Διανύουμε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο. Πολλοί ανησυχούν για την οικονομική ύφεση και κρίσι. Θεωρούμε όμως ότι πιο ανησυχητική είναι η πνευματική κρίσι και η προσπάθεια κάποιων παραγόντων να αποχριστιανίσουν και αποορθοδοξοποιήσουν τον λαό μας. Η Ευρ. Ένωσις φαίνεται ότι συμβάλλει με τις οδηγίες της προς την κατεύθυνσι αυτή. Οι δομές, που προετοιμάζουν τον ερχομό της «Νέας Εποχής», είναι επίσης επικίνδυνες, γιατί αποπροσωποποιούν τα ανθρώπινα πρόσωπα και μεταβάλλουν την κοινωνία σε μάζα. Θεσμοί όπως το ηλεκτρονικό φακέλωμα, η κατάργησις του θρησκεύματος από τις ταυτότητες των Ελλήνων, ο σταδιακός περιορισμός της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στα σχολεία, η σχεδιαζόμενη επαχθής και ασφυκτική για την λειτουργία της φορολόγησις της Εκκλησίας, η ενορχηστρωμένη πολεμική των Μ.Μ.Ε. κατά της Εκκλησίας, η συστηματική προσπάθεια να διαλυθή η Ορθόδοξος ελληνική οικογένεια, συνιστούν μέτρα αποδομήσεως των ελληνορθόδοξων θεμελίων του Έθνους μας.
Εν μέσω αυτής της ζοφεράς καταστάσεως, θα εορτάσωμε τα Αγια Πάθη του Σωτήρος Χριστού.

Προσβλέπομε στον Σταυρό του Κυρίου ως την λύση του αδιεξόδου μας. Όσο απομακρυνόμεθα από τον Χριστό, αιχμαλωτιζόμεθα από την φιλαυτία, που κατά τους Αγίους Πατέρας είναι η ρίζα όλων των κακών. Τα προφητικά λόγια του Αποστόλου Παύλου μας συγκλονίζουν: «εν ταις εσχάταις ημέραις ενστήσονται καιροί χαλεποί έσονται γαρ οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, γονεύσιν απειθείς, αχάριστοι, ανόσιοι, άστοργοι, άσπονδοι, διάβολοι, ακρατείς, ανήμεροι, αφιλάγαθοι, προδόται, προπετείς, τετυφωμένοι, φιλήδονοι μάλλον ή φιλόθεοι, έχοντες μόρφωσιν ευσέβειας, την δε δύναμιν αυτής ηρνημένοι» (Β´ Τιμ. γ´ 2–5).

Ο Κύριος, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος, «αντί της προκειμένης αυτώ χαράς υπέμεινε Σταυρόν, αισχύνης καταφρονήσας» (Εβρ. ιβ´ 2) και έγινε «υπέρ ημών κατάρα» (Γαλ. γ´ 13), για να μας ελευθερώση από την κατάρα του νόμου, δηλαδή από κάθε μορφή αυτοδικαιώσεως, και από την φιλαυτία.

Ατενίζομε στον Σταυρό πάσχοντα τον αναμάρτητο Κύριο και διδασκόμεθα την χριστοήθεια, την αντικατάστασι της φιλαυτίας από το θυσιαστικό και αγαπητικό ήθος.

Πόσο πιο ωραία θα ήταν η κοινωνία μας και η ζωή μας, εάν με πνεύμα μετανοίας αγωνιζώμεθα κατά του εγωκεντρισμού και της φιλαυτίας;

Στο πρόσωπο του ευγνώμονος ληστού βλέπομε πως με την πίστι και την μετάνοια σώζεται ο άνθρωπος. Στον εξ αριστερών ληστή βλέπομε τον άνθρωπο, που, λόγω της απιστίας του, στερείται την σωτηρία, που προσφέρει ο Σταυρωθείς Ιησούς.

Ο Σεβασμιώτατος πρ. Ερζεγοβίνης Αθανάσιος Γιέφτιτς, παραλληλίζει τους δύο ληστάς με δύο συγχρόνους φιλοσόφους, τον Ντοστογιέφσκυ και τον Σάρτρ: «Δια την άρνησιν του Θεού ο Ντοστογιέφσκυ ήξερε όχι ολιγώτερον του Σάρτρ, εκείνα όμως, που ήξερε ο Ντοστογιέφσκυ ο Σάρτρ δεν ήθελε να τα γνωρίση. Εις την εωσφορικήν υπερηφάνειάν του και τον εγωκεντρισμόν του (τούτο λέγεται δαιμονική “φιλαυτία” κατά τους Πατέρας) ο Σάρτρ δεν ήθελε να αναζητήση την σωτηρίαν του ως ανθρώπου εις τον Θεάνθρωπον Χριστόν! Και εδώ πάλιν ισχύει δι’ αυτόν η προσωπική μαρτυρία και ομολογία του Ντοστογιέφσκυ: “Όσοι αρνούνται τον Χριστόν, με αυτό βεβαιώνουν μόνον ότι δεν τον εγνώρισαν καν”» («Οι άνθρωποι του Θεανθρώπου Χριστού και ο μηδενισμός των συγχρόνων υπαρξιστών», περιοδ. «Γρηγόριος ο Παλαμάς», τ. 617,
σ. 208–209).

Ο Εσταυρωμένος αναμένει πάντοτε, και μάλιστα εφέτος, που περνάμε αυτήν την πνευματική κρίσι και την λαίλαπα του αθεϊσμού, την μετάνοιά μας. Αρχόντων και αρχομένων, κλήρου, λαού και μοναχών.

Δεν εξέλιπαν βέβαια από τον λαό μας οι ταπεινές ψυχές, που μετανοούν, που προσεύχονται, που αγαπητικά προσφέρονται στον συνάνθρωπο. Αυτοί είναι οι γνήσιοι μαθηταί του Εσταυρωμένου Κυρίου.

Φωτίζει και παρηγορεί την ζωή μας ο Σταυρός του Χριστού. Είναι ο ανεξάντλητος ποταμός, που αρδεύει και ζωογονεί «την πόλιν του Θεού» (πρβλ. Ψαλμ. με´ 5), δηλ. την Εκκλησία. Όπως ψάλλομε:

«Η ζωηφόρος Σου πλευρά, ως εξ’ Εδέμ πηγή αναβλύζουσα, την Εκκλησίαν Σου, Χριστέ, ως λογικόν ποτίζει Παράδεισον, εντεύθεν μερίζουσα, ως εις αρχάς εις τέσσαρα Ευαγγέλια τον κόσμον αρδεύουσα, την κτίσιν ευφραίνουσα και τα Έθνη πιστώς διδάσκουσα, προσκυνείν την βασιλείαν Σου». (Μακαρισμοί Μεγάλης Παρασκευής)

Την Σταύρωσι του Κυρίου και την τριήμερο Ταφή Του ακολουθεί η ζωηφόρος Ανάστασίς Του.

Όσο κι αν είναι σκοτεινός ο κόσμος μας, που εσταύρωσε τον Θεόν, σ’ αυτόν τον κόσμο μπορούμε να χαρούμε, γιατί ο Σταυρωθείς και Ταφείς Κύριος ενίκησε τον θάνατο και ανεστήθη τριήμερος εκ των νεκρών «συναναστήσας παγγενή τον Αδάμ» (Αναστάσιμος κανών, ωδή στ´).

«Δεύτε λάβετε», λοιπόν, «φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν, τον Αναστάντα εκ νεκρών» (Όρθρος Πάσχα).

Τον τελικό λόγο στον κόσμο μας δεν έχει η αμαρτία, η απιστία, ο θάνατος, ο διάβολος, αλλά ο νικητής όλων αυτών, Ιησούς Χριστός, ο «Κύριος της δόξης» (Α´ Κοριν. β´ 8).

Έτσι οι Χριστιανοί προσπαθούμε να συσταυρωθούμε με τον Χριστό, για να συναναστηθούμε μαζί Του και να περιπατήσουμε «εν καινότητι ζωής» (Ρωμ. στ´ 4).

Μπορούμε να έχωμε χαρά, γιατί στον κόσμο δεν ενίκησε η αμαρτία και η φιλαυτία, αλλά η αγάπη του ταπεινού Ιησού. Και ακόμη, γιατί και σήμερα μπορεί η ζωή μας να πληρωθή με το Φως και την Χαρά της Αγίας Αναστάσεως του Κυρίου, παρά τις δυσκολίες και τους πειρασμούς, που αντιμετωπίζομε. Γι’ αυτό και εμείς θέλομε η ζωή μας να κινήται μεταξύ του Σταυρού και της Αναστάσεώς Του.

Με την πίστι αυτή σας χαιρετούμε εν Χριστώ Σταυρωθέντι και Αναστάντι και επαναλαμβάνομε μαζί σας τον ύμνο της Εκκλησίας:
«Τον Σταυρόν Σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την Αγίαν Σου Ανάστασιν δοξάζομεν» (Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως).

Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!

Του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π. Γεωργίου Καψάνη, Καθηγουμένου της Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους

Πηγή: http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1426

 31/01/2010  ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΒΒΑ ΙΑΚΩΒΙΔΗ

Την περ. Πέμπτη το βράδυ, στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, ο γνωστός Έλληνας ακαδημαϊκός και γλωσσολόγος, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, μίλησε σε εκδήλωση για τους Τρεις Ιεράρχες με θέμα: «Η συμβολή των Τριών Ιεραρχών στα Ελληνικά Γράμματα, στην Παιδεία και στη Γλώσσα». Δυστυχώς δεν κατάφερα να παραστώ, όμως, ο καλός συνάδελφος και φίλος Χρήστος Καρύδης με τροφοδότησε με μερικά σημεία της ομιλίας του Έλληνα ακαδημαϊκού, που θα επιτρέψουν περαιτέρω συζήτηση και αναφορά στους Τρεις Μέγιστους Φωστήρες της Οικουμένης. Ο Μπαμπινιώτης υποστήριξε πως η ουσία της παιδείας είναι η αγωγή, η οποία δεν νοείται χωρίς την καλλιέργεια της ψυχής. Δι’ αυτής, οι νέοι θα μάθουν την εγκράτεια, τη σύνεση, την υπευθυνότητα, την ταπείνωση και την αυτοκριτική. Η ελληνική και χριστιανική παιδεία μπορούν να ορθοτομήσουν λόγο και να διαδραματίσουν ρόλο στην αφύπνιση συνειδήσεων, ταρακουνώντας παρασυρμένους και βολεμένους σε μια κοινωνία αποχαύνωσης και παραίτησης.

Ο Γ. Μπαμπινιώτης υποστήριξε τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών όχι μόνο για να ξέρουν οι μαθητές για την ορθόδοξη και τις άλλες θρησκείες αλλά για να μπορούν οι νέοι να καταλαβαίνουν το λόγο του Ευαγγελίου και να παρακολουθούν τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Ο Έλληνας ακαδημαϊκός ανέλυσε τη συμβολή των Τριών Ιεραρχών στα ελληνικά γράμματα και στην παιδεία και υπογράμμισε ότι Ελληνισμός και Ορθοδοξία είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες, που καλούμαστε να διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού. Ιδιαίτερα επέμεινε στην ελληνική γλώσσα και στη διαφύλαξή της, να την προσέχουμε σαν τα μάτια μας και να μη τη μολύνουμε με ξένες παρεισφρήσεις. Αν κάτι πολυσήμαντο και ανεπανάληπτο χαρακτηρίζει την Ελληνική, όπως και την Κινεζική, είναι η αδιάσπαστη συνέχειά της εδώ και χιλιετηρίδες. Η γλώσσα είναι ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο μέσο επικοινωνίας. Οι Έλληνες ευτυχήσαμε να μιλούμε μια γλώσσα πλουσιότατη και χαρίεσσα, μητέρα και τροφό όλων των άλλων μεγάλων γλωσσών.

Ποιες ήταν οι θέσεις των Τριών Ιεραρχών για την παιδεία; Για τους Μέγιστους Φωστήρες, η αγωγή των νέων είναι καίριας σημασίας. «Τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών φαίνεται μοι, άνθρωπον άγειν, το πολυτροπώτατον ζώον και ποικιλώτατον», λέγει ο Γρηγόριος. Και ο μέγας Βασίλειος θα υπερθεματίσει ότι σκοπός της αγωγής είναι: «Ομοιωθήναι Θεώ κατά το δυνατόν ανθρώπου φύσει. Ομοίωσις δε ουκ άνευ γνώσεως, η δε γνώσις ουκ εκτός των διδαγμάτων». Όπως ο Γ. Μπαμπινιώτης επισημαίνει, για τους Τρεις Μεγάλους Πατέρες, ουσία της παιδείας είναι η αγωγή και δεν νοείται αγωγή χωρίς «πνευματικά μαθήματα» και «επιμέλεια ψυχής»: «Ότι των οικείων αμελούμεν παίδων, και των μεν κτημάτων αυτών επιμελούμεθα, της δε ψυχής αυτών καταφρονούμεν, εσχάτης ανοίας πράγμα», προειδοποιεί ο Χρυσόστομος. Η παιδεία για τους Τρεις Ιεράρχες είναι πολύ μεγάλη υπόθεση, σε σημείο που ο Χρυσόστομος είπε τη γνωστή ρήση: «Η παιδεία μετάληψις αγιότητος εστί». Οι σεπτοί Ιεράρχες δίνουν επίσης μεγάλη έμφαση στους δασκάλους και στους γονείς, οι οποίοι καλούνται, διά του παραδείγματος και της αγάπης, να ωθήσουν τους νέους στους αγλαόκαρπους δρόμους της ελληνικής και χριστιανικής παιδείας.

Ο Γ. Μπαμπινιώτης είναι ένθερμος θιασώτης και υπερασπιστής της ελληνικής γλώσσας, οι βαθύριζες καταβολές της οποίας ανάγονται στα αρχαία ελληνικά. Οι κατά καιρούς μεταρρυθμιστές διέπραξαν ανόσιο έγκλημα κατά των Ελληνόπουλων, επειδή τα απέκοψαν από τους μελίρρυτους ποταμούς της αρχαιοελληνικής πραγματείας και φιλοσοφίας. Όσοι διδαχτήκαμε αρχαία Ελληνικά, καυχιόμαστε ότι μάθαμε καλά Ελληνικά, έστω και αν τότε διερωτώμεθα για τη χρησιμότητά τους. Ένας από τους λόγους του εκβαρβαρισμού, της αποφλοίωσης και της ξενοκρατίας στην ελληνική είναι ακριβώς η σχεδόν έξωση των αρχαίων Ελληνικών από την εκπαίδευση. Το σημερινό Ελληνόπουλο αποκόπηκε και απομονώθηκε από τη γλωσσική μας παράδοση και τις ακένωτες γλωσσικές μας δεξαμενές, με αποτέλεσμα την αλαλία και τη λεξιπενία. Το λεξιλόγιό του περιορίστηκε σε μερικές εκατοντάδες λέξεις. Και πότε; Όταν σε ευρωπαϊκές χώρες ανθεί και επιβάλλεται η διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής, ώστε οι ξένοι μαθητές να εμβαθύνουν στα νάματα και στα νοήματα του τρόπου σκέψης των αρχαίων προγόνων μας.

Οι ξένοι τους θαυμάζουν και τους διαβάζουν, οι σημερινοί Έλληνες τους αποστρέφονται και δεν καταδέχονται να εμβαπτισθούν στις ιδέες και στις φιλοσοφικές αντιλήψεις των ευκλεών προγόνων τους. Σε μήνυμά του προς τους μαθητές και τους σπουδαστές, ο υπουργός Παιδείας επισημαίνει πως οι Τρεις Ιεράρχες «διακήρυξαν, μέσα από το έργο τους, πως η μόρφωση πρέπει να εφοδιάζει τους νέους με όλα τα αναγκαία πνευματικά εφόδια, που θα τους κάνουν φωτισμένους ανθρώπους, χρήσιμους κοινωνικούς εργάτες και θαρραλέους μαχητές στη ζωή τους. Η αγάπη για το συνάνθρωπο, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη και η κοινωνική δικαιοσύνη ήταν οι αρετές που δίδαξαν και υπηρέτησαν έμπρακτα οι Τρεις Ιεράρχες». Οι Τρεις Ιεράρχες, όμως, πάντρεψαν την ελληνική με τη χριστιανική παιδεία και δεν υποτίμησαν καθόλου την αρχαία ελληνική γραμματεία. Η παιδεία είναι υπόθεση υπερκομματική και εθνική και δεν μπορεί κάθε φορά, που αλλάζει η κυβέρνηση να μετατρέπεται σε κομματική.

Από την άλλη, η ελληνική γλώσσα μας είναι μια πλούσια και αρχοντική γλώσσα, που μιλιέται για πάνω από τρεις χιλιετηρίδες αδιάσπαστα. Είναι η γλώσσα των ομηρικών επών, των τραγικών ποιητών μας, του ιστορικού λόγου, των πατερικών κειμένων, της λαϊκής και δημώδους μας παράδοσης, του Μακρυγιάννη και του Ελύτη, του Σεφέρη και του Μόντη, του Αισχύλου και του Παλαμά, του Θουκυδίδη και του Ρίτσου. Έχει την ικανότητα και τη δεινότητα να εκφράζει τα πιο πολύχρωμα, πολυδύναμα, υψιπετή και δύσληπτα νοήματα, που καμία άλλη γλώσσα δεν μπορεί να αποδώσει. Η ελληνική γλώσσα είναι η εθνική ταυτότητά μας. Αν χάσουμε τη γλώσσα μας και δι’ αυτής την ελληνική και χριστιανική παιδεία μας, απλώς κάποια στιγμή θα χαθούμε. Όπως διδάσκουν και οι πρόγονοί μας: Αντίσταση, ελευθερία, δημοκρατία και οξεία κριτική σκέψη. Σκεπτόμενοι πολίτες είναι το στήριγμα και η θεμελίωση της ύπαρξής μας. Χρέος του καθενός είναι να υπερασπίσει γλώσσα και παιδεία, ελληνική και χριστιανική. ΟΙ Τρεις Ιεράρχες δίνουν ισχυρά και ακτύπητα εφόδια.

του Παναγιώτη Τσαγκάρη - Θεολόγου

Υπευθύνου ΣΕΠ ΚΕΣΥΠ Καλλονής Λέσβου  -Προέδρου της Ένωσης Θεολόγων Νομού Λέσβου (Παράρτηματος της ΠΕΘ)

***

Ομιλία που εκφωνήθηκε στο Δημοτικό θεάτρο Μυτιλήνης, στα πλαίσια της εκδήλωσης που οργάνωσε η Περιφερειακή Δ/νση Εκπαίδευσης Βορείου Αιγαίου για την σχολική εορτή των Τριών Ιεραρχών, στις 30 Ιανουαρίου 2010.

***

«Τρισήλιον Φως τρεις άνηψεν ηλίους»(1), ήλιους ορθόδοξης θεολογίας, χριστιανικής φιλοσοφίας, οικουμενικής παιδαγωγίας, θυσιαστικής διακονίας, οιακόστροφης ποιμαντορίας, ανεπανάληπτης συγγραφικής και ποιητικής μεγαλουργίας, «Βασίλειον τον Μέγαν και τον Θεολόγον Γρηγόριον συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι».(2)

Τα παραπάνω υπερθετικά κατηγορήματα που ευλαβικά αποδώσαμε  στους Τρείς Πατέρες της Εκκλησίας είναι αλήθεια, ας το ομολογήσουμε, ότι θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως πομπώδη, μεγαλόσχημα και συντεχνιακά ενώ είναι βέβαιο ότι θα αξιολογηθούν ως ασήμαντα από πολλούς νεοέλληνες τους οποίους ακόμη και η εορτή των Τριών Ιεραρχών τους αφήνει ασυγκίνητους και κάποιους μάλιστα τους ενοχλεί. Γιατί; διότι «δεν μας συγκινούν πια ούτε η σοφία, ούτε η αγιοσύνη, διότι δεν εκτιμούμε πια ούτε τους Έλληνες προγόνους μας ούτε τους Πατέρες της Εκκλησίας. Άλλες αντιλήψεις, άλλα πιστεύματα, άλλα ιδανικά τώρα βρήκαν θέση μέσα μας»(3).

Τα δυτικά ξυλοκέρατα των διαφόρων αθεϊστικών φιλοσοφικών ρευμάτων, ως πολιτιστικά υποπροϊόντα της Εσπερίας, εισήχθησαν από τα τέλη του 19^ου αιώνα και στην καθ΄ ημάς εγχώρια πραγματικότητα προλειαίνοντας το έδαφος για τη συσσωμάτωση μας στην νέα παγκοσμιοποιημένη  κοινωνία. 

Στην πορεία αυτή της μεταμοντέρνας κοινωνίας μας, προς το  «οικουμενικό χωριό», δεν αναγνωρίζουμε πλέον λόγο ύπαρξης στην αντικειμενική και απόλυτη Αλήθεια αλλά θεοποιούμε την υποκειμενικότητα και σχετικοποιούμε ακόμη και την πραγματικότητα.

Και ως εκ τούτου αμφισβητούμε τα παλαιά, αποδομούμε τα δοκιμασμένα και θεοποιούμε τα νέα.

Το ερώτημα που διαρκώς μας τριβελίζει το μυαλό, είναι πως θα πάμε μπροστά, πως θα προοδεύσουμε, σκεπτόμενοι όμως πάντα ωφελιμιστικά και χρησιμοθηρικά.

Η νοοτροπία αυτή διαποτίζει όλο το είναι  της ζωής μας. Αγγίζει ακόμη την Παιδεία και γιατί όχι και την Εκκλησία.

Επενδύουμε έτσι, σε μια τεχνοκρατική και χρησιμοθηρική εκπαίδευση, η οποία αποθεώνει την ποσοτική πληροφόρηση και την εργαλειακή γνώση ως  μοχλούς προσωπικής και κοινωνικής ανάπτυξης, αδιαφορεί όμως επικίνδυνα για την κριτική σκέψη, την πνευματική καλλιέργεια, την αλήθεια.

Από την άλλη, οι μετέχοντες του εκκλησιαστικού γεγονότος, με το να παρασυρόμαστε συχνά σε μια ακατάσχετη και ψευδώνυμη  αγαπολογία, υποβαθμίζουμε την Αλήθεια και την Πίστη. Έτσι επέρχεται η λήθη της Αλήθειας και με αυτή τη νοοτροπία, δεν είναι καθόλου παράδοξο το γεγονός της λησμοσύνης  του μεγέθους της προσφοράς των Τριών Ιεραρχών και της τιμής που οφείλουμε σ΄ εκείνους.

Επίσης, είναι αξιοπρόσεκτο και το επισημαίνουμε, ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των λόγων που εκφωνούνται προς τιμή τους, ενώ υπάρχει πληθώρα αναφορών στο παιδαγωγικό και κοινωνικό μήνυμα τους, απουσιάζει το όνομα Εκείνου που είναι το αίτιο της ύπαρξης τους. Εκείνου που κατά την πίστη τη χριστιανική είναι η όντως Αλήθεια. «Έστι  δε η αυτοαλήθεια ο Θεός ημών»(4) θα πει ο  Μέγας Βασίλειος. Απουσιάζει το υπέρ παν όνομα, το όνομα του σαρκωμένου Λόγου του Θεού, του Χριστού.

Γιατί; Μήπως άραγε, επειδή,  στον κοσμοπολίτικο κόσμο μας του life style, της ψηφιακής εικόνας, της virtual reality πραγματικότητας, της μοριακής βιολογίας, της νανοτεχνολογίας, το όνομα του Χριστού θεωρείται δεδομένο ή μήπως στερεότυπο, παράταιρο ή και απαγορευμένο;

Στο δημόσιο διάλογο που τον τελευταίο καιρό διεξάγεται για την απομάκρυνση των θρησκευτικών(βλέπε Χριστιανικών) συμβόλων από τους δημόσιους χώρους, η ειρωνική έκφραση «Κυκλοφορεί στα σχολεία επικίνδυνος τις ονόματι Χριστός»(5), που ειπώθηκε για να καταδείξει το παράλογο του ζητήματος, μας προβληματίζει.

Επιτρέψετέ μου λοιπόν σήμερα ταπεινά να θυμίσω στην αγάπη σας ότι ο Θεολόγος Γρηγόριος έλεγε χαρακτηριστικά, «Μνημονευτέον Θεού μάλλον ή αναπνευστέον»(6). Συχνότερα να θυμάσαι το Θεό, παρά να αναπνέεις.

Το όνομα του Ιησού Χριστού βρισκόταν ανελλιπώς στα χείλη των Τριών Αγίων. Κι ακόμη περισσότερο, βιώνοντας ο μεγάλος άγιος της Καισαρείας, «Το ζην ημίν Χριστός» (Φιλιπ. 1, 21) (Για μας όλη η ζωή είναι ο Χριστός), τονίζει ότι κατά συνέπεια οφείλουμε: «Και ο λόγος μας να αναφέρεται στο Χριστό, και η σκέψη μας και κάθε πράξη μας να εξαρτώνται από τις εντολές Του και η ψυχή μας να μορφωθεί σύμφωνα με την προσωπικότητα του Χριστού»(7).

Αυτό ήταν το πνεύμα των Τριών Πατέρων οι οποίοι δεν φιλοσοφούσαν, αλλά θεολογούσαν. Οι οποίοι επίστευαν, εβίωναν, ελάτρευαν, εκήρυτταν εσταυρωμένο και αναστημένο Χριστό. Και οι οποίοι ως Χριστοφόροι και Χριστοκήρυκες αναμόρφωσαν την Οικουμένη.

Ακράδαντη πίστη τους ήταν πως δεν σώζει, ούτε λυτρώνει, ο επικριτικός, τυπολατρικός, φαρισαϊκός, πολιτικός, τεχνοκρατικός και φιλοσοφικός  λόγος, αλλά ο Υιός και Λόγος του Θεού.

Οι διάφοροι λόγοι τρέφουν και τέρπουν τον εγωισμό, την ιδέα της παντοκρατορίας του ανθρώπου, καλλιεργούν το σφετερισμό ιδιωμάτων ετέρου και υποδαυλίζουν την ελκυστική ιδέα της αντιποίησης αρχής δηλαδή της όντως αρχής της Ζωής, της Αλήθειας και του Φωτός, του Χριστού.

Ο Γρηγόριος ο Νανζιανζηνός λέει χαρακτηριστικά: «Την ανθρώπινη σοφία, τους ανθρώπινους λόγους τους εγκατέλειψα, γιατί ακολούθησα το λόγο του μεγάλου Θεού, που υπερκαλύπτει κάθε ευμετάβλητο, πολύπλοκο λόγο του ανθρώπινου νου»(8).

Σήμερα ζούμε στην εποχή της βασιλείας του λόγου, αλλά παραθεωρούμε τον Υιό και Λόγο του Θεού. Μήπως εκλείπει η πίστη και γι΄ αυτό απουσιάζει και η ομολογία;

Οι Τρεις όμως, σήμερα τιμώμενοι Άγιοι, ως αυθεντικοί «βλαστοί Ευαγγελίου»(9),  «διατήρησαν το θεμέλιο της πίστεως στο Χριστό ασάλευτο»(10), διότι γράφει ο ιερός Χρυσόστομος «όποιος ξεφύγει από την πίστη, δεν στέκεται πουθενά αλλά κολυμπάει εδώ και εκεί έως ότου καταποντισθεί τελείως»(11). Αντίθετα, συνεχίζει ο ίδιος Πατέρας, «τα μέγιστα δια της πίστεως και ου δια λογισμών κατορθούνται»(12). Και ακόμη περισσότερο συνεχίζει: «Η πίστη αποδεικνύει τη γνησιότητα των πράξεών μας και από την ειλικρινή πίστη γεννιέται η αγάπη, γιατί εκείνος που πιστεύει αληθινά στο Θεό, δεν ανέχεται ποτέ να εγκαταλείψει την αγάπη»(13). 

Αλλά και η άσκηση της αγάπης οφείλει να συμβαδίζει με την ομολογία του ονόματος του Χριστού, ο οποίος είπε: «χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν»(Ιωαν. 15, 5).

Αν δεν υπάρξει σύζευξη ορθοδοξίας και ορθοπραξίας, ο λόγος της ζωής γίνεται φιλοσοφικός και ειδωλοποιείται.  Όταν λοιπόν, αλλοιώνεται η πίστη αλλοιώνεται και η ζωή. Αυτή είναι η αλήθεια.

Οι έμπειροι και πνευματοφόροι Πατέρες «έδιναν πάντα προτεραιότητα στην αλήθεια, προκειμένου να διασώσουν την καθολικότητα του νοήματος της ζωής»(14). «Το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να πάθει κανείς είναι να χάσει την αλήθεια»(15) τονίζει εμφαντικά ο Βασίλειος.

Ο συνδυασμός λοιπόν, «Πίστις δι' αγάπης ενεργουμένη» (Γαλ. 5, 6), όπως είπε ο Απόστολος Παύλος, οδηγεί στην επίτευξη του πρωτεύοντος στόχου, στην αγιότητα,  στην σωτηρία.

Είναι ξεκάθαρη η προτροπή του Χρυσοστόμου προς πάντας και ιδιαίτερα προς τα νιάτα: «Η παιδεία μετάληψις αγιότητος εστί»(16). Αυτή είναι και η πρόταση παιδείας( με την ευρύτερη έννοια της λέξης και όχι μόνο της εκπαίδευσης) των Τριών Ιεραρχών, καθώς οι ίδιοι δεν ήταν εκπαιδευτικοί αλλά παιδαγωγοί εις Χριστόν.

«Κατ΄ αυτούς η παιδεία του κόσμου θεωρείται αντικειμενικώς μόνο μέσα από την παιδεία του Κυρίου»(17).
Οραματίζονται την παιδεία ως τη διαδικασία που θα οδηγήσει τον άνθρωπο να «απελευθερωθεί, όπως εύστοχα παρατηρεί ο καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Κορναράκης, από την ψευδαίσθηση ότι η φύση του δικαιώνεται διαμέσου των γνώσεών του και να οικειωθεί την αυθεντικότητα της υπάρξεως πού δεν ορίζεται από το εκάστοτε σύστημα γνώσεων άλλα από τη δυνατότητα αυτογνωσίας και τέλος την  κατάκτηση της αληθινής «θεογνωσίας»(18).

Αλλά και με την στενότερη έννοια της εκπαίδευσης αν προσεγγίσουμε το έργο τους θα ωφεληθούμε, διότι θα διδαχθούμε από τη Χρυσοστομική γραφίδα και πάλι, ότι: «Ο άριστος όρος και σκοπός της διδασκαλίας είναι αυτός, το να οδηγούν οι δάσκαλοι τους μαθητές, με όσα πράττουν και με όσα λένε, στον ευτυχισμένο βίο πού όρισε ο Χριστός»(19). 

Είναι βέβαια τέτοια η έκταση του παιδαγωγικού χαρακτήρα του έργου των Τριών Ιεραρχών και τόσο πολυμερής η όλη διδακτική και παιδαγωγική μεθοδολογία τους, που ίσως  θα έπρεπε να μελετηθεί η πρόταση, να συμπεριληφθεί ως μάθημα στα παιδαγωγικά τμήματα των πανεπιστήμιων μας.

Οι πνευματικές τους παρακαταθήκες λοιπόν, είναι πολυτιμότατα κεφάλαια διότι υπενθυμίζουν σε όλους, ότι η αυτονόμηση του ανθρώπου από το Θεό, η πνευματική λοξοδρόμηση, είναι η γενεσιουργός αιτία της προσωπικής αλλά και της κάθε πολυεπίπεδης κρίσης που βιώνουμε διαχρονικά ως κοινωνία.

Ο καθένας μας λοιπόν, προσωπικά και η κοινωνία μας συνολικά μπορεί να βρει την απάντηση στις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος, μέσα από τα σπλάγχνα της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης μας. Μέσα από την πρόταση της οικουμενικότητας, της καθολικότητας και της αλήθειας του μηνύματος των Πατέρων της Εκκλησίας. Αυτή «η Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση μας αποτελεί το παρελθόν που ταυτίζεται με την ζωή, το βαθύτερο είναι μας και την προοπτική μας. Το Ορθόδοξο παρελθόν μας αποτελεί το δικό μας μέλλον και την ελπίδα του κόσμου»(20).

Μια παράδοση που ζει την Πεντηκοστή ως ένα συνεχές παρόν στο διάβα των αιώνων, που σαρκώνεται στις μέρες μας, στα ιερά ασκητήρια του αγιασμένου Άθωνα, στα ταπεινά κελλάκια των οσίων Γερόντων του αιώνα μας και στις άσημες καμαρούλες-Ησυχαστήρια των πολυκατοικιών της πολύβουης Αθήνας.

Μια παράδοση που λειτουργείται, στα (20)είκοσι μοναστήρια που ίδρυσε στις μέρες μας, στην έρημο της Αμερικής, ο φορτωμένος  με την Αγιορείτικη πνευματική κληρονομιά, Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης(21), καθώς και σ΄ όλες τις Εκκλησιές και τα μοναστήρια της Ορθοδοξίας.

Μια παράδοση που ομολογείται διακονικά «εν τω συνδέσμω της ειρήνης»(Εφ. 4, 3) και της αγάπης του Χριστού στην Αφρική και τις λοιπές χώρες της Ιεραποστολής και μαρτυρείται θυσιαστικά σε διάφορες χώρες, όπως στη σημερινή Ρωσία του σύγχρονου δεκαεννιάχρονου νεομάρτυρα Ευγένιου Ροντιόνωφ ο οποίος την ζωή του πρόσφερε «θυσία τω Θεώ»(Ψαλ. 50, 17) αρνούμενος την πολλοστή(16 φορές) προτροπή του Τσετσένου δημίου του να αφαιρέσει από το λαιμό του το βαφτιστικό σταυρουδάκι που φορούσε, για να σώσει τη ζωή του(22).

Μια παράδοση που ζωοποιεί αυθεντικά στο παρόν, το μήνυμα που οι Τρεις αδάμαστες ψυχές της πίστης, οι σημερινοί εορταζόμενοι Πατέρες μας καταθέτουν. Μας οδηγούν σ΄ Αυτόν  «ον ηγάπησεν η ψυχή τους»(Άσμα Ασμάτων Κεφ. 1, 7). Σ΄ Αυτόν τον  τόσο γνωστό και τόσο άγνωστο,  την Πηγή της Ζωής,  τον Ζωοδότη Χριστό. Σ΄ Αυτόν τα λόγια του οποίου μας υπενθυμίζει ο Χρυσορρήμων Ιωάννης: «Εγώ είμαι πατέρας σου, εγώ αδελφός σου, εγώ νυμφίος της ψυχής σου, εγώ το σπίτι που μπορείς να καταφύγεις, εγώ η τροφή σου, εγώ το ένδυμα σου, εγώ η ρίζα σου, εγώ το στήριγμα σου, εγώ είμαι κάθε τι πού επιθυμείς· κοντά μου δεν θάχεις ανάγκη από τίποτε»(23).

Για να μην έχουμε λοιπόν, από τίποτα ανάγκη, για να είμαστε αληθινά ελεύθεροι, εμείς και τα παιδιά μας και για να μην λυπούμε το Πνεύμα του Θεού με την απρόσεκτη βιοτή μας, εύχεσθε Σεβασμιώτατε, να μας φωτίζει ο Θεός όλους μας, καθώς και τον ομιλούντα, για να αποκτήσουμε την ίδια σχέση ζωής που είχαν και οι Τρείς αειλαμπείς Πατέρες,  με την Πηγή της Ζωής, έτσι ώστε να ελπίζουμε στο έλεος Του για να αξιωθούμε της σωτηρίας.

Άλλωστε δεν υπάρχει άλλος δρόμος, δεν υπάρχει άλλη επιλογή, από το διαχρονικά ζωηφόρο μήνυμα των Τριών Μεγάλων Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας. Ένα μήνυμα το οποίο δεν είναι διαφορετικό από το μήνυμα των Προφητών, των Αποστόλων, των Οσίων, των Μαρτύρων, των Πατέρων της Εκκλησίας. Είναι το μήνυμα  της πίστης και της αγάπης στο πρόσωπο της μοναδικής Αλήθειας, του Ιησού Χριστού και σ΄ όσα Εκείνος μας παρέδωσε.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Υποσημειώσεις:

1.Ακροστιχίδα κανόνα σε ήχο β΄ που συνέθεσε προς τιμήν των Αγίων, ο Ιωάννης Μαυρόπους Μητροπολίτης Ευχαϊτων. Βλ. ΘΗΕ λήμμα «Τρείς Ιεράρχαι», σελ. 841.

2.Από το Απολυτίκιον των Τριών Ιεραρχών.

3.(†)Διονυσίου Ψαριανού, Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης (1983), Στους Τρεις Ιεράρχες. Βλ. Κωνσταντίνου Χολέβα (2008), Ελληνορθόδοξη Πορεία-Ανθολόγιο Κειμένων, Δομή, Αθήνα, σ. 59.

4.Βασιλείου του Μεγάλου, Επιστ. 233, Αμφιλοχίω Επισκόπω ερωτήσαντι, 2, ΕΠΕ 1, 148 – ΒΕΠ 55, 282 – MG 32, 865, 868, Βλ. Βασιλείου Χαρώνη(2002), Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Α΄, Το Βυζάντιον, Αθήνα 2002, σ. 324.

5.Μάκη Δεληπέτρου, Επικίνδυνος τις, ονόματι Ιησούς, κυκλοφορεί στα σχολεία!. Βλ. εφημερίδα «Απογευματινή», 5-11-09. Επίσης βλ.  http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=2198&Itemid=172.

6. Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγοι, Θεολογικός πρώτος - Προς Ευνομιανοὺς προδιάλεξις. Βλ. http://www.imka.gr/book/theologikos-protos-pros-eunomianous-prodialexis

7. Βασιλείου του Μεγάλου, Επιστ. 159, Ευπατερίω και τη θυγατρί αυτού, 1, ΕΠΕ 3, 506 – ΒΕΠ 55, 182 – MG 32, 620, Βλ. Βασιλείου Χαρώνη(2002), Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Γ΄, Το Βυζάντιον, Αθήνα 2002, σ. 615.

8.Φ.(2010), Άρθρο, Το μυστικό τους, περιοδικό Προς την Νίκην, τεύχος 719, σ.8.

9. Από το Απολυτίκιον των Αγίων Πάντων.

10.Μεγάλου Βασιλείου, Εις Γόρδιον τον μάρτυρα. Βλ. και περιοδικό Η Δράσις μας, 1997, τεύχος 344, σ. 12.

11.Εις Α΄ Τιμ., ομιλ. Ε΄, 2, ΕΠΕ 23, 204 MG 62, 528. Βλ. Βασιλείου Δ. Χαρώνη & Ουρανίας Α. Λαναρά(1995), Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιω. Χρυσοστόμου, τόμος Γ΄, Το Βυζάντιον, Αθήνα, σ. 727.

12.Εις Εβρ., ομιλ. ΚΒ΄, 1, ΕΠΕ 25, 116 MG 63, 154. Βλ. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιω. Χρυσοστόμου, ό.π. σ. 687.

13.Εις Α΄ Τιμ., ομιλ. Β΄, 1, ΕΠΕ 23, 142 MG 62, 509. Βλ. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιω. Χρυσοστόμου, ό.π. σ. 615.

14.Α.Μ.(2005), Άρθρο, Θεολογικοί προβληματισμοί και θεολογική τεκμηρίωση της ορθόδοξης συμμετοχής στον οικουμενικό διάλογο σήμερα, περιοδικό Επίγνωση, τεύχος 92, σ. 12. Βλ. http://www.zephyr.gr/STJOHN/epi92.htm

15.Επιστ. 204, Τοις Νεοκαισαρεύσι, 3, ΕΠΕ 3, 164 – ΒΕΠ 55, 235 –MG32, 748. Βλ. Βασιλείου Χαρώνη(2002), Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Α΄, Το Βυζάντιον, Αθήνα 2002, σ. 325.

16. Εις Εβρ., ομιλ. ΚΘ΄, 3, ΕΠΕ 25, 282 MG 63, 205. Βλ. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιω. Χρυσοστόμου, ό.π. σ. 600.

17.Κωνσταντίνος Κορναράκης(1999), Παιδεία Κυρίου - Ο οντολογικός χαρακτήρας και η διαλεκτική φύση του παιδαγωγικού έργου κατά τους Τρεις Ιεράρχες, Ανάτυπον εκ της Επιστημονικής Επετηρίδος της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, Τιμητικόν αφιέρωμα εις Αθανάσιον Π. Χαστούπην, τόμος ΛΔ΄, σ. 416.

18.Κωνσταντίνος Κορναράκης, Παιδεία Κυρίου, ό.π. σ. 416.

19.Περί Ιερωσύνης, λόγος Δ΄, 8, ΕΠΕ 28, 234 – MG 48, 671. Βλ. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιω. Χρυσοστόμου, ό.π. σ. 601.

20.Νκολάος Χατζηνικολάου, Μητροπολίτης Μεσογαίας & Λαυρεωτικής(2000), Άρθρο, Αποκρυπτογράφηση του εκκλησιαστικού γονιδιώματος, περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία, Αρ. Φύλλου 108(205), σ. 17.

21.Μελέτιος Βαρδαχάνης, Αρχιμανδρίτης, Θαύμα στην Αμερική του πατρός Εφραίμ. Βλ. http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1554&Itemid=195

22.Για το Μαρτύριο του Ευγένιου Ροντιόνωφ βλ. http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=880&Itemid=29

23.Εις Ματθ., ομιλ. ΟΣΤ΄, 5, ΕΠΕ, 12, 34 – MG 58, 700. Βλ. Βασιλείου Χαρώνη(2002), Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Α΄, Το Βυζάντιον, Αθήνα 2002, σ. 256.

http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=2805&Itemid=1