Ματαιότης ματαιοτήτων, λέγει ο Εκκλησιαστής, τα πάντα ματαιότης¹. Είναι αλήθεια λοιπόν πως όλα όσα γίνονται στον κόσμο είναι ματαιότης. Γι’ αυτό συμβαίνει καμμιά φορά ώστε και άγιοι του Θεού, που δεν τους φλογίζει κανένα πάθος και καμμία σαρκική επιθυμία και δεν τους προσβάλλει κανένας μολυσμός φιληδονίας, αλλά αποκρούουν τα τεχνάσματα του πονηρού ακόμη και από τον νου τους, να θεωρήσουν πως είναι απόλυτα δίκαιοι και να πέσουν γεμάτοι από την υπερηφάνεια της αλαζονικής αυτής πεποιθήσεως. Αυτούς που δεν κατάφερε να τους πλήξη η μάχαιρα των μεγάλων αμαρτημάτων, τους έπνιξε εύκολα ο λίγος καπνός της κενοδοξίας! Κάτι τέτοιο συνέβη και σ’ εκείνον, στον οποίο θα αναφερθούμε. Αυτός, μολονότι είχε λαμπρυνθή με πολλές αρετές, θα είχε πέσει οπωσδήποτε στο βάραθρο της επάρσεως, αν δεν είχαν σπεύσει να τον νουθετήσουν πιστοί αδελφοί.

Ο όσιος Σενώχ (†24 Οκτωβρίου 576) ήταν Θεϊφαλός στην καταγωγή. Γεννήθηκε στην περιοχή του Πικταβίου που λεγόταν Θεϊφαλία. Πίστεψε στον Χριστό, έγινε κληρικός και ίδρυσε ένα μοναστήρι. Στην περιοχή της Τουρώνης βρήκε κάποια αρχαία ερείπια και έκτισε επάνω τους νέα οικοδομήματα. Εκεί βρήκε επίσης και έναν ναό, όπου λέγεται πως προσευχήθηκε ο επιφανής άγιός μας Μαρτίνος². Το επισκεύασε με μεγάλη φροντίδα, και αφού έστησε σ’ αυτό μία αγία Τράπεζα με ειδικό χώρο για να τοποθετηθούν λείψανα αγίων, κάλεσε τον επίσκοπο για να το εγκαινιάση.

Πήγε λοιπόν ο μακάριος επίσκοπος Ευφρόνιος και μετά τον εγκαινισμό της Αγίας Τραπέζης τον χειροτόνησε διάκονο. Όταν τελείωσε η Λειτουργία και θέλησαν να τοποθετήσουν την λειψανοθήκη στον καθορισμένο χώρο, διαπίστωσαν ότι ήταν μακρύτερη απ’ ό,τι έπρεπε και ήταν αδύνατο να χωρέση. Τότε ο διάκονος γονάτισε και προσευχήθηκε μαζί με τον αρχιερέα και με δάκρυα και ικεσίες έλαβε αυτό που ζήτησε: Ω του θαύματος! Προς γενική κατάπληξι, ο χώρος διευρύνθηκε με θεία δύναμι, η λειψανοθήκη μίκρυνε, ώστε να χωρέση εκεί άνετα.

Στον τόπο αυτό, μαζί με τρεις μοναχούς, ο όσιος υπηρετούσε με προθυμία τον Θεό και στην αρχή ζούσε με μεγάλη εγκράτεια στην τροφή και στο νερό. Τις ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ο κόπος της εγκρατείας του αυξανόταν περισσότερο: έτρωγε μόνο ψωμί από κριθάρι κι έπινε μόνο νερό και μάλιστα όχι περισσότερο από τετρακόσια γραμμάρια από το καθένα την ημέρα. Ακόμη, υπέμενε το κρύο του χειμώνα ανυπόδητος και φορούσε σιδερένιες αλυσίδες στα χέρια, τα πόδια και τον λαιμό του. Αργότερα, για να ζήση αυστηρή ερημιτική ζωή, έφυγε από την θέα των αδελφών και κλείστηκε σ’ ένα μικρό κελλί, όπου προσευχόταν με προθυμία ημέρα και νύκτα, με αγρυπνίες και δεήσεις, χωρίς να επιτρέπη στον εαυτό του κανένα περισπασμό.

Συχνά οι πιστοί, από ευλάβεια, του έδιναν χρήματα, αλλά αυτός προτιμούσε να γεμίζη τα βαλάντια των φτωχών αντί να τα βάζη σε κρυψώνες, ενθυμούμενος τον λόγο του Κυρίου: Μη θησαυρίζετε υμίν θησαυρούς επί της γης. όπου γαρ εστιν ο θησαυρός υμών, εκεί έσται και η καρδία υμών³. Ό,τι του έδιναν λοιπόν, το μοίραζε για τις ποικίλες ανάγκες των φτωχών, έχοντας τον νου του μόνο στον Θεό. Έτσι, κατά την διάρκεια της ζωής του ελευθέρωσε από τον ζυγό της δουλείας και το βάρος των χρεών περισσότερους από διακόσιους δυστυχείς.

Όταν φθάσαμε εμείς στην περιοχή της Τουρώνης, βγήκε από το κελλί του και ήρθε να μας δη. Μας χαιρέτησε, μας ασπάσθηκε και γύρισε πάλι πίσω. Ήταν, όπως είπαμε, πολύ ασκητικός και είχε το χάρισμα να θεραπεύη τους αρρώστους. Καθώς όμως με την άσκησι προώδευε στην αγιότητα, άρχισε σιγά-σιγά να υπεισέρχεται η κενοδοξία. Όταν λοιπόν βγήκε από το κελλί του, πήγε με πολλή υπεροψία να επισκεφθή τους γονείς του στην περιοχή του Πικταβίου, που αναφέραμε πιο πάνω. Κατόπιν επέστρεψε φουσκωμένος από υπερηφάνεια και κυττούσε να ικανοποιή μόνο τον εαυτό του. Όταν όμως τον επιπλήξαμε και άκουσε όσα του είπαμε για τους κενοδόξους, ότι εκδιώκονται από την βασιλεία του Θεού, καθαρίστηκε τελείως από την κενοδοξία και τόσο ταπείνωσε τον εαυτό του, ώστε δεν έμεινε μέσα του η παραμικρή ρίζα υπερηφανείας, πράγμα που το ωμολόγησε λέγοντας:

› Τώρα νοιώθω την αλήθεια των λόγων του Αποστόλου ο καυχώμενος, εν Κυρίω καυχάσθω⁴

Ο Κύριος επιτελούσε μέσω αυτού πολλά θαύματα στους αρρώστους, αλλά εκείνος έλεγε πως ήθελε να μείνη στο εξής έγκλειστος, ώστε να μην τον βλέπη άνθρωπος. Εμείς τον συμβουλεύσαμε να μην υποβληθή μονίμως σε τέτοιο εγκλεισμό, αλλά μόνο κατά το διάστημα από την κοίμησι του αγίου Μαρτίνου⁵ μέχρι την εορτή των Χριστουγέννων και κατά την Τεσσαρακοστή προ του Πάσχα —οπότε και οι Πατέρες ορίζουν να ασκούμε μεγαλύτερη εγκράτεια— ενώ τον υπόλοιπο καιρό να θέτη τον εαυτό του στην διάθεσι των αρρώστων. Άκουσε την συμβουλή μας και έκανε πρόθυμα υπακοή στα λόγια μας χωρίς αντιλογία.

Αφού λοιπόν αναφερθήκαμε σε κάποια γεγονότα της ζωής του, ερχόμαστε τώρα στα θαύματα, τα οποία μέσω αυτού ευδόκησε να επιτελέση η θεία χάρις προς θεραπείαν πολλών ασθενών. Κάποιος τυφλός, λεγόμενος Ποπούσιτος, προσέφυγε στον όσιο Σενώχ τον καιρό που ήταν ήδη πρεσβύτερος, και ζήτησε κάτι να φάη. Μόλις όμως το χέρι του αγίου ιερέως άγγισε τα μάτια του σχηματίζοντας το σημείο του σταυρού, ο τυφλός ξαναβρήκε αμέσως το φως του. Ένας άλλος νέος από το Πικτάβιο, που υπέφερε από την ίδια πάθησι, έμαθε για τα θαύματά του και τον παρεκάλεσε να του ξαναδώση το χαμένο φως του. Εκείνος χωρίς καθυστέρησι επικαλέστηκε το όνομα του Χριστού και έκανε το σημείο του σταυρού στα μάτια του τυφλού. Αμέσως έτρεξε από αυτά λίγο αίμα και φάνηκε το φως. Μετά από είκοσι χρόνια, το φως της ημέρας έλαμψε στα σβησμένα μάτια του δύστυχου ανθρώπου.

Κάποια άλλη φορά έφεραν μπροστά του δύο νέους που υπέφεραν φοβερά σ’ όλα τα μέλη τους και ήταν κουβαριασμένοι σαν μπάλλες. Μόλις τους άγγισε με το χέρι του, τα μέλη τους ίσιωσαν και μέσα σε μία ώρα θεράπευσε και τους δύο, ευεργετώντας τους με αυτό το διπλό θαύμα. Ωδήγησαν πάλι μπροστά του ένα αγόρι και ένα κορίτσι που τα χέρια τους ήταν γυρισμένα ανάποδα. Ήταν η εορτή της Μεσοπεντηκοστής και είχε συρρεύσει πολύς κόσμος στην εκκλησία. Γι’ αυτό, όταν ικέτευσαν τον δούλο του Θεού να θεραπεύση τα χέρια τους, εκείνος απέφευγε να το κάνη, λέγοντας ότι δεν είναι άξιος, ώστε μέσω αυτού ο Θεός να επιτελέση τέτοια θαύματα στους ασθενείς. Τελικώς ενέδωσε στις παρακλήσεις όλων και πήρε τα χέρια των δύο ασθενών στα δικά του. Αμέσως τα δάχτυλά τους ίσιωσαν και τα δύο παιδιά έφυγαν θεραπευμένα. Ομοίως, κάποια γυναίκα, λεγομένη Μπεναΐα, ήρθε με τα μάτια κλειστά και έφυγε με τα ίδια αυτά μάτια φωτισμένα, αφού εκείνος τα άγγισε με το ιαματικό του χέρι.
Νομίζω επίσης πως δεν πρέπει να αποκρύψουμε το ότι συχνά το δηλητήριο των ερπετών έχανε τη δραστικότητά του μόνο με τον λόγο του. Πράγματι, δύο άνθρωποι πρησμένοι από δάγκωμα κάποιου ερπετού, ήρθαν και έπεσαν στα πόδια του και τον παρακαλούσαν να βγάλη με την αρετή του το θανατηφόρο δηλητήριο, που έχυσε στα μέλη τους το φαρμακερό ερπετό. Εκείνος προσευχήθηκε στον Κύριο, λέγοντας:

› Κύριε Ιησού Χριστέ, συ που δημιούργησες στην αρχή όλα τα στοιχεία του κόσμου και που ώρισες ώστε ο όφις, που εφθόνησε την τιμή του ανθρώπου, να είναι επικατάρατος⁶, αφαίρεσε από το σώμα τούτων των δούλων σου το δηλητήριό του, για να θριαμβεύσουν αυτοί επάνω του και όχι εκείνος επάνω σ’ αυτούς.

Λέγοντας αυτά, άγγισε όλα τα μέλη τους και αμέσως το πρήξιμο υποχώρησε και το δηλητήριο έχασε την θανατηφόρο δράσι του.

Την ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου κάποιος, καθώς πήγαινε στην εκκλησία, είδε ένα πλήθος αγρίων ζώων να καταστρέφη το κτήμα του. Άρχισε τότε να θρηνή και να λέγη:

› Αλλοίμονό μου! Οι κόποι μου όλης της χρονιάς πάνε χαμένοι. Τίποτε δεν θα απομείνη!

Και παίρνοντας ένα τσεκούρι, άρχισε να κόβη κλαδιά για να κλείση μ’ αυτά το άνοιγμα του φράχτη. Ξαφνικά το χέρι του γύρισε άθελά του και σφηνώθηκε σ’ ένα κλαδί που κρατούσε απρόσεχτα. Μέσα στους πόνους και σέρνοντας πίσω του το κλαδί στο οποίο σφηνώθηκε το χέρι του, ο άνθρωπος αυτός πήγε λυπημένος στον όσιο και διηγήθηκε όσα του συνέβησαν. Εκείνος τότε αφού άλειψε το χέρι του με αγιασμένο λάδι, απομάκρυνε το κλαδί και τον θεράπευσε.

Ακόμη θεράπευσε πολλούς που υπέφεραν από δάγκωμα φιδιού και από το δηλητήριο των μολυσμένων πληγών τους, κάνοντας επάνω τους το σημείο του σταυρού. Σε άλλους επίσης, που βασανίζονταν από κάποιους αδυσώπητους δαίμονες, μόλις ακουμπούσε τα χέρια του επάνω τους φυγαδεύονταν οι δαίμονες και ανακτούσαν την διανοητική τους υγεία. Όλους αυτούς που θεράπευε με το χέρι του Θεού από διάφορες αρρώστιες, αν ήταν φτωχοί, τους έδινε με χαρά τροφή και ρούχα. Τόσο μεγάλη φροντίδα είχε για τους φτωχούς, ώστε ανέλαβε να τους κτίση γέφυρες στα ποτάμια, για να μη θρηνή κανείς εξ αιτίας των πνιγμών που συνέβαιναν όταν αυτά ήταν πλημμυρισμένα.

Όταν ήταν πλέον περιβόητος στον λαό για τα θαύματά του, σε ηλικία σαράντα περίπου ετών, προσβλήθηκε από ελαφρό πυρετό που τον κράτησε στο κρεββάτι τρία χρόνια, πράγμα που εγώ έμαθα όταν πλέον πλησίαζε το τέλος του. Έτρεξα στο προσκέφαλό του, αλλά δεν μπόρεσα να αποσπάσω καμμία λέξι από τα χείλη του, γιατί ήταν πολύ εξηντλημένος. Μετά από μία ώρα παρέδωσε το πνεύμα. Στην κηδεία συνέρρευσε πλήθος ανθρώπων που είχαν ευεργετηθή από αυτόν, όπως ανέφερα πιο πάνω -άλλοι είχαν λυτρωθή από τον ζυγό της δουλείας, άλλοι είχαν απαλλαγεί από χρέη, άλλοι είχαν δεχθή τροφή ή ενδύματα. Θρηνώντας τον, έλεγαν:

› Σε ποιον μας αφήνεις, άγιε πάτερ;

Αργότερα, όταν βρισκόταν στον τάφο, επιτελούσε συχνά μεγάλα θαύματα. Τριάντα ημέρες μετά την κοίμησί του και ενώ ετελείτο Θεία Λειτουργία στον τάφο του, ένας άρρωστος λεγόμενος Καϊδούλφος πλησίασε για να ζητήση ελεημοσύνη. Μόλις προσκύνησε το κάλυμμα που απλωνόταν στον τάφο, ανέκτησε την υγεία των ποδιών του. Έγιναν βέβαια και πολλά άλλα θαύματα εκεί, από τα οποία ανέφερα τα πιο αξιομνημόνευτα.

1. Εκκλ. α’ 2
2. Ένδειξις της μεγάλης ευλαβείας του λαού προς τον άγιο Μαρτίνο.
3. Ματθ. ς’ 19 και 21
4. Α’ Κορ. α’ 31
5. 8 Νοεμβρίου
6. Γεν. γ’ 14

Πηγή: Ιερό Ησυχαστήριο Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Η Αγία Σεβαστιανή καταγόταν από την πόλη Σεβαστή της Φρυγίας και διδάχτηκε τη χριστιανική πίστη από τον απόστολο Παύλο, και πήρε τη θερμότητα και την ανδρεία του διδασκάλου της.

Βιογραφία

Ήταν ένας από τους προύχοντες της πόλεως Νεγράς στην Αιθιοπία επί εποχής Ιουστίνου (518 – 527 μ.Χ.), Ελεσβάαν του Χριστιανού βασιλιά της Αιθιοπίας και Δουναάν του Εβραίου βασιλιά της Ομηρίτιδος. Όταν ο βασιλιάς της Αιθιοπίας Ελεσβάαν καθυπέταξε τον Εβραίο βασιλιά Δουναάν, εγκατέστησε φρουρά στην πόλη. Τότε ο Εβραίος βασιλιάς επαναστάτησε, φόνευσε τους φύλακες και εκστράτευσε εναντίον της Νεγράς, την οποία και κατέλαβε σφάζοντας πολλούς Χριστιανούς. Μεταξύ αυτών και τον Αρέθα, ο οποίος, παρά τα γεράματα του, στήριζε τους Χριστιανούς και τους προέτρεπε στο μαρτύριο.

Στα χρόνια του ευσεβούς βασιλέως Ιουστίνου (518-527) στην Αξώμη της Αιθιοπίας βασιλεύει ο πιστός και ενάρετος Ελεσβαάν. Στη γειτονική όμως χώρα της ευδαίμονος Αραβίας (βασίλειο Σαβά, σημερινή Υεμένη) την εξουσία την κρατά τυραννικά ο αιμοδιψής Δου-Νοουάς. Επρόκειτο για ένα σκληρό βασιλιά που είχε ασπασθεί τον Ιουδαϊσμό και είχε το όνομα Γιουσούφ. Ο πονηρός αυτός βασιλιάς κατόρθωσε να συγκεντρώσει πλήθος στρατού. Και με τη δύναμη των όπλων να αιφνιδιάζει τις γειτονικές χριστιανικές πόλεις, με στόχο την εξόντωση των πιστών Χριστιανών «εφ’ όσον δε θα άλλαζαν την πίστη τους και δε θα ποδοπατούσαν τον τίμιο και ζωοποιό Σταυρό».

Δύσκολες πραγματικά ώρες για τους Χριστιανούς. Καλούνταν όλοι να δώσουν εξετάσεις γνησιότητος αγάπης προς τον Ιησού Χριστό.

Μία από τις πόλεις που αρίστευσε και ανέδειξε πλήθος μαρτύρων με επικεφαλής το μεγαλομάρτυρα Αρέθα είναι η πόλη Ναζράν (η σημερινή πόλη Νεγράν της βορείου Υεμένης). Μια πόλη με βαθιά χριστιανική Παράδοση από την εποχή του Κωνσταντίου υιού του Μ. Κωνσταντίνου. Προεστώς και υπεύθυνος της πόλης αυτής είναι ο Αρέθας, ένας πολύ σεβάσμιος και ενάρετος ηλικιωμένος με μεγάλο κύρος, αποδεκτός από όλους. Συνέβη λοιπόν τις ημέρες εκείνες ο μισόχριστος βασιλιάς Δου-Νοουάς να επιτεθεί στη χριστιανική πόλη Ναζράν. Ανέπτυξε μάλιστα έξω από τα τείχη της 12.000 στρατό. Και απειλούσε ότι «θα σφαγιασθούν όλοι, εάν δεν αρνηθούν την πίστη τους». Οι Χριστιανοί αντιστάθηκαν γενναία, και με σύνθημα: «ούτε ένας προδότης ανάμεσά μας» ήταν όλοι έτοιμοι για το μαρτύριο…

Βλέποντας όμως αυτή την αντίσταση ο πονηρός βασιλιάς άλλαξε τακτική. Έπεισε με κολακείες τους προύχοντες της πόλης για να τους κάνει μια εθιμοτυπική επίσκεψη. Ο Δου-Νοουάς φόρεσε το προσωπείο της ευγενείας και καλοσύνης και έφτασε στη χριστιανική πόλη, εγκωμίασε τους κατοίκους της για το ήθος τους, θαύμασε τα μνημεία τους, χάρηκε πολύ μαζί τους. Και καθώς αναχωρούσε, ζήτησε ανταπόδοση. Να τον επισκεφθούν και αυτοί στο δικό του στρατόπεδο.

Οι προύχοντες τον άκουσαν. Και μαζί με τον υπεύθυνο – προεστώτα τους Αρέθα εξήλθαν από την πόλη για τη συνάντηση της ανταποδόσεως. Την ώρα όμως εκείνη ξεδιπλώθηκε το άνομο σχέδιο του πονηρού εχθρού βασιλέως. Έγιναν βίαιες συλλήψεις του Αρέθα και των προυχόντων. Ακολούθησε αναστάτωση και σύγχυση στην πόλη. Οι στρατιώτες όρμησαν και λεηλάτησαν με αλλόφρονη μανία τα πάντα. Δε σεβάστηκαν ούτε τα τίμια Λείψανα του αγίου επισκόπου Παύλου, που είχε εκδημήσει πριν από δύο χρόνια. Τα έριξαν στη φωτιά… Μέσα στη μεγάλη αυτή αναταραχή ακούστηκε από παντού η ομολογία των πιστών: Είμαστε έτοιμοι με μια γνώμη «να πάθουμε δια την αγάπη του Χριστού σκληρά και πανώδυνα κολαστήρια». Οι διαταγές του βασιλιέως σκληρές. Τότε λοιπόν κάηκαν ζωντανοί συνολικά 477 ιερείς, μοναχοί και μοναχές. Μαζί με αυτούς ο συναξαριστής συμπληρώνει ότι μαρτύρησαν επιπλέον «127 λαϊκοί»…

Ήρθε και η σειρά του γενναίου μάρτυρος Αρέθα μαζί με τους 340 συντρόφους του. Τον έφεραν μπροστά στο θρόνο του τυράννου. Εκεί απολογείται με παρρησία… Αισθάνεται ευτυχής, διότι αξιώνεται από το Θεό παρά τη γεροντική του ηλικία των 95 ετών να στηρίζει και να εμπνέει ένα λαό και να  – όπως έλεγε –

› Στέλνει στο Χριστό την πολυάριθμη αυτή πόλη και ένα έθνος ολόκληρο

Παρηγορεί και ενθαρρύνει τους συντρόφους του και τους λέει:

› Δεν υπάρχει ενδοξότερος θάνατος από το Μαρτύριο, διότι με αυτό συμμετέχουμε στο πάθος του Χριστού και γινόμαστε κοινωνοί της δόξης του. 

Και όλοι μαζί με δάκρυα του απαντούν:

› Έχε θάρρος, τίμιε πάτερ, είμαστε πρόθυμοι να δεχτούμε μαζί σου αυτό το μακάριο τέλος.

Σκηνές μεγαλειώδεις εκτυλίσσονται… Ο τύραννος βασιλεύς δεν αντέχει άλλο.

Διατάσσει οργισμένος το σφαγιασμό τους. Τόπος μαρτυρίου θα είναι ο γειτονικός ποταμός. Εκεί οδηγήθηκαν όλοι. Εκεί προσευχήθηκαν για τελευταία φορά όλοι μαζί. Εκεί έδωσαν ο ένας προς τον άλλο τον τελευταίο τίμιο ασπασμό τους. Ασπασμό αγάπης και ειρήνης. Πρώτος θυσιάστηκε ο Αρέθας. Ακολούθησαν και οι άλλοι. Αφού προηγουμένως έχρησαν το μέτωπό τους με το αίμα του καθοδηγού Αρέθα. Τα τίμια Λείψανά τους στεφανώθηκαν με δόξα και οι λαμπρές ψυχές τους πέταξαν με συνοδεία αγγέλων στο φως του Παραδείσου. Εκεί αγάλλονται και υμνούν «ασιγήτως» τον πανάγιο Τριαδικό Θεό.

Μητρός και Βρέφους των συν τω Αρέθα Μαρτύρων

Δεν δύναμαι εδώ να σιωπήσω το περί του βρέφους τούτου και νηπίου διήγημα. Όπερ συνεγράφη μεν ελληνιστί, υπό του Aγίου Συμεών του Mεταφραστού, ευρίσκεται δε μεταφρασμένον εις τον Nέον Παράδεισον. Eπειδή και τη αληθεία είναι χαριέστατον, κατανυκτικώτατον και τριπόθητον εις τας των Xριστιανών ακοάς. Έστι δε τοιούτον. Mία γυναίκα ευλαβής και ενάρετος είχε παιδίον αρσενικόν, έως πέντε χρόνων. Όταν δε απεκεφαλίσθη ο ανωτέρω Άγιος Mάρτυς Aρέθας, επήγε κοντά εις το λείψανον, και πέρνουσα από το αίμα του Mάρτυρος, άλειψε τον εαυτόν της ομού και το τέκνον της. Έπειτα κατανυχθείσα και θερμανθείσα από τον θείον έρωτα, εκαταράτο και ύβριζε τον τύραννον Eβραίον. Oι δε στρατιώται τας ύβρεις ακούσαντες, άρπασαν αυτήν και την επήγαν εις τον βασιλέα, λέγοντες, όσα κατ’ αυτού ελάλησεν. Όστις παρευθύς έδωκεν απόφασιν να την καύσουν. Άψαντες λοιπόν οι στρατιώται πυρκαϊάν, έδεσαν την Aγίαν αγαλλομένην και χαίρουσαν. Tο δε παιδίον εθλίβετο και ανεστέναζε, μη υποφέρον την στέρησιν της μητρός του, καθώς και το μικρόν πωλάρι φωνάζει και θλίβεται, όταν χωρισθή από την μητέρα του. Όθεν το μακάριον εκείνο παιδίον, στρέφον τα ομμάτιά του εις ένα και άλλο μέρος, άλλο τι δεν επικαλείτο, πάρεξ το όνομα της ηγαπημένης μητρός του.

Έπειτα βλέπον τον βασιλέα επί θρόνου καθήμενον, τρέχει προς αυτόν και πίπτει εις τους πόδας του, κλαίον και παρακαλών αυτόν ως εδύνετο, με την άναρθρον και ψελλίζουσάν του φωνήν, διά την μητέρα του. O δε βασιλεύς ωρέχθη το παιδίον, τούτο μεν, διατί ήτον ωραίον εις την όψιν και χαριέστατον, τούτο δε, και διατί η λαλιά του, αγκαλά και άναρθρος, ήτον όμως γλυκυτάτη και νόστιμη. Πέρνωντας λοιπόν το παιδίον ο βασιλεύς, το εκάθισεν επάνω εις τα γόνατά του και λέγει αυτώ. Ποίον αγαπάς, παιδί μου, από όλα τα πράγματα του κόσμου καλλίτερα; Tο παιδίον απεκρίθη, την μητέρα μου αγαπώ. Kαι δι’ αυτήν ήλθον να σε παρακαλέσω, διά να προστάξης να την λύσουν. Ίνα πάρη μαζί της και εμένα εις το μαρτύριον. Ότι πολλαίς φοραίς με εδίδασκε, παρακινούσά με εις το μαρτύριον. O δε βασιλεύς, και τι είναι, του είπεν, αυτό το μαρτύριον; Tότε το βρέφος (ω των θαυμασίων σου Δέσποτα, όστις με την χάριν σου σοφίζεις τα νήπια!), τότε λέγω, το θεοφώτιστον νήπιον απεκρίθη. Mαρτύριον είναι, το να αποθάνω διά τον Xριστόν, και πάλιν να ζήσω με αυτόν. O τύραννος του λέγει. Kαι ποίος είναι αυτός ο Xριστός; Tο παιδίον απεκρίθη. Eλθέ να υπάγωμεν εις την Eκκλησίαν διά να σου τον δείξω. Tότε βλέπον το βρέφος, πως ετράβιζαν οι στρατιώται την μητέρα του, διά να την ρίψουν εις την πυρκαϊάν, έκλαυσε, λέγον προς τον τύραννον. Άφες με να τρέξω διά να φθάσω την μητέρα μου. O τύραννος του λέγει. Άφες την μητέρα σου, και έλα με εμένα. Kαι εγώ να σου δίδω πωρικά εύμορφα. Tότε το χαριτωμένον και θεόσοφον βρέφος απεκρίθη και λέγει του. Eγώ ελογίαζα πως είσαι Xριστιανός. Kαι διά τούτο ήλθον και σε επαρακάλουν διά την μητέρα μου. Tώρα δε οπού εκατάλαβα, πως είσαι Eβραίος, λέγω σοι, ότι με Eβραίον δεν θέλω να συγκατοικήσω ποτέ. Aλλ’ ούτε όλως καταδέχομαι να λάβω από λόγου σου τίποτε. Mόνον άφες με να υπάγω εις την μητέρα μου.

Θαυμάζοντος δε του βασιλέως την του παιδίου φρονιμάδα και σύνεσιν, συνεβούλευσάν τινες αυτόν να το στείλη εις την βασίλισσαν, μήπως εκείνη με κολακείας, δυνηθή να πείση αυτό ίνα μείνη εις το παλάτιον. Aλλ’ όμως η γνώσις του θεοσόφου παιδίου ενίκησε τας πανουργίας εκείνων και μηχανήματα. Tο γαρ θεοφώτιστον νήπιον, ουδέ απόκρισιν έδωκεν εις τας συμβουλάς του βασιλέως και λόγια, αλλά όλως διόλου προς μόνην την μητέρα του έβλεπεν. Όταν δε είδε, πως έρριψαν αυτήν εις την φωτίαν, εσυμπόνεσεν η καρδία του. Kαι καθώς ήτον καθήμενον εις τα γόνατα του βασιλέως, έσκυψε και εδάγκασε δυνατά το μηρί του. O δε βασιλεύς πονέσας, το έρριψεν από τα γόνατά του προστάσσωντας ένα άρχοντα διά να το πάρη, και να το κάμη να αρνηθή τον Xριστόν. Aλλά το παιδίον φεύγον επιτηδείως, από εκείνον οπού το έσυρνεν, έτρεξε δρομαίως εις την κάμινον, και πασίχαρον επήδησεν (ω της ανδρίας!) εις το μέσον της καμίνου, εναγκαλισθέν δε γλυκερώς την ποθουμένην μητέρα του, μαζί με αυτήν κληρονομεί του μαρτυρίου τον στέφανον.

Ας λάβουν παράδειγμα από το διήγημα τούτο αι τωριναί μητέρες των Xριστιανών, και ας διδάσκουν τα τέκνα των έτι νήπια όντα, να στέκωνται στερεά εις την πίστιν και ευσέβειαν. Kαι να αγαπούν ολοκαρδίως τον Iησούν Xριστόν τον ποιητήν και πλάστην τους. Kαι αν το καλέση ο καιρός και η χρεία, να προτιμούν θάνατον και μαρτύριον, πάρεξ να αρνηθούν το του Xριστού γλυκύτατον όνομα.

Ο άγιος μεγαλομάρτυς Αρέθας ας καθοδηγεί και το δικό μας έθνος, όλους μας, γονείς και νήπια και παιδιά και εφήβους. Μεγάλους και γέροντες…

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Εὐσεβεῖα ἐμπρέπων τὴ ἀθλήσει δεδόξασαι, τὴν τῶν Χριστοκτόνων κακίαν καθελῶν τὴ ἐνστάσει σου, διὸ καὶ προσενήνοχας Χριστῷ, Μαρτύρων ἀρραγῆ συνασπισμῶν, ὥσπερ θεῖος παιδοτρίβης καὶ ὁδηγός, Ἀρέθα παμμακάριστε. Δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ, πάσιν Ἰάματα.

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Εὐφροσύvης πρόξεvος ἡμῖν ἐπέστη, ἡ φωσφόρος σήμερον, τῶν Ἀθλοφόρων ἑορτή, ἢv ἀvυμvοῦvτες δοξάζομεv, τὸν ἐv ὑψίστοις ὑπάρχοντα Κύριον.

Πηγή: Διακόνημα, Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού

Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, ο αποκαλούμενος και δίκαιος, είναι άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που έζησε κατά την αποστολική εποχή και υπήρξε ο πρώτος επίσκοπος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Για την θαυμαστή πολιτεία του και τις πολλές αρετές του, ονομαζόταν από όλους δίκαιος. Η παράδοση αναφέρει ότι ήταν ένας από τους γιους του Ιωσήφ από άλλη γυναίκα, οπότε ήταν ετεροθαλής αδερφός του Κυρίου (Μάρκος 6,3. Γαλάτες 1,19). Μέσα στα ευαγγέλια αναφέρεται πάντοτε ως πρώτος από τους αδελφούς του Ιησού (Ματθ. 13,55. Μάρκος 6,3) κάτι που δείχνει πως πιθανώς ήταν ο πρεσβύτερος. Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος είναι αυτός που έγραψε και την πρώτη Θεία Λειτουργία της χριστιανικής Εκκλησίας. Έγινε μαθητής του Ιησού μετά την Ανάσταση και έδωσε μαρτυρικώς τη ζωή του, όταν καταδικάστηκε από το συνέδριο των Σαδδουκαίων.

Μέσα στη σεπτή χορεία των θεοφόρων ιεραρχών που αγωνίσθηκαν με σθένος και παρρησία για την αμώμητο χριστιανική πίστη και έλαβαν από τον Πανοικτίρμονα Θεό το χάρισμα να θαυματουργούν αδιαλείπτως, συναριθμείται και ο τιμώμενος από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 22 Οκτωβρίου ισαπόστολος Άγιος Αβέρκιος, ο και θεοπρόβλητος ποιμενάρχης της Ιεραπόλεως της Φρυγίας της Μικράς Ασίας, ο οποίος δια της χάριτος του Θεού αναδείχθηκε «τῶν ἀρετῶν ἡ καλλονή», «τῶν ἀμέμπτων ἠθῶν τό θησαύρισμα», «τοῦ Χριστοῦ τῆς ἀγάπης τό ἐκτύπωμα», «τοῦ ἐχθροῦ τῆς ἀπάτης τό ἥττημα» και «τῶν δαιμόνων ἡ ἐκδίωξη».

Ο υμνηθείς ως «ὁμόζηλος τῶν Ἀποστόλων» Άγιος Αβέρκιος έζησε τον 2ο μ.Χ. αιώνα επί των ημερών του Ρωμαίου αυτοκράτορος Μάρκου Αυρηλίου (161-180), ο οποίος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους, αλλά και μεγάλος διώκτης των χριστιανών. Η ενάρετη βιοτή και ο ένθερμος ιεραποστολικός του ζήλος σε συνδυασμό και με την καρποφόρα διδασκαλία του σωτηριώδους λόγου του Θεού σαγήνευσαν σε τέτοιο βαθμό τον λαό, ώστε κατόπιν επίμονης και θερμής παρακλήσεως των κατοίκων ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο της Ιεραπόλεως, γενόμενος «κλέισμα καί σέμνωμα» της Φρυγίας της Μικράς Ασίας. Με το νέο του αξίωμα ως θεοπρόβλητος ιεράρχης της Επισκοπής Ιεραπόλεως επιδόθηκε με ιδιαίτερο ζήλο στην ορθή διδασκαλία της ακραιφνούς χριστιανικής πίστεως και κατόρθωσε να προσελκύσει στον Χριστό πλήθος ειδωλολατρών, ενώ κατέστη ένθερμος συμπαραστάτης και αρωγός σε όσους είχαν ανάγκη. Έτσι χήρες, ορφανά και πολυάριθμοι ενδεείς βρήκαν πλησίον του την ανακούφιση, τη φροντίδα και την αγάπη.

Την εποχή όμως αυτή ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος διέταξε να λάβουν χώρα σε ολόκληρη την αυτοκρατορία λαμπρές τελετές προς τιμήν των ειδωλολατρικών θεών, ενώ στην προσπάθειά του να αποκαλυφθούν οι χριστιανοί εκείνοι που θα επέμεναν να λατρεύουν τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υποχρέωσε όλους τους κατοίκους να συμμετάσχουν στις ειδωλολατρικές εορτές. Η εντολή του αυτοκράτορος ίσχυε και για την Ιεράπολη, όπου διακονούσε ο ιεράρχης του Χριστού Άγιος Αβέρκιος. Μόλις άρχισαν οι τελετές προσκύνησης των ειδωλολατρικών θεών, κατά τις οποίες οι κάτοικοι της πόλεως επιδίδονταν σε κραιπάλες, ο θεοφόρος Αβέρκιος ευρισκόμενος στο σπίτι του προσευχήθηκε στον Κύριο για να ελεήσει και να φωτίσει τον λαό που ζούσε μέσα στην πλάνη και την ασωτία. Η έκκληση του φωτισμένου ιεράρχου βρήκε αμέσως ανταπόκριση στον Θεό. Έτσι ο Άγιος μέσα από μία οπτασία έλαβε την εντολή του Κυρίου να κατακρημνίσει τον ειδωλολατρικό βωμό του Απόλλωνος, αλλά και των άλλων θεών. Η εντολή δεν άργησε να εκτελεσθεί, αφού μέσα στη νύχτα κατακρήμνισε τα άψυχα είδωλα. Το γεγονός αυτό εξαγρίωσε τους ειδωλολάτρες, αφού αποδείχθηκε έμπρακτα η ματαιότητα της λατρείας των ψεύτικων θεών. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να συλλάβουν τον ποιμενάρχη της Ιεραπόλεως και να τον θανατώσουν. Ο Άγιος Αβέρκιος παρουσιάσθηκε όμως μόνος του στην αγορά, όπου με ξεχωριστή παρρησία κήρυξε την αμώμητο χριστιανική πίστη. Η θαρραλέα του αυτή στάση εξόργισε ακόμη περισσότερο τον όχλο, ο οποίος όμως έμεινε άναυδος και άφωνος μετά τη θαυματουργική θεραπεία τριών δαιμονισμένων από τον Άγιο που τους θεράπευσε δια της χάριτος του Θεού χρησιμοποιώντας το ραβδί, με το οποίο είχε κατακρημνίσει τα είδωλα.

Το θαυμαστό και υπερφυές αυτό γεγονός ειρήνευσε τον εξαγριωμένο όχλο, ο οποίος άρχισε πλέον να αντιμετωπίζει με σεβασμό τον διαπρύσιο κήρυκα του λόγου του Θεού. Μάλιστα ο εποικοδομητικός του λόγος για τη χριστιανική πίστη έπεισε πολλούς ειδωλολάτρες στο να εγκολπωθούν τον Ιησού Χριστό και να βαπτισθούν χριστιανοί, ενώ η φήμη του διαδόθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάτοικοι όχι μόνο από την Ιεράπολη, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή προσέτρεχαν σ’ αυτόν για να καθοδηγηθούν πνευματικά και να θεραπευθούν από τις ασθένειές τους. Μεταξύ των επιτελεσθέντων θαυμάτων ήταν και η θεραπεία της τυφλής ειδωλολάτρισσας Φρυγγέλης, η οποία είχε ως διακαή πόθο να ακούσει τον φωτισμένο λόγο του Αγίου. Τότε ο ευλογημένος ιεράρχης του Χριστού δίδαξε στην τυφλή Φρύγγελα την ορθή χριστιανική πίστη, αλλά παράλληλα τη θεράπευσε από την τύφλωση και αποκατάστησε πλήρως την όρασή της.

Η θαυματουργική φήμη του Αγίου διαδόθηκε όμως μέχρι και τη Ρώμη και έγινε γνωστή ακόμη και στον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, ο οποίος διέταξε να έρθει εκεί για να θεραπεύσει τη δεκαεξάχρονη κόρη του Λουκίλλα, η οποία ενώ ετοιμαζόταν να παντρευτεί, βρισκόταν κάτω από ισχυρή δαιμονική επήρεια. Όταν έφτασε ο Άγιος Αβέρκιος στη Ρώμη, οδηγήθηκε στα ανάκτορα, όπου τον υποδέχθηκε η αυτοκράτειρα Φαυστίνα, η οποία τον πήγε αμέσως στη δαιμονισμένη κόρη της, τη Λουκίλλα. Μόλις η δαιμονισμένη κόρη τον αντίκρισε, καταλήφθηκε από βίαιους σπασμούς, ενώ το δαιμόνιο που τη βασάνιζε, άρχισε να ικετεύει τον φωτισμένο ιεράρχη του Χριστού να το αφήσει να επιστρέψει στον τόπο, από όπου είχε έρθει και που ήταν η Φρυγία της Μικράς Ασίας. Τότε ο «καθοδηγήσας τούς πλανεμένους» θεοφόρος Αβέρκιος το άφησε να επιστρέψει, αλλά το διέταξε να μεταφέρει από τη Ρώμη στην Ιεράπολη έναν τεράστιο πέτρινο βωμό που χρησιμοποιούσαν οι ειδωλολάτρες για τις θυσίες. Το παράδοξο και υπερφυές αυτό γεγονός άφησε άναυδο το συγκεντρωμένο πλήθος στα ανάκτορα, όταν μάλιστα είδε το δαιμόνιο να εξέρχεται από τη νεαρή κόρη του αυτοκράτορος και να μεταφέρει τον τεράστιο ειδωλολατρικό βωμό με τελικό προορισμό την Ιεράπολη της Φρυγίας.

Η θεραπεία της Λουκίλλας δημιούργησε ατμόσφαιρα απερίγραπτης χαράς και η αυτοκράτειρα Φαυστίνα από ευγνωμοσύνη στο πρόσωπο του Αγίου, θέλησε να τον ανταμείψει πλουσιοπάροχα με χρυσό και άργυρο. Όμως ο «εἰληφώς τήν χάριν παντοίων ἰαμάτων» θεοπρόβλητος ιεράρχης του Χριστού αρνήθηκε ένα τέτοιο δώρο. Αξιομνημόνευτο είναι και το θαύμα που επιτέλεσε ο Άγιος μ’ ένα αγγείο, στο οποίο είχαν βάλει μαζί κρασί και λάδι. Χάρη όμως στη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο δεν αναμείχθηκαν τα δύο υγρά μεταξύ τους και από το αγγείο βγήκε το καθένα από τα δύο χωριστά. Στη Ρώμη ο Άγιος Αβέρκιος παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα, κηρύττοντας τον λόγο του Θεού και επιτελώντας θαύματα, γεγονός που απέδειξε περίτρανα την παντοδυναμία του ενός και αληθινού Θεού.

Κάποια στιγμή όμως έλαβε μέσα από ένα όραμα την εντολή από τον Θεό να φύγει από τη Ρώμη και να επισκεφθεί τη Συρία. Αρχικά έφθασε στην Αντιόχεια, ενώ στη συνέχεια πήγε στην Απάμεια για να συσπειρώσει τους χριστιανούς, να στηρίξει τους φτωχούς και να αγωνισθεί με σθένος εναντίον της αιρέσεως του Μαρκίωνος. Σύμφωνα μ’ αυτή αναγνωριζόταν μόνο το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι επιστολές του Αποστόλου Παύλου, δίνοντας σ’ αυτά ερμηνεία με τρόπο δυϊστικό που αντιπαραθέτει τον «Δίκαιο Θεό» της Παλαιάς Διαθήκης στον «αγαθό Θεό» της Καινής Διαθήκης. Από την Απάμεια έφθασε στον ποταμό Ευφράτη, ενώ κατόπιν η ιεραποστολική του περιοδεία συνεχίστηκε στη Μεσοποταμία, όπου καταπολέμησε με ακμαίο αγωνιστικό φρόνημα την αίρεση του Μαρκίωνος. Στη συνέχεια επισκέφθηκε την Κιλικία, τη Λυκαονία και την Πισιδία, όπου κήρυξε «τά περί τοῦ Κυρίου Ιησοῦ Χριστοῦ μετά πάσης παρρησίας ἀκωλύτως». Ενδεικτικό είναι ότι ο ένθερμος ιεραποστολικός του ζήλος σε συνδυασμό με τις μακροχρόνιες και καρποφόρες ιεραποστολικές του περιοδείες θυμίζουν την ιεραποστολική δράση των Αγίων Αποστόλων που επισκέφθηκαν πολλούς τόπους για να κηρύξουν το Ευαγγέλιο του Χριστού. Γι’ αυτό και δικαίως του αποδόθηκε ο τίτλος του «ισαποστόλου», αφού κανείς άλλος επίσκοπος της εποχής εκείνης δεν διάνυσε τόσο μεγάλες αποστάσεις και δεν περιόδευσε σε τόσα πολλά μέρη για να κηρύξει κατά μίμηση των Αγίων Αποστόλων τον λόγο του Θεού.

Μετά την πλούσια ιεραποστολική του δράση επέστρεψε στην Ιεράπολη της Φρυγίας, όπου το πνευματικό του ποίμνιο τον υποδέχθηκε με ανείπωτη αγαλλίαση. Εκεί συνέχισε ως ακάματος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού το ποιμαντικό του έργο, ενώ παράλληλα με τη χάρη του Θεού θεράπευσε ασθενείς και εκδίωξε δαιμόνια. Ιδιαίτερη όμως μέριμνα και αγάπη επέδειξε και στους κληρικούς της επαρχίας του, αφού για την ορθή πνευματική τους καθοδήγηση συνέταξε εγχειρίδιο με τις κατάλληλες νουθεσίες και υποδείξεις. Όμως η καρποφόρα επίγεια δράση του πλησίαζε πλέον να ολοκληρωθεί και ο ίδιος προαισθανόμενος την εκδημία του, υπέδειξε τον διάδοχό του στην Επισκοπή Ιεραπόλεως, τονίζοντάς του τη μεγάλη ευθύνη των επισκοπικών του καθηκόντων. Κάποια στιγμή αποσύρθηκε σ’ ένα υψηλό βουνό για να προσευχηθεί, όπου με τη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο ανέβλυσε μία πηγή θερμού ύδατος. Κατόπιν προαισθανόμενος τον επικείμενο θάνατό του που έλαβε χώρα σε ηλικία εβδομήντα δύο ετών, κατέβηκε στην Ιεράπολη και ετοίμασε τον τάφο του κοντά στον βωμό που είχε μεταφέρει το δαιμόνιο. Μάλιστα έδωσε την εντολή να σκαλίσουν μία επιγραφή σε πέτρινη πλάκα, η οποία διασώθηκε μέχρι σήμερα και φυλάσσεται σε μουσείο της Ρώμης. Στην επιγραφή αυτή αναγράφονται τα ακόλουθα:

› Ἐκλεκτῆς πόλεως πολίτης τόδ’ ἐποίησα ζῶν, ἵν’ ἔχω καιρῷ σώματος ἔνθα θέσιν, τοὔνομ’ Ἀβέρκιος˙ ὅ ὤν μαθητής ποιμένος ἁγνοῦ, ὅς βόσκει προβάτων ἀγέλας ὄρεσιν πεδίοις τε, ὀφθαλμούς ὅς ἔχει μεγάλους πάντῃ καθορῶντας. Οὖτος γάρ μ’ ἐδίδαξε γράμματα πιστά˙ εἰς Ρώμην ὅς ἔπεμψεν ἐμέ βασιλείαν ἀθρῆσαι καί βασίλισσαν ἰδεῖν χρυσόστολον, χρυσοπέδιλον˙ λαόν δ’ εἶδον ἐκεῖ λαμπράν σφραγεῖδαν ἔχοντα. Καί Συρίης πέδον εἶδα καί ἄστεα πάντα, Νισῖβιν, Εὐφράτην διαβάς, πάντῃ δ’ ἔσχον συνομίλους Παῦλον ἔχων ἔποχον. Πίστις πάντῃ δέ προῆγε καί παρέθηκε τροφήν πάντῃ ἰχθύν ἀπό πηγῆς πανμεγέθη καθαρόν, ὅν ἐδράξατο παρθένος ἁγνή˙ καί τοῦτον ἐπέδωκε φίλοις ἔσθειν διά παντός οἶνον χρηστόν ἔχουσα κέρασμα διδοῦσα μετ’ ἄρτου….

Από τα ιερά λείψανα του Αγίου Αβερκίου διασώθηκε η τιμία κάρα του, η οποία φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Παναχράντου της νήσου Άνδρου, ενώ αποτμήματα λειψάνων του φυλάσσονται στις Ιερές Μονές Καρακάλου του Αγίου Όρους, Προυσού Ευρυτανίας, Παναγίας Φανερωμένης Σαλαμίνος και Κύκκου Κύπρου, όπου κατόπιν παρακλήσεως του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρου, του και Καθηγουμένου της Μονής, εποιήθη Ακολουθία προς τιμήν του Αγίου από τον Μέγα Υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας Δρ. Χαραλάμπη Μ. Μπούσια. Επίσης στο χωριό Ελεγμοί (Κουρσουνλού) της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας σώζεται το ερειπωμένο Καθολικό της ιστορικής Ιεράς Μονής του Αγίου Αβερκίου που είναι κτίσμα της κομνήνειας εποχής και χρονολογείται από τον 9ο μ.Χ. αιώνα.

Ο Άγιος Αβέρκιος εορτάζεται πανηγυρικά στη Σαντορίνη, θεωρούμενος μάλιστα ως ο προστάτης άγιος των κρασιών, αφού ο εορτασμός της μνήμης του στις 22 Οκτωβρίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το άνοιγμα των νέων κρασιών. Άλλωστε από παλαιοτάτων χρόνων την ημέρα της εορτής του Αγίου άνοιγαν στη Σαντορίνη οι κάναβες που ήταν συνήθως υπόσκαφες αποθήκες για να δοκιμάσουν τα κρασιά της νέας σοδειάς. Η ιδιαίτερη τιμή που απολαμβάνει ο Άγιος Αβέρκιος στη Σαντορίνη οδήγησε το 1826 στη σύνταξη Ασματικής Ακολουθίας προς τιμήν του, η οποία επανεκδόθηκε το 1867. Επ’ ονόματί του στο κυκλαδίτικο αυτό νησί υπάρχουν δύο ιεροί ναοί, οι οποίοι είναι και οι μοναδικοί ναοί του Αγίου σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Ο ένας ναός βρίσκεται στο χωριό Πύργος πάνω από την κεντρική πλατεία, ενώ ο δεύτερος ναός που ανεγέρθηκε το 1995, βρίσκεται στο χωριό Εμπορείο. Αλλά στο όνομα του θαυματουργού Αγίου είναι εγκαινιασμένο ήδη από τις 10 Φεβρουαρίου του 1798 και το δεξιό κλίτος του ιερού ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος Εμπορείου, γεγονός που αποδεικνύει την ξεχωριστή λατρευτική τιμή που αποδίδουν οι κάτοικοι της οινοπαραγωγικής Σαντορίνης στον ισαπόστολο του Χριστού Άγιο Αβέρκιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η τιμή του Αγίου στην Ερμιόνη Αργολίδος, όπου στον ιερό ενοριακό ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου υπάρχει σε περίτεχνο προσκυνητάρι φορητή εικόνα του Αγίου, έργο του εξ Ύδρας ιερέως Λαζάρου Καρβελά, η οποία αποτελεί δωρεά των οινοπωλών της Ερμιόνης το 1908. Ενδεικτικό είναι ότι κατά την ημέρα της εορτής του στην Ερμιόνη άνοιγαν τα νέα κρασιά και μετά τη Θεία Λειτουργία διαβαζόταν η σχετική ευχή για να γίνει ο μούστος «καλόπιστο» κρασί.

Εκτός όμως από την πράγματι ενδιαφέρουσα λαογραφική προσέγγιση της εορτής του Αγίου Αβερκίου, η ολόθερμη ευχή μας είναι, επικαλούμενοι τις πρεσβείες του στη σημερινή αλλοπρόσαλλη εποχή, να διατηρήσουμε ακραιφνή τον απαράμιλλο θησαυρό της χριστιανικής πίστεως, αφού ο σωτηριώδης λόγος του Ευαγγελίου του Χριστού, τον οποίο με τόσο ένθερμο ιεραποστολικό ζήλο κήρυξε ο θεοφόρος ισαπόστολος και θεοπρόβλητος ιεράρχης της Ιεραπόλεως, είναι ο μόνος που νοηματοδοτεί την επίγεια πορεία και τον πνευματικό μας αγώνα για τη σωτηρία της ψυχής μας.

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία

[1] Μπούσια Χαραλάμπους Μ., Ακολουθία του Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Αβερκίου Επισκόπου Ιεραπόλεως, χ.χ.

[2] Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος Δεύτερος- Οκτώβριος, Εκδόσεις Ίνδικτος, Β΄ Έκδοση, Αθήναι 2011.

Από τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου

Oύτος ήτον Eπίσκοπος Iεραπόλεως Φρυγίας Σαλουταρίας, κατά τους χρόνους Mάρκου Aντωνίνου, εν έτει ρπϛ΄ (186), ιατρείας πολλάς και θαύματα διάφορα εργαζόμενος. Aπό τα οποία είναι και τα ακόλουθα.

Kαλεσθείς γαρ ούτος να υπάγη εις Pώμην, ιάτρευσε την θυγατέρα του βασιλέως, η οποία εν ω καιρώ έμελλε να υπανδρευθή, ενωχλήθη από πονηρόν δαιμόνιον. Tαύτην ουν ηλευθέρωσεν από το πάθος ο Άγιος, και εδίωξε το δαιμόνιον μακράν εις τον τόπον, οπού πρότερον εκατοίκει. Aφ’ ου πρότερον αυτό αναγκάσθη υπό του Oσίου να ομολογήση την κακίαν του ενώπιον πάντων.

Aλλά και όταν επήγαινεν εις την Pώμην, εβάλθησαν ομού εις ένα αγγείον κρασί και λάδι. Kαι διά προσευχής του Aγίου εφυλάχθησαν αυτά ασύγχυτα, και εύγαιναν από το αγγείον χωριστά χωριστά το καθ’ ένα.

Όταν δε έμελλε να γυρίση από την Pώμην, ηνάγκασεν ένα δαίμονα να σηκώση μίαν μεγαλωτάτην πέτραν. Tην οποίαν βαστάζωντας ο δαίμων έμπροσθεν εις όλους, την επήγεν από την Pώμην εις την Iεράπολιν. Tαύτην δε την πέτραν επρόσταξεν ο Άγιος και την έβαλον επάνω εις τον τάφον του, ωσάν μίαν νικητικήν κολόναν.

Αλλά και θερμά νερά διά προσευχής του ο Άγιος ούτος εύγαλεν από τα βάθη της γης. Kαι άλλα πολλότατα εποίησε θαύματα, κηρύττων μεν αποστολικώς εις όλας τας πόλεις της Συρίας και Mεσοποταμίας την ευσεβή και ορθόδοξον πίστιν. Φιλιόνων δε τας Eκκλησίας και πόλεις εκείνας, οπού είχον διχονοίας αναμεταξύ των. Διά τούτο και ισαπόστολος παρά πάντων ωνομάσθη. Kαθότι και αυτός επεριτριγύρισε πολλήν γην και θάλασσαν, καθώς και οι κορυφαίοι του Xριστού Aπόστολοι.

Eπήγε δε ο Άγιος και εις την Λυκαονίαν και Πισσιδείαν και εις την επαρχίαν των Φρυγών, και επλήρωσεν όλας τας πόλεις αυτάς από τα ορθά δόγματα της ευσεβείας. Άφησε δε και εις την Eκκλησίαν του Iεράπολιν ένα βιβλίον, γεμάτον από διδασκαλίας, το οποίον άριστα συνέγραψεν ο ίδιος. Oύτω λοιπόν ζήσας ο αοίδιμος εν οσιότητι και δικαιοσύνη, και πανταχού διαλάμψας με λόγια και έργα και θαύματα, και φθάσας εις χρόνους εβδομήκοντα δύω, προς Kύριον εξεδήμησε.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀποστόλων τὸν ζῆλον ἐκμιμησάμενος, τὴ Ἐκκλησία ἐκλάμπεις ὡς ἑωσφόρος ἀστήρ, τὴν θεόσδοτον ἰσχὺν φαίνων τοὶς ἔργοις σοί, σὺ γὰρ θαυμάτων ἱερῶν, τᾶς δυνάμεις ἐνεργῶν, Ἀβέρκιε Ἱεράρχα, πρὸς εὐσέβειας εἰσόδους, τοὺς πλανωμένους καθωδήγησας.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ’.
Κανόνα πίστεως, καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλον, ἀνέδειξε σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Ἀβέρκιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον Ἦχος δ’. Ὡς ἀπαρχὰς.
Ὡς Ἱερέα μέγιστον, καὶ Ἀποστόλωv σύσκηvοv, ἡ Ἐκκλησία γεραίρει σε ἅπασα, ἡ τῶν πιστὼv Ἀβέρκιε, ἢv ταῖς σαῖς ἰκεσίαις περιφύλαττε μάκαρ, ἀκαταγώvιστον, ἐξ αἱρέσεως πάσης, καὶ ἄσειστοv πολυθαύμαστε.

Πηγή: Καλλιμασιά, Άγιος Κοσμάς, Ορθόδοξος Συναξαριστής

Ο Άγιος Ιωάννης καταγόταν από οικογένεια λευιτική. Ο ιερέας πατέρας του είχε γεννηθεί στο Γεράκι της Λακωνίας και η μητέρα του στις Γούβες Μονεμβασιάς. Το 1770, την περίοδο των Ορλοφικών, έγινε στην περιοχή επιδρομή Αλβανών που έφερε την καταστροφή. 

Ο Άγιος Ιλαρίων ο Μέγας, που η Εκκλησία μας γιορτάζει στις 21 Οκτωβρίου, γεννήθηκε στην Ταβαθά της Παλαιστίνης, το έτος 291 μ.Χ. από γονείς, ειδωλολάτρες. Είχε δε, σπάνια πνευματικά χαρίσματα και διακρίνονταν, για την ευφυΐα του. Οι γονείς του, φρόντισαν να τον μορφώσουν, όσο καλύτερα μπορούσαν και προκειμένου να το πετύχουν, τον έστειλαν για σπουδές, στην Αλεξάνδρεια, κοντά σε ξακουστούς και σοφούς, διδασκάλους. Κοντά τους, πίστεψαν, ότι θα γίνει σοφός, που ήταν και η επιθυμία τους.

Ὁ νεαρός Ἰωάννης διδάχθηκε ἀπό μικρός τὰ γράμματα καὶ ἐντρύφησε μὲ ζήλο στὴ μελέτη τῶν θείων γραφῶν. Ἀπό τὴν ἐφηβική του ἠλικία φλεγόταν ἀπό τὸν πόθο νὰ ἀκολουθήσει τὴν ὁδό τοῦ μοναχικού βίου. Οὶ γονείς του‚ φοβούμενοι μήπως τὸν χάσουν ἀπό κοντά τους‚ ἐπέμεναν νὰ νυμφευθεί‚ ἀλλά πρὶν ἀπό τὸν γάμο ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει τὴν κλήση τοῦ Θεοῦ καὶ ἔφυγε κρυφά ἀπό τὸ χωριό του‚ καταφεύγοντας στὸ ὅρος Ὄλυμπος τῆς Βιθυνίας ὅπου υπήρχαν πολλά μοναστήρια καὶ κελλιά. Ἐκεί ὁ Ἰωάννης ἔγινε δόκιμος «τεθείς ὑπό τὴν διδασκαλίαν καὶ τὴν διαπαιδαγῶγησιν τοῦ Προηγουμένου τῆς ἱεράς ἐκείνης ποίμνης»‚ ὁ ὁποίος‚ βλέποντας τὸν ζήλο του‚ τὸν ἔκειρε μοναχό τὸ ἔτος 1043 καὶ τοῦ ἔδωσε τὸ ὅνομα Χριστόδουλος‚ ἐξαιτίας τῆς μεγάλης του ἀγάπης για τὸν Ἰησοῦ Χριστό.

Πολλές και σοφές άγιες μορφές παρελαύνουν από τις σελίδες της ιστορίας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μια τέτοια μορφή και εξαιρετική προσωπικότητα είναι κι ο Άγιος Μεγαλομάρτυρας Αρτέμιος που έζησε και μαρτύρησε περί τα μέσα του τέταρτου αιώνα μ.Χ. (361 - 363).

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἔχουμε ἑορτή. Τί ἑορτή; Κοντὰ στοὺς ἄλλους ἁγίους ποὺ τιμᾷ ἡἘκκλησίαμας (τὸν μεγαλομάρτυρα Ἀρτέμιο καὶ τὸν ἅγιο Γεράσιμο τῆς Κεφαλληνίας) ἑορτάζει καὶ μία ἁγία ἄγνωστη στὸν πολὺ κόσμο.