Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό

   
 

Ακραίες Μορφές Μοναχισμού

Έγκλειστοι-Στυλίτες-Σαλοί

του Πρωτοπρεσβύτερου Ιωσήφ Παλιούρα

από το περιοδικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής

Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας «Ορθόδοξος Κήρυξ»,

αρ. τεύχους 258-259, Μάρτιος – Απρίλιος 2010

.

.

.

Α. Αντί Προλόγου.

Το θέμα: «Ακραίες μορφές μοναχισμού» με τον υπότιτλο: «Έγκλειστοι - Στυλίτες -Σαλοί» στάθηκε μία πρόκληση για μένα.

Πρώτον γιατί η ύπαρξη τέτοιων ρωμαλέων μορφών πνευματικής ζωής είναι ένα είδος ανυπόφορης αγκίδας για την εγκεφαλική και θρησκευτική εποχή μας.

Ύστερα γιατί οι γνώσεις μου γύρω από το θέμα ήταν ελάχιστες και αποσπασματικές.

Μελετώντας το γεροντικό του Σινά αντηχούσε μέσα με ένα καινό άκουσμα η φωνή του Γέροντος μου, που εύχεται πάντα για τους «εν όρεσι και σπηλαίοις και ταις ωπαίς της γης...», αναδυόταν μέσα μου συνειρμικά αντίστοιχες μορφές που παιδί άκουγα στα μοναστήρια των Μετεώρων ή διάβαζα στο Γεροντικό ή στα Συναξάρια.

Επιποθώντας    η    ψυχή    μου    να περιπλανηθεί σε αυτούς τους χώρους του «μανικού έρωτος του θεού» μελέτησα το Γεροντικό του Σινά και αποδελτίωσα τα κείμενα που ενδιέφεραν το θέμα μου.

Επειδή ήταν ελάχιστα, θεώρησα αναγκαίο να φυλλομετρήσω και πάλι παραπλήσια έργα, όπως το Λειμωνάριο, τα Συναξάρια, τη Λαυρεωτική Κυψέλη, ή να προμηθευτώ έργα αυτοτελή, που διαπραγματεύονται τη ζωή σαλών ή στυλιτών.

Ξεφεύγοντας ίσως από τον αρχικό σκοπό της εργασίας, που εντοπίζεται το θέμα στους πατέρες του Σινά, διηύρηνα αυτό και προσπάθησα να αναφερθώ διαχρονικά σε όλες τις μορφές τις οσιακές που φέρουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

Μελετώντας τα κείμενα που συγκέντρωσα έζησα από κοντά την «πάλη με το θεό» των πατέρων της ερήμου.

Τα σημάδια αυτής της πάλης προσπαθώ να ψηλαφίσω με την εργασία που ακολουθεί.

Β' Εισαγωγή

«Η πάλη με το θεό»

Το πρόβλημα σήμερα είναι η εμπειρία του Υπερβατικού, το οποίο ξεπερνά τις ηθικές που στερούνται αίματος.

Οι νέοι ζητούν μία ζωή μαρτυρίας και υπηρεσίας, μία ζωή που συνεπάγεται Παρουσίες. Το ζήτημα είναι να βρούμε μέσα στο θησαυρό των πατέρων και των πνευματικών διδασκάλων, που φαινομενικά είναι τόσο μακρινό, αυτό που πολλοί πάνε να το βρούνε στα γιόγκα με κίνδυνο να χάσουν το νόημα του προσώπου, ή στην ψυχανάλυση, με κίνδυνο να χάσουν το νόημα της υπερβατικότητας, ή στον μαρξισμό, με κίνδυνο να χάσουν το νόημα της προσωπικής και δημιουργικής τους ελευθερίας.

Μέσα στη μεγάλη Ορθόδοξη Παράδοση Πατερική και Φιλοκαλική, υπάρχει μία πνευματικότητα, που η πείρα αποδεικνύει ικανή να μεταμορφώσει τον όλο άνθρωπο ακόμη και στις δομές του τις υποσυνείδητες και σωματικές.

Η επιστροφή στην αληθινή παράδοση των Πατέρων διορθώνει με σθένος την εικόνα του θεού που παραμορφώθηκε μέσα στην ιστορία.

Η τρομερή Θηβαΐδα, λίκνο τόσων γιγάντων του πνεύματος έρημη, άγονη, φλεγόμενη, γίνεται: «λειμών πνευματικός». Από τη δίψα της βασιλείας μεταμορφώνεται σε μικρόκοσμο της μέλλουσας ουράνιας πολιτείας.

Μέσα στην χωρίς ανάπαυλα πάλη κατά του κακού, του πονηρού και του Άδη, η ξεχωριστή προσπάθεια των Πατέρων της ερήμου έπαιξε αποφασιστικό ρόλο για τη ζωή της Εκκλησίας. Χαμένοι μέσα στις αχανείς ερημιές οι αναχωρητές επιζητούσαν να εισδύσουν μέσα στο έδαφος των δαιμόνων, για να τους πολεμήσουν σώμα με σώμα. Γίνονται οι ίδιοι έρημος, μία έρημος πιο αγχώδης από ένα ακατοίκητο τόπο, από ένα απλό τόπο αναχώρησης. Πρόκειται για τη μοναξιά εκείνη, που τη θέλησε το ανθρώπινο πνεύμα, και που το καυτερό μεσημεριανό δαιμόνιο, καθώς και το δαιμόνιο της νυχτερινής απελπισίας έρχονται να την επισκεφτούν.

Μόνο η άσκηση, η οπλισμένη με την ακραία ρωμαλεότητα, εκτιμούσε τις ακριβείς διαστάσεις του αντιπάλου και τον αντιμετώπιζε μέσα σ εαυτόν «τον πολύ παράδοξο αγώνα» κατά την έκφραση του Αγίου Βενεδίκτου.

Το «αποθανείντω κοσμώ» των ακραίων μορφών της άσκησης στην έρημο, εντυπωσιάζει με μία κάπως εξεζητημένη ασυμμετρία που φτάνει κάποτε, σε μία φαινομενική ασκήμια ακριβώς αντίθετη προς το κοσμικό καταστατικό της ηθικής και της αισθητικής.

«Πλανώνται μέσα στην έρημο μαζί με τα άγρια θηρία, σαν να ήταν αυτοί οι ίδιοι άγρια θηρία» γράφει ο Αγιος Εφραίμ ο Σύρος. Μιμούνται φαινομενικά τη ζωή των ζώων. ενδύονται τη δεύτερη φύση, γίνονται «δια Χριστόν σαλοί» για να δημιουργήσουν την ατμόσφαιραν της περιφρόνησης και τις εξουθένωσης, για να γίνουν οι «ελάχιστοι» αυτού του κόσμου και για να εγγίσουν στα όρια της ακραίας ταπείνωσης.

Είναι η παράξενη ζωή των «εγκλείστων» οι οποίοι αρνούνται το φως και το λόγο και χώνονται σε σκοτεινούς παλαιούς τάφους ή μέσα σε τρύπες κάτω από το έδαφος...

Μπορεί κανείς να δει μέσα σε αυτή τη μορφή τη δοκιμή της εγκατάλειψης, της μόνωσης. Της σιωπής, την προκαταβολική εμπειρία των συνθηκών του θανάτου. Οι έγκλειστοι αντιτάσσουν την σιωπή των χειλέων στους θορύβους της φλεγόμενης ψυχής. Βλέπει κανείς ακόμη τους «δενδρίτες» δεμένους σε ένα κλωνάρι για να μην εγγίσουν πια ποτέ τη γη. που έχει ρυπανθεί από τον άνθρωπο. Ξαναζούσαν σαν τον Νώε μέσα στην κιβωτό του. την εμπειρία της ανθρωπότητας που γλύτωσε με τη χάρη του θεού από το μολυσμένο κόσμο. Με αυτό τους το αποτράβηγμα, έδιναν το μέτρο του βάθους της πτώοης... και τα δάκρυα της μετανοίας τους αναμείγνυαν τα νερά του κατακλυσμού με τα νερά του Βαπτίσματος. Μέσα στα κλαδιά και τους ανέμους ζούσαν σαν πουλιά μεθυσμένοι από τον ουρανό και το θεό.

Οι «ακινητούντες» έμεναν ακίνητοι, πετρωμένοι, με τα χέρια ανοιχτά σε σχήμα σταυρού, σε κατάσταση διαρκούς προσευχής, ζωντανό σύμβολο της κατακόρυφης κλίσης του ανθρώπου και του πνεύματος του που τείνει προς τον Ύψιστο.

Οι «στυλίτες». τους ξεπερνούσαν. Κουρνιασμένοι πάνω σε υψηλούς στύλους, βρίσκονται ήδη μεταξύ ουρανού και γης. πιο κοντά στον ουρανό, πάνω στο τελευταίο σκαλοπάτι «της κλίμακος» του Παραδείσου.

Οι ακραίες μορφές αντιπροσωπεύουν ένα φαινόμενο πολύ αινιγματικό. Πραγματοποιούν μία επιστροφή στην Αδαμική γυμνότητα, στη φυσική και ψυχική απάθεια αποβάλλονται τα ανθρώπινα ιδιώματα, την ορθή στάση, τον συλλογιστικό νου, το λόγο, την ανάπαυση.

Μέσα σε αυτή την αναζήτηση του απολύτου ο κόσμος βρίσκει το μέτρο του, την κλίμακα των συγκρίσεων και καταλαβαίνεις την τρομερή αηδία και το ανούσιο κάθε πνεύματος αυτάρκειας.

Έναντι της ορθοφροσύνης που λέεΐ: «Ο θεός δεν ζητά τόσα», η άσκηση διακηρύσσει την τρομερή ζήλεια του θεού, ο οποίος, αφού έδωσε το Παν από τον εαυτό Του. ζητεί το παν από τον άνθρωπο. Οι Πατέρες της ερήμου δίνουν μία εικόνα αυτής της ολοκληρωτικής προσφοράς.

Γ. 1. Έγκλειστοι.

«...Εν ταις ωπαίς της γης...» μέσα σε ορύγματα «οποία ποιείν πεφύκασιν αϊ αλώπηκες καταδούσεις εαυταίς μηχανώμαναι...» εγκαταβιώνουν οι έγκλειστοι ζώντας προκαταβολικά την εμπειρία του θανάτου.

«Εν σοροίς προσεύχου πυκνά, εικόνα τούτων ανεξάλειπτον εν τη καρδία σου ζωγράφων» συμβουλεύει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος για να καταστεί ο θάνατος οικείος, για να ζει κανείς και να στοχάζεται το μυστήριο του. πριν το τέρμα της ζωής.

Εγκατάλειψη, μόνωση, υπεράνθρωπες νηστείες απεριόριστοι κόποι πολύωρες αγρυπνίες, αείροα δάκρυα, .υπερβολική σκληραγωγία και ασκήσεις για την παράδοξη ζωή των εγκλείστων: «Μη κρίνης κανένα και μάθε να σιωπάς» λέγει ο Άγιος μακάριος, διότι επισημαίνει ο Άγιος Ισαάκ «η σιωπή μυστήριον εστί του αιώνος του μέλλοντος».

Μέσα στη σιωπή της καρδιάς μιλούσαν με τους Αγγέλους και πατούσαν τη ζωή του μέλλοντος αιώνος.

Αλεσμένοι με τις μυλόπετρες της ταπείνωσης θυσιάζουν για να επωφεληθούν οι άλλοι αργότερα από την «Παρθενία του πνεύματος των».

Στο γεροντικό του Σινά διαβάζουμε για τον Ησύχιο το Χωρηβίτη. έναν αμελή μοναχό ο οποίος μετά από όραμα που είδε, έκτισε την πόρτα του κελιού του και έμεινε δώδεκα χρόνια χωρίς να μιλάει με κανέναν, χωρίς να τρώει τίποτε άλλο παρά ψωμί και νερό. Μόνος θαμπωμένος από όσα είδε στην έκταση του έμεινε συγκεντρωμένος στον εαυτό του. ώστε να μην μεταβληθεί η συμπεριφορά του. Και έτσι μόνιμα εκστατικός, έχυνε αθόρυβα και συνεχή δάκρυα. «Ουδείς μνήμην θανάτου εγνωκώς δυνίσεται αμαρτήσαι ποτέ» έλεγε στους αδελφούς που πήγαν κοντά του στο τέλος της ζωής του. Αυτοί ενταφίασαν το σώμα του. αλλά όταν λίγες μέρες αργότερα αναζήτησαν το λείψανο του δεν το βρήκαν. Με τον τρόπο αυτό ο θεός έδειξε πόσο επιμελής και αξιέπαινη ήταν η μετάνοια του.

Ο Γέροντας Συμεώνης και η συνοδεία του κοντά στην έρημο των Σοδόμων... «ορώσι πόρρωθεν από βάθους χείρας ανδρός ειςύψοςέκτεινομένας... και αφού πλησίασαν...θεωρούσι βραχύ όρυγμα...» Μέσα σε αυτόν τον πρόχειρο τάφο που είχε ανοίξει ο ασκητής περίμενε το τέλος της ζωής του, δίπλα στον άλλο τάφο τον πραγματικό, που είχε θάψει τον συνασκητή του. Για την τροφή του φρόντιζε ένα...λιοντάρι, που του έφερνε χουρμάδες.

Τα άγρια ζώα συχνά συνδέονται με μία εκπληκτική φιλία με του ς ασκητές. Αναγνωρίζουν σε αυτούς την «ευωδιά του Παραδείσου» και καταλήγουν και εξημερώνονται και να αντανακλούν την ανθρώπινη όψη με μάτια γλυκά και νοήμονα.

Για τον Επιφάνια τον έγκλειστο διαβάζουμε στο Γεροντινό: «τοσούτον εξετάκη, ώστε μη υπάρχειν εν αυτώ ει μη πνεύμα και οστά». Με αυτό τον τρόπο όμως προσήλκυε την θεία Χάρη. ...«Πολύν γαρ πλούτον και φωτισμόν εκλάψεως του Αγίου Πνεύματος δεξάμενος.,.εθεώρει τους δαίμονας και τη δυνάμει του Χριστού καθοπλισάμενος ως αδυνάτους κατηυτελίζειν αυτούς».

Έλαβε και το χάρισμα της προγνώσεως, αφού πρόγνωσε την προς Κύριον αποδημίαν του. Ο Αββάς Στρατήγιος ο έγκλειστος προείπε την ημέρα που θα γινόταν

μοναχός ο Αββάς Ιωάννης της κλίμακος. Και ο Αββάς Καλλίνικος ο έγκλειστος δεχόταν αποκαλύψεις και προγνώριζε αυτούς που τον επισκέπτονταν.

Στο Λειμωνάριο συναντάμε το μοναχό Αδολα τον έγκλειστο, κλεισμένο σε μια κουφάλα δένδρου να κάνει θαύματα.

Ο Όσιος θαλλέλαιος ασκήτεψε στην Συρία τον Ε' αιώνα όπως μας πληροφορεί η Φιλόθεος Ιστορία. Όταν τον συνάντησε ο θεοδώρητος ζούσε κιόλας 10 χρόνια σε μια καλύβι που στηριζόταν σε δύο ρόδες, είχε πλάτος ένα πήχη και ύψος δύο. Ο μεγαλόσωμος θαλλέλαιος χωρούσε σε αυτήν καθιστός και με το κεφάλι στα γόνατα.Έλαβε το χάρισμα νε κάνει πολλά θαύματα...

Ο Άγιος Νεόφυτος πρεσβύτερος, μοναχός και έγκλειστος όπως αυτοαποκαλούνταν, ήταν ζωσμένος κατάσαρκα με βαριές αλυσίδες 60 χρόνια. Δεν έτρωγε παρά βρεγμένα όσπρια και αυτά με μέτρο. «Βίον εγκλειόταν επιποθήσας. σκεύον τίμιον της εγκράτειας ανεδείχθης θεοφόρε Νεόφυτε...» ψάλλει η Εκκλησία στη μνήμη του.

Στη «Βίβλο Βαρσανουφρίου και Ιωάννου» του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου διαβάζουμε για το μεγάλο Γέροντα Βαρσανούφριο και τον άλλο Γέροντα Ιωάννη που η Εκκλησία τιμά στις 6 Φεβρουαρίου: «Ο Γέροντας Βαρσανούφριος το εγκλειστήριό του κοιμητήριο ωνόμαζε».

Πενήντα χρόνια ήταν έγκλειστος. Μέσα όμως από την κρύπτη του απαντούσε σε διάφορα θέματα που τον ρωτούσαν. Μόνο μια φορά εμφανίστηκες σε ανθρώπους, επειδή κάποιος αδελφός απιστούσε και έλεγε ότι άλλος δίνει τις απαντήσεις αντί αυτού. «Τούτου χάριν ο Άγιος κράξας τον απιστούντα, εφάνη εις αυτόν και ένιψε τους πόδας αυτού». Έλαβε χαρίσματα: διόρασιν, προόρασιν, διάκρισιν. και το της προφητείας χάρισμα.

Την 15η Ιανουαρίου, διαβάζουμε στο συναξάρια της ημέρας: «Παύλος ο την ερημιτών απάντων ο πρώτιστος εγεννήθη εν θηβαϊδι της Αιγύπτου... έφυγενειςέρημον καιζήσας μονώτατος εν τίνι σπηλαίω έτη 91, τα δε πάντα 114 ετελεύτησε τω 341 έτι και ετάφη υπό του Μεγάλου Αντωνίου οδηγηθέντος εκεί παρά θεώ».

Και ο'Οσιος Παφνούτιος ανακάλυψε τυχαία τον'Οσιο Ονούφριο τον Αιγύπτιο, ο οποίος -όπως αναφέρει το Ωρολόγιο το Μέγα στις 12 Ιουνίου- «διαβιώσας μόνος επί εξήκοντα χρόνους ετρέφετο δια χόρτων και διήτατο γθμνός».

Την ίδια ημέρα η Εκκλησία μνημονεύει τον όσιο Πέτρο τον «εν Άθω». «Ο μακάριος ούτος διήλθεντον βίον αυτού εντός σπηλαίου μόνος, εν αυστηρότατη ασκήσει τρεφόμενος δια βοτάνων, τελείως γυμνός δια την φθοράν των ενδυμάτων του...εν τη σκληρά ταύτη ζωή διήλθεν έτη 53».

Ο Θεοφάνης ο έγκλειστος αποτελεί μία σημαντική μορφή της Ρωσικής Ορθοδοξίας ιδιαίτερα γνωστή για την πλούσια συγγραφική προσφορά και τον ηρωισμό της.

Ο ηρωισμός αυτός εκδηλώθηκε με δύο παράλογες για την εποχή μας πράξεις. Πρώτον παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα για να ζήσει ασκητικά και δεύτερον αυτοφυλακίστηκε και παρέμεινε 28 χρόνια έγκλειστος σε ένα κελί στην έρημο Βισένσκυ. Ενώ όμως εγκατέλειψε χάριν της ησυχαστικής ζωής την αρχιερατικήν την διακονία ο θεός του ανάθεσε μία άλλη ποιμαντική την «ταχυδρομική» χιλιάδες επιστολής δέχτηκε αυτά τα χρόνια και απάντησε σε όλες.

Η αδελφή τον Λ. Τολστόι έλεγε: «Δύο σύγχρονοι μας έγραψαν πολλά. Ο αδελφός μου Λέων και ο Επίσκοπος Θεοφάνης». Με την διαφορά ότι ο ένας έγραψε προς απώλεια ψυχής ενώ ο άλλος προς σωτηρία της.

Συχνό -όπως παραπάνω- συναντάμε φαινόμενα διαμετρικά αντίθετα: Του απολύτου ησυχασμού και εγκλείστου και του εκτεταμένου κοινωνισμού.

Φτάνοντας στην πιο μεγάλη ελευθερία ο ερημίτης μπορεί να ξαναβρεί τον κόσμο. Αγγελιαφόρος και μάρτυρας των θαυμάσιων του θεού, χαρισματικό ανοίγει την πόρτα του κελιού του και δέχεται τον κόσμο.

Ο ερημίτης αν εγκαταλείπει αυτόν τον κόσμο το κάνει για να τον ευλογήσει αμέσως από τον τόπο της αναχώρισής του και να τον φέρει μέσα στην αδιάλειπτη προσευχή του.

Η άσκηση του δεν αρνείται τον κόσμο. Επιζητεί την αντοχή και την εγκράτεια, την αντίσταση στις περιστάσεις και την προσοχή της καρδιάς στο ουσιώδες.

Είναι καλεσμένος να ζει την πίστη του: «να βλέπει το μη βλεπόμενο, να μελετά τη σοφία του θεού μέσα στο φαινομενικά παράλογο της ιστορίας, να γίνεται φως, αποκάλυψη, προφητεία...».

Γ 2. Στυλίτες

Στυλίτες η Εκκλησία ωνόμασε όσους ασκήτεψαν πάνω σε στύλους κατασκευασμένους από χέρια,ανθρώπινης τέχνης.

Την αρχή του τρόπου άσκησης έκανε ο'Οσιος Συμεών ο Στυλίτης ο παλαιότερος/Υστερα τον ακολούθησαν άλλοι που έζησαν από 25 χρόνια -το πιο λίγο- ως 67 χρόνια πάνω στο στύλο.

Η ζωή των στυλιτών δεν πρέπει να θεωρείται μία εξώκοσμη συμβατικότητα, αλλά μία εγκόσμια αγία παρουσία και πηγή θείας δύναμης και χάρης.

Μία από τις σκληρές δοκιμασίες που επιβάλλουν στον εαυτό τους είναι η στέρηση ύπνου. «Ηγρύπνησα και εγενόμην.,.ωσεί νυκτοκόραξ εν οικοπέδω.,.Ομοιώθειν πελεκάνι ερημικώ» λέει ο Ψαλμωδός.

Στη ζωή τους κυριαρχούσε το στοιχείο της προσευχής.

Ο Συμεών ο παλαιότερος προσευχόταν όλη τη νύχτα ως τις εννιά το πρωί «εκοπίασα κράζων. εβράγχνίθασε ο λάρυγξ μου...»

Συνήθως έστεκαν ορθοί. Η στάση αυτή αποτελεί το βασικό στοιχείο της άσκησης τους.

Ο νεώτερος Συμεών θα επιβάλλει στον εαυτό του την άσκηση να στηρίζεται ένα χρόνο στις πτέρνες των ποδιών του, ενώ ο παλαιότερος θα πέφτει σε μακρές εκστάσεις. Η καρτερία τους στα δεινά που δημιουργούν, η ακινησία, οι μεταβολές των εποχών του χρόνου και των καιρικών συνθηκών είναι ασύλληπτη.

Συχνά πάθαιναν έλκη. λειώνουν και σαπίζουν τα πόδια τους. Η παγωνιά που τους μαστίζει είναι αβάσταχτη και απερίγραπτη, μα αυτοί καρτερούν ως το θάνατο.

«Ώσπερ τις χαλκούς ανδριάς, όμβρους τε και καύσωνι προσπαλαίων, κρυμοίς τε και νιφάσι και ανέμοις και λαίλαψι» διαβάζουμε στο Μηναίο την 26ην Νοεμβρίου για τον Όσιο Αλύπιο τον Στυλίτη που καταγόταν από την Ανδριανούπολη και έξησε το 500μΧ. 67 ολόκληρα χρόνια έμεινε πάνω στο στύλο.

Στις 11 Δεκεμβρίου βρίσκουμε τον'Οσιο Δανιήλ τον Στυλίτη που καταγόταν από τη Μεσοποταμία (Μαραθά Σαμοσάτων).Έζησε από το 409-493. Πολλές αποκαλύψεις τον πληροφόρησαν πως έπρεπε να ακολουθήσει το μαρτυρικό μονοπάτι της άσκησης του μακαριστού Οσίου Συμεών του Στυλίτου. Έμεινε στο στύλο 33 χρόνια.Ένα κείμενο του 6ου αιώνα αναφέρει για τον Θεόδουλο τον Στυλίτη που έζησε 48 χρόνια πάνω σε ένα στύλο.

Στις 26 Ιουλίου, κυρίως όμως την 1 η Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Οσίου Συμεών του Στυλίτου. Γεννήθηκε το 392 στη κώμη Σισάν μεταξύ Κιλικίας και Συρίας. «Εγυμνάσθει πρότερον εν μοναστηρίω. είτα κατά μονάς σε τόπον έρημον. Και τελευταίον αναβάς κατά όρη της Συρίας επί τινός στύλου υψηλού, ενεκαρτέρησεν επ' αυτού έτη πολλά όρθιος το πλείστον και ζήσας έτη τα πάντα 69 ετελεύτησεν των 461 έτει».

Έξι ετών ανέβηκε σε ένα μικρό στύλο δίπλα στο γέροντα του ο'Οσιος Συμεών ο νέος Στυλίτης. ο εν τω θαυμαστώ όρει Σινά ασκητέψας δώδεκα χρονών ανέβηκε σε στύλο 12 μέτρων. Σε αυτή την ηλικία χειροτονήθηκε διάκονος.

Για να ησυχάσει από τη ζάλη του κόσμου αναχώρησε σε ένα βουνό και σε ένα βράχο έζησε 10 χρόνια σαν ερημίτης. Μετά συνέχισε πάλι την άσκηση πάνω σε στύλο.

«Υπομονής στύλος γέγονας ζηλώσας τους προπάτορας'Οσιε. τον Ιώβ εν τοις πάθεσι, τον Ιωσήφ εν τοις πειρασμοίς, και των ασωμάτων πολιτείαν υπάρχων εν σώματι...» ψάλλει η Αγία μας Εκκλησία στο απολυτίκιο του Αγίου. Και παρακάτω το Κοντάκιο: «και άρμα πυρός τον στύλον εργασάμενος. δι'αυτού συνόμιλος των Αγγέλων γέγονας'Οσιε...».

Ο Συμεών ο νέος Στυλίτης είναι ο μόνος που αναφέρεται στο Γεροντικό του Σινά.

Ο Αββάς Σέργιος από τη Ραϊθώ διηγείται για τον αδελφό Μηνά, ο οποίος άφησε το μοναχικό σχήμα και έγινε λαϊκός. «...Κάποτε που είδε από μακριά τον Άγιο Συμεών λέγει μεσάτου. Ας ανεβώ και ας δω τον ξακοστό Συμεών. Ως είδεν αυτόν ο Αββάς Συμεών επιγνούς ότι μοναχός ην και ότι χειροτονίαν διακόνου έχει...», τον διέκρινε, τον αναγνώρισε, τον ξεχώρισε από το πλήθος και πάνω από το στύλο του έκανε τη χειροτονία. «Ο δε θαυμαστός κατεδέξατο. εννοήσας ότι ο θεός απεκάλυψε τω αγίω γέροντι τα κατ' αυτού».

Και στο Λειμωνάριο συναντούμε τον Αββά Ιουλιανό τον Στυλίτη να δίνει εντολή στο μαθητή του να ανάψει θυμίαμα και να τον αποκαλύψει ότι ο Συμεών ο Στυλίτης - απέχει 40 χιλιόμετρα-χτυπήθηκε από κεραυνό και εκοιμήθει.

«...Βλέπω την ψυχήν του να ανεβαίνει στον ουρανό με ευφροσύνη και αγαλλίαση...»

Άλλες διηγήσεις αναφέρονται στον αρχέκακο δαίμονα.

Ένας αδελφός που είχε δαιμόνιο πήγε στο Συμεών τον Στυλίτη στο θαυμαστό όρος «ίνα ευχήν υπέρ αυτώ ποίηση και αποδιώξη απ' αυτού το δαιμόνιον». Και εκείνος ο μακάριος για να αποφύγει την προβολή και την κενοδοξία τον απέστειλε στον Αββά Ανδρέα στη Ραϊθώ. «Έλαβε την χάριν της ιάσεως ο Αββάς Συμεώνιος» λέγει τότε ο Αββάς και «ποιήσαντος αυτού αυχήν, ευθέως εκαθαρίσθη ο αδελφός και ηυχαρίστησεν τω θεώ».

Σε άλλο κείμενο με τίτλο Γρηγόριος Αρμένιος συνάντησε τον Άγιο Συμεών μαζί με το μαθητή του Ιωάννη, που αργότερα έγινε Στυλίτης στη Διόσπολη, να ελευθερώνουν από πνεύμα ακάθαρτο με τη δύναμη του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού τον ασθενή Γρηγόριο τον Αρμένιο.

Αποκομένοι από τον κόσμο οι Στυλίτες μαχητές στις πιο προχωρημένες θέσεις. άνθρωποι «μεθύοντες πνεύματι». Ντυμένοι το κοσμικό διάστημα ξαναβρίσκουν τη χαμένη αθωότητα και ενεργούν με μία αγάπη κοσμικών διαστάσεων χωρίς όρια.

Ξαναγυρίζουν στον κόσμο χαρισματικοί, πνευματοφόροι, για να υπηρετήσουν το λαό του θεού. Δύο φορές την ημέρα διέκοπτε τον κανόνα του ο Συμεών ο παλαιότερος για να συνομιλεί με το λαό. Δεχόταν αδιάκριτα Χριστιανούς και ειδωλολάτρες που έρχονταν από όλα τα μέρη του κόσμου.

Στην βάση του στύλου των ιδρύονται Μοναστικές Αδελφότητες.

Οι Στυλίτες έμοιαζαν με λυχνάρι που το τοποθετήθηκε ψηλά στο λυχνοστάτη για να ρίχνει παντού τις φωτεινές ακτίνες του. Και το πλήθος που ερχόταν να θαυμάσει του στυλίτες χάρασσε μέσα στην καρδιά του αυτή την εικόνα της «μέθης του θεού».

Γ' 3. Οι δια Χρισιόν Σαλοί

Οι Άγιοι της Εκκλησίας, που είναι γνωστοί ως «δια Χριστόν Σαλοί», υποκρίνονταν ότι είναι «μωροί» για να εμπαίξουν τον κόσμο και τον διάβολο και με την άκρα ταπείνωση να επιτύχουν την τελειότητα. Η ζωή τους αποτελεί μία ρωγμή στο κοσμικό κατεστημένο και μία χαρισματική υπέρβαση της εκκλησιαστικής τάξεως.

Η «μωρία» τους εκδηλωνόταν συχνά με παράδοξες και αμφιλεγόμενες πράξεις, με σκοπό να προσβάλουν τη συμβατική ηθική και το Εκκλησιαστικό καταστημένο, που είχε χάσει τη χαρισματική του διάσταση.

Τέτοιοι Άγιοι ήταν ο Άγιος Συμεών ο Σαλός (21 η Ιουλίου), ο Άγιος Ανδρέας (28 Μαΐου), η Αγία Ισίδωρο (1η Μαΐου), οι Άγιοι Θεόδωρος και Παύλος και Θωμάς Κοίλης Συρίας, ο Μάρκος ο εξ Αλεξανδρείας κα.

Πολλοί από αυτούς υποκρίθηκαν τους μωρούς σε ένα διάστημα της ζωής τους, όπως ο Άγιος Θεόδουλος ο κύπριος, η Αγία Δόμνα (28η Δεκεμβρίου), ο Άγιος Σάββας ο Βατοπαιδινός. ο Άγιος νεομάρτυς Αγγελής ο εν Χίω κ.α.

Οι Ρώσοι μετρούν 36 «δια Χριστόν Σαλούς», μεταξύ των οποίων τους Άγιο Ιωάννη Πελαγία. Βασίλειο και Μάξιμο τους Ρώσους

Μόνο άνθρωπος κυριευμένος από τη θεία μέθη μπορεί να επιχειρήσει τη ζωή της σαλότητας. Και το κυριότερο πρέπει να έχει αποκτήσει το θείο έρωτα προς τον νυμφίο της ψυχής Χριστόν στο βαθμό που αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας: «Μακάριος όστις τοιούτον προς θεόν εκτήσατο πόθον, οίον μανικός εραστίς προς την αυτού ερωμένην κέκτηται».

Αυτός ο μανικός έρως ήταν η αρχή και το τέλος της σαλότητας. Και πρέπει να τονίσουμε ότι για να ζήσει κάποιος τη ζωή του Σαλού, έπρεπε να έχει κληθεί από το θεό διαφορετικά δεν εμπαίζει τον κόσμο, αλλά εμπαίζεται από αυτόν.Έπειτα πρέπει να είναι πνευματοφόρος, μιμητής των Αγίων Αποστόλων τους οποίους την ημέραν της Πεντηκοστής εχλεύαζαν και κορόιδευαν σαν μεθυσμένους.

Η κλήση του Αγίου Ανδρέα στη ζωή της σαλότητας συνδυάζεται με όραμα, που έχει με κάποιο πόλεμο. Στον πόλεμο αυτό που συμβολίζει τον αγώνα του ανθρώπου κατά του διαβόλου, καλείται να αγωνιστεί ο Άγιος «Αγωνίζου τον καλόν αγώνα γυμνός. Γίνει για χάρη μου Σαλός και εγώ θα σου χαρίσω πολλά αγαθά στη Βασιλεία μου» του είπε ο λαμπροφορεμένος νέος.

Ο Άγιος Συμεών ο Σαλός ασκείται για περισσότερα από 30 χρόνια στην έρημο μαζί με τον αδελφό Ιωάννη. Πολλών Αγίων και ασκητών η άσκηση ήταν ίδια με τον Συμεών. Η χάρη όμως της σαλότητας δόθηκε σε ελάχιστους.

«Εν τη δυνάμει του Χριστού υπάγω εμπαίζω τω κοσμώ», λέγει στον αδελφό Ιωάννη ο Συμεών «βλέπε Συμεών μήπως ο διάβολος χλευάσαισε θέλη...»...«...ασφάλισαισεαυτόν, ίνα μη όσα συνήξεν η έρημος, σκορπίση ο κόσμος. Βλέπε μήπως την κατάνυξίν σου απολέσης δια του γέλωτος και την προσευχήν σου δια της αμελείας».

Ολόκληρο αγώνα κάνει ο αδελφός Ιωάννης για να μεταπείσει τον Άγιο. Εκείνος όμως σταθερός στην απόφαση του φανερώνει: «Ου γαρ απ' εμαυτού βούλομαι τούτο πράξαι αλλά του θεού κελεύοντας μοι». Και προλέγει σημείο για τον αδελφό του που θα βεβαιώσει ότι ευαρέστησε τον θεόν.

Αδυνατώντας ο αδελφός Ιωάννης να επηρεάσει τον Συμεών ομολογεί: «Ούπω γαρ εγώ εις τούτο το μέτρο έφθασα, ίνα δυνηθώ εμπαίξω τω κοσμώ» . Και όμως έξησαν ως μία ψυχή μέσα σε δύο σώματα.

Η μακαριά Πελαγία πριν αρχίσει το εκούσιο μαρτύριο του εμπαιγμού της ματαιότητος της σοφίας του υπερήφανου κόσμου, πήρε την ευλογία από τον'Οσιο Σεραφείμ του Σάρωφ. Ο Στάρετς της χάρισε ένα κομποσχοίνι και την αποχαιρέτησε με βαθειά υπόκλιση.

Στα δάση του Σάρωφ που ήταν γεμάτα άγρια θηρία υποφέροντας το κρύο και την πείνα σαν άλλο θηρίο, πέρασε τη ζωή της η Πάσα Σαρόφσκαγια επίσης δια Χριστόν σαλή. που σχετίζονται με τον Άγιο.

Οι σαλοί Άγιοι της εκκλησίας μας σημάδεψαν πάνω στον κεντρικότερο στόχο της πνευματικής ζωής: στπν ταπείνωση.

Ζητούν επίμονα την καταφρόνηση του κόσμου, την κάθοδο «έως τα κατώτατα μέρη της γης», το βίωμα του ψαλμικού που λέεΐ: «Εγώ ειμί σκώληξ και ουκ άνθρωπος, όνειδος ανθρώπων και εξουθένωνα λαού».

Τόση ήταν η ταπείνωση τους που πολλές φορές επενέβαινε θαυμαστά ο ίδιος ο Κύριος για να αποκαλύψει την Αγιότητα τους.

Στο Γεροντικό του Σινά διηγείται κάποιος από τους πατέρες, ότι κοντά στον Αββά Σιλουανό στην Παλαιστίνη, διέμενε κάποιος αδελφός που προσποιόταν ότι ήταν μικρός. Κανείς δεν είχε αντιληφθεί την πραγματικότητα ούτε και ο μακάριος Σιλουανός.

Η επίσκεψη τριών Πατέρων που ζητούν επίμονα να ιδούν όλους τους αδελφούς, γίνεται αφορμή να αιφνιδιάσει το σάλο ο γέροντας. «Ο θεός με έστειλε σε σένα» του λέει. Και εκείνος αναγκάζεται να φανερώσει το απλό παιγνίδι με του λογισμούς και τις ψηφίδες...»

Κατάλαβε τότε ο Αββάς ότι οι τρεις Πατέρες ήταν Άγγελοι που ήθελαν να κάνουν γνωστή την αρετή του αδελφού.

Αντίστοιχο γεγονός συναντούμε στην Λαυρεωτική Κυψέλη. Άγγελος Κυρίου αποκαλύπτει στο μέγα αναχωρητή Πιτυρούν: «Αν θέλεις ιδής γυναίκα ευλαβεστέρα και τελειωτέρα του λόγου σου, πήγαινε εις το γυναικείον Μοναστήριον των Ταβεννησιωτών και θέλεις εύρει εκεί μίαν όπου φορεί διάδημα». Τετρακόσιες μοναχές υπήρχαν στο μοναστήρι και σε καμιάς το κεφάλι δεν διέκρινε το διάδημα. Και εδώ είχαν αποκρύψει τη σαλή. Πρόκειται για την Αγία Ισιδώρα που η Εκκλησία τιμά την μνήμη της 1 η Μαΐου.

(Στο Λειμωνάριο) χαρακτηριστικό των «δια Χριστών σαλών», είναι ο «εμπαιγμός του κόσμου». Μετά από μακροχρόνια άσκηση εγκαταλείπουν την έρημο τους και επιστρέφουν στις πόλεις συμπεριφερόμενοι κάθε άλλο παρά σαν καλοί Χριστιανοί. Δημιουργούν προβλήματα στις Ακολουθίες μέσα στους Ναούς, αλλά και στους ηθικούς ανθρώπους παρουσιάζουν μία εξωφρενική ελευθεριότητα συμπεριφοράς.

Οι άνθρωποι όμως προβληματίζονται όταν τους βλέπουν να θαυματουργούν ή να καθοδηγούν στη Χριστιανική ζωή ανθρώπους που δεν είχαν σχέση μαζί τους.

Στο Λειμωνάριο συναντούμε το σάλο που έκανε το ζητιάνο. Όταν κάποιος έδωσε χρήματα εκείνος απομακρύνθηκε, σήκωσε το χέρι του στο θεό. τον δόξασε και πέταξε το νόμισμα κατά γης.

Για να διδάξει και σωφρονίσεις τους αδελφούς ο Αββάς Ορέστης του Όρους Σινά μπήκε στην Εκκλησία με το ρούχο του ανάποδα... και όταν τον χλεύασαν και τον κατηγόρησαν οι αδελφοί... «εσείς αναποδογυρίσατε το Σινά και κανείς δεν σας είπε τίποτα και εμένα με κατηγορείτε επειδή αναποδογύρισα το ρούχο μου... τους λέει».

Στο Γεροντικό του Σινά αναφέρεται η μορφή του Αγίου Σάββα του νέου, όχι όμως ως σάλου. Η διήγηση περιλαμβάνει την ιερά οδοιπορία του στα μέρη του Ιορδανού, καθώς και την πεζοπορία του προς τοπ θεοβάδιστο Σινά.

Επίσης περιέχεται η Αγγελομίμητος ενέργεια του όταν φθάνοντας στο Σινά υποκρίνεται τον αρχάριο και εμπιστεύεται τον εαυτό του ως υποτακτικού.

Γνωρίζουμε επίσης ότι θα κλειστεί σε κάποιο σπήλαιο του Ιορδανού, όπου θα γευτεί την εμπειρία του ακτίστου φωτός.

Για την περίοδο της σαλότητος του Αγίου Σάββα μας πληροφορεί ο βιογράφος του ο Άγιος Φιλόθεος Κόκκινος. Ο Άγιος Σάββας χρημάτισε σάλος κυρίως στην Κύπρο και κατά διαστήματα σε άλλους τόπους. Ο Άγιος Φιλόθεος ξεχωρίζει το Σάββα από τους άλλους σαλούς. Χρησιμοποιεί για αυτόν όχι τις λέξεις σαλότης-σαλός, αλλά τους Παύλειους όρους, μωρία-μωρός.

Η μωρία του ήταν συνήθης και φιλοσοφημένη. Συνδέεται με τη Χαρισματική Σιωπή. Για την αρχή της μωρίας του μας αναφέρει ο Άγιος Φιλόθεος «Μόλις πάτησε τα χώματα της Κύπρου αποσύρεται και προσεύχεται στο θεό...Βάζω θεληματικά δεσμό στη γλώσσα μου.,.Συμμαζεύω το λόγο μου μέσα μου για χάρη Σου.,.Όσο για το σώμα μου επειδή είμαι νεκρός και δεν ζω πλέον εν σαρκί το εναποθέτω ολοσχερώς...»

Μόλις ο θαυμαστός Σάββας τελείωσε την προσευχή του «με ένθερμο έρωτα και άφθονα δάκρυα πυρωμένος από τον ένδον αναμμένο άνθρακα της αγαπήσεως του Χριστού, κάτοχος της θείας μανίας, αλλοιωμένος στις πράξεις, στα λόγια, στις κινήσεις... βγάζει αμέσως όλα τα ενδύματα. Σαν άσαρκος και αυλός πριν ακόμη πεθάνει εμφανίζεται στο νησί γυμνός, άστεγος, ξένος από κάθε τροφή αναγκαία προς το ζειν».

Κάτοχος της μακαριάς μανίας περιδιάβαινε πόλεις και χωριά εμπαίζοντας και εμπαιζόμενος. Διατηρούσε όμως πάντοτε τη φυλακή την ένδον. Νηπτικός, σιωπηλός, ατάραχος συνδύαζε όμορφα τον ησυχασμό κοίτη μωρία.

Κάποτε προσποιούμενος τον παράφρονα και τον τρελό μπροστά στα μάτια όλων πάει και κάθεται ξαφνικά σε ένα λάκκο γεμάτο λάσπη και δυσωδία. Δεν σηκώνει τα μάτια του να κοιτάξει κανένα. Βρέχει το πρόσωπο του με ασταμάτητα δάκρυα. Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται για να δει το τέλος του δράματος.

Το βράδυ εκείνο βγαίνει από τη λάσπη. Τι θαύμα φρικτό και υπερφυέστατο ότου; θεατές. Καμιά δύσοσμη και αποτρόπαια αποφορά από λάσπη και σαπίλα πάνω του. Σηκώνεται ολοκάθαρος και άθικτος σαν να κάθισε οε καθαρή και μαλακή χλόη.

Τα πλήθη πέφτουν στα πόδια του και με ανέκφραστο φόβο και χαρά φιλούν τα πόδια του. ραντίζουν το κεφάλι του, και το πρόσωπο τους με τη σκόνη που πατά. τον παρακαλούν να σταματήσει πια τη μάχη με τον εαυτό του.

Έτσι η μωρία του άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σιωπή δεν φαίνεται σαν τρέλα, αλλά σαν μία ακίνδυνη ηλιθιότητα.

Δεν σκανδάλιζε τον κόσμο, ούτε τον έκανε να αγανακτεί, αλλά προκαλούσε οίκτο και συμπάθεια για ένα δυστυχισμένο άνθρωπο.

Η μωρία του δεν είχε σα στόχο μόνο την ταπείνωση και τον εμπαιγμό της ανθρώπινης κενοδοξίας αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις -όπως στη Λατινοκρατούμενη Κύπρο- είχε ομολογιακό χαρακτήρα. Στο πρόσωπο του ταπεινού σάλου Σάββα αναγνωρίζουμε τι σημαίνει θέωση και πως πάσχει ο άνθρωπος τη θέωση, τι σημαίνει ανάκρασις κτιστού και ακτίστου, έλλαμψις και φωτισμός, έκσταση και αρπαγή νοός.

Δ' Επίλογος

Η άσκηση της αποτελεί μία αναπόφευκτη διαλεκτική μορφή της Χριστιανικής Πνευματικότητας.

Ασφαλώς ανήκει σε μία εποχή περασμένη. Εν τούτοις διατηρεί την αδιάπτωτη σημασία της για όλες τις εποχές. Αποτελεί το κλειδί της μεταγενέστερης μοναστικής παράδοσης.

Ο σκοπός της ασκήσεως είναι να υπερβαίνει κάθε όριο, να διαστέλλει τις ψυχές με την πιο μεγάλη τόλμη της αγάπης και να αναπτύσσει το πρόσωπο με τις δωρεές και τα χαρίσματα.

Η άσκηση οδηγεί πέρα από τον ψυχισμό και η πνευματική κυριαρχία καλλιεργεί την ακραία νηφαλιότητα των αισθημάτων.

Η αρετή των αισθήσεων απηχεί εντελώς διαφορετικά. Σημαίνει τον ανθρώπινο δυναμισμό κινητοποιημένη από την παρουσία του θεού. Δεν πρόκειται για κανένα αξιόμισθο έργο: «Ουκ εστίν μισθός έργων η Βασιλεία των Ουρανών, αλλά Χάρις Δεσπότου πιστοίς δούλοις ητοιμασμένη»

Αυτοί οι καταπληκτικοί διδάσκαλοι δίδασκαν τη λεπτή τέχνη να ζει κανείς το Ευαγγέλιο.

Μέσα στη σιωπή των κελλιών και των σπηλαίων επραγματοποιείτο σιγά-σιγά η γέννηση της Καινής κτίσεως.

Η ασκητική άρνηση του κόσμου γίνεται πάθος της τελειότητας. Είναι η τελειότητα της εσωτερικής στάσης. Το παν γίνεται η μοναδική κίνηση. Η άρση του Σταυρού.

Δεν είναι ακόμα η λειτουργία, αλλά το προοίμιο της. η πρόθεση-προσκομιδή. Μία πυκνή και καταπλήττουσα επιτομή της θυσίας.

Ε' Βιβλιογραφία

1.Δ. Τσάμη: Το Γεροντικό του Σινά.'Εκδοσις Ι. Μ. θεοβαδίστου Όρους Σινά.

2.Δ. Τσάμη: Αγιολογία.'Εκδοσις Πουρνάρα θεσσαλονίκη.

3.Π. Ευδοκίμωφ: Η Πάλη με το θεό. θεολογικά δοκίμια. Π.Ι.Π.Μ θεσσαλονίκη 1972.

4.Ωρολόγιον το Μέγα.'Εκδοσις Αποστολικής Διακονίας.

5.Ιω. Μόσχου: Λειμωνάριον.Έκδοσις Ι. Μ. Σταυρονικήτα Αγίου Όρους 1983.

6.Ιω. Σιναΐτου: Κλίμαξ. Εκδοτικός Οίκος Αστήρ 1969.

7.Ισαάκ του Σύρου: Τα ευρεθέντα ασκητικά. Επιμ. Νικηφόρου Θεοτόκη. Αθήνα 1895.

8.θεοδωρήτου Κύρου: Φιλόθεος Ιστορία. Κ.Η. ΜΙΟ.ΠΘ ΡΘ82 1488κ.ε.

9.Αγίου Νικόδημου Αγιορείτου: Βίβλος Βαρσανουφρίου και Ιωάννου. 'Εκδοσις Αγιορείτικης Βιβλιοθήκης. Βόλος 1960.

10.θεοφάνους Εγκλείστου: Απάνθισμα Επιστολών.'Εκδοσις Ι. Μ. Παρακλήτου Ωρωπός.

11.Ιωσήφ Μοναχού: Άγιος Νεόφυτος ο'Εγκλειστος. ΆγιοΌρος

12.Αθ. Κοτταδάκη: Βίος Οσίου Δανιήλ του Στυλίτου.'Εκδοσις Ι. Μ. Βαρλαάμ Μετεώρων. Αθήνα 1972.

13.Ηλ. Βουλγαράκη - Κυριακίδη: Νερό από την'Ερημο.'Εκδοσις Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα.

14.Αγίου Φιλόθεου Κόκκινου: Βίος Αγίου Σάββα του Βατοπεδινού (Του δια Χριστόν Σαλού).'Εκδοσις Το Περιβόλι της Παναγίας 1984

15.Λεοντίου Νεαπόλεως: Άγιος Συμεών ο δια Χριστόν Σαλός. 'Εκδοσις Το Περιβόλι της Παναγίας.

16.Μοναχού Ισαάκ: Όσιος Ανδρέας ο δια Χριστόν Σαλός. 'Εκδοσις Ι. Μ. Παρακλήτου. Ωρωπός Αττικής 1984.

17.Λαυρεωτική Κυψέλη. Αγιορείτικη Βιβλιοθήκη. Βόλος 1954.

18.Πόποβιτς Ιουστίνου: Οσίου Σεραφείμ του Σαρώφ Βίος. 'Εκδοσις Το Περιβόλι της Παναγίας 1983.

 

Πηγή: http://www.zoiforos.gr

Δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη εὐλογία, ἀδελφοί μου, ἀπό τό νά ἀνυμνοῦμε καί νά δοξολογοῦμε τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, γιά τίς τόσες εὐλογίες πού μᾶς χαρίζει, ἀλλά ἰδίως διότι μέ τόση ἀγάπη καί συγκατάβαση μᾶς ἀποκάλυψε τούς θεμελιώδεις ὅρους, μέ τήν ἐφαρμογή τῶν ὁποίων, μποροῦμε νά ἀναδειχθοῦμε γνήσιοι μαθητές του. Οἱ δέ Ἅγιοί της Ἐκκλησίας μας, πού μέ τόν ἀγώνα τούς ἀποδείχθηκαν φίλοι του Θεοῦ, ἀκριβῶς τούς ὅρους αὐτούς ἀγωνίστηκαν καί ἐκπλήρωσαν στή ζωή τους. Γι’ αὐτό λοιπόν, ἄξια καί δίκαια, ἡ Ἁγία μας Ὀρθοδοξία τούς τιμᾶ καί τούς ἑορτάζει, καί τόν καθένα ξεχωριστά, βεβαίως, ἀλλά καί ὅλους μαζί, ὅπως συμβαίνει τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων.

Ἀλλά πρίν προχωρήσουμε, νά ἐξηγήσουμε γιά ποιόν λόγο τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἑορτάζει τήν Κυριακή μετά τήν Πεντηκοστή ὅλους τους Ἁγίους;

Ὑπάρχουν σημαντικοί διδακτικοί λόγοι γιά τούς ὁποίους γίνεται αὐτό. Καί πρῶτα ἀπ’ ὅλα, διότι οἱ Ἅγιοι εἶναι αὐτοί πού μέ τόν βίο καί τήν πολιτεία τους, φανερώνουν στήν ζωή τῶν ἀνθρώπων τά δῶρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στούς βαπτισμένους καί ἀγωνιζομένους πιστούς Χριστιανούς. Τήν περασμένη Κυριακή, ἑορτάσαμε τήν γενέθλιον ἡμέρα τῆς Ἐκκλησίας μας, τήν Πεντηκοστή. Μέ τήν ἐπιφοίτηση στούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ Ἁγία Τριάδα, χαρίζει τίς θεῖες δωρεές καί ὅσοι ἀποδέχονται αὐτή τή ζωή τοῦ Πνεύματος, ἀνέρχονται τίς πνευματικές βαθμίδες διά τῶν....

 

ἱερῶν μυστηρίων καί τῆς ἀσκήσεως καί ἔτσι μέ τήν κάθαρση καί τόν φωτισμό, καταρτίζονται καί γίνονται ναοί τοῦ Θεοῦ. (Ἅ΄ Κορ.γ΄ 16).

Αὐτή λοιπόν, τήν εὐλογημένη πραγματικότητα τῶν Ἁγίων, μᾶς ἀποδεικνύει διά τῆς ἑορτῆς αὐτῆς ἡ Ἐκκλησία μας. Μᾶς κηρύττει πιό ἁπλά ὅτι ἐάν θέλουμε, ὅλοι μας, ἔχουμε τήν δυνατότητα νά πραγματοποιήσουμε τόν ὑψηλό σκοπό μας πού δέν εἶναι ἄλλος, παρά ἡ ὁμοίωσίς μας μέ τόν Θεό. Ἄλλωστε δέν θά πρέπει νά λησμονοῦμε ποτέ ὅτι ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ εἶναι : «Ἅγιοι γίνεσθε..» (Ἅ΄ Πετρ. Ἅ΄ 16).

Δεύτερος λόγος γιά τόν ὁποῖο ἑορτάζονται πάντες οἱ Ἅγιοι αὐτή τήν Κυριακή, εἶναι διότι αὐτῶν τῶν ὁποίων τά ὀνόματα καί ἡ ζωή τούς μᾶς εἶναι γνωστά, εἶναι πολύ λιγότεροι σέ σχέση μέ ὅλους αὐτούς οἱ ὁποῖοι ἁγίασαν καί μᾶς εἶναι ἄγνωστοι. Ἀρκεῖ νά τονίσουμε ὅτι τούς τρεῖς πρώτους αἰῶνες, ἔχουμε κοντά δέκα ἑκατομμύρια μάρτυρες, πού ἔδωσαν τό αἷμα τους γιά τήν ἀγάπη καί τήν δόξα τοῦ Χριστοῦ! Ἐάν τώρα, στούς ἁγίους αὐτούς πού τελειώθηκαν μέ τό μαρτύριο τοῦ αἵματος, προσθέσουμε καί τό πλῆθος τῶν ὁσίων οἱ ὁποῖοι μαρτύρησαν μέ τό λευκό μαρτύριο τῆς συνειδήσεως, προσφέροντας τή ζωή τούς θυσία στήν ὑπακοή, στήν ἄσκηση καί στίς ἐρήμους «σταυρώνοντας τήν σάρκα...» (Γαλ.Ἐ΄24), καί ἄν κοντά σ’ αὐτούς δοῦμε τούς ὁμολογητές, τούς ἱεραποστόλους, καί γενικῶς ὅλες αὐτές τίς ψυχές πού ἀγάπησαν τόν Χριστό καί τελειώθηκαν στόν εὐλογημένο ἀγώνα τῆς σωτηρίας, τότε μποροῦμε πράγματι νά αἰσθανθοῦμε ἔστω καί γιά λίγο ὅτι βρισκόμαστε μέσα σέ εὐλογημένο καί οὐράνιο «νέφος μαρτύρων καί ἁγίων»!

Ἐπειδή λοιπόν εἶναι φύσει ἀδύνατον νά γνωρίζουμε τά ὀνόματα ὅλων αὐτῶν τῶν ἑκατομμυρίων οὐρανοπολιτῶν, καί νά τιμοῦμε ξεχωριστά τήν μνήμη τους, γι’ αὐτό τήν Κυριακή αὐτή, ἑορτάζει ὁλόκληρο τό πλῆθος, τόσο τῶν γνωστῶν, ὅσο καί τῶν ἀγνώστων ἁγίων της Ἐκκλησίας μας!

Οἱ ὅσιοι δέ πατέρες πού κάνουν λόγο γιά τήν ἑορτή αὐτή, μᾶς λένε ὅτι καθώς ὅταν ἐπαινοῦνται οἱ στρατιῶτες, ἐπαινεῖται καί αὐτός ὁ βασιλεύς, ὅπου τους ἔχει, ὁμοίως καί στήν μεγάλη αὐτή ἑορτή ὅπου ἐπαινοῦνται οἱ Ἅγιοι, πολλῶ μᾶλλον δοξάζεται καί τιμᾶται ὁ ἴδιος ὁ Τριαδικός Θεός, ὁ ὁποῖο δέχθηκε τήν μαρτυρία τους, τούς ἐτίμησε, τούς ἐνδυνάμωσε καί νίκησαν τόν διάβολο μέ τά ἀπαίσια ὄργανά του καί ἀκόμα τήν κακία τοῦ μακράν του Θεοῦ κόσμου, ἀφοῦ βεβαίως πρῶτα εἶχαν νικήσει καί ὑποτάξει οἱ ἅγιοι τόν ἴδιο τόν ἑαυτόν τους.

Ἀλλ’ ὅπως εἴδαμε, οἱ Ἅγιοι δέν εἶναι κάτι τό αὐτόνομο. Δέν εἶναι δηλαδή προσωπικότητες ξεκομμένες ἀπό τήν στρατευομένη ἐκκλησία μας, ἔστω κι ἄν ἀγωνίζονται «ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καί ὄρεσι καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γής.» (Ἑβρ. ΙΑ΄38), ἔστω καί ἄν δέν τούς βλέπει μάτι ἀνθρώπου.

Εἶναι ἀπολύτως συνδεδεμένοι ὀργανικῶς μέ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπου καί ἄν βρίσκονται, καί μέ ὁποιονδήποτε τρόπο καί ἄν ἀγωνίζονται, εἴτε δηλ. μέσα στόν κόσμο, εἴτε στό κοινόβιο, εἴτε ἡσυχία καί στήν ἔρημο! Ἀνήκουν συνειδητά στήν Ὀρθοδοξία μας καί βιώνουν αὐτή τήν ζωή τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπως ἀκριβῶς βιώθηκε καί μᾶς παραδόθηκε ἀπό τούς προηγουμένους ἁγίους μας, οἱ ὁποῖοι ἤδη βρίσκονται στήν θριαμβεύουσα ἐν οὐρανοῖς Ἐκκλησία καί μᾶς ἀναμένουν «ἰνά μή χωρίς ἠμῶν τελειωθῶσιν» (Ἑβρ. ΙΑ¨40)

Ἀπό τήν ἀντικειμενική αὐτή λοιπόν σκοπιά βλέποντας τά πράγματα, εἶναι ἐντελῶς ἀδύνατον νά ὑπάρξει καί ἄρα νά παραδεχθοῦμε ἁγιότητα ἐκτός του χώρου τῆς Ἐκκλησίας.

Βεβαίως, «καλούς ἀνθρώπους» μποροῦμε νά βροῦμε καί σέ ἄλλες ὁμάδες (ἀλήθεια, ποιός εἶναι ὁ προσδιορισμός τοῦ καλοῦ ἀνθρώπου;). Ὅπως ἐπίσης «ἠθικοί ἄνθρωποι» μποροῦν νά ὑπάρξουν καί ἐκτός χριστιανισμοῦ. Ἀνθρώπους πού καυχῶνται «ὅτι προσφέρουν» μπορεῖ νά βρεῖ κανείς ἀκόμα καί σέ σκοτεινές ὀργανώσεις (ἴσασιν οἱ μεμυημένοι), καί γενικῶς «καλοδιάθετες ψυχές» ὑφίστανται παντοῦ καί πάντοτε. Τό ζητούμενο ὅμως δέν εἶναι αὐτό ἀγαπητοί μου. Τό ζητούμενο εἶναι ἡ καθαυτή ἁγιότητα.

Ἀλλ’ ἄς μήν ψάχνουμε, φίλοι μου, νά βροῦμε σέ ἄλλους χώρους, μακράν της ἁγίας μας Ὀρθοδοξίας, τό εὔοσμο αὐτό ἄνθος τοῦ παραδείσου. Ὅπως εἶναι ἀδύνατο νά ζήσει ὁ ἄνθρωπος φυσιολογικά ἔξω ἀπό τήν ἀτμόσφαιρα, ἔτσι εἶναι ἐντελῶς ἀδύνατον νά βρεθεῖ ἁγιότητα ἔξω ἀπό τήν πεπνυμένη καί φωτεινή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ὅσο καί ἄν προσπαθήσουν ὁρισμένοι νά ὑποστηρίξουν τό ἀντίθετο, τό μόνο πού θά κατορθώσουν εἶναι τό νά γίνουν καταγέλαστοι καί νά ἀποδείξουν ὅτι οὐδέ γεύση ζωῆς πνευματικῆς ἔχουν αἰσθανθεῖ...

Νά μιλήσουμε τώρα καί γιά κάποιους, πού λόγω θέσεως, θά ἔπρεπε νά ὀρθοτομοῦν τόν λόγο τῆς ἀληθείας, καί δυστυχῶς, κατάντησαν νά δέχονται «εὐλογίες» δηλ. Ἀλογίες καί ἀπό τούς αἱρετικούς παπικούς; Τί νά πεῖ κανείς; Φράγκεψαν συνειδητά ἤ ὑπάρχει πλέον τό ἀκαταλόγιστον; Διότι τί ἄλλο μπορεῖ νά πεῖ κανείς ὅταν βλέπει κληρικούς (;) νά σέρνουν τά ράσα τους σέ συναγωγές αἱρετικῶν καί νά ραντίζονται ἀπό τόν ψευτοαγιασμό τῶν «ἁλατισμένων» Λατίνων; Τοῦτο μόνο θά ἐπισημάνουμε. Τό σέ ποῖο κατάντημα μπορεῖ νά ξεπέσει κανείς ὅταν δέν ζεῖ τήν βιωματική καί ἡσυχαστική μας Ὀρθοδοξία ὅπως μᾶς τήν παρέδωσαν οἱ θεούμενοι ἅγιοί της Ἐκκλησίας μας. Καί συνάμα ἄς ἀναφωνήσουμε ἐκ μέσης καρδίας καί μέ στεναγμό ὀδύνης τό «δόξα τή μακροθυμία σου, Κύριε δόξα σοί»!

Ἀδελφοί μου. Ἡ ἀνέκφραστη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μᾶς ἔχει ἀξιώσει νά εἴμαστε τέκνα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί ἄρα συμπολίτες τῶν Ἁγίων Του. Δέν ἔχουμε παρά νά συνειδητοποιήσουμε τήν μεγάλη αὐτή δωρεά καί ταυτοχρόνως νά ξεκινήσουμε ἐπιτέλους συνειδητή ζωή μετανοίας. Ζωή ἀγωνιστική. Ζωή καθάρσεως καί φωτισμοῦ, ὅπως μᾶς διδάσκουν οἱ ἐπίσημοι Ἅγιοι πού ἑορτάζουμε τήν μνήμη τους. Ὅλα τ’ ἄλλα, ὅταν λείπει αὐτή ἡ οὐσία, καταντοῦν φολκλόρ πού ἐπιφέρουν τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ καί τήν ἀποδοκιμασία τῶν ἀνθρώπων «τοῖς νοῦν ἔχουσιν».

Καί μήν ξεχνοῦμε: «Ὅπως μέ τό νά θυμᾶσαι τήν φωτιά, δέν ζεσταίνεσαι, ἔτσι καί μέ τό νά πιστεύεις, χωρίς ὅμως νά ἐφαρμόζεις τή χριστιανική ζωή καί νά διδάσκεσαι ἀπό τό παράδειγμα τῶν Ἁγίων, δέν σώζεσαι».

 

Α' Ευχή Γονυκλισίας (Απόδοση στη νεοελληνική)

 

Άχραντε, Αγιώτατε, Άναρχε, Ακατάληπτε, Αόρατε, Ανεξιχνίαστε, Αναλλοίωτε, Ανυπέρβλητε και Ανεξίκακε Κύριε στο αμέτρητο και άπειρο έλεός Σου. Έσυ είσαι αποκλειστικά ο Μοναδικός, που είσαι στον Εαυτό Σου η πηγή της αιώνιας ζωής. Είσαι Φως, που κατοικείς ανάμεσά μας, αλλά και κανένας δεν μπορεί να Σε προσεγγίσει (=απρόσιτος). Είσαι ο Δημιουργός του ουρανίου χώρου, της γης και της θαλάσσης και όλων, όσων δημιουργήθηκαν σ' αυτούς τους χώρους. Εσύ ικανοποιείς σε όλους τα αιτήματά τους, προτού Σε παρακαλέσουν γι' αυτά.

Εσένα λοιπόν παρακαλούμε, Δέσποτα Φιλάνθρωπε, τον Πατέρα του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού, που για μας τους ανθρώπους, αλλά και για τη σωτηρία μας από την αμαρτία κατέβηκε από τον ουρανό και σαρκώθηκε με τη συνεργία του Αγίου Πνεύματος και της αειπαρθένου Μαρίας και ενδόξου Θεοτόκου. Ο Οποίος στα προηγούμενα χρόνια (=Παλαιάς Διαθήκης) εδίδασκε με τα λόγια των Πατριαρχών, Βασιλέων και Προφητών. Στα επόμενα χρόνια (=μετά τη Σάρκωσή Του), ενώ υπέδειξε όλες τις αλήθειες με τα έργα Του και αποδέχθηκε το εκούσιο και σωτήριο Πάθος Του, πρόσφερε σε μας τους ταπεινούς και αμαρτωλούς και αναξίους δούλους Του υπογραμμό, ώστε κλίνοντας τις κεφαλές και τα γόνατά μας, να προσφέρουμε δεήσεις για τη συγχώρηση των αμαρτιών μας και για τις από άγνοια παραβάσεις του λαού.

Εσύ λοιπόν, Πολυέλεε και Φιλάνθρωπε, άκουσέ μας με ευμένεια, όποια ημέρα κι αν Σε παρακαλέσουμε. Εξαιρετικά δε κατά τη σημερινή ημέρα της Πεντηκοστής, κατά την οποία, αφού αναλήφθηκε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός στους ουρανούς και εκάθησε στα δεξιά του Θεού και Πατέρα, απέστειλε στους Αγίους Μαθητάς και Αποστόλους Του το Άγιο Πνεϋμα που εκάθησε στον καθένα απ' αυτούς και έτσι εγέμισαν όλοι τις υπάρξεις τους από την ατέλειωτη Χάρη Του και διακήρυξαν σε διαφορετικές γλώσσες από τη δική τους τα μεγαλεία Σου και προφήτευσαν.

Τώρα λοιπόν, ενώ Σε παρακαλούμε, άκουσέ μας με ευμένεια και θυμήσου όλους εμάς τους ταπεινούς και άξιους καταδίκης δούλους Σου. Αξίωσέ μας δε να επιστρέψουμε ελεύθεροι από την αιχμαλωσία των ψυχών μας στην αμαρτία, ενώ έχεις και τη συμπάθειά Σου να παρακαλεί για κάτι τέτοιο. Αποδέξου μας, ενώ γονατίζουμε μπροστά Σου και φωνάζουμε δυνατά: Έχουμε αμαρτήσει σε Σένα. Σε Σένα έχουμε παραδοθεί με εμπιστοσύνη όταν ακόμη βρισκόμασταν στη μήτρα και την κοιλιά της μητέρας μας. Εσύ είσαι ο Θεός μας, αλλά επειδή οι ημέρες της ζωής μας τέλειωσαν μέσα στη ματαιότητα αυτού του κόσμου, γι' αυτό και έχουμε απογυμνωθεί από τη βοήθειά Σου και δεν έχουμε καμιά δικαιολογία για να απολογηθούμε.

Αλλά επειδή ξεθαρρεύουμε στηριζόμενοι στους οικτιρμούς Σου, φωνάζουμε δυνατά: Μη θυμηθείς, Κύριε, τις αμαρτίες, που έχουμε κάνει από τη μικρή μας ηλικία και πολλές φορές χωρίς να τις γνωρίζουμε και καθάρισέ μας από κάθε κρυμμένο μολυσμό μέσα μας. Μη μας απορρίψεις και μάλιστα στη γεροντική ηλικία μας. Όταν ελαττώνεται η δύναμή μας, μη μας εγκαταλείπεις. Προτού επιστρέψουμε στη γη με την αναχώρησή μας από αυτό τον κόσμο, αξίωσέ μας να επιστρέψουμε στην κοινωνία της αγάπης Σου και πρόσεξέ μας, Κύριε, με την αγαθότητα της αγάπης και της Χάριτός Σου. Να λογαριάσεις τις αμαρτίες μας, ενώ θα τις συγκρίνεις με τους άπειρους οικτιρμούς Σου. Να αντιπαραθέσεις τους αμέτρητους οικτιρμούς Σου με το πλήθος των αμαρτιών μας.

Κοίταξε, Κύριε, με συμπάθεια από το ύψος της Αγιότητός Σου όλο το λαό, που είναι μαζεμένος ενώπιόν Σου και αποδέχεται το πλούσιο έλεός Σου. Επισκέψου μας με την αγάπη Σου. Ελευθέρωσέ μας από την κυριαρχία του Διαβόλου. Ασφάλισε τη ζωή μας από κάθε κίνδυνο της αμαρτίας με την περιφρούρηση των αγίων και ιερών Σου νόμων. Εμπιστεύσου την προστασία του λαού Σου σ' ένα πιστό φύλακα Άγγελο για τον καθένα. Μάζευσε όλο τον κόσμο στην κοινωνία της Βασιλείας Σου. Χάρισε συγγνώμη σε όσους ελπίζουν σε Σένα και συγχώρεσε σ' αυτούς και σε μας τις αμαρτίες μας. Καθάρισέ μας από την αμαρτία με την επενέργεια του Αγίου Πνεύματος και διασκόρπισε όλες τις επικίνδυνες παγίδες του εχθρού Διαβόλου εναντίον μας.

Δοξασμένος είσαι, Κύριε, Δέσποτα Παντοκράτορα, που φωτίζεις την ημέρα με το φως του ηλίου και απαλύνεις το σκοτάδι της νύχτας με τις μαρμαρυγές του φωτός. Μας αξίωσες να περάσουμε (=ζώντες) όλη τη σημερινή ημέρα και να προσεγγίσουμε την αρχή της νύχτας, άκουσε με ευμένεια τη δέησή μας και όλου του λαού Σου. Και αφού συγχωρήσεις σε όλους μας τις αμαρτίες πού κάναμε, είτε με τη θέλησή μας, είτε και χωρίς αυτήν, αποδέξου τις βραδινές μας παρακλήσεις και στείλε σε όλο τον κόσμο Σου το άπειρο έλεος και τους οικτιρμούς Σου.

Ασφάλισέ μας με την παρουσία των Αγίων Αγγέλων Σου. Εφοδίασέ μας με τα πνευματικά όπλα της δικαιοσύνης Σου. Προστάτευσέ μας με την ανίκητη δύναμη της Αληθείας Σου. Φρούρησέ μας με την προστατευτική δύναμή Σου. Ελευθέρωσέ μας από κάθε επικίνδυνη περίσταση και από κάθε επίθεση του εχθρού διαβόλου (=αντικείμενος). Χάρισέ μας και αυτή τη βραδιά και μαζί με την ερχόμενη νύχτα, ολοκληρωμένη, αγία, ειρηνική, χωρίς αμαρτίες και σκάνδαλα και απρεπείς φαντασιώσεις και γενικά όλες τις ημέρες της ζωής μας. Και όλα αυτά μαζί με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και όλων των Αγίων Σου, που από την αρχή Σε έχουν ευχαριστήσει με την αγία ζωή τους.

 

Β' Ευχή Γονυκλισίας (Απόδοση στη νεοελληνική)

 

Κύριε Ιησού Χριστέ και Θεέ μας, Εσύ που εχάρισες την ειρήνη Σου στους ανθρώπους και προσφέρεις πάντοτε στους πιστούς ανθρώπους τη δωρεά του Παναγίου Πνεύματος, που και στην επίγεια ζωή μας είσαι παρών μαζί μας για την πραγμάτωση της μοναδικής διανομής του κλήρου της αγάπης Σου σε όλους μας. Όμως όλως εξαιρετικά αυτή τη Χάρη Σου, αφού την απέστειλες σήμερα (Πεντηκοστή) στους Μαθητάς και Αποστόλους Σου και εγέμισες τα χείλη τους με τις φλογισμένες γλώσσες. Με αυτές κάθε γένος ανθρώπων οδηγήθηκε στη θεογνωσία, αφού αξιώθηκε να ακούσει (= γι' αυτήν) το καθένα στη δική του γλωσσική διάλεκτο.

Έτσι φωτισθήκαμε όλοι με το φως του Αγίου Πνεύματος και απαλλαγήκαμε από το σκοτάδι της πλάνης και με τη διανομή των αισθητών και φλογισμένων γλωσσών διδαχθήκαμε με την υπερφυσική ενέργεια την πίστη σε Σένα (=Χριστέ) και έτσι φωτισθήκαμε και ομολογούμε και Σένα, Θεό, μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα σε μια Παντοδύναμη και Εξουσιαστική Θεότητα κατά φύσιν.

Εσύ λοιπόν, το απαύγασμα του Θεού - Πατρός, ο απαράλλακτος και αμετακίνητος χαρακτήρας της θείας Ουσίας και Φύσεως αυτού, η πηγή της σωτηρίας και της Χάριτος, άνοιξε διάπλατα και σε μένα τον αμαρτωλό τα χείλη και μάθε με πώς πρέπει και για ποιά αιτήματα πρέπει να προσεύχομαι. Γιατί, Εσύ, είσαι που γνωρίζεις το μεγάλο πλήθος των αμαρτιών μου, αλλά η ευσπλαχνία Σου θα νικήσει το αμέτρητο πλήθος τους. Να, γιατί με φόβο βρίσκομαι ενώπιόν Σου για να εμπιστευθώ την απόγνωση της ψυχής μου στο πέλαγος του ελέους Σου. Εσύ να κατευθύνεις τη ζωή μου, που ρυθμίζεις με τη δύναμη του λόγου και της ανέκφραστης Σοφίας Σου ολόκληρη την κτίση, και είσαι το ασφαλές λιμάνι για όλους, όσοι δοκιμάζονται από το χειμώνα (=αμαρτίας) και αποκάλυψε μου το δρόμο (=των εντολών), που πρέπει να πορευθώ.

Ενίσχυσε τους λογισμούς μου με το Πνεύμα της Σοφίας Σου, ενώ χάρισε στην αφροσύνη μου το Πνεύμα της συνέσεώς Σου. Επικάλυψε σε όλα τα έργα μου το Πνεύμα του φόβου Σου και ανακαίνισε την ύπαρξή μου σε όλο το βάθος της με το Πνεύμα της ευθύτητας και της ειλικρίνειας. Στήριξε με το κυριαρχικό Σου Πνεύμα τις εύκολες κατολισθήσεις της διανοίας μου. Έτσι μόνο θα μπορέσω καθημερινά και με τη συνεργία του Πνεύματος της αγάπης Σου να οδηγηθώ στο δρόμο της σωτηρίας και να με αξιώσεις να εφαρμόζω τις εντολές Σου και να θυμάμαι πάντοτε στις πράξεις μας την ένδοξη και διερευνητική παρουσία Σου.

Και να μην με παραβλέψεις, ώστε να με εξαπατούν οι αμαρτωλές χαρές αυτού του φθειρόμενου κόσμου, αλλά ενίσχυσέ με να επιθυμώ τις μελλοντικές απολαύσεις των θησαυρών της Βασιλείας Σου. Γιατί, Εσύ είπες, Δέσποτα, ότι όσα κι αν ζητήσει κανείς στο Όνομά Σου, θα τα απολαμβάνει χωρίς κανένα εμπόδιο από τον συναιώνιο με Σένα Θεό-Πατέρα. Γι' αυτό και εγώ ο αμαρτωλός με την επιφοίτηση του Αγίου Σου Πνεύματος, παρακαλώ την αγαθότητά Σου. Απόδωσε για τη σωτηρία μου όσα προηγουμένως σε παρεκάλεσα. Ναι, Κύριε, Εσύ που είσαι ο γεμάτος αγάπη πλουσιοπάροχος χορηγός κάθε ευεργεσίας.


Γιατί Εσύ είσαι, που μας δίνεις κατά πολύ περισσότερα απ' όλα, όσα Σε παρακαλούμε. Εσύ είσαι ο συμπαθής, ο ελεήμονας, που έγινες κοινωνός της ανθρωπίνης φύσεώς μας με αναμάρτητο και υπερφυσικό τρόπο και που συγχωρείς τις αμαρτίες μας, αφού συγκινείσαι με πολλήν αγάπη από τα αιτήματα εκείνων, που σε παρακαλούν γονατιστοί. Χάρισε λοιπόν, Κύριε, τους οικτιρμούς Σου σε όλους τους ανθρώπους. Άκουσέ μας με ευμένεια από το ύψος του Αγίου Ουρανού. Αγίασε όλους αυτούς με τη δύναμη της σωτηριώδους επενέργειάς Σου. Σκέπασε αυτούς κάτω από τη σκέπη της προστασίας Σου. Μη παραβλέψεις όλους εμάς, που είμαστε δικά Σου δημιουργήματα. Σε Σένα αποκλειστικά αμαρτάνουμε, αλλά και Σένα μόνο λατρεύουμε. Δεν γνωρίζουμε άλλο ξένο θεό, ώστε να τον προσκυνάμε, ούτε και σηκώνουμε, Δέσποτα, παρακλητικά τα χέρια μας σε κάποιον άλλο ξένο θεό. Συγχώρεσε τα παραπτώματά μας και αφού αποδεχθείς τις παρακλήσεις, που Σου προσφέρουμε γονατιστοί, άπλωσε τα χέρια Σου σε όλους και βοήθησέ μας. Αποδέξου την ευχή όλων μας, ως θυμίαμα ευπρόσδεκτο, που ανεβαίνει μπροστά στη γεμάτη αγάπη Βασιλεία Σου.

Κύριε, Κύριε, αφού μας προφύλαξες από κάθε αμαρτωλό βέλος, που πεταγόταν εναντίον μας όλη την ημέρα, προστάτευσέ μας και από κάθε τι το εφάμαρτο, που επιχειρεί να μας διαπεράσει μέσα από το σκοτάδι. Αποδέξου την εσπερινή θυσία, που προσφέρουμε με ανυψωμένα τα χέρια μας σε Σένα. Αξίωσέ μας δε να περάσουμε όλο το χρόνο της νύχτας χωρίς αμαρτία και κακούς πειρασμούς. Λύτρωσέ μας από κάθε ψυχική ταραχή και δειλία πού επιχειρεί να μας φορτώσει ο Διάβολος. Χάρισε δε κατάνυξη στις ψυχές μας και στους λογισμούς μας τη φροντίδα για την καλή απολογία μας στη φοβερή και δίκαιη ημέρα της κρίσεώς Σου. Βοήθησέ μας με το φόβο Σου να καθηλώσουμε τις αμαρτωλές απαιτήσεις της φύσεώς μας και νέκρωσε τα μέλη μας που ζητούν τις επίγειες απολαύσεις, ώστε με την ησυχία του ύπνου να χαιρόμαστε την εφαρμογή του θελήματός Σου. Απομάκρυνε δε από μας κάθε αμαρτωλή φαντασίωση και βλαβερή επιθυμία. Να μας διατηρείς έτοιμους και άγρυπνους στο χρόνο της προσευχής, ασφαλισμένους δε στην πίστη μας σε Σένα και ενώ θα προαγόμαστε πνευματικά με την εφαρμογή των εντολών Σου.
 
 
Γ' Ευχή Γονυκλισίας (Απόδοση στη νεοελληνική)
 
Χριστέ, ο Θεός μας, είσαι η αιώνια πηγή, που αναβλύζει τη ζωή και το φως, δημιουργική δύναμη, που είναι συναιώνια με τον Θεό-Πατέρα, και που πραγματοποίησες υπερθαυμαστώς όλη την οικονομία για τη σωτηρία των ανθρώπων. Αφού διέρρηξες τα άλυτα δεσμά του θανάτου και τις κλειδαριές του Άδη, καταπάτησες τα πλήθη των πονηρών και δαιμονικών δυνάμεων και έδωσες τον Εαυτό Σου άμωμη προσφορά για μας θυσιάζοντας το άχραντο Σώμα Σου, το αναμάρτητο και απρόσιτο, ώστε με αυτή τη φρικτή και ανέκφραστη ιερουργία να μας χαρίσεις την αιώνια ζωή.

Εσύ, Κύριε, αφού κατέβηκες στον Άδη με τον εκούσιο θάνατό Σου και συνέτριψες τις αιώνιες αμπάρες (=θανάτου) έδειξες σε όλους τους πεθαμένους την ανάστασή τους. Συνέλαβες δε με το θεϊκό δόλωμα στο αγκίστρι τον αρχέκακο και αβυσσώδη διάβολο (=δράκοντα) και τον αιχμαλώτισες με ασφάλεια στις σκοτεινές αλυσίδες της κολάσεως και στην άσβεστη φωτιά και στο έσχατο σκοτάδι με την άπειρη δύναμη και εξουσία Σου. Εσύ, Κύριε, είσαι η άπειρη Σοφία του Πατέρα και φανερώθηκες, ως ο Μέγας βοηθός σ' αυτούς, που προσβάλλονταν από τις δαιμονικές δυνάμεις και εφώτισες όλους εκείνους, που κάθονταν στο σκοτάδι και στη σκιά του θανάτου (=αμαρτία).

Εσύ με την αιώνια δόξα Σου, Κύριε, και αγαπητέ Υιέ του Υψίστου Θεού-Πατέρα, το αιώνιο Φως, που εκπηγάζει από το αιώνιο Φως του Θεού-Πατέρα, Ήλιε της Δικαιοσύνης, άκουσε κι εμάς που σε παρακαλούμε και ανάπαυσε τις ψυχές των κοιμηθέντων δούλων Σου, των Πατέρων και αδελφών μας και όλων των υπολοίπων συγγενών μας και όλων όσοι διέθεταν την ίδια πίστη με εμάς και που γι' αυτούς τελούμε σήμερα το μνημόσυνό τους. Γιατί όλοι ανήκουμε στην εξουσία Σου και με τα ανοιχτά χέρια Σου αγκαλιάζεις όλα τα έσχατα σημεία της γης.

Παντοκράτορα Δέσποτα, Θεέ των Πατέρων μας και Κύριε του ελέους. Δημιουργέ όλων των δημιουργημάτων, θνητών και αθανάτων και κάθε ανθρώπινης φύσεως, που γεννιέται με τη ζωή και αναπτύσσεται στον επίγειο βίο και πάλιν διαλύεται με το θάνατο, ενώ μεταφέρεται στην πέραν από εδώθε διαμονή. Εσύ είσαι, Κύριε, που καθορίζεις το χρόνο της ζωής των ανθρώπων και καθιστάς τον καιρό του θανάτου (=πύλη ζωής), κάθοδο στον Άδη, αλλά και ανάσταση, περιορίζοντας έτσι την ασθένεια του ανθρώπου (=αμαρτία) και διαλύοντας την καταστρεπτική εξουσία της. Εσύ Κύριε, ρυθμίζεις τον παρόντα χρόνο για το πνευματικό συμφέρον και κατευθύνεις τα μέλλοντα για την οριστική ωφέλεια, ενώ ζωογονείς με την ελπίδα της αναστάσεως εκείνους, που έχουν πληγωθεί με το θάνατο, ως το κέντρο της αμαρτίας.

Εσύ, Δέσποτα όλου του κόσμου, Θεέ και Σωτήρα μας, που είσαι η ελπίδα για όλους όσοι βρίσκονται στα έσχατα σημεία της γης και είναι απομακρυσμένοι μέσα στη θάλασσα, μας υπέδειξες σ' αυτή την έσχατη και οριστική και μεγάλη και σωτηριώδη ημέρα της Πεντηκοστής, το μυστήριο της Αγίας και Ομοουσίου και συναιωνίου και αδιαιρέτου και ασυγχύτου Τριάδος και απέστειλες την επιφοίτηση και παρουσία του Αγίου και Ζωοποιού Σου Πνεύματος με τη μορφή των φλογισμένων γλωσσών στους Αγίους Σου Αποστόλους και που κατέστησες Εύαγγελιστάς της ευσεβούς πίστεώς μας και ανέδειξες Ομολογητάς και Κήρυκας της αληθινής Θεολογίας.

Εσύ, Κύριε, μας αξίωσες να σε παρακαλούμε σ' αυτή την ολοκληρωμένη και σωτηριώδη Εορτή, ώστε να αποδέχεσαι τις ικεσίες μας για τη συγχώρηση όλων εκείνων, που βρίσκονται στο χώρο του θανάτου. Να παρέχεις δε σε όλους μας τις μεγάλες ελπίδες πως θα ελευθερώσεις και θα παρηγορήσεις όλους εκείνους που κυριαρχούνται από τις θλιβερές καταστάσεις της αμαρτίας. Άκουσε με ευμένεια όλους εμάς τους ταπεινούς και αξιοθρήνητους, που σε παρακαλούμε. Ανάπαυσε τις ψυχές των κοιμηθέντων δούλων Σου σε φωτεινό τόπο, σε τόπο χλοερό (=δροσερό), σε τόπο ανακουφίσεως, όπου έχει εξαφανισθεί κάθε θλίψη και λύπη και γογγυσμός και συναρίθμησε τις ψυχές τους, όπου κατοικούν οι Δίκαιοι και αξίωσέ τους να βρεθούν σε χώρο ειρήνης και απολαύσεως.

Γιατί, Κύριε, δεν θα σε δοξολογούν οι πεθαμένοι και δεν θα σε ομολογούν με παρρησία όλοι όσοι κατοικούν στον Άδη, αλλά εμείς οι ζωντανοί σε δοξολογούμε και παρακαλούμε και Σου προσφέρουμε τις προσευχές και τις θυσίες για τη συγχώρηση των ψυχών τους.

Ο Μέγας και Αιώνιος, ο Άγιος και Φιλάνθρωπος Θεός, αφού μας αξίωσες να σταθούμε και αυτή την ώρα μπροστά στην απρόσιτη δόξα Σου για να υμνήσουμε και δοξολογήσουμε τα θαυμαστά έργα Σου, συγχώρεσε όλους εμάς τους ανάξιους δούλους Σου. Και δώσε μας τη Χάρη, ώστε να Σού προσφέρουμε με συντριβή της καρδίας μας και με σταθερότητα την τρισάγιο δοξολογία και την ευχαριστία για όλες τις μεγάλες δωρεές, που πρόσφερες και χαρίζεις πάντα σε όλους μας. Θυμήσου, Κύριε, την ασθένειά μας (αμαρτία) και μην επιτρέψεις να απωλεσθούμε μαζί με τις ανομίες μας, αλλά ελέησέ μας υπερβολικά αποδεχόμενος την ταπείνωση της αμαρτίας μας για να ζήσουμε τις ημέρες της δικαιοσύνης Σου, αφού θα έχουμε ξεφύγει από το σκοτάδι της αμαρτίας.

Και ενώ θα έχουμε ντυθεί την πανοπλία του φωτός, θα ελευθερωθούμε από τις επιβουλές και από κάθε επηρεασμό του πονηρού και έτσι θα δοξάζουμε με παρρησία και για όλα Εσένα, τον Μόνο αληθινό και Φιλάνθρωπο Θεό.

Γιατί, Δέσποτα όλου του κόσμου και Δημιουργέ, είναι στ' αλήθεια και πραγματικά μέγιστο το μυστήριο της προσκαίρου διαλύσεως των δημιουργημάτων Σου και μετά από αυτό η επανένωση και η αιώνια ανάπαυση. Στη Χάρη Σου αποδίδουμε τα πάντα και για τις γεννήσεις μας σ' αυτό τον κόσμο και για τις αναχωρήσεις μας απ' αυτόν, που μας χαρίζουν μέσα από την αδιάψευστη υπόσχεσή Σου την εγγύηση της ελπιζομένης αναστάσεως και της αιώνιας ζωής, που είθε να απολαύσουμε με τη Δευτέρα μελλοντική παρουσία Σου. Εσύ είσαι ο Αρχηγός της αναστάσεώς μας και ο αδιάφθορος και φιλάνθρωπος Κριτής όλων των βιωθέντων πράξεων και ο Δεσπότης και ο Κύριος της ανταποδόσεως (=της αγάπης).

Εσύ έγινες πολύ κοντά κοινωνός μας, αφού έγινες μέτοχος της ανθρωπίνης φύσεως με υπέρτατη συγκατάβαση και απέκτησες με τη θέλησή Σου την εμπειρία των αδιάβλητων παθών, ενώ προσέλαβες σπλάχνα οικτιρμών και δοκίμασες ο Ίδιος στον Εαυτό Σου τους πειρασμούς, έγινες έτσι με δική Σου πρωτοβουλία βοηθός σ' εκείνους, που προσβάλλονται από τους πειρασμούς, γι' αυτό και εμάζευσες όλους μας στη δική Σου απάθεια (=αγιότητα).

Δέξου λοιπόν, Δέσποτα, τις αιτήσεις και παρακλήσεις μας και ανάπαυσε όλους τους πατέρες και τις μητέρες και αδελφούς και αδελφάς και τα παιδιά και κάθε άλλον άνθρωπο του γένους και της φυλής μας και όλες τις ψυχές, που αναπαύθηκαν με την ελπίδα της αναστάσεως για την αιώνια ζωή. Κατάταξε δε τις ψυχές τους και τα ονόματά τους (=υπάρξεις) στο βιβλίο της αιωνίου ζωής Σου, στην αγκαλιά του Αβραάμ και Ισαάκ και Ιακώβ, στο χώρο των μετά θάνατον ζώντων, στη Βασιλεία των Ουρανών, στην απόλαυση του Παραδείσου, ενώ θα εισάγεις τους πάντες με τους φωτεινούς Αγγέλους Σου στην Αγία διαμονή Σου.

Ανάστησε δε μαζί μας και τα σώματά μας κατά την ημέρα, που Εσύ έχεις καθορίσει σύμφωνα με τις κατά πάντα αληθινές υποσχέσεις Σου. Κύριε, δεν υπάρχει για τους δούλους Σου θάνατος, όταν αναχωρούμε από το σώμα μας και ερχόμαστε κοντά σε Σένα, τον Θεό, αλλά αυτό είναι μετακίνηση από τα λυπηρότερα αυτού του κόσμου στα εκεί ευτυχή και ευχάριστα και επομένως είναι ανάπαυση και χαρά. Αν δε και σε κάτι αμαρτήσαμε ενώπιόν Σου, συγχώρεσε και εμάς (=ζώντες) και αυτούς (=κοιμηθέντας). Γιατί, κανείς δεν είναι μπροστά Σου καθαρός από αμαρτία, έστω κι αν η ζωή του διαρκέσει μόνο μια ημέρα.

Ο Μοναδικός, που φάνηκε στη γη Αναμάρτητος, είναι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, που σ' Αυτόν όλοι ελπίζουμε να ελεηθούμε και να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας. Γι' αυτό και σε μας και σ' αυτούς (=κοιμηθέντας), επειδή είσαι αγαθός και φιλάνθρωπος Θεός, παράβλεψε, ελέησε και συγχώρεσε τα παραπτώματα, όσα κάναμε με τη θέλησή μας και όσα χωρίς αυτή, όσα ξέραμε και όσα δεν ξέραμε, όσα ήσαν φανερά και όσα κρυμμένα, όσα έγιναν με πράξεις, όσα περιορίσθηκαν στη διάνοια μόνο, όσα έγιναν αποκλειστικά με λόγια και όσα έγιναν σε όλες τις συναναστροφές και στις ταραγμένες συμπεριφορές μας. Και σε όσους πρόλαβαν και έφυγαν από αυτόν τον κόσμο, χάρισε Κύριε, την απελευθέρωση και την απαλλαγή από αυτά (=παραπτώματα). Ευλόγησε δε όλους εμάς, που βρισκόμαστε ενώπιόν Σου και χάρισε και σε μας και σε όλο τον κόσμο το τέλος αυτής της ζωής μας να είναι αγαθό και ειρηνικό. Και αφού μας ανοίξεις διάπλατα τα σπλάχνα της αγάπης και της φιλανθρωπίας Σου κατά την ερχόμενη φοβερή και τρομερή Παρουσία Σου, να μας κάνεις άξιους μετόχους της Βασιλείας Σου.

Θεέ μας, Εσύ που είσαι ο Μέγας και Ύψιστος, ο Μοναδικός Αθάνατος, που κατοικείς σε Φως απλησίαστο σε όλους, και δημιούργησες με τη Σοφία Σου όλη την κτίση και διαχώρισες ανάμεσα στο Φως και το σκοτάδι, αφού τοποθέτησες τον μεν ήλιο για να εξουσιάζει όλη την ημέρα, την δε σελήνη και τα αστέρια για να εξουσιάζουν όλη τη νύχτα. Εσύ, που αξίωσες εμάς τους αμαρτωλούς να σε συναντήσουμε προσωπικά και κατά τη σημερινή ημέρα, ενώ Σου προσφέρουμε, ως δοξολογία την εσπερινή λατρεία μας. Εσύ, Φιλάνθρωπε Κύριε, οδήγησε την προσευχή μας να ανεβεί ενώπιόν Σου σαν θυσία θυμιάματος και αποδέξου το γεμάτο μοσχοβολιά άρωμά της.

Χάρισέ μας και αυτό το απόγευμα και την ερχόμενη νύχτα ειρηνική. Ντύσε μας με τη φωτεινή πνευματική πανοπλία. Προστάτευσέ μας από κάθε νυχτερινό φόβο και από κάθε επικίνδυνο πράγμα, που περνάει μέσα από το σκοτάδι (=κρυμμένο). Χάρισέ μας τον ύπνο, που τον εδώρησες για να ξεκουράζουμε την αδύνατη φύση μας, ελεύθερο από κάθε διαβολική φαντασία. Ναι, Δέσποτα, όλου του κόσμου και χορηγέ όλων των αγαθών, ώστε και την ώρα του ύπνου ευρισκόμενοι σε κατάνυξη να επικαλούμαστε κατά τη διάρκεια της νύχτας το πανάγιο Όνομά Σου και να φωτιζόμαστε από τη μελέτη των εντολών Σου για να σηκωθούμε (=το πρωί) με χαρούμενη την ψυχή μας και να δοξολογήσουμε την αγαθότητά Σου, ενώ συνάμα θα προσφέρουμε στην ευσπλαχνία Σου προσευχές και παρακλήσεις για τις αμαρτίες μας, αλλά και όλου του λαού Σου, τον οποίο και ελέησε με τις πρεσβείες της αγίας Θεοτόκου.
 
 
πηγή: Κωνσταντίνου Σ. Γρηγοριάδη, "Πεντηκοστάριον Χαρμόσυνον", εκδ. Αθως.
paterikakeimena.blogspot.gr

Τό Σάββατο πρό τῆς Πεντηκοστῆς εἶναι Ψυχοσάββατο, δηλαδή “μνεία πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος κοιμηθέντων εὐσεβῶς Χριστιανών”. Τό ἑσπέρας τῆς Παρασκευῆς καί τό πρωί τοῦ Σαββάτου, πλῆθος λαοῦ, προσέρχεται εἰς τούς κοιμητηριακούς ἤ ἐνοριακούς Ναούς. Ἐκεῖ ψάλλεται ὁ νεκρώσιμος κανόνας καί τό μνημόσυνο “ὅ οἱ θειότατοι πατέρες ἐθέσπισαν” ὑπέρ πάντων τῶν “ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου κεκοιμημένων εὐσεβῶν καίΟρθοδοξων Χριστιανών”. Πρός τιμήν τούς προσκομίζουν οἱ πιστοί κόλλυβα. Τό ἔθιμο τῶν κολλύβων εἶναι πάρα πολύ παλαιό. Οἱ ρίζες τοῦ χάνονται στίς πρό Χριστοῦ ἐποχές.
Τά κόλλυβα εἶναι σιτάρι βρασμένο. Ἔχουν τή μορφή στολισμένου δίσκου ἤ πιάτου μέ ξηρούς καρπούς, καρύδια, σταφίδα, ρόδι καί κυρίως ζάχαρη. Συμβολίζουν τήν κοινή μας ἀνάσταση. Ὅπως ὁ σπόρος τοῦ σιταριοῦ πέφτει στή γῆ, θάβεται, χωνεύεται, σαπίζει καί στή συνέχεια φυτρώνει καλύτερος καί ὡραιότερος, ἔτσι καί τό νεκρό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου θάβεται στή γῆ, λιώνει καί σαπίζει, γιά νά ἀναστηθῆ καί πάλιαφθαρτο, ἔνδοξο καί αἰώνιο. Αὐτήν τήν εἰκόνα μᾶς δίδει ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν Παῦλος στήν Α΄ πρός Κορινθίους ἐπιστολή, καθώς καί ὁ Χριστός γιά τήν Ἀνάστασή Του. “Αμήν ἀμήν λέγω ὑμίν, ἐάν μή ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσῶν εἰς τήν γῆν ἀποθάνη, αὐτός μόνος μένει? ἐάν δέ ἀποθάνη πολύν καρπόν φέρει”.(Ἰω. 12,24).
Δυστυχῶς, ἡ οὐσιαστική αὐτή προσφορά πρός τούς κεκοιμημένους ἀδελφούς μας, τόσο ἀπό λειτουργική ὅσο καί ἀπό σωτηριολογική ὀπτική, τά τελευταία χρόνια ἔχει ὑποστεῖ ἀλλοιώσεις καί διαφοροποιήσεις ποῦ τείνουν νά ἀπαξιώσουν τή σημασία καί τό μέγεθος τοῦ Μυστηρίου. Ὁ χαρακτήρας τῶν κολλύβων ἔχει ἀπό πολλούς ἀλλοιωθεῖ μέ τήν ἀνοχή, ἀλλά καί τήν παρότρυνση, σέ μερικές περιπτώσεις, τῶν ὑπευθύνων ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας, ποῦ χαράζουν μιά διαφορετική γραμμή ἀπό αὐτήν τῆς παραδόσεως. Ἔτσι δυστυχῶς παρουσιάζεται μιά εἰκόνα κωμικοτραγική, ποῦ οὐδόλως συνάδει μέ τό πνεῦμα καί τή σημασία τοῦ Σαββάτου τῶν ψυχῶν.
Ἀντί, λοιπόν, κολλύβων, γεμίζει ὁ Ἱερός Ναός μέ πάσης φύσεως πίττες καί γλυκίσματα. Πρόσφορα, κουλούρια καί τσουρέκια, ἕως φροῦτα ἐποχῆς ἀπό τόν μανάβη, τά ἐποχιακά ροδάκινα, κεράσια καί βερίκοκα, συνθέτουν εἰκόνα ἀπρέπειας πρός τό Ναό καί προσβολῆς πρός τήν μνήμη τῶν κεκοιμημένων. Οἱ γιαγιάδες μας τά παλαιότερα χρόνια, προσέφεραν κεράσματα, πίττες καί γλυκά κατά τά Ψυχοσάββατα, ἀλλά ἔξω, στήν αὐλή τῆς Ἐκκλησίας. Μέσα στό Ναό, προσκόμιζαν τά κόλλυβα μόνο γιά τήν ἀκολουθία.
Εἶναι παράξενο, σέ μιά ἐποχή ποῦ οἱ νοικοκυρές, καταφέρνουν νά παρασκευάσουν τά πιό πολύπλοκα γλυκά, νά μήν ἔχουν διάθεση νά βράσουν λίγο στάρι, γιά νά τιμήσουν τούς κεκοιμημένους συγγενεῖς τους. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε πῶς ἡ ἑτοιμασία τῶν κολλύβων ἀποτελεῖ ἕνα εὐλογημένο ἐργόχειρο πρός ὠφέλεια τῆς ψυχῆς καί ἐργασία τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἡ μνήμη τοῦ θανάτου σέ συνδυασμό μέ τήν μονολόγιστη εὐχή ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν κεκοιμημένων κατά τήν προετοιμασία τῶν κολλύβων, ὅπως καί κατά τό ζύμωμα προσφόρου γιά τήν Θεία Λειτουργία, βοηθοῦν πολύ στήν ἐγρήγορση τῆς ψυχῆς. Μέ αὐτόν τόν τρόπο τιμᾶται ἡ παράδοση καί ἐπισφραγίζεται τό νόημα μέ τό ὁποῖο περιβάλλει ἡ Ἐκκλησία τό εὐλογημένο Ψυχοσάββατο.
 
Πρ. Νικόλαος Μανώλης
 

Δεν ξεχνώ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ [1986 - 2016]: 30 Χρόνια από τήν ψήφιση…

Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017

Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...

ΕΛΛΗΝΕΣ και ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ μποϊκοτάρετε τα προϊόντα εταιρειών που αφαιρούν…

Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017

Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...

Σύμφωνο Διαστροφικής Συμβίωσης

TIDEON 21-12-2015

Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...

ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Δεν θα γίνω ευκολόπιστο θύμα!

Tideon 14-12-2015

Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...

Η καταιγίδα των αντιδράσεων για το «αντιρατσιστικό»

TIDEON 27-08-2014

  Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...

Δεν θα γίνω «δωρητής» οργάνων χωρίς να το θέλω! …

tideon.org 02-05-2013

  Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές...

Tideon 31-12-2012

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...

Όχι, δεν θα φύγω

Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012

Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...

ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων…

tideon 07-11-2011

  ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ...;

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011

   Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου;    Για να...

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου…

ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...