«Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων αυτού». Τα λόγια τούτα του ψαλμωδού βρίσκουν πλήρη την εφαρμογή τους στον όσιο Κενδέα τον θαυματουργό, που τη μνήμη του γιορτάζει ή Εκκλησία μας στις 6 του Οκτώβρη. Με ανυπολόγιστες τιμές ή αγάπη του Θεού τον στεφάνωσε απ' τον καιρό που ζούσε. Μια σύντομη ματιά στη ζωή του μας το βεβαιώνει. Ό όσιος Κενδέας ήταν ένας από τους Αλαμάνους αγίους, που ήρθαν στο νησί μας από την Παλαιστίνη. Όταν έφυγε απ' την Αλαμανία για τα Ιεροσόλυμα ήταν μόλις δεκαοκτώ χρόνων. Εκεί ασπάστηκε τη μοναχική ζωή κι έφυγε για την έρημο του Ιορδανού. Στο μέρος αυτό σε μια απόκρημνη πλαγιά βρήκε ένα μικρό σπήλαιο και με χαρά εγκαταστάθηκε σ' αυτό και τρεφόταν με ακρίδες, όπως άλλοτε κι ο μέγας πολιστής της ερήμου, ο Πρόδρομος Ιωάννης.

«Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων αυτού.»

Τα λόγια τούτα του ψαλμωδού βρίσκουν πλήρη την εφαρμογή τους στον όσιο Κενδέα τον θαυματουργό, που τη μνήμη του γιορτάζει ή Εκκλησία μας στις 6 του Οκτώβρη. Με ανυπολόγιστες τιμές ή αγάπη του Θεού τον στεφάνωσε απ' τον καιρό που ζούσε. Μια σύντομη ματιά στη ζωή του μας το βεβαιώνει.

Ό όσιος Κενδέας ήταν ένας από τους Αλαμάνους αγίους, που ήρθαν στο νησί μας από την Παλαιστίνη. Όταν έφυγε απ' την Αλαμανία για τα Ιεροσόλυμα ήταν μόλις δεκαοκτώ χρόνων. Εκεί ασπάστηκε τη μοναχική ζωή κι έφυγε για την έρημο του Ιορδανού. Στο μέρος αυτό σε μια απόκρημνη πλαγιά βρήκε ένα μικρό σπήλαιο και με χαρά εγκαταστάθηκε σ' αυτό και τρεφόταν με ακρίδες, όπως άλλοτε κι ο μέγας πολιστής της ερήμου, ο Πρόδρομος Ιωάννης.

Στην ίδια ερημική περιοχή ζούσε τότε κι ένας άλλος ασκητής με μεγάλη φήμη, που είχε τ' όνομα Ανανίας. Σε τούτο τον ασκητή κάποια μέρα έστειλε το δαιμονιζόμενο παιδί του ένας ευγενής άρχοντας, για να του το θεραπεύσει. Ό Ανανίας όμως από ταπεινοφροσύνη αρνήθηκε και να συναντήσει το άρρωστο παιδί και τό έστειλε παρακάτω προς τον Κενδέα. Ύστερα από αρκετή περιπλάνηση στα έρημα εκείνα μέρη οι συνοδίτες του δύστυχου παιδιού βρήκαν τον Κενδέα, και με παρακλήσεις του ζήτησαν να κάμει καλά τον άρρωστο τους. Ό ιερός ασκητής στην αρχή δεν θέλησε ούτε και ν' ακούσει την αίτηση τους. Αργότερα όμως μπροστά στις παρακλήσεις τους υποχώρησε, κι αφού προσευχήθηκε θερμά, στράφηκε στο άρρωστο παιδί και με φωνή επιβλητική είπε:

› Πνεύμα πονηρό κι ακάθαρτο! Στο όνομα του Ιησού Χριστού ο δούλος του Θεού Κενδέας σε διατάζει να βγεις από το άρρωστο παιδί και να το αφήσεις ήσυχο.

Το πονηρό πνεύμα υπήκουσε την ίδια στιγμή. Και βγήκε απ' το παιδί, χωρίς να το βλάψει καθόλου. Μετά τη θαυματουργική τούτη θεραπεία ο Κενδέας χειροτονήθηκε Ιερέας και μπήκε σ' ένα μοναστήρι. Ή ζωή όμως στο μοναστήρι, δεν ήταν όπως την περίμενε κι έτσι πολύ γρήγορα ο μακάριος ασκητής έφυγε και γύρισε πάλι στην έρημο.

Εκεί ένα πρωί τον ξύπνησαν τα κλάματα κάποιου παιδιού, που ήταν πεταμένο μπροστά στη σπηλιά του. Όταν ο άγιος βγήκε να δει τι συμβαίνει, αντιλήφθηκε, πώς το παιδί βασανιζόταν από πονηρό πνεύμα. Το σπλαγχνίστηκε, και το θεράπευσε. Το δαιμονόπληκτο παιδί ήταν του ασκητή Ανανία.

Οι εχθροί της πίστεως του Χριστού που με φθονερό μάτι παρακολουθούσαν την πρόοδο των ασκητών στην έρημο εκείνη περιοχή του Ιορδάνου, άρχισαν να τους παρενοχλούν. Κι αυτοί, για να γλιτώσουν, μαζεύτηκαν μια μέρα όλοι στην παραλία και μπήκαν σ' ένα καράβι που τους έφερε στο πολύπαθο νησί. Βγήκαν στην περιοχή της Πάφου, γιατί το πλοίο τους τσακίσθηκε πάνω στους βράχους. Με πολύ κόπο σώθηκαν κι απ' εκεί σκορπίστηκαν σε διάφορα μέρη, για να μονάσουν ό καθένας, όπου θα 'βρισκε τον κατάλληλο χώρο.

Ό άγιος Κενδέας στην αρχή τακτοποιήθηκε σε μια καλύβα που έστησε σ' ένα απόκρημνο βράχο κοντά στην ακρογιαλιά της Πάφου. Ή ταπείνωση κι ή γλυκύτητα της μορφής του τράβηξαν αμέσως την προσοχή των κατοίκων της περιοχής, που τον επισκέπτονταν καθημερινά, για ν' ακούσουν από το στόμα του λόγια παρηγοριάς κι ελπίδας. Οι επισκέπτες έπαιρναν μαζί τους κι άρρωστους, που τους θεράπευε ά άγιος με τις προσευχές του. Την εποχή αυτή δοκίμασε και τους πιο πολλούς πειρασμούς από μέρους του μισόκαλου δαίμονα. Αναφέρουμε μερικούς:

• Κάποιο πρωινό, την ώρα που ο άγιος έβγαινε από την καλύβα του, ο διάβολος πήρε μορφή ανθρώπινη κι έπεσε στα πόδια του ζητώντας ευλογία. Ό άγιος τρόμαξε τόσο, που έχασε την ισορροπία κι έπεσε στον γκρεμό με το κεφάλι κάτω. Κτύπησε δυνατά, μα δεν έπαθε τίποτα. Τον έσωσε ή χάρη του Θεού.

• Μια άλλη φορά ο Σατανάς, παρουσίασε μπροστά στον άγιο μια όμορφη γυναίκα που, αφού έπεσε στα πόδια του, τον παρακαλούσε με δάκρυα να πάει στο σπίτι της και να το ευλογήσει. Ό όσιος στη φαινομενική συντριβή της με συγκίνηση δέχτηκε να πάει. Μόλις όμως έφτασε και μπήκε στο σπίτι ή διεφθαρμένη εκείνη γυναίκα σαν μια «άλλη Πετεφρή» πέταξε από πάνω της τα ενδύματα της, για να σκανδαλίσει τον άγιο και να προσβάλει την αγνότητα του. Τρομερή αλήθεια ή δοκιμασία. Μα ο όσιος σώθηκε και τούτη τη φορά με τη δύναμη της προσευχής.

• Κάποια μέρα πάλι ο διάβολος παρέδωκε τον άγιο στα χέρια ενός σκληρού κι άγριου ληστή, που καθημερινά τον βασάνιζε με διάφορους τρόπους. Πότε τον κτυπούσε, πότε του έκαιε την καλύβα, πότε του έσχιζε τα ρούχα, πότε τον πετούσε χαμαί. Ό άρχοντας του τόπου που σεβόταν πολύ τον άγιο, έστειλε κι έπιασαν τον ληστή και τον θανάτωσαν.

Τα δείγματα αυτά των πειρασμών μας παρέχουν μια εικόνα των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν καθημερινά οι ούρανοπολίτες αυτοί αθλητές από τον άρχοντα του Σκότους. Ένας συνεχής αγώνας και μια πορεία για την κατάκτηση της τελειότητας. Ένας αγώνας και μια επίμονη πορεία είναι κι ή ζωή του κάθε πιστού. Μια πορεία προς την αγιότητα, για την οποία είμαστε πλασμένοι.

Στους αγώνες τους αυτούς οί άγιοι με τον διάβολο, που κατά τον κορυφαίο απόστολο Πέτρο, «ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α' Πέτρ. ε', 8) βγαίνανε πάντα νικητές. Με τη βοήθεια του όπλου του Σταυρού και της προσευχής οι έμπειροι τούτοι αγωνιστές περνούσαν πάνω από τις παγίδες του διαβόλου και νικούσαν. Με το όπλο του Σταυρού και τη θερμή προσευχή μπορούμε κι εμείς της ζωής οι αγωνιστές και μαχητές να νικήσουμε. Ναι! Μπορούμε να νικήσουμε, αρκεί μονάχα να το θελήσουμε, και ν' αγωνισθούμε με συνέπεια, επιμονή κι υπομονή και πάθος για μια ανώτερη ζωή, που θα 'χει σαν σκοπό της την ασταμάτητη ανάβαση στα σκαλοπάτια της ενάρετης ζωής.

Αυτό τον σκοπό έβαλε κι ό άγιος Κενδέας στη ζωή του. Γ' αυτό κι ή αγάπη του Θεού τον ελέησε και τον χαρίτωσε, τον εξύψωσε και τον αξίωσε, ώστε και τα αδύνατα να μπορεί να τα κάμει δυνατά. Ένα τέτοιο θάμα είναι και τούτο που έκαμε ή Πρόνοια του Θεού για να ικανοποιήσει ευγενικό του πόθο:

Σ' ένα χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου έμαθε ό Κενδέας πώς διέμενε ό συνασκητής του Ίωνάς. Θερμός ό πόθος άναψε στην ψυχή του να επισκεφθεί τον φίλο του και ν' ανταλλάξει μαζί του λόγια πνευματικής οικοδομής. Ένα πρωί άφησε την καλύβα του κι αφού έκαμε την προσευχή του, σταυροκοπήθηκε και ξεκίνησε. Απ' τα χωριά που περνούσε οι χριστιανοί που το μάθαιναν έτρεχαν κοντά του να τον ιδούν και να πάρουν την ευλογία του. Πολλοί του έφερναν κι αρρώστους. Κι ό καλοκάγαθος ασκητής τους θεράπευε με την προσευχή του. Όταν έφτασε σ' ένα τόπο, που είναι γνωστός με τ' όνομα Μάνδρες της Τραχιάς, κοντά στο Αυγόρου, ό μακάριος αθλητής βρήκε μια σπηλιά και κουρασμένος, όπως ήταν, μπήκε μέσα με την απόφαση να μη ξαναβγεί από εκεί. Ή φλογερή επιθυμία όμως να συναντήσει τον φίλο του, τον βασάνιζε πολύ. Και να!

Μια μέρα που ό άγιος έκαμνε την προσευχή του, ένας Άγγελος σήκωσε στα χέρια τον όσιο Ίωνά και τον έφερε μπροστά στη σπηλιά του. Οι δύο φίλοι άγιοι, αφού με βαθιά συγκίνηση ασπασθήκανε ό ένας τον άλλο «φιλήματι άγίω» δόξασαν τον Θεό για τη θαυμαστή συνάντηση, κι άρχισαν να συνομιλούν για την άπειρη αγάπη Του και τις αμέτρητες ευεργεσίες Του.

› Δόξα να έχει ό Κύριος, έλεγε ό Κενδέας, που με αξίωσε, αδελφέ μου, να σε ιδώ. Ευλογημένο να 'ναι στους αιώνες το Πανάγιο Όνομα Του.

Σαν του μιλούσε, και προτού ακόμη προφθάσει να αποτελειώσει τον λόγο του, ό φίλος του Ίωνάς χάθηκε από κοντά του. Ένας άγγελος τον πήρε και τον ξανάφερε στη σπηλιά που ασκήτευε. Η παράδοξη αυτή περιπέτεια έβαλε σε πολλές σκέψεις τον άγιο μας.

› Μήπως έπεσα θύμα φαντασιοπληξίας, έλεγε και ξανάλεγε μόνος του.

Γι' αυτό, παρά τον όρκο που έκαμε να μη ξαναβγεί από τη σπηλιά του, ένα πρωί σηκώθηκε και πήρε τον δρόμο για το κελί του φίλου του. Ποθούσε να μάθει την αλήθεια. Κάποιο δειλινό έφτασε. Ό φίλος του Ίωνάς σαν τον είδε, με ενθουσιασμό του διηγήθηκε τον θαυμαστό τρόπο με τον όποίο ο άγγελος τον είχε μεταφέρει κοντά του. Οι άγιοι με δάκρυα στα μάτια δόξασαν τον Θεό κι αφού ασπασθήκανε και πάλι ό ένας τον άλλο «ασπασμόν άγιον» αποχωριστήκανε. Ό Κενδέας ξεκίνησε πάλι για τη σπηλιά του. Ύστερα από μεγάλη οδοιπορία έφτασε κι έμεινε πια εκεί, όπου κι απέθανε σε βαθιά γηρατειά.

Ν' αναφερθούμε σ' όλα τα θαύματα του αγίου δεν μας είναι δυνατό. Ωστόσο λέμε, πώς όλα τα θαύματα του είναι πράξεις και έργα, τα όποια ή αγάπη του Θεού επιτελούσε μέσον του υστέρα από θερμές προσευχές και δεήσεις. Πολλοί άρρωστοι βρήκαν τη θεραπεία τους από τον άγιο. Πολλά δαιμόνια έβγαλε από πάσχοντες ανθρώπους. Κάποτε που ή ανομβρία είχε απειλήσει επικίνδυνα τον τόπο ό όσιος Κενδέας προσευχήθηκε θερμά στον Θεό, που άνοιξε τους κρουνούς του ουρανού κι έβρεξε πολύ. Ή διψασμένη γη χόρτασε, κι οι άνθρωποι ευφράνθηκαν και δόξα σαν τον Θεό. Με την προσευχή και την αγάπη του ό ιερός αυτός αθλητής στάθηκε γενικά προστάτης και πατέρας κάθε πονεμένου και πάσχοντα.

Πόσα δεν πρέπει να μας πει το παράδειγμα του. Στην εποχή μας που ό εγωισμός κι ή υλοφροσύνη έκλεισαν τις καρδιές κι ό καθένας τόσο από τους μεγάλους, όσο κι από τους μικρούς κοιτούν μονάχα το δικό τους το συμφέρον και τη δική τους ικανοποίηση, το παράδειγμα του μεγάλου ασκητή κι ή φιλανθρωπία του πρέπει να στέκεται πάντα μπροστά μας. Για να μας διδάσκει. Να μας ενισχύει. Να μας δείχνει και τον δικό μας δρόμο. Και να μας υπενθυμίζει. Να μας υπενθυμίζει πώς και σήμερα μια θερμή προσευχή και λίγο νερό από το άγιασμα του είναι αρκετά, για να σκορπίσουν τη θεραπεία σ' εκείνους που υποφέρουν από δερματικές ενοχλήσεις και ρευματισμούς και νευραλγίες (τζιεγκές), αλλά και που μ' ευλάβεια και πίστη καταφεύγουν στη χάρη του.

Μ' ευλάβεια και πίστη ας πάμε κι εμείς να προσκυνήσουμε στους μεγαλόπρεπους ναούς που φέρουν τ' όνομα του, και βρίσκονται ό ένας στο Αυγόρου κι ό άλλος στην πόλη της Πάφου. Είναι κι οι δύο τα μεγάλα προσκυνήματα, που ή ευσέβεια του λαού μας ανήγειρε για τον άγιο. Μα και που θυμίζουν σ' όλους το μεγάλο και ιερό καθήκον μας να τιμούμε τις άγιες αυτές μορφές.

Ναι! Να τις τιμούμε. Και με πίστη στην ψυχή κι ευλάβεια στην καρδιά να γονατίζουμε νοερά κάθε φορά μπροστά στην άγια εικόνα τους και να ζητούμε τις ικεσίες τους. Τις θεοπειθείς προς Κύριον ικεσίες τους.

Για την ενότητα του λαού μας.

Την ειρήνευση της αγίας του Εκκλησίας.

Την επικράτηση σ' αύτη του ορθοδόξου φρονήματος που είναι το καύχημα κι ό πιο πολύτιμος θησαυρός μας. Κάτι περισσότερο.

Για τον φωτισμό και τη μετάνοια όλων μας. Την ειλικρινή μετάνοια για να έλθει και πάλι σαν επιστέγασμα κι ή λύτρωση και ή απαλλαγή μας από τα δεινά. Της σκλαβιάς τα δεινά και το μίασμα του βάρβαρου κατακτητή.

Με κραυγή ισχυρά και συντριβή ψυχής ας παρακαλούμε κι ας λέμε στην προσευχή μας:

Τέκνα της Κύπρου, ευλογημένα. Απόστολοι ευκλεείς και μάρτυρες ιερείς και θείοι ιεράρχες. Όσιοι και δίκαιοι και όλος ό χορός των αγίων. Το νησί που αγαπήσατε και που σ' αυτό ζήσατε την επίγεια ζωή σας, στενάζει τούτο τον καιρό εξαιτίας των αμαρτιών του λαού μας. Εχθροί φοβεροί το πάτησαν. Αρπάζουν και σκοτώνουν χωρίς οίκτο. Γκρεμίζουν σπίτια κι εκκλησίες. Μολύνουν τα ιερά. Ξαπλώνουν παντού τη συμφορά.

Λυπηθήτέ το... Βοηθήστε το... Ικετεύσατε σεις τον Κύριο και Θεό μας να το σπλαγχνιστεί. Να μας λυπηθεί. Να μας απαλλάξει από τα φοβερά δεινά. Να αξιώσει τα καταδιωγμένα αδέλφια μας να γυρίσουν και πάλι στα χωριά και ατά σπίτια τους. Να ξαναδούν οι πονεμένοι τους δικούς τους. Κι ακόμη να χαρούμε όλοι την ποθητή λευτεριά μας. Τη λευτεριά που σώζει. Και λεύτεροι στο εξής, με ευγνωμοσύνη στην ψυχή να υμνούμε και να δοξάζουμε το Πανάγιο και υπερύμνητο Όνομα του Θεού μας, του Πατρός και του Υιού και του Άγιου Πνεύματος.

Αμήν.

Ἀπολυτίκιον. Ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον Λόγον.
Αρετών τη ασκήσει Πάτερ κοσµούµενος, εν τη Κύπρω εκλάµπεις ως εωσφόρος αστήρ, των αγγέλων µιµητά Κενδέα Όσιε, και θαυµάτων τω φωτί, την οµίχλην των παθών, εκάστοτε διαλύεις, και τω Σωτήρι πρεσβεύεις, ελεηθήναι τας ψυχάς ηµών.

Πηγή: pigizois.net , Ἱερά Μητρόπολις Πάφου

«Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων αυτού».
Τα λόγια τούτα του ψαλμωδού βρίσκουν πλήρη την εφαρμογή τους στον όσιο Κενδέα τον θαυματουργό, που τη μνήμη του γιορτάζει ή Εκκλησία μας στις 6 του Οκτώβρη.
Με ανυπολόγιστες τιμές ή αγάπη του Θεού τον στεφάνωσε απ' τον καιρό που ζούσε. Μια σύντομη ματιά στη ζωή του μας το βεβαιώνει.
Ό όσιος Κενδέας ήταν ένας από τους Αλαμάνους αγίους, που ήρθαν στο νησί μας από την Παλαιστίνη.
Όταν έφυγε απ' την Αλαμανία για τα Ιεροσόλυμα ήταν μόλις δεκαοκτώ χρόνων.
Εκεί ασπάστηκε τη μοναχική ζωή κι έφυγε για την έρημο του Ιορδανού.
Στο μέρος αυτό σε μια απόκρημνη πλαγιά βρήκε ένα μικρό σπήλαιο και με χαρά εγκαταστάθηκε σ' αυτό και τρεφόταν με ακρίδες, όπως άλλοτε κι ο μέγας πολιστής της ερήμου, ο Πρόδρομος Ιωάννης.
Στην ίδια ερημική περιοχή ζούσε τότε κι ένας άλλος ασκητής με μεγάλη φήμη, που είχε τ' όνομα Ανανίας.
Σε τούτο τον ασκητή κάποια μέρα έστειλε το δαιμονιζόμενο παιδί του ένας ευγενής άρχοντας, για να του το θεραπεύσει. Ό Ανανίας όμως από ταπεινοφροσύνη αρνήθηκε και να συναντήσει το άρρωστο παιδί και τόστειλε παρακάτω προς τον Κενδέα. Ύστερα από αρκετή περιπλάνηση στα έρημα εκείνα μέρη οι συνοδίτες του δύστυχου παιδιού βρήκαν τον Κενδέα, και με παρακλήσεις του ζήτησαν να κάμει καλά τον άρρωστο τους. Ό ιερός ασκητής στην αρχή δεν θέλησε ούτε και ν' ακούσει την αίτηση τους. Αργότερα όμως μπροστά στις παρακλήσεις τους υποχώρησε, κι αφού προσευχήθηκε θερμά, στράφηκε στο άρρωστο παιδί και με φωνή επιβλητική είπε:
- Πνεύμα πονηρό κι ακάθαρτο! Στο όνομα του Ιησού Χριστού ο δούλος του Θεού Κενδέας σε διατάζει να βγεις από το άρρωστο παιδί και να το αφήσεις ήσυχο.
Το πονηρό πνεύμα υπήκουσε την ίδια στιγμή. Και βγήκε απ' το παιδί, χωρίς να το βλάψει καθόλου.
Μετά τη θαυματουργική τούτη θεραπεία ο Κενδέας χειροτονήθηκε Ιερέας και μπήκε σ' ένα μοναστήρι. Ή ζωή όμως στο μοναστήρι, δεν ήταν όπως την περίμενε κι έτσι πολύ γρήγορα ο μακάριος ασκητής έφυγε και γύρισε πάλι στην έρημο.
Εκεί ένα πρωί τον ξύπνησαν τα κλάματα κάποιου παιδιού, που ήταν πεταμένο μπροστά στη σπηλιά του. Όταν ο άγιος βγήκε να δει τι συμβαίνει, αντιλήφθηκε, πώς το παιδί βασανιζόταν από πονηρό πνεύμα. Το σπλαγχνίστηκε, και το θεράπευσε. Το δαιμονόπληκτο παιδί ήταν του ασκητή Ανανία.
Οι εχθροί της πίστεως του Χριστού που με φθονερό μάτι παρακολουθούσαν την πρόοδο των ασκητών στην έρημο εκείνη περιοχή του Ιορδάνου, άρχισαν να τους παρενοχλούν. Κι αυτοί, για να γλιτώσουν, μαζεύτηκαν μια μέρα όλοι στην παραλία και μπήκαν σ' ένα καράβι που τους έφερε στο πολύπαθο νησί. Βγήκαν στην περιοχή της Πάφου, γιατί το πλοίο τους τσακίσθηκε πάνω στους βράχους. Με πολύ κόπο σώθηκαν κι απ' εκεί σκορπίστηκαν σε διάφορα μέρη, για να μονάσουν ό καθένας, όπου θα 'βρισκε τον κατάλληλο χώρο.
Ό άγιος Κενδέας στην αρχή τακτοποιήθηκε σε μια καλύβα που έστησε σ' ένα απόκρημνο βράχο κοντά στην ακρογιαλιά της Πάφου. Ή ταπείνωση κι ή γλυκύτητα της μορφής του τράβηξαν αμέσως την προσοχή των κατοίκων της περιοχής, που τον επισκέπτονταν καθημερινά, για ν' ακούσουν από το στόμα του λόγια παρηγοριάς κι ελπίδας. Οι επισκέπτες έπαιρναν μαζί τους κι άρρωστους, που τους θεράπευε ά άγιος με τις προσευχές του. Την εποχή αυτή δοκίμασε και τους πιο πολλούς πειρασμούς από μέρους του μισόκαλου δαίμονα.
Αναφέρουμε μερικούς:
Κάποιο πρωινό, την ώρα που ο άγιος έβγαινε από την καλύβα του, ο διάβολος πήρε μορφή ανθρώπινη κι έπεσε στα πόδια του ζητώντας ευλογία. Ό άγιος τρόμαξε τόσο, που έχασε την ισορροπία κι έπεσε στον γκρεμό με το κεφάλι κάτω. Κτύπησε δυνατά, μα δεν έπαθε τίποτα. Τον έσωσε ή χάρη του Θεού.
Μια άλλη φορά ο Σατανάς, παρουσίασε μπροστά στον άγιο μια όμορφη γυναίκα που, αφού έπεσε στα πόδια του, τον παρακαλούσε με δάκρυα να πάει στο σπίτι της και να το ευλογήσει. Ό όσιος στη φαινομενική συντριβή της με συγκίνηση δέχτηκε να πάει. Μόλις όμως έφτασε και μπήκε στο σπίτι ή διεφθαρμένη εκείνη γυναίκα σαν μια «άλλη Πετεφρή» πέταξε από πάνω της τα ενδύματα της, για να σκανδαλίσει τον άγιο και να προσβάλει την αγνότητα του. Τρομερή αλήθεια ή δοκιμασία. Μα ο όσιος σώθηκε και τούτη τη φορά με τη δύναμη της προσευχής.
Κάποια μέρα πάλι ο διάβολος παρέδωκε τον άγιο στα χέρια ενός σκληρού κι άγριου ληστή, που καθημερινά τον βασάνιζε με διάφορους τρόπους. Πότε τον κτυπούσε, πότε του έκαιε την καλύβα, πότε του έσχιζε τα ρούχα, πότε τον πετούσε χαμαί. Ό άρχοντας του τόπου που σεβόταν πολύ τον άγιο, έστειλε κι έπιασαν τον ληστή και τον θανάτωσαν.
Τα δείγματα αυτά των πειρασμών μας παρέχουν μια εικόνα των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν καθημερινά οι ούρανοπολίτες αυτοί αθλητές από τον άρχοντα του Σκότους. Ένας συνεχής αγώνας και μια πορεία για την κατάκτηση της τελειότητας.
Ένας αγώνας και μια επίμονη πορεία είναι κι ή ζωή του κάθε πιστού. Μια πορεία προς την αγιότητα, για την οποία είμαστε πλασμένοι.
Στους αγώνες τους αυτούς οί άγιοι με τον διάβολο, που κατά τον κορυφαίο απόστολο Πέτρο, «ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α' Πέτρ. ε', 8) βγαίνανε πάντα νικητές. Με τη βοήθεια του όπλου του Σταυρού και της προσευχής οι έμπειροι τούτοι αγωνιστές περνούσαν πάνω από τις παγίδες του διαβόλου και νικούσαν. Με το όπλο του Σταυρού και τη θερμή προσευχή μπορούμε κι εμείς της ζωής οι αγωνιστές και μαχητές να νικήσουμε. Ναι! Μπορούμε να νικήσουμε, αρκεί μονάχα να το θελήσουμε, και ν' αγωνισθούμε με συνέπεια, επιμονή κι υπομονή και πάθος για μια ανώτερη ζωή, που θα 'χει σαν σκοπό της την ασταμάτητη ανάβαση στα σκαλοπάτια της ενάρετης ζωής
Αυτό τον σκοπό έβαλε κι ό άγιος Κενδέας στη ζωή του. Γ' αυτό κι ή αγάπη του Θεού τον ελέησε και τον χαρίτωσε, τον εξύψωσε και τον αξίωσε, ώστε και τα αδύνατα να μπορεί να τα κάμει δυνατά. Ένα τέτοιο θάμα είναι και τούτο που έκαμε ή Πρόνοια του Θεού για να ικανοποιήσει ευγενικό του πόθο.
Σ' ένα χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου έμαθε ό Κενδέας πώς διέμενε ό συνασκητής του Ίωνάς. Θερμός ό πόθος άναψε στην ψυχή του να επισκεφθεί τον φίλο του και ν' ανταλλάξει μαζί του λόγια πνευματικής οικοδομής. Ένα πρωί άφησε την καλύβα του κι αφού έκαμε την προσευχή του, σταυροκοπήθηκε και ξεκίνησε. Απ' τα χωριά που περνούσε οι χριστιανοί που το μάθαιναν έτρεχαν κοντά του να τον ιδούν και να πάρουν την ευλογία του. Πολλοί του έφερναν κι αρρώστους. Κι ό καλοκάγαθος ασκητής τους θεράπευε με την προσευχή του. Όταν έφτασε σ' ένα τόπο, που είναι γνωστός με τ' όνομα Μάνδρες της Τραχιάς, κοντά στο Αυγόρου, ό μακάριος αθλητής βρήκε μια σπηλιά και κουρασμένος, όπως ήταν, μπήκε μέσα με την απόφαση να μη ξαναβγεί από εκεί. Ή φλογερή επιθυμία όμως να συναντήσει τον φίλο του, τον βασάνιζε πολύ. Και να!
Μια μέρα που ό άγιος έκαμνε την προσευχή του, ένας Άγγελος σήκωσε στα χέρια τον όσιο Ίωνά και τον έφερε μπροστά στη σπηλιά του. Οι δύο φίλοι άγιοι, αφού με βαθιά συγκίνηση ασπασθήκανε ό ένας τον άλλο «φιλήματι άγίω» δόξασαν τον Θεό για τη θαυμαστή συνάντηση, κι άρχισαν να συνομιλούν για την άπειρη αγάπη Του και τις αμέτρητες ευεργεσίες Του.
- Δόξα να έχει ό Κύριος, έλεγε ό Κενδέας, που με αξίωσε, αδελφέ μου, να σε ιδώ. Ευλογημένο να 'ναι στους αιώνες το Πανάγιο Όνομα Του.
Σαν του μιλούσε, και προτού ακόμη προφθάσει να αποτελειώσει τον λόγο του, ό φίλος του Ίωνάς χάθηκε από κοντά του. Ένας άγγελος τον πήρε και τον ξανάφερε στη σπηλιά που ασκήτευε.
Η παράδοξη αυτή περιπέτεια έβαλε σε πολλές σκέψεις τον άγιο μας.
- Μήπως έπεσα θύμα φαντασιοπληξίας, έλεγε και ξανάλεγε μόνος του.
Γι' αυτό, παρά τον όρκο που έκαμε να μη ξαναβγεί από τη σπηλιά του, ένα πρωί σηκώθηκε και πήρε τον δρόμο για το κελί του φίλου του. Ποθούσε να μάθει την αλήθεια. Κάποιο δειλινό έφτασε. Ό φίλος του Ίωνάς σαν τον είδε, με ενθουσιασμό του διηγήθηκε τον θαυμαστό τρόπο με τον όποίο ο άγγελος τον είχε μεταφέρει κοντά του. Οι άγιοι με δάκρυα στα μάτια δόξασαν τον Θεό κι αφού ασπασθήκανε και πάλι ό ένας τον άλλο «ασπασμόν άγιον» αποχωριστήκανε. Ό Κενδέας ξεκίνησε πάλι για τη σπηλιά του. Ύστερα από μεγάλη οδοιπορία έφτασε κι έμεινε πια εκεί, όπου κι απέθανε σε βαθιά γηρατειά.
Ν' αναφερθούμε σ' όλα τα θαύματα του αγίου δεν μας είναι δυνατό. Ωστόσο λέμε, πώς όλα τα θαύματα του είναι πράξεις και έργα, τα όποια ή αγάπη του Θεού επιτελούσε μέσον του υστέρα από θερμές προσευχές και δεήσεις. Πολλοί άρρωστοι βρήκαν τη θεραπεία τους από τον άγιο. Πολλά δαιμόνια έβγαλε από πάσχοντες ανθρώπους. Κάποτε που ή ανομβρία είχε απειλήσει επικίνδυνα τον τόπο ό όσιος Κενδέας προσευχήθηκε θερμά στον Θεό, που άνοιξε τους κρουνούς του ουρανού κι έβρεξε πολύ. Ή διψασμένη γη χόρτασε, κι οι άνθρωποι ευφράνθηκαν και δόξα σαν τον Θεό. Με την προσευχή και την αγάπη του ό ιερός αυτός αθλητής στάθηκε γενικά προστάτης και πατέρας κάθε πονεμένου και πάσχοντα.
Πόσα δεν πρέπει να μας πει το παράδειγμα του. Στην εποχή μας που ό εγωισμός κι ή υλοφροσύνη έκλεισαν τις καρδιές κι ό καθένας τόσο από τους μεγάλους, όσο κι από τους μικρούς κοιτούν μονάχα το δικό τους το συμφέρον και τη δική τους ικανοποίηση, το παράδειγμα του μεγάλου ασκητή κι ή φιλανθρωπία του πρέπει να στέκεται πάντα μπροστά μας. Για να μας διδάσκει. Να μας ενισχύει. Να μας δείχνει και τον δικό μας δρόμο. Και να μας υπενθυμίζει. Να μας υπενθυμίζει πώς και σήμερα μια θερμή προσευχή και λίγο νερό από το άγιασμα του είναι αρκετά, για να σκορπίσουν τη θεραπεία σ' εκείνους που υποφέρουν από δερματικές ενοχλή σεις και ρευματισμούς και νευραλγίες (τζιεγκές), αλλά και που μ' ευλ βεια και πίστη καταφεύγουν στη χάρη του,
Μ' ευλάβεια και πίστη ας πάμε κι εμείς να προσκυνήσουμε στους μεγαλόπρεπους ναούς που φέρουν τ' όνομα του, και βρίσκονται ό ένας στο Αυγόρου κι ό άλλος στην πόλη της Πάφου. Είναι κι οι δύο τα μεγάλα προσκυνήματα, που ή ευσέβεια του λαού μας ανήγειρε για τον άγιο. Μα και που θυμίζουν σ' όλους το μεγάλο και ιερό καθήκον μας να τιμούμε τις άγιες αυτές μορφές.
Ναι! Να τις τιμούμε. Και με πίστη στην ψυχή κι ευλάβεια στην καρδιά να γονατίζουμε νοερά κάθε φορά μπροστά στην άγια εικόνα τους και να ζητούμε τις ικεσίες τους. Τις θεοπειθείς προς Κύριον ικεσίες τους.
Για την ενότητα του λαού μας.
Την ειρήνευση της αγίας του Εκκλησίας.
Την επικράτηση σ' αύτη του ορθοδόξου φρονήματος που είναι το καύχημα κι ό πιο πολύτιμος θησαυρός μας. Κάτι περισσότερο.
Για τον φωτισμό και τη μετάνοια όλων μας. Την ειλικρινή μετάνοια για να έλθει και πάλι σαν επιστέγασμα κι ή λύτρωση και ή απαλλαγή μας από τα δεινά. Της σκλαβιάς τα δεινά και το μίασμα του βάρβαρου κατακτητή.
Με κραυγή ισχυρά και συντριβή ψυχής ας παρακαλούμε κι ας λέμε στην προσευχή μας:
Τέκνα της Κύπρου, ευλογημένα. Απόστολοι ευκλεείς και μάρτυρες ιερείς και θείοι ιεράρχες. Όσιοι και δίκαιοι και όλος ό χορός των αγίων. Το νησί που αγαπήσατε και που σ' αυτό ζήσατε την επίγεια ζωή σας, στενάζει τούτο τον καιρό εξαιτίας των αμαρτιών του λαού μας. Εχθροί φοβεροί το πάτησαν. Αρπάζουν και σκοτώνουν χωρίς οίκτο. Γκρεμίζουν σπίτια κι εκκλησίες. Μολύνουν τα ιερά. Ξαπλώνουν παντού τη συμφορά.
Λυπηθήτέ το... Βοηθήστε το... Ικετεύσατε σεις τον Κύριο και Θεό μας να το σπλαγχνιστεί. Να μας λυπηθεί. Να μας απαλλάξει από τα φοβερά δεινά. Να αξιώσει τα καταδιωγμένα αδέλφια μας να γυρίσουν και πάλι στα χωριά και ατά σπίτια τους. Να ξαναδούν οι πονεμένοι τους δικούς τους. Κι ακόμη να χαρούμε όλοι την ποθητή λευτεριά μας. Τη λευτεριά που σώζει. Και λεύτεροι στο εξής, με ευγνωμοσύνη στην ψυχή να υμνούμε και να δοξάζουμε το Πανάγιο και υπερύμνητο Όνομα του Θεού μας, του Πατρός και του Υιού και του Άγιου Πνεύματος. Αμήν.
Ἀπολυτίκιον. Ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον Λόγον.
Αρετών τη ασκήσει Πάτερ κοσµούµενος, εν τη Κύπρω εκλάµπεις ως εωσφόρος αστήρ, των αγγέλων µιµητά Κενδέα Όσιε, και θαυµάτων τω φωτί, την οµίχλην των παθών, εκάστοτε διαλύεις, και τω Σωτήρι πρεσβεύεις, ελεηθήναι τας ψυχάς ηµών.
Πηγή: pigizois.net http://www.pigizois.net/kiprioi_agioi/kendeas_o_thaumatourgos.htm, Ἱερά Μητρόπολις Πάφου http://www.impaphou.org/agios_kendeas.aspx

Η Αγία Χαριτίνη, που η Εκκλησία μας γιορτάζει στις 5 Οκτωβρίου, έζησε όταν βασίλευε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ο Διοκλητιανός και ο κόμης Δομέτιος περίπου το 290 μ.Χ. Από μικρή ηλικία γνώριζε τις Χριστιανικές Αλήθειες που πιθανότατα διδάχτηκε από τους γονείς της και δε σταμάτησε να τις κηρύττει στο περιβάλλον που ζούσε σαν δούλη σε κάποιον που ονομάζονταν Κλαύδιος. Μάλιστα δε, κατάφερε να αγαπηθεί από όλους και απολάμβανε ξεχωριστής τιμής από το αφεντικό της.

Όμως, μ’ αυτή της τη δραστηριότητα, κάποιοι ενοχλήθηκαν και ήθελαν να τη σταματήσουν με κάθε τρόπο, έτοιμοι και αποφασισμένοι να χρησιμοποιήσουν, ακόμη και τη βία. Έτσι, μόλις, ο κόμης Δομέτιος, πληροφορήθηκε ότι η νεαρή Χαριτίνη, είναι Χριστιανή και ότι κηρύττει τις Χριστιανικές Αλήθειες αδίστακτα, θέλησε να την δει από κοντά, προκειμένου να της ζητήσει, να δώσει, τις ανάλογες εξηγήσεις. Για το σκοπό αυτό, στέλνει αμέσως επιστολή στο αφεντικό της τον Κλαύδιο και του ζητά, να την μεταφέρει γρήγορα μπροστά του προκειμένου να την ανακρίνει ο ίδιος.

Μόλις, η επιστολή έφθασε στα χέρια του Κλαύδιου και γνώρισε το περιεχόμενό της, ξεσπά στα κλάματα, γιατί γνώριζε πολύ καλά, το κακό που περιμένει τη μικρή Χαριτίνη. Έδειχνε να είναι απαρηγόρητος και μάταια προσπαθούσε η μικρή Χαριτίνη, να τον παρηγορήσει. Συνέχεια δε του τόνιζε, ότι πρέπει να δείχνει ευχαριστημένος, γιατί θα γίνει θυσία ευπρόσδεκτη στο Σωτήρα Χριστό, που δε σταμάτησε σ’ όλη της τη ζωή, να πιστεύει και να κηρύττει. Μάλιστα δε του έλεγε, ότι με τη θυσία αυτή, θα της συγχωρεθούν οι αμαρτίες και «οι δικές μου και οι δικές σου» . Εκείνος δε με τη σειρά του της απαντούσε:

> Δούλη του Θεού, να θυμάσαι και εμένα, πλησίον του Επουράνιου Βασιλέα.

Όμως, η τακτική τους αυτή, έγινε αφορμή, να υπάρξει καθυστέρηση στη μεταφορά και παράδοσή της, στον κόμη Δομέτιο, ο οποίος έδειχνε ενοχλημένος και ανήσυχος. Αφού εξάντλησε τα όρια της υπομονής του, αποφασίζει να πάει ο ίδιος, προκειμένου να συλλάβει, τη μικρή Χαριτίνη. Τη βρίσκει, μόνη της στο σπίτι της και να προσεύχεται. Σαν θηρίο ανήμερο, ορμά κατά πάνω της και αφού τη μαστιγώνει αλύπητα, την παραδίδει στο κόμη της περιοχής, για να υποστεί τις συνέπειες.

Εκείνος με τη σειρά του, αρχίζει αμέσως την ανάκριση και της λέγει:

› Σωφρονίσου, πριν καν τιμωρηθείς , λυπήσου τον εαυτό σου και θυσίασε στους θεούς, προκειμένου να κερδίσεις, τρία μεγάλα καλά. Το πρώτο που θα πετύχεις είναι να σε συγχωρήσουν οι Θεοί, το δεύτερο να αγαπηθείς από το βασιλιά και το τρίτο, να μην αφανιστεί η νιότη σου, από τα σκληρά βασανιστήρια .

Η Αγία Χαριτίνη, χωρίς να δειλιάσει, σηκώνει το βλέμμα της στον Ουρανό, κάνει το Σταυρό της και του απαντά:

Είσαι πλάνος ηγεμόνα μου και η πονηριά σου, δεν μπορεί να με φοβίσει. Οι δήθεν συμβουλές σου δεν είναι ικανές να με πείσουν, να αλλάξω την πίστη μου, για το Σωτήρα Χριστό, που είναι ο μόνος Αληθινός. Αυτόν προσκυνώ και λατρεύω και σ’ Αυτόν, έχω αφιερώσει, όλη μου τη ζωή. Εσύ οφείλεις να σωφρονιστείς, από την πλάνη των ειδώλων, που διάλεξες, γιατί οι θεοί των ειδώλων, που λατρεύεις, είναι κωφά δαιμόνια».

Ο δικαστής άστραψε και βρόντηξε από το κακό του και οργισμένος, δίδει εντολή στους δήμιους, να τη μαστιγώσουν αλύπητα και να της ξυρίσουν τις τρίχες, από το κεφάλι της. Όμως Άγγελος Κυρίου, που την προστάτευε, γέμιζε το κεφάλι της, με τα ίδια μαλλιά. Ο σκληρόκαρδος δικαστής, δεν πίστευε στα μάτια του, αυτά τα οποία έβλεπε, που αντί να τον συμμορφώσουν και να του μαλακώσουν την καρδιά, τον αγρίευαν περισσότερο. Γι’ αυτό, δίδει αμέσως εντολή, να τοποθετήσουν στο κεφάλι της αναμμένα κάρβουνα, με την ελπίδα ότι θα της κάψουν το κεφάλι και δε θα αντέξει άλλο τους φοβερούς πόνους, αλλά και απ’ αυτό το μαρτύριο, βγήκε νικήτρια η Αγία, γιατί Άγγελος Κυρίου την προστάτευε. Ακόμη και όταν της έκαιγαν το αγνό νεανικό της σώμα, με αναμμένες λαμπάδες, η Αγία δε δείλιασε καθόλου και δεν τους έκανε το χατίρι, να θυσιάσει στα είδωλα.

Όμως, όσο η Αγία παρέμενε ζωντανή, ο δικαστής δεν κοιμόνταν ήσυχος. Το διεστραμμένο του μυαλό, έψαχνε να βρει, πιο αποτελεσματικό βασανιστήριο, που να τον απαλλάξει οριστικά, από την παρουσία της. Το πωρωμένο του μυαλό αποφασίζει, να τη ρίξει στη θάλασσα. Δίδει λοιπόν, εντολή στους δήμιους, να της δέσουν ένα μεγάλο λίθο στο λαιμό και να την πετάξουν στη θάλασσα, όσο πιο μακριά μπορούσαν. Μ’ αυτό τον τρόπο πίστεψε, ο ασεβής δικαστής, ότι θα απαλλάσσονταν οριστικά, από την παρουσία της. Στο διεστραμμένο του μυαλό, δεν μπορούσε να χωρέσει, ότι τον τελευταίο λόγο τον έχει η Αγία και όχι αυτός ο ίδιος.

Έτσι, μόλις, η Αγία ρίχτηκε στη θάλασσα, άρχισε να προσεύχεται και αμέσως λύθηκε ο λίθος από το λαιμό της και η ίδια, άρχισε να περιπατεί στην επιφάνεια της θάλασσας, χωρίς να βυθίζεται. Δεν παρέλειψε δε, να ευχαριστήσει το Θεό, που την αξίωσε να καθαρίσει το σώμα της με το θαλάσσιο νερό, ώστε να βρεθεί καθαρή, την ημέρα της Ανάστασης των νεκρών.

Από τη μεριά του, ο αιμοβόρος δικαστής, παρακολουθούσε τα θαύματα που εκτυλίσσονταν μπροστά του, άφωνος και με κομμένη την ανάσα. Κάποια στιγμή ακούστηκε να παραμιλά και να λέει:

›Όλα αυτά που βλέπω, με κάνουν να θαυμάζω τη δύναμη του Γαλιλαίου, αλλά εγώ θέλω να αποδείξω, ότι είναι μαγείες και ψεύδη .

Έτσι, χωρίς να χάνει χρόνο, δίδει εντολή, να γυμνώσουν την Αγία και να δέσουν τα χέρια της επάνω σε τροχό. Η εντολή που τους έδωσε ήταν, να υπάρχουν κάτω από τον τροχό αναμμένα κάρβουνα και να τον γυρίζουν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν, για να συντρίψουν όσο γίνεται περισσότερο, το σώμα της. Όμως και σ’ αυτό το βασανιστήριο απέτυχε ο αιμοβόρος τύραννος, γιατί Άγγελος Κυρίου, που προστάτευε την Αγία, τα μεν κάρβουνα έσβησε, τη δε δύναμη των δήμιων, που γυρνούσαν τον τροχό εξασθένησε και έτσι, βγήκε και πάλι, νικήτρια η Αγία.

Ο ασεβής δικαστής, βλέποντας ότι δε μπορούσε να απαλλαγεί τόσο εύκολα από την παρουσία της και θέλοντας τουλάχιστον να την κάμει να πονέσει περισσότερο, δίδει εντολή να της αφαιρέσουν τα νύχια από τα χέρια και τα πόδια. Μετά από λίγο δίδει εντολή να της αφαιρέσουν όλα της τα δόντια και στη συνέχεια καλεί, όλους τους ανθρώπους, που ανήκαν στη δικαιοδοσία του να συγκεντρωθούν, προκειμένου, να της ατιμάσουν το σώμα της.

Η Αγία, ύψωσε τα χέρια και το βλέμμα της στον Ουρανό και άρχισε να προσεύχεται. Παρακαλούσε το Θεό, να δεχτεί το πνεύμα της καθαρό, όπως και το σώμα της. Ήταν στις 5 Οκτωβρίου και τη μέρα αυτή γιορτάζεται, από την Εκκλησία μας.

ΠΗΓΕΣ:

1. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

2. Απολυτίκια Αγίων, Bysmusic.gr,  π. Νικόδημος Καβαρνός.

Θαύμα της Αγίας Χαριτίνης

Ας μεταφερθούμε πολλά χρόνια πριν. Ένας ολόκληρος αιώνας μας χωρίζει από τότε που η εορτάζουσα Αγία μας αποφάσισε να διαδραματίσει ανεξίτηλο ρόλο στη ζωή του αλησμόνητου αδελφού μας Γεωργίου Κοινούση. Είχε ξενιτευτεί πάλι ο θαλασσόλυκος ο Γιώργης.

Με δάκρυα τον αποχαιρετούσαν οι δικοί του, μη ξέροντας αν η πολύβουη λεβεντοπνίχτρα θάλασσα θα τον άφηνε να γυρίσει πίσω. Κι εκείνος μοναδικό του στήριγμα είχε ένα Σταυρό και την εικόνα του Άη Νικόλα στο πλευρό του. Το μοιραίο δεν άργησε να συμβεί.

Η μανία των κυμάτων η ακατάπαυστη, η φοβερή ορμή τους βύθισαν το καράβι του Γιώργη, που σύντομα πάλευε με το ακατάλυτο θεριό του Ατλαντικού κι αγωνιζόταν ένα αβέβαιο και ίσως μάταιο αγώνα. Απελπισμένος αναπολούσε την οικογένειά του , που πίστευε ότι δε θα ξαναδεί πια. Ετοιμαζόταν για το τελευταίο ταξίδι του.

Τότε αχνά μέσα στα αγριεμένα κύματα εμφανίστηκε η σωτηρία του . Ήταν η Αγία Χαριτίνη που τη μέρα της χάρης της 5 του Οκτώβρη , είδε από την παραδείσια κατοικία της την αγωνία του συμπατριώτη μας και αποφάσισε με τη γαλήνια της όψη να καθησυχάσει τον αποκαμωμένο ναυτικό ,να του δώσει δύναμη λέγοντάς του ποια είναι και να μη φοβάται πλέον.

Σε λίγο και εντελώς ανέλπιστα ,το πλοίο Τζίνα θα περισυλλέξει τον ταλαίπωρο ναυτικό, για να διαλαλήσει το θαύμα της Αγίας στο νησί μας και να διακηρύξει τη ιαματική χάρη της σε όλους.

Από τότε ο αξέχαστος Γιώργης Κοινούσης δεν έπαψε να τελεί κάθε χρόνο Θεία Λειτουργία και αρτοκλασία για να ευχαριστήσει την αγαπημένη του Αγία ,ανέθεσε σε ζωγράφο τη φιλοτέχνηση πίνακα με θέμα τη διάσωσή του από την Αγία, έδωσε το όνομα της Αγίας σε πολλά νέα μέλη της αγαπητής και εκλεκτής οικογένειάς του, φιλοδοξούσε να οικοδομήσει εκκλησάκι προς τιμήν της και η πιο τρανή και απτή απόδειξη της πίστης του προς αυτήν η σεμνή και ευπρεπής συνάθροιση και εορτή των εγγονών του, Αντωνίου ,Σμαράγδας και Δέσποινας στους οποίους μεταλαμπάδευσε την πίστη και την ειλικρινή αγάπη του προς την Αγία.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος γ’.
Θείας πίστεως.Θεία χάριτι, κραταιωθεῖσα, κράτος ἤσχυνας, τῆς δυσσεβείας, Χαριτίνη ὑπὲρ φύσιν ἀθλήσασα ὅθεν χαρίτων πηγὴν ἀδαπάνητον, ὡς γλυκασμὸν ἀναβλύζεις τοὶς κράζουσι. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Πηγή: Σταυριανάκης Κωνσταντίνος, politischios.gr, Ορθόδοξος Συναξαριστής

Στους δύο τελευταίους αιώνες, οι Κυκλάδες έδωσαν τέσσερις άγιες μορφές στην Εκκλησία μας: τον Όσιο Νικόδημο τον Αγιορείτη από τη Νάξο, τον Όσιο Αρσένιο από την Πάρο, την Οσία Πελαγία από την Τήνο και την Οσία του 20ου αιώνα Μεθοδία από την Κίμωλο. Η επίσημη αγιοκατάταξή της έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την πράξη 499 στις 17 Ιουνίου 1991. Η μνήμη της εορτάζεται στις 5 Οκτωβρίου.

Ο βίος της

Γεννημένη από γονείς θεοσεβείς στις 10 Νοεμβρίου 1861 στην Κίμωλο, ήταν το τρίτο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειάς της. Βαπτίσθηκε Ειρήνη και από πολύ νεαρή ηλικία ξεχώριζε για την ευσέβεια, τη σεμνότητα και την αγάπη της προς την Εκκλησία. Ο πατέρας της ονομαζόταν Ιάκωβος και η μητέρα της Μαρία, το δε επίθετό της ήταν Σάρδη.

Μέσα στο ευσεβές περιβάλλον του νησιού της και σε μια οικογένεια προσηλωμένη στο Χριστό, μεγάλωνε και μαζί με τη νεότητα άνθιζε η πίστη της και ο ιερός ζήλος. Ποθούσε και περίμενε την κατάλληλη ώρα για να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο Θεό και την Εκκλησία.

Καθώς όμως ήταν σε «ηλικία γάμου» και οι γονείς της αποφάσισαν να την παντρέψουν, υποτάχτηκε από υπακοή στη θέλησή τους και παντρεύτηκε ένα Χιώτη ναυτικό.

Λίγο καιρό μετά το γάμο ο σύζυγος της νεαρής κόρης ναυάγησε και πνίγηκε στις ακτές της Μικράς Ασίας και τότε η Ειρήνη ένοιωσε πώς αυτή ήταν η ώρα της θείας κλήσεως γι’ αυτήν.

Γίνεται μοναχή

Ο πνευματικός της όταν του εξομολογήθηκε την επιθυμία της, την ενθάρρυνε στην πραγματοποίηση του σκοπού της. Μετά από κατάλληλη προετοιμασία εκάρη μοναχή, από τον τότε αρχιεπίσκοπο Σύρου Μεθόδιο και έλαβε το όνομα Μεθοδία.

Το γεγονός αυτό ήταν για τη Μεθοδία απέραντη χαρά αφού έτσι εκπληρώθηκε η πιο βαθειά επιθυμία της και από τότε πέρασε τη ζωή της ακολουθώντας με πίστη και αφοσίωση τους κανόνες του μοναχισμού κλεισμένη στο ερημικό κελί της, στο «Στιάδι», στο (ακατοίκητο) Μέσα Κάστρο της Κιμώλου, πλάι στον Ιερό Ναό της Γεννήσεως του Κυρίου, ο οποίος χρονολογείται από το 1592.

Το ερημικό αυτό κελί ήταν πραγματική «εγκλείστρα» μέσα στην οποία η Μεθοδία ασκήτεψε με βαθειά πίστη και ενθουσιώδη εγκαρτέρηση και παρά το γεγονός ότι δεν έζησε σε μοναστήρι εντούτοις με μεγάλη ακρίβεια και προσοχή τηρούσε τους μοναστικούς κανόνες.

Η πίστη και οι προσευχές της, η άσκηση, η νηστεία, η αγρυπνία, η μελέτη, οι αγαθοεργίες της έκαναν το μικρό κελί τόπο αγιασμένο και ιερό που κυριολεκτικά και μεταφορικά ευωδίαζε.

Οι ασκητικοί αγώνες και τα θαύματά της

Από τον τόπο του εγκλεισμού της σπάνια έβγαινε η Οσία και μόνο για να παρακολουθήσει τη Θεία λειτουργία και να λάβει τη Θεία Μετάληψη ή όταν ήταν μεγάλη ανάγκη για να συνδράμει κάποιον που είχε την ανάγκη της.

Ο εγκλεισμός της ήταν πλήρης κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και τότε δεχόταν μόνο να ακούσει και να συμβουλέψει γυναίκες που το είχαν μεγάλη ανάγκη και με τις οποίες επικοινωνούσε από ένα μικρό παραθυράκι, το μοναδικό του κελιού της, χωρίς να ανοίγει την πόρτα της.

Ζούσε με ελάχιστη ξηρή τροφή και νερό, τα οποία της τα έδιναν από το μικρό παράθυρο του κελιού της και εκείνη τους ανταπόδιδε λίγο λάδι από το ακοίμητο καντήλι του κελιού της.

Οι ευσεβείς κάτοικοι της Κιμώλου, το έπαιρναν με ευλάβεια και άλειφαν με αυτό τους ασθενείς, οι οποίοι, σε πολλές περιπτώσεις γινόταν καλά με τις ευχές της αγίας μοναχής.

Μια από τις αρετές της ήταν τα αστείρευτα δάκρυα για τον εαυτό της, τον οποίο θεωρούσε αμαρτωλό και για τη σωτηρία του κόσμου. Η προσευχή της συνοδεύονταν πάντα από ποταμούς δακρύων και γι’ αυτό είχε αποτελεσματικότητα η προσευχή της.

Μια άλλη ευσεβής ενασχόλησή της στο κελί της ήταν η ανάγνωση θεοφιλών συγγραμμάτων. Τα θεία λόγια της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας μας την έθελγαν και την ευχαριστούσαν αφάνταστα. Ζούσε για το Χριστό και είχε πάψει να ζει για τον εαυτό της.

Το λιπόσαρκο ασκητικό της σαρκίο είχε μεταβληθεί σε σκεύος και κατοικία του Αγίου Πνεύματος και γι’ αυτό αξιώθηκε πολλών θαυμάτων. Η φήμη της αγίας ασκήτριας είχε διαδοθεί σε όλο το νησί, αλλά και στα άλλα νησιά του Αιγαίου. Πολλοί έτρεχαν στο μικρό κελί της, κυρίως γυναίκες, για να ακούσουν λόγια πνευματικά και παρηγορητικά.

Ποτέ δεν αρνούνταν να τους δεχτεί. Ως στοργική μητέρα τους άκουγε, τους συμπονούσε και τους ωφελούσε με τις νουθεσίες της. Πάμπολλες κουρασμένες και βασανισμένες ψυχές βρήκαν στην Μεθοδία παρηγοριά και οδηγήθηκαν στη μετάνοια και τη σωτηρία.

Δίδασκε με όλη τη δύναμη της ψυχής της την αγάπη, την υπομονή και την καρτερία στις αντιξοότητας της ζωής. Είχε μαθήτριες αφοσιωμένες που μετέφεραν στην οικογένειά τους την «δρόσον και το ίαμα» που ανάβλυζε στον ευλογημένο χώρο και μπορεί κανείς χωρίς υπερβολή να πει ότι επηρέασε τη ζωή όλων των συμπατριωτών της.

Αυστηρότατη νηστεία, αγρύπνια, προσευχή, δάκρυα, μελέτη ταπεινότητα, φιλανθρωπία αξίωσαν τη Μεθοδία να αναδειχθεί σε «Χριστού θεράπαινα» που έλαβε τη χάρη να τελεί και θαύματα. Θαύματα που μαρτυρούν οι συμπολίτες της αλλά και θαύματα που συνέβησαν και εξακολουθούν να συμβαίνουν ακόμη και σήμερα σε όσους με καρδιά καθαρή και πίστη επικαλούνται τη βοήθειά της.

Η οσιακή της κοίμηση

Σε ηλικία 47 ετών και μετά από ολιγοήμερη ασθένεια, η «Χριστοφόρα» οσία Μεθοδία παρέδωσε το πνεύμα στις 5 Οκτωβρίου 1908, ενώ γενική ήταν η πεποίθηση των συμπατριωτών της ότι ο Θεός την κατέταξε μεταξύ των Αγίων του. Κατά γενική ομολογία έως και την επόμενη ημέρα του θανάτου της το σώμα της ήταν ακόμη ζεστό και εύκαμπτο.

Στη συνείδησή τους ήταν Αγία και αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι στις 15 Αυγούστου 1946 συνέταξαν και υπέγραψαν ομολογία με την οποία αναγνώριζαν την Οσία «πολιούχο και κηδεμόνα της νήσου και μεγάλη αυτών ευεργέτιδα».

Το 1962 στη θέση του ερειπωμένου κελιού της χτίστηκε μικρή εκκλησία που τιμάται στο όνομα της Παναγίας Ελεούσας και της Οσίας Μεθοδίας. Σε κρύπτη του ναού μεταφέρθηκαν και αποτέθηκαν τα ιερά λείψανά της από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνος όπου βρίσκονταν ως τότε και από κει στις 5 Οκτωβρίου 1991, ημέρα των εκδηλώσεων για την επίσημη ανακήρυξή της σε Αγία, μεταφέρθηκαν και φυλάσσονται στον Ιερό Ναό Παναγίας Οδηγήτριας, ιερό και συγκινητικό προσκύνημα για κάθε πιστό χριστιανό.

Ακοίμητο καντήλι του Αιγαίου την είπαν, σέμνωμα και προστάτιδα της Κιμώλου, θεόληπτη και αρετών ενθέων σκεύος πολύτιμον, φωτοβόλον λυχνία και Κυκλάδων κλέος λαμπρόν. Ατέλειωτα είναι τα επίθετα με τα οποία  στόλισε ο θαυμασμός των ευσεβών χριστιανών την ταπεινή νησιωτοπούλα που από νωρίς στη ζωή της ένοιωσε το κάλεσμα του Κυρίου και ανταποκρίθηκε με όλη τη δύναμη της ψυχής της.

Η επίσημη αγιοκατάταξή της έγινε  από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 17 Ιουνίου 1991. Στις 5 Οκτωβρίου 1991, ημέρα εκδηλώσεων για την επίσημη ανακήρυξή της σε Οσία, τα ιερά λείψανά της μεταφέρθηκαν και φυλάσσονται πλέον στην «Παναγιά», τον Μητροπολιτικό  Ναό, ιερό και συγκινητικό προσκύνημα για κάθε πιστό χριστιανό.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Αρχιμ.Εμμανουήλ Ι. Καρπαθίου
Έκδοσις Φοίνιξ – Λεοννάτου 4
Αθήναι, 1947

ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΙΜΩΛΟΝ
Αρχάς του έτους 1921 κατά τας απερινοήτους του Κυρίου Βουλάς, ευρέθην εις την νήσον Κίμωλον. Υπηρέτησα εκεί επί εν σχολικόν έτος ως Ελληνοδιδάσκαλος. Αι ημέραι μου ήσαν «ημέραι πικρίας», αλλ η σκέψις ότι άνευ της θελήσεως του Θεού ουδέ θριξ εκ της κεφαλής ημών απόλλυται με έκαμνε πάντοτε να ατενίζω μετά πίστεως εις το παρόν και εις το μέλλον.

Δεν έχω λέξεις να εξάρω την αδελφικήν εν Χριστώ αντίληψιν, την ποικίλην συνδρομήν και βοήθειαν, την οποίαν προσωπικώς και οικογενειακώς ο ήδη μακαριστός Οικονόμος Σπυρίδων Ράμφος, ο καλός της Εκκλησίας εργάτης και καλός πνευματικός πατήρ της Κιμώλου, επεδαψίλευσεν εις εμέ. Θα μου είναι αλησμόνητα όχι αι δεξιώσεις περί την βρώσιν και την πόσιν, όχι αι παντοίαι τιμαί τας οποίας, εν πάση ευκαιρία μοι εξεδήλωνεν ο προ μικρού προς Κύριον μεταστάς Λευίτης· αλλ η πνευματική του πρωτίστως και υπεράνω πάντων αναστροφή. Δεν ήτο θεολόγος- αλλά τι σημασίαν έχει αυτό! Τίνα σημασίαν έχουν τα διπλώματα και αι γνώσεις; Ο Σπυρίδων Ράμφος ήτο πιστός. Με ανεκούφιζεν, όταν εις όλας τας περιστάσεις της ζωής, εις όλα τα ζητήματα, παντού και πάντοτε ωμίλει «εν πίστει», και τον εύρισκον πάντοτε να βλέπη την ζωήν δια μέσου της πίστεως. Αυτό ήθελα. Και αυτό είναι εκείνο το οποίον με συνέδεσε και με συνδέει με τον εκλιπόντα από του προσκαίρου τούτου κόσμου Εκκλησιαστικόν της Κιμώλου λειτουργόν.

Μου είναι εξαιρετικώς ευχάριστον ότι μου δίδεται η ευκαιρία να εκδηλώσω προς την μνήμην του και δια των ολίγων τούτων λέξεων τα ευγνώμονα προς αυτόν αισθήματά μου, άλλα και την αμέριστον προς αυτόν εκτίμησίν μου[1].

ΓΛΥΚΕΙΑ ΑΝΑΜΝΗΣΙΣ

Δεν θα λησμονήσω τας ημέρας μου εν Κιμώλω, μάλιστα τας αείποτε ζωηράς εντυπώσεις μου ως προς την θρησκευτικήν και ηθικήν ζωήν των Κιμωλίων. Ενθυμούμαι, ότι καθ ἑκάστην Κυριακήν η εορτήν κανείς δεν έλειπεν από την θείαν Λειτουργίαν. Μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες, ήσαν εις τας θέσεις των, και εις την ώραν των εις τον ναόν. Το αντίθετον ήτο εξαίρεσις. Ο Κανών ήτο γενικός: Όλοι εις την εκκλησίαν.

Αλλά δεν ήτο αυτό, το οποίον μοι προϋξένει ιδιαιτέραν εντύπωσιν. Εκείνο που με ενεθουσία, και «εκαμάρωνα» οσάκις μάλιστα είχα την ευκαιρίαν να διδάξω απ Ἄμβωνος, ήτο ότι: όλοι, και νέοι και γέροντες, εστέκοντο εις την σειράν, ως να ήσαν μαθηταί του σχολείου! Με ευχαριστεί ακόμη την στιγμήν αυτήν που γράφω τας λέξεις αυτάς, και νομίζω ότι τους βλέπω εμπρός μου, τους Κιμωλίους εν εκκλησιασμώ εις παράταξιν. Κανείς δεν εγύριζεν ούτε απ ἐδῶ, ούτε απ ἐκεῖ. Κανείς ψίθυρος. Άκρα σιγή, ησυχία, αξιοζήλευτος ευλάβεια. Δεν συνεκράτουν τον ενθουσιασμόν μου· τοσούτω μάλλον όσω εγνώριζον «πολλών ανθρώπων άστεα και νόον» και ήτο φυσικόν να μου κάμνη αίσθησιν η εν Κιμώλω τάξις της θρησκευτικής ζωής. Έλεγον λοιπόν εις τον αείμνηστον Οικονόμον, τον καλόν μου Σπ. Ράμφον:

› Τι τάξις είναι αυτή! Πως το κατορθώνεις αυτό; είναι κατόρθωμα, άγιε Οικονόμε;

Και ενθυμούμαι τας συστάσεις του:

› Μην το λέτε, άγιε Αρχιμανδρίτα· μη τους λέτε τίποτε, και το πάρουν επάνω των, και μας χαλάσουν!

Και δεν είπα, πράγματι, τίποτε τότε. Επερασαν έκτοτε περί τα εικοσιπέντε έτη, και αν τώρα το λέγω, δεν πιστεύω να υπάρχη κανείς φόβος δια την ευλάβειαν των προσφιλών μου Κιμωλίων.

ΠΡΩΤΑΙ ΜΝΕΙΑΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ

Έχω υπ όψιν παλαιοτέρας πληροφορίας περί της θρησκευτικής και ηθικής ζωής των Κιμωλίων. Μάρτυς δε αυτόπτης εβεβαίωσα το σφρίγος της ευσεβείας και του ηθικού φρονήματος αυτών. Ουδέποτε παρέστην θεατής η ακροατής καταλαλιάς, κατακρίσεων, ψευδολογιών, δολιοτήτων, ερίδων και αντεγκλήσεων, συνήθων πλεισταχού. Τους εύρον, και τους άφηκα τους Κιμωλίους αγαπημένους, ειρηνεύοντας, ειλικρινείς, φιλοπόνους δε εις το έπακρον, φιλοξένους και σεβαστικούς προς τους ανωτέρους. Και εύχομαι ποτέ να μη παύσωσι να είναι τοιούτοι.

Φιλοσοφούντες με τον αλησμόνητον Οικονόμον περί των πραγμάτων αυτών, πραγμάτων τα οποία είναι ουσιωδώς ενδιαφέροντα δια το Υπούργημά μας ως λειτουργών της Εκκλησίας, φυσικόν ήτο να εξετάζωμεν να ευρίσκωμεν τας φλέβας, δια μέσου των οποίων εις το κοινωνικόν σώμα της Κιμώλου έρρεεν αυτό το άγνον αίμα της πίστεως και της αρετής· του νου και της καρδίας. Εκ τοιούτων αφορμών ήκουσα το πρώτον όνομα της μακαρίας Μεθοδίας μοναχής. Δεν εχρειάζετο κόπος πολύς, ουδέ σκέψεις μακραί, δια να εξηγήσω πως συνεκρατείτο τόσον ανθηρά μία τοιαύτη θρησκευτική ζωή.

Είμαι υποχρεωμένος να εκφράσω την απόλυτον ικανοποίησίν μου δια το Ιερατείον της Κιμώλου. Διατηρώ ζωηρώς εις την μνήμην μου τον γεροντότερον όλων παπα-Γιάννην Βενιέρην, Μέγαν Σακελλάριον, αποβιώσαντα τω 1942 μετά εξηκονταετή ιερατείαν, τον νεώτερον παπα-Γεώργιον Σάρδην μετά των οικογενειών των, εν μέσω των οποίων λόγω ηλικίας, και υπεράνω των οποίων, λόγω θέσεως, ως Αρχιερατικός Επίτροπος, ήτο ο Σπυρίδων Ράμφος.

Οι Ιερείς ούτοι δεν διεκρίνοντο δια τα πολλά των γράμματα. Ήσαν όμως ξεχωριστοί δια το ιερατικόν των ήθος, δια την ιερατικήν συνείδησιν, και αυτό είναι το παν. Σεβαστοί, σεβαστότατοι και από τα μικρά παιδιά! Κανένα δεν ήκουσα ποτέ να εκφρασθή κατά του Ιερέως! Κανένα. Απ εναντίας, όλοι έτρεφον μέγαν σεβασμόν, και ο παπάς των ήτο πραγματικώς δια τον Κιμώλιον «ιερόν πρόσωπον». Τούτο ήτο ευλαβής παράδοσις δια τους Κιμωλίους. Διότι και οι μνημονευόμενοι ενταύθα υπ εμού Κιμώλιοι ιερείς άπετελουν παράδοσιν πιστών της Εκκλησίας λειτουργών, οίτινες προηγήθησαν αυτών εν τη ζωή και τη ποιμαντική διακονία. Είναι δίκαιον να αναφέρω ενταύθα, εξ όσων ευφήμως παρ αυτού του Κιμωλιακού λαού ευχαρίστως λίαν και παρηγόρως ήκουον τα ονόματα των αειμνήστων Εφημερίων Κιμώλου Αντωνίου Σάρδη, Οικονόμου, Αντωνίου Λογοθέτου, Σακελλαρίου, Ιωσήφ Κυπριανού, Σκευοφύλακος, μελών της Φιλικής Εταιρείας εν Κιμώλω, των Ιερομονάχων Αθανασίου Βουκάκη και Ιωαννικίου Σαλιβάρα, των ιερέων Δημητρίου Σάρδη Οικονόμου, Βασιλείου Σάρδη Οικονόμου, Φραγκίσκου Α. Λογοθέτου, Ιωάννου Γ. Ράμφου, Ιωάννου Ν. Αφεντάκη, Σακελλαρίου, Μιχαήλ Σακελλαρίου Λογοθέτου, Χωρεπισκόπου, Αντωνίου Νικ. Σάρδη, Πρωτοπαπά, Γεωργίου Νικ. Λογοθέτου και Αντωνίου Γ. Αφεντάκη, Πρωτοπαπά. Ιδιαζούσης ευφημου και ευλαβούς αναμνήσεως ηξιώθη παρά των Κιμωλίων η μεγαλόσχημος Μοναχή Ευγενία Λογοθέτου, αδελφή του Επισκόπου Αυγουστουπόλεως Γαβριήλ Λογοθέτου, βοηθού του Μητροπολίτου Διδυμοτείχου. Η Μοναχή αύτη ήσκησεν εν Κιμώλω περί τα τέλη του ΙΘ´ αιώνος. Ετάφη εις τον ναόν των αγίων Αναργύρων, εις οικογενειακόν της τάφον.

Λέγω αυτά, δια να εξηγήσω ότι η προσωπικότης των Ιερέων ήτο αρρήκτως και φυσικώτατα συνδεδεμένη με την ηθικήν και θρησκευτικήν φυσιογνωμίαν της Κοινωνίας Κιμώλου. Αι! Και να εγνωρίζομεν οι Ιερείς την δύναμίν μας! Αλλά και την κλήσιν και τον προορισμόν μας!
Προσθέτω όμως, ότι η ζωή και η διδασκαλία της Μοναχής Μεθοδίας εξήσκησε μεγίστην επιρροήν εις τον θρησκευτικόν και ηθικόν προσανατολισμόν των συγχρόνων Κιμωλίων. Είναι άλλως τε τούτο κοινή των ευσεβών της Κιμώλου χριστιανών ομολογία.

Η ΜΙΚΡΑ ΕΙΡΗΝΗ

Αυτό ήτο το κατά κόσμον όνομα της Κιμωλίας Μοναχής. Εγεννήθη εν Κιμώλω τη 10η Νοεμβρίου του 1865 εκ γονέων, πατρός μεν Ιακώβου, το γένος Σάρδη, μητρός δε Μαρίας, το γένος Λογοθέτου. Αμφότεροι διεκρίνοντο δια την ευσέβειάν των και την προσήλωσίν των εις τον Χριστόν[2]. Τὰ πρῶτα ἔτη τῆς ζωῆς των, μετὰ τὸν γάμον των, ἔζησαν ἐν Σίφνῳ. Παρ᾿ ὅλον ὅτι ὁ πατήρ της ἦτο ἐμπορευόμενος, δὲν εὕρισκεν ἀσυμβίβαστον τὸ ἐμπόριον μὲ τὴν πίστιν, καὶ μὲ τὸ ὅτι ἦτο ἔμπορος δὲν ἔπαυσε νὰ εἶναι πιστός. Ἀνεγίνωσκε πάντοτε τὴν Ἅγίαν Γραφήν, καὶ μὲ αὐτὴν εἰς τὰς χεῖρας ἐξεψύχησεν.

Ἡ οἰκογένεια ἦτο πραγματικῶς πατριαρχική. Εἶχον τρεῖς υἱοὺς καὶ πέντε θυγατέρας. Ἐξ αὐτῶν ἡ δευτέρα ἦτο ἡ Εἰρήνη. Ἀπὸ τῆς μικρᾶς της ἡλικίας ἐδείκνυε τὸν πόθον νὰ γίνῃ «νύμφη τοῦ Χριστοῦ», νὰ γίνῃ Μοναχή. Καὶ ἦσαν ἔκδηλα πράγματι τὰ προμηνύματα τοῦ ἀγγελικοῦ βίου: ἡ ταπεινοφροσύνη της, ἡ σεμνότης της, ἡ ἁγνότης της, ἡ εὐσέβεια καὶ ἡ ἀγάπη της εἰς τὸν Χριστόν. Ἀλλ᾿ ὁ πόθος αὐτὸς ἐφάνη, ὅτι δὲν ἔμελλε νὰ πραγματοποιηθῇ, καὶ ὅτι εἰς τοῦτο δὲν ἦτο κεκλημένη Ἄνωθεν. Διότι ἡ Εἰρήνη ἦλθεν εἰς γάμον κατόπιν οἰκογενειακῆς γνωριμίας ναυτικοῦ τινος ἐκ τῆς νήσου Χίου, εὑρεθέντος εἰς Κίμωλον, τοῦ Παντελῆ Φιλιππάκη, μεθ᾿ οὗ καὶ ἦλθεν εἰς γάμον τῇ 27 Δεκεμβρίου 1882.

ΕΠΙ ΤΗΝ ΚΛΗΣΙΝ

Οἰονεὶ ὡς ἀπὸ λιποταξίας, ὅλως ἀπροβλέπτως, καὶ πρὸς κοινὴν ἔκπληξιν, ἡ Εἰρήνη ἀσπάζεται τὸ ἀγγελικὸν βίον. Τὸ πλοῖον τοῦ συζύγου αὐτῆς ἐναυάγησεν εἰς τὰς ἀκτὰς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, καὶ ὁ ναυτικὸς σύζυγος δὲν ἐπανῆλθεν εἰς Κίμωλον. Ἦσαν τὰ σημεῖα τῆς κλήσεως, ἔστω καὶ ἀνθρωπίνως ὀδυνηρά. Δὲν ἐχρειάσθη πολὺ διὰ νὰ ἑρμηνεύσῃ εὐσεβοφρόνως ἡ Εἰρήνη τὰ γεγονότα. Ἡ οἰκογενειακή της περιπέτεια τὴν ἐκάλει εἰς τοὺς παλαιούς της πόθους· νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸ ἀσκητικὸν ἐκεῖνο στάδιον, τὸ ὁποῖον ἐπεισοδιακὸς γάμος τὴν ἀνεχαίτισε. Κατὰ τὴν ψυχολογικήν της ἐκείνην στιγμὴν ἡ θεία Χάρις μετεχειρίσθη ὡς ὄργανον τὸν ἐπὶ ἁγιότητι βίου διακριθέντα ἱερέα Γεώργιον Νικολάου Λογοθέτην (+ 20 Νοεμβρίου 1913), ὅστις προώθησεν αὐτὴν νὰ ἀφιερωθῇ εἰς τὸν ἀγγελικὸν βίον καὶ νὰ πραγματοποιήσῃ οὕτω, ἱερὸν ἀπὸ τῆς παιδικῆς ἡλικίας αὐτῆς πόθον.

Καὶ ἡ «μικρὴ Εἰρήνη» ἰδοὺ γίνεται «Μεθοδία Μοναχή», διάγουσα τὸν βίον ἐν ἀσκήσει, καὶ ἀσκήσει, ἡ ὁποία ὑπενθύμιζε διακεκριμένους Ἀσκητὰς παλαιοτάτων τῆς Ἐκκλησίας χρόνων. Τὸ μοναστικὸν δνομα αὐτῆς ὀφείλεται εἰς τὸν χειροθετήσαντα αὐτὴν Μοναχὴν Ἀρχιεπίσκοπον Σύρου Μεθόδιον[3]. Ἡ χειροθεσία ἔγινεν ἐν Κιμώλῳ, ἐν τῷ ναῷ Παναγίας τῆς Ὁδηγητρίας, ὑπὸ τὴν κοινὴν ἱκανοποίησιν καὶ ἔκπληξιν διὰ τὴν ἐξέλιξιν τῶν περὶ τὴν «μικρὰν Εἰρήνην» γεγονότων.

ΤΟ ΑΣΚΗΤΗΡΙΟΝ

Μέσα εἰς τὸ Κάστρον[4] τῆς Κιμώλου, εἰς μικρὸν κελλίον, εἰς τὸ Στιάδι, ἐκεῖ ἠσκήτευεν ἡ Ὁσία, παραπλεύρως τοῦ ναοῦ τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου. Δυστυχῶς ὅμως δὲν κατώρθωσα νὰ ἔχω φωτογραφίαν τοῦ ἱεροῦ τούτου ἀσκητηρίου, ἔστω καὶ ἠρειπωμένου ὄντος σήμερον, ὡς πληροφοροῦμαι, γνωστοῦ ὄντος ὅτι εἰς τὴν μικρᾶν προσφιλῆ μου νῆσον Κίμωλον δὲν ὑπάρχουν τὰ τεχνικὰ μέσα. Παραθέτω τὴν ἄποψιν τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Παναγίας Ὁδηγητρίας, τοῦ σεμνώματος τούτου τῶν Κιμωλίων, ὅπου ἡ Ὁσία ἐχειροθετήθη μοναχὴ καὶ τακτικῶς ἐκκλησιάζετο ἐν τῷ Ἱερῷ Βήματι.

Η ΜΟΝΑΧΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΡΙΑ

Δεν έζησεν εις Μοναστήριον η Μεθοδία. Δεν υπήρξεν «υποτακτική», και δεν αντέγραψεν επομένως μοναστικά ήθη και μοναστικάς ασκήσεις. Αλλ ἦτο τόσον ακριβής και τόσον πιστή εις την εφαρμογήν των Μοναστικών διατυπώσεων. Νηστεία, προσευχή, ακτημοσύνη, «πνευματική ηρεμία», συγχρόνως όμως και εργασία δια την σωτηρίαν των αδελφών, μελέτη συνεχής πνευματική, ιδού το πρόγραμμα της μακάριας εκείνης γυναικός[5].

Ἠκολούθησε τὸν βίον τῆς «ἐγκλείστου ἀσκήσεως», καὶ δὲν ἐξήρχετο ἔξω τοῦ Ἀσκητηρίου της. Ὅλη ὅμως ἡ Κίμωλος, ἡ γυναικεία μάλιστα Κίμωλος, εὐλαβῶς καὶ μετὰ πόθου ζέοντος ἤρχετο εἰς τὸ Ἀσκητήριόν της. Τὸ «καντηλάκι» τως τὸ ἀκοίμητον ἐνώπιον τῆς Εἰκόνος τῆς Παναγίας, ἦτο μία παρηγοριὰ καὶ δύναμις διὰ τὰς μαθητρίας της, διὰ τοὺς ἀσθενεῖς. Πολλὰς διηγοῦνται οἱ Κιμώλιοι περιπτώσεις, καθ᾿ ἃς ἀσθενεῖς, ἀλειφθέντες μὲ τὸ ἔλαιον ἐκεῖνο ἐθεραπεύθησαν.

Ἡ διδασκαλία της ἦτο ζωντανή. Οὐσία ἦτο: ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς- νὰ μὴ ἀφίνωμεν νὰ μᾶς νικᾷ ὁ κόσμος, καὶ νὰ μᾶς παρασύρῃ εἰς τὰς κακὰς ἐπιθυμίας καὶ πράξεις. Ζῆλον πρὸς τὰ θεῖα ἐζήτει νὰ ἐμφυσήσῃ εἰς τὰς Κιμωλίας μητέρας καὶ κόρας· λέγω Κιμωλίας, διότι μόνον ἐν μέσῳ γυναικῶν ἠσθάνετο δι᾿ ἑαυτὴν ὡρισμένον ἄνωθεν τὸν κύκλον τῆς δράσεώς της.

Πόσας δὲν ἔσωσε, δὲν διεφώτισε, καὶ πόσους ἄνδρας ἐμμέσως διὰ τῶν γυναικῶν καὶ ἀδελφῶν αὐτῶν δὲν ἔφερεν εἰς τὸν Χριστόν, καὶ δὲν ἐφώτιζε μὲ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ ἡ Ὁσία ἐκείνη γυνή! Ἔκαμνεν ἐντύπωσιν καὶ μόνον ἡ ζωή της: Ἐκοιμᾶτο ἐπὶ κλίνης ξυλίνης, χωρὶς στρῶμα, τὸ δὲ φαγητὸν αὐτῆς ἦτο λιτότατον. Τροφὰς καθὼς καὶ ἐνδύματα τὰ ὁποῖα προσέφερον εἰς αὐτὴν αἱ θαυμάστριαί της, ἡ Ὁσία διένεμεν εἰς τοὺς ἔχοντας ἄναγκας πτωχοὺς καὶ ἀσθενεῖς. Καθ᾿ ὅλην τὴν Μεγάλην Τεσσαρακοστὴν δὲν ἐδέχετο καμμίαν νὰ τὴν ἐπισκεφθῇ. Μόνον ἀπὸ ἓν μικρὸν παραθυράκι ἔδιδε τὸ «εὐλογημένον ἔλαιον» τοῦ κανδηλιοῦ της, τὸ ὁποῖον οἱ Κιμώλιοι μὲ εὐλάβειαν ἐλάμβανον καὶ ἐχρησιμοποίουν. Ἑκάστην Κυριακὴν τὸ Ἀσκητήριόν της ἐλάμβανε τὴν ὄψιν «Ἐκκλησίας» μαθητριῶν, πρὸς τὰς ὁποίας ἡ ἐν ὁσίαις Μεθοδία ἀόκνως ἐδιδασκεν ὅ,τι ἔδιδεν εἰς αὐτὴν ἡ Χάρις. Ἐκ τῶν μᾶλλον ἀφωσιωμένων «μαθητριῶν» αὐτῆς καὶ τῶν διακεκριμένων πνευματικῶν της ἀναστημάτων σημειοῦμεν τὰς: Μαρίαν μοναχὴν Ἀναστ. Καλλίνικα, Ἐλίζαν Γ. Βαφία, πρεσβυτέραν Αἰκατερίνην Ἰ. Ράμφου, Μαρουσὼ Μιχ. Καννᾶ, Εἰρήνην Λεον. Καντσοῦ, Μαρίαν Ἰ. Πριμηκύρη, Ἑλένην Ἀντ. Σάρδη, Ἄνναν Ἰ. Ρούσου, Αἰκατερίνην Στεφ. Πετράκη, τὸ γένος Νικ. Ἀνδρουλλιδάκη, καὶ Αἰκατερίνην Ἰ. Σάρδη.

ΕΥΛΟΓΙΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΚΙΜΩΛΟΝ

Κατὰ μήνα Αὔγουστον τοῦ ἔτους 1904, ὁ Γεώργιος Λαμπάκης, γνωστὸς Ἀρχαιολόγος τῶν Χριστιανικῶν Μνημείων, εἶχεν ἐπισκεφθῆ τὴν Κίμωλον. Ἐπεσκέφθη εἰς τὸ ἀσκητήριόν της τὴν Μοναχὴν Μεθοδίαν, καὶ ἔμεινεν ἐκστατικὸς διὰ τὴν ἀναβίωσιν τοῦ ἁγνοῦ ἀρχαίου ἀσκητικοῦ βίου. Κατὰ τὴν διαμονήν του δὲ εἰς τὴν Κίμωλον μίαν σύστασιν ἀπηύθυνε πρὸς τοὺς Κιμωλίους:

› Μὴν τὴν ἀφίσετε νὰ φύγῃ ἀπὸ τὸν τόπον αὐτόν· εἶναι εὐλογία διὰ τὴν Κίμωλον ἡ παρουσία της.

Η ΚΟΙΝΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Ἄγραφος ἀπὸ τόσων ἐτῶν, γραμμένη μόνον εἰς τὰς καρδίας τῶν ἁπανταχοῦ Κιμωλίων ἦτο ἡ ἀγάπη καὶ ὁ σεβασμὸς εἰς τὴν Μοναχὴν Μεθοδίαν. Ἡ σύνταξις τῆς παρούσης σκιαγραφίας ἔδωκεν ἀφορμήν, ὥστε ὁ ἄγραφος σεβασμὸς καὶ ἡ εὐγνωμοσύνη νὰ γραφῶσι καὶ ἐπὶ του χάρτου εἰς μνήμην καὶ μαρτυρίαν ἀΐδιον, ἄλλα καὶ εἰς πνευματικὸν στήριγμα τῶν πιστῶν. Παραθέτομεν τὸ Μαρτυρικόν:

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Τους άνδρας εκείνους η τας γυναίκας, πάσης ηλικίας και καταστάσεως, οίτινες δια του βίου και της αναστροφής αυτών υπήρξαν «σκεύη εκλογής» κατά τον θείον Παύλον, «άνθρωποι του Θεού», ακτινοβολούντες δια της οσίας αυτών βιοτής το Ευαγγέλιον του Χριστού, και οιονεί χρηματίσαντες Ευαγγέλια ζώντα εν μέσω της Κοινωνίας εν η έζησαν, δίκαιον και πρέπον θεωρούμεν να τιμώμεν, και ζώντας, και μετά θάνατον, και προς αυτούς ως ευλογίας Κυρίου, ως υποδείγματα βίου χριστιανικού να αποβλέπωμεν, και μιμούμενοι αυτούς να κατευθυνώμεθα, αυτών καθηγουμένων, προς την αιώνιον πατρίδα, την Άνω Ιερουσαλήμ.

Τοιαύτη, έμπλεως πνεύματος Χριστού, «σκεύος εκλογής», Ευλογία θεού, Ευαγγέλιον ζων, υπήρξε δια την προσφιλή ημών μικράν πατρίδα Κίμωλον η επί έτη μακρά όσιως και εν ασκήσει τον βίον διανύσασα εντός κελλίου εν τω «μέσα λεγομένω Κάστρω», παρά τον ναόν της Γεννήσεως του Σωτήρος ημών Μεθοδία μοναχή, το γένος Ιακώβου Σάρδη, μεγίστην ηθικήν, πνευματικήν και θρησκευτικήν ασκήσασα επίδρασιν επί τας ψυχάς μικρών και μεγάλων, ανδρών και γυναικών, νέων και νεανίδων, και γεννήσασα εν ταις ψυχαίς πάντων ημών κοινήν την πεποίθησιν ότι η ημετέρα πατρίς εκ πολλών αντιξοοτήτων και δεινών περιστάσεων κατά καιρούς απαλλαγείσα, εσχάτως δε και κατά τον φρικαλέας μνήμης δεύτερον Παγκόσμιον Πόλεμον μόνη αυτή, η μικρά ημών πατρίς Κίμωλος εξ όλων των Ελληνικών χωρών μη πατηθείσα υπό βαρβάρου εχθρικού ποδός οφείλει τούτο εις της Υπεραγίας Θεοτόκου (Οδηγητρίας) την κραταιάν αντίληψιν και της οσίας ταύτης συμπολίτιδος ημών Μεθοδίας μοναχής, εις των προσευχών αυτής την προστασίαν και ενέργειαν[6].

Της πεποιθήσεως ταύτης φορείς οι κάτωθι υπογεγραμμένοι Ιερείς, Κοινοτικοί Άρχοντες, Πρόκριτοι και ο λαός της νήσου Κιμώλου, ευγνώμονες προς την οσίως και εν ασκήσει εν μέσω ημών ως δρόσον απ οὐρανοῦ διανύσασαν τον βίον και τη 5η Οκτωβρίου του σωτηρίου έτους 1908, ημέρα Κυριακή, τελευτήσασαν Μεθοδίαν μοναχήν έγνωμεν και γραφή εις τας επομένας γενεάς να παραδώσωμεν αυτήν, ίνα τα τέκνα ημών και τα τέκνα των τέκνων ημών ομοίως ημίν τον αυτόν προς ημάς σεβασμόν και την αυτήν ευγνωμοσύνην, ως προς πολιούχον και κηδεμόνα της μικράς ημών πατρίδος προς την εν οσίαις Μεθοδίαν μοναχήν αποβλέπωσι και τιμώσι.

Ἐφ᾿ ὦ συνετάξαμεν εἰς μνήμην αἰώνιον τὴν παροῦσαν μαρτυρίαν καὶ ὑπογράφομεν αὐτὴν ἰδίαις χερσὶν ἐν φόβῳ Θεοῦ καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, πρὸς δόξαν αὐτῶν, τῶν ἐγειρόντων κατὰ καιροὺς ὡς στήλας φωτός, ἄνδρας ἢ γυναίκας τοιούτους, ὥστε ἐν τῇ ἐρήμῳ τῆς ζωῆς ταύτης νὰ καθοδηγῶσι τὸν νέον Ἰσραὴλ εἰς τὴν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας, τὴν ὑπεσχημένην τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεόν.

Ἐν Κιμώλῳ τῇ 15ῃ Αὐγούστου 1946
Ὁ Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος Κιμώλου
Οἰκονόμος Σπυρίδων Ἰ. Ράμφος
Οἱ ἄλλοι ἱερεῖς
Οἰκονόμος Ἰωάννης Σπ. Ράμφος πτυχ. Θεολογίας
Σακελλάριος Γεώργιος Ἀντ. Σάρδης
Σακελλάριος Στυλιανὸς Γ. Λογοθέτης
Τὸ Κοινοτικὸν Συμβούλιον
Εὐάγγελος Ἱερ. Ράμφος Πρόεδρος
Ἐπαμεινώνδας Ἄντ. Σάρδης
Ἰωάννης Γ. Βορδώνης
Ἰωάννης Γ. Μαγκανιώτης
Πέτρος Κ. Πρεζάνης
Οἱ πρόκριτοι καὶ οἱ ἄλλοι χριστιανοὶ τῆς νήσου
(ἀκολουθοῦν ὀνόματα)

Η ΤΕΛΕΥΤΗ

Τη 5η Οκτωβρίου του 1908, ημέρα Κυριακή, ετελεύτησε τον βίον η Κιμωλία Ασκήτρια, εις ηλικίαν υπερτεσσαράκοντα ετών. Τα χέρια της παρέμεναν ευλύγιστα σαν να ήτο ζωντανή, ακόμα και την επαύριο της Κοιμήσεώς της.

Η κηδεία της Μεθοδίας έγινεν εν μέσω εκδηλώσεων αφοσιώσεως και σεβασμού, και οι Κιμώλιοι συνώδευσαν εις τον τάφον «μεγάλην αυτών ευεργέτιδα»[8]. Μετὰ τὴν ἀνακομιδὴν τα τίμιά της λείψανα φυλάσσονται στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος και των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων στην Κίμωλο.

Μετ ὀλίγα έτη ηκολούθησε τον μοναστικόν βίον και η μήτηρ της Μαρία, μετονομασθείσα Χριστοδούλη[7].

Ἀκολουθία εἰς τὴν Ὁσίαν ἐκδίδεται ταυτοχρόνως τῇ παρούση μελέτη ὑπὸ τοῦ Πέτρου Παπαδοπούλου, ἔργον τοῦ ἐν τῷ Ἅγιωνύμῳ Ὄρει ποιητοῦ Ἀκολουθιῶν καὶ Ὕμνογράφου Γερασίμου Μοναχοῦ Μικραγιαννανίτου.

Ἐξεδόθη ἐν Ἀθήναις τῇ 12ῃ Ἰανουαρίου 1947

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ανάγνωθι και το επιμνημόσυνον Άρθρον μου εν «Φωνή της Κιμώλου», Έτει Β´ 1947. αριθμ. φύλλου 13. και το τεύχος: ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ, ο Οικονόμος της Κιμώλου Σπυρίδων Ι. Ράμφος. Εν Αθήναις 1947 σ. 5-7.

[2] Κατὰ τὰ σημειούμενα περὶ αὐτῆς, ὡς ὑποθέτω, εἰς τὸ «Βιβλίον γεννήσεων τοῦ ἱεροῦ ναοῦ Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου» τῆς Κιμώλου, ἡ Εἰρήνη ἐβαπτίσθη τῇ 8ῃ Δεκεμβρίου, τοῦ αὐτοῦ ἔτους τῆς γεννήσεώς της, τελετουργοῦντος τοῦ Χωρεπισκόπου Κιμώλου Ἱερέως Μιχαὴλ Σακελ. Λογοθέτου, ἀναδεξαμένου αὐτὴν τοῦ Ἰ. Ρούσου.

[3] Απεβίωσε τω 1903.

[4] Περί του Κάστρου της Κιμώλου, ίδε Ι. Κ. Βογιατζίδου, Κίμωλος, Ιστορικαί Έρευναι περί της νήσου. Εν Αθήναις και «Αθηνά» ΛΕ. 1923 σελ. 105. Αντωνίου Μηλιαράκη, Κίμωλος. Αθήνησι 1901. σ. 10, 11.

[5] Ιδιαιτέραν τιμήν και τάσιν έτρεφε προς την μελέτην των κατά τον άγιον Συμεών τον Στυλίτην, του οποίου και εμιμείτο την αυστηράν άσκησιν.

[6] Άριστα εκφράζεται συναφώς ο συντάξας την Ακολουθίαν εις την Οσίαν Αγιορείτης Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης δια του εξής Θεοτοκίου, όπερ εκ του χειρογράφου παραλαμβάνομεν: «Η Κίμωλος, Άχραντε, τη αντιλήψει τη ση, αδούλωτος μείνασα εξ επελθόντων εχθρών, κηρύττει την χάριν σου. Ταύτην ουν Θεοτόκε, ταις λιταίς Μεθοδίας, πάντοτε εν κινδύνοις αβλαβή, διατήρει, ίνα Παρθενομήτορ, δοξάζη σου την πρόνοιαν».

[7] Απεβίωσεν αύτη εν Αθήναις τη 5η Ιανουαρίου του 1924, εις ηλικίαν 90 ετών.

[8] Συγκινητικώτατον και διδακτικώτατον επικήδειον προσφώνημα, αποκείμενον εν τω Αρχείω του αειμνήστου, εξεφώνησεν ο προ μικρού εκλιπών Οικονόμος της Κιμώλου Σπυρ. Ράμφος, όστις ιδιάζον προς την Οσίαν έτρεφε σέβας, (βλέπε και «Φωνήν της Κιμώλου» αρ. 13, 1947 και το ιδιαίτερον τεύχος, το εις μνήμην του Οικονόμου εκδοθέν, σελ. 9).

Πηγές:

[1] «Η Οσία Μεθοδία της Κιμώλου:μία αγία του 20ου αιώνα», Αντέχουμε.

[2] «Αγία Μεθοδία της Κιμώλου η Θαυματουργός», Λάμπρος Κ. Σκόντζος, Ρομφαία.

[3] «Η Αγία Μεθοδία της Κιμώλου», Διμηνιαίο Περιοδικό «Μοναχική Έκφραση», Τεύχος 28, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008, σελ. 12-15, Πεμπτουσία.

[4] «Οσία Μεθοδία η εν Κιμώλω ασκήσασα (5η Οκτωβρίου)», Αρχιμ. Εμμανουήλ Ι. Καρπάθίος, Έκδοσις Φοίνιξ – Λεοννάτου 4, Αθήναι, 1947, Πνευματικά Θησαυρίσματα.

(Πηγή: «Οσία Μεθοδία της Κιμώλου η ασκήτρια και θαυματουργή. 5 Οκτωβρίου», Χώρα του Αχωρήτου)

Συλλογή αυτογράφων κειμένων της Οσίας

«Εις εσένα Δέσποτα Παντοδύναμε έχω πάσαν ελπίδα μου· λοιπόν, μη με αφήσεις αβοήθητον να έχω αισχύνην αιώνιον, αλλά λύτρωσέ με από τον κίνδυνον κατά την δικαιοσύνην Σου και την αλήθειαν.

Και εάν η ευτελής και ταπεινή προσευχή μου δεν δύναται να φθάσει εις το ύψος της δόξης Σου, δέομαί Σου, κλίναι ολίγον τα άχραντα ώτα Σου να με ακούσουν και σώσον με εύσπλαχνε.

Εσύ, Δέσποτα, ως Δημιουργός των απάντων εξουσιάζεις την θυμομένην θάλασσαν και καταπραΰνεις ευθύς εις γαλήνην τα άγρια κύμματα. Δος μου λοιπόν, εσύ Θεέ μου την δύναμιν, ότι έχοντές Σε στρατηγόν και ηγούμενον δεν νικούμασθεν πώποτε.

Εις όλας μου τάς θλίψεις δεν ήλπισα ποτέ μου εις άνθρωπον, αλλά μόνον προς τον Θεόν -και- εβόων δεόμενος. Ο δε φιλάνθρωπος μού έδιδε την αρμόζουσαν βοήθειαν.

Επεί ουν δεν Σου αρέσουν αι θυσίαι των αλόγων ζώων, αλλά μόνον η μετριότης του φρονήματος και η ταπείνωσις, την οποίαν προτιμάς από πάντων των ολοκαυτωμάτων, θέλω συντρίψει και εγώ την καρδία μου, να Σου προσφέρω ευάρεστον θυσίαν της ταπεινώσεως.

Ναι Θεέ πολυέλεε επάκουσον την προσευχήν μου και πρόσδεξε τα λόγια μου εις τα ώτα της ευσπλαγχνίας Σου.

Ναι Θεέ μου γλυκύτατε από την αγάπη Σου τήκεται η ψυχή μου και η καρδία μου. Ενδυνάμωσέ με, ότι Συ είσαι ο έρως και ο πόθος της καρδίας μου και πάντων των αγαθών η αιωνία απόλαυσις.

Προς εσένα μόνον Κύριε ύψωσα την ψυχήν μου από τα γήϊνα πράγματα και από το θάρρος όπου ελπίζω εις Σε, είμαι βέβαιος ότι δεν θέλω εντραπεί πώποτε.

Θεέ μου, πολλάκις εκ των πραγμάτων έλεγα: πόσην κηδεμονίαν έδειξες εις τους λόγους μου και εκ παντός κινδύνου με ελευθέρωσες.»

Ακολουθεί σειρά δυσανάγνωστη με τη λέξη «Προσευχή». Και κατακλείει με την φράση:

«Η δούλη του Θεού Μεθοδία Μοναχή.»

(Πηγή: «Η Αγία Μεθοδία της Κιμώλου», Διμηνιαίο Περιοδικό «Μοναχική Έκφραση», Τεύχος 28, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008, σελ. 12-15, Πεμπτουσία)

Ἀπολυτίκιον Ἦχος ἅ΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῆς Κιμώλου τόν γόνον, ἀρετῶν τό κειμήλιον, καί τῶν ἀπ’ αἰῶνος Ὁσίων, ἀληθῶς τήν ὁμόσκηνον, τιμήσωμεν ἐν ὕμνοις οἱ πιστοί, Ὁσίαν Μεθοδίαν τήν σεπτήν, τάς τοῦ Βίου αὐτῆς πράξεις θεοφιλεῖς, μιμούμενοι κραυγάζοντες· Δόξα τῷ δεδωκότι σοί ἰσχύν, δόξα τῷ Σέ στεφανώσαντι, δόξα τῷ σύν Ἁγίων τοῖς χοροῖς, Σέ Μῆτερ, ἀριθμήσαντι.

Κοντάκιον Ἦχος δ΄. Ἐπεφάνη σήμερον.
Πολιτείαν ἄμεμπτον διαδραμοῦσα, μυστικῶς ἐφαίδρυνας, τῶν ἀρετῶν σου τῷ φωτί, τήν νῆσον Κίμωλον ἅπασαν, ὤ Μεθοδία, Ὁσία θεοληπτε.

Μεγαλυνάριον
Χαίροις Μεθοδία θεοειδής, ἡ μιμησαμένη τῶν Ὁσίων τήν βιοτήν, χαίροις τῆς Κιμώλου, τό βλάστημα καί γέρας, ἣν ἀσινή συντήρει, ἐκ πάσης θλίψεως.

Στίχος
Μέθοδον ζωῆς ὁσίας ἠσκημένη Χριστῷ προσεισιν ὁσίως Μεθοδία. Ὀκτωβρίου Πέμπτη Μεθοδίας ἦτορ ἔνθεν ἤρθη.

Πηγή: Χώρα του Αχωρήτου, Πεμπτουσία, Τρελο-γιάννης

Ο όσιος πατήρ ημών Αμμούν καταγόταν από τήν Αίγυπτο. Οταν πέθαναν οί γονείς του ανέλαβε τήν ανατροφή του ένας θείος του, ο οποίος τον υποχρέωσε να νυμφευθεί- ο Άμμούν ήταν τότε είκοσι δύο χρόνων. Τήν ίδια εκείνη νύκτα του γάμου, οταν οί νεόνυμφοι αποσύρθηκαν στή νυφική παστάδα, ο Άμμούν άνοιξε τήν Αγία Γραφή και διάβασε το χωρίο τής προς Κορινθίους επιστολής όπου ο Απόστολος μιλά γιά τά δεινά του γάμου, τις ταραχές και τις μέριμνες πού προκαλεί στους εγγάμους, ενώ οί έν παρθενία αφιερωμένοι στον Κύριο μπορούν να αφοσιώνονται απερίσπαστοι στήν προσευχή και στα πνευματικά εργα (Α’ Κορ., 7). Τηρώντας κατά γράμμα τους αποστολικούς λόγους: Οί έχοντες γυναίκας ώς μή έχοντες ώσι … και οί χρώμενοι τω κόσμω τούτω ώς μή καταχρώμενοι οί νεόνυμφοι πήραν τήν απόφαση νά ζήσουν έν παρθενία και νά αποσυρθούν μαζί σέ τόπο έρημο γιά νά αφιερωθούν στή νηστεία και στήν προσευχή. Πήγαν λοιπόν στήν έρημο της Νιτρίας, πού βρίσκεται σέ κάποια απόσταση από τήν Αλεξάνδρεια, και εγκαταστάθηκαν σέ μια μικρή καλύβα. Σύντομα, όμως, αντελήφθησαν ότι δεν ήταν θεμιτό νά θέτουν τους εαυτούς τους σέ πειρασμούς συζώντας άνδρας και γυναίκα μαζί, γι’ αυτό και χώρισαν γιά νά μπορέσει καθένας τους νά άσκητεύσει μόνος.

Ό Άμμούν άφησε λοιπόν τήν καλύβα και πήγε στήν έρημο, όπου δεν υπήρχαν ακόμη μοναστήρια. Έκτισε δυο κελλιά θολωτά και επί είκοσι δύο χρόνια ο βίος του ήταν ισάξιος τών αγγέλων. Λάδι και κρασί δέν γνώριζε, μόνο ξερό ψωμί έτρωγε, κι αυτό μόνον κάθε δύο ή τρεις μέρες. Ή διαγωγή του εύαρέστησε τον Κύριο και σύντομα μεγάλος αριθμός αδελφών, πού επιθυμούσαν νά ασπασθούν και εκείνοι τον μοναχικό βίο, μαζεύτηκε γύρω του. Όταν έφθανε ένας νέος υποψήφιος, ο Άμμούν του παραχωρούσε αμέσως τό κελλί του κι όλα του τά υπάρχοντα, και οί άλλοι αδελφοί έφερναν κρυφά είτε κάποιες προμήθειες είτε κάποιο χρήσιμο αντικείμενο στον νέο τους σύντροφο, κι έτσι ή αδελφική αγάπη ήταν ο πρώτος νόμος πού κυβερνούσε τή συνεχώς αυξανόμενη αυτή κοινωνία. Μετά άπό μερικά χρόνια, υπό τις οιαταγές του οσίου Άμμούν, ή έρημος τής Νιτρίας μεταμορφώθηκε σέ πόλη αληθινή, σέ βαθμό πού ορισμένοι αδελφοί επιθυμούσαν νά κτίσουν τό κελλί τους πιο μακριά, ώστε νά μπορούν νά ζουν πιό απερίσπαστοι. Μία ήμερα, ήρθε νά επισκεφθεί τον αββά Άμμούν ο άγιος Αντώνιος ο Μέγας. Ο Αμμούν του ανέφερε τό θέμα και τον ρώτησε ποιο θά ήταν τό πλέον κατάλληλο μέρος. Άφού έφαγαν τό λιτό τους γεύμα τήν ενάτη ώρα, άρχισαν νά περπατούν στήν έρημο μέχρι τό ηλιοβασίλεμα κι έμπηξαν στό χώμα έναν σταυρό στο μέρος πού έφθασαν, ώστε όσοι ήθελαν θά μπορούσαν νά κτίσουν έκεί τό κελλί τους μέ τήν ευλογία τών δύο Γερόντων. «Μέ αυτό τον τρόπο», είπε ο άββάς Αντώνιος, «όταν οί αδελφοί έλθουν άπό τή Νιτρία γιά νά συναντήσουν όσους ζουν έδώ, αμέσως μετά τό γεύμα τής ενάτης ώρας, θά φθάσουν εγκαίρως. Και όσοι ξεκινήσουν άπό έδώ γιά νά φθάσουν στή Νιτρία, πράττοντας το αυτό, θά διατηρήσουν τήν -ησυχία τους». Έτσι δημιουργήθηκε ή έρημος τών «Κελλίων» (δεκαεννέα χιλιόμετρα μακριά άπό τή Νιτρία), όπου μερικά χρόνια αργότερα ζούσαν περί τους εξακόσιους μοναχούς, ό καθένας στο κελλί του.

Ο άγιος Άμμούν και ο άγιος Αντώνιος ήταν δεμένοι μέ βαθειά έν Θεώ αγάπη τέτοια πού όταν ο αββάς Άμμούν παρέδωσε τήν ψυχή του στον Κύριο, ο Αντώνιος πού βρισκόταν στο όρος του, τό όποιο απείχε δεκατεσσάρων ημερών πεζοπορία, διέκοψε τή συνομιλία πού είχε μέ κάποιους νέους μοναχούς, περιήλθε σέ έκσταση και είδε τήν ψυχή τοΰ Άμμούν νά ανέρχεται στον ουρανό ενώ άγγελοι έψαλλαν ύμνους χαράς.

Μεταξύ τών λόγων πού ένέπνεε τό Άγιο Πνεύμα στον άββά Άμμούν, ήταν και ή φράση: «Βάσταζε πάντα άνθρωπον καθώς βαστάζει σε ο Θεός».

Πηγή: (Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Εκδόσεις Ίνδικτος) Αναλογία

Ἔζησε τὸν πρῶτο αἰῶνα μ.Χ. Καὶ εἶναι ἕνας ἀπὸ τὴν μικρὴ ἐκείνη ἱεραποστολικὴ ὁμάδα, – οἱ ἄλλοι εἶναι οἱ ἅγιοι Ἠρακλείδιος καὶ Μνάσων – ποὺ μὲ κατοικία καὶ ὁρμητήριό τους μιὰ σπηλιὰ στὴν πολυάνθρωπη Ταμασό, ἀνέλαβαν πρῶτοι νὰ διαλύσουν τὰ βαθιὰ σκοτάδια τῆς εἰδωλομανίας, καὶ στὴν θέση τους νὰ ὑψώσουν τὸ σωστικὸ φῶς τοῦ Χρίστου, τὸ ἱλαρὸ φῶς τῆς νέας ζωῆς.

Μέσα γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ ὑπέροχου σκοποῦ τους, οἱ τολμηροὶ αὐτοὶ χαλαστάδες τοῦ κακοῦ καὶ χτίστες τῶν ἀρετῶν καὶ τοῦ καλοῦ, εἶχαν μονάχα τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι «τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον». Μὲ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ κήρυγμα γιὰ τὸν Ἐσταυρωμένο δούλεψαν σκληρὰ οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ ἄνθρωποι. Δούλεψαν γιὰ τὸ πνευματικὸ ξεσκλάβωμα τῶν συμπατριωτῶν τους καὶ τὴ δημιουργία στὴν πατρίδα τους ἑνὸς καλύτερου κόσμου. Κόσμου στὸν ὁποῖο ἀντὶ τοῦ μίσους θὰ βασίλευε ἡ ἀγάπη, ἀντὶ τῆς ἀπελπισίας ἡ ἐλπίδα, ἀντὶ τῆς ἀνομίας καὶ τῆς διαφθορᾶς ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ ἀρετή.

Μαζὶ μὲ τοὺς πρώτους αὐτοὺς ξεριζωτὲς τῆς ἀπιστίας καὶ φυτευτές τοῦ δένδρου τῆς πίστεως στὸ προνομιοῦχο νησὶ τῆς Κύπρου ἦταν καὶ ὁ Ἅγιος Θεόδωρος. Ἦταν ἕνας ἀπ’ αὐτούς.

Πατρίδα εἶχε τὴν μεγάλη πολιτεία τῆς Ταμασοῦ, ποὺ ἡ φήμη της τότε ἁπλωνόταν καὶ πέρα ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ αὐτὴ γωνιὰ ἐξ αἴτιας τοῦ περίφημου χαλκοῦ της καὶ τῶν πλουσίων σὲ τοῦτο τὸ πολύτιμο εὔρημα μεταλλείων της. Οἱ γονεῖς του ἦταν εἰδωλολάτρες. Ὁ πατέρας του μάλιστα εἶχε ὡς ἔργο τὴν ἀγαλματοποιΐα. Κατασκεύαζε ἀγάλματα θεῶν, τὰ ὁποία, ὅταν μεγάλωσε ὁ γιὸς του Θεωνᾶς – αὐτὸ ἦταν τ’ ὄνομά του πρὶν νὰ βαπτισθεῖ – τὰ ἔπαιρνε καὶ τὰ πωλοῦσε στὴν ἀγορὰ καὶ ἀπὸ τὰ χρήματα ποὺ ἔπαιρναν ἀποζοῦσαν.

Μιὰ ἐπιτόπια παράδοση μᾶς ἀναφέρει, πὼς κάποια φορὰ ποὺ ὁ Θεωνᾶς πήγαινε στὴν πόλη γιὰ νὰ πωλήσει τὰ ἀγαλματάκια τοῦ πατέρα του, ποὺ τὰ εἶχε μέσα στὸ «ἰσάτζιν» του (σακίδιο), συνοδευόταν ἀπὸ τὸν φίλο του Μνάσωνα καὶ τὸν δάσκαλο καὶ τῶν δύο, τὸν Ἅγιο Ἠρακλείδιο. Τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες εἶχαν πέσει καταρρακτώδεις βροχὲς καὶ ὁ ποταμὸς Πεδιαῖος (Πιδκιᾶς), ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὰ βουνὰ τοῦ Μαχαιρᾶ, καὶ χωρίζει σήμερα τὸ Πολιτικὸ ἀπὸ τὸ χωριὸ Πέρα, τότε δὲ τὴν Ταμασὸ ἀπὸ τὸ πέραν τοῦ ποταμοῦ Πιδιᾶ τμῆμά της – γι’ αὐτὸ λέγεται καὶ Πέρα — εἶχε κατεβάσει πολὺ νερὸ καὶ εἶχε γίνει ἀδιάβατος. Στὸ θέαμα τοῦ «πολυκύμαντου» νεροῦ ὁ Ἅγιος Ἠρακλείδιος κάλεσε τὸν Θεωνὰ νὰ ρίξει μέσα στὸν ποταμὸ κανένα ἀπὸ τὰ ἀγαλματάκια τῶν θεῶν ποὺ κρατοῦσε, ἴσως καὶ σταματήσουν τὰ νερὰ νὰ τρέχουν, καὶ ἔτσι μπορέσουν νὰ διαβοῦν στὴν ἄλλη μεριά:

› Βάλε κανένα θεὸ μέσα νὰ ρέξομεν.

Ἔβαλεν ἕναν, ἐπῆρέν τον ὁ ποταμός· ἔβαλεν ἄλλον, ἐπῆρεν τον τζιαὶ τζεῖνον βάλλει ἄλλον, τζιαὶ τζεῖνον τὰ ἴδια. Στὴν ὑστερκᾶν (στὸ τέλος) σύρνει τους μὲ τὸ Ἰσάτζιν ἐπήαν οὔλλοι, τζ’ ὁ ποταμὸς ἐν ἰσταμάτα. Ἐστέκουνταν τζ’ ἐδκιαλοΐζονταν ἴντα λοὴς νὰ ρέξουν. Ὁ ἄης Ἄρα κλείτης τότε ἐποταύρισεν τὸ δεκανίτζιν του (βακτηρία) τζ’ ἐσταύρωσεν τὸμ ποταμὸν ἴσια ἐσταμάτησεν, τζ’ ἐρέξασιν.

Τὸ θαῦμα αὐτὸ τοῦ χωρισμοῦ τῶν νερῶν τοῦ Πιδιᾶ πρέπει νὰ ἔγινε φυσικὰ προτοῦ νὰ πιστεύσει στὸν Χριστὸ ὁ Ἅγιός μας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ προσπάθειά του νὰ σταματήσει τὸ ρεῦμα τῶν νερῶν ἀπέτυχε, ἂν καὶ μέσα σ’ αὐτὸ ἔριξε ὅλα τὰ ἀγαλματάκια τῶν θεῶν, ποὺ τοῦ ἔδωκε ὁ πατέρας του νὰ πωλήσει.

Στὴ νεανικὴ ἡλικία βρίσκουμε τὸν Θεωνὰ νὰ εἶναὶ συνδεδεμένος στενὰ μὲ τὸν Μνάσωνα, ποὺ ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς στὸ βιβλίο του Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἀποκαλεῖ «ἀρχαῖον μαθητήν». Μὲ τὸν Μνάσωνα μάλιστα εἶχαν ἀναλάβει καὶ ἕνα ταξίδι στὴ Ρώμη γιὰ νὰ λύσουν κάποιες διαφορὲς ποὺ εἶχαν δημιουργηθεῖ μεταξὺ τῶν εἰδωλολατρῶν τοῦ Πολιτικοῦ καὶ τοῦ χωρίου Πέρα, ποιὸς ἀπὸ τοὺς ψευδώνυμους θεοὺς τους ἦτο μεγαλύτερος. Ἐκεῖ στὴν πρωτεύουσα τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ποὺ ἦταν καὶ τὸ κέντρο τοῦ εἰδωλολατρικοῦ κόσμου, οἱ δυὸ φίλοι γνωρίστηκαν μὲ μερικοὺς ἀποστόλους ἀπὸ τοὺς ἑβδομήκοντα. Ποὶοι ἤσαν αὐτοὶ οἱ ἀπόστολοι δὲν γνωρίζουμε. Αὐτὸ ποὺ γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν ἀκολουθία τοῦ ὁσίου εἶναι, πὼς οἱ δυὸ Κύπριοι ταξιδιῶτες εἶχαν ἔρθει σὲ ἰδιαίτερη ἐπαφὴ μ’ αὐτούς. Στὶς συναντήσεις ποὺ ἀκολούθησαν οἱ ἀπόστολοι μίλησαν στοὺς δύο φίλους γιὰ τὴν καινούργια πίστη. Ἡ διψασμένη γιὰ τὴν ἀλήθεια ψυχή τους δὲν χόρταινε ν’ ἀκούει τὸν λόγο γιὰ τὸν Ἰησοῦ τὸν Ναζωραῖο. Αὐτὴ ἡ δίψα τοὺς ἔκανε νὰ ἐγκαταλείψουν πολὺ γρήγορα τὴν μεγάλη πόλη Ρώμη, καὶ ἀντὶ νὰ γυρίσουν στὴν πατρίδα τους, τὴν Κύπρο, νὰ τραβήξουν στὰ Ἱεροσόλυμα. Πῆγαν ἐκεῖ γιὰ νὰ συναντήσουν τὸν κορυφαῖο ἀπ’ τοὺς ἀποστόλους, τὸν Πέτρο, ἔτσι τοὺς τὸν εἶπαν, καὶ τὸν ἀγαπημένο μαθητὴ τοῦ Χριστοῦ, τὸν Ἰωάννη τὸν Θεολόγο καὶ Εὐαγγελιστή. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εὐλόγησε τὸν πόθο τους καὶ ἀντάμειψε τὴν ἀγαθὴ διάθεσή τους. Στὴν Ἁγία Πόλη, τὴν Ἱερουσαλήμ, συνήντησαν πραγματικὰ τοὺς δύο ἀποστόλους καὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἄκουσαν ὅτι ζητοῦσαν. Ἀπὸ τοὺς αὐτόπτες τούτους μαθητὲς καὶ αὐτήκοους μάρτυρες τοῦ Ἰησοῦ ἔμαθαν «καταλεπτῶς» τὸ περιστατικὸ γύρω ἀπὸ τὴν Γέννηση τοῦ Θείου Βρέφους, τὸ μεγάλωμα καὶ τὴν Βάπτισή του στὸν Ἰορδάνη ποταμό.

Πληροφορήθηκαν ἀκόμη σχετικά τινα γιὰ τὸ ἔργο του, τὴν διδασκαλία καὶ τὰ Θαύματά του, καὶ ἐπίσης γιὰ τὴν ἑκούσια Σταύρωση, τὴν ἐκ νεκρῶν Ἀνάσταση, καὶ ὑστέρα ἀπὸ σαράντα μέρες Ἀνάληψή του στοὺς οὐρανούς. Ἐπίσης ἀπ’ τοὺς ἱεροὺς ἀποστόλους ἔμαθαν, πὼς ὁ Ἰησοῦς θὰ ξανάρθει κάποτε, γιὰ νὰ κρίνει ζώντας καὶ νεκρούς. Νὰ τιμωρήσει τοὺς κακοὺς καὶ νὰ βραβεύσει τοὺς καλοὺς καὶ ἐνάρετους. Ὅλα αὐτὰ οἱ δύο προσήλυτοι τὰ παρακολούθησαν μὲ πολλὴ λαχτάρα. Καὶ ἀφοῦ δέχτηκαν στὸ τέλος καὶ τὸ βάπτισμα, ἀναχώρησαν γιὰ τὴν Κύπρο, γιὰ νὰ συναντήσουν ἐδῶ τοὺς Ἀποστόλους Παῦλο καὶ Βαρνάβα καὶ Μᾶρκο καὶ τὸν ὀπαδὸ τους τὸν Ἠρακλείδιο, ποὺ εἶχαν ἤδη κατηχήσει καὶ βαπτίσει. Οἱ δύο νεοφώτιστοι χριστιανοὶ χαίροντες καὶ ἀγαλλόμενοι γιὰ τὴν εὐλογημένη συνάντηση μὲ τοὺς Ἀποστόλους καὶ τὸν Ἅγιο Ἠρακλείδιο ἀντάλλαξαν μαζί τους χαιρετισμὸ ἀγάπης καὶ παρέμειναν κοντά τους.

Λίγες μέρες μετὰ τὴ συνάντηση οἱ ἀπόστολοι ἀναχώρησαν γιὰ τὴν Πάφο. Τότε, σύμφωνα μὲ τὸ συναξάρι τοῦ Ὁσίου, ὁ μὲν Ἅγιος Μνάσων ἔμεινε μαζὶ μὲ τὸν δάσκαλό του, τὸν Ἅγιο Ἠρακλείδιο, ὁ δὲ Ὅσιος Θεόδωρος ἀποχωρίστηκε καὶ ἀπ’ τοὺς δύο, καὶ ἔζησε μία ἀσκητικὴ ζωή.

Γιὰ τριάντα ὀκτὼ χρόνια ὁ ἱερὸς ἀθλητὴς πάλεψε ἔχοντας σὰν κανόνα τὴν αὐστηρὴ ἐγκράτεια, στήριγμα τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή, περικεφαλαία τὴν ταπεινοφροσύνη καὶ σκοπὸ του τὴν ἐπικράτηση τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ στὴν ἀγαπημένη του πατρίδα.

Ἕνας συνεχὴς ἀγῶνας ὑπῆρξε ὁλόκληρη ἡ ζωή του. Τὰ λόγια τοῦ Κυρίου «ἀγωνίζεσθε εἰσελθεὶν διὰ τῆς στενῆς πύλης» ἀντηχοῦσαν κάθε στιγμὴ στ’ αὐτιά του. Ἔτρωγε πολὺ λίγο. Καὶ αὐτὸ τὸ νερὸ ἀκόμα τὸ χρησιμοποιοῦσε κατὰ ἀραιὰ διαστήματα. Ἤθελε τὸν ἑαυτό του ἐλεύθερο καὶ ἀπ’ αὐτὲς τὶς φυσικὲς ἀνάγκες. Τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τὸν εἶχε φωτίσει ἀπ’ τὴν ἀρχὴ ν’ ἀντιληφθεῖ, πὼς ἡ ἐγκράτεια στὴν τροφὴ εἶναι ἕνα γερὸ χαλινάρι γιὰ νὰ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ συγκρατεῖ τὶς κατώτερες ὁρμές του. Καὶ δὲν εἶχε ἄδικο. Ἐκεῖνος ποὺ περιφρονεῖ τὴν ἐγκράτεια καταντᾷ κάποιες στιγμὲς νὰ εἶναι σὰν ἄλογο ποὺ δὲν ἔχει χαλινό. Ἡ ἐγκράτεια τῶν τροφῶν ἐξασθενεῖ καὶ τὰ διάφορα πάθη καθὼς καὶ τὶς σαρκικὲς ὁρμές, ποὺ ἀκατάπαυστα βασανίζουν τὸν ἄνθρωπο καὶ μάλιστα στὴ νεανικὴ ἡλικία.

Γιὰ ἐνίσχυση τούτου τοῦ ἀγῶνα του χρησιμοποιοῦσε πλούσια τὸ στήριγμα κάθε εὐγενικῆς προσπάθειας, τὴν προσευχή. Ζωσμένος μὲ σίδερα στὴ μέση περνοῦσε τὶς περισσότερες ὧρες τῆς νύχτας καὶ τῆς ἡμέρας μὲ τὴν σκέψη του στραμμένη στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ χέρια ὑψωμένα σὲ προσευχή.

Τὸ οἰκοδόμημα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς του, ὁ Ἅγιος στήριζε στὴν ταπεινοφροσύνη. «Πᾶς ἃ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται», ἔλεγε συχνὰ στοὺς ἀκροατές του. «Μηδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλὰ τὸ τοῦ ἑτέρου ἕκαστος», πρόσθετε μὲ ἀγάπη καὶ καλοσύνη. Ἔτσι ἡ ζωή του ἔγινε μία ἐπίμονη πορεία πρὸς τὴν ἀρετή, πρὸς τὴν τελειότητα, πρὸς τὴν ἀγαθότητα. Ἀλλὰ καὶ τὸ καλύτερο, τὸ ζωντανότερο κήρυγμα γιὰ κείνους ποὺ τὸν ἐπεσκέπτοντο ἢ ποὺ ἐπισκεπτόταν ὁ ἴδιος.

Ἔτσι ἔζησε ὁ Ὅσιος. Μὲ σύνθημα τὴν ἀρετὴ καὶ βοήθεια τὰ πολλὰ θαύματα ποὺ ἔκαμνε μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, πρόβαλλε πειστικὰ τὸ Ἱερὸ ἔργο ποὺ ἐπιτελοῦσε, τὸ ἔργο τῆς σωτηρίας ψυχῶν.

Ὅταν ἔφτασε ἡ ὥρα ν’ ἀφήσει τὴν πρόσκαιρη τούτη ζωή, ὁ Ἅγιος προαισθάνθηκε τὸν θάνατό του, κάλεσε κοντὰ του τὸν Ροδῶνα, ἕναν ἀπὸ τὴν Ἱεραποστολικὴ ὁμάδα καὶ τρίτον κατὰ σειρὰ ἐπίσκοπο τῆς ἀρχαίας Ταμασοῦ, καὶ τοῦ ἀνέθεσε νὰ συγγράψει τὰ ἔργα τοῦ Ἁγίου Ἠρακλειδίου καὶ τοῦ Μνάσωνος γιὰ οἰκοδομὴ τῶν πιστῶν. Σ’ αὐτὸν παρέδωκε καὶ ὁ ἴδιος τὰ ἀπομνημονεύματα ποὺ εἶχε γράψει μέχρι τῆς ἡμέρας ἐκείνης γιὰ τοὺς δυὸ Ἁγίους. Ὕστερα φώναξε κοντὰ του μερικὰ ἀπ’ τὰ πνευματικά του παιδιά, τὰ νουθέτησε, τὰ στήριξε μὲ τὴν τελευταία διδασκαλία του καὶ γαλήνιος παρέδωκε τὴν μακαρία ψυχή του στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ στὶς 4 τοῦ Ὀκτώβρη.

Οἱ Ἅγιοι Ἠρακλείδιος καὶ Μνάσων, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους πιστοὺς ἀδελφούς, μὲ πολλὴ λύπη κήδευσαν τὸ ἅγιο λείψανο καὶ τὸ ἔθαψαν στὸν ἴδιο τάφο, ποὺ εἶχαν θάψει πρωτύτερα καὶ τὸν πατέρα του Χρύσιππο.

Απολυτίκιο
Εν σοι Πάτερ ακριβώς διεσώθη το κατ’ εικόνα, λαβών γαρ τον σταυρόν ηκολούθησας Τον Χριστόν και πράττων εδίδασκες υπεροράν μεν σαρκός, παρέρχεται γαρ, επιμελείσθε δε ψυχής πράγματος αθανάτου. Διό και μετά αγγέλων συναγάλλεται Όσιε Θεόδωρε το πνεύμα σου.

Πηγή: Μέγας Συαναξαριστής, Κοινοτικό Συμβούλιο Πολιτικού

Ο Άγιος Κυπριανός καταγόταν από την παραλιακή πόλη της Καρχηδόνας ή Καρθαγένης που βρισκόταν στη Λιβύη. Να θυμήσουμε ότι η Καρχηδόνα ήταν για πολλά χρόνια το αντίπαλο δέος της αρχαίας Ρώμης. Δεν είναι τυχαίο δηλαδή το γεγονός ότι από την Καρχηδόνα ξεκίνησε ο Αννίβας, για να υποτάξει τη Ρώμη. Ο Κυπριανός λοιπόν γεννήθηκε σε αυτή την πόλη το 211 μ.Χ. περίπου. Ήταν γόνος μιας μεγάλης ειδωλολατρικής και πλούσιας οικογένειας Συγκλητικών. Ανατράφηκε και έζησε στην Καρχηδόνα ενώ όλη του η δράση, ως ρήτορα πρώτα και μάγου μετά, αναφέρεται στην Αντιόχεια της Συρίας όταν βασιλιάς ήταν ο Δέκιος, περίπου το 250 μ.Χ.

Την 1 Οκτωβρίου, γιορτάζουν, ανάμεσα σ’ άλλους αγίους, δύο από τους κορυφαίους μουσικούς της ελληνικής/ρωμέικης παράδοσης. Οι άγιοι Ρωμανός ο Μελωδός και Ιωάννης ο Κουκουζέλης.

Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός

Ο Άγιος Ρωμανός, γνωστός και ως Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός είναι από τους γνωστότερους ελληνικούς υμνογράφους, αποκαλούμενος και ως “Πίνδαρος της Ρυθμικής Ποίησης”. Άκμασε κατά τη διάρκεια του έκτου αιώνα, που θεωρείται ότι είναι η “Χρυσή Εποχή” της βυζαντινής υμνογραφίας. Ο Ρωμανός ο Μελωδός θεωρείται κορυφαίος ποιητής και υμνογράφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Γεννήθηκε στην Έμεσα της Συρίας πιθανώς τον 6ο αιώνα και σύμφωνα με ανώνυμο ύμνο ήταν εβραϊκής καταγωγής. Στη Βηρυτό έκανε τις σπουδές του και στα χρόνια τής βασιλείας του Αναστασίου του Α’ ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και υπηρέτησε στο ναό της Αγίας Σοφίας. Μετά την παταγώδη αποτυχία του σαν ψάλτης στον εσπερινό των Χριστουγέννων αποσύρθηκε στη μονή τής Θεοτόκου των Κύρου. Εκεί, σύμφωνα με το Μηνολόγιο του Βασιλείου η Θεοτόκος του έδωσε το χάρισμα της σύνθεσης ύμνων. Τότε έγραψε το κοντάκιο των Χριστουγέννων με το γνωστό προοίμιο: «Ἡ Παρθένος σήμερον / τὸν ὑπερούσιον τίκτει / καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον / τῷ ἀπροσίτω προσάγει…».

“Λέγεται ότι κατά την νύκτα της εορτής των Χριστουγέννων έτυχε να κοιμηθεί πλησίον του άμβωνα. Τότε εμφανίσθηκε σ΄ αυτόν η Θεοτόκος, και του επέδωσε ειλιγμένο χαρτί («κόντος» και «κοντάκιον»), το οποίο αφού έφαγε αμέσως αξιώθηκε του χαρίσματος, δηλαδή έγινε μουσικός και καλλίφωνος, ενώ ο ίδιος ήταν άμουσος παντελώς και αηδής κατά την φωνή. Αμέσως αφού εποίησε το «Η παρθένος σήμερον» το έψαλε από τον άμβωνα, αποσπώντας τον θαυμασμό των πιστών. Ήταν το πρώτο του Κοντάκιον και ακολούθησαν αλλά χίλια από τα οποία διακρίνονται και τα εξής, «Επεφάνη σήμερον», «Τα άνω ζητών», «Την εν πρεσβείαις ακοίμητον Θεοτόκον», «Ως απαρχάς της φύσεως» και άλλα”.

Σύμφωνα με το συναξαριστή ο Ρωμανός έγραψε περίπου χίλιες συνθέσεις από τις όποιες διασώθηκε μόνο το ένα δέκατο. Πολυποίκιλα τα θέματά του. Ύμνησε όλους σχεδόν τους Αγίους και τις εορτές της Χριστιανικής Εκκλησίας. Ανεξάντλητος στις συλλήψεις και στον πλούτο ιδεών, γνωρίζοντας τον τρόπο να προσδίνει πρωτοτυπία ακόμη και στα πιο κοινά θέματα. Τα πρόσωπα των Αγίων αλλά και της Παναγίας και του Χριστού παρουσιάζονται απόλυτα ζωντανά χωρίς τίποτα το νεκρικό ή απόκοσμο.

Η ποίηση του Ρωμανού του Μελωδού εκφράζει την ίδια την εποχή του, τους πόθους και τις ελπίδες εκείνων των ανθρώπων. Γι΄ αυτό και το έργο του δεν εξετάζεται μόνο από θρησκευτικής άποψης ή λογοτεχνικής αλλά και ιστορικής και λαογραφικής. Η γλώσσα του απλή, χωρίς στόμφους και όπου παρουσιάζεται ρητορική μακρολογία επειδή έτσι επιβαλλόταν από την ανάγκη των τότε λειτουργικών πλαισίων, αυτή γίνεται χωρίς να κουράζει. Γενικά οι φράσεις του περιέχουν μια πλαστικότητα, μεστή νοημάτων κατά μια άψογη τεχνική όπως παραδέχονται ειδικοί.

Ο Ρωμανός δε δίνει μέσα από το έργο του σαφείς πληροφορίες για τη ζωή του, για αυτό κατά καιρούς υποστηρίχτηκαν διάφορες απόψεις ότι ήταν πρεσβύτερος, εκκλησιέκδικος, κήρυκας. Το βεβαιότερο είναι ότι χειροτονήθηκε Διάκονος. Πέθανε γύρω στο 560 μ.Χ. Για τη μεγάλη του προσφορά στη χριστιανική υμνογραφία ονομάστηκε “Πίνδαρος τής εκκλησιαστικής ποίησης”. Ή Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του την 1η Οκτωβρίου.

Στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, ο άγιος Ανδρέας ο διά Χριστόν σαλός βλέπει την Παναγία να σκεπάζει το λαό μ’ ένα ουράνιο σκέπασμα. Το θείο αυτό βίωμα γιορτάζεται 1 Οκτωβρίου (γιορτή της “Αγίας Σκέπης”), εκτός από την Ελλάδα, όπου μεταφέρθηκε 28 Οκτωβρίου, προς τιμήν της υποστήριξης της Παναγίας στους Έλληνες φαντάρους του 1940. Στη μέση της εικόνας ο άγ. Ρωμανός ο Μελωδός.

Ο Ρωμανός χρησιμοποίησε το ποιητικό εκείνο είδος πού λέγεται εκκλησιαστικός Ύμνος και του χάρισε την τελειότερη μορφή. Ο Ύμνος αποτελείται από το Κοντάκιον (προσόμοιον ή κουκούλιον), τους Οίκους και το Εφύμνιον και στηρίζεται πάνω στο νόμο της Ισοσυλλαβίας και ομοτονίας. Μαζί με το ποιητικό κείμενο συνέθετε ο ίδιος και τη μουσική ή έδενε το νέο ποίημα πάνω σε παλιότερη μουσική σύνθεση. Θεματικά τα έργα του αναφέρονται περισσότερο σε γεγονότα της ζωής του Χριστού και σε ιερά πρόσωπα της Γραφής, όπως και σε βίους άγιων.

Το είδος αυτό της ποίησης κυριαρχεί και σήμερα στην εκκλησιαστική ποίηση.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς σάλπιγξ θεόληπτος, τῶν οὐρανίων ᾠδῶν, ἐνθέως ἐφαίδρυνας, τὴν Ἐκκλησίαν Χριστοῦ, τοὶς θείοις σου ἄσμασι, σὺ γὰρ τῆς Θεοτόκου, ἐμπνευσθεῖς τὴ ἑλλάμψει, ἔνθεος ὑμνηπόλος, ἐγνωρίσθης ἐν κόσμῳ, διὸ σὲ πόθω τιμῶμεν, Ρωμανὲ Ὅσιε.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’.
Ἐν σοὶ Πάτερ ἀκριβῶς διεσώθη τὸ κατ᾽ εἰκόνα· λαβὼν γὰρ τὸν σταυρόν, ἠκολούθησας τῷ Χριστῷ, καὶ πράττων ἐδίδασκες, ὑπερορᾷν μὲν σαρκός, παρέρχεται γάρ· ἐπιμελεῖσθαι δὲ ψυχῆς, πράγματος ἀθανάτoυ· διὸ καὶ μετὰ Ἀγγέλων συναγάλλεται, Ὅσιε Ῥωμανὲ τὸ πνεῦμά σου.

Άγιος Ιωάννης Κουκουζέλης

Ο Ιωάννης Κουκουζέλης είναι άγιος και σπουδαίος υμνογράφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος έζησε τον 13ο-14ο μ.Χ. αι. Τον αποκαλούσαν επίσης «αγγελόφωνο» και «Καλλικέλαδο». Θεωρείται ο δεύτερος μεγαλύτερος μελοποιός μετά τον Ιωάννη Δαμασκηνό, και συχνά χαρακτηρίζεται ως «Μαΐστωρ της μουσικής».

Ο Ιωάννης γεννήθηκε γύρω στο 1280 στο Δυρράχιο σε μια αγροτική οικογένεια. Καθώς είχε εξαιρετική φωνή, πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να σπουδάσει στην αυτοκρατορική σχολή. Τα πρώτα χρόνια των σπουδών του υπήρξαν δύσκολα. Μάλιστα, όταν τον ρωτούσαν στη σχολή τι έτρωγε, απαντούσε «κουκία και ζέλια» (μπιζέλια), γιατί ήταν φτωχός. Αργότερα γνώρισε τον ηγούμενο της Μεγίστης Λαύρας, από τον οποίο έμαθε για τη μοναχική ζωή στο Άγιο Όρος και αποφάσισε να γίνει μοναχός.

Στο μεταξύ όμως ο αυτοκράτορας, που είχε εκτιμήσει την τέχνη του, τον είχε διορίσει αρχιμουσικό των αυτοκρατορικών ψαλτών και ήθελε να τον παντρέψει με την κόρη κάποιου μεγιστάνα. Τότε ο Ιωάννης πήγε στον τόπο της γέννησής του για να πάρει τάχα τη μητρική συγκατάθεση για τον γάμο. Όμως συνεννοήθηκε με φίλους του να πουν στη μητέρα του ψέματα ότι είχε πεθάνει [“Νεκρός”: Πολύ σκληρή στάση και φυσικά δε μπορούμε να τη θεωρήσουμε σωστή. Ας έχουμε υπόψιν ωστόσο ότι ο άγιος το έκανε αυτό σε νεαρή ηλικία, πολύ πριν αποχτήσει πνευματική πείρα και αγιότητα]. Μάλιστα, καθώς βρισκόταν κρυφά μέσα στο σπίτι κι άκουγε τη μητέρα του να κλαίει και να οδύρεται για τον δήθεν θάνατό του, μέλισε τη θρηνωδία (μοιρολόγι) με τίτλο «Βουλγάρα».

Στη συνέχεια πήγε στο Άγιο Όρος, στη μονή Μεγίστης Λαύρας, ντυμένος με τρίχινα ενδύματα και αποκρύπτοντας την ταυτότητά του. Όταν τον ρώτησε ο θυρωρός ποιος ήταν, και τι θέλει, αποκρίθηκε ότι είναι χωρικός, βοσκός προβάτων και ότι επιθυμεί το μοναχικό σχήμα. Όταν ο θυρωρός παρατήρησε ότι ήταν πολύ νέος, ο Ιωάννης απάντησε ταπεινά με τη ρήση του προφήτη Ιερεμία «Αγαθόν ανδρί, όταν άρη ζυγόν εν τη νεότητι αυτού».

Στη Μονή της Λαύρας εκάρη μοναχός και τον διόρισαν ποιμένα των τράγων της μονής. Όμως όταν έβγαζε στη βοσκή τους τράγους, αυτοί γύριζαν αργά το απόγευμα πίσω στη στάνη τους σχεδόν νηστικοί, σε αντίθεση με άλλες φορές που τους έβοσκαν άλλοι πατέρες. Ο ηγούμενος ανέθεσε σε κάποιον μοναχό να παρακολουθήσει τον Ιωάννη για να δει τι συνέβαινε. Ο μοναχός διηγήθηκε ότι καθώς έβοσκαν τα ζώα, ο Κουκουζέλης άρχισε να ψάλλει και τότε εκείνα σταμάτησαν να τρώνε και τον άκουγαν με προσοχή. Όταν σταμάτησε το ψάλσιμο, τότε άρχισαν πάλι να τρώνε. Κάποια στιγμή ξανάρχισε, και τα ζώα τον κοίταζαν και πάλι σα μαγεμένα, σταματώντας να βόσκουν.

Τότε ο ηγούμενος τον προσκάλεσε και τον αναγνώρισε. Αρχικά τον επιτίμησε [=τον μάλωσε] που δεν είχε αποκαλύψει ποιος ήταν. Μάλιστα έγραψε τα τεκταινόμενα στον αυτοκράτορα, ο οποίος συμφώνησε να μην ενοχλήσει το μουσικό που είχε δραπετεύσει κυριολεκτικά από το παλάτι. Από τότε ο Ιωάννης ζούσε μέσα σε κελί της Λαύρας, και τις Κυριακές και εορτές έψαλλε στο ναό με τους άλλους ιεροψάλτες. Δεν προσπαθούσε να εντυπωσιάσει κάνοντας επίδειξη των φωνητικών του ικανοτήτων, αλλά έψαλλε προσευχόμενος, προκαλώντας στους ακροατές κατάνυξη και διάθεση για προσευχή.

Μετά από οσιακό βίο, ανακηρύχθηκε άγιος και η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 1η Οκτωβρίου. Στο μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας φυλάσσεται εικόνα του που τον παρουσιάζει περικυκλωμένο με τα μουσικά του σύμβολα, τα «νεύματα».

Σύμφωνα με την παράδοση, σε κάποια παννυχίδα, Σάββατο της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών, όταν ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος, μετά το τέλος του κανόνα ο Ιωάννης αποκοιμήθηκε στο στασίδι, κουρασμένος από την αγρυπνία. Εκεί είδε σε όραμα ότι ήρθε η Θεοτόκος και του έδωσε ένα χρυσό νόμισμα, επειδή είχε ψάλει πολύ κατανυκτικά τον ύμνο της. Αμέσως ξύπνησε, και βρήκε στο χέρι του το δώρο της Θεοτόκου. Αυτό το χρυσό νόμισμα το έκοψαν στα δύο. Το μισό βρίσκεται σήμερα δίπλα την εικόνα της Θεοτόκου στο ναό της Λαύρας και το άλλο μισό εστάλη στη Ρωσία.

Ο Ιωάννης Κουκουζέλης επέφερε τροποποιήσεις και μεταβολές ή προσθαφαιρέσεις στα σημεία της συμβολικής γραφής των μελωδιών που είχε καθιερώσει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Συνέγραψε θεωρητικό έργον περί Μουσικής τέχνης, και βιβλίο με μουσικά σημεία που περιέχει εκκλησιαστικά άσματα. Δημιούργησε το λεγόμενο Μέγα Ίσον της Παπαδικής, το οποίο αργότερα κατά τον 18ο αιώνα μεταφέρθηκε σε νεώτερη μουσική παρασημαντική από τον Πέτρο τον Πελοποννήσιο και εν τέλει και στο νέο σύστημα, το οποίο ίσχυσε από τις αρχές του 19ου αιώνα, με την μεταρρύθμιση της εκκλησιαστικής μουσικής σημειογραφίας που επεξεργάστηκε ο Χρύσανθος ο Μαδυτινός. Δημιούργησε τον κυκλικό Μέγιστο Τροχό της μουσικής, ο οποίος έχει γύρω του άλλους τέσσερις μικρότερους Τροχούς. Καθένας από αυτούς παριστάνει με μαρτυρίες την πλάγια πτώση του κάθε πλαγίου ήχου προς τον κύριο ήχο του. Οι οκτώ ήχοι της εκκλησιαστικής μας μουσικής παραβάλλονται με τους οκτώ ήχους των αρχαίων. Πάνω και κάτω από τους μικρότερους τροχούς δίνονται ολογράφως τα ονόματα των κυρίων και πλαγίων ήχων: Δώριος, Λύδιος, Φρύγιος, Μιξολύδιος, Υποδώριος, Υπολύδιος, Υποφρύγιος, Υπομιξολύδιος.

Ο άγιος Ιωάννης Κουκουζέλης μουσούργησε κατά τους οκτώ ήχους Χερουβικά σύντομα και μακρά έντεχνα. Από αυτά σώζεται ένα σε ήχο πλάγιο του δευτέρου (παλατιανό), ένα Κοινωνικό «Αινείτε» σε ήχο πλάγιο του πρώτου, και ένα «Γεύσασθε» σε ήχο πλάγιο του πρώτου. Σώζονται επίσης τα μεγάλα και έντεχνα Ανοιξαντάρια, το αργό «Μακάριος ανήρ», το (εις την αρτοκλασία) «Χαίρε κεχαριτωμένη» κατ’ αναγραμματισμό σε ήχο Α΄ τετράφωνο, Αλληλουάρια σε ήχο πρώτο και πλάγιο του πρώτου, το «Άνωθεν oι Προφήται», η φήμη «Τον δεσπότην και αρχιερέα», πολυέλεοι, δοχές, καλοφωνικοί ειρμοί, πασαπνοάρια και πολλά άλλα. Κάποια από αυτά έχουν εκδοθεί, ενώ άλλα είναι ανέκδοτα. Η παρασημαντική του βρισκόταν σε χρήση μέχρι των μέσων του ΙΗ’ αιώνα, οπότε ο Πρωτοψάλτης της Μεγάλης Εκκλησίας Ιωάννης ο Τραπεζούντιος (1756), μετά από αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίλλου του από Νικομηδείας, άλλαξε το σύστημα των χαρακτήρων, εισάγοντας απλούστερη μέθοδο παρασημαντικής. Τα μουσικά χειρόγραφα του αγίου Ιωάννη Κουκουζέλη φυλάσσονται στις Βιβλιοθήκες της Κωνσταντινούπολης, της Θεσσαλονίκης, των Αθηνών, του Αγίου Όρους, του Βατικανού, του Παρισιού, της Βιέννης και άλλων πόλεων.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἡ ἡδύφωνος χάρις Πάτερ τῆς γλώττης σου, κατακηλεῖ καὶ εὐφραίνει τὴν Ἐκκλησίαν Χριστοῦ· σὺ γὰρ ἔνθους ὑμνῳδὸς ὤφθης μακάριε· ὅθεν νομίσματι χρυσῷ, σὲ ἠμείψατο λαμπρῶς, ἡ Ἄχραντος Θεοτόκος, ἣν Ἰωάννη δυσώπει, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε. (κοινόν μετὰ Ὁσίου Γρηγορίου Δομέστικου)
Τῆς Λαύρας τὰ θρέμματα, καὶ ἡδυφώνους αὐλούς, ὡς θείους θεράποντας, καὶ ὑμνολόγους Χριστοῦ, συμφώνως αἰνέσωμεν, ὕμνοις τὸν Κουκουζέλην, καὶ κλεινὸν Ἰωάννην, ἅμα σὺν Γρηγορίῳ, τῷ σοφῷ Δομεστίκῳ· Χριστὸν γὰρ ἱκετεύουσιν, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς ἀηδὼν θείων ᾀσμάτων καλλικέλαδος Καὶ ταπεινώσεως ἐξαίρετον ὑπόδειγμα Ἀνυμνοῦμέν σε θεόληπτε Ἰωάννη. Ἐν τῷ Ἄθῳ γὰρ ὡς ἄγγελος ἐβίωσας Καὶ Θεὸν ἡδίστοις χείλεσιν ἀνύμνησας· Ὅθεν κράζομεν, χαῖρε Πάτερ ἡδύφωνε.

Ἕτερον Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον. (κοινόν μετά Ὁσίου Γρηγορίου Δομέστικου)
Τὴν δυάδα μέλψωμεν, τῶν θεοφόρων Πατέρων, Ἰωάννην ἅπαντες, σὺν τῷ κλεινῷ Γρηγορίῳ· οὗτοι γὰρ, ὧδε βιώσαντες θεοφρόνως, ᾔνεσαν, λόγῳ καὶ ἔργῳ τὸν πάντων Κτίστην· ᾧ πρεσβεύουσιν ἀπαύστως, ἡμῖν δοθῆναι, πταισμάτων ἄφεσιν.

Μεγαλυνάριον
Χαίροις εὐφωνίας ἀγγελικῆς, ἡδύφωνος τέττιξ, καὶ καλλίφωνος ἀηδών· χαίροις Ἰωάννη, χάριτος θείας σκεῦος, καὶ Μοναστῶν τοῦ Ἄθω, ὡς ἔμπνουν ὄργανον.

Ἕτερον Μεγαλυνάριον (κοινόν μετὰ τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου Δομέστικου)
Χαίρετε τῆς Λαύρας θεῖοι βλαστοί, καὶ τοῦ Παρακλήτου, αἱ κιθάραι αἱ μυστικαί· χαίροις Ἰωάννη, ὁμοῦ σὺν Γρηγορίῳ, τῆς μονῆς Θεοτόκου, θεῖοι θεράποντες.

Πηγή: Λάβαρον, Ορθόδοξος Συναξαριστής

Ἡ καρδιά τοῦ ἡλικιωμένου Ἰουδαίου, πού χρόνια μελετοῦσε τίς Γραφές, βρῆκε στή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ τήν ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν καί τήν πραγμάτωση τῶν ἐπαγγελιῶν τοῦ Γιαχβέ. Ἡ ὕπαρξή του μέ ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη ἀφοσιώθηκε στόν Κύριο καί στή νεοΐδρυτη ἐκκλησία τῆς Δαμασκοῦ. Στά δικά του γέρικα καί ἄσημα χέρια θά ἐμπιστευθεῖ μία ἰδιαίτερη καί ξεχωριστή ἀποστολή Ἐκεῖνος, πού ἀρέσκεται νά χρησιμοποιεῖ στό ἔργο του τούς ἁπλούς καί ταπεινούς τῇ καρδίᾳ.

Ὁ Ἀνανίας προσεύχεται καί δέχεται τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου. Ἡ πρόσκληση εἶναι προσωπική, «Ἀνανία», καί ἡ ἀνταπόκριση πρόθυμη, «ἰδού ἐγώ, Κύριε». Ὁ διάλογος θυμίζει τούς προφῆτες καί τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Οἱ ὁδηγίες εἶναι σαφεῖς καί συγκεκριμένες. Ὁ ταρσέας Σαῦλος, δηλωμένος ἐχθρός καί σταλμένος διώκτης, τόν περιμένει. Ὁ Ἀνανίας δέν ἀπιστεῖ, ἀλλά διστάζει μπροστά στό μέγεθος τῆς ἱερῆς ἀποστολῆς καί ὁ Θεός πληροφορεῖ τόν ἁπλό δοῦλο του γιά τό μέλλον τοῦ ἀνθρώπου, πού τόσο τόν εἶχαν φοβηθεῖ οἱ χριστιανοί. Ἡ ὁδός καί τό σπίτι πού μένει ὁ πρώην διώκτης εἶναι γνωστά στόν Κύριο. Αὐτός γνωρίζει πολύ καλά ποῦ βρίσκονται οἱ δικοί Του καί τί ἔχουν μέσα στήν καρδιά τους.

Ὁ Σαούλ προσεύχεται. Δέν εἶναι πλέον ὁ διώκτης· εἶναι ὁ ταπεινός ἱκέτης. Καί ὁ Κύριος τοῦ οὐρανοῦ ρίχνει στοργικό βλέμμα σέ ὅσους ἔχουν ὑψωμένα τά χέρια στόν οὐρανό.

Τό ὅραμα τοῦ Ἀνανία διασταυρώνεται μέ τό ὅραμα τοῦ Σαούλ, ὁ ὁποῖος μαθαίνει ἀπό τόν Κύριο γιά τήν ἀποστολή τοῦ Ἀνανία. Σέ λίγο νιώθει τίς θερμές παλάμες τοῦ ἀγνώστου νά σφίγγουν τίς δικές του. Ὁ ἁπλός μαθητής προσφωνεῖ στοργικά αὐτόν πού πρόκειται νά γίνει τό φῶς τῶν ἐθνῶν «Σαούλ, ἀδελφέ». Ἡ εὐλογημένη οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ ἀποκτᾶ ἕνα νέο μέλος. Ὁ τυφλός Σαούλ γονατίζει μέ συντριβή. Τά ροζιασμένα χέρια τοῦ ἁπλοῦ ἀνθρώπου τοῦ λαοῦ ἀκουμποῦν μέ δέος στό κεφάλι τοῦ σπουδαίου ραββίνου καί μέ θαυματουργικό τρόπο τοῦ ξαναδίνουν τό φῶς του. Εἶναι ἡ θαυμαστή πραγματοποίηση τῶν λόγων τοῦ Ἰησοῦ ὅτι οἱ δικοί Του «ἐπί ἀρρώστους χεῖρας ἐπιθήσουσι καί καλῶς ἕξουσι». Στή συνέχεια τό μυστήριο τοῦ βαπτίσματος, μέ μετάνοια καί ὁμολογία πίστεως, ὁλοκληρώνει τό θαῦμα τῆς θείας χάριτος. Ποιός ζωγράφος μπορεῖ νά ἀποδώσει μέ ἐπιτυχία τούτη τή σκηνή, ὅπου ὁ τρομερός Σαούλ κουβεντιάζει ἀδελφικά μέ τόν ἀγαθό χριστιανό, γιά τόν ὁποῖο σως νά εἶχε κάποιο ἔνταλμα συλλήψεως!

Ὁ ἁπλός καί ταπεινός Ἀνανίας χρησιμοποιήθηκε ὡς ἐκλεκτό ὄργανο στά χέρια τοῦ Θεοῦ, σέ μιά ὥρα σημαντική στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, καί τό ὄνομά του χαράχτηκε στό ἅγιο βιβλίο τοῦ Θεοῦ. Μέσα στούς αἰῶνες ὅλοι ὅσοι σκύβουν καί μελετοῦν τήν ἱερή ἱστορία στέκονται μπροστά στή σεμνή προσωπικότητά του, τήν ὁποία τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία τήν 1η Ὀκτωβρίου, καί διδάσκονται ἕνα ἱερό μυστικό: Εὐδοκεῖ ὁ μεγάλος Θεός νά συνεργάζεται γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου μέ τούς ἁπλούς δούλους του, πού προσφέρουν σ᾿ Αὐτόν τόν ἑαυτό τους μέ ἀφοσίωση καί ὑπακοή.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς ἔμπλεως χάριτος, τοῦ Τρισηλίου φωτός, τὸ σκεῦος ἐφώτισας, τῆς ἐκλογῆς τοῦ Χριστοῦ, Ἀνανία Ἀπόστολε, ὅθεν ἀνακηρύξας, εὐσέβειας τὸν λόγον, ἄθλοις ἐβεβαιώσω, τὴν σωτήριον χάριν δι' ἧς τοὶς σὲ εὐφημούσι, δίδου τὰ πρόσφορα.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε Ἀνανία, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τὴν ἐν πρεσβείαις.
Ὁ ἐν πρεσβείαις θερμότατος ἀντιλήπτωρ, καὶ τῶν αἰτούντων ταχύτατα εἰσακούων, δέξαι τὴν δέησιν Ἀνανάα ἡμῶν, καὶ τὸν Χριστὸν δυσώπει, τοῦ σῶσαι τοὺς ὑμνούντάς σε, τὸν μόνον ὑπάρχοντα φιλάνθρωπον.

Πηγή: (Ἰχνηλάτης – Περιοδικό «Απολύτρωσις») Ακτίνες

Ο Άγιος Γρηγόριος έζησε και μεγαλούργησε πνευματικά στα χρόνια του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (περίπου το 290 μ.Χ.). Πατέρας του ήταν ο Ανάκ ο Πάρθος, ο οποίος καταγόταν από ευγενή οικογένεια αφού ήταν συγγενής του βασιλιά της Αρμενίας Κουσαρώ. Ο Ανάκ σκότωσε με δόλο τον Κουσαρώ και ως συνέπεια της πράξης του ήρθε η δολοφονία ολόκληρης της οικογένειάς του. Μόνο ο Γρηγόριος και ένας από τους αδελφούς του γλύτωσαν και φυγαδεύτηκαν σε περιοχή όπου κυρίαρχη ήταν η Ρώμη.

Στην Καισάρεια της Καππαδοκίας ο Γρηγόριος απέκτησε ταυτόχρονα με την θύραθεν παιδεία και την χριστιανική. Ακόμη, εκεί γνώρισε και συνδέθηκε με τον γιο του Κουσαρώ Τηριδάτη, τον οποίο οι Ρωμαίοι διόρισαν -στη θέση του δολοφονημένου πατέρα του- βασιλιά της Αρμενίας. Όταν ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα, ο Τηριδάτης κάλεσε κοντά του τον Γρηγόριο και άρχισε να τον πιέζει αφόρητα να αρνηθεί τον χριστιανισμό και να ασπασθεί τη θρησκεία του. Ο Γρηγόριος όμως ήταν αμετακίνητος και σταθερός. Είχε τόσο βαθιά ριζωμένη την πίστη μέσα του που μπορούσε να ευαγγελιστεί ολόκληρο λαό, όπερ και εγένετο.

Ίσως την πίστη και το παράδειγμα του Γρηγορίου να είχε στο νου του ο Ιερός Χρυσόστομος όταν τόνιζε ότι: «Αρκεί είς άνθρωπος ζήλω πυρούμενος ολόκληρον αναμορφώσαι Δήμον». Η σταθερότητα του Γρηγορίου εξόργισε τον βασιλιά Τηριδάτη και λησμονώντας την ευγενική καταγωγή του διέταξε άμεσα τρομερά βασανιστήρια. Τι δεν υπέστη το σώμα του; Δεκάδες τρόπους μαρτυρίου που υπέμεινε ο Άγιος αναφέρει στον Συναξαριστή του ο Άγιος Νικόδημος. Τον κρέμασαν ανάποδα σε ένα παλούκι και τον έδερναν με μίσος, κατέσχισαν τα πλευρά του με σιδερένια νύχια, έχυσαν στο σώμα του βρασμένο μόλυβδο και άλλα πολλά. Κι έπειτα από όλα, για να έχει σίγουρο αλλά συνάμα και μαρτυρικό θάνατο, τον έριξαν σε έναν βαθύ λάκκο με φίδια κι άλλα ερπετά. Τα ζώα όμως σεβάστηκαν τα παθήματά του, λυπήθηκαν τον άνθρωπο και υπάκουσαν στην θεία εντολή να τον αφήσουν ανέπαφο, διότι το σχέδιο του Θεού για τον δούλο του και για το λαό της Αρμενίας δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί.

Χρόνια ολόκληρα έμεινε ο ομολογητής Γρηγόριος εγκλωβισμένος στο ξεροπήγαδο, ζώντας με ελάχιστη ποσότητα ψωμιού που του έριχνε κρυφά μια χήρα. Εν τω μεταξύ, ο Τηριδάτης τρελάθηκε, έτρωγε τις σάρκες του και έβοσκε με τους χοίρους του. Η αδελφή του είδε σε όνειρο πως μόνο ο Γρηγόριος μπορεί να τον κάνει καλά. Έτσι κι έγινε. Ο ανεξίκακος άγιος θεράπευσε τον βασανιστή και επίδοξο φονιά του.

Έπειτα από τα γεγονότα αυτά ο Γρηγόριος, με την συγκατάθεση και προτροπή του Τηριδάτη, χειροτονήθηκε επίσκοπος Αρμενίας και βάπτισε στον Ευφράτη ποταμό τον βασιλιά και όλο το λαό. Χειροτόνησε ο ίδιος επισκόπους, κήρυξε με τη ζωή και τα παθήματά του καθιστώντας τον εαυτό του ζωντανό λείψανο και αναχώρησε στα ψηλά βουνά της Αρμενίας για να συνεχίσει το ιεραποστολικό του έργο προσευχόμενος και ασκούμενος για το ποίμνιό του αδιάλειπτα.

Ο Άγιος Γρηγόριος, πρότυπο ιεραποστολής

Για να καταστεί φωτιστής της Αρμενίας ο Γρηγόριος πέρασε από δύο βασικά στάδια πνευματικών εμπειριών, απαραίτητα για το ιεραποστολικό έργο:

(1) Η ομολογία πίστεως. Είναι θεμελιώδες το να γνωρίζω, αρχικά, την πίστη μου, να γνωρίζω τι πρεσβεύει ο Χριστός κι η Εκκλησία Του, να γνωρίζω και να αποδέχομαι πως ο Χριστός είναι η Αλήθεια, ο Χριστός είναι η Ζωή, ο Χριστός είναι ο μοναδικός αληθινός Θεός και η Ορθόδοξη Εκκλησία Του είναι η μόνη, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία.

(2) «Καθαρθῆναι δεῖ πρῶτον, εἴτα καθᾶραι». Ο Φωτιστής των Αρμενίων με τη ζωή και την αποστολική του διακονία απέδειξε πως είναι εφαρμόσιμο το ρητό του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Υπέστη μύρια βασανιστήρια και βίωσε την ασκητική ζωή στο λάκκο με τα φίδια για δεκαπέντε συναπτά έτη. Εκεί γνώρισε και βίωσε τον Θεό, πράγμα που φανερώνεται από τη θαυμαστή θεραπεία του βασιλιά. Απαραίτητη, λοιπόν, προϋπόθεση για το σπουδαίο έργο της διάδοσης του Ευαγγελίου ανά τον κόσμο είναι η πνευματική προετοιμασία.
Τελειώνοντας, πολλοί πιστεύουν πως ιεραποστολικό έργο επιτελείται μόνο από τους ανθρώπους που βρίσκονται στον τόπο της διακονίας τους. Όχι. Ιεραποστολικό έργο επιτελούν:

› όσοι το αγαπούν,

› όσοι το κηρύττουν από πόρτα σε πόρτα,

› όσοι το διακονούν με οποιονδήποτε τρόπο από τη χώρα μας,

› κυρίως όσοι προσεύχονται γι’ αυτό,

› ο καθένας που η καρδιά του αγαπά το έργο της ιεραποστολής στα έθνη, από όπου κι αν ετάχθη, από το κρεβάτι του πόνου μέχρι την οικογενειακή ζωή κι από την καθημερινότητα του σχολείου και της εργασίας μέχρι τη ζωή του συνταξιούχου.

Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του μεγάλου ομολογητή και ιεραποστόλου στις 30 Σεπτεμβρίου.

(Πηγή: «Ο άγιος Γρηγόριος φωτιστής της Αρμενίας», Κωνσταντίνος Μεταλλίδης, Αδελφότητα Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής)

Διαβάζοντας κανείς τον βίο του αγίου Γρηγορίου, φωτιστή των Αρμενίων, δύο πράγματα έρχονται στον νου του για να κάνει: ή να κλείσει τα μάτια από ντροπή, μπροστά στη φοβερά μεγάλη προσωπικότητα και το τεράστιο σε βάθος και πλάτος έργο του Γρηγορίου, προσπαθώντας να το «απωθήσει» στο υποσυνείδητό του, ή να αρχίσει να κλαίει για τη δική του κατάντια. Διότι ο άγιος, ένας αυτός – και όχι χιλιάδες «χριστιανοί» όπως εμείς – αλλά «οίκον Τριάδος εαυτόν αποτελέσας» κατά τον υμνογράφο, δηλαδή κάνοντας τον εαυτό του οίκο της αγίας Τριάδος, κατόρθωσε με τη χάρη του Θεού να μεταστρέψει στη χριστιανική πίστη έναν ολόκληρο ειδωλολατρικό λαό, που καταδυναστευόταν από τον πονηρό διάβολο και τις μεθοδείες του. «Λυμαινόμενον αθέως τον εχθρόν χώραν άπασαν, την των Αρμενίων, θεία δυναστεία κατέβαλες∙ και ως πυρσός αναλάμψας κατεφώτισας τους εν σκότει κειμένους, σοφέ, ματαιότητος». Δηλαδή: Με τη δύναμη του Θεού νίκησες τον εχθρό διάβολο, ο οποίος κατέστρεφε με την αθεΐα όλη τη χώρα των Αρμενίων. Και αφού έλαμψες σαν πυρσός, φώτισες πολύ δυνατά, σοφέ, αυτούς που βρίσκονται στο σκοτάδι της ματαιότητας. Ο άγιος γι’  αυτό αντιπαραβάλλεται με τους αγίους αποστόλους, τους μαθητές του Κυρίου, παραλληλίζεται με τον άγιο Γρηγόριο τον Νεοκαισαρείας τον θαυματουργό, ο οποίος εξίσου με τον σημερινό Γρηγόριο, όταν πήγε στη Νεοκαισάρεια βρήκε ελάχιστους χριστιανούς και όταν έφυγε από τη ζωή αυτή άφησε ελάχιστους ειδωλολάτρες, παραπέμπει στους νεώτερους αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο, φωτιστές των Σλαύων.

Η χάρη του Θεού ενήργησε σε όλες τις καλοπροαίρετες καρδιές των Αρμενίων, μέσω του εκλεκτού οργάνου της Γρηγορίου, μ’  έναν τριπλό τρόπο: με τη δύναμη του λόγου του, με τη δύναμη των θαυμάτων που επιτελούσε, με τα θαυμαστά μαρτύρια που πέρασε για την πίστη του. Ο λόγος του πράγματι, επιβεβαιούμενος  και με τα θαύματα που ο Θεός επέτρεπε να επιτελεί, ήταν γεμάτος από δύναμη Θεού και δεν ήταν ανθρώπινα επιχειρήματα, που συνήθως κτυπούν ως «κύμβαλον αλαλάζον» τα αυτιά των ανθρώπων. Με τον λόγο αυτό έπεφταν  οι ειδωλολατρικοί ναοί και φυγαδεύονταν οι κρυμμένοι σ’  αυτούς δαίμονες, ενώ στερεώνονταν οι καρδιές των ανθρώπων στον θεϊκό έρωτα, όπως σημειώνει έκθαμβος ο υμνογράφος. «Ρημάτων σου δυναστεία, ναοί κατερράγησαν και δαιμόνων κατεβλήθη ανίδρυτα ξόανα, και πιστών καρδίαι θεϊκώ ενιδρύθησαν έρωτι». Εκεί όμως που κατεξοχήν λειτούργησε ως φάρος που φώτισε τους ανθρώπους ήταν τα μαρτύρια που υπέστη. Τα μαρτύρια αυτά ήταν η δόξα του, κατά αντιστοιχία με το Πάθος και το μαρτύριο Κυρίου του Θεού του. Το σημειώνει ο θεολογικώτατος ποιητής της ακολουθίας του, για να δείξει ποιο είναι το στίγμα του χριστιανικού μαρτυρίου: «Εις περίβλεπτον σε ύψος μαρτυρίου ανήνεγκεν, υψηλός εν δόξη Κύριος Ύψιστος, ένδοξε∙ ου τα παθήματα χαίρων εξεικόνισας, ιερομάρτυς, δόξα βοών τη δυνάμει σου». Ο υψηλός στη δόξα Ύψιστος Κύριος, ένδοξε Γρηγόριε, σε ανέβασε σε περίβλεπτο ύψος μαρτυρίου. Τα παθήματα Αυτού (που ήταν η δόξα Του) εξεικόνισες με χαρά, ιερομάρτυς, φωνάζοντας δόξα στη δύναμή Σου.

Αυτού του είδους το χριστιανικό μαρτύριο, ως συμμετοχή στο μαρτύριο του Χριστού, φέρνει αποτελέσματα, τα οποία, ενώ είναι τρανταχτά, δεν φαίνονται με πρώτη ματιά. Το μαρτύριο των αγίων δηλαδή, όπως το Πάθος του Χριστού, περικλείει το μυστήριο της δύναμης του Θεού, πράγμα που σημαίνει ότι όπως σε εκείνο του Σταυρού νικήθηκε, χωρίς να φαίνεται εξωτερικά, η αμαρτία, ο θάνατος και ο διάβολος, έτσι και στων αγίων: συντρίβεται ο διάβολος και τα όργανά του. Θέλουμε να πούμε, ακολουθώντας τους ύμνους της εορτής, ότι κάθε κτύπημα ενός αγίου είναι και κτύπημα κατά της πονηρίας, κάθε πόνος και βάσανός του φέρνει και το βογγητό και την κόλαση του πονηρού. Ας δούμε πόσο ωραία μας το καταθέτει ο εκκλησιαστικός και πάλι ποιητής: «Ραπισμοίς σιαγόνων σου, μύλας συντρίβεις λεόντων, και οχετοίς αιμάτων, δαιμόνων λύθρον εκμειοίς, ειδωλικάς προρρίζους τε, καταστρέφεις στήλας, Αξιάγαστε». Δηλαδή: Με τα ραπίσματα των σιαγόνων σου συντρίβεις τα δόντια των λιονταριών, και με τους οχετούς των αιμάτων σου εξαφανίζεις τη βρωμιά των δαιμόνων και καταστρέφεις από τη ρίζα τις στήλες των ειδώλων, αξιοθαύμαστε Γρηγόριε.

Ίσως θα πρέπει κάποτε να μάθουμε να βλέπουμε και τα δικά μας βάσανα, και τους δικούς μας πόνους σ’  αυτήν τη ζωή, με αυτό το «μάτι» της πίστεως: αν τα βάσανά μας τα υπομένουμε με πίστη, τότε και μέσα από εμάς θα λειτουργεί η δύναμη του Θεού, που συντρίβει το κακό και τον διάβολο. Και τότε θα αρχίσουμε να γινόμαστε κι εμείς, σε κάποιο βαθμό ίσως, φωτιστές και των άλλων συνανθρώπων μας, προκειμένου να βρίσκουν το αληθινό φως, τον Ιησού Χριστό.

(Πηγή: «Ο ΑΓΙΟΣ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΡΜΕΝΙΑΣ», παπά Γιώργης Δορμπαράκης, Ακολουθείν)

Πώς οι Ορθόδοξοι Αρμένιοι έγιναν Μονοφυσίτες
ΠΩΣ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΑΡΜΕΝΙΟΙ ΕΓΙΝΑΝ ΜΟΝΟΦΥΣΙΤΕΣ;

π. Ιερώνυμος Mayilyan, 
Εφημέριος Ι. Ν. Αγ. Γεωργίου (Χατζηκώστα), 
(Παρεκκλήσιο Ι. Ν. Αγ. Ασωμάτων Θησείου), 

Πριν αρχίσω την παρουσία του θέματος θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ  βαθέων τον σεβαστό και αγαπητό π. Βασίλειο Βολουδάκη τον οποίο έχω την χαρά και ευλογία να γνωρίσω τελευταία, ιδίως στο πλαίσιο του σεμιναρίου της Εξομολογητικής, που οργανώνει το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Ο π. Βασίλειος από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας μας μου έδειξε την αγάπη του και μόλις πληροφορήθηκε για το παρελθόν μου, ιδίως για την επιστροφή μου από τη πλάνη και αίρεση του Μονοφυσιτισμού στην Αλήθεια του Χριστού, την Ορθοδοξία, αμέσως μου έκανε την πρόταση να γράψω κάποιο κείμενο, παρουσιάζοντας μια συνοπτική ιστορία της πατρίδας μου της Αρμενίας και να αναφερθώ ιδίως στην πίστη των Αρμενίων.

Είναι η πρώτη φορά, που μου δίνεται αυτή η ευκαιρία να συμμετάσχω με αυτό το ειδικό θέμα στο επίκαιρο και πλούσιο περιεχόμενο του περιοδικού «Ενοριακή Ευλογία», του Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Πευκακίων.

Στο μικρό μου αυτό άρθρο δεν παρουσιάζω μια συστηματική ιστορία της Αρμενίας. Δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Θα αναφερθώ, όμως, σε τρεις κυρίως χρονολογίες (301, 406 και 451 μ.Χ.) και στα γεγονότα που συνδέονται με αυτές και είναι βαρυσήμαντες για την ιστορία της Αρμενίας και μας ενδιαφέρουν εδώ άμεσα.

Για να έχει ο αγαπητός μας αναγνώστης του Περιοδικού «Ενοριακή Ευλογία» μια γενική εικόνα του τόπου και της έκτασης της ιστορικής και σημερινής Αρμενίας, θα πούμε τα λίγα που ακολουθούν.

Στο Μηναίο του μηνός Σεπτεμβρίου διαβάζουμε: «Τη Λ΄  του αυτού μηνός μνήμη του αγίου ιερομάρτυρος Γρηγορίου της Μεγάλης Αρμενίας...». Σήμερα δεν υπάρχει η Μεγάλη Αρμενία, η οποία είχε γεωγραφική έκταση άνω των 300.000 m². Η τωρινή Δημοκρατία της Αρμενίας κυριαρχεί μόνο στα 29.800 m² γεωγραφικά εδάφη, τα οποία είναι λιγότερα από το 1/10 της ιστορικής Αρμενίας χωρίς το Ναγκόρνο (=Ορεινό) Καραμπάχ, στο οποίο θα αναφερθούμε σε μια άλλη ευκαιρία.

Η Μεγάλη Αρμενία, πριν να κατακτηθεί από τους Οθωμανούς, περιε­λάμβανε ένα σημαντικό μέρος των εκτάσεων της Μικράς Ασίας ή σημερινής ανατολικής Τουρκίας με κοινά σύνορα με την Καππαδοκία1, τον Πόντο, την Ασσυρία, την Γεωργία, την Αλβανία του Καυκάσου, την Περσία, την Μικρή Αρμενία και άλλες κατά καιρούς χώρες και εκτείνετο μέχρι την Κασπία θάλασσα. Ενώ η σημερινή Αρμενία περιορίζεται στο Νότιο Καύκασο, σ’ ένα πολύ μικρό κομμάτι της ιστορικής της έκτασης και συνορεύει ανατολικά με την Τουρκία, δυτικά με το Αζερμπαϊτζάν, βόρεια με την Γεωργία και νότια με το Ιράν.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, πρόκειται για την δεύτερη κοιτίδα της ανθρωπότη­τας, κατά την Βιβλική διήγηση, αφού μετά τον κατακλυσμό, που επέτρεψε ο Θεός για την αμαρτία του κόσμου, «...εκάθισεν η κιβωτός εν μηνί τω εβδόμη, εβδόμη και εικάδι του μηνός, επί τα όρη τα Αραράτ» (Γεν. 8,4), απ’ όπου και αρχίζει μια νέα ιστορία της ανθρωπότητας. Μέχρι σήμερα υπάρχουν γεωγραφι­κοί τόποι, των οποίων οι ονομασίες άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με τον ίδιο τον Νώε. Όπως π.χ. η πρώτη κατοικία της ευλογημένης οικογέ­νειας ονομάστηκε από τον Νώε Nakhijevan, δηλαδή «πρώτη κατοικία», ή το όνομα της σημερινής πρωτεύουσας της Αρμενίας Yeravan σημαίνει «τόπος εμφανίσεως».

Έτσι, μετά τον κατακλυσμό, ξαναρχίζει η ιστορία των εθνών από τους τρεις γιούς του Νώε, οι οποίοι διασκορπίστηκαν ανά την οικουμένη κυρίως μετά τον πύργο της Βαβέλ και την σύγχυση των γλωσσών.

Ένας από τους αρχαίους αρμενικούς θρύλους αναγνωρίζει ως προπάτορα των Αρμενίων τον Χάϊκ, ο οποίος ήταν ένας από τους γιούς του Torgom (=Θοργάμα), γιού του Γάμερ, γιού του Ιάφεθ. Ο Ιάφεθ ήταν τρί­τος γιός του Νώε (βλ. Γεν.10, 1-3).

Το κήρυγμα του Ευαγγελίου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στην Αρμενία συνδέεται αρχικά με τα ονόματα δύο Αποστόλων Του «εκ των Δώδεκα», του Θαδδαίου και του Βαρθολομαίου. Ο Θαδδαίος, αδελφός του Ιακώβου (Ματθ. 10.1-3, Μαρ. 3.13-19) μαρτυρείται ότι κήρυξε στην Αρμενία από το 43-66 μ.Χ και μαρτύρησε στην κωμόπολη Shavarshavan της επαρχίας Artaz (σήμερα στο βόρειο Ιράν). Ο Απόστολος Βαρθολομαίος κήρυξε στην Αρμενία από 60-68 μ.Χ. και μαρτύρησε στην πόλη Ourbanos (σήμερα στην Ανατολική Τουρκία). Οι Απόστολοι φυσικά ίδρυσαν τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες.

Αλλάζει εντελώς το σκηνικό στην Αρμενία στις αρχές του Δ΄  αι. με πρωταγωνιστή και Ισαπόστολο τον Γρηγόριο Πέρση (=άγ. Γρηγόριος ο Φωτιστής). Ο Αρμένιος βασιλιάς Tiridat ο Γ΄  (=Τιριδάτης (287- 330 πε­ρί­που)) το 287 είχε τιμωρήσει αυστηρά τον Γρηγόριο2, πρώτα, επειδή εκείνος δεν ήθελε να θυσιάσει στην θεά Anahit ως ένδειξη ευγνωμοσύνης μετά την νίκη του κατά των Περσών, και κατόπιν, όταν έμαθε ο Τιριδάτης την καταγωγή του, ότι ήταν δηλαδή ο γιός του Anak του Πέρση, φονιά του πατέρα του βασιλιά Xosrov Α΄  (211-259). Για να τον εκδικηθεί, ο Τιριδάτης έριξε στο πηγάδι του Xor Virap3, που ήταν προωρισμένο για τους καταδικασμένους σε θάνατο.

Στο πηγάδι αυτό παρέμεινε ο Γρηγόριος 13 (κατά μερικούς 15) ολόκληρα χρόνια! Φυσικά με θαυμαστό τρόπο και με θεϊκή παρηγοριά μπορούσε κανείς να παραμείνει ζωντανός σ’ ένα τέτοιο τόπο. Μια χήρα κρυφά του έριχνε ένα κομμάτι ψωμί καθημερινά και η παρουσία ενός Αγ­γέλου ενεθάρρυνε τον εκλεκτό μάρτυρα του Χριστού και τον ετοίμαζε για την μεγάλη αποστολή του να γίνει φωτιστής ενός λαού.

Στην αρχή της βασιλείας του ο Τιριδάτης ήταν φιλικά διατεθειμένος προς τους χριστιανούς υπηκόους του, αλλά μετά επηρεάστηκε από τον Διοκλη­τιανό στράφηκε εναντίον τους με διωγμούς και μαρτύρια. Έτσι εξηγείται και η στάση του απέναντι στους διωκομένους από τον Διοκλητιανό, όπως στην ομάδα παρθένων με επικεφαλής την Γαϊανή, που ήταν η καθηγουμένη και την Ριψιμία (μνήμη στις 30 Σεπ. με τον άγ. Γρηγόριο τον Φωτιστή). Μετά τον μαρτύριο των 32 παρθένων στην πόλη Vagarshapat, ο Τιριδάτης και οι αυλικοί συνεργάτες του αρρωσταίνουν και σε λίγες μέρες ουσιαστικά δαιμονίζονται. Η αδελφή του Τιριδάτη, η Xosrovidoukht (=θυγατέρα του Xosrov), η οποία δεν συμφωνούσε με την στάση του αδελφού της έναντι των χρι­στιανών, σ’ αυτό το διάστημα ακριβώς βλέπει ένα όραμα επαναλαμβα­νόμενο 5 φορές, σύμφωνα με το οποίο τους δαιμονιζόμενους μπορούσε να θεραπεύσει μόνον ο Γρηγόριος. Έτσι εξέρχεται ο Γρηγόριος από το πηγάδι και θεραπεύει όλους τους δαιμονιζόμενους!

Από εδώ και στο εξής ο ήδη θεραπευμένος βασιλιάς σταματάει τους διωγμούς, ένα μεγάλο κομμάτι του λαού του ευαγγελίζεται από τον ίδιο τον Γρηγόριο και βαπτίζεται. Και όχι μόνο αυτό$ ο Τιριδάτης ανακηρύσσει τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της βασιλείας του4 το 301μ.Χ5 και με την άμεση συμπαράστασή του, ο άγ. Γρηγόριος αναδιοργανώνει την επίση­μη πλέον Εκκλησία της Αρμενίας, της οποίας και καθίσταται πρώτος επίσκοπος (=καθολικός). Επειδή ο Γρηγόριος δεν ήταν ιερεύς, με τιμές και βασιλική πομπή οδηγείται στην Καισάρεια, όπου και χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον αρχιεπίσκοπο Καισαρείας άγ. Λεόντιο και πλέον ως επίσκοπος εγκαθί­σταται στο Vagarshapat (σήμερα Echmiadzin) ως συνεχιστής του έργου των αγίων Αποστόλων Θαδδαίου και Βαρθολομαίου.

Εδώ πρέπει να τονίσω ότι η λατρεία στην Εκκλησία της Αρμενίας μέχρι στις αρχές του Ε΄  αι. γινόταν ως επί το πλείστον στα Ελληνικά αλλά και στα Συριακά, κυρίως στις ανατολικές της περιοχές. Η ανάγκη της κατανόησης της λατρείας και, κυρίως, της Αγίας Γραφής, από τον απλό λαό οδήγησαν τον βασιλιά Vramshapuh και τον Καθολικό άγ. Sahak (=Ισαάκ) να σκεφθούν λύσεις του προβλήματος. Έπρεπε να μεταφρασθούν τα ιερά κείμενα στην γλώσσα του λαού.

Η Αρμενική γλώσσα ως προφορική παράδοση υπήρξε από πολύ νωρίς, αλλά δεν είχε γραπτή μορφή. Το ποθητό και δύσκολο έργο της δημιουργίας του αρμενικού αλφαβήτου ετέθη στους ώμους του Mesrop Mashtoc, ενός λογίου ασκητού κληρικού, με άριστη ελληνική παιδεία. Έτσι, μετά από πολλές περιοδείες στα γνωστά κέντρα της εποχής (Αμίντ, Έδεσσα της Συρίας, Σαμόσατα) ο Mesrop Mashtoc με κάποιους μαθητές του, μετά από θεία αποκάλυψη, το έτος 406 δημιούργησε το αρμενικό αλφάβητο με 36 γράμματα6. Η πρώτη φράση, που μεταφράστηκε στα αρμενικά, ήταν το «Γνώναι σοφίαν και παιδείαν, νοήσαι τε λόγους φρονήσεως (Παροιμ. 1.2)». Αμέσως μεταφράζεται η Αγία Γραφή, πρώτα από τα συριακά και μετά ολοκληρώνεται από τα ελληνικά. Κατόπιν μεταφράζονται τα λατρευτικά βιβλία, έργα των Ελλήνων Πατέρων (Αποστολικοί Πατέρες, Μέγας Αθανασιος, Καππαδόκες κ.ο.κ ) και των φιλοσόφων (Πλάτωνος, Αριστοτέλη κ.λ.π). Ο Ε΄  αι. για τον αρμενικό πολιτισμό θεωρείται ο «χρυσούς αιών».

Φθάνουμε στο 451 μ.Χ. Για την Αρμενία και το λαό της μια πολύ σημαντική χρονολογία. Οι Αρμένιοι καλούνται να υπερασπισθούν την πίστη τους στον Χριστό ενώπιον των αλλοθρήσκων. Οι Πέρσες με επικεφαλής τον βασιλιά τους Ισδιγέρδη Β΄ (438-457) θέλουν να επιβάλλουν τον Ζωρο­αστρισμό (=πυρολατρεία) στην Αρμενία7. Οι Αρμένιοι ήδη είχαν αρνηθεί μια τέτοια πρόταση του Πέρση βασιλιά Σαπώρ του Β΄  (310-378) νωρίτερα και είχαν υπερασπισθεί με μάχη την πίστη τους το 339 με επικεφαλής τον στρατάρχη Vache Mamikonyan. Η δεύτερη μάχη υπέρ της πίστεως παίρνει πιο μεγάλες διαστάσεις το Μάϊο του 451. Αυτή τη φορά στο Avarayr, με επικεφαλής το στρατάρχη Bardan Mamikonyan, οι Αρμένιοι απέδειξαν στον αλλόθρησκο κατακτητή, ότι η πίστη του Χριστού είναι η ζωή τους και δεν μπορεί κανείς να τους την αφαιρέσει, όσο δυνατός και αν είναι. Η μνήμη των ηρωϊκώς πεσόντων μαρτύρων (1036) υπέρ της Πίστεως καθιερώθηκε αργότερα ως εορτή στην Εκκλησία της Αρμενίας.

Το δεύτερο σημαντικό γεγονός το 451 συνδέεται με την Δ' Οικουμενική Σύνοδο. Να πούμε επιγραμματικά ότι η Σύνοδος συγκλήθηκε για να αντιμετωπίσει τον Μονοφυσιτισμό, την αίρεση του Ευτυχούς, ο οποίος πίστευε, ότι ο Χριστός μετά την ενανθρώπηση δεν έχει πλέον δύο φύσεις, αλλά μόνο μια, την Θεία, μέσα στην οποία διαλύθηκε η ανθρώπινη φύση και απορροφήθηκε από την θεότητα Του, σαν σταγόνα στον ωκεανό. Η διδασκαλία αυτή του Ευτυχούς ήταν επικίνδυνη για την σωτηρία του ανθρώπου και έπρεπε να αντιμετωπισθεί συνοδικώς.

Στον Μονοφυσιτισμό κατάντησε ο Ευτυχής από μια ακραία ερμηνεία της Χριστολογίας του αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας, του οποίου ήταν συνεργάτης στον αγώνα του εναντίον του Νεστοριανισμού. Η διδασκαλία του Νεστορίου καταδικάστηκε από την Γ΄Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου (431) με πρωτα­γωνιστή και πρόεδρο της Συνόδου τον άγιο Κύριλλο Αλεξαν­δρείας. Ο Νεστόριος πίστευε, ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά πρόσωπα στο Χριστό, εφ’ όσον έκανε διαχωρισμό των δύο φύσεων του Κυρίου (της θείας και της ανθρωπίνης) και δεχόταν, ότι οι φύσεις έχουν ενωθεί «ηθικώς» μόνο. Κατά τον Νεστόριο υπάρχουν δύο Χριστοί, ο Υιός και Λόγος του Θεού και ο Υιός του ανθρώπου, ο Ιησούς, και ότι η Μαρία γέννησε μόνο τον άνθρωπο Χριστό και οπωσδήποτε όχι τον Θεό Λόγο. Άρα, έλεγε ο Νεστόριος, δεν μπορούμε να αποκαλούμε την Μαρία Θεοτόκο, αλλά «ανθρωποτόκο» ή «Χριστοτόκο». Η Δ' Οικοιμενική Σύνοδος με το Χριστολογικό της Όρο ουσιαστικά αντιμετώπισε όχι μόνο τον Μονοφυσιτισμό, αλλά απέκλεισε και τον Νεστοριανισμό. Έτσι ο Χριστός, κατά την Σύνοδο της Χαλκηδόνας, έχει δύο φύσεις, οι οποίες «ασυγ­χύ­τως», «ατρέπτως» αχωρίστως και «αδιαιρέτως» έχουν ενωθεί στην υ­πό­στα­ση του Θεού Λόγου (καθ’ υπόστασιν ένωσις).

Συνήθως υποστηρίζεται από μια σημαντική μερίδα των Αρμενίων μελετητών, κυρίως ιστορικών, ότι στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν οι Αρμένιοι λόγω της μεταπολεμικής κατάστασης, που είχε επέλθει στην χώρα μετά από τον σφοδρό αγώνα τους κατά της περσικής εισβολής. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα8. Δεν αποτελεί άλλωστε αυτό δικαιολογία για τη μη αποδοχή της Συνόδου. Είναι γεγονός, ότι οι Αρμένιοι δεν συμμετείχαν ουσιαστικά ούτε στις δύο προηγούμενες Οικουμενικές Συνόδους της Κωνσταντινουπόλεως (381) και της Εφέσου (431), αλλά αποδέχθηκαν τις Αποφάσεις των, επειδή, όπως αναφέρουν οι πηγές, δεν βρήκαν τίποτε, που να αντίκειται στην πίστη τους.

Οι Αρμένιοι παραμένουν στην ορθή πίστη των Πατέρων και των Οικουμενικών Συνόδων μέχρι να αρνηθούν οριστικά, στην δεύτερη σύνοδο του Ντβίν9 (553-555), το Χριστολογικό δόγμα της Χαλκηδόνας και έτσι να αποκοπούν από το Σώμα της Εκκλησίας του Χριστού. Και εδώ σταματάει η Ορθοδοξία της Αρμενικής Εκκλησίας10.

Βασικά, παρερμηνεύουν την διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας και τη φράση του «μια φύσις του Λόγου σεσαρκωμένη» και υποστηρίζουν ότι μετά την ένωση των δύο φύσεων υπάρχει μια ενωμένη φύση στο Χριστό και έτσι καταλήγουν σε μια «σύνθετη φύση». Αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από τους Πατέρες της Εκκλησίας, επειδή ο όρος «σύνθετος φύσις» σημαίνει ότι χάνουν τα ιδιώματα οι δύο φύσεις που ενώνονται. Ακόμα και σήμερα οι Αρμένιοι θεολόγοι υποστηρίζουν ότι, λέγοντας «μια φύση», η Αρμενική ‘‘εκκλησία’’ εννοεί την «άρρηκτη ένωση των δύο φύσεων».

Γιατί όμως το μεγαλύτερο μέρος της Αρμενικής ‘‘εκκλησίας’’ δεν δέχθηκε την Δ΄Οικουμενική Σύνοδο; Επειδή:

α. κατ’ επίδρασιν των ήδη μονοφυσιτών Σύρων πίστευαν, ότι με την Σύνοδο της Χαλκηδόνας αναβίωσε ο Νεστοριανισμός.

β. ερμήνευσαν –και ακόμα δυστυχώς συνεχίζουν να ερμηνεύουν– λανθασμένα την Χριστολογία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας και ιδίως την γνωστή του φράση «μια φύσις του Λόγου σεσαρκωμένη»11.

γ. αγνόησαν τον «Όρο των Διαλλαγών» (433) μεταξύ του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας και Ιωάννη Αντιοχείας. Αυτό το τελευταίο έχει τεράστια σημασία για όλη την μετέπειτα αντιχαλκηδόνια-μονοφυσιτική πορεία της Αρμενικής ‘‘εκκλησίας’’.

Λεπτομερή ανάλυση δεν θα κάνω εδώ. Αν χρειασθεί θα δούμε στο μέλλον. Να τονίσω όμως, ότι οι μονοφυσίτες Αρμένιοι έχουν μια ιδιάζουσα μορφή Χριστολογίας, επειδή αρνήθηκαν να δεχθούν την διδασκαλία του Σεβήρου Αντιοχείας και τον καταδίκασαν ως αιρεσιάρχη στην αρμενο-συριακή ενωμένη σύνοδο του Manazkert (726). Επίσης δεν αναγνωρίζουν τον Διόσκορο ως «άγιο».

Όλες οι άλλες θεωρίες, που στηρίζονται στις πολιτικές σκοπιμότητες12 της μη αποδοχής της Χαλκηδόνας από τους Αρμενίους, ναί μεν μαρτυρούνται στις πηγές, αλλά δεν συνέβαλαν στην οριστική απόφαση.

Οι προσπάθειες των βυζαντινών για την ένωση της αποκομμένης ήδη Αρμενικής ‘‘εκκλησίας’’ με την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έφεραν καρπούς, όπως και οι ανεπίσημοι (1964, 1967,1970 και 1971) και οι επίσημοι διάλογοι (1985, 1989, 1990 και 1993) του 20ου αι. μεταξύ Ορθοδόξων και Αντι­χαλκηδονίων.

Πρώτη φορά γραπτώς σημειώνω και τονίζω την προσωπική μου άποψη και –γιατί όχι– και την εμπειρία μου για τα θέματα της πίστεως, κατ’ ακρίβειαν του δόγματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της εν γένει Παραδόσεως Αυτής ως δόγματος Αληθείας και τρόπου ζωής, σε σχέση με την πίστη της Αρμενικής ‘‘εκκλησίας’’.

Όποιος αμερόληπτα, απροϋπόθετα και αντικειμενικά μελετήσει τα κεί­μενα (δογματικά και μη) της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και της Αρμενικής παραδόσεως, από το σχίσμα (ουσιαστικά και οριστικά μετά το 553-555 μ.Χ. της συνόδου του Ντβίν) έως και σήμερα, δεν μπορεί να μην αντιληφθεί που βρίσκεται η αλήθεια και τι ουσιαστικά πρεσβεύει κάθε πλευρά. Δεν μπορεί να μην αντιληφθεί το χάσμα ερμηνείας του Χριστολογικού δόγματος μεταξύ Ορθοδοξίας και Αρμενικής παραδόσεως. Το γράφω και τονίζω αυτό με υπευθυνότητα γνωρίζοντας καλά την ζωή και την θεολογία της Αρμενικής ‘‘εκκλησίας’’.

Τελειώνοντας αυτό το μικρό μου άρθρο θα ήθελα να καταθέσω τη γνώμη μου επί του θεολογικού διαλόγου μεταξύ Ορθοδόξων και Αντιχαλ­κηδονίων Μονοφυσιτών, ότι όχι μόνο οι Ορθόδοξοι, με συνεχείς, δυστυχώς, υποχωρήσεις στην πίστη, όχι μόνο δεν βοήθησαν τους αδελφούς μας να καταλάβουν την βασική και οντολογικώς αληθινή και αμετάκλητη Χριστολογία των Οικουμενικών Συνόδων, της Δ΄  και ΣΤ΄, αλλά και της συνόλου Παραδόσεως και ζωής της Εκκλησίας, η οποία απορρέει φυσικά από τα σωτήρια δόγματα, αλλά μάλλον τους οδήγησαν στο μεγάλο αδιέξοδο της λεπτής και πολλές φορές ανεπανόρθωτης εκ δεξιών πλάνης.

Κλείνοντας, θέτω μερικές παρατηρήσεις και προβληματισμούς.

1. Μήπως είναι τυχαίο, ότι μετά την οριστική άρνηση της Δ΄και των λοιπών Οικουμενικών Συνόδων (=άρνηση Ορθοδοξίας και κατ’ επέκτασιν ορθοπραξίας) σταδιακά έπαυσε να υφίσταται στην Ανατολική κυρίως Αρμενία13 ο ασκητικός και κυρίως ο ησυχαστικός μοναχισμός, που έχει σκοπό τον αγιασμό και τη θέωση, όπως παρατηρούμε από την αρχή της οργανωμένης Μοναχικής Πολιτείας (Δ΄  αι.) έως και σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία;

Σημειωτέον ότι η Ανατολική Αρμενία, σχεδόν πάντοτε μετά την άλωση της βασιλείας των Bagratouni (885-1045), εξ’ ολοκλήρου βρισκόταν υπό τον έλεγχο αλλοθρήσκων (Οθωμανών και Περσών) από την μια και αυστηρών αντιχαλκηδονίων14 μονοφυσιτών από την άλλη. Η στάση αυτή είναι αντίθετη από αυτήν των δυτικών περιοχών της Αρμενίας, οι οποίες άμεσα και έμμεσα επικοινωνούσαν με τους βυζαντινούς και έτσι είχαμε όχι μόνο Ορθόδοξες επαρχίες με αρμενικό πληθυσμό κατά το πλείστον (π.χ. στη Θεοδοσούπολη) και μοναστικές αδελφότητες, αλλά και αγίους αρμενικής καταγωγής (καταγεγραμμένους ή μη) στο ορθόδοξο εορτολόγιο και στους Συναξαριστές π.χ ο Μέγας Ευθύμιος (20 Ιαν.). Οι άγιοι που δεν γιορτάζονται επίσημα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά ήδη ήταν στο αρμενικό εορτολόγιο, δεν είναι και λίγοι και μάλιστα εξέχουσες προσωπικότητες, όπως σχεδόν όλα τα μέλη της οικογένειας του Γρηγορίου Φωτιστή, όπως οι δύο γιοί του ο αγ. Αριστακές και ο αγ. Βροτανές μέχρι τον αγ. Σαχάκ.

2. Ποιός ισχυρίζεται  ότι τον 20΄ αι. ενδιέφερε σοβαρά τη διοίκηση της Αρμενικής ‘‘εκκλησίας’’, ο θεολογικός διάλογος, εκτός ελαχίστων μεμονωμένων φωνών, όπως του Αρχιεπισκόπου Tiran Nersoyan. Προσωπικά δεν τον γνώρισα. Γνωρίζω όμως από κάποια γραπτά του, ότι ήθελε πολύ την ένωση, βάσει του Χριστολογικού δόγματος των Δ΄  και ΣΤ΄  Οικουμενικών Συνόδων.

3. Πού υπάρχουν στην Αρμενική γλώσσα τα κείμενα των κοινών Δηλώ­σεων του διαλόγου για να ενημερωθεί ο λαός για το σοβαρό αυτό θέμα και να πει την γνώμη του; Πριν 6-7 χρόνια έψαχνα τα κείμενα των Δηλώσεων στα Αρμενικά για να μελετήσω σχετικά με το θέμα για μια πανεπιστημιακή μου εργασία και δεν βρήκα τίποτε πουθενά(!) ενώ η τελευταία κοινή Δήλωση είχε γίνει το 1993 στο Σαμπεζύ και η τελευταία επίσημη συνάντηση μεταξύ Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων έγινε το 1998 στη Δαμασκό. Έτσι έπρεπε να ενημερωθεί ο αρμενικός λαός και ιδίως οι ενδιαφε­ρό­μενοι;

4. Μήπως είναι τυχαίο, ότι σήμερα δεν υπάρχουν στα Αρμενικά ούτε καν τα Πρακτικά των αποφάσεων των τριών πρώτων Οικουμενικών Συνόδων; Ή μήπως είναι τυχαίο ότι δίνεται στις αποφάσεις αυτές μια πολιτικοφιλο­σοφική ερμηνεία;

5. Μήπως είναι πάλι τυχαίο, ότι με την άρνηση των Συνόδων η Αρμενική ‘‘εκκλησία’’ καταντάει μια εθνοφυλετική ομολογία στην οποία προστίθενται καινοτομίες όπως η χειροτονία και το χρίσμα του Αρμενίου καθολικού15 και η χρήση του αζύμου κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας;

6. Μήπως είναι τυχαίο, ότι δεν τελείται ουσιαστικά το μυστήριο της Μετανοίας (=εξομολόγηση16) και έπαψαν αιώνες τώρα τα κωλύμματα της ιερωσύνης;

Μπορούν να προστεθούν ακόμα πολλά «μήπως», αλλά για την ώρα θέλω να σταματήσω εδώ...

Οι προσωπικές μου μαρτυρίες (και όχι μόνο δικές μου) στο μέλλον θα καταγραφούν πιο επιστημονικά και με ανάλογες παραπομπές και σημειώσεις για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε πρώτα τους συμπατριώτες μας, πολλοί από τους οποίους όντως ψάχνουν κάτι αληθινό και γνήσιο στην πίστη και δεν είναι αυτοί λίγοι, που επιστρέφουν στην Ορθοδοξία, κυρίως στην Ρωσία και Γεωργία, αλλά και τους Ορθοδόξους θεολόγους που όντως θέλουν την ένωση, να αγωνισθούν υπέρ μίας ενώσεως αληθινής και όχι σύνθεσης με τους Μονοφυσίτες, όπως πολύ ορθά παρατηρούν αρκετοί ορθόδοξοι θεολόγοι (π.χ ο Παναγιώτης Ι. Μπούμης, Ομότ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών στο βιβλίο του «Η ένωση (όχι σύνθεση) με τους Μονοφυσίτες» εκδ. Αρμός 2007).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Σημειωτέον ότι οι Έλληνες και οι Αρμένιοι ζούσανε πλάϊ-πλάϊ πάνω από 40 αιώνες: άλλοτε φιλικά και αδελφικά διατεθειμένοι ο ένας στον άλλο με συνεργασία, αλληλοκατανόηση και αλληλοβοήθεια κατά του κοινού εχθρού, όπως οι Ρωμαίοι, Πέρσες, Άραβες, Μογγόλοι και Τούρκοι, αλλά και άλλοτε τα ξένα και δικά τους συμφέροντα τους κάνανε εχθρούς είτε σε πολιτικό επίπεδο στην αρχαιότητα, είτε σε πολιτικό-εκκλησιαστικό επίπεδο κυρίως στο Βυζάντιο μετά την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας είτε σε πολιτικό-εκκλησιαστικό επίπεδο κυρίως στο Βυζάντιο μετά την Δ΄  Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας.

2. Ο Γρηγόριος ήδη είχε βαπτισθεί στην Καισάρεια από μικρή ηλικία. Στο παλάτι του Αρμενίου βασιλιά Τιριδάτη είχε σπουδαία θέση, παρ’ όλο που ήταν χριστιανός.

3. Και σήμερα υπάρχει το πηγάδι αυτό ως τόπο πια προσευχής και προσκύνησης, αγιασμένο με τον αγώνα του αγ. Γρηγορίου.   

4. Δεν θα μιλήσω εδώ για τις αρνητικές πλευρές αυτής της πράξεως για την ζωή της Εκκλησίας ανά τους αιώνες (ανάμιξη του κράτους στα εσωτερικά και δογματικά ακόμα ζητήματα της Εκκλησίας πολλές φορές με οδυνηρά αποτελέσματα για την ίδια την Εκκλησία) με τα δικά μας κριτήρια σήμερα. Τότε τέτοιες πράξεις θεωρούνταν μια νίκη της Εκκλησίας κ.τ.λ.

5. Σημειωτέον, ότι στο Βυζάντιο μόνο στο τέλος του Δ΄ αι. ο Χριστια­νισμός κηρύχτηκε ως επίσημη θρησκεία του κράτους επί αυτοκράτορα Θεοδοσίου. Ενώ ο Μέγας Κωνστα­ντίνος με το γνωστό διάταγμα των Μεδιολάνων (313) αναγνωρίζει τον Χριστιανισμό ως μια από τις θρησκείες της Αυτοκρατορίας του (ανεξιθρησκία).

6. Είναι χαρακτηριστικό, ότι με το πρώτο γράμμα του αρμενικού αλφαβήτου αρχίζει η λέξη Astvadz(=Θεός) και με το τελευταίο η λέξη Qristos (=Χριστός).

7. Η πολιτική αυτή των Περσών είχε βασικό στόχο μέσω της επιβαλλόμενης θρησκείας να αποκόψουν την Αρμενία από την Δύση, δηλαδή από το Βυζάντιο και έτσι να έχουν ένα πολύ σημαντικό σύμμαχο εναντίον των βυζαντινών.

8. Τα πρακτικά της Συνόδου αποδεικνύουν το αντίθετο. Αρκετοί επί­σκοποι της Βυζαντινής κυρίως Αρμενίας έχουν υπογράψει κάτω από τα πρακτικά της Συνόδου. Και επιπλέον στο διάστημα της Συνόδου βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη αρκετοί και σπουδαίοι μαθητές του αγ. Mesrop, μεταξύ των οποίων και πατέρας της Αρμενικής ιστοριογραφίας, μετέπειτα επίσκοπος και υπερασπιστής της Χαλκηδόνας ο άγιος Movses Xorenaci.

9. Κάποιοι υποστηρίζουν, ότι στη πρώτη σύνοδο του Ντβίν (506) η Εκ­κλησία της Αρ­με­νίας με τις Εκκλησίες ακόμα της Γεωργίας και της Αλβανίας του Καυκάσου πήραν μια αντιχαλκηδόνια στάση, αλλά δεν φαίνονται εκεί καθαρά τα πράγματα, αν όντως καταδίκασαν την Σύνοδο της Χαλκηδόνας και τον περίφημο Τόμο του Πάπα Λέοντα.

10. Στο εξής θα χρησιμοποιήσω την λέξη Εκκλησία εντός εισαγωγικών και μικρογράμματη γραφή, αναφερόμενος στο σύνολο των Αρμενίων ως μονοφυσιτών πια, επειδή με την άρνηση της Δ΄  Οικουμενικής Συνόδου αποκόπηκαν από την Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού.

11. Είναι γνωστό, ότι ή φράση αυτή δεν ήταν αρχικά του Κυρίλλου, αλλά αποδίδεται στον Απολλιναριο Λαοδικείας, ο οποίος ερμήνευε αιρετικά τα λόγια αυτά.

12. Ότι δηλαδή οι Πέρσες και αργότερα οι Άραβες προσπαθούσαν συνεχώς να κρατήσουν μακριά τους Αρμενίους από την εκκλησιαστική ένωση με το Βυζάντιο.

13. Η ιστορική Ανατολική Αρμενία περιέλαβε όλη την σημερινή Δημοκρατία της Αρμε­νίας σύν το Ναγκόρνο (=ορεινό) Καραμπάχ, το Ναχιτζεβάν (βρίσκεται σήμερα στην έκταση του Αζερμπαϊτζάν), ένα κομμάτι του σημερινού βορείου Ιράν και άμεσες περιοχές γύρω από το όρος Αραράτ.

14. Πολλές φορές η απόκλιση τους από τον μετριοπαθή μονοφυσιτισμό σε ακραίες εκφάνσεις και ερμηνείες του (=Ευτυχιανισμός) αναγκαζε την επέμβαση της επίσημης Αρμενικής «εκκλησίας».

15. Συνήθως εκλέγεται από τους επισκόπους. Τον εκλεγμένο ήδη επίσκοπο καθολικό οι Αρμένιοι τον χειροτονούν και χρίουν.  

16. Οι Αρμένιοι από τον 15΄αι. στην εξομολόγηση, που γίνεται ομαδικά, χρησιμοποιούν ένα κείμενο, στο οποίο καταγράφονται (ίσως;) όλες οι αμαρτίες και πρέπει όλοι να τις ακούσουν και στο τέλος κάθε παραγράφου να πούνε «ήμαρτον».

(Πηγή: «Πώς οι Ορθόδοξοι Αρμένιοι έγιναν Μονοφυσίτες», περιοδικό Ἐνοριακή Εὐλογία, μηνιαία έκδοση Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Πευκακίων, 2011, Τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου, Αριθμ. Τεύχους 108-109, Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου)

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας πίστεως, τὴ γεωργία, ἐνεούργησας, βροτῶν καρδίας, κατασπείρας τὴν τοῦ Λόγου ἐπίγνωσιν, καὶ λαμπρυνθεῖς μαρτυρίου τοὶς στίγμασιν, ἱεραρχία Γρηγόριε ἔφανας. Πάτερ ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’.
Καὶ τρόπων μέτοχος, καὶ θρόνων διάδοχος, τῶν Ἀποστόλων γενόμενος, τὴν πρᾶξιν εὗρες θεόπνευστε, εἰς θεωρίας ἐπίβασιν· διὰ τοῦτο τὸν λόγον τῆς ἀληθείας ὀρθοτομῶν, καὶ τῇ πίστει ἐνήθλησας μέχρις αἵματος, Ἱερομάρτυς Γρηγόριε· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Τὸν εὐκλεῆ καὶ Ἱεράρχην ἅπαντες, ὡς ἀθλητὴν τῆς ἀληθείας σήμερον, οἱ πιστοὶ θείοις ἐν ἄσμασι, καὶ ὑμνῳδίαις εὐφημήσωμεν, τὸν γρήγορον Γρηγόριον ποιμένα καὶ διδάσκαλον, τὸν ἔκλαμπρον φωστῆρα καὶ ὑπέρμαχον· Χριστῷ γὰρ πρεσβεύει τοῦ σωθῆναι ἡμᾶς.

Κάθισμα. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Βλέμμα γρήγορον τῆς διανοίας, Μάρτυς ἔνδοξε προκεκτημένος, ὁμωνύμως καὶ καταλλήλως διέπρεψας, ὑπὲρ Χριστοῦ τῇ ἀθλήσει στρεβλούμενος, ἐν προσευχαῖς ἀνενδότως ἠγρύπνησες ὅθεν εἴληφας, ἱεραρχικῶς δι' αἵματος, βραβεῖον κατ' ἄμφω παμμάκαρ Γρηγόριε.

Μεγαλυνάριον
Γρήγορος τοῖς τρόποις ἀναδειχθείς, πρὸς θεογνωσίας, διεγείρεις τὸν φωτισμόν, τοὺς τῇ δυσσεβείᾳ, ὑπνώττοντας ἀθλίως,  Γρηγόριε τρισμάκαρ, ἀξιοθαύμαστε.

Ὁ Οἶκος
Τοῦτον τὸν μέγαν ἐν ἀθλοφόροις, τὸν φωστῆρα τὸν θεῖον, Ἀρμενίας πιστοὶ ποιμένα τε καὶ πρόμαχον, ἐν ὑμνῳδίαις εὐφημοῦμεν, καὶ ᾄσμασιν ἐνθέοις αὐτοῦ τὴν μνήμην· τὴν γὰρ ἀχλὺν τῶν ματαίων εἰδώλων ἠφάνισε, σὺν αὐτοῖς καὶ τῶν δαιμόνων τὴν ἐνέργειαν ἐνέκρωσε· διὸ τοὺς πόνους ὑπήνεγκε, σταθερᾷ διανοίᾳ καὶ χάριτι, καὶ πρεσβεύει Χριστῷ τοῦ σωθῆναι ἡμάς.

Πηγή: Αδελφότητα Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής, Ακολουθείν, Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου, Ορθόδοξος Συναξαριστής, Μέγας Συναξαριστής

Πολλοί από τους οσίους της Εκκλησίας μας έχουν τον τίτλο του Αναχωρητή, κι’ αυτό διότι είχαν πάρει τη μεγάλη απόφαση να αναχωρήσουν σωματικά από τον πτωτικό κόσμο στις ερήμους, αλλά όμως ψυχικά να βρίσκονται κοντά στους κοσμικούς, με την προσευχή τους. Ένας από τους μεγάλους Αναχωρητές υπήρξε και ο άγιος Κυριακός, ο οποίος πήρε το προσωνύμιο του Αναχωρητή.

Γεννήθηκε στην Κόρινθο το 448, όταν βασίλευε στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Μικρός (408-450). Ο πατέρας του ονομαζόταν Ιωάννης και ήταν πρεσβύτερος της Εκκλησίας της Κορίνθου και η μητέρα του ονομαζόταν Ευδοξία. Αμφότεροι ήταν πιστοί και ενάρετοι άνθρωποι και γι’ αυτό φρόντισαν να αναθρέψουν το παιδί τους με ευσέβεια, πίστη και φόβο Θεού. Ο Κυριακός από μικρό παιδί είχε δείξει σημάδια πνευματικής ωριμότητας. Στοχάζονταν συνεχώς το μυστήριο της Θείας Οικονομίας, την αγάπη του Θεού να σωθεί το ανθρώπινο γένος, χάρις στην ενανθρώπηση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Αυτές οι σκέψεις τον οδήγησαν να αφιερωθεί στο Θεό. Όταν έφτασε στην εφηβική ηλικία αποφάσισε να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο, επιλέγοντας τους Αγίους Τόπους ως τόπο της άσκησής του. Έφυγε λοιπόν για τα Ιεροσόλυμα, να πατήσει τα άγια χώματα που είχαν πατήσει τα πανάγια πόδια του Λυτρωτή Χριστού. Εκεί συνάντησε στην αρχή έναν μεγάλο ασκητή, τον Ευστόργιο, στον οποίο προσκολλήθηκε για αρκετό καιρό. Ακούγοντας ακούραστος τις παραινέσεις του αγίου Γέροντα απέκτησε μεγάλη ψυχική ωφέλεια και πνευματική ωριμότητα. Μετά άκουσε για τον Μέγα Ευθύμιο και τις αρετές του. Ζητώντας την ευλογία του Ευστόργιου, πήγε κοντά του, γενόμενος δεκτός από εκείνον. Εκεί ενδύθηκε και το μοναχικό σχήμα.

Επειδή όμως υπήρχε η συνήθεια να μη δέχονται αγένειους νέους, λόγω σκανδαλισμού, ο Μέγας Ευθύμιος τον έστειλε στη Μονή του Αγίου Γερασίμου του Ιορδανίτη, όπου έγινε δεκτός και του ανατέθηκε το διακόνημα του μαγείρου. Εκεί ο Κυριακός διακονούσε με μεγάλη προθυμία τους αδελφούς και ασκούνταν ο ίδιος στην πίστη και στην αρετή. Νήστευε, αγρυπνούσε και προσεύχονταν ατέλειωτες ώρες. Τρέφονταν μόνο με λίγο άρτο και νερό, κάθε δύο ημέρες. Έτσι σε λίγο χρονικό διάστημα άρχισαν να διαφαίνονται οι αρετές του και η αγιότητά του. Ο ίδιος ο ηγούμενος άγιος Γεράσιμος και όλη η αδελφότητα τον εκτιμούσαν και τον αγαπούσαν.

Μετά από εννέα χρόνια και ενώ ο ίδιος ήταν είκοσι οκτώ ετών, κοιμήθηκε ο Γέροντάς του Γεράσιμος. Ο Κυριακός γύρισε στη Λαύρα του αγίου Ευθυμίου, όπου έγινε δεκτός από τον ηγούμενο Ηλία. Όμως δεν έμεινε για πολύ, διότι έβλεπε με πίκρα τη διαμάχη της Μονής με τη διπλανή Μονή του Οσίου Θεοκτίστου, για οικονομικές διαφορές. Πήρε την απόφαση να φύγει και να εγκατασταθεί στη Μονή Σουκά. Εκεί έμεινε πολλά χρόνια, διακονώντας και σημειώνοντας πνευματική πρόοδο. Εκεί αξιώθηκε να δεχτεί και το αξίωμα του Πρεσβυτέρου και απέκτησε τη φήμη του σπουδαίου πνευματικού άνδρα.

Όντας στην ηλικία των εβδομήντα επτά ετών, αποφάσισε να φύγει για την έρημο, να ζήσει την ευλογημένη ζωή της ερημικής ησυχίας. Με έναν υποτακτικό του αναχώρησε για την σκληρή έρημο Νατουφά, στην  οποία φύτρωναν μόνο πικρά σκυλοκρέμμυδα. Με την προσευχή του ο άγιος τα πικρά και ακατάλληλα χόρτα έγιναν γλυκά και η τροφή των δύο αναχωρητών επί τέσσερα χρόνια.  Μέσα στην ησυχία της ερήμου οι δύο άνδρες προσεύχονταν, αγρυπνούσαν, πολεμούσαν το διάβολο κατά μέτωπο και απέκοπταν τα πάθη τους. Ο άγιος Κυριακός είχε καθαρθεί και έμοιαζε με τους αγγέλους. Μάλιστα είχε φτάσει στο σημείο αγιότητας να βγάζει  δαιμόνια από κατεχόμενους. Θεράπευσε κάποιον δαιμονισμένο στη χώρα των Θεώνων.

Το θαύμα αυτό έγινε γνωστό στην ευρύτερη περιοχή. Πολλοί άρρωστοι και ιδίως δαιμονισμένοι έτρεχαν να βρουν τη γιατρειά τους από το άγιο ασκητή. Αυτό όμως τον ενοχλούσε, διότι τον απέκοπτε από τον πνευματικό του αγώνα. Γι’ αυτό αποφάσισε να αναχωρήσει πιο βαθειά στην έρημο του Ρουβά, τρεφόμενος με ρίζες αγρίων φυτών. Αλλά οι άρρωστοι έφταναν ως εκεί για να βρουν θεραπεία και ο άγιος ανταποκρίνονταν στη λαχτάρα τους. Αλλά και πάλι ο άγιος θεώρησε την κατοικία του αυτή ακατάλληλη από την κοσμοσυρροή. Έφυγε για άλλη πιο μακρινή έρημο, τη Σουσακείμ. Εκεί έζησε επτά χρόνια ως επίγειος άγγελος. Τον καιρό εκείνο έπεσε φοβερό θανατικό στην περιοχή. Οι μοναχοί της Λαύρας του Σουκά έτρεξαν στον άγιο να τους σώσει από την πανώλη. Ο Κυριακός τους λυπήθηκε, γύρισε στη Λαύρα και με τις προσευχές του κατόρθωσε να διώξει την αρρώστια. Έμεινε στο κελί του αβά Χαρίτωνος πέντε χρόνια. Από εκεί αναγκάστηκε να πολεμήσει την αίρεση του ωριγενισμού, με επιτυχία. Ο ίδιος ο Ωριγένης (+254) και κυρίως οι μαθητές του, είχαν πέσει σε σημαντικές πλάνες, όπως «η προΰπαρξη των ψυχών» και η «αποκατάσταση των πάντων», οι οποίες καταδικάστηκαν από την Ε΄ Οικουμενική Σύνοδο (553).

Διάνυε ήδη το ενενηκοστό ένατο έτος της ηλικίας του. Είχε επιθυμήσει να ζήσει και πάλι στην αγαπημένη του έρημο Σουσακείμ. Εκεί έζησε ακόμη εννέα έτη. Λίγο πριν το τέλος της επί γης ζωής του πήγαν να τον επισκεφτούν κάποιοι μοναχοί από τη Λαύρα Σουκά και να πάρουν την ευλογία του. Τον βρήκαν να προσεύχεται χωρίς κούραση, παρά τα εκατόν οκτώ έτη του, με πλήρη σωματική ρώμη και πνευματική διαύγεια. Ο άγιος ασκητής, αφού τους ευχαρίστησε και τους ευλόγησε κοιμήθηκε ειρηνικά το 556 και αγία του ψυχή πέταξε στα ουράνια για να συναντήσει τον Κύριο στον Οποίο είχε αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του. Η μνήμη του τιμάται στις 29 Σεπτεμβρίου.

Αυτός υπήρξε ο άγιος Κυριακός ο Αναχωρητής. Σωματικά στην έρημο και πνευματικά στον κόσμο, καθ’ ότι η ορθόδοξη ασκητική δεν είναι απόκοσμη, αλλά αγώνας για την κάθαρση του κόσμου από τη δουλεία της αμαρτίας.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Χριστῷ ἠκολούθησας, καταλιπῶν τὰ τῆς γῆς, καὶ βίον ἰσάγγελον, ἐπολιτεύσω σαφῶς, ὡς ἄσαρκος Ὅσιε, σὺ γὰρ ἐν ταὶς ἐρήμοις, προσχωρῶν θείω πόθω, σκίλλη πίκρα τὴν πάλαι, πικρᾶν γεῦσιν ἀπώσω. Διὸ Κυριακὲ θεοφόρε, ἀξίως δεδόξασαι.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφαγισθέντος.
Τῆς ἐρήμου πολίτης καὶ ἐν σώματι ἄγγελος, καὶ θαυματουργὸς ἀνεδείχθης, θεοφόρε Πατὴρ ἡμῶν Κυριακέ· νηστείᾳ ἀγρυπνίᾳ προσευχῇ, οὐράνια χαρίσματα λαβών, θεραπεύεις τοὺς νοσοῦντας, καὶ τὰς ψυχὰς τῶν πίστει προστρεχόντων σοι. Δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Ἀπαλῶν ἐξ ὀνύχων τῷ Χριστῷ ἠκολούθησας, τὴν ἀγγελικὴν πολιτείαν ὁλοτρόπως ἑλόμενος· διὸ ἐν ταῖς ἐρήμοις προσχωρῶν, τῶν θείων ἠξιώθης δωρεῶν, θεραπεύων πᾶσαν νόσον Κυριακέ, τῶν πίστει προσιόντων σοι. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τὴ ὑπερμάχω.
Ὡς ὑπερμάχω κραταιῶ καὶ ἀντιλήπτορι, ἡ σὲ τιμώσα ἱερὰ Λαύρα ἑκάστοτε, ἑορτάζει τὰ μνημόσυνα ἐτησίως, Ἀλλ' ὡς ἔχων παρρησίαν πρὸς τὸν Κύριον, ἐξ ἐχθρῶν ἐπεμβαινόντων ἠμᾶς φρούρησον, ἶνα κράζωμεν, Χαίροις Πάτερ τρισόλβιε.

Κάθισμα. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τῆς ἄνω ἐφιέμενος, ὑπερκοσμίου ζωῆς, τοῦ κόσμου τὴν τερπνότητα, ὡς διαπίπτουσαν, κατέλιπες Ὅσιε· ὅθεν ἐν ταῖς ἐρήμοις, καὶ σπηλαίοις οἰκήσας, πόλεως οὐρανίου, ἀνεδείχθης πολίτης, ἐν ᾗ τῶν ἐκτελούντων τὴν σήν, μνήμην μνημόνευε.

Μεγαλυνάριον
Ἄστρον ἐκ Κορίνθου ἀναφανείς, ἐν τῇ Παλαιστίνῃ, διαλάμπεις ἀσκητικῶς, καὶ καταπυρσεύεις, Χριστοῦ τὴν Ἐκκλησίαν, Κυριακὲ θεόφρον, τοῖς σοῖς παλαίσμασι.

Πηγή: Ακτίνες, Ορθόδοξος Συναξαριστής