Ήδη την 1η Απριλίου οργανώθηκε οχλαγωγική διαδήλωση στην Κωνσταντινούπολι με επικεφαλής φανατικούς «σοφτάδες», τρόφιμους σπουδαστές των ιερατικών σχολείων.

Οι διαδηλωτές, αφού διέτρεξαν επί ώρες τους δρόμους της πρωτεύουσας με κραυγές και απειλές εναντίον των απίστων, καταπάτησαν την έξω από το τείχος ελληνική εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, την λεηλάτησαν και την έκαψαν.

Ο κύριος σκοπός των οργανωτών της διαδηλώσεως ήταν να προκληθεί σύγκρουση με Έλληνες «επαναστάτες» και έτσι να υπάρξει πρόσχημα για τη γενική σφαγή των απίστων, χωρίς η πραγματοποίησή της να παρεβαίνη τον τουρκικό νόμο και δίχως να παρέχει επιχειρήματα για επέμβαση της Ρωσίας, που οι Συνθήκες της παρείχαν δικαίωμα προστασίας των Χριστιανών της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Έλληνες «επαναστάτες» όμως δεν εμφανίσθηκαν στους δρόμους, όπως φαντάσθηκαν οι τούρκοι. Οι Έλληνες κλείσθηκαν στα σπίτια τους. Δεν δόθηκε έτσι πρόσχημα για τη γενική σφαγή.

Ο σουλτάνος εφάρμοσε τότε τη μέθοδο των μερικών σφαγών και των θανατώσεων εκλεκτών Ελλήνων, αυτών ιδίως που κατείχαν ηγετικές θέσεις.

Αλλα οι εγκληματικές αυτές πράξεις, αντί να τρομοκρατήσουν και να κάμψουν τους Έλληνες επαναστάτες, τους φανάτισαν και τους συσπείρωσαν περισσότερο και αντί να εξασθενίσουν, ενδυνάμωσαν την Επανάσταση.

Εν τω μεταξύ, ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’, που είχε κατορθώσει κατά τον Μάρτιο να διασώσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς, τους υποκείμενους στην εξουσία των Τούρκων, από τους μείζονες κινδύνους που είχαν προκύψει ως συνέπεια της αντιδράσεως του σουλτάνου στα επαναστατικά γεγονότα της Μολδοβλαχίας, αντιλήφθηκε, όταν έμαθε την επανάσταση της Πελοποννήσου, ότι θα άρχιζε νέος κύκλος αγριώτερων διωγμών.

Προβλέποντας ότι ο σουλτάνος θα στρεφόταν εναντίον των κορυφαίων του Έθνους, έσπευσε στο σπίτι του μεγάλου διερμηνέως Κωνσταντίνου Μουρούζη και τον προέτρεψε να φύγει, ώστε να σωθεί, λέγοντάς του, σύμφωνα με την αφήγηση του Φιλήμονος: «Αφετέ με να πληρώσω εγώ την εκδίκησιν του τυράννου. Είμαι γέρων, καταβαίνων τον τάφον.

Το σχήμα μου, η λειτουργία μου, με καλούσιν εις θυσίαν υπέρ του ποιμνίου. Σωθείτε όμως υμείς, διότι έχετε και ηλικίαν και ικανότητα και θέσιν κοινωνικήν, να υπηρετήσετε την πατρίδα».

Ο Κ. Μουρούζης «ουδόλως… κατώτερος των περιωνύμων Γεωργίου και Δημητρίου, … της αυτής οικογενείας» απάντησε στον πατριάρχη: «Γνωρίζω την τύχην ήτις με αναμένει. Αλλά, αν φύγω εγώ, σώζω μεν την ζωήν μου, θέλω όμως ιδεί εξαγορασθησομένην αυτήν δια του αίματος απείρων αθώων. Η φυγή μου θέλει βεβαιώσει έτι μάλλον τα περί ενοχής του γένους υποψίας του σουλτάνου, και η γενική σφαγή θέλει παρακολουθήσει ταύτην. Συμφέρει ένα απολέσθαι υπέρ του λαού. Ας θυσιασθώ εγώ, Δεσπότη μου αλλ’ ας σωθώσιν οι άλλοι, ας σωθή το έθνος».

Έτσι και ο πατριάρχης και ο μέγας διερμηνέας παρέμειναν στις θέσεις τους, για να υπερασπισθούν όσο μπορούσαν το έθνος. Ο σουλτάνος στράφηκε πρώτα εναντίον του μεγάλου διερμηνέως. Για την ενοχοποίησή του χρησιμοποιήθηκε σκευωρία.

Τη Μεγάλη Δευτέρα, 4 Απριλίου, ενώ πήγαινε στην υπηρεσία του, άγνωστος τον πλησίασε έξω από την πόρτα του «πασά – καπούσου» και του έδωσε επιστολή με υπογραφή του Αλεξάνδρου Υψηλάντη.

Ο Μουρούζης αναγνώρισε ότι η υπογραφή ήταν πλαστή και παρουσίασε αμέσως την επιστολή στον τούρκο υπουργό των Εξωτερικών, που τον καθησύχασε. Αλλά, ενώ έβγαινε από την αίθουσα, τον άρπαξε ο δήμιος και τον οδήγησε στο «γιαλί – κιοσκιού», όπου σε λίγα λεπτά εμφανίσθηκε ο ίδιος ο σουλτάνος, για να παρακολουθήσει τη θανάτωση του μεγάλου διερμηνέως.

Εκείνος πρόφθασε και του φώναξε στην τουρκική γλώσσα: «Αιμοβόρε σουλτάνε! σουλτάνε άδικε! σουλτάνε άθλιε! η τελευταία ώρα της βασιλείας σου εσήμανε αι ωμότητές σου τιμωρηθήσονται ο Θεός εκδικήσοι σοι το ελληνικόν έθνος». Αμέσως θανατώθηκε από τον δήμιο με αποκεφαλισμό. Έτσι τελείωσε τη ζωή του, σε ηλικία 32 ετών, ο Κωνσταντίνος Μουρούζης, «αναμφιβόλως», όπως γράφει o Κούμας, «ο αγαθοφρονέστατος πάντων των συγχρόνων του φαναριωτών».

Επακολούθησαν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα θανατώσεις εγκρίτων Ελλήνων. Έτσι, θανατώθηκαν ο βάνος Μαυροκορδάτος, ο Παναγιώτης Χαντζέρης, ο βάνος Νικόλαος Χαντζέρης, ο σπαθάρης Δημήτριος Χαντζέρης, ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος από την Πελοπόννησο, ο Αντώνιος Τσίρας από την Πελοπόννησο και ο γιός του Στέφανος, ο βάνος Παναγιώτης Τσέγκης, ο Τσορμπατσόγλου με άλλους τέσσερεις άγνωστους, ο αγάς Αλέξανδρος Ράλλης, ο παχάρνικος Γεώργιος και ο κλουτσιάρης Ζαφείρης από τα Θεράπεια και άλλοι.

Εν τω μεταξύ η Πύλη διέταξε τον πατριάρχη να στείλη απογραφή των ελληνικών οικογενειών που έμεναν στο Φανάρι με τα ονόματα των ανδρών, τις πατρίδες και τα επαγγέλματά τους.

Ήθελε να έχει κατάλογο των «αρχοντικών» προσώπων και των μετοίκων Πελοποννησίων, Στερεοελλαδιτών και Αιγαιοπελαγιτών, ώστε να επιλέγει εύκολα τα θύματα, ανάλογα με τις αποφάσεις της κάθε φορά.

Επειδή δεν υπήρχε τέτοια απογραφή, ανέλαβαν να την πραγματοποιήσουν δύο Τουρκοκρήτες, που γνώριζαν ελληνικά, με δύο εφημέριους ως οδηγούς των. Συγχρόνως εκδόθηκε διάταγμα, που απαγόρευε με ποινή θανάτου την αναχώρηση των ραγιάδων υπό οποιαδήποτε σημαία. Ζητήθηκε σχετική συγκατάθεση των πρέσβεων των ευρωπαϊκών δυνάμεων και δόθηκε. Απέκτησαν έτσι οι τουρκικές αρχές το δικαίωμα να ενεργούν έρευνα στα πλοία των δυνάμεων αυτών.

Έστειλαν μάλιστα οι πρέσβεις διαταγές στους προξένους των σε όλη την οθωμανική επικράτεια, να μην παρέχουν στους Έλληνες άσυλο ή υπεράσπιση, ούτε να επιτρέπουν στους πλοιάρχους να δέχωνται φυγάδες. Μόνο o πρέσβυς της Ρωσίας Στρόγανωφ δεν παραδέχθηκε το απάνθρωπο αυτό διάταγμα της Πύλης και υποστήριξε ότι αντέβαινε στις Συνθήκες.

Με το μέτρο αυτό της απαγορεύσεως των αναχωρήσεων ήθελε η Πύλη να αποτρέψει την ενίσχυση των επαναστατών στην Ελλάδα με φυγάδες, αλλά και να έχει στην Κωνσταντινούπολι και τις άλλες πόλεις «επί το προχειρότερον πλείονα θύματα κατά τας περιστάσεις».

Ο πατριάρχης είχε τη δυνατότητα να διαφύγει παρ’ όλα αυτά τα μέτρα, αλλά έκρινε πάντοτε, ότι όφειλε να παραμείνη ως το τέλος στη θέση του. Στις προτροπές να φύγη, όταν γνώσθηκε η επανάσταση της Πελοποννήσου, απάντησε, όπως αναφέρει βιογράφος του: «Με προτρέπετε εις φυγήν μάχαιρα θα διέλθη τας ρύμας της Κωνσταντινουπόλεως και λοιπών πόλεων των Χριστιανικών επαρχιών.

Υμείς επιθυμείτε, όπως εγώ μετημφιεσμένος καταφύγω εις πλοίον ή κλεισθώ εν οικί οιουδήποτε ευεργετικού ημών πρεσβευτού, ν’ ακούω δ’ εκείθεν πως οι δήμιοι κατακρεουργούσι τον χηρεύσαντα λαόν ουχί. Εγώ δια τούτο είμαι Πατριάρχης, όπως σώσω το έθνος μου, ουχί δε όπως απολέσω τούτο δια της χειρός των γενιτσάρων. Ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέραν ωφέλειαν παρα η ζωή μου.

Οι ξένοι Χριστιανοί ήγεμόνες δεν θα θεωρήσωσιν αδιαφόρως πως η πίστις αυτών εξυβρίσθη εν τω προσώπω μου. Οι Έλληνες, οι άνδρες της μάχης, θα μάχωνται μετά μεγαλυτέρας μανίας, όπερ συχνάκις δωρείται την νίκην εις τούτο είμαι πεπεισμένος.

Βλέπετε μεθ’ υπομονής εις ό,τι και αν μου συμβεί… Ναι ας μη γείνω χλεύασμα των ζώντων δεν θα ανεχθώ ώστε εις τας οδούς της 0δησσού, της Κερκύρας και της Αγκώνος διερχόμενος εν μέσω των αγίων να με δακτυλοδεικτώσι λέγοντες :Ιδού έρχεται ο φονεύς Πατριάρχης. Αν το έθνος μου σωθεί και θριαμβεύσει τότε πέποιθα ότι θα μου αποδώσει θυμίαμα επαίνου και τιμών, διότι εξεπλήρωσα το χρέος μου… Υπάγω όπου με καλεί ο νους μου, ο μέγας κλήρος του έθνους και ο πατήρ ο ουράνιος, ο μάρτυς των ανθρωπίνων πράξεων».

Ως το Μεγάλο Σάββατο οι τούρκοι είχαν θανατώσει μόνο λαϊκούς Έλληνες. «Έμεινε…», όπως γράφει ο Κούμας, «να επιφερθή ποινή εις τον κλήρον, ως εγγυητήν της υπακοής των Χριστιανών. Δια να γείνη επαισθητοτέρα, και ως καθόλου του Χριστιανικού γένους επαγομένη, επρόσμενεν η Οθωμανική αυλή την ημέραν του Πάσχα» και αποφάσισεν να θανωτώση και τον ίδιο τον πατριάρχη. Στις 10 το πρωί της Κυριακής του Πάσχα, 10ης Απριλίου, έφτασε στα Πατριαρχεία ο νέος μέγας διερμηνέας Σταυράκης Αριστάρχης και κατευθύνθηκε στη μεγάλη αίθουσα, το «μεγάλον συνοδικόν».

Ανέβηκε τότε εκεί και ο πατριάρχης, και συνδιαλεγόταν μαζί του, ενώ εκείνος έκρυβε τον λόγο της αποστολής του και την ταραχή του όσο μπορούσε. Έφτασαν σε λίγο οι αρχιερείς που κατοικούσαν κοντά, αμέσως ακούσθηκε θόρυβος από άλογα στην αυλή και παρουσιάστηκαν στην αίθουσα, «μορφήν φέροντες τεράτων! αγριωπών», όπως γράφει ο Φιλήμων, «ο γενιτσάραγας, ο μποσταντσίμπασης, ο τσαουσλάρ εμινή, ο κεσεδάρης του υπουργού τωv εξωτερικών και άλλοι πολλοί ..,. μέχρι πεντήκοντα».

Ο Πατριάρχης τότε κατάλαβε τον λόγο της παρουσίας τους και ζήτησε να του φέρουν «τον τρίβωνα και το επανω­καλύμαυχον». Τα φόρεσε και αποσύρθηκε στο κάτω μέρος της αίθουσας. Ο μέγας διερμηνέας σηκώθηκε όρθιος και διάβασε διάταγμα παύσεως του πατριάρχη και εξορίας του.

Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’, που δεν ήταν πια ούτε αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ούτε πατριάρχης, στράφηκε, στην έξοδο της αίθουσας. Τον περιστοίχισαν τότε οι τούρκοι και ο κεσεδάρης τον οδήγησε στην αποβάθρα του Φαναρίου όπου τον επιβίβασαν σε ακάτιο μαζί με τον ανεψιό του Δημήτριο και τον ιεροδιάκονο Αγάπιο, που τον συνόδευαν.

Το ακάτιο όμως, αντί να κατευθυνθεί προς το Καδίκιοϊ (Χαλκηδόνα), τον τόπο της εξορίας, σύμφωνα με το διάταγμα, στράφηκε προς το γιαλί – κιοσκιού, οπότε φάνηκε ότι είχε αποφασισθεί η θανάτωση του πατριάρχη. Μετά την αποβίβαση τον έκλεισαν στην τρομερή φυλακή του μποσταν­τσίμπαση.

Εν τω μεταξύ στα Πατριαρχεία, όπου είχαν συγκεντρωθεί για την εκλογή νέου πατριάρχη, οι αρχιερείς, οι ηγεμόνες Αλέξανδρος Καλλιμάχης και Σκαρλάτος Καλλιμάχης, ο μέγας διερμηνέας, ο μέγας λογοθέτης της Εκκλησίας Στέφανος Μαυρογένης, οι πρόκριτοι και οι προϊστάμενοι των Συντεχνιών, διάβασε πάλι ο μέγας διερμηνέας το διάταγμα για την έκπτωση του πατριάρχη και την εκλογή νέου:

«Επειδή ο πατριάρχης Γρηγόριος εφάνη ανάξιος του πατριαρχικού θρόνου, αχάριστος και άπιστος προς την Πύλην και ραδιούργος, γίνεται έκπτωτος της θέσεώς του και τω προσδιορίζεται διαμονή εις το Καδίκιοϊ μέχρι δευτέρας διαταγής… Μη επιθυμούσα η Υψηλή Πύλη να στερήσει τους πιστούς της υπηκόους από της πνευματικής κηδεμονίας του κοινού πατρός των, διατάττει να εκλέξωσι πατριάρχην κατά την ανέκαθεν συνήθειά των».

Η εκλογή όμως καθυστερούσε. Οι καταλληλότεροι για τον πατριαρχικό θρόνο αρχιερείς παρακαλούσαν να μην εκλεγούν. Έφθασε τότε νέα, αυστηρή διαταγή της Πύλης, να γίνη αμέσως η εκλογή.

Τελικά δέχθηκε ο Πισιδίας Ευγένιος, Φιλιππουπολίτης. Εφοδιάσθηκε αμέσως με τη συστατική αναφορά και πήγε στην Πύλη σύμφωνα με τα καθιερωμένα. Όταν γύρισε, έγινε δεκτός με τις συνηθισμένες τυπικές τιμές και επακολούθησε η δοξολογία μέσα σε ατμόσφαιρα κατήφειας, θλίψεως και αγωνίας.

Μετά την αναχώρηση από την Πύλη του νέου πατριάρχη οι τούρκοι βγάλανε από τη φυλακή τον πατριάρχη Γρηγόριο, τον επιβίβασαν πάλι σε ακάτιο με συνεπιβάτη τον κοτσίμπαση (αρχιβασανιστή) και απομάκρυναν τους δικούς του συνοδούς.

Το ακάτιο, κυκλωμένο από άλλα, με 4 ως 5 στρατιώτες, κατευθύνθηκε πίσω στην αποβάθρα του Φαναρίου, όπου και αποβίβασαν τον πατριάρχη με τα χέρια του δεμένα πίσω.

Εκεί άγριο πλήθος Τούρκων ενόπλων και στρατιωτών είχε συγκεντρωθεί και περίμενε, γαυριώντας, να παρακολουθήσει τη θανάτωση του αρχηγού των Ελλήνων, “ως πρώτου δήθεν και κυρίου αρχηγού της επαναστάσεως της Πελοποννήσου.”

Ο πατριάρχης Γρηγόριος προχώρησε λίγα βήματα, γονάτισε και έσκυψε το κεφάλι, περιμένοντας το μαχαίρι του δημίου. Αλλά ο κοτσίμπασης του έδωσε λάκτισμα και του είπε αγρία «καλκ γιου ρου» (σήκω και προχώρα) και, όπως ο πατριάρχης από το γήρας και την εξάντληση δεν μπορούσε να σηκωθεί, τον βοήθησε o ίδιος.

Δυό στρατιώτες τον υποβάσταζαν για να συνεχίσει την πορεία στον ανηφορικό δρόμο προς τα Πατριαρχεία. Όταν έφτασαν εκεί χρειάσθηκε να περιμένουν. Είχε αποφασιστεί για τον πατριάρχη θάνατος με απαγχονισμό και ως θέση η μεσαία από τις τρείς εξωτερικές θύρες των Πατριαρχείων ετοίμαζαν τότε την αγχόνη με δοκούς που έμπηγαν στον θριγκό του τοίχου επάνω από τη θύρα αυτή και δεν είχε τελειώσει ακόμη η εργασία.

Κατά τον χρόνο της αναμονής ο πατριάρχης προσευχόταν. Όταν όλα συμπληρώθηκαν, ο μποσταντσήμπασης του είπε με βροντώδη φωνή, όπως αναφέρει ο Φιλήμων: «Κακούργε, ουκ ει συ ο διαφθείρας τους δούλους του σουλτάνου, του καταφυγίου του κόσμου; ουκ ει συ ο ωθήσας τους απίστους υπηκόους εις την αποστασίαν;…» και έδωσε διαταγή στους δημίους. Αυτοί τον έσυραν στην αγχόνη. Ο θάνατός του επήλθε αμέσως.

Στο στήθος του αναρτήθηκε έγγραφο, που ανέφερε την αιτία της καταδίκης του:

«Επειδή χρέος των ανωτέρων και των αρχηγών, οιουδήποτε έθνους, είναι το επαγρυπνείν νυχθημερόν επί των εις την επιτήρησιν αυτών εμπεπιστευμένων προσώπων, το πληροφορείσθαι περί πασών των πράξεων αυτών και αναφέρειν εις την κυβέρνησιν πάντα τα μεταξύ αυτών ανακαλυπτόμενα εγκλήματα και οι Πατριάρχαι, όντες επίσης, ως εκ της θέσεως αυτών, ανώτεροι και αρχηγοί των υπηκόων, οίτινες ζώσιν εν ασφαλεία υπό την σκιάν της αυτοκρατορικής εξουσίας, οφείλουσιν, ίνα προ πάντων ώσιν άμωμοι, έντιμοι, χρηστοί και ειλικρινείς κεκτημένοι δε τας ιδιότητας ταύτας, αφ’ ου εννοήσωσι τας αγαθάς και κακάς κλίσεις λαού τίνος, οφείλουσιν, ίνα προλαμβάνωσιν εγκαίρως τας κακάς δι’ απειλών τε και συμβουλών, εν ανάγκη δια τιμωριών κατά τα παραγγέλματα της θρησκείας αυτών, και πληρούσιν ούτω μέρος της ευγνωμοσύνης ην οφείλουσι τη υψηλή Πύλη δια τας ευεγερσίας και τας ελευθερίας, ην απολαύουσιν υπό την αγοθοεργόν αυτής σκιάν.

Αλλ’ ο άπιστος Έλλην Πατριάρχης, όστις όμως έδωκε προηγουμένως τοσαύτα αφοσιώσεως δείγματα, δεν ηδυνήθη να μη συμμεθέξη νυν εις τας στάσεις και την επανάστασιν του έθνους αυτού, επιχειρισθείσαν υπό διαφόρων διεφθαρμένων ανθρώπων, επιλαθομένων εαυτών και παρασυρομένων υπό διαβολικών και χιμαιρικών ιδεών χρέος δε αυτού ην, όπως διδάξη τους αμαθείς, ότι προέκειτο ενταύθα περί επιχειρήσεως ματαίας, ουδέποτε δυναμένης ίνα πραγματοποιηθή, επειδη τα κακα σχέδια ουδέποτε θριαμβεύουσι κατα της μωαμεθανικης ισχύος και θρησκείας, λαβουσών την ύπαρξιν αυτών παρά του θεού από χιλίων και πλέον ετών, και διατηρηθησομένων μέχρι της τελευταίας κρίσεως, ως βεβαιεί ημάς ο ουρανός δια αποκαλύψεων και θαυμάτων.

Εν τούτοις ένεκα της διαφθοράς της καρδίας αυτού ου μόνον δεν εγνωστοποίησεν, ουδ’ ετιμώρησε τους απλούς ανθρώπους, οίτινες επλανήθησαν, αλλά, κατά πάσαν πιθανότητα, αυτός ο ίδιος μετέσχε κρυφίως ως αρχηγός της επαναστάσεως, ώστε αναποφεύκτως σχεδόν άπαν το Ελληνικόν έθνος, εν υπάρχουσι πολλοί αθώοι και δυστυχείς υπήκοοι, ουδέ την ελαχίστην ταύτης γνώσιν έχοντες, θέλει καταστραφή ίσως εκ θεμελίων και καταστή το αντικείμενον της οργής του Θεού.

Όταν η αστυνομία επληροφορήθη περί της επαναστάσεως, και αφ’ ου αυτή εγνώσθη υπό του κοινού, η υψηλή Πύλη, υπό μόνης της συμπαθείας προς τους δυστυχείς αυτής υπηκόους ορμουμένη, εζήτησεν ίνα επαναγάγη αυτούς δια της γλυκύτητος εις την οδόν της σωτηρίας, και διεύθυνεν επί τούτω προς τον Πατριάρχην προσταγήν, διαλαμβάνουσαν διαταγάς και συμβουλάς αναλόγους προς τον σκοπόν τούτον, μετά διαταγής προς τον Πατριάρχην, όπως αναθεματίση πάντα τα μέρη του τόπου, ένθα ο τρόπος ούτος κατέστη αναγκαίος κατά των συμμετασχόντων της επαναστάσεως υπηκόων.

Άλλ’ αντί να δαμάση αυτούς, και πρώτος αυτός να επανέλθη εις το χρέος αυτού, αυτός ο άπιστος υπήρξεν υπέρ πάντα άλλον ο άξων πασών των αταξιών, των μέχρι του δεδιαταραξασών την κοινήν ησυχίαν, επείσθημεν, ότι και αυτός εγεννήθη εις Πελοπόννησον, και ότι συμμετέσχε πασών των βιαίων πράξεων, ας τινές υπήκοοι πεπλανημένοι έπραξαν εκεί και εις την επαρχίαν των Καλαβρύτων.

Ούτω λοιπόν αυτός ο ίδιος υπήρξεν αίτιος της εξοντώσεως και της απωλείας, ην βεβαίως θέλουσιν υποστεί τη βοήθεια του Θεού. Επειδή δε επείσθημεν απανταχόθεν περί της προδοσίας αυτού ου μόνον κατά της υψηλής Πύλης, αλλά και κατά του ιδίου αυτού έθνους, αναγκαίον κατέστη, όπως αφαιρεθή το σώμα του από της γης και δια τούτο απηγχονίσθη, ίνα χρησιμεύση εις παράδειγμα δια τους λοιπούς.»

Εξεδόθη την 19 του μηνός Ρετζέπ έτος 1230 (10 Απριλίου 1821)

Πηγή: http://romfea.gr/foni-ierarxon/16419-2013-04-10-19-00-33

Ο Σαράντης Καργάκος και ο Δημήτρης Νατσιός σπάνε την ηχομόνωση της Νέας Εποχής.

Ἀγαπητοί μου Χριστιανοί,

Γυρνᾶμε πίσω , 193 χρόνια, τότε πού ἀκούστηκε τό σύνθημα τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων : « Ἐλευθερία ἤ Θάνατος ». Δέν τούς εἶχαν λυγίσει τά 400 χρόνια τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς . Οὔτε τούς εἶχαν ἀποθαρρύνει τά κατά καιρούς ἀποτυχημένα κινήματα , πού οἱ συνέπειές τους ἦταν τρομακτικές : Σφαγές , ἐξανδραποδισμοί , λεηλασίες , φωτιά καί ὄλεθρος , ὅπως ἔγινε μέ τά περιβόητα « Ὀρλωφικά » τό 1770. Τώρα , οἱ Ἕλληνες , μέ γενναίους ὁπλαρχηγούς καί ψυχωμένα παλληκάρια , τό εἶχαν πάρει ἀπόφαση : Ἤ θά ζήσουν ἐλεύθεροι στήν Πατρίδα τους ἤ θά πεθάνουν. Γιατί τό νά ἔχουν στό κεφάλι τους τόν σκληρό καί αἱμοβόρο Τοῦρκο , δέν μποροῦσαν πιά νά τό ἀντέξουν . Ἔτσι , ὅταν ἡ Ἐκκλησία μέ τόν Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανό καί ἄλλους γενναίους καί ἐμπνευσμένους Ἐπισκόπους καί Κληρικούς καί Μοναχούς , ἐκήρυξε τήν Ἐπανάσταση , ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἔδωσαν ὁλοπρόθυμα τό « παρών » . Ἡ Ἑλλάδα ἔπρεπε νά ἀναστηθῇ μέσα ἀπό τήν τέφρα της .

Ἔτσι , ὅταν ἄρχισαν οἱ πρῶτες ἁψιμαχίες , φάνηκε καθαρά πῶς οἱ Ἐπαναστάτες εἶχαν καί πίστη δυνατή καί καρδιά γενναία καί θέληση γιά τήν νίκη ἀταλάντευτη . Γι’ αὐτό , οὔτε ἡ σφαγή στήν Χίο , οὔτε ἡ καταστροφή τῶν Ψαρῶν σταμάτησαν τόν ἀγῶνα τοῦ Ἔθνους . Ὁ Ἐθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός ἔγραψε ἕνα ὀλιγόστιχο , ἀλλά συγκλονιστικό ποίημα μέ τόν χαρακτηριστικό τίτλο : « Ἡ δόξα τῶν Ψαρῶν » : « Στῶν Ψαρῶν τήν ὁλόμαυρη ράχη , περπατῶντας ἡ Δόξα μονάχη , μελετᾶ τά λαμπρά παλληκάρια · καί στήν κόμη στεφάνι φορεῖ , γινωμένο ἀπό λίγα χορτάρια ποὖχαν μείνει στήν ἔρημη γῆ » . Φωτιά , σφαγή καί ἐρήμωση στά ὡραῖα νησιά τοῦ Αἰγαίου . Κι’ ἀργότερα , φωτιά καί τσεκούρι ἀπό τόν Ἰμπραήμ στήν Πελοπόννησο. Ἀλλά καί τό Μεσολόγγι , μετά τήν δεύτερη πολιορκία του καί τήν ἅλωσή του , τό 1826 , δέν εἶχε νά δείξῃ στούς Τούρκους παρά τά ἐρείπια τῶν σπιτιῶν καί τά νεκρά σώματα τῶν ὑπερασπιστῶν του , ἐκείνων , βέβαια , πού εἶχαν ἐπιζήσει ἀπό τήν τρομακτική πεῖνα , τίς ἀρρώστειες καί τίς στερήσεις.

Ἀλλά ὁ δαυλός τοῦ Κανάρη , πού ἔκαψε τήν ναυαρχίδα τοῦ Καρᾶ - Ἀλῆ , στό λιμάνι τῆς Χίου · τό Χάνι τῆς Γραβιᾶς · ἡ καταστροφή τῆς στρατιᾶς τοῦ Δράμαλη , στά Δερβενάκια καί τό ὁλοκαύτωμα τοῦ Μεσολογγίου , γιά νά περιορισθοῦμε μόνο σ’ αὐτά , προκάλεσαν ἕνα σεισμό στήν Εὐρώπη . Ἕνα σεισμό , ποῦ δημιούργησε τό κῦμα τοῦ φιλελληνισμοῦ . Πολλοί ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι Εὐρωπαῖοι ἔνοιωσαν συμπάθεια καί ἀγάπη γιά τούς Ἕλληνες , πού λίγοι καί μέ ἐλάχιστα μέσα τά ἔβαλαν μέ τήν πανίσχυρη Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία . Κι’ αὐτό , παρά τήν λυσσώδη ἀντίδραση τοῦ μισέλληνα Μέττερνιχ καί τῆς λεγομένης « Ἱερᾶς Συμμαχίας »             ( ἀνίερης στήν πραγματικότητα ) , πού ἤθελαν τήν Ἑλλάδα μέσα στόν τάφο , ὅπου τήν εἶχε καταδικάσει ὁ Τοῦρκος τύραννος.

Ἔτσι , ἄρχισαν ν’ ἀκούγωνται στήν Εὐρώπη κάποιες φωνές γιά τό Ἑλληνικό Ζήτημα καί νά ἔρχεται κάποια βοήθεια πρός τό ἀγωνιζόμενο Ἔθνος , μέ ἀποκορύφωμα τήν Ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου , ὅπου ὁ στόλος τῶν Ρώσων , τῶν Ἄγγλων καί τῶν Γάλλων κατενίκησε τόν στόλο τοῦ Ἰμπραήμ , μέ ἀποτέλεσμα νά φύγῃ καί νά μή ξαναρθῇ ποτέ.

Βέβαια , οἱ ἐπαναστατημένοι Ἕλληνες δέν ἦσαν ἄγγελοι . Εἶχαν τά ἐλαττώματα τῆς Ἑλληνικῆς Φυλῆς , ὅπως αὐτά διαγράφονται μέσα στίς σελίδες τῆς ἱστορίας τοῦ Ἔθνους : Ξεσυνέρειες , ζήλειες , δύστροποι χαρακτῆρες , κακίες καί μίση καί φιλοδοξίες , ἔφθασαν στό σημεῖο νά φυλακίσουν τόν Κολοκοτρώνη , νά δολοφονήσουν τόν Ὀδυσσέα Ἀνδροῦτσο , νά μοιράζουν…διπλώματα « στρατηγῶν » , γιά νά μειώσουν τόν Μάρκο Μπότσαρη… Ὅμως , ὁ Κολοκοτρώνης καί ὁ Μπότσαρης , γιά ν’ ἀρκεσθοῦμε σ’ αὐτούς , ἔδωσαν παράδειγμα ἀνώτερης συμπεριφορᾶς , χωρίς ψευτοφιλότιμα καί ἀντεκδικήσεις . Κι’ αὐτοί , ἀκριβῶς , οἱ λίγοι σχετικῶς , ἔδωσαν τό στίγμα τῆς Ἐπαναστάσεως , ὅτι ἦταν ὄχι ἀγώνας ταξικός , ἀλλά ἐθνικός , ἀγώνας ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος , δόξα τῆς Ἑλλάδος.

Γιορτάζουμε , λοιπόν , καί φέτος τήν διπλή γιορτή , τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου καί τῆς Ἐθνικῆς μας Παλιγγενεσίας . Οἱ καιροί , βεβαίως , ἐξακολουθοῦν νά εἶναι δύσκολοι . Ὅμως , πρέπει νά παραδεχθοῦμε ὅτι στά 1821 οἱ Ἕλληνες εἶχαν ἀσυγκρίτως περισσότερες δυσκολίες ἀπ’ ὅσες ἔχουμε ἐμεῖς , οἱ σημερινοί ἀπόγονοί τους . Ἄς μήν ἀπογοητευώμαστε , λοιπόν , καί ἄς μήν ἀπελπιζώμαστε . Οἱ καλοί καιροί θά ξανάρθουν . Μόνο τήν Πίστη πρός τόν Χριστό καί τήν ἀγάπη μας πρός τήν Ἑλλάδα νά κρατήσουμε γερά . Καί νά προσευχώμαστε γιά τήν Βόρειο Ἤπειρο καί γιά τήν Κύπρο μας , ὅπου ὁ ἐκεῖ Ἑλληνισμός συνεχίζει νά ἔχῃ τίς δυσκολίες καί τά προβλήματά του.

Χαιρετίζω μέ πατρική ἀγάπη τά μαθητικά , τά φοιτητικά , τά ἐργαζόμενα καί τά στρατευμένα Ἑλληνόπουλα . Ὁ Χριστός νά τά φωτίζῃ καί νά τά καθοδηγῇ . Σέ ὅλους σας , ἀγαπητοί ἀδελφοί , εὔχομαι χρόνια πολλά , ἅγια , εὐλογημένα καί ἀγωνιστικά .

Διάπυρος πρὸς Χριστὸν εὐχέτης

Ο   ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

+ Ὁ Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ

ΠΗΓΗ: http://youthimdpk.blogspot.gr/2013/10/blog-post.html

Στις 24 Ιουνίου 1827 έλαβε χώρα μία από τις τελευταίες μάχες της Ελληνικής Επαναστάσεως. Η μάχη των μοναχών του Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων κατά του Ιμπραήμ και των Τουρκο-αιγυπτίων του. Ο Ιμπραήμ, υιοθετημένος γιος του Μεχμέτ Αλή, Αντιβασιλέως της Αιγύπτου, είχε πάρει εντολή από τον Σουλτάνο να εκκαθαρίσει την Πελοπόννησο από κάθε εστία ελληνικής αντίστασης. Αρχικά είχε επιτυχίες λόγω της διχόνοιας των επαναστατών και λόγω της προδοτικής στάσης μερικών τουρκοπροσκυνημένων, όπως ο διαβόητος Νενέκος.

Όταν ο Ιμπραήμ με 15.000 στρατιώτες βρέθηκε στην περιοχή των Καλαβρύτων αισθάνθηκε ντροπή που η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου με τη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, έμενε απόρθητη. Οι μοναχοί αξιοποιούσαν το βραχώδες του εδάφους και είχαν μεταβάλει τη Μονή της μετανοίας τους σε καστρομονάστηρο. Τους ενίσχυσαν μερικές εκατοντάδες ανδρών υπό τον Ν. Πετιμεζά και ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη, ο γνωστός λόγιος Φωτάκος Χρυσανθόπουλος, ο οποίος έγραψε στα Απομνημονεύματά του ότι «οι Τούρκοι αισθάνθηκαν καλογερικό πόλεμο». Στο πλευρό του Ιμπραήμ πολέμησε ο Νενέκος επικεφαλής λίγων προδοτών Ελλήνων.

Τη λεβεντιά της ελληνικής ψυχής και το ήθος του ελληνορθοδόξου κληρικού και μοναχού διατρανώνουν οι πολυάριθμοι τότε μοναχοί του Μ. Σπηλαίου με τις δύο απαντήσεις τους προς τους απεσταλμένους του Ιμπραήμ. Στην πρώτη απαντούν ότι δεν παραδίδονται και ότι θα αγωνισθούν, διότι πιστεύουν στη Θεία Πρόνοια και στην τελική ήττα του Αιγυπτίου στρατάρχη.

Η δεύτερη απάντησή τους αξίζει να αναδημοσιευθεί ολόκληρη. Σημειώνω ότι υπήρχε σε παλαιότερα αναγνωστικά του Δημοτικού που σήμερα έχουν αντικατασταθεί από ψευδοπροοδευτικά κείμενα. Θαυμάστε:

«Υψηλότατε αρχηγέ των Οθωμανικών αρμάτων, χαίρε.

Ελάβομεν το γράμμα σου και είδομεν τα όσα γράφεις. Ηξεύρομεν πως είσαι εις τον κάμπον των Καλαβρύτων πολλάς ημέρας και ότι έχεις όλα τα μέσα του πολέμου. Ημείς δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον, διότι είμεθα ορκισμένοι εις την πίστη μας, ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν πολεμούντες, και κατά το αϊνί (πίστη) μας, δεν γίνεται να χαλάσει ο ιερός όρκος της πατρίδος μας. Σας συμβουλεύομεν, όμως, να υπάγεις να πολεμήσεις σε άλλα μέρη, διότι αν έρθεις εδώ να μας πολεμήσεις και μας νικήσεις, δεν είναι μεγάλον κακόν, διότι θα νικήσεις παπάδες. Αν όμως νικηθείς, το οποίον ελπίζομεν άφευκτα με τη δύναμη του Θεού, διότι έχομεν και θέση δυνατή, και θα είναι εντροπή σου και τότε οι Έλληνες θα εγκαρδιωθούν και θα σε κυνηγούν πανταχού. Ταύτα σε συμβουλεύομεν και ημείς, κάμε ως γνωστικός το συμφέρον σου. Έχομεν και γράμματα από την βουλή και αρχιστράτηγον Θεόδωρον Κολοκοτρώνην, ότι εις πάσαν περίπτωσιν πολλήν βοήθειαν θα μας στείλει, παλληκάρια και τροφάς, και ότι ή θα ελευθερωθώμεν τάχιστα ή θα αποθάνωμεν κατά τον ιερόν όρκον της Πατρίδος μας.

ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ο Ηγούμενος

Και οι συν εμοί παπάδες και καλόγεροι

Την 22αν Ιουνίου 1827, Μέγα Σπήλαιον».

Η μάχη έγινε μετά από δύο ημέρες και δίπλα στους Έλληνες ενόπλους πολέμησαν 100 μοναχοί που έβγαλαν τα ράσα και φόρεσαν φουστανέλλες. Ο Ιμπραήμ ηττήθηκε και έχασε πολλούς άνδρες. Μετά την Αγία Λαύρα άλλο ένα μοναστήρι των Καλαβρύτων έδωσε το μήνυμα της αξιοπρέπειας στους αγωνιζομένους. Επισημαίνω τα επίκαιρα διδάγματα:

Α) Η υπερήφανη απάντηση των μοναχών εντάσσεται στην παράδοση των πολλών ΟΧΙ του Ελληνισμού από το Μολών Λαβέ μέχρι το ΟΧΙ του 1940.Αυτή είναι η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού.

Β) Ο καλογερικός πόλεμος και η απώθηση πολλαπλασίων στρατευμάτων αποδεικνύουν για μία ακόμη φορά πόσο άδικο έχουν οι αποδομητές ιστορικοί, που αρνούνται την εθνική προσφορά του Ορθοδόξου κλήρου και των μοναστηριών.

Γ). Οι τουρκοπροσκυνημένοι Νενέκοι τότε έπαιρναν τα όπλα υπέρ του κατακτητή. Σήμερα μάς υπονομεύουν παραχαράσσοντας την Ιστορία. Τελικά ηττώνται και χλευάζονται!

Κ.Χ. 13.6.2013

Αγαπητοί μου Χριστιανοί,

Ο Εθνικός μας Ποιητής Διονύσιος Σολωμός, έτσι ωραματίστηκε την Ελευθερία μας από τον τουρκικό ζυγό : «Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα Ιερά». Και είχε απόλυτο δίκιο.

Γιατί από το 1453 που έπεσε η Κωνσταντινούπολη στα χέρια των Τούρκων, μέχρι το 1821, που υψώθηκε στην Αγία Λαύρα το Λάβαρο της Επαναστάσεως, η Ελλάδα είχε γεμίσει από τα κόκκαλα όλων εκείνων, οι οποίοι, κατά καιρούς, αγωνίστηκαν «υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Τετρακόσια ολόκληρα χρόνια, τα ψηλά βουνά, οι σπηλιές, οι...

κάμποι, τα νησιά και οι θάλασσες γέμιζαν από τα σώματα νέων και ηλικιωμένων, ανδρών και γυναικών, οι οποίοι μη μπορώντας να ζήσουν κάτω από τον βαρύ και απαίσιο οθωμανικό ζυγό, σήκωναν, κατά καιρούς, τα όπλα για να διώξουν τον κατακτητή. Ήσαν, όμως, αγύμναστοι, ολιγάριθμοι και, προ παντός, αβοήθητοι από τα διάφορα Ευρωπαϊκά κράτη, τα οποία, κατά κανόνα, τους υπονόμευαν.

Έτσι, ολόκληρη η υπόδουλη Χώρα ήταν γεμάτη από τα ιερά κόκκαλα των παιδιών της.

Αλλά, κάποτε, «ήλθε το πλήρωμα του χρόνου».

Στις 25 Μαρτίου 1821 οι ραγιάδες, μαζί με το ουράνιο μήνυμα του αρχαγγέλου Γαβριήλ, άκουσαν και το άγγελμα του ευαγγελισμού της Ελλάδος, που εσάλπιζε ένας άλλος άγγελος, ο Επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός στο αρχαίο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, κοντά στα Καλάβρυτα.

Η παράδοση λέει ότι, όταν οι Οπλαρχηγοί μαζεύτηκαν στην Αγία Λαύρα, ήθελαν ο καθένας τους να προηγήται το δικό του μπαϊράκι. Τα πνεύματα άναψαν, γιατί κανείς δεν υποχωρούσε. Ο Γερμανός είδε ότι με αυτά τα πείσματα και τις ξεσυνέριες εκινδύνευε να μην αρχίση καν η Επανάσταση, που την περίμεναν οι Έλληνες με όνειρα και με προσδοκίες.

Έτσι, χωρίς να χάνη καιρό και χωρίς να διστάση, βγήκε στην ωραία πύλη και ξεκρέμασε το «βήλο», δηλαδή την κουρτίνα, που έκλεινε το ιερό βήμα από τον κυρίως ναό. Σ’ αυτό το βήλο ήταν χρυσοκεντημένη η Κοίμηση της Θεοτόκου, που χρόνια την έβλεπαν και την ευλαβούνταν όσοι εκκλησιαζόντουσαν η επισκέπτονταν την Μονή.

Ο Δεσπότης κράτησε ψηλά το «βήλο», ώστε να το βλέπουν όλοι. Και με την επιβλητική φωνή του είπε: - Αδέλφια, από σήμερα και στο εξής, αυτό θα είναι το μπαϊράκι και το λάβαρό μας.

Κι’ ήταν θαυμαστό, ότι οι σκληροτράχηλοι εκείνοι οπλαρχηγοί επειθάρχησαν χωρίς αντιλογία. Ο αγώνας έμπαινε κάτω από την ευλογία του Θεού, την προστασία της Θεοτόκου και την μητρική στοργή της Εκκλησίας. Η ελευθερία, βγαλμένη από τα ιερά κόκκαλα των Ελλήνων, ξαναγύριζε στην αρχαία κοιτίδα της, στην Ελλάδα.

Ο γιγάντιος αγώνας της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας είχε, βέβαια, και τις σκιές του. Οι φατριασμοί και οι διχόνοιες δεν έλειψαν. Όμως, πάνω απ’ αυτές τις μικρότητες και αθλιότητες, οι Έλληνες έβαζαν πάντοτε την πίστη τους στον Θεό των πατέρων τους, την Εκκλησία, την Ορθοδοξία.

Είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσε ο Μακρυγιάννης στον ναύαρχο Δεριγνύ λίγο πριν από την μάχη των Μύλων : «Εκεί οπούφκιανα τις θέσεις εις τους Μύλους ήρθε ο Ντερνύς (Δεριγνύ) να με ιδή.

Μου λέγει : «Τι κάνεις αυτού ; Αυτές οι θέσεις είναι αδύνατες • τι πόλεμο θα κάνετε με τον Μπραΐμη αυτού ;»

Του λέγω : Είναι αδύνατες οι θέσεις και μεις, όμως είναι δυνατός ο Θεός οπού μας προστατεύει».

Αλλά και ο λόγος του Κολοκοτρώνη, ότι «ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία της Ελλάδος και δεν την παίρνει πίσω», φανερώνει ακριβώς ότι εκείνος ο αγώνας δεν ήταν ... «ταξικός», όπως υποστηρίζουν ανιστόρητα κάποιοι, αλλά αγώνας για τα όσια και τα ιερά της φυλής, με την δύναμη του Θεού και κάτω από την ευλογία της Εκκλησίας.

Μικρή σε έκταση ήταν η Ελλάδα που προέκυψε από την Επανάσταση του 1821. Όμως, οι Έλληνες ποτέ δεν παραδέχθηκαν ότι αυτό το κομμάτι μόνο ήταν η πατρίδα τους. Έτσι, ύστερα από 100 χρόνια το Έθνος, γαλουχημένο με την Μεγάλη Ιδέα, εξώρμησε μονοιασμένο και ενσωμάτωσε στον Εθνικό κορμό την Μακεδονία, την Ήπειρο, την Θράκη, τα νησιά του Αιγαίου.

Αλλά είναι γεγονός, ότι οι εθνικοί αγώνες δεν σταματάνε ποτέ.

Έτσι, σήμερα, το Γένος των Ελλήνων παλεύει για την Κύπρο, για την Βόρειο Ήπειρο και για την Θράκη. Οι συνθήκες οι οικονομικές είναι δύσκολες, όχι όμως τόσο, όσο εκείνα τα χρόνια, που πάλευαν να διώξουν την τουρκιά, ρακένδυτοι και πεινασμένοι.

Όποιος έχει γνωρίσει τον αγώνα του Μεσολογγίου, για παράδειγμα, συγκινείται και δακρύζει όταν πληροφορήται ότι οι υπερασπιστές της ιεράς πόλεως έτρωγαν ακάθαρτα ζώα για να επιβιώσουν.

Κι’ όμως, στις προτάσεις του Ιμπραήμ να παραδοθούν απαντούσαν βροντόφωνα με ένα υπερήφανο όχι.

Και τόχε μαράζι ο τουρκοαιγύπτιος εκείνος πολέμαρχος, ότι τον είχε ταπεινώσει «ο φράχτης», όπως έλεγε περιπαικτικά την υποτυπώδη οχύρωση του Μεσολογγίου. Ναι, «φράχτης» ήταν. Αλλά τον έκανε κάστρο απόρθητο η πίστη των αγωνιστών στον Κύριο των Δυνάμεων. Κι’ όταν, μετά την ηρωϊκή έξοδο, μπήκαν στην θρυλική πόλη οι Τούρκοι, δεν βρήκαν τίποτε άλλο από σωρούς ερειπίων και νεκρά σώματα ηρώων, μέσα από τα οποία βγήκε λαμπρότερη η Ελευθερία.

Λοιπόν, αδελφοί, κουράγιο.

Ψηλά οι καρδιές.

Μονοιασμένοι και αγαπημένοι ας αντιμετωπίσουμε την κρίση των συγχρόνων δύσκολων καιρών. Θα έλθουν πάλι οι καλές ημέρες.

Προσεύχεσθε.

Αγωνίζεσθε τον αγώνα τον καλό της πίστεως και της αρετής .

Χρόνια πολλά σε όλους.

Και, προ παντός, καλά και ευλογημένα.

Και για την Κύπρο.

Και για την Βόρειο Ήπειρο.

Και για τον όπου γης Ελληνισμό.

Διάπυρος προς Χριστόν ευχέτης

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ο Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ

Epirus - Ellas