισσότεροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα». Η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν το Α και το Ω για το υπόδουλο γένος. Το ράσο κόλπωνε μέσα του τη ρωμιοσύνη και η ρωμιοσύνη κολπωνόταν μέσα στο ράσο. Αυτό δεν μπορεί να το ανατρέψει καμιά δύναμη. Η ρωμιοσύνη και η ορθόδοξη Εκκλησία και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας πορεύτηκαν αντάμα το δρόμο του μαρτυρίου τους, το δρόμο της σταυρικής τους πορείας κι' επιβίωσαν χάρις στην πίστη τους στην Τριαδική Θεότητα. Χάρις στην ορθόδοξη παράδοση με τις άπειρες και παντοδύναμες διαστάσεις της. Μέσα από τη βυζαντινή εικόνα και το εκκλησιαστικό μέλος, μέσα από τα συναξάρια των αγίων και μέσα από τη ζωή των αρχαίων ηρώων κρατήθηκε η ελληνική ψυχή όρθια ως ότου βρήκε τη δύναμη και τίναξε από πάνω της τον τουρκικό ζυγό.

Η Χριστιανική Ελληνική Ορθοδοξία στην δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους

Μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους (1828), με διάφορα νομοθετήματα επιβάλλεται κατά καιρούς η αναγκαστική απαλλοτρίωση τμημάτων της εκκλησιαστικής περιουσίας.

1α.- Στις 18 Ιανουαρίου 1833 η αντιβασιλεία του Όθωνα έφθασε στην Ελλάδα και με βασιλικά διατάγματα του 1833 και 1834 απεφάσισε τη διάλυση 400 περίπου Μοναστηριών. Η περιουσία τους περιήλθε στο δημόσιο και τα διατηρούμενα (μοναστήρια) φορολογήθηκαν. Ομοίως η περιουσία των ενοριακών ναών περιήλθε στους Δήμους. Αναφέρουν τα πρακτικά της Επιτροπής :

«Εκρίθησαν επάναγκες, οι μεν επίσκοποι να μισθοδοτώνται αυτάρκως και αναλόγως του χαρακτήρος των κατ’ ευθείαν παρά της Κυβερνήσεως.., οι δε πρεσβύτεροι διάκονοι και λοιποί υπηρέται των Εκκλησιών, κυρίως μεν παρά των Κοινοτήτων. όταν δε οι πόροι της Κοινότητος δεν εξαρκούν, η Κυβέρνησις να αναπληροί το ελλείπον από των προειρημένων πόρων». (Πρακτικά 26 Απριλίου 1833). Το μόνο αποτέλεσμα ήταν η αρπαγή της εκκλησιαστικής περιουσίας και η πώληση ιερών σκευών και κειμηλίων στα παζάρια.

1β.- Στις 13 Οκτωβρίου 1834 δημοσιεύθηκε το Διάταγμα «περί συστάσεως Εκκλησιαστικού Ταμείου». Σύντομα το Εκκλησιαστικό Ταμείο είχε ξεφύγει από τον αρχικό σκοπό χωρίς ΚΑΜΙΑ οικονομική συμπαράσταση του κλήρου. Η Πολιτεία για να καλύψει τα ακάλυπτα προέβη σε δήθεν μεταρρύθμιση και

1γ.- Στις 13 Ιανουαρίου 1838 εξέδωσε διάταγμα «Περί διαλύσεως της Επιτροπής του Εκκλησιαστικού Ταμείου». Με το διάταγμα αυτό για λόγους οικονομίας οι αρμοδιότητες της προηγουμένης Ειδικής Επιτροπής περιέχονται «εις την επί των εκκλησιαστικών Γραμματείαν».

1δ.- Ενδιάμεσα, με το Βασιλικό Διάταγμα της 20.5/1.6.1836 «περί εκκλησιαστικών κτημάτων» έγινε αναγκαστική απαλλοτρίωση (χωρίς καταβολή αντιτίμου) και άλλων τεραστίων σε έκταση κτημάτων και των σε λειτουργία Μονών, δήθεν «χάριν θεαρέστων έργων και προς οικοδομήν ιερών και αγαθοεργών καταστημάτων» (βλέπε Κων. Μ. Ράλλη, Το αναπαλλοτρίωτον της εκκλησ. περιουσίας, 1903, σσ. 28-30, 51-52). Στην περιουσία που απέμεινε επιβλήθηκε βαρύτατη έμμεση φορολογία, που όταν αυτή δεν ήταν δυνατόν να καταβληθεί, οδηγούσε σε δημόσιους πλειστηριασμούς!

1ε.- Στις 29 Απριλίου 1843 με άλλο Διάταγμα η όλη κινητή και ακίνητη εκκλησιαστική περιουσία περιέρχεται στο Δημόσιο του οποίου η επί των οικονομικών Γραμματεία αναλαμβάνει όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις «αποκλειστικώς εις την βελτίωσιν του κλήρου… καθόσον, η της υπηρεσίας ταύτης ειδικότης εγγυάται πληρεστέραν εις αυτήν επιτυχίαν».

Δεν συμπληρώθηκαν 10 χρόνια ζωής του Εκκλησιαστικού Ταμείου και μία τεράστια Εκκλησιαστική περιουσία ενθυλακώθηκε από το Κράτος (πάντοτε αφερέγγυο) και σπαταλήθηκε χωρίς να ανταποκριθεί το κράτος ούτε κατ’ελάχιστον στις βασικές υποχρεώσεις του απέναντι στον εφημεριακό κλήρο.

2.- 20ος ΑΙΩΝΑΣ ΚΑΙ ΕΩΣ ΤΟΥ 1945

Στον 20ο αιώνα η απαλλοτριωτική «μανία» εξακολούθησε σε βάρος της εκκλησιαστικής περιουσίας. Έτσι, με τους Νόμους 1072/1917 και 2050/1920 (γνωστό ως «αγροτικό νόμο»), αλλά και άλλους που ακολούθησαν (π.χ. 2189), επιβλήθηκε η αναγκαστική απαλλοτρίωση μοναστηριακών κτημάτων, άλλοτε για την αποκατάσταση προσφύγων ή ακτημόνων και άλλοτε –αόριστα– για λόγους «προφανούς ανάγκης και δημοσίας ωφελείας».

Σημειώνουμε όσα αποκαλυπτικά αναφέρονται στο υπ’ αρ. 976/780/18.4.1947 έγγραφο του Ο.Δ.Ε.Π. προς τη Γεν. Διεύθυνση Δημόσιου Λογιστικού του υπουργείου Οικονομικών, για το μέγεθος της απαλλοτριωτικής επιβολής του Κράτους: Από το 1917 ως το 1930 απαλλοτριώθηκαν εκκλησιαστικές εκτάσεις αξίας άνω του 1.000.000.000 προπολεμικών δραχμών.

Το Κράτος καθόρισε αυτό το αντίτιμο, κατέβαλε στο Γενικό Εκκλ. Ταμείο τα 40 εκατομμύρια και οφείλει ακόμα τα 960 ! Τα περισσότερα μοναστήρια καταδικάστηκαν με τον τρόπο αυτό σε μαρασμό και λειψανδρία !

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με υπολογισμούς κατά την πρώτη φάση μόνο, το 50% της γεωργικής γης της εκκλησίας δόθηκε σε ακτήμονες. Μάλιστα τα έτη 1919-1920 ο Μητροπολίτης Αθηνών και Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου Μελέτιος Μεταξάκης θα εκφράσει την απορία του για την κατασπατάληση αυτή και θα ζητήσει εξηγήσεις για την περιουσία. Πρότεινε εφ’όσον το Κράτος δεν δύναται να ανταποκριθεί στις αναληφθείσες υποχρεώσεις του «να επιστραφή η περιουσία αυτή στην Εκκλησία».

Ο ίδιος θα γράψει ότι η απάντησις του Υπουργείου επί του τεθέντος θέματος ήταν: «… τα βιβλία του Γενικού Εκκλησιαστικού Ταμείου, τα κτηματολόγια και τα λογιστικά της περιουσίας ταύτης δεν υφίστανται πλέον, καέντα εις πρόσφατον εν τοις γραφείοις του Υπουργείου Πυρκαϊάν»!

Με τον νόμο 4684/1931, το Κράτος επέβαλε ουσιαστικά την εκποίηση («ρευστοποίηση») ενός ακόμα μεγάλου τμήματος της εκκλησιαστικής περιουσίας, παρά τις αντιρρήσεις της Εκκλησίας.

Ό,τι εισπράχθηκε, τοποθετήθηκε σε «εθνικά χρεώγραφα και χρηματόγραφα» (μας θυμίζουν μήπως τα σύγχρονα ομόλογα ;), αλλά η αξία τους εξανεμίστηκε, σχεδόν στο σύνολό της, όταν η εθνική μας οικονομία καταποντίστηκε στη διάρκεια του Β΄ παγκόσμιου πολέμου, της ξενικής Κατοχής και του εμφυλίου που ακολούθησε.

Γενικά ως προς την περίοδο προ του 1945 πρέπει να αναφέρουμε ότι επί χρόνια την μισθοδοσία των Ιερέων είχαν αναλάβει οι πιστοί της κάθε ενορίας, οι οποίοι έριχναν τον οβολόν τους για τον Ιερέα όταν προσέρχονταν στην Θεία Λειτουργία ή κανόνιζαν κάποια τιμή με τον Ιερέα όταν επρόκειτο να τελεστεί κάποιο μυστήριο Γάμος, Βάπτιση κ.λ.π.

Υπήρχαν βέβαια και Ιερείς – συνήθως σε αγροτικές περιοχές – οι οποίοι αμείβονταν σε είδος δηλαδή από τα προϊόντα που τους έφερναν οι πιστοί. Κατάλοιπο λοιπόν του παραπάνω τρόπου αμοιβής των Ιερέων είναι να δίνεται και σήμερα από τον πιστό ένα Χ ποσό στον Ιερέα όταν τελεί κάποια ιεροπραξία π.χ. τρισάγιο στους τάφους των κοιμητηρίων.

Από το επίσημο δελτίο της Εκκλησίας της Ελλάδας «Εκκλησία», αριθμός φύλλου 44 – 45, Σάββατο 11 Νοεμβρίου 1939 διαβάζουμε (με τον τίτλο «Τυχηρά και δικαιώματα» από τον Ταλαντίου Προκόπιο) : « Ουδείς δύναται να αμφισβητήση ότι ο Ιερός Κλήρος δικαιούται της εκ μέρους των πιστών συντηρήσεως αυτού και ότι η συντήρησις του Ι. Κλήρου είναι καθήκον των πιστών έναντι της Εκκλησίας …» Και λίγο πιο κάτω ομοίως: « Η συντήρησις του Ι. Κλήρου είναι καθήκον γενικόν των πιστών. Πάντες υποχρεούνται, όπως εισφέρωσι…»

3.- 1945-1952

Το 1945 εκδόθηκε ο Α.Ν. 536/1945 «Περί ρυθμίσεως των αποδοχών του Ορθοδόξου Εφημεριακού Κλήρου της Ελλάδος, του τρόπου πληρωμής αυτών και περί καλύψεως της σχετικής δαπάνης». Από την 1 Οκτωβρίου 1945 οι ενοριακοί Ναοί απαλλάσσονται από την υποχρέωση της καταβολής της μισθοδοσίας των Ιερέων γιατί αναλαμβάνει πλέον η Πολιτεία την μισθοδοσία αυτών, κατόπιν συμφωνίας που επήλθε μεταξύ αυτής και της Εκκλησίας.

Πλην όμως τα κονδύλια για την μισθοδοσία των Ιερέων, τα αναλαμβάνει πάλι η Εκκλησία – μέσω του οβολού των πιστών τέκνων της βέβαια – διότι υποχρεούται ο κάθε ενοριακός Ναός να καταβάλει εισφορά 25% επί των ακαθαρίστων εισπράξεων στην οικεία Οικονομική Εφορία. Έτσι τα Εκκλησιαστικά Συμβούλια ήταν υποχρεωμένα ανά τρίμηνο να καταβάλουν στο Δημόσιο Ταμείο την εισφορά του 25% επί των ακαθαρίστων εισπράξεων, αλλιώς υπήρχε ο κίνδυνος να μην πληρωθούν ούτε οι μισθοί ούτε οι συντάξεις όσων Ιερέων δεν κατέβαλαν ή απέκρυπταν την αντίστοιχη εισφορά.

Και βέβαια να μην ξεχνάμε ότι όταν το Κράτος πήρε το 1949 για ΤΡΙΤΗ ΦΟΡΑ την Εκκλησιαστική Περιουσία ΣΥΜΦΩΝΗΣΕ ΝΑ ΕΠΙΒΑΡΥΝΘΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΥΣ ΤΩΝ ΙΕΡΕΩΝ.

Η Δ΄ Αναθεωρητική Βουλή (1946-50) και η ειδική Επιτροπή για τη σύνταξη Σχεδίου Συντάγματος, στο άρθρο 143 προέβλεπε την πλήρη απαλλοτρίωση όλης της εκκλησιαστικής περιουσίας, χωρίς αντάλλαγμα! Πρόσχημα; Η αποκατάσταση ακτημόνων καλλιεργητών και γεωργοκτηνοτρόφων.

Η Ιεραρχία αντέδρασε, η απόπειρα ματαιώθηκε, αλλά το Κράτος με το Ν.Δ. 327/1947 και αυτό της 29.10.1949 επέφερε νέα πλήγματα. Η κυβέρνηση Πλαστήρα, ενώ το Σύνταγμα και του 1952 όριζε ότι «επικρατούσα θρησκεία εν Ελλάδι είναι η Ανατολική Ορθόδοξος», προέβαλε την απαίτηση να παραχωρηθεί η εκκλησιαστική περιουσία στο Κράτος.

Οι αφόρητες πιέσεις του Κράτους είχαν ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα την υπογραφή της από 18.9.1952 «Συμβάσεως περί εξαγοράς υπό του Δημοσίου κτημάτων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος προς αποκατάστασιν ακτημόνων καλλιεργητών και ακτημόνων γεωργικών κτηνοτρόφων», που κυρώθηκε με το Β.Δ. της 26.9/8.10.1952 (ΦΕΚ 299 Α΄).

Η Σύμβαση αυτή ήταν επαχθής για την Εκκλησία, αφού υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στο Κράτος τα 4/5 (80%) της καλλιεργούμενης ή καλλιεργήσιμης αγροτικής περιουσίας της και τα 2/3 των βοσκοτόπων. Το αντάλλαγμα; Μόλις το 1/3 της πραγματικής αξίας και κάποια αστικά ακίνητα/οικόπεδα.

Στη σύμβαση του 1952 περιέχεται η διακύρηξη του κράτους ότι η απαλλοτρίωση αυτή είναι η τελευταία και δεν πρόκειται να υπάρξει νεότερη στο μέλλον, ενώ υπάρχει και η δέσμευση ότι η Πολιτεία θα παρέχει κάθε αναγκαία υποστήριξη (υλική και τεχνική), ώστε η Εκκλησία να μπορέσει να αξιοποιήσει την εναπομείνουσα περιουσία της. Στην ίδια σύμβαση καθιερώθηκε και η "μισθοδοσία" των κληρικών από τον Κρατικό Προϋπολογισμό - του δε Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών από το έτος 1980- ως υποχρέωση του Κράτους έναντι των μεγάλων παραχωρήσεων γης στις οποίες είχε προβεί η Εκκλησία της Ελλάδος κατά την δεκαετία 1922-32.

Δηλαδή, επειδή το Κράτος αδυνατούσε να καταβάλει οποιοδήποτε αντίτιμο -όπως προέβλεπε ο νόμος του 1932- συνεφωνήθη να μισθοδοτούνται επ' άπειρον οι κληρικοί και το Κράτος δεσμεύθηκε επ' αυτού. Διευκρινίζουμε ότι η μισθοδοσία του κλήρου καλύπτει μόνο τους ιερείς και όχι τους μοναχούς ή μοναχές. Πού λοιπόν τα αναφερόμενα για –δήθεν- «δημόσιους υπαλλήλους" ; Μόνο οι τόκοι από την δημευθείσα εκκλησιαστική περιουσία φθάνουν για να θρέψουν γενιές κληρικών.

Δυστυχώς, το Κράτος με νέα διοικητικά μέτρα όχι μόνο δεν υποστήριξε, αλλά δεν επέτρεψε στην Εκκλησία να αξιοποιήσει ό,τι της απέμεινε.

Οι κρατικές Υπηρεσίες, άλλοτε αμφισβητώντας την κυριότητα, με το να ζητούν τίτλους κυριότητας από εποχές που το Κράτος μας δεν υπήρχε, άλλοτε μη δεχόμενο την εγκυρότητα ή την ισχύ αυτοκρατορικών εγγράφων ή πατριαρχικών σιγιλίων και σουλτανικών φιρμανίων, ή χαρακτηρίζοντας ως δασικές ή «διακατεχόμενες» τις μοναστηριακές εκτάσεις, στην πράξη εμπόδισαν και εμποδίζουν την Εκκλησία να αξιοποιήσει την λίγη περιουσία της.

ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ

Από το 1975 και μετά εντείνονται οι πιέσεις για τον λεγόμενο «χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους», ενώ το 1976 ο τότε υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων (Γεώργ. Ράλλης) κατάρτισε σχέδιο για την παραχώρηση στο Κράτος των 3/4 (75%) της περιουσίας και η Εκκλησία να κρατούσε το υπόλοιπο 1/4 (25%). Η προσπάθειά του ναυάγησε. Ο διάδοχός του στον υπουργικό θώκο (Ιωάν. Βαρβιτσιώτης) πρότεινε πιο σκληρό σχέδιο : Το Κράτος να πάρει τα 4/5 (80%) και στην Εκκλησία να μείνει το 1/5 (20%). Κι αυτό δεν υλοποιήθηκε.

Το 1985 ο υπουργός Παιδείας (Απ. Κακλαμάνης) κατάρτισε νομοσχέδιο με θέμα «Ρύθμιση θεμάτων μοναστηριακής περιουσίας» και το επόμενο έτος ο νέος υπουργός (Αντ. Τρίτσης) εμφάνισε σχέδιο Συμφωνίας διάρκειας 100 χρόνων για ανάπτυξη της εκκλησιαστικής περιουσίας και αξιοποίησή της από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, που θα απέδιδαν 10% στην Εκκλησία και 5% στο Κράτος.

Ευτυχώς που και το σχέδιο αυτό δεν υλοποιήθηκε, αν ληφθεί υπόψη ο βίος και η πολιτεία του συνόλου σχεδόν των καταχρεωμένων Συνεταιρισμών (εκτός εξαιρέσεων…).

Αλλά ο τότε υπουργός Τρίτσης επέμεινε. Κατάρτισε και έφερε στη Βουλή νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε ως Νόμος 1700/1987 και υπήρξε το αποκορύφωμα της κρατικής επιβολής σε βάρος της εκκλησιαστικής περιουσίας που είχε απομείνει.

Παρά τις αντιδράσεις, η πλειοψηφία της Βουλής ψήφισε το Νόμο, με τις διατάξεις του οποίου θα άλλαζαν οι κανόνες διοίκησης, διαχείρισης και εκπροσώπησης της μοναστηριακής περιουσίας, το Κράτος θα διόριζε το Διοικ. Συμβούλιο του Ο.Δ.Ε.Π., για να διοικεί την εκκλησιαστική περιουσία, ενώ γινόταν επέμβαση και στον τρόπο διοίκησης και διαχείρισης των ενοριακών ναών κ.λπ. Η τύχη του Νόμου αυτού είναι γνωστή : Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την Πράξη συγκρότησης του Συμβουλίου του Ο.Δ.Ε.Π. (απόφαση 5057/1987), το Κράτος δεν τόλμησε να εφαρμόσει τους Νόμους 1700/1987 και 1811/1988, κάποιες Μονές προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβίαση με τους Νόμους αυτούς άρθρων της Διεθνούς Συμβάσεως της Ρώμης και του Πρώτου Πρωτοκόλλου της.

Και δικαιώθηκαν, διότι το Δικαστήριο με την απόφασή του 10/1993/405/483/484/9.12.1994 :

(α) Διαπίστωσε ότι ο Νόμος 1700 παραβίασε θεμελιώδη δικαιώματα των ιερών Μονών για τα περιουσιακά τους δικαιώματα

(β) Ανέτρεψε τη μέχρι τότε υπέρ του Κράτους νομολογία των ελληνικών Δικαστηρίων και επέβαλε σ’ αυτά πλήρη συμμόρφωση προς τη Σύμβαση της Ρώμης

(γ) Διακήρυξε ότι οι Μονές –και άρα η Εκκλησία της Ελλάδος– δεν είναι κρατικοί οργανισμοί, έστω κι αν χαρακτηρίζονται νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου

(δ) Διασαφήνισε ότι οι Μονές μπορούν να επικαλούνται κάθε τρόπο κτήσεως της κυριότητας της περιουσίας τους (και με χρησικτησία), αφού «δεν υπάρχει κτηματολόγιο στην Ελλάδα», και διότι ήταν αδύνατη η μεταγραφή τίτλων προ του 1856 και η μεταγραφή κληροδοσιών και κληρονομιών προ του 1846, και

(ε) Επέλυσε την αμφισβήτηση, υπέρ των ιερών Μονών, του θέματος των «διακατεχομένων» (κτημάτων χωρίς νόμιμους τίτλους) τα οποία νέμεται η Εκκλησία, με το τεκμήριο της τακτικής ή έκτακτης χρησικτησίας.

Παρά το «πάγωμα» των δύο αυτών Νόμων (1700 και 1811), το 1998 επιχειρήθηκε από τη Γεν. Γραμματεία Δασών η ενεργοποίηση της Σύμβασης που προέβλεπε ο δεύτερος Νόμος, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Αλλά δεν έπαψε η αναμόχλευση του θέματος «εκκλησιαστική περιουσία», όπως συνέβη το έτος 2000, όταν το Πανελλήνιο βρισκόταν σε ανησυχία και αναστάτωση για το ζήτημα της μη αναγραφής του θρησκεύματος στα νέου τύπου δελτία ταυτότητος, ή μετά το 2009, όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, ήρθε στην Ελλάδα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Τρόικα) και υπογράφτηκε το «Μνημόνιο…».

Οι προσλήψεις ιερέων και ο νόμος του κράτους

Κι ενώ τα γεγονότα μιλούν, σύγχρονοι «επαφίες» της ιστορίας τολμούν να επιτίθενται στην Ορθόδοξη Εκκλησία με θρασύτατες υποκειμενικές ιστορικές «εκδοχές» που επιχειρούν να επιβάλουν ως… πραγματικότητα προτάσσοντας τις «προσλήψεις» ιερέων την ίδια στιγμή που σιωπούν για την προσλήψεις ιμάμηδων!

Κανονισμός "Περί Εφημερίων και Διακόνων" διατάξεις των άρθρων 36 παρ. 6, 37 παρ. 2 και 38 παρ. 2 του Νόμου 590/1977 «Περί Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος» Οργανικές θέσεις Εφημερίων

1. Οι υφιστάμενες και λειτουργούσες ενορίες διατηρούνται. Σε κάθε ενορία υφίσταται μία τουλάχιστον οργανική θέση Εφημερίου.

2. Σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων, σε κάθε ενορία υφίσταται μία οργανική θέση Εφημερίου ανά δύο χιλιάδες οικογένειες και δεν υπερβαίνουν τους πέντε τακτικούς Εφημέριους ανά ενορία.

3. Σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων, σε κάθε ενορία υφίσταται μία οργανική θέση Εφημερίου ανά χίλιες οικογένειες.

4. Σε πόλεις με πληθυσμό έως 100.000 κατοίκους, σε κάθε ενορία υφίσταται μία οργανική θέση Εφημερίου ανά πεντακόσιες οικογένειες.

5. Σε πόλεις με πληθυσμό έως 100.000 κατοίκους και σε νησιά, όπου το ένα τρίτο τουλάχιστον του πληθυσμού είναι αλλοδαποί ή αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, με απόφαση της Δ.Ι.Σ. μετά από σχετική γνωμοδότηση της Συνοδικής Επιτροπής επί των Δογματικών και Νομοκα-νονικών Ζητημάτων, σε ενορία άνω των τετρακοσίων οικογενειών μπορεί να διορισθεί και δεύτερος Εφημέριος.

6. Σε Ο.Τ.Α. που αποτελούν κοινώς γνωστά κέντρα παραθερισμού και έχουν τουλάχιστον τετρακόσιες μόνιμες οικογένειες, με απόφαση της Δ.Ι.Σ., μετά από σχετική γνωμοδότηση της Συνοδικής Επιτροπής επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων, μπορεί να διορισθεί και δεύτερος Εφημέριος.

7. Για την εφαρμογή των παραγράφων 2-5 του παρόντος άρθρου ο αριθμός των οικογενειών ορίζεται, αφού διαιρεθεί διά του 4 ο αριθμός των Ορθοδόξων Χριστιανών της συγκεκριμένης κάθε φορά ενορίας. Προκήρυξη και κάλυψη οργανικών εφημεριακών θέσεων

1. Οι τακτικοί Εφημέριοι διορίζονται με απόφαση του οικείου Μητροπολίτου κατά την διαδικασία που περιγράφεται κατωτέρω. Εξαιρούνται από τη διαδικασία αυτή οι εφημεριακές θέσεις στους Μητροπολιτικούς Ιερούς Ναούς, στις οποίες διορίζονται οι Εφημέριοι από τους οικείους Μητροπολίτες χωρίς προηγουμένη προκήρυξη.

2. Εντός μηνός από της χηρείας εφημεριακής θέσεως, ο οικείος Μητροπολίτης με προκήρυξη του, η οποία αναγινώσκεται στον ενοριακό Ιερό Ναό, όπου υφίσταται η θέση αυτή, και δημοσιεύεται στο περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ ή και στον τοπικό τύπο με δαπάνη του Ναού, καλεί τους βουλόμενους και έχοντες τα απαιτούμενα κανονικά και νόμιμα προσόντα, να υποβάλουν τα δικαιολογητικά τους στοιχεία μέσα σε ένα μήνα από τη δημοσίευση της προκηρύξεως στο περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ, προκειμένου να καταλάβουν την κενή οργανική θέση Εφημερίου.

Κι ενώ υπάρχουν καταγεγραμμένα ιστορικά ντοκουμέντα, συμφωνίες και νόμοι του κράτους, για τον ιστορικό ρόλο της Χριστιανικής Ορθοδοξίας και τις σχέσεις Εκκλησίας – Κράτους, η κατά καιρούς εμφάνιση «προσωπικοτήτων» που επιχειρούν να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα για να εξυπηρετήσουν στόχους που ως μοναδικό τους σκοπό έχουν την ρήξη στην ιστορική και αλληλένδετη σχέση μεταξύ Ελληνισμού και Χριστιανικής Ορθοδοξίας, προκειμένου να προσβάλουν και τελικά να καταστρέψουν τόσο τον Ελληνισμό όσο και την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία, κάνοντας χρήση «λογικών» που καμία σχέση δεν έχουν με την λογική, αλλά –δυστυχώς για τους ίδιους- ούτε και με την ιστορική αλήθεια.

Φυσικά, κανείς δεν περιμένει από την σημερινή ηγεσία (και τους φανατικούς οπαδούς της) της χώρας να προχωρήσουν στην έρευνα και ανάγνωση ιστορικών ντοκουμέντων που βρίσκονται σε δεκάδες (ή και εκατοντάδες) τόμους της ελληνικής ιστορίας. Θα τους προκαλούσαμε, όμως, να ερευνήσουν πόσοι ιερείς και πόσοι ιμάμηδες έχουν προσληφθεί τα τελευταία 6 (μνημονιακά) χρόνια στην Ελλάδα, αλλά και ποιά η συμβολή της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση της εσωτερικής κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης και ποια η συμβολή της πολιτικής (ή και του Ισλάμ)... Ενδεχομένως να μην έχουν αντιληφθεί οι "αριστεριστές" και οι εγχώριοι και εξωχώριοι χορηγοί τους πως στην Χριστιανική Ελληνική Ορθοδοξία υπάρχει ένα σταθερό "φαινόμενο" που θέλει να ισχυροποιεί την Χριστιανική Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό όσο πιό ισχυρά είναι τα χτυπήματα που επιχειρούν ενίοτε από "διαφόρους" επώνυμους ή ανώνυμους. Αν, δε, οι σύγχρονοι "οπαδοί" και λοιποί υποστηρικτές του Φίλη επιθυμούν να καταστρέψουν το κράτος για να "χτίσουν" το δικό τους "ειδικό" κράτος επιβάλλοντας την δική τους "ιδεολογία" και πολιτικο-κοινωνική εκδοχή (χορηγούμενη από διάφορα ιδρύματα του Σόρος και όχι μόνο), καλά θα κάνουν να αναλογιστούντι συνέβη με τον Στάλιν και την Ορθόδοξη Ρωσία...

Πηγή: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Η παρούσα εργασία είναι αποτέλεσμα προσευχής και μελέτης, επί των τελικών κειμένων της λεγομένης Αγίας και Μεγάλης Συνόδου (εις το εξής ΑκΜΣ). Παραδίδουμε στο λαό του Θεού προς κρίσιν και ενημέρωσιν,  το α´ μέρος της, ενώ συντόμως θα ολοκληρωθεί και το β´ μέρος αποκλειστικώς αναφερόμενο στο έκτο κείμενο της εν λόγω συνόδου, αυτό περί των σχέσεων της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τους εκτός αυτής ετεροδόξους.

Εισαγωγή

Έχοντας ολοκληρωθεί οι εργασίες της λεγομένης ΑκΜΣ, άμεσα εξεδόθησαν και τα τελικά της κείμενα, οπότε και παρεδόθησαν στο ορθόδοξο κριτήριο του λαού του Θεού, ούτως ώστε να κριθούν επί ορθοδοξία η κακοδοξία. Ο αγιορειτικός μοναχισμός καλείται να τοποθετηθεί επ᾽ αυτής, μετά της δεούσης προσοχής, λαμβάνων υπ᾽όψιν τόσο την κρισιμότητα της στιγμής όσο και τη σημασία που η σύνοδος θα έχει για τη ζωή της Εκκλησίας. Συν Θεώ και υπό το αγλαόν φως της χιλιοχρόνου ορθοδόξου ομολογιακής αγιορειτικής παραδόσεως, με το παρόν κείμενο2 θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τα σημεία εκείνα που χρήζουν προσοχής, βάσει των οποίων θα αξιολογηθεί και σύνολη η σύνοδος, το εάν δηλαδή είναι επομένη τοις αγίοις πατράσι η όχι.

Η διαχρονική εμπέδωσις και βίωσις της αποστολικής Παραδόσεως συνιστά πρώτιστα εμπειρικό-χαρισματικό γεγονός και ενώ διακρίνεται σε θεωρία και πράξη, εν τούτοις συναπαρτίζει το όλον της αγιοπνευματικής μαρτυρίας του αενάως ιερουργουμένου Ευαγγελίου του Χριστού. Συνέχεια της αποστολικής Παραδόσεως δεν νοείται έξω και πέρα από τα όρια που τα αυθεντικά εκμαγεία του Πνεύματος, οι θεοφόροι Πατέρες έθεσαν. Ήδη κατά το 4ο αιώνα, και ενώ η Εκκλησία εχειμάζετο όχι απλώς υπό μιας ακόμη αιρέσεως, διότι έως τότε δεκάδες αιρέσεων ήδη είχαν αναφανεί, αλλά κυριολεκτικώς υπό μιας λαίλαπας πελωρίων διαστάσεων, όπου έφτασε την παρουσία των ορθοδόξων να περιορίζεται κυριολεκτικά σε μία χούφτα ανθρώπων, “ευρέθη άνθρωπος από Θεού” ο οποίος, “ έστη ανά μέσον των τεθνηκότων και των ζώντων και εκόπασεν η θραύσις” (Αριθμ. 16,48)· και αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ο στύλος και το εδραίωμα της αληθούς πίστεως των ορθοδόξων. Στα δογματικά του κείμενα, καθώς και στις πολυάριθμες επιστολές του επεσήμαινε διαρκώς τον αποστολικό και σωτηριώδη χαρακτήρα της Παραδόσεως και την εμμονή σ᾽αυτήν3, που αποτελεί και τη μοναδική εγγύηση της “εκ δυνάμεως εις δύναμιν” αγιοπνευματικής πορείας συνόλου της επί της γης Εκκλησίας.

Όντας αδύνατον να αναπτυχθεί εδώ το μείζον και κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα του αρρήκτου συνδέσμου αγιότητος και αγιοπνευματικής μαρτυρίας και Παραδόσεως, καθίσταται σαφές ότι θεολογικές θέσεις, απ᾽ όπου και αν προέρχονται αυτές, ακόμη και από γενικές συνόδους, κρίνονται αποκλειστικά και μόνον υπό το φως της διαχρονικής αποστολικοπαραδότου αγιοπνευματικής μαρτυρίας των θεοφόρων αγίων Πατέρων, των μόνων αυθεντικών εκφραστών,  λόγω και έργω, των αποστολοδέκτων πυρίνων γλωσσών της Πεντηκοστής. Οφείλει εδώ να τονισθεί η βαθεία αλήθεια της Εκκλησίας:  Αγία Παράδοσις και αγιασμός είναι στοιχεία αλληλένδετα, καθώς ο αγιασμός εκάστου συντελείται αποκλειστικώς εν τω πλαισίω της Ιεράς Παραδόσεως.

Ο χαρακτήρ και το κύρος της ΑκΜΣ

Βάσει του προσυμπεφωνημένου κανονισμού της ΑκΜΣ στο Σαμπεζύ, άρθρο 13 παράγραφος 2, οι υπογεγραμμένες αποφάσεις της ΑκΜΣ έχουν ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΚΥΡΟΣ. Τι σημαίνει αυτό; Απλά ότι είναι υποχρεωτικές για όλες τις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, ως θα συνέβαινε εάν ήταν τω όντι Οικουμενική η ΑκΜΣ. Παρότι οι ίδιοι οι διοργανωτές της ΑκΜΣ, προεξάρχοντος του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου (προστεθέντος, διαρκούντος της συνόδου, και του Αλεξανδρείας Θεοδώρου) αρνούνται -πλέον- τον χαρακτηρισμό “Οικουμενικής” επί της ΑκΜΣ, λόγω της μη συμμετοχής της (ψευδο)εκκλησίας της Ρώμης(!), παρ᾽όλα ταύτα και μόνη η αναφορά περί του υποχρεωτικού των αποφάσεών της προσδίδει, και συμφώνως προς τα ορθοδόξως κρατούντα, οικουμενικόν κύρος.

Παρενθετικώς, αξίζει να τονισθεί ότι εξαρχής ο χαρακτήρας της ΑκΜΣ προσδιοριζόταν ως οικουμενικός. Η ίδια η ιδέα περί συγκλήσεως Οικουμενικής Συνόδου, αποτελεί απότοκο του καταστροφικού για την ορθόδοξο ενότητα, αποκληθέντος “Πανορθοδόξου Συνεδρίου” του γενομένου εν Κωνσταντινουπόλει κατά το έτος 1923, υπό την προεδρία του κατεγνωσμένου ως μασόνου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Μελετίου του Δ´#.4 Το όραμα της οικουμενικής συνεχίστηκε μετ᾽ επιτάσεως και υπό του πατριάρχου Αθηναγόρα, ο οποίος επανειλημμένως αναφερόταν ρητώς στην ανάγκη συγκλήσεως· ενδεικτικά στην εγκύκλιο του 1951 εξήγγειλε την πρόθεση συγκλήσεως «Μεγάλης Οικουμενικής Συνόδου», όταν η χρονική στιγμή θα εκρίνετο κατάλληλος5. Εδώ να προστεθεί, ότι η ονομασία της συνόδου ως Αγίας και Μεγάλης, χρησιμοποιήθηκε μ᾽ευθεία αναφορά στο τρόπο που οι Οικουμενικές σύνοδοι κατά το παρελθόν ονόμαζαν εαυτές· ήταν οι επόμενες που τελικά τους απέδιδαν τελεσιδίκως οικουμενικόν κύρος6.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί και κάτι ακόμα. Η λεγομένη ΑκΜΣ, δια στόματος αρχιερέων και λοιπών συμμετασχόντων, μετά το πέρας των εργασιών της (δεν τολμήθηκε πριν), απεκλήθη ως “η Β´ Βατικανή σύνοδος” της Ορθοδοξίας, ως το αντίστοιχο δηλαδή της τελευταίας οικουμενικής συνόδου (21ης) του παπισμού, η οποία δημιούργησε τεράστιες αναταράξεις στους κόλπους του, επιφέροντας αλλαγές τέτοιας σημασίας7, ώστε να χαρακτηρισθεί, εκ των ιδίων των πρωταγωνιστών της, ως τέμνουσα την ιστορία της “εκκλησίας” στην εποχή πριν και μετά την σύνοδο. Αυτό που είναι ενδιαφέρον και μας αναγκάζει να κάνουμε αναφορά στην σύνοδο του παπισμού είναι οι μεθοδολογικές ομοιότητες της ΑκΜΣ προς αυτήν. Έτσι “για την σύγκληση μιας Πανορθοδόξου Συνόδου, είναι ευρέως γνωστό πως ο τρόπος εργασίας της Β´ Βατικάνειας Συνόδου χρησίμευσε κατά κάποιον τρόπο ως πρότυπο για τις διαδικασίες αυτές.”8. Πράγματι, η Διορθόδοξη Προπαρασκευαστική Επιτροπή, οι Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις, η διαρκής Γραμματεία για την Προπαρασκευή της Συνόδου, καθώς τέλος ο τρόπος ετοιμασίας και επεξεργασίας των κειμένων της ΑκΜΣ, ΟΛΑ απηχούν το τρόπο λειτουργίας της Β´ Βατικανής9.

Τα κριτήρια οικουμενικότητος

κατά την ορθόδοξον κανονικήν παράδοσιν

Ο εξ αρχής προσδιορισμός της ΑκΜΣ ως οικουμενικής (κυριολεκτικά μέχρι την τελευταία στιγμή προ της συγκλήσεώς της), σε συνάρτηση προς το υποχρεωτικόν δια πάντας των αποφάσεών της, την κατατάσσει επομένως στις συνόδους με απαίτηση οικουμενικού κύρους.

Εφ᾽όσον λοιπόν έχουν έτσι τα πράγματα, ας στραφούμε στον μέγα αγιορείτη και κανονολόγο της Εκκλησίας, όσιο Νικόδημο, για να δούμε τι λέει σχετικά περί των ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ αναγνώρισης μιας συνόδου ως οικουμενικής:

α) η σύνοδος οφείλει να συγκαλείται όχι από κάποιον πατριάρχη αλλά “δια προσταγών Βασιλικών”,κάτι το οποίο σήμερα είναι ανέφικτο και επομένως ανενεργό δίχως περαιτέρω θεολογικές επιπλοκές,

β) πρέπει να γίνεται “ζήτησις περί πίστεως και ακολούθως να εκτίθεται απόφασις και όρος δογματικός”,

γ) οφείλουν, “να ήναι πάντα τα εκτιθέμενα παρ᾽αυτών δο-γματα και οι κανόνες, ορθόδοξα ευσεβή και σύμφωνα ταις Θείαις Γραφαίς, η ταις προλαβούσαις Οικουμενικαίς συνόδοις.” και προσθέτει ο όσιος Νικόδημος το “πολυθρύλητον”, όπως λέει, αξίωμα του αγ. Μαξίμου, ότι: “ Τας γενομένας συνόδους, η ευσεβής πίστις κυροί ”, και πάλιν, “η των δογμάτων ορθότης κρίνει τας συνόδους.”,

δ) τέλος οφείλουν, “να συμφωνήσουν και να αποδεχθούν τα παρά των Οικουμενικών συνόδων διορισθέντα, και κανονισθέντα άπαντες οι ορθόδοξοι Πατριάρχες και Αρχιερείς της Καθολικής Εκκλησίας, είτε δια της αυτοπροσώπου παρουσίας αυτών, είτε δια των ιδίων τοποτηρητών, η και τούτων απόντων, δια γραμμάτων αυτών.”10.

Τα ανωτέρω οφείλουν να αποτελέσουν τον οδηγό στην τελική αξιολόγηση τόσο περί του οικουμενικού-πανορθοδόξου χαρακτήρα της ΑκΜΣ, όσο και περί του κατά πόσον αποτελεί όντως συνέχεια των προ αυτής Οικουμενικών Συνόδων, κατά την πίστιν.

Κατ᾽αρχάς γεννάται το ερώτημα, εάν και κατά πόσον πληρούται ο όρος απαίτησις του κανονισμού για ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟ ΚΥΡΟΣ της συνόδου. Η μόνη δυνατή απάντηση είναι ΟΧΙ, και εξηγούμαστε:

Απουσίαζαν ως γνωστόν τέσσερεις τοπικές Εκκλησίες· από αυτό και μόνον αίρεται ο πανορθόδοξος-οικουμενικός χαρακτήρας της11· εδώ να παρατηρήσουμε ότι δια χειλέων επισκοπικών, ελέχθη ότι τούτο δεν συνιστά πρόβλημα καθότι και στη Γ´ Οικουμενική Σύνοδο απουσίαζε η Εκκλησία Αντιοχείας, όμως η Σύνοδος παρ᾽ όλα ταύτα, λειτούργησε ως Οικουμενική! Όπως πάντα οι οικουμενιστές διαστρέφουν την αλήθεια λέγοντας τα πράγματα μισά: η Εκκλησία Αντιοχείας και ο Πατριάρχης της Ιωάννης, έχοντες παρεξηγήσει τη θεολογία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, αντιδρώντας και στη καθαίρεση του Νεστορίου, εδημιούργησαν αντισύνοδο μαζί με άλλους, όντως νεστοριανούς, επισκόπους οι οποίοι αποκήρυξαν τη Συν­οδο των αγίων Πατέρων της Εφέσου, κατεδίκασαν τις αποφάσεις της και καθαίρεσαν τον άγιο Κύριλλο και τον επίσκοπο Εφέσου Μέμνωνα! Αντιστοίχως η αγία Σύνοδος έθεσε σε αργία τον Ιωάννη Αντιοχείας και κήρυξε ως ψευδοσύνοδο την σύναξή τους. Τελικά μετά από ένα περίπου χρόνο ελύθησαν οι παρεξηγήσεις και η Αντιόχεια αποδέχθηκε την Σύνοδο της Εφέσου ως όντως Αγία και Οικουμενική. Ουδεμία λοιπόν σχέσις με τα λεχθέντα υπό των οικουμενιστών!

Ο προβληματικός χαρακτήρ

του Κανονισμού της ΑκΜΣ:

αι εκκλησιολογικαί συνέπειαι.

Σε κείμενα που εκυκλοφόρησαν πριν τη σύνοδο υπήρξε πυκνή αναφορά στον πρωτόγνωρο και εξόχως προβληματικό χαρακτήρα του Κανονισμού της συνόδου. Προς απόδοσιν λοιπόν πλήρους εικόνας σχετικά με τη σύνοδο οφείλουμε την παρουσίαση όλων των σχετικών προβληματικών διατάξεων του Κανονισμού της, ώστε να αποδειχθεί και μέσω αυτής ότι η απαίτηση της συνόδου για πανορθόδοξο κύρος καθίσταται αδύνατη.

Εν πρώτοις στο άρθρο 8 παράγραφος 2 ορίζεται κατ᾽ουσίαν η απαγόρευσις ελευθέρας τοποθετήσεως επισκόπων η και αυτών των προκαθημένων των τοπικών Εκκλησιών, επί νέων, μη ομοφώνως συμπεφωνημένων ζητημάτων στις Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις. Του­το στη διαχρονική λειτουργία του συνοδικού θεσμού, συνιστά βαρύτατη στρέβλωσή του και ουσιαστικά κατεργάζεται τη φίμωσή του. Σε όλες τις Οικουμενικές συνόδους υπήρχε η πλήρης ελευθερία οιουδήποτε επισκόπου να θέσει ζήτημα προς συζήτηση και επίλυση. Ακολούθως στο 9,3, το οποίο λειτουργεί κατ᾽ ουσίαν ως συνέχεια του 8,2, απαγορεύεται ρητά πάσα παρέμβασης επισκόπου, επί ποινή αφαιρέσεως του λόγου(!), εις “εκτός θέματος” ζήτημα. Εν αντιθέσει, σ᾽όλες τις συνόδους της Εκκλησίας υπήρχε πλήρης ελευθερία λόγου εις πάντας, ακόμη και σε μη επισκόπους, όπως βλέπουμε επί παραδείγματι στη συζήτηση μοναχών και αγίου Ταρασίου (Α´ πράξις Ζ´ Οικουμενικής συνόδου). Επεκτείνονται δε οι ανωτέρω απαγορεύσεις στο 10,3 περί “άσχετων διαλογικών αντιπαραθέσεων” των επισκόπων, ωσάν οι επίσκοποι να μη έχουν επίγνωση της αποστολής τους και του ύψους του λειτουργήματός τους και έτσι να εκτρέπονται -δήθεν- σε διενέξεις “ξένες, αλλά και αντίθετες προς την αποστολήν” της συνόδου, όπως αναφέρεται στο κείμενο!

Στο 11,2 καθορίζεται η απαραίτητος αρχή της “ομόφωνης” αποδοχής των τροπολογιών επί των αρχικών, προσυνοδικά συμπεφωνημένων, κειμένων προς διαμόρφωσιν των τελικών κειμένων, καθώς και η απόρριψις των μη ομοφώνως αποδεκτών τροπολογιών. Οι παρατηρήσεις μας εν συντομία: όπως θ᾽αποδειχθεί κατωτέρω, συγκεκριμένα τελικά κείμενα της συνόδου σχετίζονται αμέσως αλλά και εμμέσως με δο-γματικά ζητήματα πρωταρχικής σημασίας και όχι απλώς διοικητικού η ποιμαντικού χαρακτήρα. Τίθεται το ερώτημα: σε ποία Οικουμενική Σύνοδο σε ζήτημα δογματικό υπήρχε η περίπτωση απορρίψεως δογματικής διατυπώσεως, (“τροπολογίας” κατά την φρασεολογία της συνόδου), και όλα να συν­εχίζονταν “κανονικά”; Υπενθυμίζουμε αυτό που ο όσιος Νικόδημος ο αγιορείτης μας είπε ότι συνιστά τον τρίτο όρο-ιδίωμα αληθούς Οικουμενικής συνόδου: το ορθόδοξον των δο-γμάτων της. Είναι δυνατόν επί δογματικού ζητήματος να υπάρχει διαφωνία και να συνεχίζουν οι διαφωνούντες ως να μη συνέβαινε τίποτε; Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι η λεγομένη ΑκΜΣ λειτουργούσε ως να ήταν η Βουλή, όπου ψηφίζουν βουλευτές πολιτικών κομμάτων υπέρ η κατά μιας τροπολογίας νόμου του κράτους, και όχι αγιοπνευματική σύναξις ποιμένων ομονοούντων εν πίστει και αληθεία…

Το 12,1 αναφέρεται στα περί της ψηφοφορίας επί των τελικών κειμένων και διαμορφώνει μία πραγματικότητα κατ᾽ επίφασιν συνοδική μεν, εν πράγματι δε πλήρως αντισυνοδική και παντελώς αμάρτυρη στην καθολική, αγιοπνευματική, συνοδική συνείδηση της Εκκλησίας. Συγκεκριμένα, η διαχρονικά ακολουθούμενη πρακτική όλων των συνόδων, Τοπικών η Οικουμενικών, ερειδομένη σ᾽αυτά ταύτα τα θεμέλια της ορθόξοξης Εκκλησιολογίας, ήταν η πλήρης και ομότιμη συμμετοχή των απανταχού επισκόπων, νοουμένων ως ποιμένων και όχι απλώς ως αντιπροσώπων, οι οποίοι εν αληθεία μαρτυρούσαν τη καθολική πίστη, το θεμέλιο δηλαδή επί του οποίου οικοδομήθηκε το Σώμα του Χριστού, η Εκκλησία12. Οι επίσκοποι, ακριβώς λόγω του ομοτίμου της αρχιερατικής τους ιερωσύνης, ψήφιζαν πάντες και δεν ήσαν -δήθεν- εκπροσωπούμενοι από τον πρώτο τους και την ψήφο του. Η νέα αυτή διαδικασία ακύρωσε τη διαχρονική εκκλησιολογική αρχή του ομοτίμου επισκόπου προς επίσκοπον, διαχώρισε κυριαρχικά τους πρώτους, (τους προέδρους δηλαδή των τοπικών αυτοκεφάλων Εκκλησιών), από τους περί αυτούς  επισκόπους, με συνέπεια τη διαμόρφωση δύο τύπων επισκόπων: αφ᾽ ενός του πρώτου και αφ᾽ ετέρου όλων των υπολοίπων, με ουσιαστική διάκριση ο πρώτος να ψηφίζει, αντιπρόσωπος πλέον της Εκκλησίας, ενώ οι υπόλοιποι όχι. Η συνοδικότητα κατ᾽ αυτόν τον τρόπο οδηγήθηκε σε κάτι νέο, το οποίο μετά τη Κρήτη θα λειτουργεί ως παραδεδομένο ιστορικό προηγούμενο που θα καθορίζει πλέον την λειτουργία και όλων των μετέπειτα μεγάλων συνόδων, όπου ήδη έχει αγγελθεί ότι θα υπάρξουν.

Συνυφασμένο με το 12,1 είναι και τα 12,2 και 12,3 στα οποία επεκτείνεται η εκθεμελίωση του επισκοπικού αξιώματος, ορθοδόξως νοουμένου, με συνέπεια την ίδρυση ενός νέου τοιούτου, του επισκόπου-αυλικού. Συγκεκριμένα, για να υπάρξει καταφατική η μη ψήφος επί των τελικών κειμένων, υπό του πρώτου εκάστης τοπικής Εκκλησίας προηγείται εσωτερική ψηφοφορία όλης της αντιπροσωπίας της κάθε τοπικής Εκκλησίας, κατά την οποία δύναται να μη υπάρχει ομοφωνία, και τούτο και επί δογματικών ζητημάτων. Με απλά λόγια δύνανται ένας η και περισσότεροι αρχιερείς να διαφωνήσουν, αλλ᾽ως μειοψηφούντες αποδέχονται την απόφαση, που είναι τελικά απόφαση της πλειοψηφίας! Η αξιολόγηση δε των δαφωνιών, συνιστά πλέον κατά το 12,3 “εσωτερικόν ζήτημα” εκάστης  τοπικής Εκκλησίας!

Διαμορφώνεται εκ των πραγμάτων μία νέα εκκλησιολογική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία δύναται (και βάσει του 12,3 νομιμοποιείται) να υπάρχει διαφοροποίηση στο επαρχιακό επίπεδο, αλλά τελικά να επιτυγχάνεται ομοφωνία στο οικουμενικό. Κατ᾽ουσίαν το 12,3 έρχεται σε αντίφαση έως και με αυτό το κείμενο της Ραβέννας, το οποίο εν παρόδω να λε-χθει ότι, εμμέσως πλην σαφώς αποδέχεται και νομιμοποιεί ομοφώνως η σύνοδος της Κρήτης στο έκτο κείμενό της!

Πιο συγκεκριμένα, το κείμενο της Ραβέννας ασχολούμενο με το θέμα “Πρωτείο και Συνοδικότης” διέβλεπε ότι η συνοδικότης λειτουργεί σε τρία επίπεδα: το τοπικό (local = η περί τον επίσκοπο τοπική Εκκλησία π.χ. ένας επίσκοπος και η περί αυτόν ιερείς13), το επαρχιακό (regional = η σύνοδος των επισκόπων μίας τοπικής Εκκλησίας π.χ. της Ελλάδος) και το οικουμενικό14 (universal = η Οικουμενική Σύνοδος)· σε κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα υπάρχει πρώτος και σύνοδος (στο τοπικό επίπεδο ως σύνοδος λαμβάνεται -δήθεν- η ευχαριστιακή σύναξη). Ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι το κείμενο της Ραβέννας είναι εξ επόψεως ορθοδόξου παντελώς απορριπτέο, και οι παραπάνω θέσεις περί της συνοδικότητος εντός του συνολικού νοηματικού πλαισίου του κειμένου επίσης απόβλητες, παρατηρείται ότι το 12,3 του κανονισμού της ΑκΜΣ καταστρέφει την εσωτερική ενότητα των τριών επιπέδων: άλλα δύναται να λέει και να συμφωνεί ο επίσκοπος και η περί αυτόν Εκκλησία της επισκοπής του, άλλα να συμφωνούνται στη σύνοδο στην οποία συμμετέχει, και τέλος στο οικουμενικό επίπεδο, βάσει της επιτευχθείσας ομοφωνίας, αυτός ο επίσκοπος και η περί αυτόν τοπική Εκκλησία, άλλα να αναγκάζεται ν᾽ αποδεχθεί ως καθολική μαρτυρία της αληθείας!

Αυτήν την αλληλοπεριχώρηση των τριών επιπέδων, μα με τρόπο στρεβλό, αντικανονικό και κυριολεκτικά αντισυνοδικό, την είδαμε στην Κρήτη με την επιλεκτική παρουσία επισκόπων (24 για κάθε τοπική Εκκλησία), την διαδικασία εσωτερικής ψηφοφορίας των 24 αντιπροσώπων εκάστης  τοπικής Εκκλησίας επί των τελικών κειμένων (το -δήθεν- δεύτερο επίπεδο συνοδικότητος), και τέλος την ομόφωνη ψηφοφορία-αποδοχή των τελικών κειμένων από τους 10 προκαθημένους-πρώτους (το οποίο συνιστά το τρίτο -δήθεν- επίπεδο, το (ψευδο)οικουμενικό). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι κάποιος μειοψηφών, κατά την εσωτερική ψηφοφορία των επισκοπικών αντιπροσωπιών επίσκοπος, με δεδηλωμένη διαφωνία επί δογματικού ζητήματος15 επί παραδείγματι, να επιστρέφει στην επισκοπή του και να είναι αναγκασμένος να διδάξει τ᾽αντίθετα από αυτά που εδίδασκε προτού αναχωρήσει για τη σύνοδο· αυτό ήταν και το τελικό ζητούμενο του νεοπαγούς τρόπου “ομοφωνίας” επί των τελικών κειμένων, όσον αφορά τη ζωή της κάθε, υπό επίσκοπον, τοπικής (=local) Εκκλησίας.

Περαιτέρω έγκριση των αποφάσεων της ΑκΜΣ δεν προβλέπεται, δηλαδή οι αποφάσεις της είναι τελεσίδικες και όπως ρητώς αναφέρεται στο 13,2 έχουν πλέον πανορθόδοξο κύρος και απλώς κοινοποιούνται στις αυτοκέφαλες τοπικές Εκκλησίες προς ενημέρωσιν του ποιμνίου των Ιερών Μητροπόλεων.

Κλείνοντας την παρουσίαση περί του Κανονισμού της ΑκΜΣ περιοριζόμαστε να δηλώσουμε αυτό που ήδη έχει γίνει σαφές: η σύναξη της Κρήτης δεν πληροί απολύτως κανένα κριτήριο ορθοδόξου συνόδου· οι όροι λειτουργίας της και η διεξαγωγή των εργασιών της που ωδήγησαν και στις σχετικές αποφάσεις της, συγκροτούν ένα αντι-παράδειγμα “συν­όδου”, κυριολεκτικά μία αντισύνοδο και δίχως αμφιβολία αυτό που στην εκκλησιαστική γραμματεία χαρακτηρίζεται ως ψευδοσύνοδος. Η επιβολή της παρουσίας μάλιστα ανιέρων, ετεροδόξων, ψευδεπισκόπων τόσο στο άνοιγμα όσο και στο κλείσιμο των εργασιών της συνόδου, κάτι που και αυτό προβλέπεται από τον Κανονισμό της (άρθρο 14), μας σαφηνίζει το γενικό τόνο, τον χαρακτήρα και το σκοπό της συγκεκριμένης συνάξεως.

Σημείωσις Ο.Τ.: Το παρόν κείμενον απέστειλεν αποκλειστικώς εις τον Ο.Τ. ο π. Επιφάνιος και αποτελεί το 1ον μέρος μίας συνολικής εμβριθούς θεολογικής μελέτης δια την Σύνοδον της Κρήτης, η οποία θα δημοσιευθή εις συνεχείας θεματικώς, δια την καλυτέραν προαγωγήν του δημοσίου διαλόγου.

Σημειώσεις:

1. Βλ. εφημερίς Ορθόδοξος Τύπος, τ. 2125, 15 Ιουλίου 2016, σελ. 5. 2. Η εξέταση θα αρκεσθεί επί των σημαντικοτέρων και τρόπόν τινα ουσιωδεστέρων. Ο λεπτομερής σχολιασμός-έλεγχος θα απαιτούσε, κατ᾽ανάγκην, την τμηματική εξέταση κατά παράγραφον όλων των συνοδικών κειμένων , κάτι που δεν κρίνεται επί του παρόντος αναγκαίος· άλλως το κείμενο θα κινδύνευε να λάβει διαστάσεις βιβλίου. 3. “ Όσοι γαρ δι εὐστάθειαν τρόπων το της αρχαιότητος σεμνόν του καινοπρεπούς προετίμησαν͵ και απαραποίητον των πατέρων διεφύλαξαν την παράδοσιν͵ … Οι δε διακορείς των συνήθων͵ και των παλαιών ως εώλων κατεπαιρόμενοι͵ ούτοί εισιν οι τας νεωτεροποιίας παραδεχόμενοι͵ ώσπερ επί της εσθήτος οι φιλόκοσμοι την εξηλλαγμένην αεί της κοινής προτιμώντες·”, PG 32, 92CD και πάλιν, “Πιστις δε εστι το πολεμούμενον και κοινός σκοπός άπασι τοις εναντίοις και εχθροίς της υγιαινούσης διδασκαλίας͵ το στερέωμα της εις Χριστόν πίστεως κατασείσαι͵ εκ του την αποστολικήν παράδοσιν εδαφισθείσαν αφανισθήναι.”, ο.π. 112C και τέλος, “Των εν τη Εκκλησία πεφυλαγμένων δογμάτων και κηρυγμάτων͵ τα μεν εκ της εγγράφου διδασκαλίας έχομεν͵ τα δε εκ της των αποστόλων παραδόσεως διαδοθέντα ημίν εν μυστηρίω παρεδεξάμεθα· άπερ αμφότερα την αυτήν ισχύν έχει προς την ευσέβειαν. Και τούτοις ουδείς αντερεί͵ ουκούν όστις γε κατά μικρόν γουν θεσμών εκκλησιαστικών πεπείραται. Ει γαρ επιχειρήσαιμεν τα άγραφα των εθών ως μη μεγάλην έχοντα την δύναμιν παραιτείσθαι͵ λάθοιμεν αν εις αυτά τα καίρια ζημιούντες το Ευαγγέλιον· μάλλον δε εις όνομα ψιλόν περιιστώντες το κήρυγμα.”, ο.π. 188Α. 4. Βλ. Πρακτικά και Αποφάσεις του εν Κωνσταντινουπόλει Πανορθοδόξου Συνεδρίου 10 Μαΐου-8 Ιουνίου 1923, Αθήναι 1982. Η απόφαση ελήφθει κατά την Η´ συνεδρία, και ως έτος ορίστηκε το 1925, επί τη συμπληρώσει των 1600ων ετών από της συγκλήσεως της Α´ Οικουμενικής Συνόδου το 325. Έγινε δε και πρόταση, όπως διαβάζουμε, “να αποταθώμεν εις τους επισκόπους του χριστιανικού κόσμου συμπεριλαμβανομένων και των καθολικών επισκόπων, ίνα προσέλθωσιν εις την χριστιανικήν ενότητα.” ο.π. σελ 164. Τελικώς η πρόταση ψηφίστηκε να αποτελέσει την ΣΤ´ Απόφαση του Συνεδρίου, ο.π. σελ. 221. Να σημειωθεί ότι κύριο έργο του εν λόγω συνεδρίου ήταν η αλλαγή του εκκλησιαστικού ημερολογίου καθώς και η υιοθέτηση,ανάμεσα στα άλλα, νέων διατάξεων περί νηστείας και μικτών γάμων, στα οποία όπως κατωτέρω θα δειχθεί, η νυν λεγομένη ΑκΜΣ προσέδωσε καθολικό κύρος… 5.  Βλ. Brun Maria, Ο αντίκτυπος της Β´ Βατικάνειας Συνόδου στην Ορθόδοξη Εκκλησία, Θεολογία 2/2015, σελ. 222, (η Maria Brun είναι Δρ. Θεολογίας (παπική), πρώην επιστημονική συν­εργάτις στο Ορθόδοξο Κέντρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ της Γενεύης). Για περαιτέρω μαρτυρίες επί του αρχικώς σχεδιασθέντος οικουμενικού χαρακτήρος της ΑκΜΣ, βλ. πρωτ. Θεοδώρου Ζήση, Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 52-56. 6. Επί παραδείγματι η Β´ Οικουμενική Σύνοδος επισήμως αναγνωρίσθηκε ως τέτοια από την Δ´ Οικουμενική, ενώ η Ζ´ Οικουμενική τελεσιδίκως αναγνωρίσθηκε από την Η´ Οικουμενική Σύνοδο επί Μ. Φωτίου το 879. 7. Κυρίως ήταν η απόφασή της για την υιοθέτηση του Οικουμενισμού, (μέσω του συνοδικού Διατάγματος Unitatis Redintegratio), ως μεθόδου ενώσεως των “χριστιανών”, καθώς και οι μεγάλες αλλαγές που επέφερε στη λειτουργική ζωή (λειτουργική μεταρρύθμιση). 8. Brun, ο.π. σελ. 231. 9. Αναλυτικά, Brun, .ο.π. σελ. 232-234. 10. Οσίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Πηδάλιον, Αθήναι 1957, σελ. 118. 11. Επ᾽αυτού σημειώνει ο όσιος Νικόδημος ότι τυχόν ασυμφωνία τινών Πατριαρχών, και τας Οικουμενικάς ποιεί Τοπικάς.” ο.π. σελ. 119. 12.  Βλ. Μτ. 16,18. 13.  Σύμφωνα με το Ραβέννα 20.

Πηγή: Ορθόδοξος Τύπος

Μια ψυχή που είναι θλιμμένη πλησιάζει σ’ εσένα, άγιε Κύ­ριε, και με δάκρυα προσεύχεται γιατί κινδυνεύει από τον ολέθριο Εχθρό, και με όλη την ταπείνωση πέφτει και σε παρακαλεί να την απαλλάξεις από τον Αντίπαλό της, που την θλίβει. Επειδή λοιπόν η ψυχή αυτή έρχεται σ’ εσένα χωρίς να ντρέπεται, άκουσέ την αμέσως· και επειδή κατέφυγε σ’ εσένα με πόθο, πρόσεξέ την με πολλή φροντίδα. Αν την περιφρονήσεις, καθώς είναι θλιμμέ­νη, θα χαθεί· αν καθυστερήσεις να την ακούσεις, καθώς είναι στε­νοχωρημένη, θα εξαφανισθεί. Αν όμως την προσέξεις χάρη στην ευσπλαχνία σου, ανευρίσκεται· και αν ρίξεις το βλέμμα σου σ’ αυτήν, σώζεται· αν την ακούσεις, ενισχύεται. Δείξε τον πόθο σου γι’ αυτήν, διότι είναι μνηστή σου· και μάλιστα εκείνος που την αρραβώνιασε μ’ εσένα είναι ο Απόστολος Παύλος· ο οποίος εί­πε, ότι είσαι αθάνατος Θεός ζηλότυπος. Μην την περιφρονήσεις, για να μη νομίσει ο Εχθρός, ότι έχεις δώσει σ’ αυτήν διαζύγιο, και ότι την έδιωξες.

Παιδαγώγησε με, Δέσποτα, χάρη στους οικτιρμούς σου, και μη με παραδώσεις στα χέρια του Καταστροφέα. Γιατί βλέπω ότι συγκέντρωσα τους λογισμούς μου από παντού, και όμως δε βρί­σκω να παρουσιάσω κανένα καλό μπροστά σου, παρά μονάχα αυτό, ότι δηλαδή εκτός από σένα δε γνωρίζω άλλον Θεό. Η χά­ρη των ιαμάτων σου έχει έκταση αμέτρητη· και προσφέρει θερα­πεία σε όλους εκείνους που έρχονται σ’ εσένα. Και μάλιστα τα τραύματά μου διαρκώς τα θεραπεύουν οι οικτιρμοί σου, αλλά και πάλι ερεθίζονται εξαιτίας της αμέλειάς μου. Λοιπόν, τον καιρό της υγείας μου ξέχασα τον γιατρό, γι’ αυτό και τον καιρό της αρρώστιας μου με ξέχασε ο γιατρός. Ότι οι αμαρτίες μου σε ενοχλούν, το ξέρω· και ότι σε παροργίζω, παρόλο που με ελέη­σες, δεν το αγνοώ και ότι με ανέχεσαι χάρη στην ευσπλαχνία σου, δεν το λησμονώ· διότι κι αν ακόμη καταφρονείται από το βρέφος της μια σπλαχνική μητέρα, δεν αντέχει να αδιαφορήσει γι’ αυτό, επειδή νικιέται από τη στοργή της. Αν λοιπόν εκείνη εκδηλώνεται έτσι, πόσο περισσότερο η ευσπλαχνία σου; Να, λοι­πόν, Δέσποτα· και του πτηνού η αγάπη ξεχειλίζει για τα πουλά­κια του, και γι’ αυτό κάθε στιγμή τα επισκέπτεται, και φέρνει την τροφή τους, και κοπιάζει για να τα θρέψει· διότι νικιέται από τη στοργή του. Και αν τα άλογα ζώα συμβαίνει να είναι τόσο σπλαχνικά, πόσο περισσότερο η χάρη σου, που νικιέται άπειρες φορές από την ευσπλαχνία σου, θα ελεήσει αυτούς που την πλη­σιάζουν και την ζητούν ειλικρινά. Να, πάλι, μια πηγή γεμάτη από νερά, που αναβρύζει αδιάκοπα, προσφέρει με αφθονία από τα νερά της σε όλους αυτούς που την πλησιάζουν, παρόλο που δεν έχει ανάγκη από τους επαίνους των ανθρώπων· διότι δεν εί­ναι έπαινος το να προσφέρει δωρεάν τα νερά της στον άνθρωπο, αλλά το να σε δοξάζει ο άνθρωπος δια μέσου αυτής. Διότι είναι ολοφάνερο ότι εκείνη προσφέρει τα νερά της εξαιτίας της ευεργεσίας της χάριτός σου. Εικονίζει δηλαδή η πηγή το άπειρο πέλα­γος των οικτιρμών σου. Πλουσιοπάροχα τρέφεις τις επουράνιες αγγελικές δυνάμεις, και συντηρείς κάθε ζωντανή ύπαρξη πάνω στη γη, ενώ δεν Έχεις καμιά ανάγκη από τους επαίνους και από τη δόξα όλης της δημιουργίας σου. Είσαι γεμάτος από τη δόξα που υπάρχει μέσα στην ουσία της μεγαλοσύνης σου και στη με­γαλοπρέπεια της δόξης σου. Η αγάπη σου ποθώντας τη σωτηρία μας, σκύβει με συγκατάβαση σ’ εμάς, ώστε εμείς δοξολογώντας την να σωθούμε, μένοντας σ’ αυτή την αγάπη και βοηθούμενοι απ’ αυτή. Διότι είμαι βέβαιος ότι η ίδια η αγάπη της χάριτός σου στηρίζει και δέχεται εκείνον που έρχεται σ’ αυτήν. Και κα­θώς είσαι, Δέσποτα, προγνώστης, διακρίνεις, αν αυτός που έρχεται σ’ εσένα πέταξε εντελώς από πάνω του, σαν ένδυμα, τον κόσμο. Πριν να φτάσει αυτός στη θύρα σου, την ανοίγεις· πριν να πέσει αυτός να σε παρακαλέσει, απλώνεις το χέρι σου να τον δεχθείς· πριν να χύσει αυτός τα δάκρυα, ρίχνεις επάνω του τους οικτιρμούς σου· πριν να ομολογήσει αυτός τα χρέη των αμαρτιών του, δίνεις τη συγχώρηση. Δεν τον κατηγορείς δε λες· «Που σπατάλησες το χρόνο της ζωής σου; Πως πέρασες τον και­ρό σου;». Δε ζητάς το ποσό από το γραμμάτιο των αμαρτιών του, δεν υπενθυμίζεις την οργή που σου προξένησε η αμέλειά του· δεν ελέγχεις την περιφρόνηση των ευεργεσιών σου, αλλά γνωρί­ζοντας από πριν την ταπείνωση και τον κλαυθμό και τη διάθεση της καρδιάς, φωνάζεις· «Βγάλτε την πρώτη στολή και ντύστε τον σφάξτε το θρεμμένο μοσχάρι για να καλοφάμε και να χαρούμε. Ας συναχθούν οι Άγγελοι και ας χαρούν για την ανεύρεση του χαμένου γιου και για την επιστροφή του κληρονό­μου που περιπλανήθηκε». Και σαν έμπορο, που γύρισε στον τόπο του με πολύ πλούτο, έτσι δέχεται η χάρη σου τον αμαρτωλό, που έρχεται σ αυτή με όλη την ψυχή του· διότι ποθεί να δει τα δά­κρυα και διψά να δει τη μετάνοια και χαίρεται για το ζήλο αυτών που δείχνουν προθυμία για μετάνοια.

Δείξε λοιπόν και σ’ εμένα την πολλή σου ευσπλαχνία και ελευθέρωσέ με από την καταπίεση του Καταστροφέα· διότι, αφού με τραυμάτισε, στέκεται απέναντι μου και με χλευάζει. Και όπως στη θάλασσα, πλησίασαν οι μαθητές και σε ξύπνησαν, και με την ευλογημένη φωνή του στόματός σου κόπασε η ορμή του ανέμου και ησύχασε η ταραχή των κυμάτων, άκουσε τα δάκρυά μου, διότι μέρα και νύχτα σε ξυπνούν δώδεκα χρόνια προσπα­θώντας άγρυπνα οι γιατροί δεν μπόρεσαν να θεραπεύσουν τη γυ­ναίκα με την αιμορραγία, αλλά απεναντίας προξενούσαν σ’ αυτή πόνο παρά θεραπεία· όσα όμως δεν μπόρεσαν να προσφέρουν εκείνοι, τα πρόσφερες ο Ίδιος· και όσα τα ερέθισαν εκείνοι, ο ίδιος τα θεράπευσες και χωρίς κόπο πρόσφερες σαν δώρο τη θε­ραπεία διότι, νομίζοντας η γυναίκα ότι είναι απαρατήρητη από σένα, πλησίασε κρυφά την άκρη του ενδύματός σου· πλησίασε, δεν άγγιξε το άγιο σώμα σου, και το ένδυμά σου πρόσφερε σ’ αυτήν θεραπεία και τέλεια απαλλαγή από τους πολλούς γιατρούς. Απάλλαξε και τη δική μου θλιμμένη ψυχή από την ντροπή και το όνειδος του Εχθρού που με θλίβει, εύσπλαχνε Γι­ατρέ· δείξε στα μέλη μου την πολλή σου σοφία, και κάνε αμόλυντα τα τραύματά μου, και βάλε σ’ αυτά την ωραιότητα της αρετής, και ας κηρυχθεί η θεία χάρη σου, ότι αυτή με έσωσε· αναμάρτητε Αμνέ, που σφαγιάσθηκες για τη σωτηρία της οικουμέ­νης και ειρήνευσες τον ουρανό και τη γη μη με απομακρύνεις, επειδή πλησίασα χωρίς ντροπή, και μη μου πεις· «Τι υπέφερες εξαιτίας μου;». Κατά τη φοβερή και φρικτή εκείνη μέρα θα πεις σ’ εμάς τους αμαρτωλούς· «Ξέρετε τι υπέφερα για σάς; Ενώ ή­μουν αόρατος, έγινα ορατός σ’ εσάς· ενώ ήμουν αθάνατος, κατα­δικάστηκα για σάς σε θάνατο ενώ ήμουν αναμάρτητος, δέχτηκα για σάς ραπίσματα και έτσι, ενώ με σταύρωναν, δεν οργίσθηκα, ενώ με χλεύαζαν, δεν καταράσθηκα. Εγώ ο Δεσπότης, ενώ ήμουν ξένος από όλα τα αμαρτήματα και από όλες τις κατηγο­ρίες, τα υπέφερα αυτά για σάς. Εσείς που ήσασταν ένοχοι, τι υποφέρατε για μένα;». Γι’ αυτό το λόγο δεν έχει κανείς από μας απολογία.

Θυμήσου, Κύριε, ότι όλα αυτά τα υπέφερες για μας, χάρη στη δική σου ευσπλαχνία και χάρη στη δική σου καλοσύνη και δικαιοσύνη, και όχι χάρη στα δικά μας σπουδαία έργα· διότι ό­πως παραδόθηκες τότε για μας, ο άγιος, ο αναμάρτητος, και τώρα, Δέσποτα, είσαι ο Ίδιος, διότι δεν άλλαξε η ευσπλαχνία της θεότητάς σου, την οποία έχεις σύμφωνη με την θεία φύση σου, εμείς όμως και τότε ήμασταν ασεβείς και πονηροί, και τώρα εί­μαστε αμαρτωλοί και αδύναμοι. Τη δωρεά λοιπόν, που μας πρό­σφερες χάρη στην ευσπλαχνία σου, μην την αφαιρέσεις από μας· διότι, αν τότε μας ελευθέρωσες εξαιτίας της ευσέβειάς μας, και τώρα επειδή αμαρτήσαμε, οργίζεσαι γι’ αυτό και απομακρύνεις το σπλαχνικό σου χέρι, εύλογα θα πούμε, άγιε Θεέ, ότι τότε μας ελευθέρωσες εξαιτίας της ευσέβειάς μας, και τώρα απεναντίας απομακρύνθηκες από μας, επειδή αμαρτήσαμε· αλλά όπως είπα προηγουμένως, εμείς και τότε ήμασταν ασεβείς και τώρα είμα­στε αμαρτωλοί· το δώρο λοιπόν που μας πρόσφερες χάρη στη φι­λανθρωπία σου, ας μείνει σ’ εμάς αναφαίρετο ως το τέλος της ζωής μας. Εγώ ωστόσο, μια θλιμμένη ψυχή, αδιάκοπα κραυγά­ζω σ’ εσένα, Δέσποτα, και αναγκάζομαι για την αντιμετώπιση του Εχθρού μου να παρακαλώ εσένα· δες, Δέσποτα, και γίνε κα­ταφυγή μου, και επιτίμησε τους ληστές του, διότι κάθε ώρα με ταράζουν και δεν το αντιλαμβάνομαι, με εξαπατούν και δεν το γνωρίζω, με κάνουν να ρεμβάζω, και γι’ αυτό δεν έρχομαι σε κατάνυξη, μου φέρνουν εμπόδια, για να μην μπορέσω να σε παρακαλέσω, διότι ξέρουν καλά, ότι αν κραυγάσω προς εσένα με δάκρυα και κλαυθμό, δε θα με εγκαταλείψεις. Αλίμονο, πόσο φοβερό αντίπαλο έχω στο αγώνισμά μου! Αλλά, είμαι μακάριος, που έχω τόσο μεγάλο λυτρωτή και μισθαποδότη στον αγώνα μου. Το φίδι, που λέγεται βασιλίσκος, είναι φοβερό και στο βλέμμα και στο δηλητήριο, αλλά και αυτός ο Δράκοντας, είναι πονηρότερος απ’ αυτό το φίδι και στα δύο, στην πάλη και στην αδιαντροπιά· όμως εσύ η αγία δύναμη, που κατέπιες τις ράβδους οι οποίες μεταβλήθηκαν σε φίδια, επιτίμησε και αυτόν τον Δρά­κοντα, διότι έρχεται με αδιαντροπιά, αλλά η αδιαντροπιά της πάλης του ετοιμάζει θησαυρό σ’ αυτούς που υπομένουν, και η θλίψη που προξενούν οι απειλές του έχει μέσα της κρυμμένο μακαρισμό· διότι η χαρά αυτής της ζωής είναι γεμάτη από λύ­πη· ενώ η θλίψη και ο στεναγμός προξενούν χαρά και αιώνια ζωή.

Πάντοτε ήμουν ασθενής και ασθενώ, Δέσποτα, αλλά διαρκώς με επισκέπτεται η χάρη σου και με θεραπεύει· παρόλα αυτά κάθε ώρα παραμέλησα και παραμελώ την ανταμοιβή για τις θε­ραπείες που μου έκανε αυτή. Επειδή είναι ανεκτίμητες οι θερα­πείες της χάριτός σου, τις προσφέρεις δωρεάν, και επειδή τις χα­ρίζεις δια μέσου των δακρύων, χάρισε και σ’ εμένα δια μέσου των δακρύων τις θεραπείες της ψυχής μου.

Είναι σε όλους φανερό ότι η ζωή αυτή μοιάζει με αγώνισμα, και ότι ο ισχυρός Δράκοντας αγωνίζεται ενάντια σε όλους. Κάποιοι βέβαια τον νικούν και τον ποδοπατούν, κάποιους άλλους όμως τους νικά και τους ποδοπατεί· κάποιοι τον ρίχνουν κάτω και τον χλευάζουν, κάποιους άλλους όμως τους ρίχνει κάτω αυτός και τους χλευάζει· άλλοι με την πάλη του παίρνουν το στε­φάνι της νίκης, και άλλοι με την πάλη του νικώνται· άλλοι με την πικρότητά του κερδίζουν τη γλυκύτητα της αιώνιας ζωής, και άλλοι με τη γλυκύτητα και τη χαυνότητα που τους προσφέ­ρει συναντούν την πικρότητα της αιώνιας κόλασης· άλλοι με την τέλεια ακτημοσύνη τους εύκολα τον νικούν, και άλλους τους νικά αυτός με την απόκτηση των γήινων πραγμάτων· γι’ αυτούς πάλι που ποθούν τον Θεό με όλη τη δύναμη της. ψυχής τους, ο πόλε­μός του δεν έχει καμιά δύναμη· ενώ γι’ αυτούς που ποθούν τον κόσμο είναι δύσκολος και αβάσταχτος.

 […]

Αυτά να σκέφτεσαι και μέσα σ’ αυτά να στρέφεται ο νους σου, και θα είσαι παιδί του Δεσπότου Θεού, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού· σ’ αυτόν ανήκει η δόξα και η εξουσία, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Την Παρασκευή, 23 Σεπτεμβρίου 2016, στις 08.10 το πρωί, απεβίωσε η σημαντική συγγραφέας Γαλάτεια Γρηγοριάδου- Σουρέλη. Η καρδιά της ήταν μεγάλη, όμως κουράστηκε και ασθένησε μετά από τα τόσα χρόνια του αγώνα της για την Εκκλησία, την Πατρίδα, την Οικογένεια, την Εθνική μας Παράδοση. Ήταν με τη γνωστή νεανική της ζωντάνια έως το τέλος της επίγειας ζωής της. Ήταν Σμυρνιά στην καταγωγή, μεγάλωσε στη Μακεδονία, εργάσθηκε και έκανε οικογένεια, με τέσσερα παιδιά, στην Αθήνα. Οι σταθμοί αυτοί στη ζωή της την σφράγισαν.

Η Πίστη της ήταν βαθιά, με μια σπάνια απλότητα κι ένα μοναδικό αυθορμητισμό. Μιλούσε πολύ με την Παναγία. Της έλεγε τα παράπονά της, τα αιτήματά της, τις ευχαριστίες της, τις παρακλήσεις της να γίνει μεσίτρια και να μιλήσει στον Υιό Της για να της δείξει έλεος.

Το ταλέντο της ήταν μεγάλο. Ήταν μια από τις πιο σημαντικές συγγραφείς της εποχής της. Είχε αμεσότητα και πλούσια έμπνευση. Ήταν σπουδαία «παραμυθού». Έλεγε πως οι μεγάλες αλήθειες και τα σπουδαία γεγονότα λέγονται καλύτερα με τα παραμύθια. Έγραψε περίπου 80 βιβλία, που τώρα, στο τέλος, τα έβλεπε και δόξαζε το Θεό, που μπόρεσε να αφήσει αυτή την πλούσια παρακαταθήκη, κυρίως στην ελληνική νεολαία. 

Ήταν για μια 25ετία συνεργάτης του ραδιοφωνικού σταθμού «Πειραϊκή Εκκλησία» και ωφέλησε πολύ κόσμο με τις εκπομπές της. Η αμεσότητά της περνούσε στους πολυπληθείς ακροατές της μέσα από τα ερτζιανά κύματα. Για το συγγραφικό της έργο βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και μπήκε στον κατάλογο του βραβείου Άντερσεν. Για την ιεραποστολική της δράση τιμήθηκε από την Εκκλησία και από πολλούς φορείς, Δήμους, Οργανισμούς, Σωματεία.

Έζησε με ένα συνεχή αγώνα στον εαυτό της και για την Εκκλησία και την Πατρίδα. Απεβίωσε με την αγωνία για το αύριο, που εμείς διαχειριζόμαστε. Αιωνία της η μνήμη.-

Πηγή: Ακτίνες

Η Ida Magli (γεννήθηκε στη Ρώμη το 1925 και πέθανε φέτος, τον Φεβρουάριο του 2016) υπήρξε ανθρωπολόγος, φιλόσοφος, συγγραφέας και ακαδημαϊκός. Συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με την εφημερίδα ‘La Repubblica’ και το εβδομαδιαίο περιοδικό ‘L'Espresso’, καθώς και με την εφημερίδα ‘Il Giornale’. Δίδαξε στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας της και έγραψε εκατοντάδες έργα που αναλύουν τα κοινωνικά φαινόμενα με την μέθοδο της ανθρωπολογικής επιστήμης. Η Magli υπήρξε η πρώτη που χρησιμοποίησε την ανθρωπολογική μέθοδο για την ανάλυση της ευρωπαϊκής κοινωνίας και ιδιαίτερα της ιταλικής, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Έντονα επικριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα στην λεγόμενη «ευρωπαϊκή ενοποίηση», στην ‘πολιτική ορθότητα’ (την οποία ονόμαζε «την πιο ριζική μορφή πλύσης εγκεφάλου που οι κυβερνήτες επέβαλαν ποτέ στους υπηκόους τους») και στο πολυπολιτισμικό μοντέλο κοινωνιών (βλ. αναλυτικότερα εδώ).

Συνέντευξη από τον Alessio Cristianini (14 Ιανουαρίου 2011):

1) Υπήρξατε πάντα αντίθετη στο project της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και μόλις δημοσιεύσατε ένα νέο βιβλίο με έναν πολύ άμεσο και σαφή τίτλο: “La Dittatura Europea” («Η Ευρωπαϊκή Δικτατορία»). Γιατί επιλέξατε αυτή την ιστορική στιγμή για να εκτυπώσετε αυτό το νέο βιβλίο;

Το πρώτο μου βιβλίο για την Ευρώπη, που δημοσιεύθηκε το 1997, είχε επίσης έναν πολύ σαφή τίτλο: ‘Contro l’ Europa” («Εναντίον της Ευρώπης»): εξηγούσε τους λόγους για τους οποίους το έργο της ευρωπαϊκής ενοποίησης ήταν λάθος και ήταν καταδικασμένο να αποτύχει. Επειδή είμαι καθηγήτρια και επιστήμονας - όχι μάντης –θα έπρεπε να χαρώ, επειδή η ανάλυση και οι προβλέψεις που έκανα εκείνη την εποχή ήταν σωστές. Αντ’ αυτού, είμαι γεμάτη θυμό και θλίψη, λόγω της αλαζονείας που έχουν εκείνοι που είναι στην εξουσία: ήθελαν με κάθε κόστος να χτίσουν μια αυτοκρατορία για τους εαυτούς τους, καταστρέφοντας τους υπηκόους τους. Έγραψα αυτό το δεύτερο βιβλίο επειδή έχουμε ακόμα το χρόνο να προειδοποιήσουμε τους Ιταλούς, και όλους τους άλλους λαούς της Ευρώπης - να σωθούν πριν έρθει ο σεισμός. Και ήθελα επίσης να αφήσω στους ιστορικούς του αύριο τα έγγραφα με τα ονόματα εκείνων που έχουν την ευθύνη αυτής της καταστροφής.

2) Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι τα πεδία δράσης και οι κρυφοί στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Ο στόχος στον οποίον ήδη έχουν φτάσει είναι η μεταβίβαση της εξουσίας κυβέρνησης από τους πολιτικούς στους τραπεζίτες. Κανείς δεν μιλά για τους τραπεζίτες, αλλά η δημοκρατία, στην ουσία, έχει ακυρωθεί, δεδομένου ότι αυτοί δεν έχουν εκλεγεί από τον λαό. Ο δεύτερος στόχος που θέλουν είναι η καταστροφή της Ευρώπης ως πολιτική, οικονομική και πολιτιστική οντότητα. Οι πιο σημαντικές αρνητικές συνέπειες είναι: η μεταναστευτική εισβολή, η απώλεια της αξίας των εθνικών νομισμάτων λόγω της εισαγωγής του Ευρώ, ο εξαναγκασμός για τα προϊόντα στην αγορά, η ακύρωση του ευρωπαϊκού  πολιτισμού με την εισαγωγή των χειρότερων αμερικάνικων συνηθειών: η πολιτική ορθότητα και η απουσία συγκεκριμένης μορφής. Αυτά δεν ήταν οι παράπλευρες απώλειες της διαδικασίας ενοποίησης, αυτά ήταν οι τελικοί στόχοι που επιδιώχθηκαν σκόπιμα. Μόλις ο ευρωπαϊκός πολιτισμός εξαφανιστεί και η εξουσία των τραπεζιτών επεκταθεί στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη υπό αγγλο-αμερικανική κυριαρχία, στο εγγύς μέλλον ο αδήλωτος στόχος φαίνεται να είναι μία Νέα Παγκόσμια Τάξη. Αυτό σημαίνει μία γλώσσα, ένα νόμισμα, μία θρησκεία, μία κουλτούρα. Αλλά πιστεύω ότι η παγκοσμιοποίηση θα ακυρώσει όλες τις δημιουργικές δυνατότητες του ανθρώπινου νου, και ως εκ τούτου, αυτό δεν μπορεί να είναι ο τελικός στόχος έξυπνων ανθρώπων όπως είναι οι Τέκτονες τραπεζίτες που κρατούν την μοίρα του κόσμου στα  χέρια τους. Νομίζω ότι αυτό είναι μόνο το μέσο για την επίτευξη ενός έργου, το οποίο δεν ξέρω τι είναι.

3) Πόσο σημαντικό είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του οποίου τα μέλη εκλέγονται από τους πολίτες, όπως διαβάζουμε στην επίσημη σελίδα του δικτυακού τόπου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Λειτουργεί απλά για να συντηρεί τη φαντασία της ύπαρξης ενός ευρωπαϊκού κράτους, απλά για να εξαπατούν τους ανθρώπους. Και, φυσικά, χρησίμευσε για να πολλαπλασιαστούν πλούσιες θέσεις εργασίας για τους ηγέτες των εθνικών κομμάτων, έτσι ώστε τα κόμματα να μπορούν να τοποθετήσουν τους δικούς τους σε αυτές τις θέσεις διοίκησης και για να απορροφούν ένα τεράστιο ποσό δημοσίου χρήματος (η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτείται με ένα μέρος του ΦΠΑ όλων των κρατών μελών). Μπορούν να ξοδεύουν αυτά τα χρήματα, όπως τους αρέσει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν τόσα πολλά περίεργα στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς: αυτοί ήταν απλοί άνθρωποι που χάνουν το κεφάλι τους επειδή ζουν σε ένα κόσμο που δεν έχει καμία γλώσσα (27 διαφορετικές γλώσσες απλά σημαίνει ότι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν), έχουν ένα τεράστιο πλούτο και εξουσία, αλλά δεν ξέρουν πώς να την χρησιμοποιήσουν.

4) Ποιος κυβερνά την Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποιος παίρνει τις αποφάσεις που τόσο δραματικά μας επηρεάζουν;

Αυτοί που χειρίζονται τα οικονομικά και οι τραπεζίτες. Περίπου είκοσι άνθρωποι όλοι κι όλοι. Και πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι όλοι ανήκουν στην Μασονία ή σε άλλες πολύ ισχυρές Λέσχες όπως η Bilderberg , η Τριμερής Επιτροπή και το Ινστιτούτο Aspen. Αυτές οι Λέσχες υποστηρίζουν την καριέρα των λίγων πολιτικών που είναι υπεύθυνοι να τραβούν την προσοχή των ανθρώπων από τους τραπεζίτες, παίρνοντας τις θέσεις τους (όπως ο κ. Ciampi, πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας, ο οποίος έγινε πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας). Όλη αυτή η φασαρία που κάνουν οι πολιτικοί για τα πιο περίεργα πράγματα χρησιμεύει για να τραβηχτεί η προσοχή του κοινού από τα πραγματικά προβλήματα, και να πείσουν τους λαούς ότι αν δεν υπακούσουν στους τραπεζίτες θα πνιγούν. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η Αριστερά είναι σιωπηλή: είναι αδύνατο να προσποιούνται ότι στέκονται μαζί με την εργατική τάξη, ενώ στηρίζουν τα συμφέροντα των τραπεζιτών.

5) Η Συνθήκη της Λισσαβόνας. Μπορείτε να εξηγήσετε εν συντομία ποιο είναι το τελικό αντικείμενο της αμφιλεγόμενης και τόσο μυστηριώδους συνθήκης; Τι πρόκειται να αλλάξει; Και γιατί ήταν τόσο σημαντικό να την επικυρώσουν; Είναι πραγματικά χρήσιμη για να δουλέψει η διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση; Είναι αλήθεια ότι η Συνθήκη επανεισάγει την θανατική ποινή στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Ο τελικός στόχος εν μέρει χάθηκε, επειδή ήθελαν να «συνταγματικοποιήσουν» τις συνθήκες που είχαν υπογραφεί πριν, προκειμένου να τις κάνουν ιερές και απαραβίαστες. Αλλά τα λαϊκά δημοψηφίσματα απέρριψαν το Σύνταγμα, και αυτό επιβεβαίωσε ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση πραγματοποιήθηκε παρά τη θέληση των λαών. Η αίσθηση του «μυστηρίου» που την περιβάλλει οφείλεται στους ηθικούς και πνευματικούς υπαινιγμούς που ήταν μεταμφιεσμένοι κάτω από μια αινιγματική γλώσσα που οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούν να καταλάβουν, αλλά μπορεί να ερμηνευθεί από τους «ιερείς» που εμπλέκονται. Στη Συνθήκη της Λισαβόνας είχε συμπεριληφθεί ο Χάρτης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως υποχρεωτικό όργανο εξουσίας, αρχίζοντας από το λεγόμενο "Δικαίωμα στη Ζωή". Έκαναν διάφορες διακρίσεις, που οδήγησαν τελικά στη δυνατότητα να υπάρχει θανατική ποινή «για πράξεις που γίνονται σε καιρό πολέμου ή επικείμενου κινδύνου πολέμου». Αρχικά, η φράση αυτή ανήκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά στη συνέχεια εισήχθη λαθραία στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Τα άρθρα αυτά διαπλέκονται το ένα με το άλλο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορώ να πω με βεβαιότητα αν πραγματικά η Συνθήκη της Λισαβόνας έχει επαναφέρει την θανατική ποινή: κατά πάσα πιθανότητα το κάνει ή καλύτερα να πούμε ότι θέλουν να την επαναφέρουν χωρίς να το δηλώνουν ανοιχτά. Εξαρτάται από το πώς θα θελήσουν να εφαρμόσουν αυτόν τον κανόνα οι νομικοί.

6) Ενώ συμβαίνουν αυτά, τα media σιωπούν. Γιατί;

Αυτό είναι το πιο δύσκολο πρόβλημα προς επίλυση, ακόμα κι αν είναι η κύρια αιτία της κατάστασης πλήρους ανικανότητας στην οποία ζούμε. Αυτό είναι το πιο τρομακτικό. Δειλία, άγνοια, δωροδοκία, βλακεία; Όλα αυτά τα στοιχεία εμπλέκονται. Αλλά μου φαίνεται αδύνατο κανένας δημοσιογράφος, κανένας διαμορφωτής γνώμης να μην έχει μείνει υγιής, τώρα που υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι επικοινωνίας σήμερα. Δυστυχώς, το γεγονός ότι ο έντυπος Τύπος σιωπά, κάνει τις φωνές στο διαδίκτυο ασθενέστερες, ακόμη και αν είναι εξαιρετικά δραστήριες. Μπορώ να αναφέρω ως παράδειγμα το γεγονός ότι όλοι γνωρίζουν στην ‘Corriere del la Sera’ το βιβλίο μου εκδίδεται από τον ίδιο εκδότη και ότι σε ένα κεφάλαιο μιλάω για την σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία είναι κοντά στο όνομα της εφημερίδας. Αλλά κανείς στην Corriere δεν μίλησε για το βιβλίο μου ή έγραψε μια κριτική, ούτε καν να για το επικρίνει.

7) Πώς ζείτε και εργάζεστε, ενώ αποφασίσατε να πάρετε μια τέτοια ισχυρή δημόσια θέση ενάντια σε ένα έργο που αφορά συμφέροντα και δυνάμεις εξαιρετικά ισχυρές;

Ζω και εργάζομαι όπως έκανα πάντα. Ναι, έκανα μια μεγάλη προσπάθεια να γράψω αυτό το βιβλίο και να το υπογράψω με το όνομά μου, κάτι που δεν έκανα ποτέ πριν. Μέσα από το δικό μου πάθος ήθελα να κάνω τους Ιταλούς να κατανοήσουν και να αισθανθούν πόσο επείγουσα και δραματική είναι η παρούσα κατάσταση. Ελπίζω ότι κάποιος θα συμφωνήσει μαζί μου, σπάζοντας τη σιωπή του και θα διαδώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις σκέψεις που κατέγραψα. Αν υπήρχαν, ανάμεσα σε αυτούς που έχουν τη δυνατότητα και την υποχρέωση να το κάνουν, 10 ή 20 άτομα σαν εμένα, που θα φώναζαν πως είναι η πραγματικότητα, οι περίφημες «ισχυρές δυνάμεις» θα είχαν γίνει πολύ ασθενέστερες. Η δύναμή τους προέρχεται από το γεγονός ότι όλοι τους - και ειδικά οι δημοσιογράφοι - βοηθούν να μείνουν μυστικά ακόμα και τα πιο βασικά τους στοιχεία. Ένα παράδειγμα: πόσοι Ιταλοί ξέρουν πραγματικά ότι η «Τράπεζα της Ιταλίας» δεν είναι Τράπεζα «της Ιταλίας», επειδή ανήκει σε εξαιρετικά πλούσιους ιδιώτες, συμπεριλαμβανομένου του κ. Draghi (Διοικητής- τότε - της Τράπεζας της Ιταλίαςκαι σήμερα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) και όχι στο ιταλικό κράτος; Και ότι το ίδιο συμβαίνει με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που κυριαρχεί τη ζωή μας τώρα;

8) Βρισκόμαστε σε ένα αδιέξοδο ή έχουμε ακόμα χρόνο να διαφύγουμε; Τι νομίζετε ότι θα συμβεί;

Ναι, πιστεύω ότι μπορούμε να διαφύγουμε. Πρέπει αμέσως να επιστρέψουμε στη νομισματική μας κυριαρχία βγαίνοντας από το ευρώ, όπως προτάθηκε από τον πρώην υπουργό και οικονομολόγο Paolo Savona . Αν δεν θέλουμε να εγκαταλείψουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση, τουλάχιστον θα πρέπει να αναστείλουμε τη Συνθήκη Σένγκεν,να αποκαταστήσουμε τα εθνικά σύνορα και να ασκούμε έλεγχο πάνω σε ανθρώπους και αγαθά. Το πρόβλημα είναι ότι στην Ιταλία κανένας πολιτικός δεν εξέφρασε ποτέ αρνητική γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και η βούληση του λαού για το θέμα αυτό δεν ελήφθη υπόψη. Τέλος, τώρα που το ευρώ είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης όλοι κατάλαβαν αυτό που ο(δημοσιογράφος) Lucio Caracciolo εννοούσε όταν έγραψε «Η Ευρώπη είναι μια μπλόφα». Ίσως κάποιο ιταλικό Κόμμα θα μπορούσε να αρχίσει να κάνει κάτι. Για παράδειγμα, το κόμμα του Μπέπε Γκρίλο ή το κόμμα του Antonio di Pietro (ο πρώην εισαγγελέας της υπόθεσης «Καθαρά Χέρια», που ίδρυσε το κεντρώο και «κατά της διαφθοράς» κόμμα “Italia dei Valori”, «Ιταλία των Αξιών»): ένα από τα μέλη του είναι ο Lannutti, ο συγγραφέας του “La Repubblica dei banchieri” («Η Δημοκρατία του τραπεζίτη»). Και ίσως, επίσης, η Λίγκα (του Βορρά) και το κόμμα του Magdi Cristiano Allam (αιγυπτιακής καταγωγής χριστιανός δημοσιογράφος και ευρωβουλευτής που προσχώρησε στο εθνικο-συντηρητικό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα “Fratelli d'Italia – Alleanza Nazionale”) που ήρθε σε επαφή μαζί μου εξαιτίας αυτού του βιβλίου. Αν αρχίσουμε να μιλάμε γι’ αυτό ανοιχτά, και καταλάβαιναν ότι υπάρχει μεγάλη συναίνεση απόψεων, αυτό θα τους βοηθούσε να μιλήσουν δημόσια Ναι, θα υπάρξει κάποιο κόστος, αλλά δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με το βρόχο που μας πνίγει, καθώς και την ρωγμή που σίγουρα μας περιμένει αύριο. Αυτή η ρωγμή θα έρθει σίγουρα, γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε με σκοπό να καταστρέψει την Ευρώπη. Δεν ξέρω πώς θα τελειώσει αυτό, γιατί μας κυβερνούν άνθρωποι που μας εξαπάτησαν και μας πρόδωσαν - τραπεζίτες και πολιτικοί μαζί - από την αρχή της Ιταλικής Δημοκρατίας, όταν γράφτηκε το άρθρο 11 του Συντάγματος που μας αφαιρεί την ανεξαρτησία. Ήταν ένας τραπεζίτης, ο Luigi Einaudi (1874 – 1961, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας εκείνη την εποχή), που το υπαγόρευσε. Μέχρι σήμερα δεν άκουσα έναν πολιτικό να προτείνει την κατάργηση του άρθρου 11. 

Πηγή: Κόκκινος Ουρανός

Η ίδια φωνή, ἀγαπητοί μου, ἀκούγεται καὶ πάλι. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι καὶ σήμερα κατηγορούμενος.

Απαράδεκτα και επικίνδυνα χαρακτήρισε τα νέα προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος μετά τη συνάντηση που είχε το πρωί με τους εκπροσώπους της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων, επισημαίνοντας πως μπορεί να προκαλέσουν ρήξη στη σχέση Εκκλησίας – Πολιτείας και ζημία στην κοινωνία.

Ο Γενικός Γραμματέας της ΠΕΘ κ. Παναγιώτης Τσαγκάρης και τα μέλη της Ένωσης, επισκέφθηκαν τον Αρχιεπίσκοπο για να «εκφράσουν», όπως είπαν «την αγωνία των θεολόγων καθηγητών, των παιδιών και των γονιών για τα νέα προγράμματα σπουδών που βεβιασμένα εφαρμόζει ο Υπουργός Παιδείας. Δηλώνουμε την συμπαράστασή μας στη θέση της Εκκλησίας και τη διάθεση να αγωνιστούμε με κάθε νόμιμο τρόπο, ώστε να αποτραπεί η άλωση της Ορθόδοξης Παιδείας» υπογράμμισε ο κ. Τσαγκάρης.

Ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε πως «το μάθημα των θρησκευτικών περνάει μία κρίση. Και έχουμε την ανάγκη όλοι και από πλευράς Εκκλησίας και από πλευράς Πολιτείας να συνεργαστούμε με θετική θέση. Όχι περιοριζόμενοι από χρονικά όρια πέντε ή δέκα ημερών, αλλά με περισσότερο χρόνο και άνεση, για να πάρουμε τις σχετικές αποφάσεις. Ως Αρχιεπίσκοπος, πρόεδρος της ΔΙΣ και της Ιεραρχίας έχω αφιερώσει πολύ χρόνο στην αντιμετώπιση αυτού του μεγάλου προβλήματος. Δεν πήρα ποτέ μονόπλευρη θέση, είτε στην Πανελλήνια Ένωση των Θεολόγων, είτε στον «Καιρό», αλλά επέμενα ότι οι δύο αυτές προσπάθειες πρέπει να συνεργαστούν κάτω από την επίβλεψη της Εκκλησίας και της Πολιτείας, για να δώσουν καρπούς».

Συμπλήρωσε, επίσης, πως «ακούμε τώρα, βεβιασμένα, τα νέα προγράμματα, τα οποία ξέρουμε πώς αποφασίσθηκαν, πώς προωθήθηκαν και με τη σφραγίδα ποιών ανθρώπων. Τα καινούργια προγράμματα, τα οποία διάβασα, είναι απαράδεκτα και επικίνδυνα. Δεν θα αποδώσουν καρπούς, αλλά μεγάλη ζημία στην Παιδεία και στην Κοινωνία, καθώς και ρήξη στη σχέση της Εκκλησίας με την Πολιτεία. Θα φέρω το θέμα και στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Κάνω, δε, έκκληση στον Πρωθυπουργό, τον κ. Τσίπρα, να σταματήσει αυτήν την προσπάθεια, να αναβάλλει κάθε μία πρωτοβουλία ενός ή μερικών ανθρώπων και σε μία μεγάλη βάση Εκκλησίας και Πολιτείας να συνεργαστούμε σοβαρά επιτέλους σε έναν τόπο που ακούγονται λόγια, λόγια, λόγια και λείπει ο Λόγος»

Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό, ecclisia.gr

Το Πανάγιο Πνεύμα κυβερνά τη στρατευομένη Εκκλησία. Αυτό το Άγιο Πνεύμα «όπου θέλει πνεί». Αυτό το Άγιο Πνεύμα «ο Κύριος εστί» και οδηγεί και εμπνέει την Εκκλησίαν «εις πάσαν την αλήθειαν».

Στην Παλαιά Διαθήκη ανεύρισκε, αναδείκνυε και ενέπνεε τους προφήτες εν μέσω του λαού του Θεού.

Στην Κ. Διαθήκη αυτό το Άγιο Πνεύμα ανέδειξε τους Αποστόλους, τους προφήτες, τους διδασκάλους και τα χαρίσματα μέσα στην Εκκλησία.

Αυτό το Άγιο Πνεύμα και τώρα μέσα στην Εκκλησία φανερώνει τους Αγίους «τους καθ΄ εκάστην γενεεάν» μέχρι τα έσχατα της Ιστορίας.

Το παραπάνω γεγονός σημαίνει ότι η ανάδειξη και η τιμή των Αγίων δεν περιορίζεται ή προέρχεται από κάποιο ανθρώπινο πρόσωπο, αποκλειστικά και απόλυτα, αλλά υπηρετείται με τη βουλή του Θεού υπέρ της Εκκλησίας και της οικοδομής του σώματος για την εδραίωση στο δόγμα, στο ήθος, στην αλήθεια, στην Ορθοδοξία, στην πίστη, με πολλούς τρόπους και από πολλές αφετηρίες και εκκινήσεις.

Παραδείγματα έχουμε πολλά:

Ο Χριστός μας πλέκει το Εγκώμιο του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου, αλλά και ο λαός – μέχρι και αυτός ο Ηρώδης – τον θεωρούσε άγιο, δίκαιο και προφήτη. Βέβαια ο Ιωάννης “σημείον εποίησεν ουδέν”, χωρίς αυτό όμως να μειώνει στο ελάχιστο την αγιότητά του.

Οι Μακαρισμοί του Κυρίου δεν είναι ανάδειξη αγίων εν τω κόσμω;

Στην Αποκάλυψη το Άγιο Πνεύμα φανερώνει και αναδεικνύει ονομαστικά τον μάρτυρα του Χριστού Επίσκοπο Αντύπα, “εις μαρτύριον” και παραδειγματισμό και των άλλων.

Ο ιερός συγγραφέας της προς Εβραίους Επιστολής ομιλεί εκτενέστατα για τους αρχαίους αριστείς, οι οποίοι κυριολεκτικά αγίασαν διά της πίστεως και πέτυχαν θαυμαστά πράγματα στη γενεά τους…

Ο απ. Παύλος ομιλεί για την πίστη του Αβραάμ και ότι από αυτή “φίλος Θεού εκλήθη” και όταν χαιρετίζει στις επιστολές του τους παραλήπτες, πολλών αγίων πλέκει τα εγκώμια της ιεραποστολικής συνεργασίας και αφοσιώσεως .

Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος μακαρίζει την υπομονήν Ιώβ και την προσευχή του Ηλία.

Ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος μαρτυρεί ότι είδε τις ψυχές των εσφαγμένων μαρτύρων στεφανωμένες και ένδοξες γύρω από το θρόνο του Εσφαγμένου Αρνίου, όπως και τους 24 πρεσβυτέρους να θυμιάζουν με τις προσευχές των χριστιανών το υπερουράνιο θυσιαστήριο.

Ο άγιος Αθανάσιος ο Μέγας δεν μετέφερε τον Μοναχισμό στη Δύση με τη φανέρωση της αγιοπνευματικής ζωής του Γέροντά του Μ. Αντωνίου;

Γυρίζουμε σελίδα τώρα:

Στο τέλος των Εικονομαχικών ερίδων, όταν διαβάστηκαν στην Εκκλησία τα θεία και ιερά δόγματα της Αληθείας, ο λαός κρατώντας κλειστές τις πόρτες του Ναού ζητούσε επίμονα την ανακήρυξη της αγιότητας των μαρτυρησάντων ή ομολογησάντων επισκόπων και άλλων μελών της Εκκλησίας, που αδίκως ταλαιπωρήθηκαν και απέθαναν από κρατικούς και αιρετικούς εικονοκλάστες.

Επίσης όταν τέλειωσε η Ψευδοσύνοδος της Φερράρας – Φλωρεντίας ο λαός σήκωσε στα χέρια τον άγιο Μάρκο τον Ευγενικό και εδόξασε την πράξη της μη υπογραφής του ψευδοενωτικού συμφώνου.

Ο ίδιος ο λαός συχνά ήταν εμπόδιο για τους Αρχιερείς και Γραμματείς να συλλάβουν τον Χριστό, οι οποίοι ήθελαν και μεθόδευαν σύλληψη “άτερ όχλου”.

Βασικότατη και τελική θα λέγαμε είναι η θέση του λαού.

Μπορεί ο λαός μας σήμερα – και στο παρελθόν πολύ περισσότερο – να είναι ακατατήχητος εν πολλοίς, αλλά είναι βαπτισμένος και μυρωμένος και μέσα του έχει το αισθητήριο της πίστεως και της διακρίσεως.

Αυτός ο λαός ανέκαθεν επικυρώνει τις Συνόδους πάνω στα πράγματα και είναι δυνατόν να πέσει έξω για έναν άγιο, που τον ξέρει απέξω και ανακατωτά και τον έζησε από κοντά;

Ο Λαός είναι ο φρουρός της Πίστεως, πόσο μάλλον ο μοχλός της αναδείξεως των αγίων. Αν ακυρώσουμε τον λαό, τότε η αλήθεια μπαίνει στα γρανάζια της σκοπιμότητος.

Ο λαός όμως, μορφωμένοι και αγράμματοι, ανώνυμοι και επώνυμοι, φτωχοί και πλούσιοι, κοσμικοί και μοναχοί, νέοι και γέροι, κληρικοί και λαϊκοί, χωρικοί και αστοί, με όποιες ατέλειες κι αν έχουν, εκφράζουν συνολικά εν αγίω Πνεύματι το θέλημα του Θεού, “πανταχού, υπό πάντων, εν παντί”. Ο Ίδιος ο Θεός “εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων καταρτίζει αίνον” και τιμά τους αγίους Του. Κι όλο αυτό είναι αυθόρμητο, πηγαίο, θεϊκό. Δεν είναι στημένο.

Στους Τρεις Μεγίστους Φωστήρες ο λαός ήταν εκείνος που στήριξε την αγιότητά τους και εν ζωή μάλιστα.

Και κάτι ακόμη:

Ασφαλώς και δεν είναι κακό να ανατρέχουμε στους ομολογιακούς αγώνες των αγίων, όταν το απαιτεί η συγκυρία, όπως ακριβώς έκανε και ο Άγιος Θεός, ο Οποίος ανάστησε από αιώνιο ύπνο τους Αγίους Επτά Παίδας τους εν Εφέσω, για να στηρίξει στη γενεά των ανθρώπων της εποχής εκείνης το δόγμα της Αναστάσεως.

Εξάλλου αυτό έκαναν και οι άγιες Σύνοδοι, οι Οποίες στηρίζονταν σε γνώμες και παραδείγματα των προγενεστέρων Πατέρων, εμμέσως αναδεικνύοντας την λαμπρή θέση τους μέσα στην Εκκλησία.

Αυτό ακριβώς γίνεται κι όταν θέλουμε να τονίσουμε και άλλες αρετές. Ανασύρουμε από τας δέλτους της Εκκλησίας “καινά και παλαιά” πρότυπα αγίων, όταν πρόκειται πχ να τονίσουμε την ελεημοσύνη, την κοινωνική αλληλεγγύη, την ιεραποστολή, την άσκηση…

Δεν μπορεί να αγνοήσει λοιπόν κανένας πως ο Καλός Θεός τελικά για δικούς Του λόγους είτε με θαύματα είτε με υπόδειξη αρχιερέων είτε με φωνή εξ ουρανού είτε με αίτηση αρχόντων είτε με λαϊκές συνάξεις είτε με Συνόδους είτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, δηλαδή ο Πατήρ δι Υιού εν Αγίω Πνεύματι, φανερώνει στη ζωή μας τους αγίους, τους οποίους τελικά υποχρεούται παν το πλήρωμα της Εκκλησίας να αποδεχθεί και τιμητικά να προσκυνήσει και αγιάσει.

Πως αναδείχθηκαν οι Νεοφανείς εν Μυτιλήνη Άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος και Ειρήνη; Με ονείρατα!!! Αλήθεια τους αμφισβητεί κανένας;

Μπορεί να γίνεται υπερβολή με τις φανουρόπιτες, αλλά ποιός μπορεί να καταργήσει τον Άγιο Φανούριο έστω κι αν έχουμε ένα μόνο στοιχείο από τη ζωή του; Εκείνο ίσως που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι ο λαός μας ζητεί να του φανερωθεί το θέλημα του Θεού και απούσης σφριγηλής και γενναίας κατήχησης καταφεύγει στο πιο εύκολο: τη φανουρόπιτα. Εδώ όμως βρίσκεται και το χρέος της Ποιμαντικής και της εκκλησιαστικής Διδασκαλίας. Να φανερώσει το λόγο του Θεού στη γενεά των ανθρώπων.

Ασφαλώς και είναι ενδεικτικό και βοηθητικό για την εκκλησιαστική αρχή το ότι πολλοί άγιοι πρίν από την εκκλησιαστική αγιοκατάταξη και πολύ πρίν από την προβλεπόμενη χρονική απόσταση είχαν καταταγεί στην χορεία των αγίων υπό της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου του Λαού μας. Ο λαός είχε φτιάξει εικόνες τους, ακολουθίες τους, τροπάρια, προσευχόταν, γιατί εβίωνε θαύματα καθημερινά στη ζωή του. Κι όσο πιο πονεμένος ήταν ο λαός και όσο πιο συμπονετικός ήταν ο άγιος στην επίγεια ζωή του, τόσο και η δημοφιλία του έφτανε στα ουράνια και οδηγούσε τελικά την Ιερά Σύνοδο στην ανακήρυξη. Έτσι εξηγείται και η δημοφιλία του Αγίου Νικολάου και στη Ρωσία και παντού.

Φυσικό επίσης είναι και το γεγονός ότι ο δεινός βασανιζόμενος λαός μας αναζητεί κάθε φορά στηρίγματα και βγάζει προς τα έξω αυτό που τον απασχολεί Με το να τιμά ιδιαίτερα πχ τους Ρώσους αγίους, τους ασκητές, τους ομολογητές… Κάτι ψάχνει ο λαός μας… Κάτι δηλώνει με αυτή την συγκεκριμένη αγιοφιλία και καταφυγή.

Καθόλου δεν εγκρίνονται βέβαια ιδιωτικές αγιοποιήσεις και ατομικές προτιμήσεις, οικονομικές σκοπιμότητες και θεοποίηση συγγενών χάριν προβολής και αισχροκερδίας, που δεν έχουν την έγκριση και αποδοχή του συνόλου του λαού και ασφαλώς τη θεσμική επισφράγιση τελικά από την Εκκλησία.

“Τοις αγίοις τοις εν τη γη εθαυμάστωσε” και ως εκ τούτου παρά πάντων ψάλλεται και ανακηρύσσεται “θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις Αυτού”.

Και το χρέος μας τώρα:

Ο Κύριος είπε: “Άγιοι γίνεσθε ότι εγώ άγιος ειμί”. Δεν είπε κάνετε θαύματα… Μάλιστα ετόνισε να μη χαίρονται οι μαθητές για το μεγαλύτερο θαύμα των εξορκισμών, αλλά να χαίρονται για την εκλογή τους από το Θεό και την αναγραφή των ονομάτων τους στις δέλτους του ουρανού, εν Βίβλω ζωής.

Κι όταν πάλι τους εξαποστέλλει ζητεί την εξαγγελία του Ευαγγελίου και την ακρίβεια της προσωπικής τους ζωής, ασφαλώς και με κάποια θαύματα – επακολουθούντα σημεία – “του Κυρίου συνεργούντος και τον λόγον βεβαιούντος διά των επακολουθούντων σημείων. Αμήν!

Το χρέος μας είναι ο εξαγιασμός μας και η εκζήτηση του θείου ελέους. Τα άλλα είναι του Θεού, του Λαού και της Εκκλησίας.

Πηγή: Χριστιανική Εστία Λαμίας

Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ) συμφωνεί απόλυτα με τις δηλώσεις (20/9/2016) του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ότι τα νέα Προγράμματα Σπουδών για το μάθημα των Θρησκευτικών (ΦΕΚ υπ. αριθ. 143575/Δ2 ΥΑ 13.09.2016), που βεβιασμένα επιβάλλει στα σχολεία ο Υπουργός Παιδείας κ. Ν. Φίλης, «είναι απαράδεκτα, είναι επικίνδυνα, είναι πράγματα που δεν θα αποδώσουν καρπούς, αλλά μεγάλη ζημιά στην παιδεία, γενικότερα στην κοινωνία μας, και ρήξη μέσα στην Εκκλησία στις σχέσεις με την πολιτεία».

Αθήνα, 22 Σεπτεμβρίου 2016

Αριθμ. Πρωτ. 121

Δελτίο τύπου

Τις παραιτήσεις των κ.κ. Ν. Φίλη και Στ. Γιαγκάζογλου,

αναμένει η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ),

ζητώντας την άμεση απόσυρση των νέων Προγραμμάτων Σπουδών

για το μάθημα των Θρησκευτικών.

Οι Θεολόγοι καθηγητές έχουν νόμιμο δικαίωμα

και συνειδησιακή υποχρέωση να μην εφαρμόσουν

τα νέα αντισυνταγματικά, αντιπαιδαγωγικά και αντορθόδοξα

Προγράμματα Σπουδών.

Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ) συμφωνεί απόλυτα με τις δηλώσεις (20/9/2016) του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ότι τα νέα Προγράμματα Σπουδών για το μάθημα των Θρησκευτικών (ΦΕΚ υπ. αριθ. 143575/Δ2 ΥΑ 13.09.2016), που βεβιασμένα επιβάλλει στα σχολεία ο Υπουργός Παιδείας κ. Ν. Φίλης, «είναι απαράδεκτα, είναι επικίνδυνα, είναι πράγματα που δεν θα αποδώσουν καρπούς, αλλά μεγάλη ζημιά στην παιδεία, γενικότερα στην κοινωνία μας, και ρήξη μέσα στην Εκκλησία στις σχέσεις με την πολιτεία».

Η ΠΕΘ εκφράζει την πλήρη αντίθεσή της στην εφαρμογή αυτών των πνευματοκτόνων Προγραμμάτων για τρεις πολύ συγκεκριμένους  λόγους :

1) Είναι αντισυνταγματικά, διότι, έτσι όπως τα κατάντησαν ο κ. Φίλης και οι περί αυτόν υπεύθυνοι Θεολόγοι του ΙΕΠ και του Θεολογικού Συνδέσμου «Καιρός», δεν αναπτύσσουν την ορθόδοξη χριστιανική συνείδηση των μαθητών, με αποτέλεσμα να διαπράττονται από όλους αυτούς τους εμπνευστές και εφαρμοστές, σύμφωνα με γνωμοδοτήσεις έγκριτων νομικών, δύο αδικήματα:

α) Το αδίκημα της συνταγματικής ανισονομίας, αφού το νέο πολυθρησκειακό ή, όπως το ονομάζει ο κ. Φίλης, Θρησκειολογικό Πρόγραμμα των Θρησκευτικών επιβάλλεται, ρατσιστικά, μόνον στους Ορθόδοξους μαθητές. Έτσι, οι Εβραίοι, οι Μουσουλμάνοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί Έλληνες μαθητές απολαμβάνουν -και πολύ σωστά- από το Υπουργείο Παιδείας το δικαίωμα να διδάσκονται αποκλειστικά τη δική τους πίστη, από διδάσκοντες και ύλη, που οι θρησκευτικές τους κοινότητες επιλέγουν και εγκρίνουν. Αντίθετα, με το νέο Πρόγραμμα Σπουδών, που αυταρχικά επιβάλλει ο κ. Φίλης, οι Ορθόδοξοι μαθητές δεν διδάσκονται πλέον τη δική τους πίστη, αλλά ένα πολτοποιημένο μείγμα Χριστιανισμού- θρησκειών, κάτι που ολοφάνερα αντίκειται στο Σύνταγμα, στον εκπαιδευτικό Νόμο και στην ισχύουσα νομολογία.  

β) Το αδίκημα του Προσηλυτισμού, όπως εγκύρως έχει αποδειχθεί, καθώς οδηγούν με μαεστρία, σε άλλους πνευματικούς δρόμους,  ανήλικα ορθόδοξα παιδιά που δεν είναι σε θέση να αμυνθούν πνευματικά.

2) Είναι αντιπαιδαγωγικά, διότι :

α) Η διδακτέα ύλη που προσφέρουν, δεν ανταποκρίνεται στο πνευματικό επίπεδο των μαθητών.

β) Με το πολυθρησκειακό τους περιεχόμενο προξενούν θρησκευτική σύγχυση στους μαθητές.

3) Είναι αντορθόδοξα, διότι:

α) Έχουν αφαιρεθεί, εσκεμμένα, από τη διδακτέα ύλη αυτών των Προγραμμάτων, τα βασικότερα θέματα διδασκαλίας της ορθόδοξης πίστης (από την Αγία Γραφή, την πατερική και αγιολογική παράδοση, το δόγμα, τη λατρεία, τη θεολογία, την ιστορία της Εκκλησίας κ.ά.). 

β) Σε όλες σχεδόν τις διδακτικές ενότητες των Προγραμμάτων υπάρχει παράλληλη απλή παράθεση σε βάρος πάντα, της ορθόδοξης πίστης, θεμάτων και στοιχείων, που αφορούν στην Ορθοδοξία, στις χριστιανικές ομολογίες και στις θρησκείες.

Ως εκ τούτου, η ΠΕΘ δηλώνει ότι:

α) Οι Θεολόγοι καθηγητές, ως υπάλληλοι του κράτους, σύμφωνα με έγκυρες γνωμοδοτήσεις, έγκριτων νομικών, έχουν καθήκον άμα δε και δικαίωμα να τηρούν το Σύνταγμα και να μην εφαρμόζουν προδήλως (ολοφάνερα) αντισυνταγματικές και παράνομες αποφάσεις της διοίκησης (ν. 3528/2007, αρθρ. 24 και 25 παρ. 3 εδάφιο 1ον  και Ποινικός Κώδικας, άρθρ. 21).

β) Ζητάει από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος, κ. Αλέξη Τσίπρα, την άμεση απόσυρση των νέων Προγραμμάτων Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών. Αναμένει επίσης, την παραίτηση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, διότι πιστεύει ότι ο κ. Νίκος Φίλης θα κατανοήσει ότι δεν μπορεί πλέον, να υπηρετήσει προς όφελος κανενός, το «θεσμικό του ρόλο», καθώς λειτουργεί αποδιοργανωτικά στον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας και διχάζει με τον λόγο και τις αποφάσεις του, την ελληνική κοινωνία.

γ) Καταγγέλλει τον κ. Σταύρο Γιαγκάζογλου, Σύμβουλο του κ. Φίλη, που ήταν ο εμπνευστής και συντονιστής των νέων αυτών Προγραμμάτων, ως υπεύθυνο ηθικό αυτουργό για όλες αυτές τις εξελίξεις και την αναστάτωση που έχει δημιουργήθει, στο χώρο της Παιδείας και της Εκκλησίας, δεν τον αναγνωρίζει πλέον ως Σύμβουλο, με θετικές προθέσεις και ενέργειες για το μάθημα των Θρησκευτικών, αλλά ως αποδομητή των Θρησκευτικών και αναμένει την υποβολή της παραίτησης του, λόγω ευθιξίας, από τη συγκεκριμένη θέση ευθύνης για το μάθημα των Θρησκευτικών. 

δ) Είναι έτοιμη να συντονιστεί με τις αποφάσεις της Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος του Οκτωβρίου 2016, για έναν από κοινού αγώνα υπερασπίσεως των αληθειών της Ορθόδοξης Εκκλησίας από τις παράνομες αντιστυνταγματικές, αντορθόδοξες,  αντιπαιδαγωγικές και καταχρηστικές αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας.

ε) Καλεί τον Ορθόδοξο Χριστιανικό λαό να αφυπνιστεί και να αντιδράσει δυναμικά έναντι όλων αυτών που επιβουλεύονται την ορθόδοξη πνευματική καλλιέργεια και ανάπτυξη των βαπτισμένων παιδιών του, αντιστεκόμενος έτσι, στο σχέδιο της πνευματικής τους γενοκτονίας και της ένταξή τους, σε μια μελλοντική εκκοσμικευμένη και ομογενοποιημένη πανθρησκεία.

Το ΔΣ της ΠΕΘ

Πηγή: Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων

Ὅσοι ἔχουν ἀσχοληθεῖ μέχρι σήμερα μέ τόν Ἀρχιμανδρίτη κυρό Σωφρόνιο Σαχάρωφ καί ἔχουν γράψει ἄρθρα, κείμενα ἤ βιβλία σχετικά μ’αὐτόν, ἐπισημαίνουν συνήθως ὅτι ὑπῆρξε βαθυστόχαστος θεολόγος τοῦ ἀκτίστου φωτός, μεγάλος ἀσκητής καί σωστός Ἁγιορείτης.

Ἀναμφίβολα τά ἀνωτέρω ἰσχύουν. Ὅμως, δέν ἔχει τονιστεῖ ἐμφαντικά οὔτε ὑπογραμμιστεῖ μέχρι τώρα ἡ θέση καί ἡ στάση τοῦ Γέροντος Σωφρονίου ἔναντι τῆς παναιρέσεως τοῦ διαχριστιανικοῦ καί διαθρησκειακοῦ συγκρητιστικοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπεπειράθη νά προσλάβει ἐκκλησιαστική καί συνοδική κατοχύρωση καί νομιμοποίηση στήν λεγομένη «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο» τοῦ Κολυμπαρίου τῶν Χανίων τῆς Κρήτης τόν Ἰούνιο τοῦ 2016, πού στήν πραγματικότητα εἶναι μία μικρή ἀρθιμητικῶς καί μεταπατερική «Σύνοδος». Αὐτό θά προσπαθήσουμε νά κάνουμε, μέ τήν Χάριν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ καί ὅση...

ἡμῖν δύναμις, ἔχοντας ὡς βασικές πηγές τά τρία βιβλία τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Σωφρονίου Σαχάρωφ μέ τίτλο: «Οἰκοδομώντας τόν Ναό τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί στούς ἀδελφούς μας», τόμοι Α΄, Β΄ καί Γ΄, ἐκδ. Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 2014. Τό παρόν κείμενο μπορεῖ νά ἀποτελέσει μία ἀκόμη ἀπάντηση στούς διοργανωτές, συμμετέχοντες, ὑπογράψαντες καί ὑποστηρικτές τῆς Κολυμπαρίου Συνάξεως καί τῶν ἀπαραδέκτων ἐξ ὀρθοδόξου ἐπόψεως ἀποφάσεών της, ἰδιαιτέρως δέ στό κείμενο μέ τίτλο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τόν λοιπόν χριστιανικόν κόσμον»[1].

Θά πρέπει, ἐπίσης, νά διευκρινιστεῖ ὅτι οἱ ἀπαντήσεις τοῦ π. Σωφρονίου στίς ἐρωτήσεις, πού τοῦ ἔθεταν διάφοροι, ἦταν προφορικές καί ἐκείνης τῆς στιγμῆς. Ἀργότερα, οἱ ἀδελφοί τῆς Μονῆς τίς κατέγραψαν σέ γραπτό λόγο. Δηλ. ὁ Γέρων δέν κάθισε νά γράψει ἕνα ἐγχειρίδιο δογματικῆς μέ ἀκριβολογία. Ἔτσι ἐξηγεῖται καί τό γεγονός ὅτι ἐν τῇ ρύμῃ τοῦ λόγου του χρησιμοποιεῖ, καταχρηστικῶς βέβαια καί ὄχι κυριολεκτικῶς, κάποιες ἐκφράσεις καί ὅρους, πού σήμερα ἠχοῦν οἰκουμενιστικά, ὅπως «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν», «διαίρεση τοῦ Χριστιανισμοῦ», «ἡ Ἐκκλησία διαχωρίστηκε σέ τόσο μεγάλο ἀριθμό διαφορετικῶν ὁμολογιῶν», «ἀγγλικανική ἐκκλησία», «ρωμαιοκαθολικοί», «ἑτερόδοξη ἐκκλησία», κ.ἄ.

Α) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῆς «ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν»

«(Δημοσιογράφος): - Ἄν ὅλοι εἴμαστε χριστιανοί, καί οἱ ρωμαιοκαθολικοί καί οἱ ἀγγλικανοί καί οἱ προτεστάντες καί οἱ ὀρθόδοξοι, τότε γιατί τόση διχόνοια μεταξύ μας στόν χριστιανικό κόσμο;

- Γιατί μερικοί χριστιανοί εἶναι σταυρωμένοι καί ἄλλους τούς καταδιώκουν;

- Εἶναι ἄραγε δυνατή ἡ ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν; Καί μέ ποιόν τρόπο;

Δέν ἀπάντησα σέ κανένα ἐρώτημα, γιατί στό καθένα ἀπό αὐτά μπορεῖ νά δοθοῦν ἀπαντήσεις σέ διαφορετικό μέτρο βάθους, ὅπως σέ ἕναν ἀπέραντο ὠκεανό.

Τοῦ ἀπάντησα:

- Δέν ὑπάρχει λογική ἀπάντηση στίς ἐρωτήσεις σας…

Δέν προχώρησα πιό πέρα ἀπό αὐτό. Σέ σᾶς θά πῶ τό γιατί. Διότι, ὅλα στό Εὐαγγέλιο ὑπερβαίνουν τό ἀνθρώπινο μέτρο. Ὅπως ἔλεγε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τό Εὐαγγέλιο «οὐκ ἔστι κατά ἄνθρωπον»[2]. Δέν εἶναι κατά τό μέτρο τοῦ ἀνθρώπου. Ἔτσι, λοιπόν, δέν ὑπάρχει λογική ἀπάντηση, γιατί ὅλα γίνονται δεκτά μέ τήν πίστη, ὅπως λέει ὁ Κύριος: «Πιστεύετε εἰς τόν Θεόν καί εἰς ἐμέ πιστεύετε»[3]. Αὐτό δέν εἶναι καθόλου θέμα λογικῆς, ἀλλά πίστεως.

Τό ἐρώτημα γιά τή δυνατότητα τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν τό ἀπέφυγα, λέγοντας μόνο: «Καταλαβαίνω ὅτι εἶναι βαρύ γιά ὅλους μας».

Γιατί γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους εἶναι ἀδύνατον νά ἀπορρίψουμε τή θεωρία μας γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή μας καί τήν ἀντίληψή μας γιά τήν ἀποκάλυψή Του; Διότι, ὅλοι δέν ἔχουμε τήν ἴδια γνώση, στόν ἴδιο βαθμό. Στή Δύση δέν δόθηκε νά συλλάβει τό πλήρωμα τῆς ἀποκαλύψεως σχετικά μέ τήν ἀρχή τοῦ προσώπου-ὑποστάσεως στό θεῖο Εἶναι καί στό ἀνθρώπινο εἶναι, ὅπως τό ἔχουμε ἐμεῖς στήν Ὀρθοδοξία.

Οἱ ἄλλοι συνήθισαν νά δέχονται τόν Χριστό καί τήν ἀποκάλυψη στό μέτρο, πού τούς δόθηκε. Ἀγαποῦν ἐκεῖνο, πού γνώρισαν. Καί ἡ τραγικότητα βρίσκεται στή διαφορά τοῦ βαθμοῦ κατανοήσεως τῆς ἀποκαλύψεως, πού δόθηκε ἐν Χριστῷ καί μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἐπεδήμησε στήν Ἐκκλησία. Ἡ ἀγγλικανική ἐκκλησία προτείνει τόν δικό της τύπο ἑνότητος, ὅπως δηλαδή παρουσιάζεται ἡ ἑνότητα τῆς ἀγγλικανικῆς ἐκκλησίας σέ ὅλο τόν κόσμο. Μερικοί τήν ὀνόμασαν ἐκκλησία-γέφυρα γιά τήν ἑνότητα. Οἱ ρωμαιοκαθολικοί σκέφτονται τήν ἑνότητα μόνο ὡς ὑποταγή ὅλων στόν ἐπίσκοπο Ρώμης. Στό μέτρο πού τό θέμα αὐτό συνδέεται μέ τό προσωπικό βίωμα τοῦ κάθε ἀνθρώπου, λογικά δέν μποροῦμε νά ἀποδείξουμε τίποτε. Αὐτό εἶναι μόνο θέμα πίστεως. Καί ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «διά πίστεως περιπατοῦμεν, οὐ διά εἴδους»[4].

Πατήρ Ν.: Πρέπει νά μεταφερθοῦμε σέ ἄλλο ἐπίπεδο. Γιά νά πάρουμε ἀπάντηση, χρειάζεται νά καταφύγουμε στό ἐπίπεδο τῆς προσευχῆς καί τῆς ἀποκτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τότε ὅλα γίνονται σαφῆ. Καί ἐσεῖς τότε δείξατε τήν εἰκόνα τοῦ Γέροντα, στό σημεῖο ὅπου εἶναι γραμμένο: «Δέομαί Σου, ἐλεῆμον Κύριε, ὅπως πάντες οἱ λαοί γνωρίσωσί Σε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ»[5].

«Νά προσεύχεσθε γιά τήν εἰρήνη τοῦ σύμπαντος κόσμου, τήν εὐστάθεια τῶν ἁγίων Ἐκκλησιῶν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἕνωση τῶν πάντων. Γιά τί εἴδους ἕνωση; Εἴμαστε τόσο διαιρεμένοι, πού εἶναι πολύτιμη ἀσφαλῶς κάθε ὁρατή ἕνωση. Ἀλλά, μᾶς χρειάζεται νά σκεφτόμαστε γιά «τήν ἑνότητα τῶν πάντων κατ’εἰκόνα τῆς ἑνώσεως τοῦ Θεοῦ μας, τῆς Ἁγίας Τριάδος»[6]. «Ἡ «ἕνωση» αὐτή εἶναι ἕνωση ἀγάπης Χριστοῦ»[7].

Β) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῶν ἑτεροδόξων

«Ὑπάρχει συνεπῶς μιά πλευρά τῆς ὀρθοδόξου μετανοίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, πού ταράζει πολλούς ἑτεροδόξους. Πέφτουμε γονατιστοί στό ἔδαφος, μέ τό πρόσωπο καί τό μέτωπό μας ἐγγίζουμε τή γῆ, καί ἔτσι ἐκφράζουμε τή δουλικότητά μας ἐνώπιόν Του, ἐνθυμούμενοι τά λόγια, πού εἶπε μπροστά στό παιδί ἐκεῖνο : «Ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ὅστις οὗν ταπεινώσῃ ἑαυτόν ὡς τό παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν»[8]»[9].

«Ἕνα ἀπό τά τραγικότερα γεγονότα τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας εἶναι ἡ διαίρεση τοῦ Χριστιανισμοῦ σέ διάφορες ὁμολογίες. Ἡ δική μας Ἐκκλησία διδάσκει τήν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μόνο ἀπό τόν Πατέρα, ἐνῶ στή Δύση λένε «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ» (Filioque), καί γιά αἰῶνες μένουμε χωρισμένοι. Προσωπικά, ἀσπάζομαι τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀφήνω τούς ἄλλους νά σκέφτονται ὅπως θέλουν. Ἡ σκέψη μας, ὅμως, προχωρεῖ πέρα ἀπό τά ὅρια τοῦ κοσμικοῦ εἶναι καί μιλάει γιά τό πῶς ἦταν ὁ Θεός πρίν ἀπό τή δημιουργία τοῦ κόσμου˙ ὅτι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα, καί ὅτι ὁ Πατέρας εἶναι ἡ μόνη ἀρχή καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»[10].

Γ) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τοῦ «Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν» - αἱρέσεων

«Γνωρίζετε ὅτι στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν ὑπάρχουν δεκάδες θεολόγοι, διδάκτορες τῆς θεολογίας, καί ὅλοι σκέφτονται διαφορετικά, ὅλοι μιλοῦν διαφορετικά. Ὁ Μπερντιάγιεφ ἔλεγε ὅτι ἡ ζωή εἶναι πολύ ἐνδιαφέρουσα ἀπό τόν πλοῦτο τοῦ περιεχομένου της˙ ὅταν συναντοῦμε ἕνα ἄλλο πρόσωπο, ἀνακαλύπτουμε ἄλλες ἀπόψεις, ἄλλες προσεγγίσεις, ἄλλες ἰδέες, ἄλλες πορεῖες, καί αὐτή ἡ διαφορά τῶν προσεγγίσεων, τῶν ἰδεῶν, τῶν θεωριῶν συνιστᾶ τόν πλοῦτο τῆς ζωῆς μας.

Στήν Ἁγία Τριάδα, ὅμως, δέν ἰσχύει αὐτό. Γιά τά Τρία Πρόσωπα δέν ὑπάρχει παρά μόνο μία θέληση, μία βασιλεία, μία δόξα. Στή Μονή, ἐπίσης, δέν εὐχόμαστε ὁ καθένας νά ἔχει δικές του προσωπικές σκέψεις. Αὐτό δέν εἶναι ἀπόδειξη πλούτου. Ὁ πλοῦτος συνίσταται στήν ἀληθινή γνώση τοῦ Θεοῦ Δημιουργοῦ μας. Ἄν Τόν γνωρίζουμε μέ τήν ἴδια τή ζωή μας καί μέσα στή σάρκα μας, τότε, μετά τόν θάνατο, θά εἴμαστε ἀκόμη πιό πολύ ἑνωμένοι μαζί Του. Ὁ ἅγιος Ἀρσένιος ὁ Μέγας ὑπέφερε πάνω στή γῆ, διότι ὁ καθένας εἶχε τή δική του θέληση, τίς δικές του ἰδέες. Ἔλεγε ὅτι στόν Οὐρανό τό πλῆθος τῶν σεσωσμένων ἔχει τήν ἴδια σκέψη, τήν ἴδια στάση»[11].

«Τί σημαίνει «ὀρθοδοξία»; Ἡ ὀρθοδοξία εἶναι μία ἐνδιάθετη ἀντίληψη - γνώση πῶς νά συναντήσει κανείς τόν Χριστό, τόν ἀληθινό Χριστό. Τώρα, στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν ὑπάρχουν περισσότερες ἀπό διακόσιες διαφορετικές ὁμολογίες (ὑπῆρχαν 336 ὁμολογίες τό ἔτος 1999[12]). Αὐτό εἶναι δυνατόν, διότι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ εἶναι λόγος τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἀπολύτου Εἶναι, ἀλλά ἐμεῖς δέν εἴμαστε στό ἐπίπεδο αὐτό»[13].

«Γιατί ἡ Ἐκκλησία διαχωρίστηκε σέ τόσο μεγάλο ἀριθμό διαφορετικῶν ὁμολογιῶν; Στή Γενεύη, στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, συμμετέχουν περίπου 200 ὁμολογίες. Στό οἰκουμενικό αὐτό κίνημα ὑπάρχει μιά ἐσφαλμένη ἀντίληψη, σύμφωνα μέ τήν ὁποία κάθε ὁμολογία φέρει ἕνα μέρος τῆς ἀληθείας, ἀλλά καμιά δέν ἔχει τήν ἀληθινή γνώση τοῦ Ἀπολύτου. Ὅσοι μιλοῦν μέ τόν τρόπο αὐτό μπορεῖ νά φαίνεται πώς ἔχουν δίκαιο. Ἀλλά, τό λάθος τους εἶναι ὅτι, βλέποντας τούς ἀντιπροσώπους τῶν διαφόρων ὁμολογιῶν, παρατηροῦν τήν παρουσία τοῦ σκότους τῆς πτώσεως σέ ὅλους τούς ἀντιπροσώπους τῆς Ἐκκλησίας, καί καταλήγουν στό συμπέρασμα ὅτι κανένας δέν γνωρίζει τήν ἀλήθεια, ἀλλά ὅτι ὁ καθένας κατέχει ἕνα κομμάτι»[14].

«Σᾶς ἔχω μιλήσει ἤδη πολλές φορές, ἀλλά τό Πνεῦμα μέ ὠθεῖ νά τό ἐπαναλάβω. Πρίν ἀκόμη φύγω ἀπό σᾶς – καί τό τέλος τῆς ζωῆς μου εἶναι βέβαια ἐγγύς – θά ἤθελα νά γλιτώσετε ἀπό τήν πλάνη, ἀπό τήν ὁποία πάσχει ὁ σύγχρονος κόσμος στό ἐπίπεδο τῆς θεολογίας, ὥστε κανένας νά μή δημιουργεῖ λανθασμένες θεωρίες γιά τόν Θεό, πού νά διαιροῦν τόν χριστιανικό κόσμο. Ἀναλογισθεῖτε ὅτι στό Κέντρο τῆς Γενεύης, στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, ὑπάρχουν περισσότεροι ἀπό διακόσιους διδάκτορες θεολογίας μέ διαφορετικές ἀντιλήψεις! Ἀπό ποῦ αὐτό; Ὁ Θεός εἶναι ἕνας.

Πῶς γίνεται, λοιπόν, νά ὑπάρχουν ὁμολογίες, πού νά μισοῦν καί νά καταδιώκουν τίς ἄλλες; Τώρα παρατηρεῖται διωγμός τῶν Ὀρθοδόξων σέ ὅλο τόν κόσμο. Καί πῶς προκαλοῦμε τό μῖσος αὐτό; Ἐμεῖς φοβόμαστε «καί μύγα νά προσβάλλουμε». Μᾶς μισοῦν, ὅμως, περισσότερο ἀπό ὅ,τι τούς ἐγκληματίες. Καί αὐτό δέν εἶναι καθόλου φαντασία, ὅπως γνωρίζουμε ἀπό τήν πεῖρα μας. Ἀλλά, «ἄς μή ταράσσεται ἡ καρδιά σας˙πιστεύετε στόν Θεό, πιστεύετε στόν Χριστό»[15] καί συνεχίστε τή ζωή αὐτή. Αὐτός εἶπε: «Ὅπως μίσησαν ἐμένα ἄδικα[16],ἔτσι θά μισήσουν καί ἐσᾶς γιά τό ὄνομά μου»[17]. Συνεπῶς, μή χάνετε τή βασική θεωρία: τῆς ζωῆς χωρίς ἁμαρτία»[18]!

Δ) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καί τῶν διαλόγων

«Δέν λαμβάνω μέρος στήν οἰκουμενική κίνηση. Ἡ ἰδέα μου, ὅμως, ἦταν ἡ ἐξῆς: νά συγκεντρώνεσθε καί νά ἐξετάζετε πῶς εἶναι δυνατόν νά ζήσουμε χωρίς ἁμαρτία. Ἔρχονται διακόσιοι διδάκτορες θεολογίας καί ὁ καθένας λέει τίς θεωρίες του, φανερώνοντας ἔτσι τήν ἄγνοια καί τήν ἀμάθειά του. Ἄς παραθέσουμε ἕνα ἀπό τά λάθη: Μερικοί μελετοῦν ὅλες τίς θρησκεῖες καί στή θεωρητική αὐτή γνώση τῆς ἰστορίας ὅλων τῶν θρησκειῶν καί τοῦ περιεχομένου τῶν διδασκαλιῶν βλέπουν τήν παγκοσμιότητά τους. Ὁ Κύριος, ὅμως, λέει: «Εἷς ὑμῶν ἐστιν ὁ Πατήρ καί εἷς ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός»[19]. Καί αὐτός ὁ Διδάσκαλος Χριστός φέρει μέσα Του ὁλόκληρη τήν κτίση. Συνεπῶς, θά ἀκολουθήσουμε τά ἴχνη τοῦ Χριστοῦ, πού φέρει στή συνείδησή Του ὅλη τήν τραγωδία καί πεθαίνει γιά τήν πίστη Του αὐτή»[20].

«Ἄν ὑπῆρχε ἀγάπη, ὅλος ὁ χριστιανικός κόσμος θά ἦταν ἕνα πράγμα, κατ’εἰκόνα τῆς ἑνότητος τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἄν ὁ χριστιανικός κόσμος κατατεμαχίζεται, αὐτό γίνεται, ἐπειδή οἱ χριστιανοί δέν τηροῦν τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου. Ἀπό τότε πού ἄρχισαν οἱ παγκόσμιες κινήσεις τῶν χριστιανῶν, τόσοι διάλογοι, τόσες διανοητικές προσπάθειες ἀπό κάθε πλευρά, γιά νά πείσουν ὅτι ἡ καθεμιά κατέχει τό καλύτερο, δέν ἔφεραν κανένα ἀποτέλεσμα στόν αἰώνα μας»[21].

Ε) Ὁ π. Σωφρόνιος περί τῶν θρησκειῶν

«Ὑπάρχει αὐτό, πού λέγεται «παγκόσμια θεωρία», σύμφωνα μέ τήν ὁποία στό ἴδιο πλαίσιο τοποθετοῦνται καί ὁ Χριστός καί ὁ Βούδας καί ὁ Μωάμεθ καί ὁ Κομφούκιος κ. ἄ., ὡς μεγάλοι ἤ μικροί «διδάσκαλοι τῆς ἀνθρωπότητος». Γιά μένα, ὅμως, πολυπόθητη εἶναι μόνο ἡ συνείδηση τοῦ Χριστοῦ[22], ὁ Ὁποῖος φέρει μέσα του ὅλο αὐτό τόν κόσμο. Καί σέ αὐτό ἔγκειται ἡ χριστιανική παγκοσμιότητα τοῦ προσώπου»[23].

«Ἡ διδαχή τοῦ Γέροντα σέ κάθε κείμενό του φθάνει ὡς τά ἔσχατα ὅρια. Γιά τή μετάνοια, λοιπόν, λέει ὅτι μετανοοῦμε, δέν εἴμαστε ἄμεμπτοι, ἐφόσον δέν ἀποκτήσαμε τέτοια κατάσταση, ὥστε νά ζοῦμε ὅλη τήν ἀνθρωπότητα ὡς περιεχόμενο τῆς ἴδιας τῆς ζωῆς μας. Αὐτό εἶναι ἡ παγκοσμιότητα τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἀδύνατον νά τήν ἐννοήσουμε ὡς «παγκοσμιότητα γνώσεως», ὅπως τείνουν νά φρονοῦν μερικοί πολυμαθεῖς, ὅτι δηλαδή κατορθώνεται, ὅταν ὁ ἄνθρωπος γνωρίζει καί τόν Χριστιανισμό καί τόν Βουδισμό καί τόν Ἰσλαμισμό καί τόν Κομφουκιανισμό καί τόν Μαρξισμό καί ὅλα τά ἄλλα.

Ἡ παγκοσμιότητα δέν εἶναι γνώση τῶν ποικίλων ἀπόψεων τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι ἐπί τῆς γῆς, ἀλλά εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού ἀγκαλιάζει τά πάντα˙ εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία μοῦ φαινόταν στήν ἀρχή ὡς κάτι τό ἀνάξιο καί ψυχολογικό, ἀλλά ὕστερα ἀποκαλύφθηκε στή συνείδησή μου ὡς δύναμη ὀντολογική, πού ἑνοποιεῖ. Ὁ Πατέρας ἀγαπᾶ τόν Υἱό καί βεβαίως ἀγαπᾶ καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ὁ Υἱός ἀγαπᾶ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα. Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι στραμμένο πρός τόν Πατέρα. Ἔτσι, ἡ ἀγάπη αὐτή εἶναι αἰώνια ἑνότητα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί στήν κοινωνία αὐτή τῶν ὑποστάσεων περικλείεται τό ἀπόλυτο Εἶναι τοῦ Θεοῦ»[24].

ΣΤ) Ὁ π. Σωφρόνιος περί μοναδικότητος καί ἀποκλειστικότητος τοῦ Χριστιανισμοῦ

«Ὀφείλουμε δηλαδή ἐμεῖς οἱ ἴδιοι νά φέρουμε βαθιά μέσα μας τή συνείδηση, πού βλέπουμε στόν Ἴδιο τόν Χριστό, καί νά ζοῦμε τόν κόσμο ὡς ἕναν Ἀδάμ καί νά προσευχόμαστε γιά ὅλο τόν Ἀδάμ. Αὐτός εἶναι ὁ γνήσιος ὀρθόδοξος Χριστιανισμός! Καί σᾶς ἱκετεύω : Μήν «παραδώσετε» σέ κανέναν τόν ἀληθινό Χριστό, τόν Δημιουργό ὅλου τοῦ κόσμου καί Σωτήρα Θεό! Ἄν μειώσετε τόν Χριστό στό ἐπίπεδο τῆς ἐθνικότητος, τότε νά γνωρίζετε ὅτι βρίσκεστε στό σκοτάδι. Εἶναι δυνατόν νά βλέπουμε τήν πραγματικότητα τῆς ζωῆς, πού μᾶς διαιρεῖ, ἀλλά οἱ διαιρέσεις αὐτές μποροῦν νά ὑπερνικηθοῦν μέ ἀνθρώπινη προσπάθεια˙ τή συνείδηση, ὅμως, τοῦ Χριστοῦ Θεοῦ τήν παρέχει μόνο τό Πνεῦμα τό Ἅγιο»[25].

«Ὁ Κύριος εἶπε: «Ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος»[26]. Τέτοιος εἶναι ὁ χαρακτήρας τῆς διακονίας μας καί μέ τήν ἔννοια αὐτή ὁ Χριστιανισμός ξεχωρίζει ἀπό κάθε ἄλλη θρησκεία. Ὅσο περισσότερο ταπεινωθοῦμε, τόσο ἐγγύτερα θά βρεθοῦμε πρός Αὐτόν, ὁ Ὁποῖος«ἐταπείνωσεν Ἑαυτόν… μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ»[27]»[28].

«Ὁ Χριστιανισμός μας ποτέ δέν πρέπει νά ἀναμιγνύεται μέ καμμία ἄλλη διδασκαλία, πού ὑπάρχει στόν κόσμο: γιά μᾶς ὑπάρχει μόνο τό Εὐαγγέλιο»[29].

«Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί Τόν ὁμολογοῦμε (τόν Χριστό) ὡς τόν «Μονογενῆ» Υἱό τοῦ Πατρός, ὅπως Αὐτός ὁ Ἴδιος λέει[30]. Δέν τόν συγκρίνουμε μέ κανέναν ἀπό τούς διδασκάλους ἐκείνους τῆς ἀνθρωπότητος, ὅπως εἶναι ὁ Βούδας, ὁ Μωάμεθ ἤ ἀκόμη καί αὐτός ὁ Μωϋσῆς. Ὁ Χριστός δέν ἦταν υἱός ἀνθρώπου κατά τή γέννησή Του, ἀλλά ἔγινε «Υἱός Ἀνθρώπου»[31] κατά τή συγκατάβαση καί τήν ἐνσάρκωσή Του, παραμένοντας κατ’οὐσίαν Δημιουργός ὅλων τῶν ὑπαρκτῶν. Στό Σύμβολο τῆς Πίστεως λέγεται: «δι’Οὗ τά πάντα ἐγένετο». Καί στόν πρόλογο τοῦ κατά Ἰωάννην Εὐαγγελίου γράφτηκε: «Πάντα δι’Αὐτοῦ ἐγένετο, καί χωρίς Αὐτοῦ ἐγένετο οὐδέ ἕν, ὅ γέγονεν»[32]»[33].

Ἀπό τήν παράθεση αὐτή τῶν κειμένων τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ βγαίνουν δύο συμπεράσματα. Τό πρῶτο συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ π. Σωφρόνιος διαφωνοῦσε μέ τήν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τίς αἱρετικές θεολογικές καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καί τῶν διαλόγων τῶν τελευταίων ἑκατόν εἴκοσι ἐτῶν. Τό δεύτερο συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ π. Σωφρόνιος ἐπιθυμοῦσε νά γνωρίσουν ὅλοι οἱ λαοί τῆς γῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τόν Θεάνθρωπο Χριστό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅπως ἔλεγε ὁ ὅσιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης. Θά μπορούσαμε, τέλος, νά ποῦμε ὅτι ὁ π. Σωφρόνιος ἦταν ὑπέρ ἑνός ὀρθοδόξου «οἰκουμενισμοῦ».

[1] https://www.holycouncil.org/-/rest-of-christian-world?inheritRedirect=true&redirect=%2F&_101_INSTANCE_VA0WE2pZ4Y0I_languageId=el_GR

[2] Γαλ. 1, 11.

[3] Ἰω. 14, 1.

[4] Β΄ Κορ. 5, 7.

[5] ΑΡΧΙΜ. ΣΟΦΡΩΝΙΟΣ ΣΑΧΑΡΩΦ, Οἰκοδομώντας τόν Ναό τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί στούς ἀδελφούς μας, τ. Β΄, ἔκδ. Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 2014, σσ. 282-286.

[6] Ὅ. π., τ. Γ΄, σσ. 102-103.

[7] Ὅ. π., τ. Γ΄, σ. 222.

[8] Ματθ. 18, 3.

[9] Ὅ. π., τ. Γ΄, σ. 186.

[10] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 316.

[11] Ὅ. π., τ. Α΄, σσ. 96-97.

[12]Σχ. βλ. SHOP 244, σ. 4

[13] Ὅ. π., τ. Α΄. σ. 196.

[14] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 144.

[15] Ἰω. 14, 1.

[16] Ἰω. 15, 25.

[17] Μάρκ. 13, 13.

[18] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 310.

[19] Ματθ. 23, 8-9.

[20] Ὅ. π., τ. Β΄, σσ. 310-311.

[21] Ὅ. π., τ. Γ΄, σ. 91.

[22] Α΄ Κορ. 2, 16.

[23] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 49.

[24]Ὅ. π., τ. Α΄, σσ. 266-267.

[25] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 46.

[26] Ματθ. 20, 27.

[27] Φιλ. 2, 8.

[28] Ὅ. π., τ. Α΄, σ. 427.

[29] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 299.

[30] Ἰω. 1, 18.

[31] Ματθ. 11, 19.

[32] Ἰω. 1, 3.

[33] Ὅ. π., τ. Β΄, σ. 297.

Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό