Τὴν περασμένη Τρίτη ἤτανε ἡ μνήμη τῆς ἁγίας Φιλοθέης, ποὺ εἶναι πολιοῦχος τῶν Ἀθηνῶν μαζὶ μὲ τὸν ἅγιο Διονύσιο τὸν Ἀρεοπαγίτη καὶ τὸν ἅγιο Ἰερόθεο.

Ὅπως εἶναι γνωστό σέ ὅλους μας, ἡ ἐποχή μας χαρακτηρίζεται ἔντονα ἀπό μία κυρίαρχη καί διαβρωτική ἀμφισβήτηση∙ ἀπό μία συνολική ἀπαξίωση καί ἀπόρριψη τῶν πάντων. Ζοῦμε στήν Νέα Ἐποχή τῆς ἀλλοίωσης, τῆς μετάλλαξης, τῆς διαστροφῆς καί τοῦ ἀρνητισμοῦ. Ζοῦμε στήν Νέα Ἐποχή τῆς σύγχυσης, τῆς πλάνης, τῆς ἀποστασίας καί τῆς ἀμετανοησίας∙ μιά ἐποχή ἀθεΐας, ἀντιθεΐας, αὐτονομημένης ἰσοθεΐας καί αὐτοθεοποίησης. Ζοῦμε στήν ἐποχή μιᾶς ἐκπληκτικῆς ἐπιστημονικῆς καί τεχνολογικῆς ἀνάπτυξης, πού ὁδήγησαν τόν ἄνθρωπο στήν θεοποίηση τῆς λογικῆς του καί τῶν φυσικῶν του δυνατοτήτων.

Αὐτή ἡ Νέ­α Ἐ­πο­χή ὑ­πάρ­χει καί δρα­στη­ρι­ο­ποι­εῖ­ται στούς ἀ­ντί­πο­δες τοῦ Θε­αν­θρώ­που Κυρίου μας Ἰησοῦ Χρι­στοῦ καί τοῦ σω­τη­ρι­ο­λο­γι­κοῦ Του ἔρ­γου. Ἀρ­νεῖ­ται καί ἀ­ντι­μά­χε­ται τήν ἀ­πο­κεκαλυμμένη ἀ­λή­θει­α τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου. Πε­ρι­θω­ρι­ο­ποι­εῖ καί ἀ­πορρί­πτει τόν Θεάνθρωπο Κύριό μας, τήν Παναγία μας, τούς Ἁγίους μας καί ὅλους ὅσους ἀγωνίζονται νά ἐπιτύχουν τόν ἁγιασμό τους, τήν θέωσή τους.

Γευόμαστε καθημερινά καί σέ συλλογικό ἐπίπεδο τόν πό­λε­μο πού γίνεται κα­τά τῆς Ἁγίας μας Ἐκ­κ­λη­σί­ας, κατά τῆς ἑλ­λη­νορ­θο­δό­ξου πα­ρα­δό­σε­ώς μας, τῶν ἀρχῶν, τῶν ἀξιῶν καί τῶν ἰδανικῶν τοῦ λα­οῦ μας. Στήν Ὀρ­θό­δο­ξη Ἑλ­λά­δα μας, τήν ἁγιοτόκο καί ἀ­πα­στρά­πτου­σα πνευματικά πα­τρί­δα μας, κά­ποι­οι ἐ­πηρ­μέ­νοι αὐ­το­α­πο­κα­λού­με­νοι δι­α­φω­τι­στές, γο­η­τευ­μέ­νοι ἀ­πό τά ψευ­δο-σπιν­θη­ρί­σμα­τα τῆς ἀλ­λοι­ω­τι­κῆς νε­οε­πο­χι­κῆς ἰ­δε­ο­λη­ψί­ας τους, ἐ­πι­δι­ώ­κουν νά κα­ταρ­γή­σουν τήν πί­στη, τήν πα­ρά­δο­ση καί τήν ἱ­στο­ρι­κή αὐ­το­συ­νει­δη­σί­α τοῦ εὐλαβοῦς καί πιστοῦ λα­οῦ μας.

Ἀνάλογα φαινόμενα διαπιστώνουμε, δυστυχῶς, καί μεταξύ ἡ­μῶν τῶν ὀρ­θο­δό­ξων χρι­στια­νῶν, μή ἐξαιρουμένων τῶν κληρικῶν καί μοναχῶν, πού πολλές φορές δέν βι­ώ­νου­με γνήσια καί αὐθεντικά τόν εὐαγγελικό τρόπο ζωῆς, ἀλλά ἐπηρεασμένοι ἀπό τήν λογικοκρατία, τήν ἐκλογικευμένη καί ἰδεολογικοποιημένη πίστη, ἀπό τήν διαλυτική ἐκκοσμίκευση καί τόν δυτικό τρόπο ζωῆς, οὐσιαστικά ἀποκλίνουμε καί ἐκτροχιαζόμαστε ἀπό τόν ἴδιο τόν προορισμό μας, τό ἴδιο τό νόημα καί τόν σκοπό τῆς ζωῆς καί τῆς ὑπάρξεώς μας, ὅπως μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Θεό καί Δημιουργό μας.

Ὅ­λα αὐ­τά τά φαι­νό­με­να, ἄλλωστε, τῆς σή­ψε­ως καί τῆς δι­α­φθο­ρᾶς, τῆς ἀ­πα­ξι­ώ­σε­ως καί τοῦ ἐκ­μαυ­λι­σμοῦ, πού μᾶς κα­τα­κλύ­ζουν, δέν γεν­ή­θη­καν σή­με­ρα, ξαφ­νι­κά καί ἀ­ναί­τια. Εἶ­ναι ἀ­πό­το­κα τῆς φι­λαυ­τί­ας, τοῦ ἐ­γω­ι­σμοῦ, τῆς ἀ­λα­ζο­νεί­ας, τῆς νοησιαρχίας, τῆς αὐ­τάρ­κειας, τῆς φι­λο­χρη­μα­τί­ας, τῆς ἀπληστίας, τοῦ και­ρο­σκο­πι­σμοῦ, τῆς ἄκρατης εὐ­δαι­μο­νί­ας, πού κυ­ο­φο­ροῦν­ται ἐ­πί μα­κρόν δι­ά­στη­μα μέ­σα στήν κοι­νω­νί­α μας. Εἶ­ναι ἡ ἀ­μαύ­ρω­ση τοῦ κα­τ’ εἰ­κό­να καί ἡ ἀ­προ­σπά­θειά μας γιά τό κα­θ’ ὁ­μοί­ω­σιν, ἡ ἀ­πο­στα­σί­α μας ἀ­πό τόν Θε­ό, ἡ ἄρ­νη­ση τοῦ Θε­οῦ καί ἡ θε­ο­ποί­η­ση τοῦ ἀν­θρώ­που.

Καί ὅλα αὐτά γίνονται, παρότι ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό μέ ἕνα καί μόνο σκοπό, νά θεωθεῖ, νά γίνει, δηλαδή, θεός κατά χάριν.

Ὅπως πολύ εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ μακαριστός Γέροντας Γεώργιος Καψάνης, «ἐδόθησαν ἀπὸ τὸν Θεὸ τὰ χαρίσματα τοῦ “κατ᾿ εἰκόνα” στὸν ἄνθρωπο γιὰ νὰ φθάσει πολὺ ὑψηλά, νὰ πετύχει μὲ αὐτὰ τὴν ὁμοίωσή του μὲ τὸ Θεὸ καὶ Πλάστη του, νὰ ἔχει μία ὄχι ἐξωτερική, ἠθικὴ σχέση μαζί Του, ἀλλὰ μία προσωπικὴ ἕνωση μὲ τὸν Δημιουργό του».

»Εἶναι ἴσως πολὺ τολμηρὸ -συνεχίζει ὁ φωτισμένος Γέροντας- ἀκόμη καὶ νὰ λέμε καὶ νὰ σκεπτόμαστε, ὅτι σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι νὰ γίνουμε θεοὶ κατὰ Χάριν. Ὅμως ἡ Ἁγία Γραφὴ καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δὲν μᾶς τὸ ἀπέκρυψαν. Ὑπάρχει δυστυχῶς ἄγνοια στοὺς ἀνθρώπους ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ σὲ πολλοὺς μέσα στὴν Ἐκκλησία. Διότι νομίζουν ὅτι σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι, στὴν καλύτερη περίπτωση, ἁπλῶς ἡ ἠθικὴ βελτίωσή μας, τὸ νὰ γίνουμε καλύτεροι ἄνθρωποι. Ἐνῶ ἀπό τὸ Εὐαγγέλιο, ἀπὸ τὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρες, μᾶς παραδίδεται ὅτι σκοπὸς τῆς ζωῆς μας δὲν εἶναι αὐτό. Τὸ νὰ γίνει δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος μόνο καλύτερος ἀπ᾿ ὅ,τι εἶναι, ἠθικώτερος, δικαιότερος, ἐγκρατέστερος, προσεκτικότερος. Ὅλα αὐτὰ πρέπει νὰ γίνουν, ἀλλὰ δὲν εἶναι ὁ μεγάλος σκοπός, ὁ τελικὸς σκοπός, γιὰ τὸν ὁποῖο ὁ Πλάστης καὶ Δημιουργός μας ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο. Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ σκοπός; Ἡ θέωσις. Τὸ νὰ ἑνωθεῖ ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸν Θεό, ὄχι μὲ ἕνα ἐξωτερικὸ ἢ συναισθηματικὸ τρόπο, ἀλλὰ ὀντολογικά, πραγματικά»¹ .

Γιά νά φθάσει, ὅμως, ἀδελφοί, σέ αὐτή τήν ὀντολογική ἕνωση μέ τόν Θεό, ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά στρέψει τόν νοῦ, τήν καρδιά καί τήν ἀγάπη του ἀπό τά κτίσματα στόν Κτίστη, ὥστε φωτισμένος πλέον ὁ νοῦς καί μέ κεκαθαρμένη καρδιά νά δεῖ καί νά γνωρίσει τόν Θεό, νά φθάσει δηλαδή στήν θέωση. Δυστυχῶς, ὅμως, ἡ ἐποχή μας χαρακτηρίζεται ἔντονα ἀπό τήν ἄγνοια ἤ τήν περιθωριοποίηση τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶς, ἀκόμη καί ἀπό ἐμᾶς τούς πιστούς, δίνοντας ἀποκλειστική σημασία στήν λογική, στήν θεοποίηση τῆς λογικῆς καί τήν ἀναγόρευσή της σέ ὑπέρτατη αὐθεντία καί μοναδικό ρυθμιστή τῶν κρίσεων καί τῶν ἐπιλογῶν. Κυριαρχεῖται, δηλαδή, ἀπό τόν ὀρθολογισμό, πού εἶναι ἡ ὑπερβολική ἐμπιστοσύνη στήν λογική μας· εἶναι ἡ ἀναγωγή της σέ ἀπόλυτη καί κυρίαρχη ἀξία. Μέ τήν λογική, ὅμως, ὅπως θα δείξουμε στήν συνέχεια, δέν μποροῦμε νά γνωρίσουμε σέ καμμία περίπτωση τόν Θεό, γι’ αὐτό καί ὁ ὀρθολογισμός εἶναι ἐσφαλμένη ὁδός θεογνωσίας, ὅπως ἀναφέρεται καί στόν τίτλο τοῦ ἀποψινοῦ μας θέματος. Τόν Θεό τόν γνωρίζουμε μέ τόν νοῦ καί τήν καρδιά. Ὁ φωτισμένος νοῦς καί ἡ κεκαθαρμένη ἀπό τά πάθη καρδιά φθάνουν στήν γνώση τοῦ Θεοῦ· βιώνουν ἐμπειρικά τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ· μετέχουν στίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί βλέπουν τό ἄκτιστο Φῶς τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ὅπως τό εἶδαν καί οἱ τρεῖς ἀπόστολοι καί μαθητές τοῦ Χριστοῦ μας στό ὄρος Θαβώρ.

Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ νοῦς καί ἡ λογική εἶναι γνωστικές δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Γιά τόν λόγο αὐτό καί γιά τήν εὐχερέστερη κατανόηση τοῦ θέματός μας, εἶναι ἀπαραίτητο νά κάνουμε μία εἰσαγωγή καί νά ἀναφερθοῦμε συνοπτικά στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, μέ ἀπλανή ὁδηγό τήν ἑρμηνεία καί τήν ἐμπειρία τῶν Ἁγίων Πατέρων² . Εἶναι πολύ σημαντικό νά γνωρίζουμε τί εἶναι ἡ ψυχή, ποιές εἶναι οἱ ἰδιότητες καί τά γνωρίσματά της, πότε καί πῶς δημιουργεῖται, ποιά εἶναι ἡ σχέση της μέ τό ἀνθρώπινο σῶμα καί τί συμβαίνει μέ τόν ἀποχωρισμό της ἀπό τό σῶμα, ὅταν ἐπέρχεται, δηλαδή, ὁ βιολογικός θάνατος τοῦ ἀνθρώπου.

Εἰσαγωγικά περί ψυχῆς

Θά πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ἡ ψυχή εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ καί ὡς δημιούργημα εἶναι κτιστή. Εἶναι «οὐσία γεννητὴ», ὅπως μᾶς λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης³ . Ἡ ψυχή, λοιπόν, εἶναι κτιστή, δημιουργημένη καί ὄχι ἄκτιστη, ἀφοῦ Ἄκτιστος εἶναι μόνον ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἄναρχος, ἀΐδιος, ἀπερινόητος, ἀπερίγραπτος, ἀνεξιχνίαστος, ἀθέατος, ἀνείδεος, ἄρρητος, ἀπρόσιτος, ἀνόμοιος, ἀφιλοσόφητος, ἀνέκφραστος, ἀχώρητος, καί πάντων ἐπέκεινα.

Κάθε κτιστό, κάθε δημιούργημα ἔχει ἀρχή καί τέλος. Ἄρα κανένα κτίσμα δέν εἶναι αἰώνιο καί ἀθάνατο. Εἰδικά, ὅμως, ἡ ψυχή, ἐνῶ ἔχει ἀρχή καί θά ἔπρεπε, ὡς κτίσμα, νά ἔχει καί τέλος, κατά θεία βούληση, ὄχι ἐκ τῆς φύσεώς της, ἀλλά ἐπειδή ἔτσι θέλησε ὁ Θεός, δέν ἔχει τέλος, εἶναι ἀθάνατη. Εἶναι, δηλαδή, ἡ ψυχή θνητή κατά τήν φύση, ἀλλά ἀθάνατη κατά χάριν.

Ἡ ψυχή εἶναι ἐθελότρεπτη, αὐτεξούσια, ἔχει, δηλαδή, ἐλεύθερη βούληση, ἐλεύθερη προαίρεση καί ἐλεύθερη ἐπιλογή. Τό αὐ­τε­ξού­σιο εἶ­ναι ἡ δυ­να­τό­τη­τα τοῦ ἀν­θρώ­που νά ἐ­ξου­σιά­ζει τόν ἑ­αυ­τό του, νά ἐ­πι­λέ­γει ἐ­λεύ­θε­ρα καί ἀ­βί­α­στα τόν τρό­πο τῆς ζω­ῆς του καί τῆς δρα­στη­ρι­ό­τη­τάς του. Τό­σο πο­λύ, μά­λι­στα, σέ­βε­ται ὁ Θε­ός τήν ἐ­λευ­θε­ρί­α τοῦ ἀν­θρώ­που, πού, ὅ­πως μᾶς ἀ­να­φέ­ρει τό πα­τε­ρι­κό λό­γιο, «ὁ ἄ­νευ σοῦ πλά­σας σε (Θε­ός) οὐ δύ­να­ται ἄ­νευ σοῦ σῶ­σαί σε»· δη­λα­δή ὁ Θε­ός, πού χω­ρίς τήν δι­κή σου συμ­με­το­χή σέ ἔ­πλα­σε, δέν μπο­ρεῖ, χω­ρίς τήν δι­κή σου συμ­με­το­χή, νά σέ σώ­σει. Τό αὐτεξούσιο εἶναι πραγματικά μοναδική καί μεγαλειώδης δωρεά τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο, ἀφοῦ τοῦ παρέχει τήν δυνατότητα καί τό δικαίωμα ἀκόμη καί νά Τόν ἀρνεῖται. Γι’ αὐτό καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας χαρακτηρίζουν τό αὐτεξούσιο καί ὡς ἰσόθεο, φυσικά κατά χάριν. «Ἰ­σό­θε­ον γὰρ ἔ­στι τὸ αὐ­τε­ξού­σιον»⁴ , μᾶς λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης.

Ἕνα καίριο ἐρώτημα, τό ὁποῖο ἀνέκαθεν ἀπασχολοῦσε τόν ἄνθρωπο καί τό ὁποῖο δέν ἀπαντήθηκε ποτέ ἐπαρκῶς οὔτε ἀπό τήν φιλοσοφία οὔτε ἀπό τήν ἰατρική ἐπιστήμη, εἶναι τό πῶς καί πότε δημιουργεῖται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Ἐκκλησία, ὅμως, καί ἡ ὀρθόδοξη διδασκαλία τό ἔχουν ἀπαντήσει σαφέστατα. Ἡ ψυχή δημιουργεῖται ταυτόχρονα μέ τό ἀνθρώπινο σῶμα, οὔτε πρίν οὔτε μετά τήν δημιουργία τοῦ σώματος.

Δημιουργεῖται, ὅπως μᾶς διδάσκουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες, «ἐξ ἄκρας συλλήψεως»· μέ τήν σύλληψη, δηλαδή, τοῦ ἀνθρωπίνου ἐμβρύου ἔχουμε ταυτόχρονα, θείᾳ βουλήσει, καί τήν δημιουργία τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία φανερώνεται καί ἐκφράζεται, καθώς ἀναπτύσσεται τό ἔμβρυο καί ὁ ἄνθρωπος. Ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ἡ ψυχή εἶναι ἐξ ἀρχῆς ὁλοκληρωμένη, δέν μπορεῖ, ὅμως, νά ἐκδηλώσει τίς ἐνέργειές της ἐξ ἀρχῆς λόγῳ τοῦ μή ἀνεπτυγμένου ἀνθρωπίνου σώματος. Οἱ ἐνέργειές της, δηλαδή, ἐμφανίζονται σταδιακά μέ τήν πρόοδο τῆς σωματικῆς ἀναπτύξεως. Κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Σιναΐτη, τόν συγγραφέα τῆς Κλίμακος, «κατ’ αὔξησιν γὰρ τὴν τοῦ σώματος καὶ αὕτη τὰς οἰκείας ἐνεργείας διαδείκνυσι»⁵ , ὅσο, δηλαδή, αὐξάνεται τὸ (ἀνθρώπινο) σῶμα, τόσο φανερώνει καὶ ἡ ψυχή τὶς ἐνέργειές της.

Τό τονίζουμε αὐτό διότι κυκλοφοροῦν ποικίλες λανθασμένες ἀπόψεις καί θεωρίες γιά τό θέμα. Κάποιες ἀπό αὐτές ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ ψυχή δημιουργεῖται τούς πρώτους μῆνες τῆς ζωῆς τοῦ ἐμβρύου καί συγκεκριμένα μετά τόν τρίτο μήνα τῆς κυήσεως. Μέ τόν τρόπο αὐτό μάλιστα ἀπενοχοποιοῦν τίς ἀμβλώσεις, πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό πραγματικοί ἠθελημένοι φόνοι καί μάλιστα κατά ἀνυπεράσπιστων νηπίων.

Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὑπάρχουν καί οἱ θεωρίες, πού εἶναι ἐπηρεασμένες ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία καί ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ ψυχή προϋπάρχει τοῦ σώματος. Εἶναι ἡ γνωστή θεωρία τῆς προϋπάρξεως τῶν ψυχῶν, παράγωγο τῆς ὁποίας εἶναι καί αὐτή τῆς μετεμψυχώσεως. Κατά τόν μέγιστο Ἕλληνα φιλόσοφο Πλάτωνα, ἡ ψυχή, ἔχοντας ἁμαρτήσει στόν χῶρο τῶν ἰδεῶν, τιμωρεῖται ἀπό τόν Θεό καί ἐγκλωβίζεται στό ἀνθρώπινο σῶμα, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ τήν φυλακή τῆς ψυχῆς.⁶

Τό σῶμα, ὅμως, σύμφωνα μέ τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία, δέν ἀποτελεῖ σέ καμμία περίπτωση τήν φυλακή τῆς ψυχῆς, ἀλλά κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο εἶναι ναός τοῦ ἐν ἡμῖν Ἁγίου Πνεύματος⁷ . Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός μᾶς λέγει ὅτι «Δέν εἶναι ἡ ψυχή στό σῶμα, ἀλλά τό σῶμα μέσα στήν ψυχή»⁸ . Καί σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ἡ ψυχή βρίσκεται σέ κάθε σημεῖο τοῦ σώματος· συνέχει τό ἀνθρώπινο σῶμα, τό περιέχει, τό συγκροτεῖ, τό συγκρατεῖ καί τό ζωοποιεῖ⁹ . Εἶναι, δηλαδή, καί μέσα σέ ὁλόκληρο τό σῶμα, ἀλλά ταυτόχρονα περιβάλλει ἐξωτερικά καί ὁλόκληρο τό σῶμα. Ἡ ψυχή εἶναι αὐτή πού μεταδίδει στά ὄργανα καί τίς αἰσθήσεις τοῦ σώματος δύναμη ζωῆς καί ἀντίληψη τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων.¹⁰

Ὁ ἄνθρωπος, στήν ὁλότητά του, ἀποτελεῖται καί ἀπό ψυχή καί ἀπό σῶμα. Οὔτε ἡ ψυχή ἀπό μόνη της, οὔτε τό σῶμα ἀπό μόνο του συνιστοῦν τόν ὅλο ἄνθρωπο, ἀλλά τό συναμφότερο. Ψυχή καί σῶμα συνιστοῦν στόν ἄνθρωπο μία ἀδιάρρηκτη ψυχοσωματική ἑνότητα. Ἡ διάρρηξη αὐτῆς τῆς ψυχοσωματικῆς ἑνότητας σηματοδοτεῖ τόν βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου.

Μετά τόν φυσικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου καί τήν διάρρηξη τῆς ψυχοσωματικῆς ἑνότητας, ἡ ψυχή ἀναχωρώντας πρός τόν οὐρανό ἀναμένει καί ποθεῖ τήν ἐπανασύνδεσή της μέ τό σῶμα κατά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν στήν Δευτέρα Παρουσία, μέ τό δικό της σῶμα μέ τό ὁποῖο ἔζησε στήν γῆ. Τό σῶμα, πού θά ἔχει πεθάνει, μέ ὁποιοδήποτε τρόπο, στήν γῆ, θά ἀναστηθεῖ, θά ἀναπλασθεῖ καί θά ἀνακαινιστεῖ κατά τήν μέλλουσα κρίση. Θά εἶναι πνευματικό καί ἄφθαρτο, ὄχι ὅμως καί ἄϋλο, ἀφού ἄϋλος εἶναι μόνο ὁ Θεός. Ὡς κτιστό, θά ἔχει κάποια ὑλικότητα. Θά ἔχει διαστάσεις, ἀλλά ὄχι βαρύτητα. Θά εἶναι διακριτό, θά ἔχει, δηλαδή, σχῆμα ἀναγνωρίσιμο (θά ἀναγνωρίζεται, δηλαδή, ποιός εἶναι ὁ καθένας). Ἡ ψυχή, πού δέν πεθαίνει ποτέ ὀντολογικά, γιατί εἶναι κατά χάριν ἀθάνατη, θά συνδεθεῖ ξανά μέ τό δικό της ἀνακαινισμένο πλέον σῶμα καί θά ἀνασυγκροτηθεῖ, ἔτσι, καί πάλι ὁ ὅλος ἄνθρωπος. Καί, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ πολύ γνωστός καί πολυγραφότατος θεολόγος, φιλόλογος καί συγγραφέας τῆς ἐποχῆς μας, μακαριστός Νικόλαος Βασιλειάδης στό θαυμάσιο καί κλασικό του βιβλίο «Τό Μυστήριο τοῦ Θανάτου», «τό σῶμα ἐκεῖνο θά εἶναι τό “αὐτό καί οὐκ αὐτό”, ὅπως σημειώνει ὁ θεῖος Χρυσόστομος. Δηλαδή, θά εἶναι αὐτό τοῦτο τό σῶμα, πού ὑπῆρξεν ἐπί τῆς γῆς, ἀλλά μέ ἰδιότητες διαφορετικές»¹¹ .

Τό ἀναστημένο καί ἀνακαινισμένο, λοιπόν, ἀνθρώπινο σῶμα θά εἶναι ἄφθαρτο καί πνευματικό καί ὄχι θνητό καί φθαρτό, ὅπως ἦταν στήν βιολογική ζωή του.

Στήν αἰώνια ζωή, λοιπόν, μετά τήν τελική Κρίση, αὐτός ὁ ἄφθαρτος καί ἀνακαινισμένος πλέον ἄνθρωπος, εἴτε σεσωσμένος εἴτε κολασμένος, θά βλέπει τό ἴδιο πρᾶγμα, δηλαδή τήν ἄκτιστη δόξα τοῦ Θεοῦ. Ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης Ρωμανίδης: «Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι θά δοῦν τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, καί ἀπό αὐτῆς τῆς ἀπόψεως ἔχουν τό ἴδιο τέλος. Ὅλοι βέβαια θά δοῦν τή δόξα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά μέ μία διαφορά: Οἱ μέν σεσωσμένοι θά δοῦν τήν δόξα τοῦ Θεοῦ ὡς Φῶς γλυκύτατον καί ἀνέσπερον, οἱ δέ κολασμένοι, θά δοῦν τήν ἴδια δόξα τοῦ Θεοῦ ὡς πῦρ καταναλίσκον, σάν φωτιά πού θά τούς [κατα]καίη... Ἡ βίωσις, δηλαδή, αὐτοῦ τοῦ Φωτός θά εἶναι διαφορετική στούς μέν ἀπό τούς δέ».

»Ὁπότε τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν παπάδων –συνεχίζει- δέν εἶναι νά μᾶς βοηθήσουν νά δοῦμε αὐτήν τήν δόξα, διότι αὐτό θά γίνη ὁπωσδήποτε. Τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας ἑστιάζεται στό πῶς θά δῆ ὁ κάθε ἄνθρωπος τόν Θεόν... Δηλαδή τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά κηρύττη στούς ἀνθρώπους ὅτι ὑπάρχει Θεός ἀληθινός, ὅτι ὁ Θεός ἀποκαλύπτεται εἴτε ὡς Φῶς εἴτε ὡς πῦρ καταναλίσκον, ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ θά δοῦμε τόν Θεόν, καί νά προετοιμάζη [ἡ Ἐκκλησία] τά μέλη της, ὥστε νά δοῦν τόν Θεόν ὄχι σάν φωτιά, ἀλλά σάν Φῶς. Αὐτή ἡ προετοιμασία τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, καθώς καί ὅλων τῶν ἀνθρώπων, πού θέλουν νά δοῦν τόν Θεόν ὡς Φῶς, εἶναι στήν οὐσία της μία θεραπευτική ἀγωγή, ἡ ὁποία πρέπει νά ἀρχίση καί νά τελειώση σ’ αὐτήν τή ζωή. Πρέπει σ’ αὐτήν τή ζωή νά γίνη ἡ θεραπεία καί νά περατωθῆ. Διότι μετά θάνατον οὐκ ἔστι μετάνοια»¹² .

Γι’ αὐτό καί εἶναι τελείως ἐσφαλμένη ἡ ἀντίληψη τῶν κατηγόρων τοῦ χριστιανισμοῦ ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀσχολεῖται μόνο μέ τήν μετά θάνατο ζωή ἤ ὅτι ὁ χριστιανισμός εἶναι θρησκεία πού ἐνδιαφέρεται μόνο γιά κάποια ἄλλη ζωή, γιά ἕναν μακρυνό δηλαδή Παράδεισο. Ὁ χριστιανισμός κατ’ ἀρχήν δέν εἶναι θρησκεία, δέν εἶναι φιλοσοφικό σύστημα, δέν εἶναι ἀξιακό σύστημα, δέν εἶναι κοινωνικό σύστημα· δέν εἶναι μιά σειρά ἀπό ἐντολές καί ἀπό κανόνες, πού ἡ τήρησή τους θά μᾶς ἐξασφαλίσει μιά θέση στόν Παράδεισο. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ἕνα σύνολο ἐναρέτων καί ἠθικῶν ἀνθρώπων, πού ἐπιτελοῦν καλές πράξεις, ὥστε νά ἀνταμειφθοῦν γιά αὐτές στήν ἄλλη ζωή. Ὁ χριστιανισμός εἶναι ἀποκάλυψη, εἶναι ἡ ἀποκεκαλυμένη Ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Θεός δέν ἀνακαλύπτεται, ἀλλά ἀποκαλύπτεται στούς ἀνθρώπους, πού ἔχουν ἁπλή, ταπεινή καί καθαρή καρδιά.

Ὁ Χριστός δέν εἶναι οὔτε κοινωνικός ἐργάτης, οὔτε φιλόσοφος καί ὅσοι τόν ἀντιμετωπίζουν ἤ τόν ἀποδέχονται μόνο ὡς στοχαστή, ἐπαναστάτη ἤ κοινωνικό μεταρρυθμιστή ἤ ὅσοι ἀναγνωρίζουν ὡς Θεό μία ἀπρόσωπη ἀνώτερη δύναμη καί μόνο, ὅσοι δηλαδή δέν ἀναγνωρίζουν στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τό Θεανδρικό Πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ (τέλειος Θεός καί τέλειος Ἄνθρωπος), αὐτοί δέν μποροῦν οὐσιαστικά νά εἶναι χριστιανοί καί μάλιστα ὀρθόδοξοι, ἄν δέν ἐνεργοποιοῦν τήν ἐν Χριστῷ ταυτότητά τους.

Ὁ χριστιανισμός, λοιπόν, δέν εἶναι θρησκεία, ἀλλά ἀπεναντίας εἶναι ἡ «θεραπεία ἀπό τήν ἀρρώστια τῆς θρησκείας», ὅπως πολύ εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός καί συνεχίζει λέγοντας πώς «ἡ Ὀρ­θο­δο­ξί­α εἶναι ἕ­να ἀνοικτό νοσοκομεῖο  μέσα στήν ἱστορία (“ἰατρεῖον πνευματικόν” κατά τόν Ἰ. Χρυσόστομο), πού προσφέρει τή θεραπεία τῆς καρδίας (κάθαρση) γιά νά προχωρήσει κανείς στόν “φωτισμό” της ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τελικά νά φθάσει στή “θέωση”, τόν μοναδικό προορισμό τοῦ ἀνθρώπου»¹³ . Γι’ αὐτό καί ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης τόνιζε συνεχῶς καί μέ ἐπιμονή ὅτι «ἡ Ἐκ­κλη­σί­α δέν εἶ­ναι ἕ­να πρα­κτο­ρεῖ­ο πού κό­βει εἰ­σι­τή­ρια γιά τόν Πα­ρά­δει­σο, ἀλ­λά εἶ­ναι νο­σο­κο­μεῖ­ο πού θε­ρα­πεύ­ει τόν ἄν­θρω­πο, ὥ­στε, ὅ­ταν ὁ ἄν­θρω­πος δῆ τόν Θε­ό, τό­τε ὁ Θε­ός νά γί­νη Πα­ρά­δει­σος γι’ αὐ­τόν. Οἱ ἅ­γιοι εἶ­ναι ἐ­κεῖ­νοι, οἱ ὁ­ποῖοι θε­ρα­πεύ­θη­καν καί γι’ αὐ­τό βί­ω­σαν τό ἔ­λε­ος καί τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ. Θε­ρα­πεύ­θη­κε ἡ ψυ­χή τους καί τό σῶ­μα τους, γι’ αὐ­τό καί τά σώ­μα­τα ἔ­γι­ναν ἱ­ε­ρά λεί­ψα­να, πού ἔ­χουν μέ­σα τους τήν Χά­ρη τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος»¹⁴ .

Τί εἶναι, ὅμως, τό ἄκτιστο φῶς, θά ρωτοῦσε κάποιος, γιά τό ὁποῖο τόσος πολύς λόγος γίνεται καί ἡ θέα καί ἡ μέθεξη τοῦ ὁποίου εἶναι ὁ κύριος σκοπός τῆς ζωῆς μας καί θά εἶναι αὐτό πού θά ἀπολαμβάνουμε στήν ἄλλη ζωή;

«Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου, μᾶς διαβεβαιώνει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός· ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ' ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς»¹⁵ . Καί ὁ ἅγιος εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, στήν πρώτη του ἐπιστολή, ἐπαναλαμβάνει αὐτή τήν μαρτυρία τοῦ Χριστοῦ: «Καί αὕτη ἐστίν ἡ ἐπαγγελία ἥν ἀκηκόαμεν ἀπ' αὐτοῦ [τοῦ Χριστοῦ] καί ἀναγγέλλομεν ὑμῖν, ὅτι ὁ Θεός φῶς ἐστι καί σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία»¹⁶ . Δηλαδή: Σᾶς ἀναγγέλλουμε αὐτήν τήν ἀγγελία, τήν ὁποία ἀκούσαμε ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, ὅτι δηλαδή ὁ Θεός εἶναι φῶς καί δέν ὑπάρχει σ’ Αὐτόν καθόλου σκοτάδι.

Ἡ θέα καί ἡ θεωρία τοῦ ἀκτίστου φωτός -ὅπως τήν εἶδαν καί στήν ὁποία μετεῖχαν οἱ τρεῖς ἀπόστολοι καί μαθητές τοῦ μεταμορφωθέντος Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ στό ὄρος Θαβώρ- δέν μπορεῖ, βεβαίως, νά περιγραφεῖ μέ λόγια. Δέν μποροῦν τά κτιστά λόγια νά περιγράψουν τήν ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου. Γι’ αὐτό καί θά μεταφέρουμε, στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ, βέβαια, τήν ἐμπειρία τῶν Ἁγίων Πατέρων, τῶν θεοπτῶν δηλαδή, ἔτσι ὅπως τήν βίωσαν καί τήν καταγράφουν οἱ ἴδιοι, ὥστε νά λάβουμε μία ἐλάχιστη γνώση.

Τό ἄκτιστο φῶς, κατά τήν ἁγιοπνευματική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ἡ ἄκτιστη καί θεοποιός ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Τό θεῖο αὐτό φῶς εἶναι ἀνέσπερο, γλυκύτατο, χαριέστατο καί ἀκραιφνές (καθαρό) φῶς, ἄναρχον καὶ ἀΐδιον, πού πληροῖ τόν ἀνακαινιζόμενο ἄνθρωπο ψυχοσωματικά μέ ὑπερκόσμια καί ἀκατάληπτη εὐφροσύνη καί ἀνέκφραστη ἡδονή, εἰρήνη καί χαρά καί ἱλαρότητα καί εἶναι πηγή ὑπερφυῶν χαρισμάτων καί ἀποκάλυψη οὐρανίων μυστηρίων. Εἶναι ὁμοιόμορφο, ἀκέραιο καί γεμάτο ἀπό μιά βαθειά εἰρήνη.

Τό ἄκτιστο φῶς, κατά τόν ἁγιασμένο Γέροντα Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ, εἶναι ὡς πρός τήν φύση του θεία [ἄκτιστη, δηλαδή,] ἐνέργεια, κάτι τελείως διαφορετικό ἀπό τό φυσικό φῶς. Κατά τή θέα του ἐπικρατεῖ προπαντός ἡ αἴσθηση τοῦ ζωντανοῦ Θεοῦ, πού ἐμπλουτίζει ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο¹⁷ . Τό θεῖο φῶς εἶναι ἄνωθεν δωρεά, εἶναι ἀκτινοβολία τῆς ὑπερκοσμίου δόξης, ἡ δόξα του πληροῖ τά πάντα. Εἶναι ἡ δόξα τῆς θείας φύσεως, ἡ καλλονή τοῦ μέλλοντος καί μένοντος αἰῶνος, ἡ ἄναρχος καί ἀδιάδοχος βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἄκτιστο, ἀνονόμαστο, ἀκράτητο, ἀκατάληπτο, ἄϋλο. Κάποτε γίνεται ὁρατό καί μέ τά σωματικά μάτια [ἐφόσον, βεβαίως, ἐνισχυθοῦν καταλλήλως ἀπό τήν χάρη τοῦ Θεοῦ]. Εἶναι ἱλαρό καί τρυφερό, ἑλκύει πρός αὐτό καί τήν καρδιά καί τόν νοῦ οὕτως, ὥστε νά ἐπιλανθάνεταί τις τῆς γῆς [νά ξεχνᾶ κανείς τά γήινα], ἁρπαζόμενος εἰς ἄλλον κόσμον»¹⁸ .

Ἐδῶ, ἀδελφοί, κλείνουμε τήν εἰσαγωγή περί τῆς ψυχῆς καί εἰσερχόμαστε στό κυρίως θέμα. Ἴσως κάποια ἀπό αὐτά πού ἀναφέρθηκαν, καί ὅσα θά ἀναφερθοῦν καί στήν συνέχεια, θεωροῦνται κάπως δύσκολα, καί ὄντως εἶναι δύσκολα στήν κατανόησή τους, ὅταν μάλιστα ἐλάχιστα ἔχουμε ἐντρυφήσει σέ αὐτά. Συγχωρέστε μας, ἀλλά θά ἐπιμείνουμε σέ αὐτά, κι ἄς εἶναι δύσκολα, καθώς θεωροῦμε πολύ σημαντικό νά ἀσχολούμαστε καί μέ τέτοια θεολογικά καί δογματικά ζητήματα. Δυστυχῶς, οἱ περισσότεροι χριστιανοί μας, τολμῶ νά πῶ καί μεῖς οἱ κληρικοί καί μοναχοί, εἴμαστε ἀδαεῖς καί ἀπληροφόρητοι γιά τά καίρια καί σωτηριολογικῆς καί αἰώνιας σημασίας ζητήματα τῆς ζωῆς μας. Γι’ αὐτό καί εἶναι μεγάλη ἀνάγκη νά μελετᾶμε συχνά βιβλία ἑρμηνευτικά τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῆς πίστεώς μας καί νά ἀκοῦμε ἀνάλογα κηρύγματα καί διαλέξεις. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας πάντοτε στίς ὁμιλίες τους καί στά κείμενά τους ἀναφέρονταν, εὐκαίρως - ἀκαίρως, στίς δογματικές ἀλήθειες καί τήν θεολογία τῆς πίστεώς μας καί γι’ αὐτό οἱ χριστιανοί τῶν παλαιότερων ἐποχῶν ἦταν γνῶστες αὐτῶν τῶν θεμάτων καί συμμετεῖχαν ἐνεργά στήν ἐκκλησιαστική ζωή. Ἔτσι ὁ πιστός λαός, ὡς ἐνημερωμένος, ὑπῆρξε πάντοτε καί ὁ φύλακας τῆς πίστεώς μας.

Ὁ νοῦς ὡς ὄργανο Θεογνωσίας

Ἡ εἰσαγωγική ἀναφορά μας στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἦταν ἀπαραίτητη, θέλουμε νά πιστεύουμε, γιά τήν κατανόηση τοῦ ἀποψινοῦ μας θέματος, καθώς ὁ νοῦς καί ὁ λόγος (ἡ λογική) εἶναι, ὅπως εἴδαμε, δύο ἀπό τίς γνωστικές δυνάμεις τῆς ψυχῆς, συνιστοῦν, δηλαδή, τήν νοερά καί λογική ἐνέργειά της.

Ἡ νοερά ἐνέργεια τοῦ νοῦ, σύμφωνα μέ τούς Πατέρες, προσιδιάζει στήν γνώση καί ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου (τό ὁποῖο εἶναι καί ὑπέρλογο), δηλαδή τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἡ λογική ἐνέργεια στήν γνώση τοῦ κτιστοῦ, τοῦ φυσικοῦ δηλαδή κόσμου, πού μᾶς περιβάλλει.

Ἴσως λεκτικά νά ἠχεῖ ὡς πλεονασμός, ὅταν μιλᾶμε γιά λογική καί νοερά ἐνέργεια τῆς ψυχῆς. Κι αὐτό γιατί ἡ χρήση τῆς γλώσσας καί οἱ ὅροι εἶναι ἐπηρεασμένα σέ μεγάλο βαθμό ἀπό τήν ἑλληνική φιλοσοφία, ὅπου οἱ λέξεις λογική καί νοερά θεωροῦνται συνώνυμες καί οἱ ἔννοιές τους ταυτόσημες. Ταυτόσημες θεωροῦνται, ἐπίσης, καί οἱ ἔννοιες νοῦς, λογική καί διάνοια, τίς ὁποῖες θά δοῦμε παρακάτω. Στήν ὀρθόδοξη θεολογία, ὅμως, οἱ λέξεις αὐτές λαμβάνουν διαφορετικό περιεχόμενο καί σημαίνουν διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ὁ νοῦς καί ἄλλο ὁ λόγος, ἡ λογική.

Γι’ αὐτό καί οἱ Πα­τέ­ρες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, κυρίως ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, μᾶς δι­δά­σκουν ὅ­τι στόν ἄν­θρω­πο ὑ­πάρ­χουν δύ­ο γνω­στι­κά κέν­τρα, δύ­ο τρό­ποι, δη­λα­δή, γιά νά κα­τα­λα­βαί­νει ὁ ἄνθρωπος τά πράγ­μα­τα, τήν κτι­στή φυ­σι­κή δη­μι­ουρ­γί­α, δηλαδή, ἀλλά καί τόν ἴ­διο τόν Θε­ό. Τό ἕ­να κέν­τρο εἶ­ναι ὁ νοῦς, πού ἐνεργεῖται, ἔ­χει, δηλαδή, τήν ἕ­δρα του στήν καρ­διά, στήν πνευματική καρδιά, πού εἶναι τό κέντρο τῆς ὑποστάσεως τοῦ ἀνθρώπου. Τό ἄλλο κέντρο εἶ­ναι ὁ λό­γος, ἡ λο­γι­κή, πού δρᾶ καί ἐνεργεῖ διά τοῦ ἐγ­κε­φά­λου. Αὐ­τά τά δύ­ο γνω­στι­κά κέν­τρα ἀ­πο­κα­λοῦν­ται, ἐ­πί­σης, ἀ­πό τούς Πα­τέ­ρες πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση (ὁ νοῦς) καί φυ­σι­κή γνώ­ση (ὁ λό­γος, ἡ λο­γι­κή).

Ὁ νοῦς εἶ­ναι τό κέν­τρο τῆς ψυ­χῆς καί γι’ αὐ­τό οἱ Πα­τέ­ρες τόν ἀ­πο­κα­λοῦν «τό ἡ­γε­μο­νι­κόν τῆς ψυ­χῆς» ἤ τόν ὀφθαλμό τῆς ψυχῆς. Ὁ νοῦς εἶ­ναι ἡ θε­ω­ρη­τι­κή ἐ­νέρ­γεια τῆς ψυ­χῆς. Μέ τόν νοῦ ὁ ἄν­θρω­πος γνω­ρί­ζει τόν Θε­ό, ἀ­πο­κτᾶ τήν ἐμ­πει­ρί­α τοῦ Θε­οῦ, ἀ­πο­κτᾶ, δηλαδή, τήν πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση.

Ὁ λό­γος (ἡ λο­γι­κή) εἶ­ναι ἡ πρα­κτι­κή ἐ­νέρ­γεια τῆς ψυ­χῆς. Μέ τόν λό­γο (τήν λο­γι­κή) ὁ ἄν­θρω­πος γνω­ρί­ζει τήν φύ­ση καί τήν κτι­στή δη­μι­ουρ­γί­α. Ἡ γνώ­ση τῆς κτίσεως καί τοῦ φυσικοῦ κόσμου, τῆς δη­μι­ουρ­γί­ας, δηλαδή, τοῦ Θε­οῦ βο­η­θά­ει, βε­βαί­ως, τόν ἄν­θρω­πο νά ὁδηγηθεῖ πρός τήν γνώ­ση τοῦ ἴ­διου τοῦ Θε­οῦ, τήν ὁ­ποί­α, ὅ­μως, ἀ­πο­κτᾶ μόνο μέ τόν νοῦ. Μέ τήν λο­γι­κή, δη­λα­δή, δέν μπο­ροῦ­με νά γνω­ρί­σου­με τόν Θε­ό, πού εἶναι ὑπέρλογος. Ἡ λο­γι­κή μᾶς ὁ­δη­γεῖ στήν ἀ­νάγ­κη τῆς πί­στε­ως στόν Θε­ό. Ἡ ἀ­λη­θι­νή, ὅ­μως, γνώ­ση τοῦ Θε­οῦ γί­νε­ται μέ τόν νοῦ, μέ τήν καρ­διά.

Τό με­γα­λύ­τε­ρο ἐμ­πό­διο, πού δέν ἐ­πι­τρέ­πει στόν σύγ­χρο­νο ἄν­θρω­πο νά φθά­σει στήν γνώ­ση τοῦ Θε­οῦ, εἶ­ναι ἀ­κρι­βῶς αὐ­τό: ὅ­τι προ­σπα­θεῖ νά Τόν γνω­ρί­σει μέ λά­θος τρό­πο, χρη­σι­μο­ποι­ών­τας λαν­θα­σμέ­να μέ­σα. Ἀν­τι­κα­θι­στᾶ, δη­λα­δή, τόν νοῦ μέ τόν λό­γο (τήν λο­γι­κή) καί κα­τα­λή­γει ἔ­τσι στόν ὀρ­θο­λο­γι­σμό καί στήν ἀ­δυ­να­μί­α νά γνω­ρί­σει ἀ­λη­θι­νά τόν Θε­ό.

Ὅ­πως ἀ­να­φέ­ρει ὁ Ἅγιος Πα­ΐ­σιος ὁ ἁγιορείτης: «Ἡ λο­γι­κή, ἡ φυ­σι­κή γνώ­ση δη­λα­δή, εἶ­ναι αὐ­τή πού μᾶς βο­η­θά­ει νά ἀ­πο­κτή­σου­με [καί] τήν πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση. Ὅ­ταν ὅ­μως ὁ ἄν­θρω­πος πα­ρα­μέ­νη στήν φυ­σι­κή γνώ­ση, πα­ρα­μέ­νη στήν φύ­ση καί δέν ἀ­νε­βαί­νει στόν Οὐ­ρα­νό. Δη­λα­δή πα­ρα­μέ­νει στόν ἐ­πί­γει­ο Πα­ρά­δει­σο πού πο­τι­ζό­ταν ἀ­πό τόν Τί­γρη καί τόν Εὐ­φρά­τη καί χαί­ρε­ται τήν ὄ­μορ­φη φύ­ση μέ τά ζῶ­α, ἀλ­λά δέν ἀ­νε­βαί­νει στόν οὐ­ρά­νιο Πα­ρά­δει­σο, νά χα­ρῆ μέ τούς Ἀγ­γέ­λους καί τούς Ἁ­γί­ους. Γιά νά ἀ­νε­βοῦ­με στόν οὐ­ρά­νιο Πα­ρά­δει­σο, εἶ­ναι ἀ­πα­ραί­τη­τη ἡ πί­στη στόν Νοι­κο­κύ­ρη τοῦ Πα­ρα­δεί­σου, γιά νά Τόν ἀ­γα­πή­σου­με, νά ἀ­να­γνω­ρί­σου­με τήν ἁ­μαρ­τω­λό­τη­τά μας, νά τα­πει­νω­θοῦ­με, γιά νά Τόν γνω­ρί­σου­με καί νά συ­νο­μι­λοῦ­με μα­ζί Του προ­σευ­χό­με­νοι καί νά Τόν δο­ξά­σου­με καί ὅ­ταν μᾶς βο­η­θά­η καί ὅ­ταν μᾶς δο­κι­μά­ζη»¹⁹ .

Ἡ ἀσθένεια τοῦ νοῦ

Σύμφωνα μέ τόν Σε­βα­σμι­ώ­τα­το Μη­τρο­πο­λί­τη Ναυ­πά­κτου κ. Ἱ­ε­ρό­θεο­ καί τόν μα­κα­ρι­στό Κα­θη­γη­τή π. Ἰ­ω­άν­νη Ρω­μα­νί­δη, « τό προ­πα­το­ρι­κό ἁ­μάρ­τη­μα τοῦ Ἀ­δάμ συ­νί­στα­ται κυ­ρί­ως σέ τρί­α πράγ­μα­τα. Τό πρῶ­το ὅ­τι ἔ­παυ­σε ὁ νοῦς νά λει­τουρ­γεῖ. Τό δεύ­τε­ρο ὅ­τι ταυ­τί­στη­κε ὁ νοῦς μέ τήν λο­γι­κή, γι­’ αὐ­τό ὁ πε­πτω­κώς ἄν­θρω­πος δέν ξέ­ρει τί εἶ­ναι ὁ νοῦς. Ξέ­ρει μό­νο τί εἶ­ναι ἡ λο­γι­κή. Καί τό τρί­τον ὅ­τι ὑ­πο­δου­λώ­θη­κε ὁ νοῦς στά πά­θη καί στίς συν­θῆ­κες τοῦ πε­ρι­βάλ­λον­τος »²⁰ .

Ὁ νοῦς, λοιπόν, μετά τήν πτώση ἀμαυρώθηκε, ἀσθένησε, σκοτίσθηκε, ὅπως μᾶς λένε οἱ Πατέρες. Αὐτό ση­μαί­νει ὅ­τι φεύγει ἀπό τήν κύρια ἐνασχόλησή του, πού εἶναι ἡ διαρκής μνήμη τοῦ Θεοῦ, καί δι­α­χέ­ε­ται στό πε­ρι­βάλ­λον καί στήν κτί­ση. Ἔτσι, ὁ νοῦς ὑ­πο­δου­λώ­νε­ται στά πά­θη καί ταυ­τί­ζε­ται μέ τήν λο­γι­κή.

Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής μᾶς λέει πώς ἡ προσπάθεια τοῦ διαβόλου γιά νά ρίξει τόν ἄνθρωπο στήν ἁμαρτία ξεκινᾶ ἀπό τόν νοῦ. Ὁ νοῦς εἶναι ὁ πρῶτος στόχος τῶν δαιμόνων, οἱ ὁποῖοι κινοῦν τούς ἐμπαθεῖς λογισμούς τῆς ψυχῆς, ὥστε νά ὑποδουλώσουν τόν νοῦ καί κατόπιν νά ἀκολουθήσει ἡ ὁλοκληρωτική συγκατάθεση τοῦ ἀνθρώπου στήν ἁμαρτία. Μετά τήν ὑποχώρηση τοῦ νοῦ, συνεχίζει ὁ Ἅγιος, «ἄγουσιν εἰς τήν κατά διάνοιαν ἁμαρτίαν καί, ταύτης ἀποτελεσθείσης, φέρουσιν αὐτόν λοιπόν αἰχμάλωτον εἰς τήν πράξιν»²¹ . Δηλαδή, ἀφοῦ ἡττηθεῖ ὁ νοῦς ἀπό τήν προσβολή τῶν δαιμόνων, τόν ὁδηγοῦν στό νά ἐπιτελέσει τήν ἁμαρτία μέ τήν διάνοια καί μετά καί ἀπό αὐτό, κρατώντας τον αἰχμάλωτο, τόν ὁδηγοῦν στό νά ἐπιτελέσει τήν ἁμαρτία καί στήν πράξη.

Αὐτή εἶναι, λοιπόν, ἡ αἰχμαλωσία τοῦ νοῦ, ἡ ὁποία δημιουργεῖ μέσα του αὐτό πού οἱ Πατέρες ἀποκαλοῦν «εἴδωλο τῆς ἁμαρτίας». Εἶναι αὐτό πού μέ σύγχρονους ὅρους θά λέγαμε ὅτι ὁ νοῦς ἀποκτᾶ ἐφάμαρτες παραστάσεις, εἰκόνες, τίς ὁποῖες, ἐφόσον δέν τίς ἐξομολογηθεῖ ἐν μετανοίᾳ, ἀνά πᾶσα στιγμή καί σέ ἀνύποπτο χρόνο, -ἴσως καί μετά τήν παρέλευση πολλῶν ἐτῶν- τίς ἀνακαλεῖ, μέ ἀποτέλεσμα νά ὁδηγεῖ καί πάλι στήν πτώση καί στήν ἁμαρτία τόν ἄνθρωπο, ἀκόμη καί σέ προχωρημένη ἡλικία.

Οἱ ἐφάμαρτες αὐτές παραστάσεις καλλιεργοῦνται στόν νοῦ, διά τῶν αἰσθήσεων, μέ τήν φαντασία. Ἡ φαντασία, κατά τήν ἁγιοπατερική παράδοση, εἶναι ἡ ἀποθήκη τῶν αἰσθήσεων. Ἡ φαντασία εἶναι μιά δύναμη τῆς ψυχῆς, τήν ὁποία ἐκμεταλλεύεται ὁ διάβολος, καθώς εἶναι εὐάλωτη, καί τήν χρησιμοποιεῖ ὡς γέφυρα πρόσβασης στόν νοῦ καί τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτή ἡ δράση τοῦ διαβόλου διά τῶν αἰσθήσεων καί τῆς φαντασίας ἀναχαιτίζεται μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Τά ἅγια μυστήρια καί ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ περιφρουροῦν καί διασφαλίζουν τίς πύλες τῶν αἰσθήσεων καί κόβουν, ἔτσι, τίς γέφυρες πρόσβασης τοῦ διαβόλου στόν νοῦ. Τά μυστήρια, καί ἰδιαίτερα ἡ ἐξομολόγηση, –πού μέ τόση πολλή λύσσα τήν πολεμᾶ ὁ διάβολος- εἶναι, ἄν μπορούσαμε νά κάνουμε τόν παραλληλισμό, ὅ,τι εἶναι τό format (φορμάτ = ἐκκαθάριση) γιά τόν σκληρό δίσκο τοῦ ὑπολογιστῆ, πού διαγράφει ὅλα τά δεδομένα, τά ὁποῖα δέν μπορεῖ πλέον νά ἀνακτήσει πάλι ὁ ὑπολογιστής. Τόσο σπουδαῖο καί σωτήριο εἶναι τό μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως!

Δοξασμένο τό Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας, πού ἐν τῇ ἀπείρῳ εὐσπλαχνίᾳ Του, μᾶς χάρισε ὅλα τά μέσα καί τά ἀντίδοτα, τά ἅγια Μυστήριά Του δηλαδή, γιά νά ὑπερνικοῦμε τά ὅπλα καί τίς πονηρές μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου!

Ἡ θεραπεία τοῦ νοῦ

Ἡ αἰχμαλωσία τοῦ νοῦ στά ἐ­ξω­τε­ρι­κά πράγ­μα­τα ἔχει ὡς συνέπεια ὁ νοῦς νά ὑ­πο­λει­τουρ­γεῖ, χω­ρίς βέ­βαι­α νά κα­τα­στρέ­φε­ται. Ἡ θε­ρα­πεί­α του εἶ­ναι νά ἐ­πι­στρέ­ψει ὁ νοῦς στήν καρ­διά, ὥ­στε νά μπο­ρεῖ νά λει­τουρ­γή­σει κα­τά φύ­ση, νά ἔ­χει, δη­λα­δή, συ­νε­χή μνή­μη Θε­οῦ.

Αὐτό μᾶς τό πιστοποιεῖ καί τό ἐμπειρικό παράδειγμα πού μᾶς μεταφέρει μία ἁγιασμένη μορφή τῶν ἡμερῶν μας, ὁ χαρισματοῦχος μακαριστός γέροντας Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης. Σᾶς παρακαλῶ νά δώσετε ἰδιαίτερη προσοχή στό παράδειγμα αὐτό. « Οἱανδήποτε ἐργασία κι ἄν κάνῃς, λέγε τήν εὐχή. Ἐνίοτε δυσκολεύεσαι νά λέγῃς τήν εὐχή ταυτοχρόνως εἰς τήν ἐργασίαν σου. Θά ἔρθη ὅμως καιρός, ὅπου ἐνῶ θά κάνῃς οἱανδήποτε ἐργασία, ἐνῶ θά ἔχῃς οἱανδήποτε ἀπασχόλησι, θά λέγῃς ταυτοχρόνως καί τήν εὐχή. Θά λέγεται μόνη της ἡ εὐχή. Τρόπον τινά, σάν νά ἔχῃς δύο ἐγκεφάλους. Ὁ ἕνας θά λέγῃ τήν εὐχήν καί ὁ ἄλλος θά ἐκτελῆ οἱανδήποτε ἐργασία, οἱανδήποτε ἀπασχόλησι »²² . Αὐτοί οἱ «δύο ἐγκέφαλοι», πού μᾶς ἀναφέρει ὁ Γέροντας εἶναι τά δύο γνωστικά κέντρα, πού προαναφέραμε. Ἕνα εἶναι ὁ νοῦς καί ἕνα ἡ λογική. Μπορεῖ, δηλαδή, κάποιος χρησιμοποιώντας τήν λογική νά ἐπιδίδεται ἀκόμη καί στίς πιό δύσκολες καί λεπτές διανοητικές ἐργασίες (ὑπολογισμούς, λογιστικά, πειράματα, λεπτές χειρουργικές ἐπεμβάσεις, ὁδήγηση κ.λπ.) καί ταυτόχρονα νά διατηρεῖ τόν νοῦ του ἀνέπαφο καί ἀπόλυτα συγκεντρωμένο στήν μνήμη τοῦ Θεοῦ λέγοντας τήν εὐχή, Κύριε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με. Αὐτές οἱ πνευματικές καταστάσεις δέν εἶναι μόνο γιά τούς κληρικούς καί τούς μοναχούς, ἀλλά καί γιά ὅλους τούς ἀδελφούς λαϊκούς. Δέν εἶναι οὔτε πολύ δύσκολο οὔτε πολύ εὔκολο. Σᾶς τό βεβαιώνω, εἰλικρινά, καθώς ἔχω γνωρίσει τέτοια πρόσωπα, στίς μέρες μας, ὄχι μόνο κληρικούς καί μοναχούς, ἀλλά καί ἀρκετούς ἀδελφούς λαϊκούς, πού ἔχουν φτάσει σέ αὐτή τήν κατάσταση, πού περιγράφει ὁ ἁγιασμένος Γέροντας Ἐφραίμ. Ἀπαιτοῦνται, βεβαίως, προϋποθέσεις, δηλαδή μετάνοια, ταπείνωση, αὐτομεμψία καί ὑπακοή στόν πνευματικό μας πατέρα.

Ἀδελφοί, προσοχή! Τίποτε δέν γίνεται χωρίς πνευματικό πατέρα καί καθοδηγό, χωρίς πετραχήλι, χωρίς ἐξομολόγηση καί ἐξαγόρευση. Παράκληση θερμή καί καρδιακή: νά ἀποκτήσουμε ὅλοι μας, κληρικοί, μοναχοί καί λαϊκοί, πνευματικό πατέρα-ἐξομολόγο.

Τό κύριο μέλημά μας, λοιπόν, γιά τήν θεραπεία τοῦ νοῦ θά πρέπει νά εἶναι ἡ ἐφαρμογή τῆς θεραπευτικῆς ἀγωγῆς πού μᾶς προσφέρει ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι πνευματικό νοσοκομεῖο, θεραπευτήριο παθῶν καί ἰατρεῖο ψυχῶν. Στό πνευματικό αὐτό νοσοκομεῖο τῆς Ἐκκλησίας οἱ Ἐπίσκοποι εἶναι οἱ ἀρχίατροι, οἱ ἱερεῖς εἶναι οἱ ἰατροί καί οἱ μοναχοί καί οἱ ἄλλοι συνεργάτες τῆς Ἐκκλησίας (ὅπως ἐσεῖς, πού εἶστε κατηχητές, κυκλάρχες, ὁμαδάρχες στίς κατασκηνώσεις κ.λπ.) εἶναι οἱ νοσοκόμοι καί θεραπευτές. Ὅλοι, ὅμως, καί τό ἰατρικό καί νοσηλευτικό προσωπικό, ὡς θνητοί ἄνθρωποι καί αὐτοί, ἔχουν ἀνάγκη θεραπείας. Τελικά ὅλοι μας, μηδενός ἐξαιρουμένου -ὡς σάρκα φοροῦντες καί τόν κόσμον οἰκοῦντες- εἴμαστε πνευματικά ἀσθενεῖς καί ἔχουμε ὅλοι ἀνάγκη θεραπείας, καί μάλιστα ἐντατικῆς θεραπείας.

Ἡ θεραπευτική ἀγωγή, πού συστήνει ἡ Ἐκκλησία, περιλαμβάνει, σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες, τρία στάδια: τό πρῶτο εἶναι ἡ κάθαρση τῆς καρδιᾶς ἀπό τά πάθη, τό δεύτερο ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τό τρίτο ἡ θέωση, ὁ δοξασμός.

Θεραπευμένος, ἔτσι, ὁ νοῦς ἐπιστρέφει στήν καρδιά καί ἀποκτᾶ τήν πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση, ἡ ὁποία δέν εἶ­ναι ἀ­πόρ­ροι­α τῆς λο­γι­κῆς, τοῦ μυα­λοῦ μας. Δέν κα­τέ­χε­ται μό­νον ἀ­πό τούς εὐ­φυ­εῖς, ἀ­πό τούς μορ­φω­μέ­νους, ἀ­πό τούς ἐ­πι­στή­μο­νες. Δέν ἀ­παι­τεῖ σύν­θε­τη σκέ­ψη, πο­λύ­πλο­κες ἀ­να­λύ­σεις καί συλ­λο­γι­σμούς. Ἡ πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση εἶ­ναι δῶ­ρο τοῦ Θε­οῦ πού προ­σφέ­ρε­ται σέ ὅ­λους, μορ­φω­μέ­νους καί ἀ­γραμ­μά­τους, γνω­στι­κούς καί ἀ­δα­εῖς, ἔ­ξυ­πνους καί ἁ­πλο­ϊ­κούς. Μέ τό Μυστήριο τοῦ Ἁγίου Χρίσματος, ἄλλωστε, λάβαμε ὅλοι μας τίς ἴδιες ἀκριβῶς δωρεές, τά ἴδια χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κανείς λιγότερα καί κανείς περισσότερα. Ἡ πνευματική γνώση, λοιπόν, εἶναι δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σέ ὅ­λους ὅ­σοι ἔ­χουν ἁ­πλή, τα­πει­νή καί κα­θα­ρή καρ­διά. Ἡ γνώση καί ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ εἶ­ναι δῶ­ρο τοῦ Θε­οῦ στούς ἁ­πλούς, τα­πει­νούς καί καθαρούς ἀν­θρώ­πους καί ὄ­χι ἀ­πο­τέ­λε­σμα λο­γι­κῆς ἐ­πε­ξερ­γα­σί­ας.

Ἡ πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση δέν σπου­δά­ζε­ται στά πα­νε­πι­στή­μια καί τά σπου­δα­στή­ρια τοῦ κό­σμου, δέν ἀ­να­γνω­ρί­ζε­ται μέ δι­πλώ­μα­τα καί με­τα­πτυ­χια­κούς τί­τλους σπου­δῶν, δέν ἀ­πο­τε­λεῖ ἀν­τι­κεί­με­νο ἐ­πι­στη­μο­νι­κῶν ἐ­ρευ­νῶν. Ἡ πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση εἶ­ναι ὑ­πό­θε­ση τῆς καρ­διᾶς, εἶ­ναι φω­τι­σμέ­νος νοῦς, εἶ­ναι με­το­χή στήν ἀ­γά­πη, τήν ἄκτιστη χά­ρη καί δό­ξα τοῦ Θε­οῦ, εἶ­ναι ἡ Ἀ­πο­κά­λυ­ψη τῆς Ἀ­λή­θειας τοῦ Θε­οῦ στήν ζω­ή μας καί στόν κό­σμο ὁ­λό­κλη­ρο. Ἐρ­γα­στή­ριο τῆς πνευ­μα­τι­κῆς γνώ­σε­ως εἶ­ναι ἡ ἐμπιστοσύνη καί ἡ ἐλ­πί­δα στόν Κύριό μας καί Θεό μας Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ ἐμ­πι­στο­σύ­νη στόν Θε­ό καί ἡ αὐ­το­εγ­κα­τά­λει­ψή μας στήν ἄ­πει­ρη ἀ­γά­πη καί πρό­νοι­ά Του. Εἶ­ναι ἡ κα­θη­με­ρι­νή ἄ­σκη­ση καί τή­ρη­ση τῶν ἐν­το­λῶν τοῦ Θε­οῦ. Εἶ­ναι ἡ ἐ­ξά­σκη­ση τῆς ἀ­γά­πης, διά τῆς φι­λαν­θρω­πί­ας καί τῆς ἐ­λε­η­μο­σύ­νης ἐ­νερ­γου­μέ­νης. Εἶ­ναι φι­λα­δελ­φί­α, κα­λο­σύ­νη, συγχωρητικότητα.

Αὐτή ἡ πνευματική γνώση μᾶς ὁδηγεῖ νά κατανοήσουμε τήν λογική τοῦ Θεοῦ, τό πῶς ἐνεργεῖ, δηλαδή, ὁ Θεός στήν ζωή μας. Ἡ λο­γι­κή τοῦ Θε­οῦ εἶ­ναι ἄλ­λη, ἐν­τε­λῶς δι­α­φο­ρε­τι­κή καί πολ­λές φο­ρές ἐκ δι­α­μέ­τρου ἀν­τί­θε­τη ἀ­πό τήν λο­γι­κή τοῦ κό­σμου καί τό κο­σμι­κό φρό­νη­μα. Ὁ σύγ­χρο­νος ἄν­θρω­πος —ὁ κο­σμι­κός ἄν­θρω­πος— ἀ­γω­νί­ζε­ται κα­θη­με­ρι­νά γιά νά κά­νει τήν ζω­ή του πιό εὔ­κο­λη, πιό ἄ­νε­τη, πιό βο­λι­κή. Στό­χος καί ἐ­πι­δί­ω­ξή του εἶ­ναι ἡ εὐ­μά­ρεια καί ἡ εὐ­δαι­μο­νί­α. Θέ­λει νά ζεῖ κα­λά, νά ἔ­χει ὑ­γεί­α, νά ἔ­χει κα­λή οἰ­κο­γε­νεια­κή ζω­ή, νά εἶ­ναι ἐ­πι­τυ­χη­μέ­νος ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κά, νά ἔ­χει χρή­μα­τα καί κτήματα, οἰκήματα καί ὀχήματα καί νά κα­τέ­χει πολ­λά ὑ­λι­κά ἀ­γα­θά. Καί ἡ ἐ­πι­θυ­μί­α του αὐ­τή δέν ἔ­χει μέ­τρο, δέν ἔ­χει ὅ­ριο, ἀλ­λά εἶ­ναι ἀ­κό­ρε­στη, ἀ­στα­μά­τη­τη, γί­νε­ται ἕ­να συ­νε­χές κυ­νη­γη­τό πλού­του, ἀ­νέ­σε­ων καί ἐ­πι­τυ­χι­ῶν.

Ἀν­τί­θε­τα, γιά τήν λο­γι­κή τοῦ Θε­οῦ ὅ­λα αὐ­τά εἶ­ναι ἀ­νού­σια καί ξέ­να. Ὁ Θε­ός δέν ζη­τᾶ ἀ­πό μᾶς κα­τα­κτή­σεις καί ἐ­πι­τεύγ­μα­τα, δέν μᾶς ὑ­πό­σχε­ται ἀ­νέ­σεις καί ἐ­πι­τυ­χί­ες, ἀλ­λά μᾶς κα­λεῖ σέ πνευ­μα­τι­κή ἐ­γρή­γορ­ση, σέ ἄ­σκη­ση, σέ κό­πους, σέ ἀ­γώ­να. Ἡ πα­ρου­σί­α τοῦ Θε­οῦ στήν ζω­ή μας δέν συ­νε­πά­γε­ται εὐ­τυ­χί­α καί εὐ­η­με­ρί­α, μέ τήν κο­σμι­κή τους ἔν­νοι­α. Ἀν­τί­θε­τα, μά­λι­στα, ὁ Θε­ός μᾶς ἐ­πι­σκέ­πτε­ται καί μέ­σα ἀ­πό τίς θλί­ψεις, τόν πό­νο, τίς ἀ­σθέ­νει­ες. Μᾶς φα­νε­ρώ­νε­ται μέ­σα ἀ­πό τίς δο­κι­μα­σί­ες, τίς ἀ­πο­τυ­χί­ες, τίς δι­ώ­ξεις, τίς συ­κο­φαν­τί­ες, τίς ἀ­δι­κί­ες, τούς ἐμ­παιγ­μούς. Ἄ­κο­πος καί ἄ­λυ­πος βί­ος δέν ὁ­δη­γοῦν πο­τέ στόν Οὐ­ρα­νό, το­νί­ζουν οἱ Πα­τέ­ρες. «Οὐδείς ἀνέβη εἰς τόν οὐρανόν μετ’ ἀνέσεως», γράφει ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος. Καί ὁ ἴ­διος ὁ Κύ­ριός μας, ἄλ­λω­στε, μᾶς ξε­κα­θά­ρι­σε ὅ­τι «στε­νή καί τε­θλιμ­μέ­νη ἡ ὁ­δός ἡ ἀ­πά­γου­σα εἰς τήν Βα­σι­λεί­αν τῶν Οὐ­ρα­νῶν»²³ .

Ὁ Ἅγιος Πα­ῒ­σιος ὁ Ἁ­γι­ο­ρεί­της μᾶς πα­ρου­σιά­ζει μέ ἐ­νάρ­γεια καί γλα­φυ­ρό­τη­τα τήν δι­ά­στα­ση αὐ­τή ἀ­νά­με­σα στήν ἀν­θρώ­πι­νη λο­γι­κή καί τήν λο­γι­κή τοῦ Θε­οῦ.

«Οἱ Ἅ­γιοι Πα­τέ­ρες, γράφει, τά ἔ­βλε­παν ὅ­λα μέ τό πνευ­μα­τι­κό, μέ τό θε­ϊ­κό μά­τι. Τά Πα­τε­ρι­κά εἶ­ναι γραμ­μέ­να μέ τό πνεῦ­μα τοῦ Θε­οῦ καί μέ τό πνεῦ­μα τοῦ Θε­οῦ ἔ­κα­ναν τίς ἑρ­μη­νεῖ­ες οἱ Ἅ­γιοι Πα­τέ­ρες. Τώ­ρα δέν ὑ­πάρ­χει συ­χνά αὐ­τό τό πνεῦ­μα τοῦ Θε­οῦ, γιά νά κα­τα­λα­βαί­νουν τά Πα­τε­ρι­κά. Τά βλέ­πουν ὅ­λα μέ τό κο­σμι­κό μά­τι, δέν βλέ­πουν πιό πέ­ρα, δέν ἔ­χουν τήν εὐ­ρύ­τη­τα πού δί­νουν ἡ πί­στη καί ἡ ἀ­γά­πη. Ὁ Μέ­γας Ἀρ­σέ­νιος ἄ­φη­νε τά βά­για μέ­σα στό νε­ρό, χω­ρίς νά τό ἀλ­λά­ζη, καί τό νε­ρό μύ­ρι­ζε πο­λύ. Ἐ­μεῖς ποῦ νά κα­τα­λά­βου­με τί πή­γα­ζε μέ­σα ἀ­πό ἐ­κεῖ­νο τό βρώ­μι­κο νε­ρό! ‘‘Μά δέν τό κα­τα­λα­βαί­νω αὐ­τό­’’, σοῦ λέ­ει ὁ ἄλ­λος. Δέν στέ­κε­ται νά δῆ μή­πως ὑ­πάρ­χη καί κά­τι ἄλ­λο, ἀλ­λά τό ἀρ­νεῖ­ται, για­τί δέν τό κα­τα­λα­βαί­νει!

»Ὅ­ταν μπαί­νη ἡ λο­γι­κή, δέν μπο­ρεῖ νά κα­τα­λά­βη κα­νείς οὔ­τε τό Εὐ­αγ­γέ­λιο οὔ­τε τούς Ἁ­γί­ους Πα­τέ­ρες. Ἀλ­λοι­ώ­νε­ται τό πνευ­μα­τι­κό αἰ­σθη­τή­ριο, καί ὁ ἄν­θρω­πος μέ τήν λο­γι­κή του βγά­ζει ἄ­χρη­στα καί τό Εὐ­αγ­γέ­λιο καί τά Πα­τε­ρι­κά»²⁴ .

Καί σέ ἄλλο σημεῖο σημείωνε:

«Θυμᾶμαι, ἦταν ἕνα γεροντάκι στήν Μονή Ἐσφιγμένου, τόσο ἁπλό πού καί τήν Ἀνάληψη [τοῦ Χριστοῦ] τήν νόμιζε γιά Ἁγία. Ἔκανε κομποσκοίνι καί ἔλεγε: «Ἁγία τοῦ Θεοῦ, πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν»! Κάποτε ἕνας ἀδελφός στό Γηροκομεῖο ἦταν ἄρρωστος, καί δέν εἶχε τί νά τοῦ δώση νά φάη. Μιά καί δυό κατεβαίνει τίς σκάλες, ἀνοίγει τό παράθυρο πού ἔβλεπε πρός τήν θάλασσα, ἁπλώνει τά χέρια στήν θάλασσα καί λέει: «Ἁγία μου Ἀνάληψη, δῶσ’ μου ἕνα ψαράκι γιά τόν ἀδελφό». Καί ἀμέσως -ὤ τοῦ θαύματος!- ἕνα τόσο μεγάλο ψάρι ξεπηδάει ἀπό τήν θάλασσα μέσα στά χέρια του. Οἱ ἄλλοι πού τό εἶδαν, ἔμειναν ἔκπληκτοι. Ἐκεῖνος τούς κοιτοῦσε καί χαμογελοῦσε, σά νά τούς ἔλεγε: «Τί παράξενο βλέπετε;». Ἐμεῖς ἔχουμε γνώσεις, ξέρουμε πότε γιορτάζει ὁ ἕνας ὁ Ἅγιος, πῶς μαρτύρησε ὁ ἄλλος, πότε ἔγινε ἡ Ἀνάληψη καί ποῦ ἔγινε καί πῶς ἔγινε, καί ὅμως οὔτε ἕνα τόσο δά ψαράκι δέν μποροῦμε νά ἔχουμε! Αὐτά εἶναι τά παράξενα τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τά ὁποῖα ἡ λογική ὅσων διανοουμένων ἔχουν μέσα τους τόν ἑαυτό τους καί ὄχι τόν Θεό δέν τά συλλαμβάνει, γιατί ἔχουν τήν στεῖρα κοσμική γνώση μέ τήν κοσμική πνευματική ἀρρώστεια καί λείπει τό Ἅγιο Πνεῦμα»²⁵ .

Καί σέ μία ἄλλη ἀνάλογη περίπτωση ἔλεγε:

«Ἡ ἀριθμητική τοῦ Θεοῦ εἶναι διαφορετική ἀπό τήν ἀριθμητική τῶν ἀνθρώπων. Τό 4 γιά τόν Θεό εἶναι ἄριστα, ἐνῶ τό 9 δέν εἶναι ἄριστα». Καί στήν ἐρώτηση μου πῶς ἐξηγεῖται αὐτό, εἶπε: «Ὅταν κανείς παίρνη 2 χαρίσματα ἀπό τόν Θεό καί τά διπλασιάζει (4) παίρνει ἄριστα, ἐνῶ ἐκεῖνος πού ἔλαβε 5 χαρίσματα καί ἀντί νά τά διπλασιάζει (10) τά ἔκανε 9 δέν πῆρε ἄριστα»²⁶ .

Ἀδελφοί, ὁ ὀρ­θο­λο­γι­σμός, ὡς κύρια ἔκφραση αὐτῆς τῆς κοσμικῆς λογικῆς, περ­νών­τας ἀ­πό ὅ­λες τίς πτώ­σεις τῆς ὑ­πε­ρη­φα­νε­ί­ας, μᾶς ὁ­δη­γεῖ τε­λι­κά στήν αὐ­το­δι­κα­ί­ω­ση· για­τί μᾶς πε­ί­θει ὅ­τι ἔ­χου­με δί­κιο· καί ἐ­φ' ὅ­σον οἱ σκέ­ψεις μας, τά λό­για μας καί οἱ πρά­ξεις μας εἶ­ναι λο­γι­κές, ἄ­ρα εἶ­ναι ὀρ­θές καί δί­και­ες. Ἔ­χου­με, λοι­πόν, δί­κιο· ἄ­ρα καί δι­κα­ί­ω­μα νά τό ἐ­πι­βάλ­λου­με ὡς γνώ­μη, ὡς ἐ­πι­θυ­μί­α καί ὡς συμ­πε­ρι­φο­ρά. Ἀ­πό τό ση­μεῖ­ο αὐ­τό ξε­κι­νᾶ μί­α ἀ­τε­λε­ύ­τη­τη πο­ρε­ί­α πρός τήν μη­δέ­πο­τε ἐ­πι­τυγ­χα­νο­μέ­νη για­τί εἶ­ναι καί ἀ­κό­ρε­στη αὐ­το­δι­κα­ί­ω­σή μας, πού μᾶς πα­ρα­σύ­ρει σέ μί­αν ἁ­λυ­σί­δα δια­ρκῶς με­γα­λύ­τε­ρων καί βα­ρύ­τε­ρων ἁ­μαρ­τη­μά­των.

Ὁ αὐ­το­δι­και­ο­ύ­με­νος ἄν­θρω­πος εἶ­ναι ἐ­κεῖ­νος πού πά­σχει ἀ­πό ψυ­χο­λο­γι­κά προ­βλή­μα­τα, ἐ­πει­δή ἀ­πω­θεῖ τήν ἐ­νο­χή του. Γί­νε­ται ἔ­τσι νευ­ρι­κός, δι­α­τα­ραγ­μέ­νος, ἀ­νι­κα­νο­πο­ί­η­τος, ἀ­παι­τη­τι­κός, ἀ­νυ­πό­μο­νος, ἀ­νυ­πά­κου­ος, αὐ­θά­δης, ἐ­ρι­στι­κός. Ἀ­κο­λου­θών­τας τό πα­ρά­δειγ­μα τοῦ Ἑ­ω­σφό­ρου, δέν θέ­λει νά ζη­τή­σει συγ­χώ­ρη­ση καί νά ὁ­μο­λο­γή­σει τίς ἁ­μαρ­τί­ες του. Ἐ­πα­να­λαμ­βά­νει ὡς ἐ­πῳ­δό τά λό­για τοῦ μη­δε­νι­στῆ Ἄλ­μπερτ Κα­μύ: «εἶ­χα δί­κιο, ἔ­χω ὁ­πωσ­δή­πο­τε δί­κιο, θά ἔ­χω πάν­τα δί­κιο» καί ὀρ­θώ­νει μό­νος του ἀ­νυ­πέρ­βλη­το φράγ­μα στήν ἄ­βυσ­σο τοῦ Θε­ί­ου ἐ­λέ­ους.

Ὁ ὀρ­θο­λο­γι­σμός εἶ­ναι συμ­πυ­κνω­μέ­νη ὑ­πε­ρη­φά­νεια, ἀλ­α­ζο­νεί­α, αὐ­το­δι­καί­ω­ση, αὐ­τάρ­κεια καί αὐ­το­νο­μί­α, ἕνα σκαλοπάτι πρίν ἀπό τήν ἀμετανοησία. Κα­τά τόν μα­κα­ρι­στό Γέ­ρον­τα Σω­φρό­νιο τοῦ Ἔσ­σεξ, ὅμως, ἡ ὑ­πε­ρη­φά­νεια ἀ­πο­τε­λεῖ τήν μό­νι­μη ἀ­πει­λή τῆς ἀν­θρώ­πι­νης ζω­ῆς, βρί­σκε­ται στήν ρί­ζα ὅ­λων τῶν τρα­γω­δι­ῶν τοῦ ἀν­θρώ­πι­νου γέ­νους, καί ἀ­πο­τε­λεῖ τήν οὐ­σί­α τοῦ ἅ­δη. Ἡ ὑπερηφάνεια δέν εἶναι μιά ἁπλή ἀδυναμία, εἶναι λοιμώδης ἀσθένεια πού ὑποβόσκει σέ ὅλες τίς ἁμαρτίες.

Ἔ­τσι ὁ ὀρ­θο­λο­γι­σμός γί­νε­ται ἁ­μαρ­τη­τι­κή νο­ο­τρο­πί­α καί βι­ο­θε­ω­ρί­α καί ὄ­χι μιά ἁ­πλή ἁ­μαρ­τί­α. Εἶ­ναι κα­τ’ οὐ­σί­αν ἀ­πι­στί­α. Γι’ αὐ­τό καί ἀλ­λο­τρι­ώ­νει τόν ἄν­θρω­πο, τόν ἀ­πο­μο­νώ­νει καί τόν ἀ­πο­μα­κρύ­νει ἀ­πό τόν Θε­ό καί ἀ­πό τούς συ­να­θρώ­πους του. Ὁ ὀρθολογιστής κα­θί­στα­ται, ἔτσι, στοι­χεῖ­ο δι­α­λυ­τι­κό τῆς φιλίας, τοῦ γά­μου, τῆς οἰ­κο­γέ­νε­ιας, τοῦ μοναστηριακοῦ κοι­νο­βί­ου καί τῆς κοι­νω­νί­ας.

Τε­λι­κά ὁ ὀρ­θο­λο­γι­στής, πα­ρά τήν λαμ­πρό­τη­τα τῶν ἐ­πι­τευγ­μά­των του, κα­τα­λή­γει νά εἶ­ναι ὁ κου­ρα­σμέ­νος, ὁ κε­νός, ὁ ἀ­νι­κα­νο­ποί­η­τος, ὁ ἀ­πο­γο­η­τευ­μέ­νος σύγ­χρο­νος ἄν­θρω­πος. Αὐ­τός πού βι­ώ­νει κα­θη­με­ρι­νά τό δρά­μα τῆς ὑ­παρ­ξια­κῆς ἀ­γω­νί­ας του, τῆς ἀ­να­σφά­λειάς του καί τοῦ ἀ­δι­ε­ξό­δου, στό ὁποῖο τόν πα­γι­δεύ­ει ἡ λο­γι­κή του καί ἡ αὐ­το­πε­ποί­θη­σή του, στίς ὁ­ποῖ­ες τό­σο στη­ρί­χτη­κε.

Θά πρέ­πει, λοι­πόν, νά βγοῦ­με ἀ­πό τά ὅ­ρια τῆς πε­πε­ρα­σμέ­νης ἀν­θρώ­πι­νης λο­γι­κῆς καί νά μποῦ­με στήν ἀ­πε­ραν­το­σύ­νη, τόν πλοῦ­το καί τήν εὐ­λο­γί­α τῆς λο­γι­κῆς τοῦ Θε­οῦ, ἔ­τσι ὅ­πως εὔ­στο­χα καί γλα­φυ­ρά μᾶς πε­ρι­γρά­φει ὁ Ἅγιος Πα­ΐ­σιος:

«Ποι­ά λο­γι­κή; Ἡ κο­σμι­κή; Αὐ­τή ἡ λο­γι­κή δέν ἔ­χει καμ­μιά θέ­ση στήν πνευ­μα­τι­κή ζω­ή. Μπα­ί­νουν Ἄγ­γε­λοι, Ἅ­γιοι ἀ­πό τό πα­ρά­θυ­ρο, το­ύς βλέ­πεις, μι­λᾶς μα­ζί τους, φε­ύ­γουν.­.. Ἄν πᾶς νά τά ἐ­ξε­τά­σης αὐ­τά μέ τήν λο­γι­κή, δέν γί­νε­ται. Στήν ἐ­πο­χή μας πού ἔ­χουν αὐ­ξη­θῆ οἱ γνώ­σεις, δυ­στυ­χῶς ἡ ἐμ­πι­στο­σύ­νη μό­νο στήν λο­γι­κή κλό­νι­σε τήν πί­στη ἀ­πό τά θε­μέ­λια καί γέ­μι­σε τίς ψυ­χές ἀ­πό ἐ­ρω­τη­μα­τι­κά καί ἀμ­φι­βο­λί­ες. Γι­'­ αὐ­τό στε­ρο­ύ­μα­στε τά θα­ύ­μα­τα, για­τί τό θαῦ­μα ζῆ­ται καί δέν ἐ­ξη­γεῖ­ται μέ τήν λο­γι­κή. Ἀν­τί­θε­τα, ἡ πί­στη στόν Θε­ό τρα­βά­ει τήν θε­ϊ­κή δύ­να­μη κά­τω καί ἀ­να­πο­δο­γυ­ρί­ζει ὅ­λα τά ἀν­θρώ­πι­να συμ­πε­ρά­σμα­τα. Κά­νει θα­ύ­μα­τα, ἀ­να­στα­ί­νει νε­κρο­ύς καί ἀ­φή­νει μέ στό­μα ἀ­νοι­κτό τήν ἐ­πι­στή­μη. Ὅ­λα τά πράγ­μα­τα τῆς πνευ­μα­τι­κῆς ζω­ῆς ἐ­ξω­τε­ρι­κά φα­ί­νον­ται ἀ­νά­πο­δα. Ἄν δέν ἀ­να­πο­δο­γυ­ρί­ση κα­νε­ίς τό κο­σμι­κό του φρό­νη­μα, νά γί­νη πνευ­μα­τι­κός ἄν­θρω­πος, ἀ­δύ­να­τον εἶ­ναι νά γνω­ρί­ση τά μυ­στή­ρια τοῦ Θε­οῦ πού μᾶς φα­ί­νον­ται πα­ρά­ξε­να (ἀ­νά­πο­δα). Ὅ­ποι­ος νο­μί­ζει ὅ­τι μπο­ρεῖ νά γνω­ρί­ση τά μυ­στή­ρια τοῦ Θε­οῦ μέ τήν ἐ­ξω­τε­ρι­κή ἐ­πι­στη­μο­νι­κή θε­ω­ρί­α, μοι­ά­ζει μέ ἀ­νό­η­το πού θέ­λει νά δῆ τόν Πα­ρά­δει­σο μέ τό τη­λε­σκό­πιο»²⁷ .

Αὐ­τή ἡ ὀρ­θο­λο­γι­στι­κή καί ὑ­λι­στι­κή ἀν­τί­λη­ψη τῆς ζω­ῆς –κύ­ριο γνώ­ρι­σμα τῆς δαι­μο­νο­κρα­τού­με­νης Νέ­ας Ἐ­πο­χῆς– δη­λη­τη­ριά­ζει τήν ἀν­θρω­πό­τη­τα καί ἀ­πο­σα­θρώ­νει τά πνευ­μα­τι­κά θε­μέ­λια τοῦ σύγ­χρο­νου δυ­τι­κοῦ κό­σμου, οὐ μήν ἀλλά καί τῆς καθ’ ἡμᾶς ἀνατολῆς. Με­τα­τρέ­πει τά θε­όσ­δο­τα πρό­σω­πα σέ αὐ­το­δι­και­ω­μέ­να, αὐ­τάρ­κη καί αὐ­το­νο­μη­μέ­να ἄ­το­μα, σέ ἀπομονωμένες μονάδες, ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία μας, ὡς κοινωνία προσώπων, προβάλλει τήν ὑπέρτατη ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί ὄχι τοῦ ἀτόμου. Ἀ­νά­γει τήν ἁ­μαρ­τί­α σέ ἀξία, κα­θαι­ρεῖ τόν Θε­ό καί ἀ­πο­θε­ώ­νει τόν ἄν­θρω­πο, κα­θι­στᾶ τήν ἐ­πι­στή­μη καί τήν τε­χνο­λο­γί­α σέ ἀ­πό­λυ­τη αὐ­θεν­τί­α καί προ­σκυ­νᾶ τήν λο­γι­κή, ἀρ­νεῖ­ται τήν θε­όσ­δο­τη ἐ­λευ­θε­ρί­α καί υἱ­ο­θε­τεῖ τήν δου­λεί­α στά πά­θη. Αὐ­τές οἱ ἀν­τι­λή­ψεις καί πρα­κτι­κές εἰ­σβάλ­λουν μα­ζι­κά στόν ὀρ­θό­δο­ξο κό­σμο, ἰ­σο­πε­δώ­νον­τας δόγ­μα­τα, λα­τρεί­α καί πα­ρα­δό­σεις. Εἰ­σβά­λλουν καί στήν Ὀρ­θό­δο­ξη πατρίδα μας τό­σο στήν κα­θη­με­ρι­νή ζω­ή μας ὅ­σο καί στήν Ἐκ­κλη­σί­α μας μέ τό προ­σω­πεῖ­ο τοῦ ἐκ­συγ­χρο­νι­σμοῦ καί τῆς ἐκ­κο­σμι­κεύ­σε­ως.

Ἀπό ὅλα αὐτά ἀποδεικνύεται περίτρανα τό πόσο σημαντικό εἶναι νά ἔχουμε σωστή ὀρθόδοξη πίστη, καθώς αὐτή εἶναι ἡ μόνη ἀσφαλής ὁδός γιά τήν σωτηρία μας. Ἄς ἀγωνισθοῦμε νά μήν χά­σου­με τήν πί­στη μας, ἀλλά νά τήν διαφυλάξουμε ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ. Ἄς ξεκινήσουμε τήν προσπάθεια νά μάθουμε τήν πίστη μας, γιατί δυστυχῶς ἀγνοοῦμε καίρια σημεῖα τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας.

Ἄς ξεκινήσουμε μία πιό συστηματική μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς, Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης, τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καί συγχρόνων πνευματικῶν κειμένων, πού θά μᾶς βοηθήσουν στήν πνευματική μας πορεία. Ἄς ἀγωνισθοῦμε νά κά­νου­με αὐ­τή τήν ὑ­πέρ­βα­ση ἀ­πό τήν φυ­σι­κή στήν πνευ­μα­τι­κή γνώ­ση, ἀ­πό τόν πα­λαι­ό στόν νέ­ο ἄν­θρω­πο, ἀ­πό τά ἐ­πί­γεια στά Οὐ­ρά­νια.

Ἄς ξε­κι­νή­σου­με τόν πνευ­μα­τι­κό ἀ­γώ­να γιά τήν κά­θαρ­ση τῶν πα­θῶν μας, ὥ­στε νά φθά­σου­με στόν φω­τι­σμό τοῦ νοῦ καί τῆς καρ­διᾶς μας ἀ­πό τό Ἅ­γιο Πνεῦ­μα καί νά ἀ­ξι­ω­θοῦ­με, μέ τήν χά­ρη τοῦ Τρι­α­δι­κοῦ Θε­οῦ, τῆς θέ­ας τῆς ἀ­κτί­στου δό­ξης Του καί ἀπό αὐτή τήν ζωή. Ἄς μήν πτοηθοῦμε ἀπό τήν δυσκολία τοῦ ἐγχειρήματος καί ἄς θέσουμε ὡς ἀρχικό μας στόχο τό πρῶτο στάδιο πού εἶναι ἡ κάθαρση τῆς καρδιᾶς ἀπό τά πάθη. Ὁ Πανάγαθος Θεός μας εἶναι Θεός τῶν καρδιῶν μας καί ἔρχεται καί πολλαπλασιάζει τήν κάθε καλή μας -ἔστω καί μικρή- προσπάθεια. Ἀκόμη, λοιπόν, κι ἄν δέν φτάσουμε σέ ὑψηλές καταστάσεις, ἀκόμη κι ἄν δέν γευτοῦμε τήν γλυκύτητα καί τήν ἀγαλλίαση τῆς θέας τοῦ ἀκτίστου φωτός ἀπό αὐτή τήν ζωή, τουλάχιστον ἄς τό ποθήσουμε μέ ζέση καί μέ καρδιά συντετριμμένη, μέ ταπείνωση, αὐτομεμψία καί μετάνοια, μέ νήψη, εὐχή καί προσευχή. Καί νά εἴμαστε βέβαιοι ὅτι θά μᾶς ἐλεήσει ὁ Θεός καί θά συνεργήσει στούς κόπους μας καί θά μᾶς ἀνταμείψει.

Μᾶς διαβεβαιώνει γι’ αὐτό καί ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος μιλώντας γιά τόν ἀγωνιζόμενο πνευματικά, πού δέν πρόλαβε νά γευθεῖ τίς ἐμπειρίες τῆς θέας τῆς ἄκτιστης δόξας τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν παροῦσα ζωή. Μᾶς λέγει λοιπόν, ὁ Ἅγιος πώς «ἄν συντηρήσει τήν φυσική του θέρμη... καί δέν ἀφήσει τήν ἀναζήτηση καί τήν ἔρευνα καί τόν πρός Αὐτόν πόθο, ἀκόμη κι ἄν δέν τά ἔχει δεῖ, ἄν τρέφει τούς λογισμούς μέ τίς ἔννοιες τῶν ἀναγινωσκομένων θείων Γραφῶν καί τούς συγκρατεῖ, γιά νά μήν κλίνουν πρός τά ἀριστερά, καί δέν δεχθῆ κανένα διαβολικό σπόρο μέ μορφή ἀληθείας [νά μήν δεχθεῖ, δηλαδή, αἱρετικά φρονήματα], ἀλλά μᾶλλον φυλάξη τήν ψυχή του μέ ζῆλο καί ζήτηση ἀπό τόν Θεό μέ ἔμπονη προσευχή καί ὑπομονή, τότε αὐτός θά τοῦ παράσχη τά αἰτούμενα καί θά τοῦ ἀνοίξει τήν θύρα, καί μάλιστα λόγῳ τῆς ταπεινώσεώς του. Διότι τά μυστήρια ἀποκαλύπτονται στούς ταπεινόφρονες.

Ἄν ἀποθάνει μέ αὐτήν τήν ἐλπίδα, καί ἄν ἀκόμα δέν ἔχει δεῖ ἐκείνη τήν γῆ πουθενά, νομίζω ὅτι θά λάβει κληρονομιά μαζί μέ τούς παλαιούς δικαίους πού ἤλπισαν ὅτι θά φτάσουν στήν τελειότητα, ἀλλά δέν τήν ἀντίκρυσαν, κατά τό ἀποστολικό λόγιο, διότι ἐργάσθηκαν ὅλες τίς ἡμέρες τῆς ζωῆς των μέ τήν ἐλπίδα καί μέ αὐτήν ἐπέθαναν»²⁸ .

Γένοιτο. Ὁ Θεός μαζί μας. Καλή χρονιά.

Για το σύγχρονο άνθρωπο τίθενται βασικά ερωτήματα, που αναφέρο­νται στην ίδια του την ύπαρξη· από που έρχομαι; που πηγαίνω; Σ 'αυτά τα ερωτήματα προσπαθήσαμε να δώσουμε απάντηση στο φως της Ορθοδοξίας.

Ο άνθρωπος δεν είναι άναρχος· έχει αρχή. Δεν μπορεί να δώσει ο ίδιος βαθύτερο νόημα στη ζωή. Αυτό το προσδιορίζει ο Δημιουργός του. Η αρχή του ανθρώπου βρίσκεται στη βούληση του Θεού· όχι στη φύ­ση Του. Δεν είναι "προβολή" ή "εκροή" μιας κάποιας υπερβατικής Αρχής, αλλά καρπός της Θείας βουλής και της θεϊκής αγάπης· δεν είναι αποτέλεσμα "ανάγκης" στη ζωή του Θεού, αλλά αποτέλεσμα ελευθερίας.

Η υπαρξιακή ταυτότητα του ανθρώπου εκφράζεται με τον όρο "κατ' εικόνα Θεού". Το αρχέτυπο του ανθρώπου είναι ο Τριαδικός Θεός, που είναι κοινωνία προσώπων, ενότητα, αρμονία, αγάπη. Γι’ αυτό και ο άνθρωπος, το "κατ' εικόνα" του Τριαδικού Θεού, ήταν από τη φύση του κοινωνία και αγάπη. Μπορούσε να αναπτύξει διαπροσωπικές σχέσεις αγάπης, κατά "μετοχή" στη θεία αγάπη και να αποκτήσει αφθαρσία και αθανασία, φθάνοντας με τη χάρη του Θεού στο "καθ' ομοίωσιν", θέτο­ντας τη σφραγίδα της δικής του προαίρεσης στο "κατ' εικόνα". Τότε η αγάπη του Θεού θα ήταν και δική του επιλογή.

Αυτή η αμοιβαία αγάπη μεταξύ του Θεού και του ανθρώπου θα οδη­γούσε τον άνθρωπο στο ξεπέρασμα της κτιστής του πραγματικότητας, στην αιώνια "θεωρία" του προσώπου του Θεού, δηλαδή στη ζωή
σύμ­φωνα με το σχέδιο του Θεού, που εναρμονίζεται με την ίδια τη φύση του ανθρώπου, όπως βγήκε από τα χέρια του Δημιουργού.

Η θέση του ανθρώπου στη Δημιουργία ήταν θέση ευθύνης και αγά­πης· μπορούσε να κάνει χρήση της Δημιουργίας, όμως όχι κατάχρηση τάχθηκε να την φυλάσσει και να την εργάζεται. Έχοντας ο ίδιος κέντρο αναφοράς και κεφαλή τον Θεό, μπορούσε να είναι κέντρο ενότητος και αρμονίας ολοκλήρου της δημιουργίας, η οποία βάδιζε μαζί με τον άνθρωπο προς την αφθαρσία, ώστε να αποτελέσει τον κατάλληλο "τό­πο", στον οποίο θα ζούσε ο άφθαρτος και αθάνατος άνθρωπος.

Το "αρχέτυπο" του Ανθρώπου ήταν ο Τριαδικός Θεός που είναι κοι­νωνία προσώπων και επομένως ενότητα, αρμονία, αγάπη. Η Θεία Φύ­ση είναι μία και μεταδίδεται από τη μία Αρχή και Πηγή τον Πατέρα, στα δύο άλλα πρόσωπα, στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα.

Ο άνθρωπος πλάστηκε σαν κοινωνία προσώπων, σαν μία φύση με πολλές υποστάσεις, γιατί μέσα στον ένα άνθρωπο, τον Αδάμ βρίσκο­νταν ολόκληρη η ανθρωπότητα, όχι μόνον η Εύα. Ο Θεός δεν έπλα­σε επί μέρους άτομα, αλλά μία ενιαία ανθρώπινη φύση, που μεταδίδεται σε μύριες υποστάσεις, σε αναρίθμητα ανθρώπινα πλάσματα.

Ολόκληρος η δημιουργία του Θεού ήταν "καλή λίαν", υπήρχε σ' αυτή ένα βαθύτερο νόημα, η αφθαρσία και η αθανασία, η αιώνια προ­σωπική κοινωνία αγάπης μετά του Δημιουργού, η οποία ταυτίζεται με την αιώνια ζωή και την αιώνια μακαριότητα.

Όμως η αγάπη προϋποθέτει την ελευθερία· χωρίς ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη. Γι’ αυτό και ο Θεός πρόσφερε στον άνθρωπο την ελευθερία για να μπορεί να αναπτύξει διαπροσωπικές σχέσεις αγά­πης και να βιώσει την ενότητα και φύση με τους άλλους ανθρώπους-πρόσωπα. Και να αναπτύξει αγαπητική σχέση και με το Δημιουργό του. Ο Θεός επέτρεψε στον άνθρωπο την δυνατότητα να του στρέψει την πλάτη και δεν ηθέλησε, για να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο να δημιουργήσει κατώτερα όντα.

Για να μπορέσει ο άνθρωπος να αναπτύξει την αγάπη του "εν ελευ­θερία." ο Θεός του έδωσε "νόμο" και ταυτόχρονα τον προειδοποίησε για τις συνέπειες της παραβάσεως αυτού του νόμου. Ο άνθρωπος αυτο-προαίρετα αρνήθηκε να βαδίσει το δρόμο που είχε χαράξει γι’ αυτόν ο Θεός και προτίμησε το δρόμο που του υπέδειξε ο Δράκοντας,· με απο­τέλεσμα να απορρίψει το Θεό σαν κέντρο αναφοράς· να τον αντικατα­στήσει με τον εαυτό του, δηλαδή να αυτονομηθεί. Έτσι κλείστηκε αυτο-ερωτικά στον εαυτό του και μεταβλήθηκε σε εγωιστικό ον, εγκαταλεί­ποντας εντελώς τη θέση ευθύνης για τη λοιπή δημιουργία.

Ο Θεός, από φιλανθρωπία, για να μην αμαρτάνει ο άνθρωπος αιώνια και για να έχει ένα δραστικό μέσο παιδαγωγίας, έδωσε το θάνατο, χω­ρίς όμως να αφαιρέσει το πολύτιμο δώρο της ελευθερίας.

Ο Θεός επέτρεψε και στη λοιπή κτίση να προσαρμοσθεί στη νέα κα­τάσταση του ανθρώπου· όχι μόνο σαν αποτέλεσμα των επιλογών του ανθρώπου, αλλά και σαν πρόσθετη παιδαγωγία. Έτσι δημιουργήθηκε το λεγόμενο "φυσικό κακό", που παίρνει στη ζωή μας διάφορες μορφές.

Όμως οι καταστάσεις αυτές στη ζωή του ανθρώπου δεν είναι οι τε­λικές. Ο Θεός είναι και μένει Πατέρας, που δεν διαγράφει ποτέ τα παι­διά του, και από το δικό του μέρος, κάνει ό,τι πρέπει για να συγκε­ντρώσει ξανά τα διεσκορπισμένα παιδιά Του. Όμως ο Θεός δεν επιθυ­μεί με κανένα τρόπο να εκβιάσει την αγάπη του ανθρώπου και η επι­στροφή του περνάει μέσα από τη δική του προσωπική προαίρεση.

Ήδη από την ήμερα της πτώσεως ο Θεός δεν άφησε τον άνθρωπο να βαδίζει στο σκοτάδι της απογνώσεως χωρίς ελπίδα.

Σαν στοργικός Πατέρας χρησιμοποίησε σκληρά παιδαγωγικά μέτρα. Έδιωξε τα παιδιά του από το πατρικό σπίτι και δεν παράλειψε να τοπο­θετήσει τα Χερουβείμ και την "φλογίνην ρομφαία", να φυλάσσουν το δρόμο προς το "ξύλο της ζωής". Ταυτόχρονα ο Θεός βεβαίωσε τον άνθρωπο πως μπορεί να υπολογίζει στην αγάπη του Θεού, πως υπάρχει ένα πατρικό σχέδιο, που προβλέπει την τελική συντριβή του Δράκοντος και την ελευθερία των τέκνων του Θεού.

Τότε άρχισε μία μεγάλη περίοδος προετοιμασίας για την επαναφορά του ανθρώπου, που αποδήμησε από τη χάρη του Θεού.

Οι απόγονοι του Αδάμ, σαν προερχόμενοι από την άρρωστη "ρίζα", είχαν ανάγκη από νέο γενάρχη, από μία νέα "ρίζα", για να "αναπλα­σθούν" και να "αναγεννηθούν". Αυτός ο νέος Αδάμ ήταν ο Χριστός, που εγεννήθη ως άνθρωπος χωρίς να κατάγεται από τον πρώτο Αδάμ. Με τη σάρκωση Του "προσέλαβε" τον πεσμένο άνθρωπο, με τον θάνα­το Του "συνάντησε" τον τελευταίο εχθρό του ανθρώπου, το θάνατο και τον συνέτριψε, με την ανάσταση του χάρισε την αθανασία και αφθαρσία και με την ανάληψη Του ανύψωσε το "πρόσλημμα" μέχρι τη δόξα του Θεού Πατρός.

Στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού αποκαταστάθηκε η κοινω­νία μεταξύ Θεού και ανθρώπων και η ανθρωπότητα συγκροτήθηκε και πάλι σε ένα σώμα, σαν "σαρξ εκ της σαρκός του και οστούν εκ των οστέων του". Σ' αυτό το νέο σώμα, κεφαλή είναι ο Χριστός και οι πι­στοί "μέλη". Έτσι πραγματοποιήθηκε η προφητεία της Παλαιάς Διαθή­κης· "Κύριος έκτισε με αρχήν οδών αυτού εις έργα αυτού" (Παροιμ. η' 22).

Ο πεσμένος άνθρωπος μπορεί πλέον να βαδίσει αυτή τη "νέα οδό", με αποτέλεσμα να ελευθερωθεί από τη δουλεία του θανάτου και της φθοράς και να οδηγήσει και ολόκληρη τη δημιουργία στην ελευθερία της δόξης των τέκνων του Θεού, στην αφθαρσία και την αθανασία.

Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώμα και Πνεύμα "εις ψυχήν ζώσαν". Ο ίδιος τώρα αναπλάσσει τον άνθρωπον με νερό και πνεύμα. Το Χριστιανικό βάπτισμα είναι ο τρόπος αναγεννήσεως, σύμφωνα με τη θεία βουλή του Θεού. Όμως και πάλι η σωτηρία του ανθρώπου δεν συ­ντελείται με αυτόματες διαδικασίες, γιατί και πάλι ο άνθρωπος καλείται να δεχθεί την αγάπη του Θεού και να ανταποκριθεί σ' αυτήν με τη δική του αγάπη. Γι' αυτό και μετά την αναγέννηση εισέρχεται σε πνευματική παλαίστρα. Σ' αυτόν τον πνευματικό αγώνα ο άνθρωπος πρέπει να προ­σέξει τρεις παράγοντες!

Τον θείο παράγοντα. Ο άνθρωπος πρέπει να αποβλέπει για σωτηρία στον Θεό και να εγκαταλείψει κάθε σκέψη και τάση αυτονομίας. Η σω­τηρία δεν βρίσκεται "εντός", αλλά έξω από τον άνθρωπο και είναι δώρο του Θεού Πατέρα.

Για τη σωτηρία δεν αρκεί η χάρη του Θεού. Γιατί αυτή πρέπει να γί­νει αποδεκτή από την ελεύθερη προαίρεση του ανθρώπου. Αυτό γίνεται όταν ο άνθρωπος με τη θέληση του εγκαταλείπει την αυτονομία και ταυ­τίζει το θέλημα του με το θέλημα του Θεού. Βαδίζει δηλαδή το δρόμο της σωτηρίας που ο Θεός άνοιξε γι 'αυτόν και δεν επιδιώκει την αυτο-σωτηρία.

Ένα τρίτο σημείο που πρέπει να προσέξει ο άνθρωπος στην πορεία της επανόδου του στον "Πατρικό οίκο", είναι το δαιμονικό στοιχείο. Ο αρχαίος "όφις" δεν έχει πλέον εξουσία πάνω στον άνθρωπο, γιατί με την ενανθρώπιση του Χριστού και ιδιαίτερα με την σταύρωση και την ανάστασή Του συνέτριψε τον Δράκοντα, του αφαίρεσε τα "υπάρχοντα", δηλαδή ελευθέρωσε τους ανθρώπους από την αμαρτία και "έδεσε" τον εχθρό για "χίλια χρόνια", μέχρι τη Δευτέρα Του έλευση. Όμως και σ' αυτό το διάστημα ο Σατανάς προσπαθεί να επηρεάσει τον άνθρωπο από τα έξω με λογισμούς και προσπαθεί να κερδίσει τη συνεργασία των αισθήσεων του ανθρώπου για να δημιουργήσει τα πάθη και να καταλάβει και πάλι το χαμένο έδαφος.

Με την άσκηση των σωματικών και των ψυχικών αρετών ο άνθρω­πος ελευθερώνεται από τα πάθη, εξουδετερώνει τις προσβολές του Δράκοντα και γίνεται άξιο δοχείο της χάρης του Θεού. Αυτή η χάρη, που ενεργοποιείται στα πλαίσια της Εκκλησιαστικής ζωής, δηλαδή της ζωής του σώματος του Χριστού, οδηγεί τον άνθρωπο στην εμπειρία της πα­ρουσίας του Θεού, στην αληθινή θεογνωσία.

Όμως η "γνώση" αυτή είναι τώρα μερική όταν όμως έλθει το "τέλειον", κατά τη δευτέρα παρουσία του Κυρίου, τότε το "μερικόν" θα κα­ταργηθεί.

Όποιος ακολούθησε το δρόμο της αυτονομίας και προτίμησε να ζει γυμνός από τη χάρη του Θεού, σκεπάζοντας τη γυμνότητα του με "φύλ­λα συκής", αυτός κατέστρεψε μέσα του κάθε δυνατότητα κοινωνίας και αγάπης και κατεδίκασε τον εαυτό του σε αιώνια απομόνωση και σε αιώνια κόλαση. Γι' αυτόν η δόξα του προσώπου του Θεού δεν θα είναι πλέον ευφροσύνη, αλλά αιώνια βάσανος, γέεννα του πυρός και του θεί­ου. Όποιος όμως ανταποκρίθηκε στην αγάπη του Θεού, γι' αυτόν η δό­ξα του προσώπου του Κυρίου, θα είναι αιώνια ευφροσύνη. Αυτός θα αποκτήσει "εξουσίαν επί το ξύλον της ζωής" και θα εισέλθει από τις πύ­λες εις την "Πόλιν", ένώ οι "κύνες και οι φαρμακοί και πας ο φιλών και ποιών ψεύδος" θα μείνει "έξω" (Αποκ. κβ' 14-15).

Ένα θαυμάσιο μέλλον διαγράφεται λοιπόν μπροστά μας· ο δρόμος του Χριστού είναι ο δρόμος της ελευθερίας του ανθρώπου και ολοκλή­ρου της κτίσεως από τη δουλεία της φθοράς και του θανάτου, ο δρόμος της αφθαρσίας, της αθανασίας και της αιώνιας αγάπης. Δεν είναι απλώς η επάνοδος του ανθρώπου στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε, αλλά η εκπλήρωση του σκοπού της δημιουργίας, με βάση την "οικονομία του μυστηρίου του αποκεκρυμμένου από των αιώνων εν τω Θεώ εφ ω πά­ντα κτίσαντι δια Ιησού Χριστού". Αυτός ο σκοπός πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το προαιώνιο σχέδιο του Θεού "εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών", δια του οποίου έχουμε την παρρησίαν" να προσερχόμαστε "δια της πίστεως εις Αυτόν" (Εφεσ. γ' 8-12). Γι' αυτό και η προσδοκία των πιστών και ολοκλήρου της κτίσεως είναι η Δευτέρα παρουσία του Κυρίου. "Και το πνεύμα και η νύμφη λέγουσιν έρχου. Και ο ακούων ειπάτω έρχου, και ο δίψων ερχέσθω, και ο θέλων λαβέτω ύδωρ ζωής δωρεάν.... Λέγει ο μαρτύρων ταύτα· ναι έρχομαι ταχύ. Αμήν, ναι έρχου, Κύριε Ιησού" (Αποκ. κβ  17-20).

Με αυτή τη νέα πραγματικότητα η ζωή του ανθρώπου εδώ στη γη αποκτά βαθύτερο νόημα. Καλείται να προσαρμόσει τη ζωή του εν όψει αυτής της πραγματικότητας και να αγρυπνεί, θέτοντας αυτή τη βεβαία ελπίδα του στην ανάλογη προτεραιότητα μέσα στη ζωή του. Οποιαδήποτε άλλη προτεραιότητα στη ζωή μας οδηγεί αναγκαστικά σε υπαρξια­κά αδιέξοδα και δεν δίνει ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα, ποιο είναι το βαθύτερο νόημα στη ζωή μας, μέσα σ' ένα κόσμο, που σήμερα εμφανίζεται χωρίς κανένα σκοπό, χωρίς κανένα νόημα.

Μέσα σ' αυτό τον κόσμο η Ορθόδοξη Εκκλησία έρχεται να προ­σφέρει ελπίδα και να κηρύξει πως Κύριος της ιστορίας είναι ο Χριστός, ο οποίος θα έλθει να ανακαινίσει τον κόσμο και να τον ελευθερώσει από τη δουλεία της φθοράς, να τον οδηγήσει στην ελευθερία των υιών του Θεού, στην αιώνια χαρά της κοινωνίας αγάπης με τον Δημιουργό του. Και θα είναι αυτό βασιλεία αιώνια, στην οποία θα κυριαρχεί η αρμο­νία, γιατί ο άνθρωπος θα παύσει πλέον να ζει κλεισμένος στον εαυτό του και θα διάγει και πάλι μια ζωή σύμφωνη με την αληθινή του φύση, που είναι κοινωνία προσώπων, "κατ' εικόνα" του Τριαδικού Θεού.

Πηγή: (Απόσπασμα από το τελευταίο βιβλίο του μακαριστού + π.ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ), Αναβάσεις

«Πατρικές Συμβουλές Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου»

Ἐάν θέλης νά σωθῆς καί σύ καί ἐγώ καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, πρέπει νά φυλάξουμε δύο ἐντολές πού μᾶς ἔδωσε ὁ οὐράνιος Θεός Πατήρ. Ἡ πρώτη εἶναι· Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου μέ ὅλη τήν καρδιά σου· ἡ δέ δεύτερη· καί τόν πλησίον σου σάν τόν ἑαυτό σου. Σέ αὐτές τίς δύο ἐντολές ὅλος ὁ νόμος καί οἱ προφῆτες κρέμονται...

Ὅταν λοιπόν ἔχουμε τήν πραγματική ἀγάπη, θά ἔχουμε τόν Θεό μαζί μας. Ἐπειδή δέν ἔχουμε τήν καθαρή καί γνήσια θεϊκή ἀγάπη, πού θέλει ὁ Θεός, ἄς τήν ζητήσουμε μέ πίστη, ἐπιμονή, ὑπομονή καί ταπείνωση ἀπό τόν Θεό, πού εἶναι Ἀγάπη. Ὄχι τήν ἀγάπη τοῦ κόσμου, πού εἶναι ἀκάθαρτη, βρωμερή, μάταιη, ψεύτικη, διαβολική καί ὁδηγεῖ στήν ἀπώλεια.

Ὅταν χωρίση ἡ ψυχή μας ἀπό τό σῶμα κανένας ἄλλος δέν θά μπορέση νά μᾶς βοηθήση. Τότε μόνον ὁ Θεός θά μᾶς βοηθήση, ἡ πίστη, ἡ ἀγάπη καί τά καλά ἔργα.

Ὅλοι ἀποθνήσκομε. Δέν ὑπάρχει ἄνθρωπος πού θά ζήση καί δέν θά πεθάνη. Εἶναι βέβαιο ὅτι θά πεθάνουμε, πρέπει ὅμως νά σκεφθοῦμε πῶς θά πεθάνουμε, ἕτοιμοι ἤ ἀνέτοιμοι; Ποῦ θά μεταβοῦμε μετά θάνατον, στήν αἰώνιο ζωή ἤ στήν αἰώνιο κόλαση; Αὐτό πρέπει νά βάλουμε καλά καλά στόν νοῦ μας...Δυστυχεῖς καί ἐλεεινοί εἶναι ὅσοι δέν φροντίζουν γιά τήν ἔξοδό τους, ὅσοι δέν ἐξομολογοῦνται τίς ἁμαρτίες τους, ὅσοι δέν μεταλαμβάνουν, ὅσοι δέν ἐκκλησιάζονται, δέν προσεύχονται, δέν ἐλεοῦν κ.λ.π...

Ὅσοι δέν πιστεύουν στήν μέλλουσα ζωή, τήν κρίση καί ἀνταπόδοση, θά ἔλθη ἡμέρα, ὅταν τό δρέπανο τοῦ θανάτου τούς θερίσει, νά πιστεύσουν ὅτι, ὅσα ἡ Ἐκκλησία διδάσκει, εἶναι ἀληθινά καί βέβαια, καί θά ζητοῦν καιρό διορθώσεως, ἀλλά στόν ἅδη δέν ὑπάρχει μετάνοια. Τώρα εἶναι ὁ κατάλληλος καιρός γιά μετάνοια...

Γιά νά φθάσετε μέ ἀσφάλεια στήν αἰώνια ζωή ὀφείλετε νά ἀποβάλετε κάθε ἀμέλεια καί ραθυμία καί νά βαδίσετε μέ προθυμία τήν στενή καί τεθλιμμένη ὁδό τῆς ὁποίας ὁ κόπος εἶναι λίγος, ἀλλά ἡ ἀνάπαυση αἰώνια...

Μέ τήν προθυμία καί ἐπιμέλεια νά διώκετε τήν ἀμέλεια, μέ τήν ταπείνωση τήν ὑπερηφάνεια, μέ τήν ἐλπίδα τήν ἀπελπισία, μέ τήν χαρά τήν λύπη, μέ τήν πραότητα τόν θυμό, μέ τήν εἰρήνη τήν ὀργή, μέ τήν σιωπή τήν πολυλογία, μέ τό πένθος τόν γέλωτα, μέ τήν ἐγκράτεια καί νηστεία τήν ἀκρασία καί γαστριμαργία, μέ τήν πίστη καί εὐλάβεια τήν ἀπιστία καί ἀσέβεια καί τήν προσήλωση πρός τά φθαρτά· καί τέλος μέ τήν ὁλόψυχο ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον νά ἀποδιώκετε κάθε ἁμαρτία, κάθε δόλο, πονηρία καί ἐπιβουλή τοῦ ἀντικειμένου.

Ἐφ᾿ ὅσον βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος στόν μάταιο αὐτό κόσμο δέν ἔχει ἀσφάλεια καί δέν γνωρίζει τί θά συναντήσει μέχρι τό τέλος τῆς πρόσκαιρης ζωῆς. Εἶσαι εὐτυχής· σέ μιά στιγμή μπορεῖ νά γίνης δυστυχής.

Εἶναι εἰρήνη καί φανταζόμαστε ὅτι θά περάσουμε ἥσυχα, καλά ἀτάραχα καί ξαφνικά γίνεται πόλεμος καί τά ἀνατρέπει ὅλα.

Ἀσφάλεια εἶναι μόνον στήν μετά θάνατο αἰώνια ζωή· καί πραγματικά εὐτυχής καί πλούσιος καί ἔνδοξος καί ὑγιής καί μακάριος εἶναι μόνον ὁ συνετός ἄνθρωπος πού πιστεύει στόν Θεό, Τόν ἀγαπᾶ, τηρεῖ τίς ἐντολές Του, μετανοεῖ γιά τίς ἁμαρτίες του καί φροντίζει γιά τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς του, πού ἀξίζει περισσότερο ἀπό ὅλο τόν κόσμο.

Μή προσέχης στούς πολλούς ἀλλά στούς λίγους καί ἐκλεκτούς. Ὁ δρόμος τῆς κακίας καί ἁμαρτωλῆς ζωῆς προξενεῖ πολλές δυστυχίες καί συμφορές στούς ἀνθρώπους. Οἱ πόλεμοι, οἱ συμφορές, οἱ θλίψεις, οἱ στενοχώριες, πού δοκιμάζει ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα, εἶναι ἀποτελέσματα τῆς ἀπρόσεκτης κοσμικῆς ζωῆς πού βαδίζουν οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι.

Μή βλέπης τά φθαρτά, ἀλλά τά ἄφθαρτα, μή τά λυπηρά τῆς πρόσκαιρης τωρινῆς ζωῆς, ἀλλά τά χαρμόσυνα τῆς αἰώνιας ζωῆς.

Μή βλέπης τήν προσωρινή καταφρόνηση καί ἀδοξία, ἀλλά τήν οὐράνια τιμή καί δόξα.

Μή βλέπης τήν πρόσκαιρη δυστυχία, ἀλλά τήν οὐράνια εὐτυχία, καί τά ἀνερμήνευτα, ἀνέκφραστα καί ἀκατανόητα ἀγαθά τῆς γλυκυτάτης μας οὐράνιας πατρίδας.

Καταφρόνησε, λοιπόν, τά πρόσκαιρα, καί πίστευσε τέλεια στόν Θεό. Ἀνάθεσε κάθε σου ἐλπίδα σέ Αὐτόν καί θά σωθῆς.

Ἡ πρόσκαιρη ζωή μας συγκρινόμενη μέ τήν αἰώνια μελλοντική εἶναι σάν σταγόνα πρός τούς ὠκεανούς. Μή λοιπόν προσηλώσετε τόν νοῦ σας στά πρόσκαιρα καί γήϊνα, ἀλλά στά ἄφθαρτα καί οὐράνια.

Ἄς ποθήσουμε ὁλόψυχα τά οὐράνια καί, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, θά τά ἀποκτήσουμε. Ὁ ὅσιος Ὑπερέχιος μᾶς λέγει: Ἡ ἐνθύμησή σου νά εἶναι στήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί σύντομα θά τήν κληρονομήσης αὐτήν... Μή, λοιπόν, παρακαλῶ ἀμελήσουμε καί νυστάξουμε...

Ὁ Μέγας Βασίλειος μακαρίζει τήν ψυχή πού ἡμέρα καί νύκτα σκέπτεται τήν δευτέρα Παρουσία κατά τήν ὁποία ὅλοι οἱ ἄνθρωποι θά παραστοῦν ἐνώπιον τοῦ Δικαίου Κριτοῦ γιά νά δώσουν λόγο τῶν πράξεών τους. Ἡ ψυχή, λέγει, πού μελετᾷ καί σκέπτεται αὐτά ἤ καθόλου δέν θέλει ἁμαρτήσει ἤ πολύ λίγο, διότι τό νά ἁμαρτάνη κανείς γίνεται ἐπειδή δέν σκέπτεται τόν Θεό. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι εἶχαν μπροστά τους τόν θάνατο, τήν δευτέρα παρουσία, τήν κρίση καί ἀνταπόδοση, τόν παράδεισο καί τήν κόλαση, καί γι᾿ αὐτό ὑπέβαλαν τούς ἑαυτούς τους σέ κόπους, ἀγῶνες, νηστεῖες, προσευχές, ταλαιπωρίες καί ἀσκήσεις· ἀκόμη δέ ὑπέμειναν φυλακίσεις, ἐξορίες, βασανιστήρια καί θανατώσεις, γιά νά μήν ἁμαρτήσουν, γιά νά μή λυπήσουν τόν Θεό, καί γιά νά μή στερηθοῦν τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν.

Ὅσοι πιστεύουν στόν Θεό καί φυλάτουν τίς ἐντολές Του, δέν ἀποθνήσκουν, δέν χάνονται, ἀλλά μεταβαίνουν ἀπό τόν θάνατο στήν ζωή, λέγει ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Θάνατος εἶναι ἡ πρόσκαιρη αὐτή ζωή πού εἶναι γεμάτη πίκρες, θλίψεις, ἀσθένειες, στενοχώριες, φόβους, κινδύνους, θανάτους.

Ζωή αἰώνιος, ἀληθινή καί πραγματική εἶναι ἡ μετά θάνατον ζωή, ἡ ὁποία εἶναι χωρίς φόβους, κινδύνους, πολέμους, κόπους, ἀγῶνες, φροντίδες, στενοχώριες, ἀνησυχίες καί ἀκαταστασίες. Ἡ ζωή ἐκεῖ εἶναι γεμάτη ἀπό παντοτεινή χαρά, διαρκή εἰρήνη, πραγματική εὐτυχία, δόξα, τιμή καί ἀπό ἀνεκδιήγητη καί ἀνερμήνευτη μακαριότητα.

Κατά τήν γνώμη τῶν Ἁγίων Πατέρων- τήν ὁποία ἀσπάζομαι, διότι ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐμπνεόμενοι καί φωτιζόμενοι ἔγραφαν καί ὡμιλοῦσαν- τά μνημόσυνα, τά τρισάγια καί οἱ Λειτουργίες φέρουν πολλή καί μεγάλη ἀνακούφιση, βοήθεια καί ἀνάπαυση στίς ψυχές ἐκείνων πού πίστευαν καί πέθαναν στήν ὀρθή καί ἀληθινή πίστη.

Γι’ αὐτές τίς ψυχές οἱ Λειτουργίες, οἱ προσευχές, οἱ δεήσεις, τά τρισάγια, εἶναι ἐλεημοσύνες ψυχικές καί πολύ ὠφελοῦν τήν ψυχή τους.

Τά μνημόσυνα καί οἱ προσευχές δέν ὠφελοῦν ὅσους πέθαναν στήν ἀπιστία, τήν ἀσέβεια, τίς βλασφήμιες, ἀδικίες, συκοφαντίες, πορνεῖες, μοιχεῖες, ἀσέλγειες καί δέν μετανόησαν οὔτε στό τέλος τῆς ζωῆς τους. Αὐτούς τούς ἀσεβεῖς οὔτε Λειτουργίες, οὔτε ἐλεημοσύνες ὠφελοῦν.

Ὅσοι ἀποθάνουν μέ ἔχθρα, ὅ,τι καί ἄν κάμνουν, νηστεῖες, ἐλεημοσύνες, προσευχές, ἀγρυπνίες, φιλανθρωπίες καί εὐεργεσίες, χωρίς ἀγάπη, ὅλα δέν ὠφελοῦν...

Ἡ πνευματική σου ἀσθένεια εἶναι ἡ ἀπελπισία, ἡ πιό σοβαρή καί μεγαλύτερη ἀσθένεια. Τό θεραπευτικό της φάρμακο εἶναι ἡ πίστη καί ἡ ἐλπίδα... Ὅταν μέ χαρά δεχθῆς αὐτό τό φάρμακο θά θεραπευθῆς. Αὐτό τό φάρμακο εἶναι τοῦ Θεοῦ καί τό προσφέρει δωρεάν, ἡ δέ ἀπελπισία εἶναι τό δηλητήριο τοῦ διαβόλου καί ὅσοι τό δέχονται δηλητηριάζονται οἱ ψυχές τους καί ἀποθνήσκουν τόν αἰώνιο θάνατο.

Μέ τήν ἀπελπισία ὁ διάβολος πολλές ψυχές ἐθανάτωσε ψυχικά καί σωματικά...

Νά διώξης τήν στενοχώρια καί τήν ἀπελπισία ἀπό τόν ἑαυτό σου. Ἡ αὐτοκτονία εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἁμαρτία. Ὁ διάβολος παρακινεῖ τούς ἀνθρώπους στήν αὐτοκτονία γιά νά τούς χωρίση ἀπό τόν Θεό καί τούς ὁδηγήση στήν αἰώνια κόλαση.

Ἐάν θέλης νά σωθῆς καί σύ καί ἡ σύζυγος καί τά παιδιά σου, νά παύσης τήν χαρτοπαιξία καί νά μετανοήσης. Πρόσεξε, μή παίξης ἄλλη φορά τήν ψυχή σου. Ἡ ψυχή ἀξίζει περισσότερο ἀπό ὅλο τόν κόσμο. Οἱ χαρτοπαῖκτες χάνουν καί τήν ψυχή τους καί τήν ζωή τους., καί τήν πρόσκαιρη καί τήν αἰώνια. Κερδίζουν αἰώνια κόλαση. Πρόσεξε, μή βάλης τήν ψυχή σου σέ κίνδυνο. Σοῦ εὔχομαι καλή μετάνοια.

Ἡ μεγαλύτερη εὐτυχία, δόξα, τιμή, ὡς καί ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος σέ ἕνα ἀνδρόγυνο εἶναι νά ἔχουν ἀγάπη ἀναμεταξύ τους. Προτιμεῖστε νά ἔχετε ἀγάπη καί νά εἶσθε πτωχοί, παρά νά εἶσθε πλούσιοι καί νά μήν ἔχετε ἀγάπη.

Ὅταν ἔχετε ἀγάπη θά ἔχετε τόν Θεό, καί ὅταν ἔχετε τόν Θεό, θά τά ἔχετε ὅλα.

Καλότυχο καί εὐλογημένο τό σπίτι ἐκεῖνο στό ὁποῖο λάμπει καί ἀκτινοβολεῖ ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμόνοια καί εἰρήνη· ὅπου ὁ σύζυγος ἀγαπᾶ τήν σύζυγο, ὁ ἀδελφός τόν ἀδελφό, οἱ γονεῖς περιποιοῦνται τά τέκνα, τά τέκνα τιμοῦν τούς γονεῖς. Μακάριο τό ἔθνος στό ὁποῖο βασιλεύει ἡ ἀγάπη.

Τά παιδιά νά εἶναι κοντά στόν Θεό. Νά ἀγαποῦν τόν Θεόν πάντοτε καί νά Τόν ἐνθυμοῦνται, καί ὁ Θεός θά εἶναι μαζί τους. Ὁ Θεός δέν ἀπομακρύνεται ἀπό κοντά μας, ἐμεῖς φεύγουμε καί Ἐκεῖνος ἀκολουθεῖ. Ἅμα ἐνθυμοῦνται τόν Θεόν καί τόν ἀγαποῦν, θά ἔχουν ὅλα τά ἀγαθά.

Ἡ μεγάλη δυστυχία στόν ἄνθρωπον εἶναι νά εἶναι μακράν τοῦ Θεοῦ, καί ἡ μεγάλη εὐτυχία εἶναι νά εἶναι ὁ ἄνθρωπος, διά τῆς ἀγάπης, κοντά στόν Θεόν. Ὅταν ὁ Θεός εἶναι μεθ᾿ ἡμῶν οὐδείς καθ᾿ ἡμῶν. Καί νά πάθωμεν κάτι δέν μᾶς ἀφήνει, δέν μᾶς ἐγκαταλείπει.

Μάθετε ὅτι εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ οἱ γονεῖς νά κάνουν ὅσα παιδιά θέλει νά τούς δίδει ὁ Θεός… Τά ἀνδρόγυνα πού δέν τηροῦν τήν θεία ἐντολή, νά κάμουν ὅσα παιδιά τούς δίδει ὁ Θεός, θά τιμωρηθοῦν. Ἐπίσης θά τιμωρηθοῦν καί ὅσοι ἐμποδίζουν αὐτούς ἀπό τήν τήρηση αὐτῆς τῆς θείας ἐντολῆς καί σέ αὐτή τήν ζωή, ἀλλά καί στήν ἄλλη…

Ὁ Θεός ἐπέτρεψε τόν γάμο καί τόν εὐλόγησε· ὁ δέ ἀνθρωποκτόνος διάβολος, ὅταν αὐτός δέν μπορεῖ νά φονεύση, βάζει καί συμβουλεύει τούς ἀνθρώπους νά φονεύουν. Συμβουλεύει καί τούς γονεῖς νά φονεύουν τά παιδιά τους μέ τίς ἐκτρώσεις…

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἐκδοτικό Οἶκο «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ» γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

Πηγή: («Πατρικές Συμβουλές Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου» Ἀπό τό ἡμερολόγιο τοῦ ἐκδοτικοῦ οἴκου «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»  ἔτους 2010), Αναβάσεις

Πρόσφατα (23/12/2016 - Παραμονή Χριστουγέννων!), το Υπουργείο Παιδείας («συνεχίζοντας την αιφνιδιαστική και αποσπασματική τακτική του» ΟΛΜΕ, 18/1) εξέδωσε εγκύκλιο εντελλόμενη όπως τα Γυμνάσια της χώρας πραγματοποιήσουν εντός  του 2^ου τριμήνου, με υποχρεωτική συμμετοχή των μαθητών (επί απουσία) και άνευ συγκατάθεσης γονέα ή κηδεμόνα(!), θεματική εβδομάδα, περιλαμβάνουσα (κατά το μεγαλύτερο τμήμα) ομολογουμένως λίαν ωφέλιμα δια τους εφήβους ζητήματα. 

Ρέθυμνο, 15/2/2017

Ανοιχτή επιστολή προς:

τους   Καθηγητές, γονείς και Συλλόγους  Γονέων Γυμνασίων Ν. Ρεθύμνης.

Κοινοποίηση προς:

Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ρεθύμνου

Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κρήτης

Αγαπητοί γονείς• σεβαστοί καθηγητές αλλά και συνεργάτες μας στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας, χαίρετε!

Είμαι ο Χρήστος, 36 ετών, πατέρας 4 παιδιών και ο μεγάλος μου γιος φοιτά στην 1^η Γυμνασίου.

Πρόσφατα (23/12/2016 - Παραμονή Χριστουγέννων!), το Υπουργείο Παιδείας («συνεχίζοντας την αιφνιδιαστική και αποσπασματική τακτική του» ΟΛΜΕ, 18/1) εξέδωσε εγκύκλιο εντελλόμενη όπως τα Γυμνάσια της χώρας πραγματοποιήσουν εντός  του 2^ου τριμήνου, με υποχρεωτική συμμετοχή των μαθητών (επί απουσία) και άνευ συγκατάθεσης γονέα ή κηδεμόνα(!), θεματική εβδομάδα, περιλαμβάνουσα (κατά το μεγαλύτερο τμήμα) ομολογουμένως λίαν ωφέλιμα δια τους εφήβους ζητήματα.

Ανάμεσα στα θέματα ωστόσο της τρίτης θεματικής ενότητας, όπως επίσης και από τις υπό του ΙΕΠ παραπομπές από τις οποίες καλούνται οι εκπαιδευτικοί να αντλήσουν υλικό προς εφαρμογή της εν λόγω εγκυκλίου, εμπεριέχονται θέματα και προτεινόμενες δραστηριότητες τα οποία απηχούν και συνιστούν απολύτως αμφισβητούμενες κοινωνικές, επιστημονικές, φιλοσοφικές (για πολλούς δε και θρησκευτικές) προσεγγίσεις και θεωρίες, γεγονός που οδηγεί σε εύλογες απορίες και ενστάσεις ως προς την καταλληλότητα παιδαγωγικά των συγκεκριμένων σημείων του προγράμματος.

Κατά τις θεωρίες αυτές και προσεγγίσεις (υλικό ΙΕΠ):

 «η «γυναίκα» δεν προϋπάρχει, όπως δεν προϋπάρχει και καµιά αλήθεια, καµιά πραγματικότητα(!). Είναι ...κοινωνική κατασκευή, όπως και η έννοια «άνδρας»!!  (μία αυταπάτη δηλαδή ή ακόμα και προϊόν χειραγώγησης!)

Τα πάντα δηλαδή αναφορικά με τα 2 φύλα και τις διαφυλικές σχέσεις, φαίνεται να υποκειμενικοποιούνται και να «στεγάζονται» κάτω από τον όρο «κοινωνικό φύλο» και «στερεότυπα» και κατ’ επέκταση, ως πολιτιστικά-κοινωνικά δημιουργήματα, θεωρούνται τόσο ρευστά όσο και μετατρέψιμα.

Το πόσο κατάλληλο παιδαγωγικά για τους εφήβους, είναι ο διαχωρισμός των έμφυλων ταυτοτήτων-το να είναι κανείς άνδρας ή γυναίκα-από τη βιολογική πραγματικότητα, προκύπτει πασιφανώς από την επιστημονικά κοινώς παραδεδεγμένη άποψη ότι:

«Η υιοθέτηση και παρουσίαση από τους γονείς και άλλους ενηλίκους σαφών μηνυμάτων και προτύπων  ως προς τους διαφορετικούς ρόλους των δύο φύλων, ενισχύει τον ετερόφυλο προσανατολισμό»! (Ψυχίατρος κ. Προκοπάκη Καλλιόπη)  

Συν τοις άλλοις, για τα συγκεκριμένα σημεία του προγράμματος  εγείρεται και ζήτημα νομιμότητας -γεγονός που μου επιβεβαίωσε και προσωπικά έγκριτος δικηγόρος (διδάκτωρ νομικής)- με βάση την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ, αρθ. 2), κατά την οποία το Κράτος οφείλει να:

«σέβεται το δικαίωμα των γονέων όπως εξασφαλίζωσι την μόρφωσιν και εκπαίδευσινταύτην συμφώνως προς τας ιδίας αυτών θρησκευτικάς και φιλοσοφικάς πεποιθήσεις». (βλ. και Σύμβαση ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού: αρθ. 5/29, 1α-γ  /14, 1-2 και άρθρο 16 του Συντάγματος).

Οι αντιδράσεις για το εν λόγω πρόγραμμα  έχουν πάρει ήδη σημαντικές διαστάσεις. Ενδεικτικά μονάχα, η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (Ο.Λ.Μ.Ε) στην ανακοίνωσή της αναφέρει: «Απαιτούμε από το Υπουργείο να αποσύρει την υποχρεωτικότητα της Θεματικής Εβδομάδας». Ενώ η Ε.Λ.Μ.Ε. Θεσσαλονίκης (κ.α) σε ανάλογη ανακοίνωση αναφέρεται στο: «προτεινόμενο από το ΙΕΠ υλικό, που προέρχεται και από επιχειρήσεις και ΜΚΟ, γεγονός που δεν είναι μόνο προβληματικό από επιστημονικής άποψης, αλλά προκαλεί και σκέψεις για το ίδιο το μέλλον του χαρακτήρα του Δημόσιου Σχολείου».

Εκτός των άλλων, επίσης κατά την ΟΛΜΕ, ανάλογα ψυχοπαιδαγωγικώς κρίσιμα και ευαίσθητα  ζητήματα: «είναι επιβεβλημένο να αναπτύσσονται αφού προηγηθεί  επιμόρφωση των εκπαιδευτικών», ή ακόμα και «στελέχωση (του σχολείου) με ειδικό επιστημονικό προσωπικό».

Το ζήτημα φυσικά δεν είναι μόνο, εάν και πώς το κάθε σχολείο ή εκπαιδευτικός θα εφαρμόσει το εν λόγω πρόγραμμα, αλλά το πώς έχει επισήμως δικαίωμα κανείς να το εφαρμόσει•  το τι «εργαλεία» και υλικό του παρέχεται!

Σχετική επιστολή απηύθηνα και στον Υπ. Παιδείας ο οποίος στην απαντητική του επί των γενικότερων ενστάσεων  ανακοίνωση (όπως και το ΙΕΠ), δεν αναίρεσε ούτε αρνήθηκε την εφαρμογή των επίμαχων θεμάτων• αλλού αντιθέτως επιβεβαίωσε ότι:

«Το υλικό που θα δοθεί στους γονείς, περιέχει και το θέμα της ομοφυλοφιλίας»!

Πρόκειται για το θέμα: «Ομοφυλοφιλία• Σεξουαλικές ταυτότητες και στερεότυπα φύλου»! (το «στερεότυπα» με εν δυνάμει αρνητική πάντα έννοια)

Εν προκειμένω δηλαδή, δεν επιχειρείται απλά η αποδόμηση κάποιων νοσηρών έμφυλων στερεοτύπων και διακρίσεων, αλλά προπαγανδίζεται στα παιδιά και τους γονείς, η αποδοχή της ίδιας της ομοφυλοφιλίας, τρανσεξουαλισμού κτλ. ως εξ’ ίσου φυσικής και ισότιμης μορφής σεξουαλικότητας.

Αυτό άλλωστε είχε προαναγγελθεί από τον Αναπληρωτή Υπ. Παιδείας κ. Κουράκη στο gaypride της Θεσσαλονίκης 2015, ο οποίος με αφοπλιστική ειλικρίνεια είπε:

«Πρέπει να μάθουν τα παιδιά στα σχολεία(!) της χώρας ότι η διαφορετικότητα είναι πλούτος...»!!  

Σε κάθε περίπτωση ως γονείς και εκπαιδευτικοί, δικαιούμαστε να ενδιαφερθούμε και  να ρωτήσουμε•  να ανησυχήσουμε και ενίοτε να αμφισβητήσουμε.

Δεν μπορούμε πάντως να  «καταπίνουμε αμάσητο» ότι και αν «σερβίρουν» σε μας και τα παιδιά μας! Εν προκειμένω δε, έχουμε νομίζω όχι απλά το δικαίωμα (που κι αυτό ενίοτε αμφισβητείται από πολλούς) αλλά και την υποχρέωση να μην επιτρέψουμε να επιβάλει κανείς αυθαίρετα στα παιδιά μας τους ...«ψυχοπειραματισμούς» του και τις όποιες προσωπικές  του θεωρίες ή φιλοσοφίες!

Σχετικώς, ο καθηγητής κοινωνιολογίας του ΔΠΘ κ. Αλιμπραντής, σε επιστολή του προς τον Υπουργό Παιδείας κ. Γιαβρόγλου επισημαίνει κατηγορηματικά:

«αρνούμεθα τα παιδιά μας να γίνονται αντικείμενο ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας από την νεαρή τους ηλικία αντίθετα με την φυσιολογική τους πνευματική και  ψυχοσωματική ανάπτυξη.  Κανείς δεν δικαιούται να επεμβαίνει με πρόσφατα ιδεολογήματα στον χώρο της παιδικής ψυχής και ψυχολογίας ερήμην μάλιστα των γονέων».

Αξιότιμοι• το συγκεκριμένο ιδεολογικό ρεύμα (gender studies, διαχωρισμός βιολογικού/κοινωνικού φύλου), παρά τα επί μέρους ωφέλιμά του σημεία, όπως τελικά έχει εξελιχθεί στο σύνολό του, εκτός ότι προάγει την έμφυλη σχετικοποίηση έως και την κοινωνική ή ηθική παρακμή, υπονομεύει τη φυσιολογική ψυχοσωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, καθ’ ότι οι «νεόφυτες» αυτές θεωρίες και προσεγγίσεις  «επιτίθενται» και αποβλέπουν στο να αποδομήσουν το βιολογικό πυρήνα και θεμελιώδες υπόστρωμα συγκρότησης της προσωπικότητάς τους (κ. Δημήτρης Πατέλης, Καθηγητής Φιλοσοφίας)

Επικαλούμενος εν τέλει την αγάπη σας για την Παιδεία και τα παιδιά (που σας εμπιστευόμαστε), στοιχεία που ασφαλώς σας οδήγησαν στο συγκεκριμένο λειτούργημα, προσδοκώ την από μέρους σας νηφάλια και υπεύθυνη αποτίμηση ή και αντιμετώπιση του νεοεμφανισθέντος στην Παιδεία σοβαρού ζητήματος, καθ’ ότι έχει  ποικίλες στην Παιδεία, την οικογένεια, την κοινωνία και σε προσωπικό επίπεδο, προεκτάσεις.

Σας καλώ επίσης (γονείς και εκπαιδευτικούς) -είτε σιωπηρώς, είτε δι επιστολής ή σχετικής ανακοίνωσης, είτε δι απαλλαγής μαθητή κτλ- σε άρνηση εφαρμογής της τρίτης θεματικής ενότητας «σώμα και ταυτότητα-έμφυλες ταυτότητες».

Εύχομαι κάθε αγαθό στις εργασίες και τις οικογένειές σας.

Με εκτίμηση

Χρήστος Μπονατάκης

Η ιδέα της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά άρχισε να πλανάται από «ειδικούς» και τραπεζίτες πριν 2 χρόνια. Στη συνέχεια επισημάνθηκε στο Νταβός πέρυσι και φέτος ότι πρόκειται για μια αναγκαία και αναπόφευκτη εξέλιξη. Πριν λίγες μέρες η Κομισιόν δημοσίευσε πρόταση για τον περιορισμό των συναλλαγών με μετρητά. Και όταν με αυτό τον τρόπο όλες οι συναλλαγές θα βρίσκονται υπό τον έλεγχο των τραπεζών, τα capital controls περιττεύουν.

Η σταδιακή χειραγώγηση της κοινής γνώμης

Κάθε φορά που προετοιμάζεται μια αμφιλεγόμενη οικονομική πολιτική, το πρώτο βήμα για την προετοιμασία της κοινής γνώμης είναι οι ομοβροντίες από «ειδικούς», οι οποίοι παρουσιάζουν την εν λόγω πολιτική ως αναγκαία και αναπόφευκτη. Οι αρχι-οικονομολόγοι της Τράπεζας της Αγγλίας και του ομίλου Citigroup, ο Γερμανός «γκουρού» οικονομολόγος Peter Bofinger, και στελέχη τραπεζών της Δανίας, Σουηδίας, και Νορβηγίας, και πολλοί άλλοι, άρχισαν να επιχειρηματολογούν υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά από το 2015.

Το επόμενο στάδιο είναι η επικύρωση της ορθότητας των σχετικών προτάσεων σε διεθνή συνέδρια. Η δήλωση του συν-διευθύνοντα σύμβουλου της Deutsche Bank στο Νταβός το 2016 ότι «σε 10 χρόνια ίσως δεν θα υπάρχουν μετρητά», μάλλον δεν έγινε άσκοπα. Στο φετινό συνέδριο στο Νταβός, ο  νομπελίστας οικονομολόγος Στίγκλιτζ συμβούλευσε τις ΗΠΑ να καταργήσουν τα μετρητά, και να τα αντικαταστήσουν με ένα ψηφιακό νόμισμα.

Τα επόμενα βήματα για την υλοποίηση τόσο ριζικών αλλαγών στις διεθνείς συναλλαγές είναι πρώτα η διαμόρφωσή τους μέσω «διαβουλεύσεων», και στη συνέχεια η σταδιακή χειραγώγηση τους. Αυτό ακριβώς έκανε η Κομισιόν, δημοσιεύοντας στις 23 Ιανουαρίου πρόταση για περιορισμούς των συναλλαγών με μετρητά. Προτείνεται ότι οι διαβουλεύσεις θα αρχίσουν στο εγγύς μέλλον, ώστε να διαμορφωθεί ο τρόπος εφαρμογής της πρότασης μέσα στο 2018.

Τα υπέρ και τα κατά

Μερικά από τα επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά είναι εύλογα: ευκολότερες και ταχύτερες συναλλαγές, καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και της φοροδιαφυγής. Όμως αυτό που δεν αναφέρεται ρητά από τους υπέρμαχους της κατάργησης των μετρητών είναι ότι θα βοηθήσει κυρίως την υποστήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Οι πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα για τη στήριξη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν έχουν καταφέρει να επιβραδύνουν την κατολίσθηση της διεθνούς οικονομίας. Η ποσοτική χαλάρωση, η χρηματοδότηση τραπεζών από τις κεντρικές τράπεζες με κρατικά κονδύλια, αποδείχθηκε ανεπαρκής.

Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, μέσω της οποίας οι καταθέσεις σε μια τράπεζα μειώνονται, αντί να αυξάνονται, με το πέρασμα του χρόνου επίσης δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα αρνητικά επιτόκια δεν συνέβαλαν στην ανάπτυξη ή βελτίωση της διεθνούς οικονομίας. Επιπλέον, πολλές τράπεζες, όπως η γερμανική Commerzbank και η δανέζικη Danske Bank, παραπονιούνται ότι τα κέρδη τους από καταθέσεις μειώθηκαν μετά από την επιβολή των αρνητικών επιτοκίων.

Η κατάργηση των μετρητών προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Όπως σχολίασαν οι Financial Times, «η ύπαρξη μετρητών περιορίζει την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να ενισχύσουν μια οικονομία που είναι σε ύφεση». Επίσης, όπως αποκάλυψε στέλεχος της Morgan Stanley, η δυνατότητα επιβολής μεγαλύτερων αρνητικών επιτοκίων αναφέρθηκε στο φόρουμ στο Νταβός το 2016 ως ένας στόχος της κατάργησης συναλλαγών με μετρητά. Η πρόεδρος του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έχει εκφράσει τη γνώμη ότι η χρήση ψηφιακών νομισμάτων (αντί μετρητών) θα είναι εξαιρετικά επωφελής, χωρίς να προσδιορίσει ποιοι θα επωφεληθούν.

Capital controls νέας κοπής

Η κατάργηση των συναλλαγών με μετρητά θα διευκολύνει πρώτιστα την επιβολή οικονομικών μέτρων. Χωρίς μετρητά δεν χρειάζονται capital controls, καθότι θα είναι έμφυτα μέσα στο τραπεζικό σύστημα. Οι κατασχέσεις καταθέσεων και τα bail-in περιττεύουν όταν ισοδύναμα μέτρα μπορούν να επιβληθούν μέσω του περιορισμού της διακίνησης και της διαθεσιμότητας του χρήματος, για παράδειγμα με «πάγωμα» των καταθέσεων, εφόσον καταργηθεί η δυνατότητα απόσυρσης μετρητών από τις τράπεζες.

Κάθε αλλαγή οικονομικής πολιτικής θα μπορεί να εφαρμοστεί αυτόματα, ψηφιακά, χωρίς ουρές στις τράπεζες και στα ΑΤΜ. Το σύνολο των χρηματικών αποθεμάτων θα βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο των κεντρικών τραπεζών και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς εξυπηρέτηση όποιας οικονομικής πολιτικής επιλέξουν. Επιπλέον, οι τράπεζες θα έχουν πλήρη έλεγχο της διακίνησης χρήματος και συνεπώς τη δυνατότητα να εισπράττουν προμήθεια για κάθε συναλλαγή.

Συνεπώς η κατάργηση των μετρητών θα είναι αναμφίβολα επωφελής για όσους κατευθύνουν την παγκόσμια οικονομία και θα επιβαρύνει τους υπόλοιπους. Επιπλέον, τα «εύλογα» οφέλη της κατάργησης είναι αμφισβητήσιμα: μεγάλο μέρος του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και της φοροδιαφυγής (ιδίως των πολυεθνικών), ήδη γίνεται ψηφιακά. Και όταν οι τράπεζες και η Κομισιόν βιάζονται να καταργήσουν τα μετρητά, κάτι βρωμάει.

Πηγή: https://www.thepressproject.gr, ID-on't renounce my freedom

Δύο νέα μέτρα προωθούνται στη διεθνή οικονομία, τα αρνητικά επιτόκια και η κατάργηση των συναλλαγών με μετρητά. Πρόκειται για μέτρα που στοχεύουν κυρίως σε βελτίωση της οικονομίας, ή σε υποστήριξη των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων;

Πριν μερικά χρόνια, η πιθανότητα μια τράπεζα να χρεώνει τους πελάτες της για να καταθέτουν τα χρήματα τους, θα ακουγόταν σαν παρατραβηγμένο σενάριο. Όμως σήμερα τα αρνητικά επιτόκια είναι πραγματικότητα και πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι ένα νέο, ακόμα πιο ριζοσπαστικό, σχέδιο προωθείται: η κατάργηση των μετρητών.

Plan A: Από την ποσοτική χαλάρωση στα αρνητικά επιτόκια

Η ποσοτική χαλάρωση, η χρηματοδότηση τραπεζών από τις κεντρικές τράπεζες με κρατικά κονδύλια, εφαρμόζεται για αρκετά χρόνια σε πολλές χώρες. Όμως δεν έχει καταφέρει να επιβραδύνει την κατολίσθηση της παγκόσμιας οικονομίας.

Σε μια πρόσφατη επισκόπηση των τραπεζικών δανείων, η ΕΚΤ ερώτησε διάφορες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες εάν χρησιμοποίησαν τα χρήματα που τους έδωσε (μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης) για να υποστηρίξουν νοικοκυριά και μη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Περίπου 5% των τραπεζών απάντησαν «σημαντικά», 10% «λίγο» και 85% «καθόλου». Συνεπώς ένα συντριπτικό ποσοστό των χρημάτων της ΕΚΤ, δηλαδή των φορολογουμένων, υποστήριξε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αντί να βοηθήσει την ανάπτυξη της οικονομίας.

Καθότι η ποσοτική χαλάρωση απέτυχε, νέες στρατηγικές «ανάκαμψης» εφαρμόστηκαν στη συνέχεια: πρώτα τα μηδαμινά και μετά τα αρνητικά επιτόκια. Μέσω της πολιτικής αρνητικών επιτοκίων (Negative Interest Rate Policy), οι καταθέσεις εταιρειών σε μια τράπεζα μειώνονται, αντί να αυξάνονται, με το πέρασμα του χρόνου. Ο κύριος στόχος ήταν η ενθάρρυνση εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να επενδύσουν στην οικονομία, αντί να βλέπουν τα κεφάλαια τους να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, μία κατάθεση με επιτόκιο -1% σε 5 χρόνια θα έχει χάσει το 5% της αξίας της.

Πολλές τράπεζες έχουν ήδη υιοθετήσει τέτοια πολιτική : η ΕΚΤ (-0,3%), και διάφορες ιδιωτικές ή κρατικές τράπεζες της Σουηδίας (-0,5% μέχρι –1.25% ), Ελβετίας (-0,75%), Δανίας (-0,65%) και Ιαπωνίας (-0,1%). Όλο και περισσότερες κεντρικές τράπεζες, όπως το Federal Reserve των ΗΠΑ, σκέπτονται να επιβάλλουν αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις.

Οικονομική πολιτική υπό κατάρρευση

Όμως σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ ούτε τα αρνητικά επιτόκια συνέβαλαν στην ανάπτυξη ή βελτίωση της διεθνούς οικονομίας, από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν - πριν ενάμιση χρόνο - μέχρι σήμερα. Αντίθετα, τα περισσότερα οικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι το «μαγείρεμα» των επιτοκίων μάλλον έχει επιδεινώσει την κατάσταση της οικονομίας.

Τουλάχιστον οι τράπεζες που εφαρμόζουν αυτή την πολιτική θα έπρεπε να επωφεληθούν, καθότι τα αρνητικά επιτόκια μειώνουν τις υποχρεώσεις τους προς τους καταθέτες. Όμως το «Plan A» μάλλον δεν απέδωσε τα προσδοκώμενα κέρδη για τις τράπεζες, γιατί αρκετές από αυτές, όπως η γερμανική Commerzbank και η δανέζικη Danske Bank , παραπονέθηκαν ότι τα κέρδη τους από καταθέσεις μειώθηκαν λόγω της επιβολής των αρνητικών επιτοκίων.

Επιπλέον, η οικονομική πολιτική των κρατικών τραπεζών δεν έχει καταφέρει να χαλιναγωγήσει τις αγορές. Πολλές διεθνείς τράπεζες έχουν τεράστια «ανοίγματα» σε επισφαλή παράγωγα και ομόλογα. Περίπου 30% των κρατικών ομολόγων παγκοσμίως (αξίας 7 τρις. δολαρίων) έχουν σήμερα «αρνητικές» αποδόσεις , δηλαδή οι κάτοχοι τους (κυρίως τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) πρόκειται να πάρουν λιγότερα χρήματα στη λήξη των ομολόγων από όσα πλήρωσαν για να τα αγοράσουν. Η πρόσφατη πτώση της Deutsche Bank αποτελεί τυπικό παράδειγμα των αναμενόμενων εξελίξεων. Οι προειδοποιήσεις για ένα επερχόμενο κραχ των αγορών πολλαπλασιάζονται.

Ποια διέξοδος απομένει; Η δέσμευση του χρήματος που δεν βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο των τραπεζών, μέσω της κατάργησης των μετρητών. Ίσως η δήλωση του συν-διευθύνοντα σύμβουλου της Deutsche Bank στο Νταβός ότι «σε 10 χρόνια μάλλον δεν θα υπάρχουν μετρητά » δεν έγινε άσκοπα.

Plan B: Συναλλαγές χωρίς μετρητά

Και πράγματι, ένα «Plan B» άρχισε να προωθείται πρόσφατα: η κατάργηση των μετρητών για κάθε είδους συναλλαγές.

Όπως συνηθίζεται κάθε φορά που προετοιμάζεται ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο, το πρώτο βήμα έγινε με μία ομοβροντία από «ειδικούς» που παρουσίασαν το εν λόγω σχέδιο ως αναγκαίο και αναπόφευκτο. Οι αρχι-οικονομολόγοι της Τράπεζας της Αγγλίας και του ομίλου Citigroup , ο Γερμανός «γκουρού» οικονομολόγος Peter Bofinger , και στελέχη τραπεζών της Δανίας, Σουηδίας, και Νορβηγίας , και πολλοί άλλοι , επιχειρηματολόγησαν υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά.

Ορισμένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά είναι εύλογα: η καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και της φοροδιαφυγής. Οι συναλλαγές και οι πληρωμές θα γίνονται ευκολότερα και ταχύτερα. Όμως οι επιπτώσεις της κατάργησης των μετρητών αναφέρονται ελάχιστα ή καθόλου.

Capital controls με άλλο όνομα

Πρώτον, η κατάργηση των συναλλαγών με μετρητά θα διευκολύνει την επιβολή οικονομικών μέτρων. Οι Financial Times σχολίασαν το θέμα με τη χαρακτηριστική τους αμφίσημη ειλικρίνεια: «η ύπαρξη μετρητών περιορίζει την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να ενισχύσουν μια οικονομία που είναι σε ύφεση». Χωρίς μετρητά, σε μια μελλοντική κρίση δεν θα χρειάζονται capital controls, καθότι θα είναι έμφυτα μέσα στο τραπεζικό σύστημα. Μια αλλαγή οικονομικής πολιτικής θα μπορεί να εφαρμοστεί αυτόματα, ψηφιακά, χωρίς ουρές στις τράπεζες και στα ΑΤΜ. Το σύνολο των χρηματικών αποθεμάτων θα βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο των κρατικών τραπεζών και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς εξυπηρέτηση όποιας οικονομικής πολιτικής επιλέξουν.

Δεύτερον, σε μια οικονομία χωρίς μετρητά, η ποσότητα του «ψηφιακού» χρήματος μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί αυθαίρετα οποιαδήποτε στιγμή. Οι κατασχέσεις καταθέσεων και τα bail-in μάλλον περιττεύουν όταν ισοδύναμα μέτρα μπορούν να επιβληθούν μέσω περιορισμών της διακίνησης και της διαθεσιμότητας του χρήματος: «πάγωμα» των καταθέσεων και αρνητικά επιτόκια είναι δύο πιθανές μέθοδοι σε περίπτωση που καταργηθεί η δυνατότητα απόσυρσης μετρητών από τις τράπεζες. Στέλεχος της Morgan Stanley αποκάλυψε ότι στο πρόσφατο φόρουμ στο Νταβός αναφέρθηκε η δυνατότητα επιβολής μεγαλύτερων αρνητικών επιτοκίων ως ένας στόχος της κατάργησης συναλλαγών με μετρητά.

Επιπλέον, εάν όλες οι συναλλαγές γίνονται υποχρεωτικά χωρίς μετρητά, οι τράπεζες θα έχουν πλήρη έλεγχο της διακίνησης χρήματος και συνεπώς τη δυνατότητα να εισπράττουν προμήθεια για κάθε συναλλαγή.

Ποιοι θα επωφεληθούν;

Η κατάργηση των μετρητών μπορεί να θεωρηθεί ως μια αναπόφευκτη «πρόοδος» στην εποχή της ψηφιακής οικονομίας. Και η είσοδος στην Ευρωζώνη θεωρήθηκε πρόοδος. Το κύριο θέμα είναι ποιοι ελέγχουν και κατευθύνουν τέτοιες «προόδους».

Σήμερα οι πολίτες είναι ήδη έρμαια της επιβαλλόμενης οικονομικής πολιτικής. Εάν επιβληθεί η κατάργηση των μετρητών, θα είναι ακόμα πιο εκτεθειμένοι στα καπρίτσια της οικονομικής ολιγαρχίας που ελέγχει το τραπεζικό σύστημα.

Η πρόεδρος του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ εξέφρασε πρόσφατα τη γνώμη ότι η χρήση ψηφιακών νομισμάτων (αντί μετρητών) θα είναι εξαιρετικά επωφελής. Οι μέχρι σήμερα εξελίξεις δείχνουν ότι κάτι τέτοιο θα είναι σίγουρα επωφελές για την κάλυψη της φούσκας των τραπεζών, και ότι όσοι πρεσβεύουν πως μπορεί να επέλθει ανάπτυξη μέσω του παρόντος χρηματοπιστωτικού συστήματος εθελοτυφλούν ή κοροϊδεύουν.

Πηγή: http://tvxs.gr, ID-on't renounce my freedom

Η κατάργηση των μετρητών θα εξυπηρετούσε την φορολόγηση των καταθέσεων από τις κυβερνήσεις.

Είναι διασκεδαστικό να φανταστούμε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα μετρητά. Έχοντας απελευθερωθεί από τα δεσμά του φυσικού χρήματος, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να κάνουν αγορές με την ευκολία που προσφέρει μια φορητή συσκευή. Κάθε συναλλαγή θα μπορούσε να εφοδιαστεί με προστασία κατά της απάτης, με πόντους ανταμοιβής και μια ψηφιακή καταγραφή του χρόνου και του τόπου. Η ηλεκτρονική παρακολούθηση των συναλλαγών θα διευκόλυνε τις φορολογικές αρχές να συλλέξουν δισεκατομμύρια που σήμερα χάνονται σε μη καταγεγραμμένες συναλλαγές, όπως π.χ. η πώληση του μεταχειρισμένου κινητού σας στο Craigslist. Οι έμποροι ναρκωτικών, εφόσον δεν θα είχαν πια στη διάθεση τους ένα ανώνυμο μέσο συναλλαγών, θα αναγκάζονταν να βρουν μια νόμιμη δουλειά. Ο Ελ Τσάπο, παραδείγματος χάριν, θα μπορούσε να γίνει ασφαλιστής.

Μια τέτοια ουτοπία παρουσιάστηκε πρόσφατα σε άρθρο του Nathan Heller στο περιοδικό New Yorker και από τον Kenneth Rogoff, πρώην οικονομολόγο του ΔΝΤ, στο βιβλίου του με τίτλο «Η Κατάρα των Μετρητών«. Στο ουτοπικό αυτό σύμπαν λείπει, όμως, μια από τις θεμελιώδεις πλευρές του ανθρώπινου πολιτισμού. Ένας κόσμος χωρίς μετρητά είναι ένας κόσμος χωρίς χρήμα.

Το χρήμα ανήκει στον τρέχοντα κάτοχο του. Δεν έχει σημασία αν ένα χαρτονόμισμα χάθηκε ή εκλάπη κάποια στιγμή στο παρελθόν. Το χρήμα είναι τρέχον (current, εξού και η λέξη currency). Μια τραπεζική κατάθεση, ωστόσο, χορηγεί την επιμέλεια ή την θεματοφυλακή του χρήματος στη τράπεζα. Ένας τραπεζικός λογαριασμός δεν είναι στην πραγματικότητα χρήμα, αλλά μια απαίτηση για χρήμα.

Πρόκειται για μια σημαντική διαφορά. Μια απαίτηση εξαρτάται από την εκτελεστικότητα της και σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά κάθε συναλλαγή θα πρέπει να περνάει από έναν χρηματοπιστωτικό «θυρωρό». Οι τράπεζες, ως ιδιωτικά ιδρύματα, έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν συναλλαγές κατά την κρίση τους. Δεν μπορούμε να περιμένουμε πως για όλες τις συναλλαγές θα εφαρμοστεί η δέουσα διαδικασία.

Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι πολιτικώς μη δημοφιλείς οργανισμοί θα μπορούσαν να υποστούν μια στέρηση της οικονομικής προσβασιμότητας τους. Ήδη κατά το παρελθόν, οι προσπάθειες περιορισμού του ξεπλύματος χρήματος έχουν κατά λάθος αρνηθεί την παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών σε νομοταγή άτομα, επιχειρήσεις και φιλανθρωπικές οργανώσεις. Η κατάργηση του έγχαρτου νομίσματος θα μπορούσε αναμφίβολα να προκαλέσει παρόμοιες παράπλευρες απώλειες.

Τα επιχειρήματα κατά των μετρητών, με στόχο την καταπολέμηση του εγκλήματος, είναι υπερεκτιμημένα. Πέρυσι, μια έκθεση ανάλυσης του κινδύνου για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας που διεξήχθη από την βρετανική κυβέρνηση έδειξε ότι τα ελεγχόμενα ιδρύματα όπως οι τράπεζες (π.χ. η HSBC) και τα γραφεία παροχής λογιστικών υπηρεσιών (όπως η εταιρεία Mossack Fonseca του Παναμά) αποτελούσαν υψηλότερο κίνδυνο για τη διευκόλυνση της παράνομης φύλαξης ή διακίνησης κεφαλαίων. Τα μετρητά βρίσκονταν κι εκείνα σχετικά υψηλά, στη τρίτη θέση της κατάταξης, αλλά αν επιχειρήσουμε να αναφέρουμε τις παράνομες συναλλαγές ως δικαιολογία για την απαγόρευση των μετρητών, τότε θα έχει νόημα να απαγορεύσουμε πρώτα τις τράπεζες και τα λογιστικά γραφεία.

Το μοναδικό πλεονέκτημα της κατάργησης των μετρητών και της αντικατάστασης τους με απαιτήσεις για μετρητά είναι ότι μια απαίτηση μπορεί να προεξοφληθεί, να ακυρωθεί ή να κατασχεθεί. Αυτό δεν ακούγεται ιδιαίτερα ωφέλιμο για τους περισσότερους ανθρώπους, αλλά η ιδιότητα αυτή είναι ελκυστική σε κάποιους που επιθυμούν να στείλουν τα επιτόκια σε αρνητικό έδαφος.

Όπως εξηγεί ο Rogoff, η πολιτική αρνητικών επιτοκίων είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τις κεντρικές τράπεζες προκειμένου να αποκατασταθεί η μακροοικονομική σταθερότητα. Σε περιόδους αργής οικονομικής ανάπτυξης, ένα χαμηλότερο κόστος δανεισμού δίνει στις εταιρείες το κίνητρο να επενδύσουν και στους καταναλωτές να ξοδέψουν. Το φυσικό χρήμα στέκεται εμπόδιο στην εφαρμογή της πολιτικής αρνητικών επιτοκίων επειδή όσοι δεν θέλουν να συσσωρεύουν αρνητικούς τόκους μπορούν απλώς να φυλάξουν τα μετρητά τους σε ένα χρηματοκιβώτιο. Περιορίζοντας το εθνικό νόμισμα σε ελεγχόμενους καταθετικούς λογαριασμούς, οι κυβερνήσεις μπορούν να επιβάλουν κάποιον φόρο επί των καταθέσεων, στο όνομα της νομισματικής πολιτικής.

Αν υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο είναι καλοί όλοι οι άνθρωποι, αυτό είναι η φοροαποφυγή. Αυτός εν μέρει είναι ο λόγος για τον οποίο συζητάμε το συγκεκριμένο ζήτημα. Αν τα επιτόκια υποχωρήσουν πολύ κάτω από το μηδέν, είναι πιθανόν οι πολίτες να αναζητήσουν μια εναλλακτική μορφή των μετρητών. Οι διακινητές ναρκωτικών θα το έκαναν οπωσδήποτε. Κατά τη πάροδο των αιώνων, το χρήματα επανεφευρέθηκε κατ’επανάληψη, παίρνοντας τη μορφή οστράκων, τσιγάρων και κρυπτογραφημένου κώδικα. Οι άνθρωποι είναι πολυμήχανοι.

Ο Rogoff αναγνωρίζει το ρίσκο και λέει πως η κατάργηση του έγχαρτου χρήματος θα είναι αποτελεσματική «μόνον εάν οι κυβερνήσεις επαγρυπνούν και αντιδρούν με ταχύτητα στην εμφάνιση άλλων εναλλακτικών μέσων συναλλαγών«. Αυτό μοιάζει πολύ με την πολιτική που είχε εφαρμοστεί στη Κίνα του 13ου αιώνα, όπου η χρήση χρυσού ή αργύρου ως μέσων συναλλαγών απαγορευόταν με ποινή θανάτου. Δεν θα ήταν το σήμα κατατεθέν μιας ελεύθερης κοινωνίας, κάτι που δεν είναι ούτε η κατάργηση των μετρητών.

Μια κοινωνία χωρίς μετρητά παραβιάζει τους βασικούς νόμους κάτω από τους οποίους λειτουργεί το νόμισμα από την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης και μετά. Η αιτιολόγηση για την εγκατάλειψη μιας θεμελιώδους ελευθερίας είναι ότι έτσι θα ανοιγόταν ένας δρόμος για μια πειραματική πολιτική σχεδιασμένη για να επιβάλει τη φορολόγηση των μετρητών. Το χρήμα ίσως να είναι μια κοινή ψευδαίσθηση, αλλά σίγουρα εκείνοι που υποστηρίζουν την κατάργηση των μετρητών έχουν τις δικές τους ψευδαισθήσεις.

Πηγή: http://www.marketbet.gr, https://www.bloomberg.com, ID-on't renounce my freedom

Μὲ τὴν Ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος «Πρὸς τὸν Λαό», γιὰ τὴν «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο τῆς Κρήτης» φαίνεται ὅτι πανορθοδόξως ἔχει κλείσει ὁ κύκλος τῶν ὅσων συνέβησαν πρό, κατὰ καὶ μετὰ ἀπὸ  αὐτήν.

Ἀπὸ τὶς 14 Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες οἱ τέσσερις (Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας καὶ Γεωργίας), οἱ ὁποῖες δὲν συμμετέσχον στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης, δήλωσαν ὅτι δὲν δεσμεύονται ἀπὸ τὶς ἀποφάσεις Της.

Ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες δέκα οἱ Ἐκκλησίες Ἀλεξανδρείας, Ἱεροσολύμων, Σερβίας, Ρουμανίας, Πολωνίας καὶ Τσεχίας κρατοῦν μιὰ διακριτικὰ ἀδιάφορη στάση, γιὰ τοὺς δικούς της λόγους ἡ κάθε μία. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας καὶ ἰδιαιτέρως ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου ὑποστηρίζουν μὲ θέρμη τὶς ἀπόψεις τοῦ Φαναρίου, τὸ ὁποῖο ἔχει ἀποδυθεῖ σὲ μιὰ προσπάθεια νὰ πείσει τοὺς πιστούς, ὅτι ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη ἦταν πετυχημένη καὶ ἰσάξια των Οἰκουμενικῶν Συνόδων...

Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος φαίνεται πὼς ἔκλεισε πρόσφατά το θέμα τῆς  Συνόδου στὴν Κρήτη, μὲ τὴν ἐκδοθεῖσα Ἐγκύκλιό της  «Πρὸς τὸν Λαό». Σημειώνεται ὅτι αὐτή σε διάφορες Μητροπόλεις δὲν ἀνεγνώσθη στοὺς πιστούς. Μετὰ τὴν ἔκτακτη Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας, τὸν περασμένο Νοέμβριο, ἡ ΔΙΣ ἀρχικὰ σκέφθηκε νὰ μείνει στὰ περὶ τῆς Συνόδου ἐκδοθέντα Δελτία Τύπου καὶ νὰ μὴν προβεῖ σὲ ἄλλη ἐνέργεια. Ἡ ἄποψη αὐτὴ στηρίχθηκε στὸ γεγονὸς ὅτι στὴν εἰσήγησή του ὁ Μητροπολίτης Σερρῶν κ. Θεολόγος εἶπε μεταξύ των ἄλλων: «Τελικῶς, πολυσέβαστοι Πατέρες, ἡ ὅποια ἀξιολογικὴ μὲ ἐκκλησιολογικούς, ἁγιοπνευματικοὺς καὶ πνευματικοὺς πάντοτε ὅρους, προσέγγισις τῆς ἐν Κολυμπαρίω Κρήτης συνελθούσης Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου επαφιεται στὴν νηφαλίως καὶ ἀδεκάστως ἐνεργοῦσαν ἱστορίαν καὶ κυρίως στὴν ἐγρηγοροῦσαν καὶ ἔνθεον συνείδησιν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος». (Σελ. 38 εἰσηγήσεως. Οἱ ὑπογραμμίσεις τοῦ ὑπογρ.).

Στὴν ἴδια εἰσήγησή του  ὁ Σέβ. Σερρῶν προέβη σὲ προτάσεις «ἀξιοποίησης τῶν προτάσεων τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη», γιὰ τὶς ὁποῖες ἀναφέρει  ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θα ἠδύνατο να ἀναθέσει τὴ μελέτη τους σὲ ἁρμοδία ἢ καὶ σὲ εἰδικὴ Συνοδικὴ Ἐπιτροπή. Ἡ δυνητικὴ εὐκτική, κατὰ τὴν ἄποψη Συνοδικῶν Μητροπολιτῶν, ἄφηνε στὴν κρίση τῆς Δ.Ι.Σ. τὴν ἀπόφαση νὰ  ὑλοποιηθοῦν ἢ ὄχι οἱ προτάσεις του... Ἐξάλλου ἡ δημόσια δήλωση τῶν Μητροπολιτῶν Κυθήρων καὶ Καλαβρύτων, ὄτι κατα τὴν Ἱεραρχία τοῦ Νοεμβρίου 2016 οὐδεμία ἀπόφαση ἐλήφθη περὶ ὑλοποιήσεως τῶν προτάσεων τοῦ Μητρ. Σερρῶν, δὲν διεψεύσθη ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο καὶ ἀποδυνάμωσε περαιτέρω τὴ διάθεση ὁρισμένων Μητροπολιτῶν, ὑποστηρικτῶν τῶν διαθέσεων τοῦ Φαναρίου, νὰ ἐπιμείνουν στὸ νὰ ὑπάρξει ἐκστρατεία ἐνημέρωσης, περὶ τῶν θετικῶν ἀποτελεσμάτων τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη.

Ὁ Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος πληροφορήθηκε τὶς σκέψεις, ποὺ ἐπικράτησαν στὴ Διαρκῆ Ἱερὰ Σύνοδο, νὰ μὴν ἑξαπολυθεὶ  Ἐγκύκλιος «Πρὸς τὸν λαό», γιατί θὰ μποροῦσε νὰ γίνει αἰτία προκλήσεως νέων ἀντιδράσεων στοὺς κόλπους τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπικοινώνησε μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο κ. Ἱερώνυμο. Τοῦ ζήτησε ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νὰ ἐκδώσει Ἐγκύκλιο, προφανῶς μὲ θετικὰ σχόλια γιὰ τὴ Σύνοδο στὴν Κρήτη, ὅπως τὸ ἔπραξε ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου. Τὴν ἐξαπόλυση τῆς Ἐγκυκλίου ὁ Πατριάρχης τὴ θεώρησε ἀπαραίτητη, πρὸς  «διαφύλαξη καὶ προάσπιση τοῦ κύρους τοῦ Φαναρίου», τὸ ὁποῖο εἶναι σὲ δύσκολη θέση, μετὰ τὴ στάση ἄλλων τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος μετέφερε στὴν Δ.Ι.Σ. τὰ διατρέξαντα μὲ τὸν Πατριάρχη καὶ ζήτησε νὰ ἐκδοθεῖ ἡ Ἐγκύκλιος, γιὰ νὰ μὴν ὑπάρξει νέα αἰτία ἔντασης μὲ τὸ Φανάρι...

Η Δ.Ι.Σ. δέχθηκε ὁμοφώνως τὴν πρόταση καὶ ἀνέθεσε στὸν Μητροπολίτη Ἐδέσσης κ. Ἰωὴλ τὴ σύνταξη κειμένου, γιὰ νὰ κυκλοφορηθεῖ ὡς Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος «Πρὸς τὸν Λαό».  Στὸ κείμενο ποὺ πρότεινε ὁ κ. Ἰωὴλ ὑπῆρξαν στὴν Δ.Ι.Σ. τροποποιήσεις καὶ ἔτσι πῆρε τὴν τελική του μορφή, ποὺ δημοσιεύθηκε. Θεολόγοι, ἐγκρατεῖς στὰ κανονικὰ καὶ ἐκκλησιολογικὰ ζητήματα, σχολίασαν τὸ κείμενο τῆς Δ.Ι.Σ. Ἀπὸ τὸν ὑπογράφοντα ὀκτὼ ἐπισημάνσεις:
Ἡ πρώτη εἶναι πὼς δὲν ἔχει τὸ ὑποστηρικτικὸ περιεχόμενο τοῦ Μηνύματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. Παράδειγμα: Στὴν πρώτη παράγραφο ἀναγράφεται: «Κύριος σκοπὸς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου ηταν η ἐνίσχυση καὶ ἡ φανέρωση τῆς ἑνότητας ὅλων των Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀντιμετώπιση διαφόρων συγχρόνων ποιμαντικῶν ζητημάτων». (Σήμ. Ὁ τονισμὸς τοῦ ὑπογρ.). Μὲ το ήταν η ΔΙΣ ἀπέφυγε νὰ πάρει θέση στὸ ἂν τελικὰ ἐπετεύχθη ἢ ὄχι ὁ σκοπὸς νὰ φανερωθεῖ στὴν Κρήτη ἡ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων...

Η δεύτερη ἐπισήμανση εἶναι πὼς ἡ Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος διευκρινίζει οτι « ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐκφράζει τὴν ἑνότητα καὶ καθολικότητά Της διὰ τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων». Ὁ ἀναγνώστης τῆς Ἐγκυκλίου ἀντιλαμβάνεται ὄτι   παραλείφθηκε μὲν ἡ ἐπισήμανση πὼς στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης φανερώθηκε ἡ ἔλλειψη ἑνότητας μεταξύ των Ὀρθοδόξων, κάτι ποὺ θὰ ἦταν ἀκριβής, ἀφοῦ ἔλειψαν ἀπὸ αὐτὴν τέσσερις τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἀλλὰ τονίσθηκε τὸ ἐκκλησιολογικῶς ὀρθό,  ὅτι ἡ ἑνότητα ἐκφράζεται στὰ «Κοινὰ Μυστήρια». Αλλά τὸ «Κοινὸ Ποτήριο» τῶν δεκατεσσάρων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιών  ἐκφράστηκε ὄχι στὴν Κρήτη, ἀλλὰ στὴ Μόσχα, κατὰ τὴν ἐκεῖ πανηγυρικὴ Θεία Λειτουργία τῶν 70ών γενεθλίων τοῦ   Πατριάρχου κ. Κυρίλλου....

Ἡ τρίτη εἶναι πὼς αὐτὸ ποὺ γράφεται στὴ συνέχεια τῆς Ἐγκυκλίου, ὄτι « ἡ Συνοδικότητα ὑπηρετεῖ τὴν ἑνότητα καὶ διαπνέει τὴν ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας, τὸν τρόπο ποὺ λαμβάνονται οἱ ἀποφάσεις Της καὶ καθορίζει τὴν πορεία Τῆς»εἶναι βασικὴ Ἀρχὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλά, στὴν περίπτωση τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης, δὲν φάνηκε αὐτὴ ἡ Συνοδικότητα, λόγω τῆς ἀπουσίας τεσσάρων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, τῆς ἀτελοῦς σύνθεσής Της καὶ τοῦ τρόπου διεξαγωγῆς Της.

Ἡ τέταρτη ἐπισήμανση  εἶναι πὼς στὴ σύντομη ἀναφορά της στὰ θέματα, ποὺ συζητήθηκαν καὶ ἐλήφθησαν ἀποφάσεις στὴν Κρήτη ἡ Ἐγκύκλιος «Πρὸς τὸν λαὸ» δὲν ἐνημερώνει ἐπαρκῶς καὶ δὲν λύνει ἀπορίες. Ὁ πιστὸς διαβάζοντας ἢ ἀκούγοντας Τὴν διερωτᾶται ἂν χρειαζόταν μιὰ Σύνοδος γιὰ νὰ καταλήξει στὸ αὐτονόητο καὶ βασικὸ στοιχεῖο τῆς πίστης τῶν Ὀρθοδόξων, ὄτι «Οἱ Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες δὲν ἀποτελοῦν συνομοσπονδία Ἐκκλησιῶν, ἀλλὰ τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία». Αν χρειαζόταν μιὰ Σύνοδος γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώσει ὅτι στὴ Διασπορὰ ἐπεκτείνεται ἐπ’ ἀόριστον ἡ ἀντικανονικὴ παρουσία πολλῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων σὲ μίαν Ἐπισκοπή. Ἂν χρειαζόταν μιὰ Σύνοδος γιὰ νὰ τονίσει τὴν ἀξία τῆς οἰκογένειας  καὶ γιὰ νὰ ἐπαναλάβει τὰ περὶ νηστείας ἰσχύοντα ἀπὸ αἰώνων στὴν Ἐκκλησία.

Ἡ πέμπτη ἐπισήμανση εἶναι πὼς στὴν Ἐγκύκλιο σχεδὸν ἀποσιωπᾶται τὸ θέμα τῆς σχέσης τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μὲ τοὺς ἑτεροδόξους. Προφανώς κρίθηκε ὅτι ἂν φουντώσει πάλιν ἡ συζήτηση γι’ αὐτήν, ἐντάσεις θὰ προκαλέσει, καὶ ὄχι ὄφελος στὴν ἑνότητα τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος τῆς καθ’ Ἑλλάδα Ἐκκλησίας...

Ἡ ἕκτη ἐπισήμανση εἶναι πὼς ἡ Ἐγκύκλιος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ἀναφέρει τὴ σχετικοποίηση τῶν ἱερῶν κανόνων περὶ γάμου καὶ περὶ νηστείας, ὅπως τὸ κάνει τὸ Μήνυμα  τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, πρὸς τὸ πλήρωμά της. Σ’ αὐτὸ ἀναφέρεται ὅτι ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη «ἔδωσε τὸ δικαίωμα σὲ κάθε Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία νὰ ρυθμίζει τὶς ἐπὶ μέρους διατάξεις τῆς νηστείας, ἀνάλογα μὲ τὶς κλιματολογικὲς καὶ ἄλλες συνθῆκες τῆς περιοχῆς» καὶ ἐπίσης ὄτι «παρέχει σὲ κάθε Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τὸ δικαίωμα νὰ κρίνει κατὰ τὶς τοπικὲς συνθῆκες διατάξεις, γιὰ τὴν τέλεση γάμου μεταξὺ ὀρθοδόξων καὶ ἑτεροδόξων». Ἡ ἀποδοχὴ τῆς σχετικοποίησης τῶν περὶ τῆς νηστείας Κανόνων καὶ ἡ «ἐξουσιοδότηση» κάθε Ἐκκλησίας νὰ ἐπιλέγει τὸν τρόπο τῆς νηστείας τῶν πιστῶν Της δυσχεραίνει τὴν ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων. Πλέον θὰ εἶναι πιθανότατο σὲ μιὰ Διορθόδοξη Σύναξη ἕνας Ἐπίσκοπος νὰ τρώγει ψάρι, ἄλλος λαδερὸ καὶ ἄλλος ξηρὰ τροφή... Τα περὶ συγχύσεως τοῦ πανορθοδόξου  πληρώματος ἰσχύουν καὶ ἀπὸ τὴ σχετικοποίηση τῶν περὶ γάμου Κανόνων... Οι Σύνοδοι, ἕως τὴν Κρήτη, ἔλυναν ζητήματα, δὲν τὰ περιέπλεκαν... Οἱ Σύνοδοι, ἕως τὴν Κρήτη, κατέληγαν σὲ ξεκάθαρες ἀποφάσεις, ποὺ δὲν ἔμοιαζαν μὲ χρησμοὺς τῆς Πυθίας.... Οἱ ἀποφάσεις τῶν Συνόδων, ἕως τὴν Κρήτη, εἶχαν γενικὰ ἀποδεκτὸ χαρακτήρα καὶ δὲν ἐπιδέχονταν ἀμφισβητήσεις.

Ἡ ἕβδομη ἐπισήμανση εἶναι πὼς ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη προκάλεσε  ἕνα ἀκόμη σοβαρὸ ζήτημα. Οἱ ἀποφάσεις Της ἀπορρίφθηκαν ἀπὸ τὶς τέσσερις μὴ προσελθοῦσες σὲ Αὐτὴν τοπικὲς Ἐκκλησίες. Πῶς θὰ ἀντιμετωπίσει τὴν ἀπόρριψη τὸ Φανάρι; Θὰ λάβει μέτρα σὲ βάρος τους; Θὰ προκαλέσει ἔτσι σχίσμα στοὺς Ὀρθοδόξους; Καὶ ἂν δὲν ἐπιβάλλει μέτρα τότε ποιὰ ἡ ἀξία ὅσων ἀποφάσεων ἐλήφθησαν;...Ὁ κ. Βαρθολομαῖος θὰ ἔπρεπε νὰ σκεφθεῖ ἐγκαίρως, νηφάλια καὶ μὲ πυξίδα τὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας τὶς συνέπειες τῆς ἀπόφασής του νὰ διεξαχθεῖ ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη χωρὶς τέσσερις τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.

Ἡ ὄγδοη καὶ τελευταία  ἐπισήμανση εἶναι πώς, συμπερασματικά, ἡ Δ.Ι.Σ., μὲ τὰ ὅσα γράφει στὸ κείμενό Της «Πρὸς τὸν Λαό», καὶ καταλήγοντας μὲ τὸ ὅτι τὰ κείμενα τῆς Συνόδου στὴν Κρήτη «ἀποτελοῦν ἀντικείμενο ἐμβαθύνσεως καὶ περαιτέρω μελέτης» δὲν πρέπει νὰ ἔχει ἀφήσει ἱκανοποιημένο τὸ Φανάρι...

Πηγή: Ῥωμαίικο Ὁδοιπορικό

Ὅπως εἶναι γνωστὸ αὐτὲς τὶς ἡμέρες μέ τήν εἴσοδό μας στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, σὲ ὁλόκληρη σχεδὸν τὴν πατρίδα μας, ὀργανώνονται καρναβαλικὲς-νεοειδωλολατρικὲς ἐκδηλώσεις. Σίγουρα ἡ νεοειδωλολατρεία εἶναι στενὰ συνυφασμένη μὲ τὰ καρναβάλια, διότι οἱ ἀποκριάτικες ἐκδηλώσεις δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἐπιβίωση παγανιστικῶν τελετῶν καὶ ἐθίμων μὲ τὴν μάσκα τῆς παράδοσης. Πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις (π.χ. στὴν Κοζάνη) εἶναι ἐμποτισμένες μὲ παγανιστικὰ ἔθιμα ποὺ προβάλουν τὴν ἀνηθικότητα (γονιμότητα κατὰ τοὺς παγανιστές), τὴν αἰσχρότητα (τραγούδια μὲ αἰσχρὰ ὑπονοούμενα), τὴν θηλυπρέπεια (ἄνδρες οἱ ὁποῖοι ντύνονται γυναῖκες, π.χ. ἔθιμο νύφης).

Δυστυχῶς ὅμως, παρατηροῦνται κι ἄλλου εἴδους καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις ἐπηρεασμένες αὐτὴ τὴ φορὰ ἀπὸ τὴν Ἑσπερία καὶ τὸ παγανιστικό halloween, ὅπως τὸ μεγάλο καρναβάλι τῆς πόλεως τῶν Πατρῶν. Μὲ τὴν φενάκη βέβαια τοῦ φραγκικοῦ-εὐρωπαϊκοῦ τρόπου διασκεδάσεως, ἐπέρχονται πολλὰ δεινά. Οἱ συμμετέχοντες εἶναι χιλιάδες ἀπὸ κάθε ἡλικία καὶ ἰδιαιτέρως τὴν νεανική, οἱ ὁποῖοι συρρέουν κάθε χρόνο στὸ καρναβάλι τῆς Πάτρας. Μετὰ τὴν καρναβαλικὴ παρέλαση ὅπου ἐξευτελίζονται θεσμοὶ ἀλλὰ καὶ ἡ ἴδια ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος, ἀκολουθοῦν party ὅπου «κώμοις καὶ μέθαις, κοῖτας καὶ ἀσελγείαις». Τὸ πλέον λυπηρὸ γεγονὸς εἶναι οἱ χιλιάδες ἐκτρώσεις ποὺ παρατηροῦνται μετὰ τὸ πέρας τοῦ καρναβαλιοῦ, παίρνοντας τὴ μορφὴ μίας νέας γενοκτονίας γιὰ τὴν πατρίδα μας.

Πολλοὶ προφασίζονται ὅτι μέσα ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις προβάλλεται ἡ παράδοση τοῦ τόπου, ὁ κόσμος διασκεδάζει, φεύγει ἀπὸ τὰ προβλήματα καὶ τὰ παιδιὰ ψυχαγωγοῦνται. Ἂν παρατηρήσουμε ὅμως τὴν ρωμαίικη παράδοσή μας ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἡ αὐθεντική, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν δῆθεν παράδοση ποὺ ὑποστηρίζουν οἱ νεοειδωλολάτρες καὶ παγανιστὲς μὲ τὴν ἀναβίωση τῶν ἀρχαιοελληνικῶν αὐτῶν ἐθίμων, θὰ διαπιστώσουμε τὴν ἀλήθεια. Ἡ Ἑλληνορθόδοξη παράδοση (ἀρχαία Ἑλλάδα - Ρωμανία) μαρτυρεῖ ὅτι οἱ μέρες τοῦ Τριωδίου ποὺ διανύουμε εἶναι περίοδος ἡσυχίας, περισσυλογῆς, μετανοίας, ἐγκλεισμοῦ καὶ ὄχι ξέφρενης καὶ ἁμαρτωλῆς ἐξωστρέφειας.

Ἂς θυμηθοῦμε τοὺς προγόνους μας καὶ ἰδιαιτέρως τοὺς πρόσφυγες ἀπὸ τὴν ἁγιοτόκο Καππαδοκία ποὺ μέχρι σήμερα προσφέρει τὰ ἄνθη της, ὅπως ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης• θὰ θυμηθοῦμε τότε τὰ ἀλάδοτα καὶ τριήμερα ποὺ ἔκαναν ἀπὸ τὸν μικρότερο ὡς τὸν μεγαλύτερο.

Ἡ Ρωμαίικη παράδοσή μας δὲν ἀπορρίπτει τὴν ψυχαγωγία ἀλλὰ τὴν ἐπιζητεῖ μέσα ἀπὸ τὴν ἐπιστροφὴ στὶς ρίζες μας καὶ τὸν πολιτισμό μας, ὅπως τὰ παραδοσιακὰ πανηγύρια στὶς μνῆμες τῶν ἁγίων, τὸ πασχαλινὸ γλέντι κ.ἂ. πού σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς δαιμονολατρικὲς διασκεδάσεις τῶν καρναβαλιῶν, ψυχαγωγεῖ ἀληθινὰ τὸν ἄνθρωπο φέρνοντάς τον σὲ κοινωνία μὲ τοὺς ὑπολοίπους ἀδελφούς του καὶ ὄχι ἐξευτελίζοντάς τον.

Ἂν θέλουμε νὰ λεγόμαστε Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἂς φερθοῦμε ὅπως διδάσκουν οἱ Ἕλληνες Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας κι ἂς ἀπέχουμε ἀπὸ αὐτὰ τὰ εἰδωλολατρικὰ μιάσματα.

Πηγή: Ῥωμαίικο Ὁδοιπορικό