Η ταπείνωση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού είναι ένα γεγονός τόσο αξιοθαύμαστο, όσο είναι τα θαύματα κι η Ανάστασή Του. Είναι το θαύμα των θαυμάτων. Φόρεσε το στενόχωρο ανθρώπινο σώμα σαν σκλάβος κι έγινε Δούλος των δούλων Του.

Γιατί οι άνθρωποι προσπαθούν να φαίνονται πιο σπουδαίοι και πιο καλοί απ’ ό,τι πραγματικά είναι; Τα χόρτα του αγρού δεν το επιδιώκουν αυτό, ούτε τα ψάρια στο νερό ή τα πουλιά στον αέρα. Γιατί τότε οι άνθρωποι το θέλουν τόσο πολύ και το προσπαθούν; Επειδή έναν καιρό ήταν πραγματικά πιο σπουδαίοι και πιο καλοί απ’ ό,τι είναι σήμερα κι η σκιά της μνήμης αυτής τους πιέζει να υπερβάλουν σε μεγαλοσύνη και καλοσύνη. Κινούνται πάνω σ’ ένα νήμα που πότε τεντώνουν και πότε χαλαρώνουν οι δαίμονες.

Απ’ όλα τα πράγματα που έχουν να μάθουν οι άνθρωποι, η ταπείνωση είναι το πιο δύσκολο. Ο Κύριος Ιησούς επομένως διατύπωσε τη διδασκαλία Του για την ταπείνωση με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο, τόσο με το λόγο όσο και με το έργο, με το παράδειγμά Του. Έτσι κανένας δε θα μπορούσε ν’ αμφισβητήσει την ανυπολόγιστη κι αναπόδραστη σπουδαιότητα της ταπείνωσης στο έργο της σωτηρίας του ανθρώπου. Αυτός είναι ο λόγος που εμφανίστηκε μ’ ένα θνητό ανθρώπινο σώμα, όπως εκείνο που είχε ο Αδάμ μετά την τιμωρία του για την αμαρτία και την πτώση του. Ο αναμάρτητος Κύριος και Δημιουργός των φωτεινών και αστραπόμορφων χερουβίμ, ενδύθηκε τη βαριά και τραχιά στολή ενός καταδικασμένου αμαρτωλού. Δεν είναι από μόνο του αυτό ένα μέγιστο και σαφές μάθημα ταπείνωσης, που πρέπει να μάθει κάθε αμαρτωλός; Ο Κύριος επανέλαβε το μάθημα αυτό με το να γεννηθεί σ’ ένα ποιμενικό σπήλαιο κι όχι σε βασιλικό παλάτι· με το να κάνει συντροφιά με τους φτωχούς και τους περιφρονημένους αμαρτωλούς· με το να πλύνει τα πόδια των μαθητών Του· με το να υποστεί θεληματικά τα πάθη και τελικά να σταυρωθεί· με το να πιει το πικρότερο ποτήρι των βασάνων ως την τελευταία σταγόνα.

Οι άνθρωποι βρήκαν πως το μάθημα της ταπείνωσης είναι το δυσκολότερο που θα μπορούσαν να μάθουν και να εγκολπωθούν. Ακόμα κι οι ίδιοι οι μαθητές του Χριστού, που ζούσαν με τον πράο και ταπεινό Κύριο καθημερινά, αδυνατούσαν να κατανοήσουν την πραότητά Του και να μιμηθούν την ταπείνωσή Του. Η αποκλειστική ενασχόλησή τους με τον εαυτό τους και την κατάστασή τους, με τη δόξα και την αναμενόμενη ανταμοι­βή τους, αποκαλύφτηκε ακόμα και στις πιο κρίσιμες στιγμές, όταν τέτοια πράγματα δεν έπρεπε ούτε καν να τα σκέφτονται. Οι αδυναμίες τους αυτές όμως φάνηκαν τέτοιες στιγμές με την πρόνοια του Θεού, ώστε οι επερχόμενες γενιές να δουν όλες αυτές τις ανεπάρκειες, κα­θώς και τις αμαρτωλές πτώσεις και τη μηδαμινότητα της ανθρώπινης φύσης. Έτσι, όταν για παράδειγμα ο Κύριος είπε τα σκληρά λόγια για τους πλουσίους, πως: «ευκοπώτερόν εστι κάμηλον διά τρυπήματος ραφίδος διελθείν ή πλούσιον εις την βασιλείαν του Θεού εισελθείν», ο Πέτρος ρώτησε τον Κύριο για την ανταμοιβή που περίμενε τον καθένα από τους αποστόλους: «τι άρα έσται ημίν;» (Ματθ. ιθ'24, 27).

Σε άλλη περίπτωση που ο Κύριος μιλούσε στους μαθητές Του για την προδοσία, το πάθος και το θάνατο του Υιού του Θεού, οι μαθητές που τον ακολουθούσαν, διαφωνούσαν μεταξύ τους, ποιος θα ήταν ο μείζων ανάμεσά τους. Ο Κύριος που γνώριζε τις σκέψεις τους και διάβαζε τις κρυφές διαφωνίες τους, πήρε σ’ αυτήν την περίπτωση ένα παιδί, το έβαλε στη μέση, το αγκάλιασε και τους επιτίμησε για τη διαφωνία που είχαν σχετικά με την πρωτοκαθεδρία, φέρνοντας σαν παράδειγμα την απλότητα και την αθωότητα του παιδιού (βλ. Μάρκ. θ' 31-37). Αλλά και στο τελευταίο ταξίδι Του στην Ιερουσαλήμ, που ο Κύριος τους μιλούσε πιό καθαρά και με λεπτομέρειες για το πάθος Του και προείπε πως ο Υιός του Ανθρώπου θα παραδοθεί στα χέ­ρια των ανόμων, «και εμπαίξουσιν αυτώ και μαστιγώσουσιν αυτόν και εμπτύσουσιν αυτώ και αποκτενούσιν αυτόν, και τη τρίτη ημέρα αναστήσεται» (Μάρκ. ι' 34), την Ιερή και φοβερή αυτή στιγμή που ο Κύριος της Δόξης προφήτευε την τελική ταπείνωσή Του, το φίδι της υπερηφάνειας σήκωσε για μια ακόμα φορά το κεφάλι του και οδήγησε δυό από τους κορυφαίους μαθητές Του να διατυπώσουν μια φιλοφρονητική ερώτηση, που έμοιαζε περισσότερο με εμπαιγμό στα μέγιστα και φοβερά πάθη του Κυρίου. Το σημερινό ευαγγέλιο μας μιλάει για το τελευταίο αυτό γεγονός.

***

«Και παραλαβών τους δώδεκα ήρξατο αυτοίς λέγειν τα μέλλοντα αυτώ συμβαίνειν» (Μάρκ. ι’ 32). Αυτή δεν ήταν η πρώτη ούτε η δεύτερη ούτε κι η τελευταία φορά που ο Σωτήρας μας θα τους μιλούσε για το επικείμενο πάθος Του. Ταξιδεύοντας για τελευταία φορά ως άνθρωπος από τη Γαλιλαία προς τα Ιεροσόλυμα, ο Κύριος τους μίλησε ξανά για πράγματα που τους είχε ξαναπεί αρκετές φορές. Γιατί επανελάμβανε τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά; Για να ξεριζώσει και το τελευταίο μικρόβιο υπερηφάνειας που διέκρινε μέσα τους και που αποκαλύφτηκε την ίδια αυτή στιγμή. Ήθελε επίσης να μην τους βρουν απροετοίμαστους τα φοβερά γεγονότα που θ’ ακολουθούσαν, να μην τους οδηγήσουν σε απόγνωση, να μην χάσουν κάθε ελπίδα που διατηρούσαν στην καρδιά τους. Έτσι η σαφής διόρασή Του να τους προμηνύσει όλα όσα επρόκειτο να γίνουν, θα τους άγγιζε σαν μια παράξενη και μυστηριώ­δης ακτίνα, θα φώτιζε και θα θέρμαινε τις ψυχές τους τις σκοτεινές στιγμές της σύντομης νίκης που θα κατήγαγαν οι αμαρτωλοί εναντίον του Δίκαιου. Και τελικά ήθελε να τους προετοιμάσει για ν’ αντιμετωπίσουν τις δικές τους δοκιμασίες και το σταυρό. Τους είχε προειδοποιήσει γι’ αυτό σε άλλες περιπτώσεις. «Ότι ει εν τω υγρώ ξύλω ταύτα ποιούσιν, εν τω ξηρώ τί γένηται;» (Λουκ. κγ' 31). «Ει εμέ εδίωξαν και υμάς διώξουσιν» (Ιωάν. ιε' 20).

Εκείνος ήταν ο πρώτος που θα έπασχε, δίνοντας το παράδειγμα σε όλους. Στο τελευταίο Του ταξίδι στα Ιεροσόλυμα ο Κύριος το έδειξε αυτό στους αποστόλους τόσο με λόγια όσο και με έργα. Ο ευαγγελιστής Μάρ­κος στην αρχή του σημερινού ευαγγελίου κάνει το πε­ρίεργο αυτό σχόλιο: «Ήσαν δε εν τη οδώ, αναβαίνοντες εις Ιεροσόλυμα· και ην προάγων αυτούς ο Ιησούς, και εθαμβούντο, και ακολουθούντες εφοβούντο» (Μάρκ. ι' 32). Βάδιζαν το δρόμο που οδηγεί στα Ιεροσόλυμα. Ο Ιησούς πήγαινε μπροστά. Κι εκείνοι καθώς τον έβλεπαν να προχωρεί ήταν ανήσυχοι, τους είχε πιάσει δέος, τον ακολουθούσαν αλλά φοβόντουσαν.

Φαίνεται πως αντίθετα με ό,τι συνήθιζε, βάδιζε πιο μπροστά απ’ αυτούς. Ήθελε έτσι να τους δείξει πως επειγόταν να φτάσει στο πάθος Του θεληματικά, να τους διδάξει την υποταγή Του στο θέλημα του Πατέρα Του, αλλά κι ότι ήταν ο πρώτος που θα έπασχε. Οι μαθητές Του έπρεπε έπειτα ν’ ακολουθήσουν το θείο Διδάσκαλό τους, τον Πρώτο που θα έπασχε με τη θέλησή Του, να οδεύσουν κι αυτοί προς το μαρτυρικό τέλος τους. Οι μαθητές του όμως εθαμβούντο, είχαν μείνει κατάπληκτοι, τους είχε πιάσει δέος. Δεν είχαν κατανοήσει την ταπείνωση και το θάνατο Εκείνου, που τόσες φορές είχε δείξει μπροστά στα μάτια τους πως ήταν πιο δυνατός από τους ανθρώπους, από τη φύση κι από τις λεγεώνες των δαιμόνων. Γι’ αυτό τον ακολουθούσαν και εφοβούντο, γιατί μπορεί μεν να μην κατανοούσαν, είχαν όμως το προαίσθημα πως όλ’ αυτά τα τρομερά κι ακατανόητα πράγματα που τους είχε πει τόσες φορές, θα γίνονταν.

«Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα και ο υιός του ανθρώπου παραδοθήσεται τοις αρχιερεύσι και γραμματεύσι, και κατακρινούσιν αυτόν θανάτω και παραδώσουσιν αυτόν τοις έθνεσι, και εμπαίξουσιν αυτώ και μαστιγώσουσιν αυτόν, και εμπτύσουσιν αυτώ και αποκτενούσιν αυτόν, και τη τρίτη ημέρα αναστήσεται» (Μάρκ. ι' 33-34). Αναβαίνουμε στα Ιεροσόλυμα, τους είπε. Εκεί ο Υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί στους αρχιε­ρείς και τους γραμματείς κι αυτοί αφού τον καταδικά­σουν σε θάνατο, θα τον παραδώσουν στους ειδωλολάτρες (Ρωμαίους). Αυτοί θα τον περιπαίξουν, θα τον μαστιγώσουν, θα τον φτύσουν και θα τον θανατώσουν, αλλ’ αυτός την τρίτη μέρα θ’ αναστηθεί.

Όλ’ αυτά έγιναν λέξη προς λέξη, φράση προς φρά­ση, λίγες μόνο μέρες αργότερα. Τέτοια ακριβής πρό­βλεψη μπορούσε να κάνει μόνο Εκείνος, που στα μάτια Του δεν υπήρχε κάποιο παραπέτασμα να χωρίζει το παρόν από το μέλλον, που βλέπει όσα πρόκειται να γίνουν τόσο καθαρά, σα να γίνονται εκείνη τη στιγμή. Ο Κύριος βρισκόταν ψηλότερα από τα υλικά στοιχεία, όπως κι από το χρόνο. Όποτε κι αν λάβαιναν χώρα τα γεγονότα, στα μάτια Του αποκαλύπτονταν με τον ίδιο τρόπο που βλέπει ο άνθρωπος αυτά που γίνονται μπρο­στά του στο δρόμο. Μπορούσε να δει όλο το παρελθόν της Σαμαρείτιδας, το μέλλον του κόσμου ως το τέλος του χρόνου. Από την ημέρα εκείνη που όδευε για τελευταία φορά προς την Ιερουσαλήμ, περπατώντας στους λόφους της Ιουδαίας, έβλεπε άνετα και καθαρά αυτά που θα συνέβαιναν στον ίδιο λίγες μέρες αργότερα. Οι μαθητές Του, με την ανθρώπινη λογική τους, περίμεναν να δουν απ’ Αυτόν όλο και μεγαλύτερα θαύματα, όλο και περισσότερη δόξα, ο ίδιος όμως έβλεπε την ίδια ακριβώς στιγμή τον Εαυτό Του ανάμεσα σε μεγάλο πλήθος να προπηλακίζεται, να εμπαίζεται, να τον φτύνουν, να χύνει το αίμα Του και να σταυρώνεται. Προτού φτάσει στο τελευταίο και μέγιστο θαύμα Του, έπρεπε να γίνει αποδιοπομπαίος για τον κόσμο, ένα άθυρμα για να τον φτύνουν οι πιο αποκρουστικοί και απαίσιοι αμαρτωλοί που γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Πριν από την Ανάληψή Του στους ουρανούς, έπρεπε να κατεβεί κάτω από τη γη, κάτω από τα μνήματα, να φτάσει στα βάθη του Αδη. Προτού δοξαστεί και λάβει τη θέση Του στο θρόνο ως Κριτής ουρανού και γης, έπρεπε να υποστεί μάστιγες και ονειδισμούς. «Εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένει εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει» (Ιωάν. ιβ' 24). Χωρίς πάθος, δεν υπάρχει ανάσταση. Χωρίς ταπείνωση, δεν υπάρχει πα­ραμυθία. Τα εξηγούσε αυτά στους μαθητές Του τρία ολόκληρα χρόνια. Τώρα όμως, λίγο προτού χωριστεί απ’ αυτούς, είναι φανερό πως δεν τον είχαν καταλάβει. Γιατί τώρα βλέπουμε δυό από τους κορυφαίους μαθητές Του να τον πλησιάζουν και να τον ρωτούν:

«Και προσπορεύονται αυτώ Ιάκωβος και Ιωάννης υιοί Ζεβεδαίου λέγοντες· διδάσκαλε, θέλομεν ίνα ο εάν αιτήσωμεν ποιήσης ημίν. ο δε είπεν αυτοίς· τι θέλετε ποιήσαί με υμίν; οι δε είπον αυτώ· δος ημίν ίνα εις εκ δεξιών σου και εις εξ ευωνύμων σου καθίσωμεν εν τη δόξη σου». (Μαρκ. ι´ 35-37). Θέλουµε, όταν δοξαστείς, να µας βάλεις και τους δύο, ένα στα δεξιά και τον άλλον στ᾽ αριστερά Σου. Αυτές οι σκέψεις κι αυτές οι επιθυµίες βασάνιζαν τους δυό µαθητές την παραµονή της µέρας που ο Διδάσκαλός τους επρόκειτο να υποστεί το µεγαλύτερο µαρτύριο! Αυτή είναι η σκληρυµένη και τραχιά ανθρώπινη φύση. Αυτήν ήθελε ο Κύριος και Θεραπευτής να µαλακώσει, να θεοποιήσει. Μετά από τόση έµφαση που ο Ίδιος έδινε στο «έσονται οι έσχατοι πρώτοι και οι πρώτοι έσχατοι», µετά από τόσες και τόσες επανειληµµένες διδαχές ότι πρέπει ν’ αποφεύγουν την κοσµική δόξα και την πρωτοκαθεδρία, µετά από τόσο µεγάλο παράδειγµα υποταγής στο θέληµα του Θεού και µετά την πρόσφατη τροµερή προφητεία Toυ για την τελική Toυ ταπείνωση και το άδικο πάθος Toυ, οι δυο αυτοί µαθητές Toυ, και µάλιστα από τους πρωτοκορυφαίους, εκτέθηκαν ζητώντας από τον Κύριο την προσωπική τους ανταµοιβή και δόξα.

Η σκέψη τους δεν ήταν συγκεντρωµένη στο πάθος του Κυρίoυ που τους είχε προφητέψει, αλλά στην προαναγγελµένη δόξα. Από την δόξα αυτή ζητούν για τον εαυτό τους την µερίδα του λέοντος: να καθίσουν ο ένας στα δεξιά κι ο άλλος στ᾽ αριστερά του Κυρίoυ, όταν θα έρθει στην βασιλεία Toυ! Τι σόι φίλοι είναι αυτοί που δεν υποφέρουν στην σκέψη του επικειµένου πάθους του φίλου τους; «Υµεις φίλοι µού εστε» (Ιωάν. ιε´ 14), τους είχε πει ο Κύριος. Κι εκείνοι συµπεριφέρονταν εντελώς απερίσκεπτα µπροστά στα πάθη Toυ. Ζητούν το µερίδιό τους -και µάλιστα µεγάλο µερίδιο- στην δόξα που θα γίνει δική Toυ, αφού πρώτα θα έχει υποστεί ταπεινώσεις, θα έχει χύσει ιδρώτα και αίµα και θά ᾽χoυv τελειώσει τα πάθη Toυ. Δεν ζητάνε να συµµετάσχουν στα πάθη Toυ, αλλά µόνο στην δόξα Toυ.

Γιατί όµως, σε ποιά βάση κατηγορούµε τους δυό αυτούς αδελφούς; Όλ᾽ αυτά έγιναν για ν᾽ αποκαλύψουν την βαθιά φθορά της ανθρώπινης φύσης. Αυτό που έκαναν ο Ιωάννης και ο Ιάκωβος, να ζητήσουν να συµµετάσχουν δηλαδή στην δόξα χωρίς να υποφέρουν, χωρίς να πάθoυν, το κάνουν κι όλοι οι απόγονοι του Αδάµ. Πάντα όλοι ζητούν να δοξαστούν χωρίς να υποφέρουν. Όσες φορές µίλησε ο Κύριος για την µέλλουσα δόξα Toυ, µίλησε και για τα πάθη που θα προηγηθούν. Οι απόστολοι όµως, όπως κι όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι, ήθελαν να υπερπηδήσουν τα πάθη και να φτάσουν κατ᾽ ευθείαν στην δόξα. Σ᾽ εκείνους τους ανθρώπους που δεν έχoυν µυηθεί στα µυστήρια των παθών του Χριστού, η σύνδεση του πάθους µε την ζωή, του πόνου µε την δόξα, δεν είναι ξεκάθαρη. Κι αυτό κρατάει µέχρι σήµερα. Αυτοί θα ήθελαν κατά κάποιο τρόπο να χωρίσουν την ζωή και την δόξα από τα πάθη και τον πόνο, να ευλογήσουν τα πρώτα και να τα κάνουν δικά τους, αλλά να καταραστούν και ν᾽ απορρίψουν τα δεύτερα.

Αυτό προσπάθησαν να κάνουν σ᾽ αυτήν την περίπτωση ο Ιωάννης κι ο Ιάκωβος. Κι έτσι, µε τον τρόπο τους, αποκάλυψαν πως η αδυναµία αυτή δεν ήταν µόνο δική τους, µα και ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους. Κι ο Κύριος ήθελε να µη µείνει κρυφή καµιά αδυναµία των µαθητών Toυ, για να βοηθηθούν έτσι όλοι οι άνθρωποι. Ήρθε σαν θεραπευτής, σαν πηγή κάθε θεραπείας. Η αδυναµία του ανθρώπου φανερώνεται µέσω των αποστόλων, όπως απ᾽ αυτούς αποκαλύπτεται κι η θεραπεία, καθώς κι η δύναµη του Χριστού. Στην περίπτωση αυτή ο Κύριος παρουσίασε για µια ακόµα φορά στους αποστόλους εικόνες των παθών και της δόξας Toυ. Για τους γιους του Ζεβεδαίου αυτός ήταν ένας πειρασµός, στον οποίο υπέκυψαν. Διάλεξαν την δόξα κι απέρριψαν τα πάθη. Ο Κύριος ήθελε ν᾽ απαλείψει κάθε κηλίδα από τις ψυχές των µαθητών Toυ πριν από την σταύρωση. Τα λόγια Toυ για τα πάθη και την δόξα Toυ άσκησαν µεγάλη πίεση στους δυό αυτούς µαθητές. Κι από την πίεση αυτή αναγκάστηκαν να βγουν βίαια από την ψυχή τους και τα τελευταία υπολείµµατα υπερηφανείας. Ο Κύριος έκανε αυτή την πνευµατική χειρουργική επέµβαση στις ψυχές των αγαπηµένων Toυ µαθητών τόσο για την δική τους θεραπεία όσο και για την δική µας.

Κανένας µας ας µη σκεφτεί πως έχει ήδη θεραπευτεί από τις αµαρτωλές του τάσεις, ακόµα κι αν γι᾽ αρκετό διάστηµα κατόρθωσε να αποφύγει το κακό , να νηστέψει, να δώσει ελεηµοσύνες και να επικαλείται τον Κύριο για βοήθεια. Οι δυό αυτοί απόστολοι είχαν περάσει τρία χρόνια συντροφιά µε τον σαρκωµένο Σωτήρα. Είδαν το πρόσωπό Toυ, άκουσαν τις διδαχές Του από τα ίδια Toυ τα χείλη, βρέθηκαν µάρτυρες στα θαύµατά Του, έφαγαν κι ήπιαν µαζί Toυ. Κι ύστερα απ᾽ όλ᾽ αυτά φανέρωσαν τις αγιάτρευτες ακόµα πληγές της µαταιότητας, της φιλαυτίας, του εγκοσµίου προσανατολισµού και του πνευµατικού παραλογισµού τους. Σκέφτονταν ακόµα σαν Ιουδαίοι, όχι σαν χριστιανοί. Πίστευαν ακόµα σε µια επίγεια βασιλεία του Μεσσία, που θα κυριαρχούσε πάνω στους επιγείους εχθρούς Toυ µε την κοσµική δύναµη και δόξα Toυ, µια δύναµη και δόξα σαν κι αυτήν που είχαν περιβληθεί ο Δαβίδ κι ο Σολοµών.

Χριστιανοί µου! Σκεφτείτε κι αποφασίστε. Πώς θα γιατρέψετε τις πληγές σας, πώς θ᾽ αποκτήσετε την τελειότητα της ταπεινοφροσύνης και της υποταγής στο θέληµα του Θεού, όταν αυτά τα δυό υπέροχα αδέρφια δεν κατόρθωσαν να το επιτύχουν µετά από τρία χρόνια που έζησαν κοντά στον Κύριο, σε αδιάσπαστη προσωπική επαφή µαζί Toυ; Αυτό το κατόρθωσαν αργότερα, τότε που το Πνεύµα του Θεού κατέβηκε εν είδει πυρίνων γλωσσών στις καρδιές τους και τους «κατέκαυσε» µε το πυρ της αγάπης για τον Χριστό. Τότε δεν εκλιπάρησαν για δόξα χωρίς πάθη, αλλά µε συστολή για την προηγούµενη µαταιοδοξία τους συµµετείχαν θεληµατικά στα πάθη του Κυρίου τους και σταύρωσαν τις καρδιές τους στον Σταυρό του Φίλου τους.

Ας ακούσουµε όµως την απάντηση που έδωσε ο Κύριος στο αίτηµα των δυo µαθητών: «ο δε  Ιησούς είπεν αυτοίς· ουκ οίδατε τι αιτείσθε. δύνασθε πιείν το ποτήριον ο εγώ πίνω, και το βάπτισμα ο εγώ βαπτίζομαι βαπτισθήναι; οι δε είπον αυτώ· δυνάμεθα. ο δε  Ιησούς είπεν αυτοίς· το μεν ποτήριον ο εγώ πίνω πίεσθε, και το βάπτισμα ο εγώ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε·  το δε καθίσαι εκ δεξιών μου και εξ ευωνύμων ουκ έστιν εμόν δούναι, αλλ᾽ οις ητοίμασται». (Μαρκ. ι´ 38-40).

Πόσο ευγενικός και πόσο ταπεινός είναι ο Κύριος! Οποιοσδήποτε θνητός δάσκαλος θα είχε εξοργιστεί με τέτοιους µαθητές, θα τους διαπόµπευε: «Φύγετε µακριά από µένα. Δεν είστε άξιοι να διδάσκεστε πνευµατικά θέµατα! Σας διδάσκω και σας εξηγώ για τρία συνεχή χρόνια και σεις µιλάτε ακόµα σαν να µη καταλάβατε τίποτα!» Ο Κύριος όµως τους µίλησε καθαρά, µα ευγενικά και ταπεινά. «Δεν ξέρετε τι ζητάτε», τους είπε. Οι σκέψεις σας για Μένα είναι κοσµικές, όχι πνευµατικές. Δεν ζητάτε την δόξα του Θεού, µα την δική σας. Δεν έχετε συνειδητοποιήσει ακόµα ποιος είµαι και ποια είναι η βασιλεία Μου. Με βλέπετε ακόµα σαν Μεσσία του Ισραηλιτικού λαού, την βασιλεία Μου ως βασιλεία του Ισραήλ. Μα Εγώ είµαι Μεσσίας όλων των εθνών, Σωτήρας ζώντων και νεκρών, βασιλιάς της αόρατης Βασιλείας, όπου όλα τα έθνη κι όλοι οι λαοί θα είναι σαν ένας. Οι αναρίθµητοι άγγελοι χαίρονται κι αγάλλονται και ονοµάζονται υπηρέτες της βασιλείας αυτής. Όποιος είναι έσχατος εδώ, στην Βασιλεία Moυ θα είναι πρώτος και ενδοξότερος από τον πιο ένδοξο των βασιλιάδων αυτού του κόσµου. Γι᾽ αυτό δεν ξέρετε τι ζητάτε. Αν γνωρίζατε την βασιλεία Moυ, δεν θα σκεφτόσασταν καθόλου τι θέση θα παίρνατε σ᾽ αυτήν. Το µόνο που θ᾽ αναζητούσατε, θα ήταν ο δρόµος που οδηγεί σ᾽ αυτήν. Κι αυτός είναι ο δρόµος των παθών και του πόνου, για τα οποία σας µιλάω κάθε φορά που σας κάνω λόγο για την βασιλεία Moυ. Αυτό που σας ζητάω εποµένως είναι πιο σπουδαίο και πιο χρήσιµο από τις δικές σας µάταιες επιδιώξεις κι επιθυµίες: Δύνασθε πιείν το ποτήριοv ο εγώ πίνω, και το βάπτισµα ο εγώ βαπτίζοµαι βαπτισθήναι;

Ο Κύριος εδώ µιλάει για το ποτήριο του θανάτου Του και το βάπτισµα του Αίµατός Toυ, για τον µαρτυρικό Toυ θάνατο δηλαδή. Αυτό είναι το τρίτο βάπτισµα. Το πρώτο βάπτισµα ήταν του Ιωάννη, µε νερό· το δεύτερο είναι του Χριστού, εν ύδατι και Πνεύµατι· κι είναι μερικοί που δέχτηκαν και το τρίτο βάπτισμα, που είναι του αίματος, το μαρτυρικό στεφάνι.

Αναμφισβήτητα το βάπτισμα του αίματος συνδέεται µε την µεγίστη θυσία, αλλά και µε την µεγίστη δόξα. Οι απόστολοι του Χριστού θα βαπτίζονταν µ᾽ αυτό το βάπτισµα. Γι᾽ αυτό κι ο Κύριος αφιέρωσε τόσο χρόνο σ᾽ αυτό το στάδιο, ώστε να τους προετοιµάσει για το µελλοντικό µαρτύριό τους. Δεν υπάρχει πιο ολέθριο και ψυχοφθόρο πράγµα από το να υποχωρήσει κανείς στα βάσανα και ν᾽ αρνηθεί τον Χριστό. Ο Ιούδας, µε το που είδε πως πλησίαζε η ταπείνωση και το πάθος του Διδασκάλου Toυ, τον αρνήθηκε και χάθηκε για πάντα. Ήταν ένας απ᾽ αυτούς που περίµεναν µάταια να δουν τον Χριστό βασιλιά στην Ιερουσαλήµ, να συµµετάσχουν στην δόξα Toυ. Όταν όµως διαπίστωσε πως αντί για βασιλικό στέµµα ο Χριστός θα φορούσε ακάνθινο στεφάνι, υποχώρησε. Συµµάχησε µ᾽ εκείνους που εµφανίστηκαν πιο πλούσιοι και πιο δοξασµένοι από τον Σωτήρα σ᾽ αυτόν τον κόσµο.

Ο Ιάκωβος κι ο Ιωάννης απάντησαν στην ερώτηση του Χριστού χωρίς δισταγµό: Δυνάµεθα. Η απάντηση αυτή δείχνει οπωσδήποτε την µεγάλη τους αγάπη για τον Κύριο. Είναι ξεκάθαρο πως η φοβερή ερώτηση του Χριστού για το ποτήριο και το βάπτισµα έκανε µεγάλη εντύπωση στα δυό αδέρφια. Ήταν όπως το πικρό φάρµακο σ᾽ έναν άρρωστο. Σύντοµα συνήλθαν, κατάλαβαν το σφάλµα τους, ντράπηκαν που σκέφτηκαν την δόξα, την στιγµή που έπρεπε να τους απασχολεί το πάθος. Ο Κύριος όµως είναι απαράµιλλος στην ικανότητα να οδηγεί την ψυχή του ανθρώπου. Σε µια στιγµή άλλαξε τον προσανατολισµό τους στο ακριβώς αντίθετο από την επιθυµία της δόξας, σε ετοιµότητα για το µαρτύριο και τον θάνατο.

Πόσο όµορφη, πόσο υπέροχη είναι η διδαχή αυτή για όλους εµάς τους χριστιανούς! Όταν φανταζόµαστε τον εαυτό µας στην αθάνατη βασιλεία του Χριστού και περιπλανιόµαστε μέσα σ᾽ αυτήν, αναζητώντας την θέση μας, ο Κύριός μας θέτει το ίδιο ερώτηµα που έθεσε στους γιους του Ζεβεδαίου: Μπορείτε να πιείτε το ποτήριό Μου και να λάβετε το δικό Moυ βάπτισµα; Μας οδηγεί πάντα σε µιά σοβαρή θεώρηση και σκέψη, όχι της ουράνιας πόλης, όπου δεν φτάσαµε ακόµα, αλλά του δρόµου που οδηγεί σ᾽ αυτήν και που δεν κατορθώσαµε ακόµα να βαδίσουµε. Πρώτα πρέπει να υποµείνουµε το πάθος κι έπειτα θα φτάσουµε στην δόξα. Τα όνειρά μας για δόξα είναι μάταια, αν το πάθος μας βρει απροετοίµαστους κι αρνηθούµε τον Χριστό. Και τότε αντί για δόξα θα μας περιµένει ντροπή, αντί για ζωή, αιώνιος όλεθρος. Ευλογηµένοι είναι εκείνοι αναµεσά μας που, στην ερώτηση του Κυρίου κατά πόσο µπορούν να πιουν το ποτήριο του πάθους Toυ, είναι έτοιµοι ν᾽ απαντήσουν κάθε στιγµή: Δυνάµεθα. Ναι, Κύριε, µπορούµε. Το ποιος όµως θα καθίσει δεξιά Του και ποιος αριστερά Toυ, δεν έχει αξία να το γνωρίζουµε. Ο Κύριος απάντησε ταπεινά: Ουκ έστιν εµόν δoύναι. Μόνο μετά την Ανάσταση και την Ανάληψή Toυ θα γίνει, ως Θεός, Κριτής ζώντων και νεκρών. Τώρα φοράει ακόµα σάρκα, είναι θνητός, δεν ήρθε η ώρα Του να δοξαστεί, κατέχει ακόµα την εσχάτη θέση του δούλου ολοκλήρου του κόσµου. Και την στιγµή που φτάνει στην μεγαλύτερη δοκιµασία της ταπεινώσεως και της τελειώσεως της υποταγής Του στο θέληµα του Πατέρα Του, πριν από τα φρικτά πάθη και τις ταπεινώσεις Του, δεν θ᾽ αποφασίσει για τις θέσεις και τις τιµές στην μέλλουσα βασιλεία Του. Σαν άνθρωπος δεν θα σφετεριστεί εκείνα που θα έχει ως Θεός. Μόνο αφού πιει το πικρό ποτήριο και βαπτιστεί µε το αίµα Του, κατά την σταύρωση, θα τολµήσει να υποσχεθεί παράδεισο στον μετανιωµένο ληστή. Ήθελε µε την συµπεριφορά Του αυτή να διδάξει στους ανθρώπους την ταπείνωση, µόνο την ταπείνωση, χωρίς την οποία ολόκληρο το οικοδόµηµα της σωτηρίας θα χτιζόταν χωρίς θεµέλιο. Το σχόλιο του Χριστού ουκ έστιν εµόν δούναι δεν πρέπει σε καµιά περίπτωση να ερµηνευθεί πως ο Υιός του Θεού είναι λιγότερο Θεός από τον Πατέρα στην ουράνια βασιλεία, όπως το ερµήνευσαν κάποιοι αιρετικοί. Εκείνος που είπε, «εγώ και ο πατήρ έν εσµεν» (Ιωάν. ι´ 30), δεν θα µπορούσε ν᾽ αρνηθεί τον Εαυτό Του. Τα λόγια ουκ έστιν εµόν δoύναι µπορούν να κατανοηθούν σωστά µόνο όταν τα ερµηνεύσουµε µε πρόσκαιρους, όχι µε αιώνιους όρους. Με όρους που αφορούν στην ζωή του Χριστού εν χρόνω, στην ταπεινή κατάσταση που ζούσε σωµατικά ως άνθρωπος.

Λίγο προτού υποστεί τις μεγάλες Του ταπεινώσεις ο Κύριος Ιησούς, µε την ελεύθερη βούλησή Του και για την ωφέλεια και την σωτηρία μας, δεν θα διεκδικούσε όλα τα δικαιώµατα και την δύναµη που θά ᾽ταν δικά Του μετά την ένδοξη Ανάστασή Του. Μόνο αφού αναστήθηκε και δοξάστηκε σωµατικά, όταν νίκησε τον σατανά, τον κόσµο και τον θάνατο, δήλωσε στους μαθητές Του ο Κύριος: «Εδόθη µοι πάσα εξουσία εν oυρανώ και επί γης» (Ματθ. κη´ l8).

Για νά ᾽χουµε µια ολοκληρωµένη ερµηνεία όµως πρέπει να προσθέσουµε κάτι ακόµα, κάτι που δείχνει την πανσοφία και παντογνωσία Του στην διαχείριση της σωτηρίας του ανθρώπου. Ο Κύριος επιθυµεί να δείξει πως δεν υπάρχει προκατάληψη εδώ, δεν υπάρχει μεροληψία. «Ου γαρ έστι προσωποληψία παρά τω Θεώ» (Ρωµ. β´ 11). Ο Κύριος θέλει να πει πως οι απόστολοι δεν πρέπει να εµπιστεύονται την σωτηρία και την δόξα τους στον εαυτό τους, µόνο επειδή είχαν ονοµαστεί απόστολοί Του. Γιατί ακόµα κι ανάµεσα στους αποστόλους Του υπήρχε κάποιος που χάθηκε. Η Βασιλεία Του προετοιµάστηκε για όλους εκείνους που δείχνουν σ᾽ αυτήν την ζωή πως είναι άξιοι γι᾽ αυτήν. Δεν υπάρχει διάκριση στην κλήση, δεν μετράει η εξωτερική προσέγγισή τους στον Χριστό ή η τυχόν συγγένεια αίµατος μαζί Του, όπως γινόταν µε τα δυό αδέρφια, τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο. Τα δυό μαθήµατα που ήθελε ο Κύριος να εµφυτεύσει στις καρδιές των μαθητών Του, ήταν η μέχρι αυτοεξευτελισµού ταπείνωση κι η μέχρι θανάτου αγάπη Του. Να ξεριζώσει απ᾽ αυτές τους σπόρους της υπερηφανείας, της φιλαυτίας και της αλαζονικής ματαιοδοξίας.

«Και ακούσαντες οι δέκα ήρξαντο αγανακτείν περί Ιακώβου και Ιωάννου» (Μαρκ. ι´ 41). Αγανάκτησαν οι δέκα µόλις άκουσαν την απαίτηση του Ιακώβου και του Ιωάννου. Ο θυµός τους δεν προήλθε από το γεγονός ότι αυτοί κατανόησαν καλύτερα και πιο πνευµατικά την Βασιλεία του Χριστού από τα δυό αδέρφια. Ήταν απλά η ανθρώπινη ζήλεια τους. Μπορεί η περικοπή αυτή να μας οδηγήσει να σκεφτούµε πως η αντίληψη του Ιούδα για τον Χριστό και την Βασιλεία Του ήταν πιο πνευµατική από εκείνην του Ιακώβου και του Ιωάννου; «Γιατί έπρεπε ο Ιάκωβος κι ο Ιωάννης να τοποθετηθούν ψηλότερα από μας τους άλλους;» Αυτή ήταν η κρυφή ερώτηση που ήθελαν να κάνουν, η κύρια πηγή της αγανακτήσεως και της διαµαρτυρίας των δέκα εναντίον των δύο.

 Με τον θυµό της ζήλειας τους οι δέκα φανέρωσαν αθέλητα πως είχαν την ίδια αντίληψη µε τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, ή μάλλον πως δεν είχαν καταλάβει ούτε αυτοί την πνευµατική Βασιλεία του Χριστού και την ουράνια δόξα Του. Γνωρίζουµε όµως πως ο Κύριος Ιησούς δεν διάλεξε για μαθητές Του τους σοφότερους από τους σοφούς αυτού του κόσµου, αλλ᾽ αντίθετα τους απλοϊκότερους από τους απλούς. Διάλεξε τους έσχατους, για να τους κάνει πρώτους. Διάλεξε τους πιο απλούς, για να τους μετατρέψει στους πιο σοφούς. Διάλεξε τους πιο αδύνατους, για ν᾽ αναδείξει απ᾽ αυτούς τους πιο ισχυρούς. Διάλεξε τους περιφρονηµένους, για να τους κάνει τους πιο ένδοξους. Κι ο Κύριος πέτυχε στο δύσκολο αυτό έργο τόσο καλά, όπως και σε κάθε άλλο έργο. Η θαυµατουργική δύναµή Του δεν φάνηκε λιγότερο εδώ απ᾽ ό,τι όταν γαλήνευε την θάλασσα ή όταν πολλαπλασίαζε τους άρτους. Όταν οι θεόπνευστοι ευαγγελιστές μας αποκαλύπτουν τις αδυναµίες των μαθητών, πετυχαίνουν δυό στόχους: πρώτα μας δείχνουν µ᾽ αυτόν τον τρόπο και τις δικές μας αδυναµίες και δεύτερον δείχνουν την μεγαλωσύνη και την δύναµη του Θεού, την σοφία των μεθόδων που χρησιµοποιεί για την θεραπεία και την σωτηρία των ανθρώπων.

Τώρα, που οι άλλοι δέκα μαθητές φανέρωσαν την αγνωσία τους για την δόξα του Χριστού και ταυτόχρονα έδειξαν πως υπέφεραν κι αυτοί από την συνηθισµένη ανθρώπινη ζήλεια, ο Κύριος άδραξε την ευκαιρία να τους δώσει ένα ακόµα μάθηµα για την ταπείνωση.

«Ο δε  Ιησούς προσκαλεσάμενος αυτούς λέγει αυτοίς· οίδατε ότι οι δοκούντες άρχειν των εθνών κατακυριεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι αυτών κατεξουσιάζουσιν αυτών·  ουχ ούτω δε έστω υμίν, αλλ᾽ ός εάν θέλη γενέσθαι μέγας εν υμίν, έσται υμών διάκονος, και ος εάν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος». (Μαρκ. ι´ 42-44).

Εδώ έχουµε µια καινούργια κατάσταση πραγµάτων. Εδώ έχουµε µια καινούργια κοινωνική συνταγή, άγνωστη κι ανήκουστη στον προ Χριστού ειδωλολατρικό κόσµο. Στους ειδωλολάτρες οι άρχοντες έδειχναν την κυριαρχία τους µε την δύναµη, µε την βία. Οι κυβερνώντες κυβερνούσαν µε την αυθεντία της εξουσίας και της δύναµης, της κληρονοµιάς ή του πλούτου. Κυβερνούσαν κι εξουσίαζαν. Οι άλλοι υποτάσσονταν από φόβο και τους υπηρετούσαν µε τρόµο. Αυτοί τον εαυτό τους λογάριαζαν πρώτο, ανώτερο και καλλίτερο, μόνο και μόνο επειδή βρίσκονταν στην εξουσία λόγω κοινωνικής θέσεως, δυνάμεως και τιμής. Η κοινωνική θέση, η δύναμη κι ο πλούτος ήταν ο τρόπος που μετρούσαν την υπεροχή των ανθρώπων.

Ο Κύριος Ιησούς απορρίπτει την µέθοδο αυτή και θεσµοθετεί την διακονία ως µέτρο υπεροχής σ᾽ εκείνους που τον πιστεύουν. Πρώτος δεν είναι εκείνος που τα µάτια των ανθρώπων τον βλέπουν ανεβασµένο ψηλά, αλλ᾽ αυτός που οι καρδιές των ανθρώπων νιώθουν ότι είναι καλός. Σε µια χριστιανική κοινωνία το στέµµα δεν προσφέρει την πρώτη θέση αυτοδίκαια, τα πλούτη κι η δύναµη δεν απονέµουν ανωτερότητα. Η κλήση κι η κοινωνική θέση είναι κενά σχήµατα, αν δεν συµπληρώνονται µε την υπηρεσία των άλλων στο όνοµα του Χριστού. Όλα τ᾽ άλλα εξωτερικά σηµάδια και σύµβολα υπεροχής είναι ένα απλό καλειδοσκόπιο, αν η υπεροχή δεν έχει αποκτηθεί και δικαιωθεί µε την υπηρεσία των άλλων. Εκείνος που παραµένει στην κορυφή µε τη βία, βρίσκεται εκεί µε µεγάλη ανασφάλεια. Κι όταν πέσει, θα λάβει σίγουρα την κατώτερη θέση. Εκείνος που αγοράζει την ανωτερότητά του, θα λάβει την ανταπόδοσή του από τα χείλη και τα χέρια των ανθρώπων, αλλά θα περιφρονηθεί από τις καρδιές τους. Εκείνος που στέκεται πάνω από τους ανθρώπους µε την βία, είναι σαν να στέκεται πάνω σε ηφαίστειο φθόνου και µίσους, ωσότου το ηφαίστειο εκραγεί και χαθεί µες στην λάβα.

«Ουχ ούτω δε έσται εν υµίν», είναι η εντολή του Κυρίου. Τέτοια κοινωνική πρακτική προέρχεται από τον πονηρό, όχι από τον αγαθό. Έτσι ζουν τα τέκνα του σκότους, όχι τα τέκνα του φωτός. Κι εσείς είστε τέκνα του φωτός.  Ανάµεσά σας αφήστε να βασιλεύει η υπεροχή της αγάπης, η ανωτερότητα της αγάπης ας κυριαρχήσει της εξουσίας. Εκείνος από σας που προσφέρει την µεγαλύτερη υπηρεσία στους αδελφούς του από αγάπη, θα είναι πρώτος στα µάτια του Θεού. Η υπεροχή του θ᾽ αντέξει τόσο στην πρόσκαιρη ζωή όσο και στην µέλλουσα. Ο θάνατος δεν έχει εξουσία στην αγάπη, ούτε σ᾽ ό,τι έχει δηµιουργήσει η αγάπη. Εκείνος που αποκτά υπεροχή σ᾽ αυτόν τον κόσµο λόγω της αγάπης του, θα την κρατήσει και στην µέλλουσα ζωή. Δεν θα του αφαιρεθεί, αλλά αυξάνεται και βεβαιώνεται αιώνια.

Όποιος γνωρίζει πόσο κακό έχει συσσωρευτεί και συσσωρεύεται στον κόσµο µε τον αγώνα για την απόκτηση υπεροχής, θα καταλάβει πως η διδαχή αυτή του Χριστού είναι πρόξενος ειρήνης . Μ᾽ αυτήν ξεκίνησε η µεγαλύτερη και πιο ευλογηµένη επανάσταση στην κοινωνία των ανθρώπων – από τότε που εµφανίστηκε στον κόσµο η κοινωνία αυτή. Αναλογίσου τι θα σήµαινε για τον κόσµο αν η ισότητα κι η κοινωνική θέση εξαρτιώνταν από την παροχή υπηρεσίας και την αγάπη, αντί της βίας, του πλούτου, της πολυτέλειας ή της υποτιθέµενης γνώσης. Αλήθεια, πόσοι απ᾽ αυτούς που νοµίζουν ότι είναι πρώτοι, θα βρίσκονταν στην τελευταία θέση! Πόσοι απ᾽ αυτούς που θα πίστευαν πως ήταν τελευταίοι, θα βρίσκονταν πρώτοι! Αλήθεια, πόση χαρά θα γέµιζε τις καρδιές των ανθρώπων, πόση ευταξία, ειρήνη κι αρµονία θα βασίλευε! Θα συναγωνίζονταν όλοι ποιος θα υπηρετήσει τον άλλον, όχι ποιος θα τον κυβερνήσει. Όλοι θα βιάζονταν να δώσουν και να βοηθήσουν, παρά να πάρουν και να εµποδίσουν. Κάθε καρδιά θα γέµιζε µε χαρά και φως, όχι με κακία και σκότος. Τότε ο διάβολος θά ᾽παιρνε ένα φανάρι και θα ᾽ψαχνε όλον τον κόσμο για να βρει έναν άπιστο, αλλά δεν θα ᾽βρισκε κανέναν.

Όπου βασιλεύει η αγάπη, ο Θεός είναι φανερός και ορατός απ’ όλους . Αυτό δεν είναι ουτοπία, δεν είναι απραγματοποίητο όνειρο. Η αλήθεια του φανερώνεται στα τελευταία λόγια του Χριστού στο σημερινό ευαγ­γέλιο: «Ο υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι, και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών» (Μάρκ. ι' 45). Ο Υιός του ανθρώπου δεν ήρθε στη γη για να τον διακονήσουν οι άλλοι, αλλά να τους διακονήσει ο ίδιος. Ήρθε για να δώσει τη ζωή Του ως λύτρο και αντάλλαγμα για τις αμαρτίες πολλών.

***

Ο Κύριός μας δεν έδωσε στους ανθρώπους ούτε μια εντολή που δεν την τήρησε πρώτα ο ίδιος και μάλιστα σε τέλειο βαθμό . Άφησε έτσι το παρά­δειγμά Του σε όλους μας. Ο Κύριος τήρησε την εντο­λή της διακονίας των ανθρώπων σ’ όλη τη διάρκεια της επίγειας ζωής Του, ακόμα και με τον τρόπο που ήρθε στη γη, με το θάνατό Του και τελικά με την ακατάπαυστη αγαπητική δραστηριότητά Του για το ανθρώπινο γέ­νος και μετά το θάνατό Του, με την εκ νεκρών ανάστα­σή Του και με την αποστολή του Αγίου Πνεύματος. Με το θάνατό Του έδωσε τη ζωή Του λύτρον αντί πολλών. Δε λέει για όλους, αλλά για πολλούς. Αυτό σημαίνει πως θα βρεθούν και μερικοί που δε θα δεχτούν την αγάπη Του, δε θα εκτιμήσουν τη θυσία Του. Η δια­κονία της αγάπης Τον οδήγησε στο πάθος και το θάνα­το. Εκείνος που διακονεί από αγάπη κι όχι από αίσθη­ση καθήκοντος, δε θα υποχωρήσει μπροστά στο θάνα­το.

Η διακονία του Χριστού στους ανθρώπους δεν περιο­ρίζεται από το χρόνο. Το πάθος ή ο θάνατος επομένως έχουν όλα τα σημάδια της τέλειας, της λυτρωτικής θυ­σίας. Με τη διακονία Του ο Κύριος λύτρωσε το ανθρώπινο γένος από την εξουσία του διαβόλου, από την αμαρτία και το θάνατο. Δε θα μπορούσε ο Κύριος όμως ν’ αναλάβει ή να ολοκληρώσει τέτοια διακονία χωρίς τη μέγιστη κι ανυπέρβλητη ταπείνωσή Του. Ενώ ήταν άναρχος, προαιώνιος, έγινε έσχατος. Εμφανίστηκε στον κόσμο ως δούλος, ως διάκονος, ώστε με τη διακονία Του στους ανθρώπους να φτάσει για μια ακόμα φορά στο ανυπέρβλητο ύψος Του, για να δείξει στους ανθρώ­πους το δρόμο του πραγματικού ύψους, της αληθινής υπεροχής, της μέγιστης και διαρκούς ανωτερότητας. Υπάρχουν άνθρωποι που δέχτηκαν το παράδειγμα αυτό του Υιού του Θεού στην καρδιά τους, ακολούθησαν το παράδειγμά Του και στο όνομά Του δόθηκαν ολοκλη­ρωτικά στην αγαπητική διακονία των ανθρώπων. Ήταν κι άλλοι όμως που περιφρόνησαν το παράδειγμα και τη διδαχή Του. Ποιά τύχη περίμενε τους πρώτους και ποια τους δεύτερους; Την απάντηση θα τη βρούμε στην ιστορία των αποστόλων του Χριστού:

Ο Ιούδας απόρριψε τόσο το παράδειγμα του Χριστού όσο και τη διδασκαλία Του και τελείωσε την επί­γεια ζωή Του μ’ έναν επονείδιστο τρόπο. Κρεμάστηκε. Οι υπόλοιποι έντεκα απόστολοι που έβαλαν στην καρ­διά τους τα λόγια του σημερινού ευαγγελίου για την τα­πείνωση και στη συνέχεια προσπάθησαν να μιμηθούν το παράδειγμα του Διδασκάλου τους στην αγαπητική δια­κονία, δοξάζονται στη γη και τον ουρανό, στο χρόνο και την αιωνιότητα. Όλοι εκείνοι που απόρριψαν τη διδα­σκαλία και το παράδειγμα του Χριστού, ακολούθησαν τα βήματα του Ιούδα. Εκείνοι όμως που έκαναν δική τους τη σωτήρια διδασκαλία Του και μιμήθηκαν το ανυ­πέρβλητο παράδειγμά Του, ακολούθησαν τα βήματα των έντεκα αποστόλων.

Η Ιστορία αναφέρει χιλιάδες Ιούδες, όπως και χι­λιάδες χιλιάδων αληθινούς και πιστούς μαθητές κι ακό­λουθους του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. Όπως βγήκε Νικητής ο Κύριος στο τέλος της σύντομης επίγειας ζωής Του, έτσι θα βγει Νικητής και στο τέλος ολόκληρης της μακράς ιστορίας του κόσμου. Ο στρα­τός των σεσωσμένων και ένδοξων πιστών Του θα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερος από εκείνον του αντικείμενου, του πονηρού, που αποτελείται από τους φίλους του δια­βόλου κι εχθρούς του Θεού.

Εύχομαι να βρεθούμε στο στρατό εκείνο των σεσωσμένων και δοξασμένων. Εύχομαι ο Κύριος Ιησούς να γίνει ίλεως σε μας την Έσχατη Μέρα, όταν θα σκοτιστεί ο αισθητός ήλιος και δε θα ξαναφωτίσει πια. Γλυ­κύτατε και Ζωοποιέ Κύριε, συγχώρεσε τις αμαρτίες μας προτού φτάσει η μέρα εκείνη! Απόρριψε όλα τα έργα μας ως ανάξια κι ακάθαρτα και σώσε μας με το αμέτρη­το έλεός Σου, μ’ αυτό που ήρθες στη γη για να σώσεις εμάς τους ανάξιους. Σε Σένα πρέπει η δόξα, μεγάλε και θαυματουργέ Κύριε, μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, την ομοούσια και αδιαίρετη Τριάδα, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

Πηγή: («Καιρός Μετανοίας» Ομιλίες Β’, Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Επιμέλεια – Μετάφραση – Κεντρική διάθεση: Πέτρος Μπότσης), Η άλλη όψη

1. Πάλι σήμερα ἔχουμε χαρμόσυνες εἰδήσεις, πάλι ἔχουμε μηνύματα ἐλευθερίας, πάλι ἔχουμε μία ἀνάκληση ἀπὸ τὴν πτώση καὶ μία ἐπάνοδο στὴ ζωή, μία ὑπόσχεση εὐφροσύνης καὶ μία ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὴ δουλεία. Ἕνας ἄγγελος συνομιλεῖ μὲ τὴν Παρθένο, γιὰ νὰ μὴν ξαναμιλήσει ὁ διάβολος μὲ γυναίκα. Λέει ἡ Γραφή· «Τὸν ἕκτο μήνα τῆς ἐγκυμοσύνης τῆς Ἐλισάβετ στάλθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ σὲ μία παρθένο, ποὺ ἦταν μνηστευμένη μὲ ἕναν ἄνδρα». Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, γιὰ νὰ ἀποκαλύψει τὴν παγκόσμια σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, νὰ φέρει στὸν Ἀδὰμ τὴ βέβαιη ἀποκατάστασή του. Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, στὴν παρθένο, γιὰ νὰ μεταβάλει τὴν ἀτιμία τοῦ γυναικείου φίλου σὲ τιμή. Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, γιὰ νὰ προετοιμάσει τὸν νυμφικὸ θάλαμο, ὥστε νὰ εἶναι ἀντάξιος γιὰ τὸν ἀμόλυντο Νυμφίο. Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, γιὰ νὰ συντελέσει νὰ νυμφευθεῖ τὸ πλάσμα μὲ τὸν πλάστη.

Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, στὸ ἔμψυχο παλάτι τοῦ βασιλιᾶ τῶν ἀγγέλων. Στάλθηκε ὁ Γαβριὴλ στὴν παρθένο ποὺ ἦταν ἀρραβωνιασμένη μὲ τὸν Ἰωσήφ, ἀλλὰ ποὺ προοριζόταν γιὰ τὸν Ἰησοῦ, τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ. Στάλθηκε ὁ ἀσώματος δοῦλος σὲ ἀμόλυντη παρθένο. Στάλθηκε ὁ χωρὶς ἁμαρτίες σ’ αὐτὴν ποὺ δὲν θὰ γνώριζε τὴ φθορά. Στάλθηκε ὁ λύχνος, γιὰ νὰ ἀναγγείλει τὸν ἥλιο τῆς δικαιοσύνης. Στάλθηκε ὁ ὄρθρος, ποὺ ἔρχεται πρὶν ἀπὸ τὸ φῶς τῆς ἡμέρας. Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, γιὰ νὰ διαλαλήσει αὐτὸν ποὺ βρίσκεται στοὺς κόλπους τοῦ Πατέρα καὶ στὴν ἀγκαλιὰ τῆς μητέρας. Στάλθηκε ὁ Γαβριήλ, γιὰ νὰ δείξει αὐτὸν ποὺ κάθεται σὲ θρόνο ἀλλὰ καὶ σὲ σπηλιά. Στάλθηκε ἕνας στρατιώτης, γιὰ νὰ διατυμπανίσει τὸ μυστήριο τοῦ μεγάλου βασιλιᾶ. Χαρακτηρίζω μυστήριο αὐτὸ ποὺ γίνεται κατανοητὸ μὲ τὴν πίστη καὶ δὲν ἐξερευνᾶται μὲ τὴ φιλομάθεια, πρόκειται γιὰ μυστήριο ποὺ εἶναι ἄξιο προσκυνήσεως καὶ ὄχι σχολαστικῆς ἐξετάσεως, δηλαδὴ γιὰ μυστήριο ποὺ εἶναι ἀντικείμενο θεολογικῆς ἔρευνας καὶ ὄχι γιὰ κάτι ποὺ ὑπόκειται σὲ ἀκριβῆ μέτρηση.

2. « Τὸν ἕκτο μήνα στάλθηκε ὁ Γαβριὴλ στὴν παρθένο». Ποιὸν ἕκτο μήνα; Ποιόν; Ἀπὸ τότε ποὺ ἡ Ἐλισάβετ δέχθηκε τὸ χαρμόσυνο μήνυμα, ἀπὸ τότε ποὺ συνέλαβε τὸν Ἰωάννη. Ἀπὸ ποῦ τὸ συμπεραίνουμε αὐτό; Τὸ ἀποκαλύπτει ὁ ἴδιος ὁ ἀρχάγγελος ὅταν λέει στὴν Παρθένο· « νά, ἡ Ἐλισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνέλαβε γιὸ στὰ γεράματά της. Κι αὐτὸς εἶναι ὁ ἕκτος μήνας τῆς ἐγκυμοσύνης της, αὐτῆς ποὺ θεωροῦνταν στείρα». Ὁ ἕκτος μήνας λοιπὸν εἶναι ὁ ἕκτος μήνας ἀπὸ τὴ σύλληψη τοῦ Ἰωάννη. Ἔπρεπε λοιπὸν ὁ στρατιώτης νὰ φθάσει πρῶτος, ἔπρεπε ὁ ἀκόλουθος νὰ προηγηθεῖ, ἔπρεπε νὰ προπορευθεῖ αὐτὸς ποὺ θὰ ἀποκάλυπτε τὴ δεσποτικὴ παρουσία.

«Τὸν ἕκτο μήνα στάλθηκε ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ στὴν Παρθένο, ποὺ ἦταν ἀρραβωνιασμένη μὲ ἕναν ἄνδρα», ἀρραβωνιασμένη ὄχι παντρεμένη· ἀρραβωνιασμένη, ἀλλὰ ἄθικτη. Γιατί ἦταν ἀρραβωνιασμένη; Γιὰ νὰ μὴ μάθει πολὺ γρήγορα ὁ διάβολος τὸ μυστήριο. Γιὰ τὸ ὅτι ἐπρόκειτο διὰ μέσου Παρθένου νὰ ἔλθει ὁ Βασιλιάς, αὐτὸ τὸ γνώριζε ὁ πονηρός, γιατί εἶχε ἀκούσει τὶς προφητεῖες τοῦ Ἠσαΐα ποὺ ἔλεγαν· « Νά, θὰ συλλάβει ἡ παρθένος καὶ θὰ γεννήσει γιό». Κάθε φορά λοιπόν, ὅπως εἶναι φυσικό, ἐξέταζε ὅ,τι ἀναφερόταν στὴν παρθένο, ὥστε ὅταν ἀντιληφθεῖ ὅτι ὁλοκληρώνεται αὐτὸ τὸ μυστήριο, νὰ προετοιμάσει τὶς κατηγορίες του. Γιʼ αὐτὸ ὁ Δεσπότης ἦλθε στὴ γῆ διὰ μέσου ἀρραβωνιασμένης, γιὰ νὰ ξεγελάσει δηλαδὴ τὸν πονηρό, ἀφοῦ αὐτὴ ὄντας ἀρραβωνιασμένη ἐξασφάλιζε αὐτό.

3. «Τὸν ἕκτο μήνα στάλθηκε ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ σὲ μία Παρθένο, ποὺ ἦταν ἀρραβωνιασμένη μὲ κάποιον ποὺ λεγόταν Ἰωσήφ». Ἄκουσε, ἀκροατή, τί λέει ὁ προφήτης γιʼ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο καὶ γιʼ αὐτὴν τὴν παρθένο. «Θὰ δοθεῖ αὐτὸ τὸ κλειστὸ βιβλίο σὲ ἕναν ἄνθρωπο, ποὺ γνωρίζει γράμματα». Τί σημαίνει κλειστὸ βιβλίο, ἢ τί σημαίνει γενικὰ ἡ ἀμόλυντη παρθένος; Ἀπὸ ποιοὺς θὰ δοθεῖ; Εἶναι φανερὸ πὼς θὰ δοθεῖ ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς. Σὲ ποιόν; Στὸν Ἰωσὴφ τὸν μαραγκό. Οἱ ἱερεῖς λοιπὸν ἀρραβώνιασαν τὴ Μαρία μὲ τὸν Ἰωσήφ, ἐπειδὴ ἦταν σώφρονας, καὶ τὴν ἔδωσαν σ’ αὐτὸν περιμένοντας τὸν καιρὸ τοῦ γάμου καὶ αὐτὸς βέβαια ἐπρόκειτο παίρνοντας τὴν νὰ φυλάξει ἀμόλυντη τὴν Παρθένο. Αὐτὸ πρὶν ἀπὸ πολλὰ χρόνια ὁ προφήτης τὸ προφήτεψε· «Θὰ δοθεῖ αὐτὸ τὸ κλειστὸ βιβλίο σὲ ἕναν ἄνθρωπο, ποὺ γνωρίζει γράμματα» καὶ ὁ ὁποῖος θὰ πεῖ· «δὲν μπορῶ νὰ τὸ διαβάσω». Γιατί Ἰωσὴφ δὲν μπορεῖς; Αὐτὸς θὰ ἀπαντήσει· «Δὲν μπορῶ νὰ τὸ διαβάσω, γιατί τὸ βιβλίο εἶναι κλειστό». Γιὰ ποιὸν φυλάγεται; «Φυλάγεται γιὰ κατοικία τοῦ Δημιουργοῦ τοῦ σύμπαντος».

4. Ἀλλὰ ἂς ξαναγυρίσουμε στὸ θέμα μας. «Τὸν ἕκτο μήνα στάλθηκε ὁ Γαβριὴλ στὴ Παρθένο» καὶ εἶχε πάρει περίπου τέτοιες ἐντολὲς ἀπὸ τὸν Θεό. «Ἔλα λοιπόν, ἀρχάγγελε, γίνε ὑπηρέτης τοῦ φοβεροῦ καὶ κρυμμένου μυστηρίου, ἐξυπηρέτησε τὸ θαῦμα. Βιάζομαι ἐξαιτίας τῆς εὐσπαχνίας μου νὰ κατέβω ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ νὰ ἀναζητήσω τὸν πλανεμένο Ἀδάμ. Ἡ ἁμαρτία ἐξασθένησε τὸν ἄνθρωπο, ποὺ πλάσθηκε σύμφωνα μὲ τὴν εἰκόνα μου, σάπισε τὸ δημιούργημα τῶν χεριῶν μου καὶ θάμπωσε τὴν ὀμορφιὰ πού ἔπλασα. Ὁ λύκος κατατρώει τὸ δημιούργημά μου, εἶναι ἔρημη ἡ θέση του στὸν παράδεισο, τὸ δένδρο τῆς ζωῆς φυλάγεται ἀπὸ τὴν πύρινη ρομφαία, ἔχει κλείσει πιὰ ὁ τόπος τῆς τρυφῆς. Ἐπιθυμῶ νὰ ἐλεήσω τὸν κατατρεγμένο ἄνθρωπο καὶ νὰ συλλάβω τὸν ἐχθρὸ διάβολο. Ἐπιθυμῶ αὐτὸ τὸ μυστήριο νὰ μὴν τὸ μάθουν ὅλες οἱ οὐράνιες δυνάμεις, σὲ σένα μόνο τὸν ἐμπιστεύομαι. Πήγαινε λοιπὸν στὴν παρθένο Μαρία. Πήγαινε στὴ ζωντανὴ πόλη, γιὰ τὴν ὁποία ὁ προφήτης ἔλεγε· «Πόλη τοῦ Θεοῦ, δοξασμένα καὶ ἐξαίσια εἰπώθηκαν γιὰ σένα». Πήγαινε στὸν λογικό μου παράδεισο, πήγαινε πρὸς τὴν πύλη τῆς ἀνατολῆς, πήγαινε στὸ ἄξιο κατοικητήριο τοῦ Λόγου μου, πήγαινε στὸν δεύτερο οὐρανὸ ποὺ βρίσκεται πάνω στὴ γῆ, πήγαινε στὸ ἐλαφρὸ καὶ ταχυκίνητο σύννεφο, πληροφόρησε τὴν γιὰ τὴ βροχὴ τῆς παρουσίας μου, πήγαινε στὸ ἁγίασμα ποὺ ἑτοιμάστηκε γιὰ μένα, πήγαινε στὸν νυμφικὸ κοιτώνα τῆς ἐνανθρωπήσεως, πήγαινε στὸν ἀμόλυντο νυμφικὸ κοιτώνα τῆς κατὰ σάρκα γεννήσεώς μου. Μίλησε στὰ αὐτιὰ τῆς λογικῆς κιβωτοῦ, προετοίμασέ τα νὰ μ’ ἀκούσουν χωρὶς νὰ τὰ τρομάξεις, οὔτε νὰ ταράξεις τὴν ψυχὴ τῆς Παρθένου. Κόσμια ἐμφανίσου στὸν ἔμψυχο ναό μου, πὲς σ’ αὐτὴν πρῶτα τὴ χαρούμενη εἴδηση. Ἐσὺ πὲς στὴ Μαριὰμ τὸ «Χαῖρε Κεχαριτωμένη», ὥστε ἐγὼ νὰ ἐλεήσω τὴν ἐξουθενωμένη Εὔα».

5. Τ’ ἄκουσε αὐτὰ ὁ ἀρχάγγελος καὶ ὅπως ἦταν φυσικὸ μονολογοῦσε· «Παράξενη εἶναι αὐτὴ ἡ ὑπόθεση, ξεπερνάει κάθε σκέψη αὐτὸ ποὺ εἰπώθηκε. Ὁ φοβερὸς στὰ Χερουβίμ, ὁ ἀθέατος στὰ Σεραφίμ, ὁ ἀκατάληπτος σ’ ὅλες τὶς οὐράνιες ἀγγελικὲς δυνάμεις, ὑπόσχεται μία ξεχωριστὴ ἐπικοινωνία στὴν κόρη, προμηνύει μία αὐτοπρόσωπη παρουσία του, μᾶλλον ὑπόσχεται μία εἴσοδο διὰ μέσου τῆς ἀκοῆς καὶ βιάζεται αὐτὸς πού καταδίκασε τὴν Εὔα νὰ δοξάσει τόσο πολὺ τὴ θυγατέρα της; Λέει “ἂς ἑτοιμαστεῖ ἡ εἴσοδός μου διὰ μέσου τῆς ἀκοῆς”. Ὅμως εἶναι δυνατὸν ἀνθρώπινη κοιλιὰ νὰ χωρέσει τὸν ἀχώρητο; Πραγματικὰ αὐτὸ τὸ μυστήριο εἶναι φοβερό».

Ἐνῶ αὐτὰ εἶχε στὸ νοῦ του ὁ ἄγγελος, ὁ Δεσπότης τοῦ λέει· «Γιατί ταράζεσαι καὶ παραξενεύεσαι Γαβριήλ; Δὲν σ’ ἔστειλα προηγουμένως στὸν ἱερέα Ζαχαρία; Δὲν τοῦ μετέφερες τὴ χαρμόσυνη εἴδηση τῆς γεννήσεως τοῦ Ἰωάννη; Δὲν ἐπέβαλες τὴν τιμωρία τῆς σιωπῆς στὸν ἱερέα πού δὲν σὲ πίστεψε; Δὲν καταδίκασες τὸν γέροντα σὲ ἀφωνία; Ἐσὺ δὲν τὸ ἀνακοίνωσες κι ἐγὼ τὸ ἐπικύρωσα; Δὲν ἀκολούθησε τὴ χαρμόσυνη εἴδησή σου ἡ πράξη; Δὲν συνέλαβε ἡ στείρα γυναίκα; Δὲν ὑπάκουσε ἡ μήτρα της;             Δὲν ἐξαφανίστηκε ἡ ἀρρώστια τῆς ἀτεκνίας; Δὲν ὑποχώρησε ἡ ἀπραξία τῆς φύσης; Τώρα δὲν κυοφορεῖ αὐτὴ πού προηγουμένως ἦταν στείρα; Μήπως γιὰ μένα τὸν Δημιουργὸ ὑπάρχει κάτι πού εἶναι ἀκατόρθωτο; Πῶς λοιπὸν σὲ κυρίεψε ἡ ἀμφιβολία;».

6. Τί ἀπάντησε ὁ ἄγγελος; « Δέσποτα, τὸ νὰ θεραπεύσεις τὰ σφάλματα τῆς φύσης, τὸ νὰ ἠρεμήσεις τὴν τρικυμία τῶν παθῶν τῶν ἀνθρώπων, τὸ νὰ ἀνακαλέσεις στὴ ζωὴ νεκρωθέντα ἀνθρώπινα μέλη, τὸ νὰ διατάξεις τὴ φύση ὥστε νὰ γεννήσει μία στείρα γυναίκα, τὸ νὰ θεραπεύσεις τὴ στείρωση σὲ γερασμένα μέλη, τὸ νὰ μετασχηματίσεις ἕνα γερασμένο ξερὸ καλάμι σὲ χλοερό, τὸ νὰ κάνεις τὴν ἄγονη γῆ ξαφνικὰ πηγὴ σπαρτῶν, εἶναι πράγματα ποὺ γίνονται πάντοτε μὲ τὴ δική σου δύναμη. Μάρτυρες ποὺ ἀποδεικνύουν ὅλα τὰ παραπάνω εἶναι ἡ Σάρρα, ἡ Ρεβέκκα καὶ ἡ Ἄννα, οἱ ὁποῖες, ἐνῶ ἦταν ὑποδουλωμένες στὴ φοβερὴ ἀσθένεια τῆς στειρώσεως, ἀπελευθερώθηκαν ἀπὸ σένα. Τὸ νὰ γεννήσει ὅμως παρθένος χωρὶς τὴ συμμετοχὴ ἄνδρα, αὐτὸ ξεπερνάει ὅλους τούς νόμους τῆς φύσης, ἀλλὰ καὶ προαναγγέλει τὴ δική σου παρουσία στὴν κόρη. Ἐσένα δὲν σὲ χωροῦν τὰ πέρατα τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, πῶς θὰ σὲ χωρέσει μία παρθενικὴ μήτρα;». Ὁ Δεσπότης ἀπάντησε· «Πῶς μὲ χώρεσε ἡ σκηνὴ τοῦ Ἀβραάμ;». Ὁ ἄγγελος εἶπε· « Ἐπειδή, Δέσποτα, ὑπῆρχε ἕνα πέλαγος φιλοξενίας, ἐκεῖ ἐμφανίστηκες στὸν Ἀβραάμ, δηλαδὴ στὴ σκηνή του, ποὺ ἦταν δίπλα στὸ δρόμο καὶ τὴ ξεπέρασες, ἐπειδὴ τὰ πάντα γεμίζει ἡ παρουσία σου. Πῶς θὰ φέρεις τὸ πῦρ τῆς θεότητος στὴ Μαριάμ; Ὁ θρόνος σου φλέγεται ἀκτινοβολώντας ἀπὸ τὴν αἴγλη σου καὶ θὰ μπορέσει ἡ εὐκολόκαυστη παρθένος νὰ σὲ δεχτεῖ;».

Ὁ Δεσπότης λέει· «Πράγματι, ἂν ἡ φωτιὰ στὴν ἔρημο ἔβλαψε τὴ βάτο, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ἡ παρουσία μου θὰ βλέψει τὴ Μαρία. Ἂν ἐκείνη ἡ φωτιά, ἡ ὁποία σκιαγραφοῦσε τὴν παρουσία ἀπὸ τὸν οὐρανὸ τῆς θεϊκῆς φωτιᾶς πότιζε τὴ βάτο καὶ δὲν τὴν ἔκαιγε, τί θὰ ἔλεγες γιὰ τὴν ἀλήθεια πού κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ὄχι σὰν πύρινη φλόγα, ἀλλὰ σὰν βροχή;».

Τότε πλέον ὁ ἄγγελος ἐκτέλεσε τὴ διαταγὴ ποὺ πῆρε καὶ ἀφοῦ παρουσιάστηκε στὴν Παρθένο τῆς εἶπε πανηγυρικά· «Χαῖρε, Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος εἶναι μαζὶ σου». Ποτὲ πιὰ ὁ διάβολος δὲν θὰ εἶναι ἐναντίον σου, γιατί τὸ σημεῖο ποὺ πλήγωσε ὁ ἐχθρός σου προηγουμένως, σ’ αὐτὸ πρῶτα–πρῶτα τώρα ὁ ἰατρὸς τῆς σωτηρίας ἐπιθέτει τὸ ἔμπλαστρο. Ἀπὸ ἐκεῖ ὅπου ἐμφανίστηκε ὁ θάνατος, ἀπὸ ἐκεῖ μπῆκε ἡ ζωή. Ἀπὸ τὴ γυναίκα προέρχονται ὅλες οἱ συμφορές, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴ γυναίκα πηγάζουν ὅλα τὰ καλά. Χαῖρε Κεχαριτωμένη, μὴ ντρέπεσαι σὰν νὰ εἶσαι αἰτία καταδίκης. Θὰ γίνεις μητέρα αὐτοῦ ποὺ καταδίκασε καὶ λύτρωσε τὸν ἄνθρωπο. Χαῖρε, ἀμίαντη μητέρα τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ στὴν ὀρφανὴ ἀνθρωπότητα. Χαῖρε, ἐσὺ ποὺ καταπόντησες στὴ μήτρα σου τὸν θάνατο τῆς μητέρας τῆς ἀνθρωπότητας Εὔας. Χαῖρε, ὁ ζωντανὸς ναὸς τοῦ Θεοῦ. Χαῖρε, σὺ ποὺ εἶσαι ἐξίσου κατοικία οὐρανοῦ καὶ γῆς. Χαῖρε, εὐρύχωρε τόπε τῆς ἀπόρρητης φύσης». Ἀφοῦ ὅλα αὐτὰ ἔτσι ἔχουν, ἐξαιτίας της ἦλθε ὁ γιατρὸς γιὰ τοὺς ἀρρώστους, «ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, γιὰ νὰ φωτίσει αὐτοὺς ποὺ ζοῦν στὸ σκοτάδι», ἡ ἄγκυρα γιὰ ὅλους τούς ταλαιπωρημένους καὶ τὸ ἀσφαλισμένο λιμάνι. Γεννήθηκε ὁ Δεσπότης τῶν δούλων ποὺ μισοῦνται ἀδιάλλαχτα, ὁ σύνδεσμος τῆς εἰρήνης, ἐμφανίσθηκε ὁ λυτρωτὴς τῶν αἰχμαλώτων δούλων, ἡ εἰρήνη αὐτῶν ποὺ βρίσκονται σὲ πόλεμο. «Αὐτὸς βέβαια εἶναι ἡ εἰρήνη μας», τὴν ὁποία εἰρήνη μακάρι νὰ ἀπολαύσουμε ὅλοι μας μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, στὸν Ὁποῖο ἀνήκει ἡ δόξα, τιμὴ καὶ δύναμη τώρα καὶ πάντοτε καὶ σ’ ὅλους τούς αἰῶνες. Ἀμήν.

Πηγή: (Ἀπό τό βιβλίο: «ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΟΝ», τ. β΄, Ἔκδ. ΛΥΔΙΑ),Η άλλη όψη

Γιατί ἡ Ἐκκλησία τοποθετεῖ αὐτόν τόν Ἅγιο στό μέσον τῆς νηστείας, ὡσάν τήν πιό ἅγια εἰκόνα, ὥστε νά ἀτενίζουν ὅλοι σέ Αὐτόν;

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Ποιός εἶναι αὐτός;
Εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ἐβίωσε καί ἔγραψε τήν Κλίμακα τοῦ Παραδείσου, πού ἐβίωσε τήν ἀνάβασι τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν κόλασι μέχρι τόν Οὐρανό, μέχρι τόν Παράδεισο. Αὐτός ἐβίωσε τήν κλίμακα ἀπό τήν γῆ μέχρι τόν Οὐρανό, τήν κλίμακα πού ἐκτείνεται ἀπό τόν πυθμένα τῆς κολάσεως τοῦ ἀνθρώπου μέχρι τήν κορυφή τοῦ παραδείσου. Ἐβίωσε καί ἔγραψε. Ἄνθρωπος πολύ μορφωμένος, πολύ σπουδαγμένος.
 Ἄνθρωπος πού ὡδήγησε τήν ψυχή του εἰς τάς ὁδούς τοῦ Χριστοῦ, πού τήν ὡδήγησε ὁλόκληρη ἀπό τήν κόλασι στόν παράδεισο, ἀπό τόν διάβολο στόν Θεό, ἀπό τήν ἁμαρτία στήν ἀναμαρτησία, καί πού θεόσοφα μᾶς περιέγραψε ὅλη αὐτή τήν πορεία, τί δηλαδή βιώνει ὁ ἄνθρωπος πολεμώντας μέ τόν κάθε διάβολο πού βρίσκεται πίσω ἀπό τήν ἁμαρτία.

Μέ τήν ἁμαρτία μᾶς πολεμάει ὁ διάβολος, καί μένα καί σένα, ἀδελφέ μου καί ἀδελφή μου. Σέ πολεμάει μέ κάθε ἁμαρτία. Μήν ἀπατᾶσαι, μή νομίζῃς πώς κάποια μικρή καί ἀσθενής δύναμις σοῦ ἐπιτίθεται. Ὄχι! Αὐτός σοῦ ἐπιτίθεται! Ἀκόμη κι’ ἄν εἶναι ἕνας ρυπαρός λογισμός, μόνο λογισμός, γνώριζε ὅτι αὐτός ὁρμᾶ κατεπάνω σου.
Λογισμός ὑπερηφανείας, κακῆς ἐπιθυμίας, φιλαργυρίας,... ἕνα ἀναρίθμητο πλῆθος λογισμῶν ἔρχεται κατεπάνω σου ἀπό ὅλες τίς πλευρές. Καί σύ, τί εἶσαι ἐσύ;
Ὤ, Κλίμακα τοῦ Παραδείσου! Πῶς, πάτερ Ἰωάννη, μπόρεσες νά στήσῃς αὐτή τήν κλίμακα τοῦ Παραδείσου ἀνάμεσα στήν γῆ καί στόν Οὐρανό; Δέν τήν ἔσχισαν οἱ δαίμονες, δέν τήν ἔκοψαν, δέν τήν ἔσπασαν; Ὄχι!... Ἡ νηστεία του ἦταν μιά φλόγα, μιά φωτιά, μιά πυρκαϊά.

 Ποιός διάβολος θά τήν ἄντεχε; Ὅλοι ἔφυγαν πανικοβλημένοι, ὅλοι οἱ δαίμονες ἔφυγαν κινηγημένοι ἀπό τήν ἔνδοξη καί θεία του προσευχή, ὅλοι οἱ δαίμονες ἔφυγαν τρομοκρατημένοι ἀπό τήν νηστεία του, ὅλοι οἱ δαίμονες ἐξαφανίσθηκαν ἀπό τήν πύρινη, τήν φλογερή, προσευχή του.

Ἡ Κλίμακα τοῦ Παραδείσου!
Τί εἶναι αὐτή; Εἶναι οἱ ἅγιες ἀρετές, οἱ ἅγιες εὐαγγελικές ἀρετές: ἡ ταπείνωσις, ἡ πίστις, ἡ νηστεία, ἡ πραότης, ἡ ὑπομονή, ἡ ἀγαθότης, ἡ καλωσύνη, ἡ εὐσπλαχνία, ἡ φιλαλήθεια, ἡ ἀγάπη στόν Χριστό, ἡ ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ, τά παθήματα χάριν τοῦ Χριστοῦ.
Αὐτές καί ἄλλες πολλές ἅγιες καινοδιαθηκικές ἀρετές. Κάθε ἐντολή τοῦ Χριστοῦ, ἀδελφοί μου· αὐτό εἶναι ἀρετή. Τήν τηρεῖς; Τήν ἐφαρμόζεις; Π.χ. τήν ἐντολή του περί νηστείας τήν τηρεῖς, τήν ἐφαρμόζεις; Ἡ νηστεία εἶναι ἁγία ἀρετή, εἶναι σκαλοπάτι τῆς κλίμακος ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό. Ἡ νηστεία, ἡ εὐλογημένη νηστεία, ὅπως καί ὅλη ἡ κλίμακα ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό.

Κάθε ἀρετή εἶναι ἕνας μικρός παράδεισος. Κάθε ἀρετή τρέφει τήν ψυχή σου, τήν κάνει μακαρία, κατεβάζει στήν ψυχή σου θεία, οὐράνια ἀνάπαυσι. Κάθε ἀρετή εἶναι ἕνα χρυσό καί διαμαντένιο σκαλοπάτι στήν κλίμακα τῆς σωτηρίας σου, στήν κλίμακα πού ἑνώνει τήν γῆ μέ τόν Οὐρανό, πού ἐκτείνεται ἀπό τήν δική σου κόλασι μέχρι τόν δικό σου παράδεισο. Γι’ αὐτό καμμία ἀπό αὐτές δέν εἶναι ποτέ μόνη της.
Ἡ πίστις στόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό δέν εἶναι ποτέ μόνη της. Ἐκδηλώνεται μέ τήν προσευχή, μέ τήν νηστεία, μέ τήν ἐλεημοσύνη, μέ τήν ταπείνωσι, μέ τά παθήματα χάριν τοῦ πλησίον. Ὅχι μόνο ἐκδηλώνεται ἀλλά καί ζῆ κάθε ἀρετή, ἐπειδή ὑπάρχει ἡ ἄλλη ἀρετή.
Ἡ πίστις ζῆ μέ τήν προσευχή, ἡ προσευχή ζῆ μέ τήν νηστεία, ἡ νηστεία τρέφεται μέ τήν προσευχή, ἡ νηστεία τρέφεται μέ τήν ἀγάπη, ἡ ἀγάπη τρέφεται μέ τήν εὐσπλαχνία. Ἔτσι κάθε ἀρετή ζῆ διά τῆς ἄλλης. Καί ὅταν μία ἀρετή κατοικήσῃ στήν ψυχή σου, ὅλες οἱ ἄλλες θά ἀκολουθήσουν, ὅλες σιγά-σιγά ἀπό αὐτήν θά προέλθουν καί θά ἀναπτυχθοῦν δι’ αὐτῆς καί μαζί μέ αὐτήν.

Ναί, ἡ κλίμακα τοῦ Παραδείσου ἐξαρτᾶται ἀπό σένα. Πές ὅτι νηστεύω μέ φόβο Θεοῦ, μέ εὐλάβεια, μέ πένθος, μέ δάκρυα. Μετά ὅμως τά παρατάω. Νά, ἄρχισα νά κτίζω τήν κλίμακα καί ἐγώ ὁ ἴδιος τήν γκρέμισα, τήν ἔσπασα. Ἐσύ πάλι, ἐσύ, νηστεύεις συχνά, ἐγκρατεύεσαι ἀπό κάθε σωματική τροφή. Ἀλλά νά, τόν καιρό τῆς νηστείας ἀφήνεις νά κατοικήσῃ στήν ψυχή σου ἡ ἁμαρτία, νά σπείρωνται στήν ψυχή σου διάφοροι ἀκάθαρτοι λογισμοί, ἐπιθυμίες.
Σέ σένα ἀνήκει νά τούς διώχνῃς ἀμέσως μακρυά σου μέ τήν προσευχή, τό πένθος, τήν ἀνάγνωσι ἤ μέ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἄσκησι. Ἀλλά, ἄν ἐσύ, ἐνῶ νηστεύῃς σωματικῶς, τρέφῃς τήν ψυχή σου μέ κάποια ἁμαρτία ἤ μέ κάποιο κρυφό πάθος, νά! ἐσύ, ἐνῶ ἀρχίζῃς νά χτίζῃς ἕνα-ἕνα τά σκαλοπάτια τῆς νηστείας ἀπό τήν γῆ πρός τόν Οὐρανό, ἐσύ ὁ ἴδιος πάλι τά γκρεμίζεις, τά καταστρέφεις.

Ἡ νηστεία ἀπαιτεῖ εὐσπλαχνία, ταπείνωσι, πραότητα. Ὅλα αὐτά πᾶνε μαζί. Εἶναι σάν ἕνα συνεργεῖο οἰκοδόμων, τῶν ὁποίων ἀρχηγός εἶναι ἡ προσευχή. Αὐτή εἶναι ὁ ἀρχιμάστορας, ὁ ἀρχιτέκτονας, ὁ ἀρχιμηχανικός τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς, τῶν πνευματικῶν μας ἐφέσεων, τῆς κλίμακος πού θά στήσουμε μεταξύ γῆς καί Οὐρανοῦ. Ἡ προσευχή κατέχει τήν πρώτη θέσι.
Ὅταν ἡ προσευχή ἐγκατασταθῇ στήν καρδιά σου καί αὐτή φλέγεται ἀπό ἀδιάλειπτη δίψα γιά τόν Κύριο, ὅταν Αὐτόν συνέχεια βλέπει, Αὐτόν συνέχεια αἰσθάνεται, τότε μέ τήν προσευχή εἰσάγεις στήν ψυχή σου ὅλες τίς ἄλλες ἀρετές. Τότε ὁ μηχανικός (ἡ προσευχή) ἔχει ἄριστους τεχνίτες, κτίζει γρήγορα-γρήγορα θαυμάσιες κλίμακες ἀπό τήν γῆ μέχρι τόν Οὐρανό, τίς κλίμακες τῶν σταδιακῶν σου ἀναβάσεων πρός τόν Θεό, πρός τήν τελειότητά Του.
Ὅταν ἔχῃς δύναμι, δυνατή προσευχή, τότε καμμία νηστεία δέν θά σοῦ εἶναι δύσκολη, τότε καμμία ἀγάπη δέν θά σοῦ εἶναι ἀδύνατη. Ἁγία εὐαγγελική ἀγάπη!

Ἡ προσευχή ἁγιάζει τά πάντα μέσα σου, τήν κάθε ἄσκησί σου, τόν κάθε λογισμό σου, τήν κάθε αἴσθησί σου, τήν κάθε διάθεσί σου. Προσευχή! Δύναμις θεϊκή, τήν ὁποία μᾶς ἔδωσε ὁ Κύριος γιά νά ἁγιάζουμε ὁ,τιδήποτε ἐναγές μέσα μας, στήν ψυχή μας.
Ἡ προσευχή σέ ἑνώνει μέ τόν Πανεύσπλαχνο Κύριο, καί Αὐτός ἐκχέει μέσα στήν καρδιά σου τήν συμπάθεια γιά κάθε ἄνθρωπο, γιά τόν ἁμαρτωλό, γιά τόν ἀδελφό πού εἶναι ἀδύναμος ὅπως καί σύ, πού πέφτει ὅπως καί σύ, ἀλλά καί πού μπορεῖ νά σηκωθῇ ὅπως καί σύ· πού τοῦ χρειάζεται ὅμως ἡ δική σου βοήθεια, ἡ ἀδελφική σου βοήθεια, ἡ προσευχητική σου βοήθεια, ἡ ἐκκλησιαστική σου βοήθεια.
Τότε, ὅταν δώσῃς βοήθεια, χωρίς ἀμφιβολία θά κτίσῃς τήν δική σου κλίμακα, τήν κλίμακα πού ὁδηγεῖ ἀπό τήν κόλασί σου στόν παράδεισό σου· τότε, μέ βεβαιότητα στήν καρδιά θά ἀνεβαίνῃς ἀπό σκαλοπάτι σέ σκαλοπάτι, ἀπό ἀρετή σέ ἀρετή, καί θά φθάσῃς ἔτσι στήν κορυφή τῆς κλίμακος, στόν Οὐρανό, θά ἀποβιβασθῇς στόν Οὐρανό, θά ἀποβιβασθῇς στόν οὐράνιο Παράδεισο.

Ὅλα τά ἔχουμε, καί σύ καί ἐγώ: ἐννέα Μακαρισμοί, ἐννέα ἅγιες εὐαγγελικές ἀρετές. Αὐτό εἶναι τό εὐαγγέλιο τῆς νηστείας, τό εὐαγγέλιο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος. Ἀρετές, ἀδελφοί, μεγάλες ἀρετές. Τίς δύσκολες ἀσκήσεις τῆς νηστείας, τῆς προσευχῆς, τῆς ταπεινώσεως, ὁ Κύριος τίς παρουσίασε ὡς Μακαρισμούς. Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. ε΄ 3)...

Ἡ ταπείνωσις! Αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς πίστεώς μας, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀρετῆς μας, αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀναβάσεώς μας πρός τόν Οὐρανό, αὐτή εἶναι τό θεμέλιο τῆς κλίμακός μας. Κύριε, ἐγώ εἶμαι ἕνα τίποτα,
Ἐσύ εἶσαι τό πᾶν! Ἐγώ τίποτα, Ἐσύ τό πᾶν! Ὁ νοῦς μου εἶναι τίποτα μπροστά στόν δικό Σου Νοῦ, τό πνεῦμα μου εἶναι τίποτα μπροστά στό Πνεῦμα Σου, ἡ καρδιά μου, ἡ γνῶσις μου... ὤ! τίποτα, τίποτα, μπροστά στήν γνῶσι Σου Κύριε! Ἐγώ, ἐγώ, μηδέν, μηδέν... καί πίσω ἀπό αὐτό ἀναρίθμητα ἄλλα μηδενικά. Αὐτό εἶμαι ἐγώ μπροστά Σου, Κύριε.

Ἡ ταπείνωσις! Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη ἁγία ἀρετή, ἡ πρώτη χριστιανική ἀρετή. Ὅλα ἀρχίζουν ἀπό αὐτήν...
Ἀλλά οἱ Χριστιανοί αὐτοῦ τοῦ κόσμου, πού οἰκοδομοῦμε τήν κλίμακα τῆς σωτηρίας μας, πάντοτε κινδυνεύουμε ἀπό τίς ἀκάθαρτες δυνάμεις. Ποιές εἶναι αὐτές; Οἱ ἁμαρτίες, οἱ ἁμαρτίες μας, τά πάθη μας. Καί πίσω ἀπό αὐτές ὁ διάβολος, ... Ὅπως οἱ ἅγιες ἀρετές οἰκοδομοῦν τήν οὐράνια κλίμακα μεταξύ Οὐρανοῦ καί γῆς, ἔτσι καί οἱ ἁμαρτίες μας φτιάχνουν μία σκάλα γιά τήν κόλασι. Κάθε ἁμαρτία. Ἄν ὑπάρχουν ἁμαρτίες στήν ψυχή σου, πρόσεχε!
Ἄν κρατᾶς μῖσος στήν ψυχή σου μιά, δυό, τρεῖς, πενήντα μέρες, πρόσεξε νά δῇς σέ τί κόλασι ἔχει μεταβληθῆ ἡ ψυχή σου. Τό ἴδιο κι ἄν κρατᾶς θυμό, φιλαργυρία, αἰσχρή ἐπιθυμία... Καί σύ, τί κάνεις; Πραγματικά, μόνος σου φτιάχνεις μιά σκάλα γιά τήν κόλασι.

Ἀλλά ὁ Ἀγαθός Κύριος μᾶς δίνει θαυμαστό παράδειγμα. Νά, στό μέσον τῆς νηστείας, προβάλλει τόν μεγαλώνυμο, τόν θαυμάσιο, τόν ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος. Ὅλος λάμπει ἀπό τίς ἅγιες εὐαγγελικές ἀρετές. Τόν βλέπουμε πῶς ἀνεβαίνει γρήγορα καί σοφά τήν κλίμακα τοῦ Παραδείσου, τήν ὁποία ἔστησε ἀνάμεσα στήν γῆ καί στόν Οὐρανό. Ὡς διδάσκαλος, ὡς ἅγιος ὁδηγός, μᾶς δίνει τήν Κλίμακά του σέ μᾶς τούς Χριστιανούς ὡς πρότυπο γιά νά ἀνεβοῦμε ἀπό τήν κόλασι στόν Παράδεισο, ἀπό τόν διάβολο στόν Θεό, ἀπό τήν γῆ στόν Οὐρανό...

Εὔχομαι ὁ ἐλεήμων καί μέγας ἅγιος πατήρ ἡμῶν Ἰωάννης τῆς Κλίμακος... νά μᾶς χειραγωγῇ στούς ἀγῶνες μας ἐναντίον ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν μας μέ στόχο τίς ἅγιες ἀρετές· νά οἰκοδομήσουμε καί ἐμεῖς μέ τήν βοήθειά του τήν δική μας κλίμακα καί ἀκολουθώντας τον νά φθάσωμε στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, στόν Παράδεισο, ὅπου ὑπάρχουν ὅλες οἱ οὐράνιες ἀναπαύσεις, ὅλες οἱ αἰώνιες χαρές, ὅπου μαζί του ἐκεῖ θά δοξάζουμε τόν Βασιλέα ὅλων ἐκείνων τῶν ἀγαθῶν, τόν Αἰώνιο Βασιλέα τῆς Οὐρανίου Βασιλείας, τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, ᾯ ἡ δόξα καί ἡ τιμή νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Πηγή: Αναβάσεις 

Ο Κύριος είπε στους μαθητές Του: Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι.

Τι σημαίνει τον σταυρόν αυτού; Γιατί αυτός ο σταυρός αυτού, δηλ. ο ωρισμένος για κάθε άνθρωπο, τίθεται παράλληλα με τον σταυρό του Χριστού;

Ο σταυρός μας: λύπες και παθήματα της επίγειας ζωής, που για κάθε άνθρωπο είναι δικά του.

Ο σταυρός μας: η νηστεία, η αγρυπνία και οι άλλες ευσεβείς ασκήσεις με τις οποίες ταπεινώνεται η σάρκα και υποτάσσεται, στο πνεύμα. Αυτές οι ασκήσεις πρέπει για τον καθένα να είναι ανάλογες με τις δυνάμεις του και γι' αυτό για τον καθένα είναι δικές του.

Ο σταυρός μας: οι αμαρτωλές μας κλίσεις ή τα πάθη μας, που για κάθε άνθρωπο είναι δικά του. Με μερικά από αυτά γεννιόμαστε, με άλλα μολυνόμεθα στον δρόμο της ζωής.
Σταυρός του Χριστού είναι η διδασκαλία του Χρίστου.

Μάταιος και ανώφελος είναι ο σταυρός μας, έστω και αν είναι βαρύς, αν δεν μεταβληθή σε Σταυρό του Χριστού με το να ακολουθούμε τον Χριστό.

Ο Σταυρός του, για τον μαθητή του Χριστού, είναι Σταυρός του Χριστού. Γι' αυτό ο μαθητής του Χριστού είναι απολύτως πεπεισμένος ότι ο Χριστός άγρυπνα τον παρακολουθεί, ότι ο Χριστός του στέλνει τις θλίψεις σαν απαραίτητη και αναπόφευκτη προϋπόθεσι της χριστιανικής ιδιότητος, ότι καμμιά θλίψις δεν θα τον πλησιάζη, αν δεν σταλή από τον Χριστό, ότι με τις θλίψεις ο Χριστιανός γίνεται του Χριστού, συμμέτοχος του κλήρου Του στη γη και —χάρις σ' αυτό— στον ουρανό!

Ο σταυρός του, για τον μαθητή του Χριστού, γίνεται σταυρός του Χριστού. Γι' αυτό ο αληθινός μαθητής του Χριστού θεωρεί ως μοναδικό σκοπό της ζωής του την εκπλήρωσι των εντολών του Χριστού. Αυτές οι αγιώτατες εντολές γι' αυτόν είναι σταυρός, στον οποίον αυτός συνεχώς ανασταυρώνει τον παλαιόν άνθρωπο συν τοις παθήμασιν αυτού και ταις επιθυμίαις.

Γίνεται λοιπόν φανερό γιατί, για να πάρωμε τον σταυρό μας, χρειάζεται προκαταβολικά να απαρνηθούμε τον εαυτό μας ακόμη και μέχρι σημείου να χάσωμε την «ψυχή» μας.

Τόσο πολύ και τόσο γερά εζυμώθη η αμαρτία με την πεσούσα φύσι μας, ώστε ο Λόγος του Θεού δεν παύει να την ονομάζη «ψυχή» του πεπτωκότος ανθρώπου.

Για να πάρωμε στους ώμους τον σταυρό, πρέπει πρώτα να απαρνηθούμε το σώμα, ως προς τις κακές του επιθυμίες, και να του χορηγούμε μόνον τα απαραίτητα για τη συντήρησι. Πρέπει να δούμε την δικαιοσύνη μας μέσω της απάνθρωπης αδικίας ενώπιον του Θεού· το λογικό μας μέσω του τελείου παραλογισμού· και τέλος, αφού με όλη τη δύναμι της πίστεώς μας αφιερωθούμε στον Θεό και στην αδιάκοπη μελέτη και εφαρμογή του Ευαγγελίου, να απαρνηθούμε το θέλημα μας.

Αυτός που απαρνήθηκε τον εαυτό του κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι ικανός να λάβη τον σταυρό του. Με υποταγή στον Θεό, επικαλούμενος τη βοήθεια του Θεού να του ενισχύση τις ασθενείς δυνάμεις, κοιτάζει άφοβα και χωρίς να σαστίζη την θλίψι που πλησιάζει, ετοιμάζεται μεγαλόψυχα και ανδρεία να την υπομείνη, ελπίζει ότι δι' αυτής θα γίνη κοινωνός των παθημάτων του Χριστού, θα φθάση να ακολουθή μυστικά τον Χριστό, όχι μόνο με τον νου και την καρδιά, αλλά και με τα έργα και με όλη του τη ζωή.

Ο σταυρός είναι βαρύς, όσο εξακολουθεί να είναι «ο σταυρός μας». Όταν μεταβληθή σε «σταυρό του Χριστού» γίνεται ασυνήθιστα ελαφρός: Ο ζυγός μου χρηστός εστι και το φορτίον μου ελαφρόν, είπε ο Κύριος.

Ο μαθητής του Χριστού παίρνει στους ώμους του τον σταυρό, όταν ομολογή ότι του άξιζαν οι θλίψεις που του έστειλε η θεία Πρόνοια.

Ο μαθητής του Χριστού τότε και μόνον τότε βαστάζει τον σταυρό του όπως πρέπει, όταν παραδέχεται, ότι αυτές ακριβώς οι θλίψεις που του έστειλε ο Θεός και όχι άλλες, είναι απαραίτητες για την κατά Χριστόν μόρφωσί του και την σωτηρία του.

Το να βαστάζη κανείς τον σταυρό του με υπομονή, αυτό σημαίνει ότι βλέπει σωστά και έχει επίγνωσι της αμαρτίας του. Στην επίγνωσι αυτή δεν υπάρχει κανένα στοιχείο αυταπάτης. Εκείνος που παραδέχεται ότι είναι αμαρτωλός, και ταυτόχρονα γογγύζει και φωνάζει για τον σταυρό του, δείχνει ότι με την επιπόλαιη επίγνωσι της αμαρτίας του απλώς κολακεύει τον εαυτό του και αυταπατάται.

Το να βαστάζη κανείς τον σταυρό του με υπομονή, αυτό είναι η αληθινή μετάνοια.
Ενώ είσαι καρφωμένος στον σταυρό, εξομολογήσου στον Κύριο επί τα κρίματα της δικαιοσύνης αυτού, πρόλαβε την κρίσι του Θεού, κατηγόρησε τον εαυτό σου, και θα λάβης άφεσι των αμαρτιών σου.

Ενώ είσαι καρφωμένος στον σταυρό, ομολόγησε τον Χριστό, και θα σου ανοιχθούν οι πύλες του παραδείσου.

Από τον σταυρό σου δοξολόγησε τον Κύριο, διώχνοντας μακρυά σου κάθε σκέψι γογγυσμού και πικρίας, θεωρώντας τα σαν έγκλημα και βλασφημία.

Από τον σταυρό σου ευχαρίστησε τον Κύριο για το ανεκτίμητο δώρο, για τον σταυρό σου, για την μεγάλη ευλογία σου, για την ευλογία να γίνης μιμητής του πάθους του Χριστού.

Από τον σταυρό θεολόγησε: Ο σταυρός είναι το αληθινό και μοναδικό σχολείο. Το φυλακτήριο και ο θρόνος της αληθινής θεολογίας. Χωρίς σταυρό δεν υπάρχει ζώσα γνώσις του Χριστού.

Μη ζητάς την χριστιανική τελειότητα στις ανθρώπινες αρετές! Δεν βρίσκεται σ' αυτές! Είναι κρυμμένη στον σταυρό του Χριστού!

Ο «σταυρός σου» μεταβάλλεται σε «σταυρό του Χριστού», όταν ο μαθητής του Χριστού τον βαστάζη με πραγματική επίγνωσι της αμαρτωλότητός του που της πρέπει τιμωρία. Όταν τον βαστάζη με ευγνωμοσύνη προς τον Χριστό, με δοξολογία του Χριστού. Η δοξολογία και ευχαριστία δίνουν στον πάσχοντα πνευματική παρηγοριά. Η ευχαριστία και η δοξολογία γίνονται η υπεράφθονη πηγή της απρόσιτης και ακή¬ρατης χαράς, που υπερπλημμυρίζει την καρδιά, ξεχύνεται στην ψυχή, ξεχύνεται ακόμη και στο σώμα.

Ο Σταυρός του Χριστού και μόνον κατά το σχήμα του είναι για τα σαρκικά μάτια στάδιο σκληρό. Για τον μαθητή όμως και οπαδό του Χριστού είναι το αγώνισμα που δίνει τη μεγαλύτερη δυνατή πνευματική ηδονή. Τόσο είναι μεγάλη αυτή η ευχαρίστησις, ώστε η θλίψις καταπίνεται εντελώς από την ευχαρίστησι, και ο οπαδός του Χριστού στις πιο σκληρές δοκιμασίες δοκιμάζει μόνον ευχαρίστησι.

Η νεαρά άγια Μαύρα έλεγε στον νεαρό σύζυγο της Τιμόθεο, που υπέμενε τα φρικώδη βασανιστήρια και την προσκαλούσε να λάβη μέρος στο μαρτύριο: «Φοβούμαι, αδελφέ μου, μη δειλιάσω, όταν θα ιδώ τα φρικτά βασανιστήρια και τον ηγεμόνα να θυμώνη· μήπως λόγω της ηλικίας μου δεν αντέξω και δεν υπομείνω». Της απάντησε ο μάρτυς:

«Έλπισε στον Κύριο μας Ιησού Χριστό, και τα βασανιστήρια θα γίνουν για σένα λάδι, που θα αλείφη το σώμα σου, και δροσερό αεράκι, που θα ανακουφίση όλους τους πόνους σου».
Ο Σταυρός είναι η δύναμις και η δόξα όλων των απ’ αιώνος αγίων.
Ο Σταυρός είναι ο ιατρός των παθών, ο όλεθρος των δαιμόνων.

Θανατηφόρος είναι ο σταυρός για κείνους, που δεν μετέβαλαν τον «σταυρό τους» σε «σταυρό του Χριστού», που όταν έχουν σταυρό γογγύζουν κατά της θείας Προνοίας, την βλασφημούν, απελπίζονται και απογοητεύονται. Οι αμετανόητοι αμαρτωλοί που δεν θέλουν να συναισθανθούν την αξία του σταυρού τους, πεθαίνουν τον αιώνιο θάνατο και στερούνται, εξ αιτίας της ανυπομονησίας τους, την αληθινή ζωή, την ζωή με τον Θεό. Γι' αυτούς η αποκαθήλωσίς τους γίνεται μόνον για να κατεβούν με την ψυχή τους στον αιώνιο τάφο, στην φυλακή του άδου.

Ο Σταυρός του Χριστού, τον μαθητή του Χριστού που σταυρώνεται επάνω του, τον ανυψώνει από τη γη. Ο μαθητής του Χριστού, ο σταυρωμένος στον δικό του σταυρό, φρονεί τα υψηλά, με τον νου και την καρδιά του κατοικεί στον ουρανό και αξιώνεται να θεωρή τα μυστήρια του Πνεύματος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών.

Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν —είπεν ο Κύριος— απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι. Αμήν.

Πηγή: Αγιορείτικη Μαρτυρία, Τριμηνιαία έκσοσις Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου,Ιερόν Ησυχατήριον Παντοκράτορος

Από τα ωραιότερα στοιχεία της Προηγιασμένης, χαρακτηριστικά της Λειτουργίας αυτής ως εσπερινής σύναξης, είναι ο σταυροειδής φωτισμός - ευλογία1 του λαού με τη σχετική εκφώνηση «φώς Χριστού φαίνει πάσι», και η ψαλμωδία του «Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιον σου...»2 μετά από τα αναγνώσματα.

Το πρώτο λέγεται από τον ιερέα μαζί με το «Σοφία ορθοί»3 μετά το Παλαιοδιαθηκικό ανάγνωσμα από τη Γένεση, το δεύτερο προκείμενο πού ακολουθεί, και το Κέλευσον πού λέει ο αναγνώστης.4 Τότε ο ιερέας κρατώντας θυμιατό στο δεξί χέρι και λαμπάδα, μανουάλιον μετά κηρού, στο αριστερό, στέκεται μπροστά στην Αγία Τράπεζα και φωτίζει σταυροειδώς το λαό, λέγοντας το «Σοφία-ορθοί». Κατόπιν σφραγίζει σταυροειδώς πάλι το λαό, λέγοντας το «φως Χριστού φαίνει πασι».5

Για τη λειτουργική και θεολογική σημασία αυτής της ευλογίας έχουν εκφρασθεί διάφορες απόψεις. Κατά μίαν ερμηνεία το «φως Χριστού»... αναφέρεται στα αναγνώσματα της Παλαιάς Διαθήκης , των οποίων οι συγγραφείς φωτίσθηκαν και εμπνεύσθηκαν από το φως του Χριστού. Επομένως, πρέπει να σχετισθούν με το αληθινό φως της θεογνωσίας πού πηγάζει από το Χριστό και να ερμηνευθούν στην προοπτική του ευαγγελικού φωτός.6

Ο Σμέμαν μιλά για την εκπλήρωση των προφητειών στο πρόσωπο του Χριστού7, και ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης δικαιολογεί την ένταξη της εν λόγω φράσης μεταξύ των δύο αναγνωσμάτων ως εξής• "Η μεν Γένεσις τα απαρχής διηγείται, την δημιουργίαν των όντων και την έκπτωσιν τού Αδάμ. Η Παροιμία δε αινιγματωδώς τα περί τού Υιού τού Θεού εκδιδάσκει και τοις δι' αυτού υιοθετηθείσι παραινεί, ώσπερ υιοίς, και Σοφίαν αυτόν τον Υιόν ονομάζει και οίκον οικοδομήσαι εαυτή λέγει, το πανάγιον αυτού σώμα, ... και φώς εστί τα άνω και τα κάτω φωτίζων".8

Το αισθητό, λοιπόν, φώς πού ευλογείται και ανάπτεται την ώρα αυτή γίνεται τύπος του Χριστού, της Σοφίας του Θεού, για την οποίαν αινιγματωδώς κάνουν λόγο οι Παροιμίες•9 "τι δε τύπον του αληθινού φωτός Ιησού Χριστού σημαίνει τούτο το φώς".10

Ορισμένοι επίσης συνδέουν "το φώς Χριστού" με τους κατηχουμένους και κυρίως τους φωτιζόμενους, οι οποίοι από τα μέσα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής προετοιμάζονταν για το βάπτισμα πού γινόταν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Το φώς του Χριστού φαίνει πάσι, και περισσότερο στους φωτιζόμενους,11 των οποίων μάλιστα σε μία ευχή ζητείται ο καταυγασμός της διάνοιάς των.12 Το φώς του βαπτίσματος, ενσωματώνοντας τους κατηχουμένους στο Χριστό, θα ανοίξει το νου τους στην κατανόηση των ρημάτων Του.13

Ο συσχετισμός αυτός όμως, σημειώνει ο καθηγητής Ιωάννης Φουντούλης, είναι εντελώς εξωτερικός• Στην εσπερινή σύναξι δεν παρίσταντο μόνον οι κατηχούμενοι και οι φωτιζόμενοι, αλλά και οι πιστοί. Το φώς Χριστού εξ άλλου λέγεται σ' όλες τις Προηγιασμένες και προ της Τετάρτης της Μεσονηστισίμου εβδομάδος ημέρες, κατά τις οποίες δεν παρίστατο η τάξις των φωτιζόμενων, γιατί δεν είχε ακόμη συγκροτηθεί. Αλλά και κατά τον Γ αιώνα, οπότε για πρώτη φορά απαντά το «φώς Χριστού..» στην Προηγιασμένη14, οι διακρίσεις των τάξεων των κατηχουμένων είχαν πιά ατονήσει.15
Οι ρίζες επομένως της λειτουργικής αυτής πράξης θα πρέπει να αναζητηθούν αλλού, και οπωσδήποτε στο αρχαϊκότατο έθος, κατά το οποίο η υποδοχή του φωτός, το άναμμα των λύχνων στην εσπερινή σύναξη της Εκκλησίας συνοδευόταν με ύμνους, ευλογίες και επευφημίες.

Για τη συνήθεια αύτη μιλούν σαφέστατα ο Τερτυλλιανός ,16 ο Ιππόλυτος Ρώμης17 κ.ά.18 Χαρακτηριστική βεβαίως είναι η μαρτυρία του Μεγάλου Βασιλείου, σύμφωνα με την οποία οι Πατέρες μας υποδέχονταν την χάριν τον εσπερινού φωτός όχι σιωπηλά, αλλά με ευχαριστία και με σχετικό ύμνο, την αρχαίαν φωνήν, το γνωστό δηλαδή τροπάριο του Εσπερινού, φως ιλαρόν, πού το έλεγε ο λαός.19

Ανάλογη επευφημία κατά την υποδοχή και ευλογία του εσπερινού φωτός είναι και το «φως Χριστού φαίνει πάσι», πού διασώθηκε στην Προηγιασμένη ως κατάλοιπο της αρχαίας εσπερινής λατρευτικής πράξης. Είναι ένα είδος αναδίπλωσης του επιλυχνίου ύμνου «φως ιλαρόν...»20
Κατά παλαιά συνήθεια το «φως Χριστού...», φράση πού τον τέταρτο-πέμπτο αιώνα τη βρίσκουμε χαραγμένη ολόκληρη ή συντετμημένη σε λυχνίες21, το έλεγε ο διάκονος, ο οποίος μετέφερε και την αναμμένη λυχνία στην εσπερινή σύναξη του Ναού.22 Ήταν κατά κάποιον τρόπο σύνθημα για το άναμμα των φώτων, τα οποία μέχρι την ανάγνωση των Παροιμιών στην Προηγιασμένη ήσαν κλειστά.23

Από το φως Χριστού... άρχιζε ουσιαστικά και το έργο του νεωκόρου. Αυτό φαίνεται και από ορισμένες μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες το «Κέλευσον» δεν το έλεγε ο αναγνώστης, αλλά ο κανδηλάπτης, ζητώντας τρόπον τινά την άδεια να επιτελέσει το υπούργημά του.24

Τον αρχαίο τρόπο ανάμματος, μεταφοράς από το διάκονο και ευλογίας του εσπερινού φωτός στη λειτουργία των Προηγιασμένων, μας τον διασώζουν τόσο τα λειτουργικά χειρόγραφα, όσο και ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης. Κατ αυτόν η σταυροειδής σφράγιση και ευλογία του λαού δε γινόταν από το ιερό βήμα, αλλα από το μέσον του Ναού.

Εκεί κατέληγε ο διάκονος εν πομπή, μετά την ευλογία του φωτός πού ζητούσε από τον ιερέα,25 κρατών την λαμπάδα και το θυμιατήριον και προπορευόμενων των αναγνωστών... Και πληρωθείσης της Γενέσεως, φαίνεται ευθύς μετά των φώτων, τας βασιλικάς πύλας εισιών, ανισταμένων απάντων. Ος και εις το μέσον στας του Ναού, ποιείται σταυρού τύπον τω θυμιατηρίω εκφώνως λέγων «Σοφία ορθοί. Φώς Χριστού φαίνει πάσι.» Και εις το άγιον βήμα εισέρχεται.26

Η εισόδευση του διακόνου στο μέσον του Ναού, κατά τη μαρτυρία του Τυπικού της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως του ιγ' αιώνα, δε γινόταν μεταξύ των δύο αναγνωσμάτων, αλλα αμέσως μετά από αυτά. Και εις το τέλος των δύο αναγνωσμάτων λαμβάνει ο διάκονος το μανουάλιον και εισοδεύει λέγων το «φώς Χριστού φαίνει πάσι. Και ευθέως λέγει ο διάκονος Σοφία» και ο πρεσβύτερος «Ειρήνη πάσι» και ο ψάλτης το «Κατευθυνθήτω».27 Αυτή ήταν και η αρχική θέση του «φώς Χριστού...», πού σημαίνει ότι δεν έχει σχέση με τα αναγνώσματα, αλλα με το «Κατευθυνθήτω» . Η μετάθεσίς του μεταξύ των αναγνωσμάτων έγινε αργότερα, προφανώς για να δοθή χρόνος για το άναμμα των φώτων του Ναού, ώστε κατά το «Κατευθυνθήτω» να είναι ο Ναός φωταγωγημένος.28

Από το σημείο μάλιστα αυτό αλλάζει και το κλίμα της όλης ακολουθίας και εισερχόμαστε στο κύριο μέρος της λειτουργίας των Προηγιασμένων, πού είναι η Θεία Κοινωνία. Το αξιοπαρατήρητο δε, πού εδώ μας ενδιαφέρει, είναι η επανάληψη του «Κατευθυνθήτω», δευτέρου στίχου του 140ου ψαλμού, και η κατανυκτική ψαλμωδία του έξι φορές από τον ιερέα και τους χορούς29, ενώ ο ιερέας θυμιά την Αγία Τράπεζα.30

Ο τρόπος ψαλμωδίας του, ως εφύμνιο δηλαδή μετά από κάθε στίχο και συγκεκριμένα τους 1, 3 και 4 του ψαλμού, με «Δόξα... Και νυν...» και με επανάληψη του μελωδικότερα στο τέλος ως περισσή31, μοιάζει με την ψαλμωδία των αντιφώνων του ασματικού τυπικού.32 Φαίνεται έτσι η σύνδεσή του με τον ασματικό εσπερινό, με τον οποιον αρχικά ήταν συνδεδεμένη η Προηγιασμένη στις ενορίες.33

Η όλη του επίσης δομή μοιάζει με αυτήν των προκειμένων. Ένας στίχος προτάσσεται του ψαλμού (πρόκειται) και προψάλλεται, ενώ υποψάλλεται ύστερα κατά τη στιχολογία του ψαλμού ολοκλήρου ή ορισμένων στίχων αυτού.34

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι το «Κατευθυνθήτω» αντιστοιχεί προς το προ του Αποστόλου προκείμενο ή το προ του Ευαγγελίου Αλληλουϊάριο35 και δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί ως «Κοινωνικό» πού ψαλλόταν σε μια εποχή πού η λειτουργία των Προηγιασμένων ήταν στο πρώτο στάδιο της ανάπτυξής της.36 Άλλωστε αυτό δείχνει και το γεγονός ότι στα χειρόγραφα του «Κατευθυνθήτω» προηγείτο το «Σοφία» ή το «Πρόσχωμεν» ή το «Σοφία-ορθοί». «Πρόσχωμεν. Ειρήνη πάσι», όπως συμβαίνει ακριβώς και στα προκείμενα. Ευαγγελικό ανάγνωσμα έχουμε στις Προηγιασμένες της Μεγάλης Εβδομάδος, καθώς επίσης Απόστολο και Ευαγγέλιο έχουμε στις μνήμες των εορταζομένων αγίων.37

Από την εξέταση της ιστορικής εξέλιξης και της λειτουργικής σχέσης της αρχαίας επευφημίας «φως Χριστού φαίνει πάσι» και του ψαλμικού στίχου «Κατευθυνθήτω ή προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιον σου» με την Προηγιασμένη, είδαμε ότι είναι διπλά και συμπορεύονται στην ακολουθία αυτή.
Έχουμε έτσι μία ευλογία του εσπερινού φωτός στο «φως Ιλαρόν...» και μία στο «φως Χριστού...». Έχουμε επίσης προσφορά θυμιάματος στους ψαλμούς του λυχνικού (140 κλπ.) και στο «Κατευθυνθήτω», πού όπως αναφέραμε ψάλλεται ασματικά ως προκείμενο των αναγνωσμάτων.

Το φαινόμενο αυτό εκφράζει ασφαλώς μία πανάρχαια παράδοση. Τα δύο αυτά στοιχεία είναι πολύ πιθανόν να προέρχονται από μία παμπάλαια λειτουργική παράδοση και υπήρχαν μαζί σε ένα τύπο παλαιού λυχνικού, πού δεν σώθηκε παρά μόνο μερικώς στην Προηγιασμένη.38

Μέσα στο κατανυκτικό πάντως κλίμα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, πού είναι ενταγμένη και η Προηγιασμένη, το «φώς Χριστού φαίνει πάσι» ανυψώνει το νου μας από το κτιστό φώς του κόσμου στο ιλαρό και άκτιστο φώς του Σωτήρα μας, καθόσον μάλιστα «το φώς το αληθινόν ημίν τοίς εν σκότει καθημένοις διά σαρκός έλαμψεν Ιησούς Χριστός, και του φωτός της χάριτος αυτού την οικουμένην επλήρωσε».39

Το δε «Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιον σου» απαλύνει και μεταμορφώνει τις καρδιές μας ως ένας από τους ωραιότερους ύμνους μετανοίας, πού μας εισάγει στο δεύτερο μέρος της Προηγιασμένης40, ως «τι φάρμακον σωτήριον και αμαρτημάτων καθάρσιον»41 κατά την περίοδο της πορείας και προετοιμασίας μας για το Άγιον Πάσχα και την Ανάσταση.

Σημειώσεις

1. Δ. Ν. Μωραΐτου, Η λειτουργία των Προηγιασμένων (Παράρτημα της Επιστημονικής Επετηρίδας της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.), Θεσσαλονίκη 1955, σ. 80.
2. Ψαλμ. 140, 2.
3. Παλαιότερα λεγόταν από το διάκονο ή το Σοφία ορθοί από το διάκονο ως παρακέλευση για τον καθορισμό της στάσης του λαού, και το φώς Χριστού... από τον ιερέα. Βλ. Ι. Μ. Φουντούλη, Λειτουργία Προηγιασμένων Δώρων (Κείμενα Λειτουργικής, 8). Θεσσαλονίκη 21978, σ. 15. Π. Ν. Τρεμπέλα, Αι τρεις Λειτουργίαι κατά τους εν Αθήναις κώδικας, Αθήναι 1982, σ. 206.
4. Ι. Μ. Φουντούλη, π.π., σ. 15. Π. Ν. Τρεμπέλα, π.π., σ. 197.
5. Ι. Μ. Φουντούλη, π.π., σ. 77.
6. Δ. Ν. Μωραΐτου, π.π., σ. 95. Ί. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις εις Λειτουργικάς Απορίας, τ. Β, έκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1989, σ. 217.
7. A. Schmemann, Μεγάλη Σαρακοστή πορεία προς το Πάσχα, Μετάφρ. από τα Αγγλικά: Ελένη Γκανούρη, έκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1984, σ. 87.
8. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος, ΤΝΔ, PG 155, 657 BC.
9. Ι. Μ. Φουντούλη, Λειτουργία Προηγιασμένων Δώρων, σ. 16.
10. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος, ΤΝΔ, PG 155, 657 C.
11. Δ. Ν. Μωραΐτου, π.π., σ. 95.
12. Ευχή υπέρ των προς το άγιον φώτισμα empeπιζομένων Έπίφανον, δέσποτα, το πρόσωπον σου έπί τους προς το φώτισμα βύτρβπιζομένους....
13. A. Schmemann, π.π, σ. 95.
14. Κώδικες Πάτμου 266, Τ. Σταύρου 40. Βλ. J. Mateos, Le Typicon de la Grande Église, Tom. I (Orientalia Christiana Analecta, 165), Roma 1962, σ. 246.
15. Ί. Μ. Φουντούλη, Απάντησες..., τ. Β, σ. 217.
16. Απολογία 1, 39.
17. G. Dix, The Apostolic Tradition of St. Hippolytus of Rome, London: S.P.C.K. 1937, σ. 50-51.
18. Ν. Ουσπένσκυ, Η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Ιστορία και πράξη, Μετάφρ., Σχόλια Μ. Πρωτ/ρου Δημ. Βακάρου, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 59-65.
19. Μ. Βασιλείου, Περί Αγίου Πνεύματος, PG 32, 205. Για τον ύμνο αυτό βλ. Άλ. Σ. Κορακίδου, Αρχαίοι ύμνοι: 1. Η Επιλύχνιος Ευχαριστία φως ιλαρόν αγίας δόξης..., Αθήναι 1979.
20. Ί. Μ. Φουντούλη, Λειτουργία Προηγιασμένων Δώρων, σ. 16.
21. Ί. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Β, σ. 218-219. N. D. Uspensky, π.π., σ. 61-62.
22. Για τη συνήθεια να μεταφέρει ο διάκονος τη λυχνία στην εσπερινή σύναξη, βλ. I. E. Rahmani, Testamentum Domini nostri Jesu Christi, Mainz 1899, σ. 2, 11. Horner, The statutes of the Apostles of Canones Ecclesiastici, London 1904, σ. 159161. N. D. Uspensky, π.π., σ. 61-62.
23. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος, ΤΝΒ. PG 155, 653Β: Ουδέ φώτα ανάπτονται άχρι και της παροιμίας εν τη Προηγιασμένη λειτουργία.
24. Ι. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Β, σ. 220.
25. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος, ΤΝΔ, PG 155, 657 CD: Διακόνου συλλειτουργούντος ιερεί, προσέρχεται αυτώ ούτος η τω αρχιερεί λετουργούντι. Και λαμπάδα ανάπτων, προ του εξελθείν, φησίν Ευλόγησον, δέσποτα, το φως. Και ο αρχιερεύς ή ο ιερεύς, ευλογών το φως, φησίν Ότι συ ει ο φωτισμός ημών, Χριστέ ο Θεός ημών, πάντοτε. Και ούτω προ της Παροιμίας εξέρχεται ο διάκονος.
26. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος, ,PG 155, 657 A. Βλ. καί Δ. Ν. Μωραΐτου, π.π., σ. 89. N. D. Uspensky, π.π., σ. 6263. Ί. Μ. Φουντούλη, Λειτουργία Προηγιασμένων Δώρων, σ. 15. Του ιδίου, Απαντήσεις..., τ. Β, σ. 219.
27. J. Mateos, π.π., σ. 246.
28. Ι. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Β, σ. 220-221.
29. Η συνήθεια αυτή είναι νεότερη και μαρτυρείται από το ΙΣΤ αιώνα. Μέχρι την εποχή εκείνη το Κατευθυνθήτω ψαλλόταν από το λαό. Γι αυτό και στις πηγές μαρτυρείται ότι ο ψάλτης κατήρχετο του Κατευθυνθήτω. Βλ. Π. Ν. Τρ6μπέλα, Αι τρείς Λειτουργίαι..., σ. 206. Δ. Ν. Μωραΐτου, π.π., σ. 80.
30. Ι. Μ. Φουντούλη, Λογική Λατρεία, έκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 21984, σ. 53. N. D. Uspensky, π.π σ. 56-57. Κατά την ψαλμωδία του Κατευθυνθήτω ... γίνονται τρεις μεγάλες μετάvοιες ή κατά μίαν άλλη παράδοση οι πιστοί γονατίζουν. Βλ. Π. Ρομπότου, Λειτουργική, εν Αθήναις 1869, σ. 257.
31. Ι. Μ. Φουντούλη, Λειτουργία Προηγιασμένων Δώρων, σ. 36.
32. V. Janeras, La partie vespérale de la liturgie byzantine des présanctifiés, Orientalia Christiana Periodica, 30 (1964) 207-209.
33. Ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης περιγράφει αυτήν ακριβώς την τάξη. Βλ. Διάλογος, ΤΝΓΤΝΕ, PG 155, 656 C 660 Α. Δ. Μωραΐτου, π.π., σ. 8791. Ί. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Γ, σ. 107-108. Του ιδίου, Λειτουργικές ιδιομορφίες των ακολουθιών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, στο Αξίες και Πολιτισμός. Αφιέρωμα στον Καθηγητή Ευάγγελο Θεοδώρου, έκδ. Τήνος, Αθήνα 1991, σ. 234. Για το θέμα αυτό βλ. και M. Arranz, La Liturgie des Présenctifiés de lancien Euchologe byzantin, Orientalia Christiana Periodica 47 (1981) 332-388.
34. Ι. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Γ, σ. 105-106.
35. Π. Ν. Τρεμπέλα, Αι τρεις Λειτουργίαι..., σ. 206.
36. A. Schmemann, π.π., σ. 67.
37. Ι. Μ. Φουντούλη, Η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων, σ. 17. Π. Ν. Τρεμπέλα, Αι τρεις Λειτουργίαι..., σ. 206.
38. V. Janeras, π.π. Ι. Μ. Φουντούλη, Απαντήσεις..., τ. Γ, σ. 108-109.
39. Συμεών Θεσσαλονίκης, Διάλογος, ΤΝΔ, PG 155, 657 Β.
40. A. Schmemann, π.π, σ. 67.
41. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλία εις τον ρμ ψαλμόν, ΕΠΕ 7, 274.

Πηγή: Περιοδικό Εφημέριος Μάρτιος 2003, Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον 

Ὅ,τι πολυτιμότερο ἔχει νὰ ἐπιδείξει ἡ ἀνθρωπότητα μέσα στὴν ἱστορία της, ἐντοπίζεται στὸ πρόσωπο «τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας».

Ἐξέχουσα καὶ μοναδικὴ ἡ θέση της στὴ ζωὴ τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας μὲ τὶς πολλὲς καὶ διαφορετικὲς ἑορτές της, μὲ τὶς προσφιλεῖς στοὺς πιστοὺς Ἀκολουθίες της. Μάλιστα στὴν κατανυκτικὴ περίοδο τῆς «Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς» οἱ ἅγιοι Πατέρες ὅρισαν νὰ ψάλλεται ἡ Ἀκολουθία τῶν «Χαιρετισμῶν» γιὰ νὰ στηρίζει τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μας.

Θαυμάζουμε τὸν σοφὸ ποιητὴ καὶ ὑ­­­μνογράφο, ὁ ὁποῖος ἐπιχειρεῖ μὲ ἱερὸ ἐν­θουσιασμὸ καὶ εὐλάβεια νὰ τιμήσει τὴν πανύμνητη Μητέρα «τοῦ πάντων ἁγίων ἁγιωτάτου Λόγου».

Στὸ πρῶτο «χαῖρε» ποὺ ­ἀπηύθυνε ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ πρὸς τὴ Θεοτόκο τὴν ἡμέρα τοῦ «Εὐαγγελισμοῦ», ὁ ποιητὴς προσθέτει δεκάδες «χαῖρε» γιὰ νὰ ἐκφράσει τὴν πνευματικὴ ἀγαλλίαση ποὺ προκαλεῖ στὴν ψυχή του τὸ πανάγιο Πρόσωπό της.

Ἀνάμεσά τους εἶναι καὶ ὁ στίχος «χαῖ­ρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων». Τὸν ἀ­­­κοῦμε στὴ Β΄ στάση τῶν ­«Χαιρετι­σ­μῶν». Χαῖρε, τῆς λέγει, ἐσὺ ποὺ συνε­τέ­λεσες καὶ ἔγινες ἡ αἰτία ν’ ἀνορθωθεῖ τὸ ἀνθρώπινο γένος.

Μᾶς θυμίζει ὁ στίχος αὐτὸς τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου καὶ πῶς ἡ ­Παναγία μας ἔγινε ἡ αἰτία τῆς ἀνορθώσεώς μας.

Μέσα στὸ ἀσφαλὲς λιμάνι τοῦ Παραδείσου ὁ ἄνθρωπος ὑπέστη τὸ πιὸ τρομερὸ ναυάγιο, ὄχι λόγῳ τοῦ σφοδροῦ ἀνέμου ἢ τῆς μεγάλης τρικυμίας, ἀλλὰ ἐξαιτίας τοῦ ἐγωισμοῦ του καὶ τῆς κακῆς χρήσεως τῆς ἐλευθερίας του. ­Ἔσπευσε νὰ λάβει ἀγαθὰ ποὺ δὲν τοῦ ἀνῆκαν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χάσει καὶ ὅσα εἶχε καὶ αὐτὰ ποὺ θὰ λάμβανε ἀργότερα ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἡ πτώση ἔγινε, ἡ ἔξωση ἀπὸ τὸν Παράδεισο ἀκολούθησε. Καὶ τώρα; ­Ξεκι­­νάει μιὰ πορεία ὄχι πρὸς τὰ ἄνω, ὅ­­πως εἶχε ὁρίσει ὁ Θεός, ἀλλὰ πρὸς τὰ κάτω μὲ σύν­τροφο τὸ κακό, τὴν ἁμαρτία. ­Ἀλλάζουν οἱ σχέσεις τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεὸ καὶ μὲ τὸν ­συνάνθρωπο. Ὁ Θεὸς γίνεται ξένος καὶ πρόξενος φόβου, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἀδὰμ ­κρύβεται. Ἡ θλίψη, ὁ πόνος, ἡ ­ἀσθένεια γί­νονται οἱ ἀχώριστοι σύντροφοί του, καὶ εἶναι ἀναγκασμένος νὰ τρώει τὸν ἄρ­το του μὲ τὸν κόπο καὶ τὸν ἱδρώτα τοῦ ­προσώ­που του. Τὸ ψεῦδος καὶ ἡ ­πλάνη ­κυριαρχοῦν ­παντοῦ. Ὁ ἄνθρωπος δὲν ­­ἀναλαμ­βάνει τὶς ­εὐθύνες τῶν πρά­ξεών του, ἐνῶ ἀπουσιάζει ἀπὸ τὴ ζωή του ἡ συν­τριβὴ καὶ ἡ μετάνοια. Τέλος, ἡ σταδιακὴ καὶ ­ἐθελοντική του ­ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸν ­ὁδήγησε στὸ θάνατο. Γιὰ ­πρώτη φορὰ ὁ Ἀδὰμ ­γίνεται αὐτόπτης μάρτυρας τοῦ ­φοβεροῦ ­μυ­στηρίου τοῦ θανάτου, ­βλέποντας τὸν δολοφονηθέντα γιό του Ἄβελ νὰ ­διαλύεται στὴ γῆ.

Σ’ αὐτὴ τὴν τραγικὴ κατάσταση ὁδήγη­σε ἡ ἁμαρτία τὸν ἄνθρωπο. Καὶ ἐνῶ ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα κατρακυλοῦσαν στὴν ἀπώλεια, ὁ πανάγαθος Θεὸς θέτει σὲ ἐ­­­φαρμογὴ τὸ σχέδιο ποὺ εἶχε προαιωνίως ἀποφασίσει γιὰ τὴν ἀνόρθωση τοῦ πλάσματός Του. Ἔρχεται ὁ Ἴδιος ὡς ἄνθρωπος στὴ γῆ μέσα ἀπὸ τὰ σπλάχνα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Αὐτὴν ἐπέλεξε ὁ Θεὸς νὰ γίνει Μητέρα Του. Ἔκθαμβη ἀκούει τὸ ἀρχαγγελικὸ μήνυμα καὶ μὲ ἀπόλυτη ὑπακοὴ καὶ ταπείνωση δέχεται νὰ κυοφορήσει στὰ μητρικά της σπλάχνα Ἐκεῖνον, ποὺ θ’ ἀνόρθωνε καὶ θὰ ἔσωζε τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες του. Αὐτὴ γεννᾶ τὸν Ἀνορθωτή. Αὐτή, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, «τὸν μὲν Θεὸν Υἱὸν ἀνθρώπου ἐποίησεν, υἱοὺς δὲ Θεοῦ τοὺς ἀνθρώπους ἀπειργάσατο» (ΕΠΕ 10, 446). Τὸν μὲν Θεὸ ἔκανε Υἱὸ ἀνθρώπου, τοὺς δὲ ἀνθρώπους ἔκανε υἱοὺς τοῦ Θεοῦ.

Ἡ Παναγία ἄνοιξε καὶ πάλι τὸν ­δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὸν οὐρανό. Ἀνόρθωσε τὸ πεσμένο στὴν ἁμαρτία καὶ τὸν ­θάνατο ἀν­θρώπινο γένος. Αὐτὴ ἡ ­ἀνόρθωση τοῦ ἀνθρώπου φαίνεται κυρίως στὸ ­πρό­σωπο καὶ τὴ ζωὴ τῆς ἴδιας τῆς ­Ὑπεραγίας Θεοτόκου. «Ζωὴ πάναγνη, ἄρνηση κάθε κακίας, ἄσκηση ὅλων τῶν ἀρετῶν, ψυχὴ καθαρότερη ἀπὸ τὸ φῶς, σῶμα λαμπρότερο ἀπὸ τὸν ἥλιο», ὅπως ἀναφέρει ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, ἦταν ἡ ζωή της (Λόγος εἰς τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Θεοτόκου).

Αὐτὴ τὴ ζωή της καλούμαστε νὰ μιμη­θοῦμε ὅσοι τὴν τιμοῦμε καὶ τὴ μακαρίζουμε. Ἰδιαίτερα αὐτὴ τὴν ­περίοδο τῆς «Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς» ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία μὲ κατάνυξη καὶ συντριβὴ μᾶς καλεῖ νὰ ἐξετάσουμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ ἐλέγξουμε τὶς πράξεις μας, νὰ με­τα­­νο­­ή­σουμε γιὰ τὶς πτώσεις μας καὶ ν’ ἀ­­­γω­νι­σθοῦμε γιὰ νὰ ἐπιτύχουμε τὴν ἀνόρθωσή μας.

Συμπαραστάτη, σύμμαχο στὸν ἀγώνα μας αὐτὸ ἔχουμε τὴ Μητέρα μας, τὴν Παν­αγία.

Ἂς ἀτενίζουμε μὲ βλέμμα ἱκεσίας τὴν ἁγία μορφή της.

Ἂς ἀντλοῦμε θάρρος ἀπὸ τὴ στοργή της.

Ἂς παρηγορούμαστε γιὰ τὶς μέχρι τώ­ρα πτώσεις μας καὶ ἂς τὴν παρακαλοῦ­με νὰ μᾶς δίνει δύναμη, ὥστε ἀνορθω­μένοι νὰ βαδίζουμε πρὸς τὴν παμπόθητη ­Βασιλεία τοῦ Υἱοῦ της.

Πηγή: O Σωτήρ , Θρησκευτικά

Εγεννήθησαν ισχυροί εν πολέμω.
Χριστιανοί μου σήμερα πρώτη Κυριακή της Σαρακοστής, είναι η μεγάλη ημέρα της Ορθοδοξίας. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι αφιερωμένη στις νίκες της Εκκλησίας μας εναντίον όλων των εχθρών της και ιδιαιτέρως των εικονομάχων, που κατασπάραξαν το σώμα της περισσότερο από εκατό χρόνια.
Το σημερινό Αποστολικό Ανάγνωσμα, αναφέρεται στα ηρωικά κατορθώματα των δικαίων και των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.
Με όσα θαυμαστά μας περιγράφει ο Απόστολος Παύλος, μας βάζει σιγά σιγά μέσα στην τραγική ατμόσφαιρα και των συγχρόνων πολέμων εναντίον της Ορθοδοξίας.
Έχουν ήδη ανοίξει αδελφοί μου οι φρικτές πύλες της Κολάσεως και ξεχύθηκαν οι δαιμονικές ακρίδες της, που δηλητηριάζουν και σκοτώνουν τις ψυχές των Ορθοδόξων χριστιανών.
Η λύσσα κατά της Εκκλησίας, των ιερέων και των θεσμών της είναι πρωτοφανής. Τα μέτωπα αυτού του πολέμου είναι κυρίως τρία:

Ο πρώτος πόλεμος προέρχεται από τις σκοτεινές δυνάμεις. Δεν είναι μόνον η αθεΐα, η απιστία, ο υλισμός, ο πιθηκισμός, η νεωτέρα ειδωλολατρία και λοιπά, αλλά κυρίως η μασονία, ο χιλιασμός και τα αποκρυφιστικά συστήματα.
Και η μεν μασονία πίσω απ’ την καρναβαλίστικη μάσκα της φιλανθρωπίας κρύβει και σκεπάζει μια δαιμονική θρησκεία με σκοτεινές τελετές τριάντα τριών βαθμών.
Ο δε χιλιασμός είναι σατανική οργάνωσις και όχι θρησκεία, που διευθύνεται από έναν φοβερά μεγάλο οικονομικό οργανισμό από το Μπρούκλιν της Αμερικής.
Οι ομάδες πάλι παραψυχολογίας, αστρολογίας, πνευματισμού, υπνωτισμού, μαγείας και αποκρυφιστικών συστημάτων είναι ατέλειωτες. Οι επίσημες οργανωμένες αποκρυφιστικές αυτές ομάδες, είναι περίπου εκατόν τριάντα, μόνον στην Αττική, αστρολόγοι δε μάγοι, μέντιουμ και λοιπά είναι περισσότεροι από δέκα χιλιάδες.
Όλες αυτές οι σκοτεινές δυνάμεις είτε ενεργούν συλλογικά, είτε με την δύναμιν της εξουσίας και του χρήματος, έχουν κάμει μια θανάσιμη αγκαλιά που περισφίγγουν μεθοδικά και ύπουλα το σώμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας διασύροντας την τιμήν των ιερέων και των επισκόπων της, χλευάζοντες τα μυστήρια και κοροϊδεύοντες την αγία μας πίστη. Δηλαδή επιδιώκουν τον εξευτελισμό και τον παραγκωνισμό της Ορθοδοξίας.

Ο δεύτερος πόλεμος προέρχεται από τους αιρετικούς. Εκατοντάδες αιρέσεις προτεσταντών ανενόχλητοι οργώνουν και δρούνε μέσα στην Ορθόδοξη πατρίδα μας. Μεγάλη η δύναμις και με την ανοχή των πολιτικών μας για να μην χάσουν ψήφους, έχουν αποκτήσει οι Πεντηκοστιανοί και οι Ευαγγελικοί. Με τους Προτεστάντες μαζί έχουμε και τους παπικούς. Επίσης τους μονοφυσιτίζοντες της Ανατολής, και τους οπαδούς του λεγομένου Οικουμενισμού.
Άλλο Οικουμενική Εκκλησία και άλλο Οικουμενισμός. Με το Οικουμενικό της, -το Πατριαρχείο μας είναι Οικουμενικό,- η Εκκλησία του Χριστού μαθητεύει πάντα τα έθνη και είναι μία, Αγία, Καθολική, Αποστολική. Ο Χριστός είναι ο ενανθρωπίσας Θεός Λόγος, ο Θεάνθρωπος Κύριος.
 Είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός όστις εσταυρώθη επί Ποντίου Πιλάτου, και ανέστη εκ νεκρών την Τρίτη ημέρα κατά τας Γραφάς. Όχι μόνον για μας τους Ορθοδόξους, αλλά και για ολόκληρον τον κόσμον, για την Οικουμένην όλην, ο Χριστός είναι η ουσία και ο νους, η διάνοια και η καρδιά, η συνείδησις και το αγαθόν, η αρετή και η αγάπη, ο σκοπός και η ζωή.
Ο Χριστός είναι η αλήθεια και η δικαιοσύνη, η χαρά και η θέωσις, η χριστοποίησις και ο αγιασμός, η Τριαδοποίησις και η σωτηρία, ο Σταυρός και η Ανάστασις, η Ανάληψις και η Πεντηκοστή, η Αθανασία και η Αιωνιότης. Και όχι μόνον. Ο Χριστός είναι το δάκρυ και ο στεναγμός της μετανοίας, ο Μυστικός Δείπνος και η Θεία Ευχαριστία, είναι τα επτά μυστήρια, είναι το δόγμα και η πίστις, είναι το πηδάλιον της Εκκλησίας, και η Ιερά Παράδοσίς της.
Είναι τα μυροβλύζοντα λείψανα των αγίων της, είναι οι μυριάδες των μαρτύρων και των ομολογητών της, είναι τα μιλιούνια των οσίων, είναι οι σεπτές εικόνες, είναι το κερί και το λιβάνι, είναι το καντηλάκι και το τριμμένο κομποσκοινάκι. Είναι ο Παράδεισος, είναι η Θεία Μακαριότης.
Όλα αυτά είναι ο Χριστός και μόνον ο Χριστός διά μέσου της Θεανθρωπότητός Του. Διά μέσου του Θεανθρωπίνου σώματός Του.
Δηλαδή της μιας και Αγίας Εκκλησίας, Εκκλησίας Αποστολικής, Εκκλησίας Αγιοπατερικής, Εκκλησίας Αγιοπαραδοσιακής, Εκκλησίας Οικουμενικής, δηλαδή της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Με δυο λόγια, ο Θεάνθρωπος Χριστός, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, είναι η Ορθόδοξος Εκκλησία. Τα περισσότερα από αυτά που είπαμε είναι του Μεγάλου Ορθοδόξου Θεολόγου, του πατρός Ιουστίνου Πόποβιτς του Σέρβου. Όλα όσα ειπώθησαν για τον Χριστό και την Εκκλησίαν Του, ανήκουν στον όρο Οικουμενικότης.
Οικουμενισμός όμως τι είναι; Οικουμενισμός είναι ένα τραγικό συνονθύλευμα θρησκειών και αιρέσεων που παρασύρει και τους Ορθοδόξους σαν ισότιμα μέλη σε μια παγκόσμια θρησκευτική ένωση. Ο Οικουμενισμός θέλει την Ορθοδοξία σαν ισότιμο μέλος, διότι πιστεύει ότι η αλήθεια της πίστεως έχει διαιρεθεί, σε πολλά πολλά κομμάτια.
 Κάθε δε χριστιανική ομολογία και αίρεσις, όπως και κάθε θρησκεία, ο Ισλαμισμός, ο Βουδισμός, ο Βραχμανισμός και λοιπά, έχουν δήθεν από ένα κομμάτι αυτής της αλήθειας. Και πρέπει, μας λέγει ο Οικουμενισμός, αυτά τα κομμάτια να ενωθούν σε ένα.
Όλα αυτά όμως είναι πλάνη και ψεύδος και απάτη. Διότι το αξιοθρήνητο αυτό κατασκεύασμα έχει σαν αποτέλεσμα τον συγχρωτισμό, τον συγκρητισμό, την σύγχυση και την κατάργηση των ιερών κανόνων και των δογμάτων της Ορθοδόξου ημών πίστεως.
 Η Ορθοδοξία χριστιανοί μου έχει και την συνείδηση και την πίστη ότι κατέχει όλη την αλήθεια και όχι μόνον ένα μέρος. Ότι αυτή και μόνον είναι η μία Αγία και Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, έχει δε στα σπλάχνα της το Άγιον Πνεύμα που την οδηγεί πάντοτε εις πάσαν την αλήθειαν. Διότι όντως είναι Εκκλησία Θεού Ζώντος, στύλος και εδραίωμα της αληθείας, όπως βεβαιώνει ο Απόστολος Παύλος στην πρώτη προς Τιμόθεον Επιστολήν του.
Και πάντα ταύτα στηρίζονται στην θεόπνευστη αποκάλυψη της Αγίας Γραφής, και στις αποφάσεις των επτά Οικουμενικών Συνόδων. Άρα εμείς δεν ψάχνουμε για καμιά αλήθεια, διότι ολόκληρη υπάρχει μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, φυλάσσεται ακεραία και προσφέρεται ανόθευτη.
Άν λοιπόν οι ξένες χριστιανικές ομολογίες και θρησκείες θέλουν ένωση, ας εγκαταλείψουν τις δοξασίες και τις πλάνες τους, και ας ενταχτούν αυτές στο Σώμα της Ορθοδοξίας και όχι εμείς σ’ εκείνες. Εμείς δεν συμβιβαζόμαστε με κανέναν και για τίποτα.
Δεν υποχωρούμε ιώτα έν.
Μια άλλη θανάσιμη απειλή εκτός του Οικουμενισμού και των αιρέσεων που αναφέραμε, είναι το κράτος του Βατικανού. Οι Φραγκολεβαντίνοι παπικοί. Τα αμέτρητα πλοκάμια τους σφίγγουν ολοένα και περισσότερο το Σώμα της Ορθοδόξου πίστεώς μας. Οι Ουνίτες, που είναι ο Δούρειος Ίππος του παπισμού, με απερίγραπτη μανία σπαράζει τους Ορθοδόξους χριστιανούς στη Ρουμανία, στην Πολωνία, στην Τσεχία, στην Σλοβακία, στην Ουκρανία, ακόμα και μέσα στη Ρωσία.
Οι πιέσεις αφόρητες, το χρήμα άφθονον και η προπαγάνδα οργιάζει.
Το πιο τραγικό θύμα του παπισμού είναι ο Ορθόδοξος Σερβικός λαός. Ο διαμελισμός και το δράμα της Γιουγκοσλαβίας, υποκινήθηκε και σχεδιάστηκε από τους κύκλους του Βατικανού, με τις πλάτες βέβαια της Ευρώπης. Έτσι χρησιμοποίησε τις μεγάλες Δυτικές δυνάμεις, για να εξοντώσει τους Σέρβους Ορθοδόξους χριστιανούς, όπως το έκαμε και το 1940-43 με τους 800.000 νεκρούς Σέρβους Ορθοδόξους χριστιανούς, από τους παπικούς Κροάτες Ουστάσι.
Έχουν εξαγοράσει όλα τα Ευρωπαϊκά μέσα ενημερώσεως, και εξαπολύουν ένα φοβερό όργιο συκοφαντιών, και ψευδών ειδήσεων για να επηρεάζουν την παγκόσμια κοινή γνώμη εναντίον των Ορθοδόξων. Ο μεγαλύτερος λοιπόν κίνδυνος για την Ορθοδοξία μας προέρχεται από την φρικτή προπαγάνδα των παπικών. Γι’ αυτό και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο μεγάλος αυτός Εθναπόστολος του Έθνους και της Εκκλησίας έλεγε: «Τον Πάπα να καταράσθε αδελφοί μου, αυτός είναι η συμφορά του Έθνους».

Ας αφήσουμε όμως τον Πάπα και το Βατικανό, και ας έλθουμε στον τρίτο πόλεμο. Δυστυχώς, ο τρίτος αυτός πόλεμος προέρχεται από μας τους ίδιους. Είναι δική μας αιμορροούσα πληγή. Έχει δε δύο όψεις. Η μία είναι η διχόνοια και η άλλη η αδιαφορία. Έτσι εύκολα διαιρούμεθα και σε τίποτα δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε.
Μας λείπει η αγάπη, η κατανόησις, η καλοσύνη, η σύμπνοια, και όταν ακόμα ενεργούμε συλλογικά και σε ομάδες, πάλι δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε καθόλου. Έχουμε τον ίδιο πνευματικό πατέρα, κι όμως μεταξύ μας διαφωνούμε και δεν μπορούμε να πάρουμε μια σωστή ορθή απόφαση. Έχουμε την ίδια πίστη, κοινωνούμε από το ίδιο Άγιον Ποτήριον, λειτουργούμεθα μέσα στους ίδιους ναούς και όμως μεταξύ μας είμεθα διαιρημένοι.
Όχι μονιασμένοι, όχι αγαπημένοι, δεν βαστάζουμε αλλήλων τα βάρη, δεν μακροθυμούμε, δεν ρίχνουμε κάτω τον εγωισμό μας, δεν υποχωρούμε, δε δίνουμε τόπο στην οργή και στον εγωισμό μας. Πώς κατόπιν όλων αυτών να στερεωθούμε στην πίστη και να ανέβουμε πνευματικά;
Επίσης υπάρχει και η δευτέρα όψις, της αδιαφορίας. Αδιαφορούμε για όλους και για όλα και προπαντός για τα θέματα της πίστεως.
Η αδιαφορία συντηρεί την ημιμάθεια. Η ημιμάθεια τρέφει τις δεισιδαιμονίες τον φανατισμό και το πείσμα. Αν αδιαφορήσουμε παραδείγματος χάριν στα σήματα κυκλοφορίας κινδυνεύουμε να σκοτωθούμε. Και αν αδιαφορήσουμε στις εντολές των γιατρών, η πίεσις θα ανέβη στα είκοσι. Η ημιπληγία καιροφυλακτεί και το έμφραγμα παραμονεύει. Το ίδιο λοιπόν συμβαίνει και με την αδιαφορία μας στα θέματα της πίστεως και σωτηρίας. Ο θάνατος της ψυχής, δηλαδή η κόλασις, καραδοκεί για μας, για τις ψυχές μας.
Δυστυχώς τα φαινόμενα της διχόνοιας και της αδιαφορίας, μερικές φορές τα δίνουμε και μείς οι ρασοφόροι παντός βαθμού. Άλλωστε αυτό το βλέπουμε και στις αναλύσεις της Αποκαλύψεως που κάνουμε τώρα κάθε Κυριακή.

Οι σκοτεινές λοιπόν δυνάμεις, ο διεθνής Σιωνισμός και η Μασονία, τα αποκρυφιστικά συστήματα και ο χιλιασμός, η πληθώρα των αιρετικών και οι φραγκολεβαντίνοι παπικοί, οργιάζουν ανενόχλητοι εις βάρος όλων των Ορθοδόξων αλλά και της πατρίδος μας. Η πίστις μας, μαζί με την Ορθόδοξη Εκκλησία μας και πάλι είναι σε κίνδυνο. Οι εχθροί της καθημερινώς πολλαπλασιάζονται. Ας μη μένουμε αργοί και νωθροί. Ας μην αδιαφορούμε. Ας μιμηθούμε λοιπόν τους Αγίους της πίστεώς μας, τους μάρτυρας και τους ομολογητάς μας, να γίνουμε και μείς σαν κι αυτούς, ισχυροί εν πολέμω, να γίνουμε ισχυροί και δυνατοί.
Να πετάξουμε από πάνω μας την δειλία διότι ου γαρ έδωκεν ημάς ο Θεός πνεύμα δειλίας αλλά δυνάμεως. Οι σκοτεινές δυνάμεις και οι αιρετικοί, μπορεί να διαθέτουν και χρήμα, και κοσμική δύναμη και πολλούς κουλτουριάρηδες υποστηρικτές.
Εμείς όμως οι Ορθόδοξοι χριστιανοί έχουμε την μεγάλη δύναμη της ευσεβείας μέσα από τη νηστεία, την αγρυπνία και ιδιαιτέρως την προσευχή.
Έχουμε ακόμα για βοήθεια τους αγγέλους, τους Αγίους και προπαντός την Παναγία μας, την Υπεραγία Θεοτόκο, και η κραταιά δύναμις του Αγίου Θεού μεγαλώνει όσο εμείς κρατούμε ανόθευτη την διδασκαλία των Αποστόλων και των Πατέρων της Εκκλησίας μας. Και όση δύναμη και οργάνωση και αν διαθέτει το κράτος του Βατικανού, όσο ύπουλα και αν χρησιμοποιεί τα πάντα, μπροστά στην πνευματική δύναμη της Ορθοδοξίας θα πέσουν σαν χάρτινοι πύργοι, θα εξαφανιστούν σαν πλαστικά λιονταράκια.
Τη δύναμη την διαθέτουμε, αλλά σωστά την χρησιμοποιούμε;
Γι’ αυτό λοιπόν όσοι πιστοί «Στώμεν Καλώς»!
Όσοι πιστοί, «Πρόσχωμεν»,
Όσοι πιστοί, «Γρηγορείτε και Προσεύχεσθε»!
Και όλοι μαζί ας φωνάξουμε : «Ουκ αρνησόμεθά σε φίλη Ορθοδοξία». Δεν θα σε αρνηθούμε ποτέ φίλη και πιστή μας Ορθοδοξία.
Και αν το καλέσουν οι περιστάσεις και οι καιροί, χίλιες φορές για την πίστη του Χριστού την Αγία ας πεθάνουμε,
Αμήν.

Πηγή: Αναβάσεις

Εὐλογημένη, εὔδρομη, εἰρηνική καί ἀγλαόκαρπη ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή!
Τό σάλπισμα τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἤχησε ἀνά τήν Χριστιανική Οἰκουμένη. Μέ τήν εἴσοδό μας εἰς τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή ἔχει ἀνοίξει τό ἱερό στάδιο τῶν ἀρετῶν καί προσκαλοῦνται οἱ ἀθληταί νά εἰσέλθουν εἰς αὐτό μέ τήν ἐλεύθερη βούλησί τους, ἀβίαστα, μέ ἱερό ζῆλο καί προθυμία, μέ σταθερότητα καί ἀποφασιστικότητα, μέ πίστι καί ἐμπιστοσύνη στό Θεό καί μέ πόθο καί ἐνδιαφέρον γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς τους.

Ἐν Κυθήροις τῇ 16ῃ Φεβρουαρίου 2015

Ἀριθ. Πρωτ.: 190

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
(ὑπ' ἀριθ. 127/2015)

Προς

Τόν Ἱερόν Κλῆρον καί τόν Χριστώνυμον Λαόν

τῆς καθ' ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων

«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται˙ οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα˙ οἱ γὰρ νομίμως ἀθλοῦντες, δικαίως στεφανοῦνται...»

(Στιχηρόν τῶν Αἴνων τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς)

Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί καί Συλλειτουργοί,

Ἀδελφοί μου Χριστιανοί, Τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά˙

Εὐλογημένη, εὔδρομη, εἰρηνική καί ἀγλαόκαρπη ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή!

Τό σάλπισμα τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἤχησε ἀνά τήν Χριστιανική Οἰκουμένη. Μέ τήν εἴσοδό μας εἰς τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή ἔχει ἀνοίξει τό ἱερό στάδιο τῶν ἀρετῶν καί προσκαλοῦνται οἱ ἀθληταί νά εἰσέλθουν εἰς αὐτό μέ τήν ἐλεύθερη βούλησί τους, ἀβίαστα, μέ ἱερό ζῆλο καί προθυμία, μέ σταθερότητα καί ἀποφασιστικότητα, μέ πίστι καί ἐμπιστοσύνη στό Θεό καί μέ πόθο καί ἐνδιαφέρον γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς τους.

Δέν εἶναι σάν τά συνήθη ἀθλητικά στάδια τό στάδιο τῶν ἀρετῶν. Ἐδῶ γυμνάζονται μέ τήν σωματική ἄσκησι, τήν σωματική νηστεία, τά σώματα μέ τίς μετάνοιες καί τίς γονυκλισίες, μέ τήν ὀρθοστασία στήν προσευχή καί τήν ἀγρυπνία, ἀλλά πρωτίστως καί κυρίως κάνει τά πνευματικά της γυμνάσματα ἡ ψυχή.

Ἄς ἰδοῦμε πῶς περιγράφει αὐτόν τόν ἱερό καί πνευματικό ἀγῶνα ὁ ἱερός Ὑμνογράφος στό στιχηρό τροπάριο τῶν Αἴνων πού προτάξαμε.

Ὁ στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἀγωνιστής τοῦ καλοῦ καί τῆς ἀρετῆς, φοράει καί ὁπλίζεται μέ τήν πανοπλία τοῦ Σταυροῦ, τό «ὅπλον εἰρήνης (καί) ἀήττητον τρόπαιον» καί μέ αὐτό ἀντιπαλαίει τόν ἀρχέκακο ἐχθρό διάβολο καί τά πονηρά πνεύματα. Περιθριγκώνεται μέ τήν δύναμι καί τήν Χάρι τοῦ Τιμίου Ζωηφόρου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ. «Σταυροῦ τύπος, ἐχθροῖς τρόμος» ἔγραφε ἐπάνω του ὁ μνημειώδης Σταυρός τοῦ ἀρχιναυάρχου Ἀνδρέα Μιαούλη, τοῦ Ὑδραίου.

Ὁ Χριστιανός ἀγωνιστής ἔχει ὡς τεῖχος ἄρρηκτο καί ἀκαταμάχητο τήν Πίστι, τήν Ἁγία μας Ὀρθόδοξη Πίστι,στό ὁποῖο τεῖχος προσκρούουν τά φαρμακερά βέλη τῆς ἀθεΐας, τῆς ἀπιστίας, τῆς ὅποιας αἱρέσεως, τῆς ἀγνωσίας τοῦ Θεοῦ, τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν καί ὅλων τῶν ὀργάνων τοῦ σκότους. Θωρακίζεται μέ τήν προσευχή, τήν νοερή καί καρδιακή προσευχή «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με», «Ὑπεραγία Θεοτόκε βοήθει μοι». Μέ τήν Θεία Λατρεία καί τήν συμμετοχή στή Μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Τήν ἀρετή τῆς ἐλεημοσύνης τήν ἔχει ὡς ἄλλη περικεφαλαία, ἡ ὁποία τόν προστατεύει ἀπό τά κύματα τῆς κακίας, τῆς μοχθηρίας καί τῆς μισαδελφίας. Καί γι' αὐτό ἠμπορεῖ νά σπλαγχνίζεται, νά ἐλεῆ, νά συμπάσχη καί νά ἀγαπᾶ.

Ὁ μαχητής καί ἀγωνιστής τοῦ Χριστοῦ χρησιμοποιεῖ τήν νηστεία, σάν ἄλλο μαχαῖρι, γιά νά περικόπτη ἀπό τήν καρδιά κάθε κακία καί ρυπαρότητα. Καί ἔπειτα ἀπό αὐτόν τόν ἀδυσώπητο ἀγῶνα παίρνει «τόν ἀληθινόν στέφανον παρά τοῦ Παμβασιλέως Χριστοῦ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς Κρίσεως»˙ «οἱ γάρ νομίμως ἀθλοῦνται, δικαίως στεφανοῦνται».

Ὁ Χρυσορρήμων Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, λέγει ὅτι ὁ πνευματικός ἀγώνας πρέπει νά εἶναι συνεχής καί ἀδιάκοπος: «Τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα τό εἶδος δέν ἀνέχεται ἄοπλο ἀγωνιστή. Τότε σταματᾶ ἡ προετοιμασία τοῦ ἀγώνα, ὅταν κλείνη ἡ αὐλαία τῆς παρούσης ζωῆς. Καί κλείνει ἡ αὐλαία, ὅταν ἡ ψυχή ἐξέρχεται ἀπό τό σῶμα. Ὅσο, λοιπόν, βρισκόμαστε ἐδῶ, εἶναι ἀνάγκη νά πυγμαχοῦμε, κι ὅταν εἴμαστε στό σπίτι κι ὅταν εἴμαστε ἔξω στήν ἀγορά» (Ε.Π.Ε. 5,240).

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται˙ οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα».

Ἄς ἀποδυθοῦμε μέ ζῆλο καί προθυμία γι' αὐτόν τόν ἱερό ἀγῶνα καί ἄς εἰσέλθωμε χωρίς δισταγμούς καί ἀναβολές στό ἀγωνιστικό στάδιο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Μέ ταπείνωσι καί ὑπομονή, μέ τήν σωματική καί πνευματική νηστεία, μέ μετάνοια καί ἀνάνηψι καί μέ σταθερή ἀπόφασι νά ἀκολουθήσωμε πιστά τίςθεῖες ἐντολές καί τό ἐγερτήριο ἀφυπνιστικό σάλπισμα τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί τότε μέσα ἀπό αὐτόν τόν ἱερό δίαυλο τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς θά ἐπιτευχθῆ ἡ κάθαρσις καί ὁ ἁγνισμός τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματοςμέ ἀποτέλεσμα νά προϋπαντήσωμε μέ ἀναμένη τήν λαμπάδα τῆς ψυχῆς καί νά προσκυνήσωμε «ψυχαῖς καθαραῖς καί ἀρρυπώτοις χείλεσι» τά Ἅγια Πάθη, τήν Ταφήν καί τήν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Καλή καί εὐλογημένη νηστεία. Καλή καί μεστή ἀπό θεῖες εὐλογίες καί δωρεές ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

Διάπυρος πρός Κύριον εὐχέτης σας

Ὁ Μητροπολίτης

† Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ

Πηγή: Θρησκευτικά

Ελύληθεν η νηστεία. Η μήτηρ της σωφροσύνης, η κατήγορος της αμαρτίας, η συνήγορος της μετανοίας, η πολιτεία των αγγέλων, η σωτηρία των ανθρώπων, διότι οι πιστοί ανακράξωμεν, o Θεός ελέησον ημάς.

Από αύριο χριστιανοί μου μπαίνουμε στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Κύριο γνώρισμα της περιόδου αυτής είναι η νηστεία. Και οι Ορθόδοξοι χριστιανοί καλούνται όλοι να νηστέψουν.

Βέβαια ο λόγος μας θα γίνει για την νηστεία, και δεν πρέπει να ασχολούμεθα μ’ αυτήν μόνον στις περιόδους που η Εκκλησία μας ορίζει την νηστεία, αλλά πάντοτε. Έτσι αυτή την περίοδο θα νηστέψουν οι χριστιανοί από κρέας, γάλα, αυγά, ψάρια και θα αρκεστούν στα νερόβραστα και στα λαδερά φαγητά.

Αλλά γεννιέται το ερώτημα: Νηστεύουν οι χριστιανοί την Αγία αυτή περίοδο της Εκκλησίας; Νηστεύουν όλοι; Όχι.

Πιστεύω ότι όταν η πίστη ήταν πιο ζωντανή και τα ήθη πιο αυστηρά, οι χριστιανοί νήστευαν, νήστευαν τα παιδιά, νήστευαν οι άνδρες, οι γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, όλοι νήστευαν. Νήστευαν και οι παππούδες και οι γιαγιάδες.

Σαν σήμερα το βράδυ μάλιστα, υπήρχε και διετηρείτο το έθιμο στην πατρίδα μου, το έθιμο της χάσκας με ένα αυγό, θυμάμαι ότι τότε οι γιαγιάδες και οι μεγάλοι έλεγαν ότι με αυγό πρέπει να κλείνει το στόμα, το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής, και με αυγό να ανοίγει πάλι το βράδυ της Αναστάσεως.

Ενήστευαν λοιπόν κάποτε οι χριστιανοί, όλοι μικροί και μεγάλοι.

Η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής θύμιζε τα παλιά χρόνια τη νηστεία της αμαρτωλής πόλεως Νινευΐ, που οι κάτοικοί της ύστερα από το κήρυγμα Ιωνά του προφήτου, ήρθαν σε τόση μετάνοια ώστε νήστεψαν όλοι – ακόμα και τα μωρά στερήθηκαν το μητρικό τους γάλα.

Νηστεία που επεβλήθη και στα ζώα, μικρά και μεγάλα. Για ένα τριήμερο λοιπόν, η νηστεία ήτο φοβερή, από κάθε είδους τροφής, και μάλιστα όλοι φόρεσαν σάκους και έβαλαν στάχτη στο κεφάλι τους. Και ο Θεός βλέποντας την ειλικρινή, την αληθινή τους μετάνοια, απέτρεψε την ολοκληρωτική τους καταστροφή.

Στα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι κρεοπώλη, που έκλεινε το κρεοπωλείο του την Κυριακή των Απόκρεω, και το άνοιγε το Μεγάλο Σάββατο το πρωί. Κι όμως ποτέ του δεν επείνασε, ούτε αυτός ούτε η οικογένειά του.

Όπως και ένας μικρός εστιάτορας που δεν μαγείρευε φαγητά με κρέας αυτή την μεγάλη περίοδο.

Αλλά που να ακούσουν οι άνθρωποι της εποχής μας και ιδίως οι Νεοέλληνες χριστιανοί, για νηστεία και εγκράτεια, για μετάνοια και προσευχή. Οι περισσότεροι τα κοροϊδεύουν και τα γελάνε. Και όχι μόνο τα κοροϊδεύουν αλλά και κατηγορούν την νηστεία ότι την εφεύραν οι παπάδες και οι καλόγεροι. Τι θα απαντήσουμε σε αυτούς; Που μας κατηγορούν κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Η νηστεία δεν είναι εντολή τωρινή. Έχει τη ρίζα της στα παλιά χρόνια της ανθρωπότητος. Η νηστεία εμφανίστηκε μόλις εμφανίστηκε και ο άνθρωπος. Συνομήλικη του ανθρώπου ονομάζει την νηστεία ο Μέγας Βασίλειος. Διότι αν ανοίξουμε την Αγία Γραφή και δούμε εκεί την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου, του Αδάμ και της Εύας, βλέπουμε ότι η πρώτη εντολή που δόθηκε σε αυτούς ήταν η εντολή της νηστείας.

- Θα φάτε, είπε ο Θεός τότε στους Πρωτοπλάστους, από τους καρπούς όλων των δένδρων, εκτός όμως από τους καρπούς ενός δένδρου. Χιλιάδες δένδρα εκεί.

Η δοκιμή ετέθη. Και η τήρηση της εντολής ήταν πολύ εύκολη, αλλά δυστυχώς δεν τηρήθηκε. Κατέλησαν την εντολή, κατέλησαν την νηστεία και διώχθηκαν απ’ τον Παράδεισο. Όχι μόνο στη Γένεση αλλά και στα άλλα βιβλία ολοκλήρου της Αγίας Γραφής, γίνεται λόγος για τη νηστεία.

Νομίζουν λοιπόν ότι ο Χριστός, δε μίλησε ούτε αυτός για τη νηστεία. Και όμως. Μόνο το σημερινό Ευαγγέλιο, το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της Κυριακής της Τυρινής, αν το ανοίξουν, αν το προσέξουν, θα αποδείξουν, θα αποδείξει ότι βρίσκονται σε πλάνη.

Ο Χριστός μιλώντας για τη νηστεία δεν την καταργεί, αλλά την αναγνωρίζει σαν ιερό θεσμό, και με όσα λέει γι’ αυτήν, θέλει να την απαλλάξει από το Φαρισαϊκό πνεύμα, να την εξυψώσει πνευματικά. Να νηστεύετε, λέει, αλλά όχι όπως οι Φαρισαίοι. Όταν νηστεύετε να νηστεύετε κατά τέτοιον τρόπον ώστε να μην σας βλέπουν οι άνθρωποι. Να μην είστε σκυθρωποί, να μην κάνετε επίδειξη της νηστείας. Ο Χριστός λοιπόν είναι εναντίον της νηστείας των Φαρισαίων, αλλά είναι υπέρ της νηστείας όπως ο ίδιος την εδίδαξε και την εφήρμοσε. Και όπως μας λέγει μάλιστα το Ευαγγέλιο, για σαράντα μέρες νήστεψε. Ούτε έφαγε, ούτε ήπιε.

Το παράδειγμα του Χριστού το μιμήθηκαν αργότερα οι Απόστολοι, οι διδάσκαλοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας και όλοι οι Άγιοι. Εντολή λοιπόν του Θεού είναι η νηστεία. Και ό,τι διατάζει ο Θεός είναι πάντοτε για την ωφέλεια του ανθρώπου.

Η νηστεία όπως αποδεικνύουν τα πράγματα είναι οικονομία των υλικών αγαθών, είναι μέτρο υγείας, είναι χάρη των παθών, είναι φάρμακο ψυχής και σώματος. Πότε όμως; Όταν γίνεται σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου, όταν δηλαδή η νηστεία δεν περιορίζεται μόνο στην αποφυγή κάποιων φαγητών, αλλά επεκτείνεται και συμπεριλαμβάνει όλα τα ήδη της κακίας. Η νηστεία από μόνη της δε λέει τίποτα. Πρέπει να γίνει πνευματική. Γι’ αυτό και ο χριστιανός, ο κάθε χριστιανός πρέπει να νηστεύει απ’ το ψέμα, τη διαβολή, τη συκοφαντία, το κουτσομπολιό, την κατάκριση, την βλασφήμια, την κλοπή, την απάτη, την εκμετάλευση, την φιλαργυρία, την πλεονεξία, την πορνεία, τη μοιχεία, τις κακές σκέψεις, να νηστεύει η γλώσσα που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει, να νηστεύει ο νους, να νηστεύουν οι σκέψεις, οι λογισμοί, αυτού του είδους η νηστεία είναι όντως φάρμακο ψυχής. Η νηστεία που περιορίζεται μόνο στην αποχή ορισμένων τροφών και συνοδεύεται από κακίες και από ελαττώματα και από πάθη, δεν είναι νηστεία χριστιανική. Θα τολμούσα να μπορώ να σας πω ότι η νηστεία αυτή είναι διαβολική, είναι σατανική. Γιατί; Γιατί και ο Σατανάς νηστεύει. Δεν τρώει ποτέ του, δεν πίνει ποτέ του. Αλλά έχει όλη την κακία και όλο το φθόνο και όλη τη μοχθηρία και ανθρωποχθόνος ήν απ’ αρχής.

Η χριστιανική νηστεία λοιπόν, έχει σκοπό να βοηθήσει τον άνθρωπο στην πνευματική του ανόρθωση, και στην κοινωνία του με το Θεό. Γίνεται από αγάπη στο Θεό, και συνδυάζεται με την αποχή από την αμαρτία, την προσευχή και την αγάπη. Τροφή του πνεύματος είναι η νηστεία. Όλα αυτά σημαίνουν ότι η Εκκλησία είναι εκείνη που γνωρίζει πότε πρέπει να νηστεύουμε.

Ο σκοπός της νηστείας είναι πνευματικός. Επί αιώνες η ζωή της εδώ στη γη με την πείρα και τον αγώνα των αγίων της, την οδήγησε στο να καθιερώσει τα χρονικά διαστήματα της νηστείας που όλοι μας γνωρίζουμε. Έτσι λοιπόν όλες οι νηστείες είναι συνδεδεμένες με τον εορτασμό των μεγάλων γεγονότων της ζωής του Χριστού. Για να καταλάβουμε λίγο καλύτερα το σκοπό της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής, πρέπει να δούμε το γιατί νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή όλο το χρόνο, που είναι σμικρογραφία η νηστεία της Σαρακοστής.

Η αρχαιότερη καθιερωμένη νηστεία είναι η νηστεία Τετάρτης και Παρασκευής. Το βλέπουμε σαν εντολή στο κείμενο των Αποστολικών Διαταγών ενός βιβλίου που γράφτηκε τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. «Η δε νηστεία υμών μη έστωσαν μετά των υποκριτών Τρίτης και Πέμπτης, όπως των Ιουδαίων και Φαρισαίων, υμείς δε νηστεύσατε Τετράδα και Παρασκευήν». Και τότε μάλιστα η νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής ήτανε ημέρες ξηροφαγίας, χωρίς κατάλυση, οίνου και ελαίου και μάλιστα μετά την τρίτη απογευματινή.

Γιατί όμως νηστεύουμε αυτές τις ημέρες; Τις δυο αυτές ημέρες κάθε εβδομάδα. Ο Άγιος Επιφάνιος Κύπρου, μας λέγει ότι πρέπει την Τετάρτη και την Παρασκευή να παραμένουμε εν νηστεία μέχρι της τρίτης το απόγευμα, επειδή την μεν Τετάρτην επροδόθη ο Κύριος και την Παρασκευή εσταυρώθη. Και στο βιβλίο Αποστολικαί Διαταγαί λέγεται : «Τετράδα δε και Παρασκευήν προσέταξεν ημίν νηστεύειν, την μεν διά την προδοσίαν, την δε δια του πάθους του». Βέβαια εάν υπάρξει γιορτή Αγίου ή ενός γεγονότος, τότε έχουμε κατάλυση, σύμφωνα πάντοτε με τις υποδείξεις της Εκκλησίας, και όπως έχουμε δώσει και ειδικά νηστειοδρόμια για να βοηθήσουμε τους χριστιανούς πότε και πως πρέπει να νηστεύουν. Επίσης υπάρχει κατάλυσις της νηστείας όταν έχουμε σοβαρούς λόγους υγείας. Τότε η Εκκλησία οικονομεί τον ασθενούντα.

Ο λόγος πάντως για τον οποίον γίνεται η νηστεία όχι μόνον Τετάρτης και Παρασκευής, αλλά και των Σαρακοστών, και ειδικά της Μεγάλης που αρχίζει αύριο, καθορίζει συγχρόνως και τον τρόπο της συμμετοχής στην νηστεία. Ως σωστοί πιστοί Ορθόδοξοι χριστιανοί δεν πρέπει να νηστεύουμε επειδή μας το λένε οι μεγαλύτεροι ή οι παπάδες, ούτε πάλι πρέπει να νηστεύουμε για να τρόπον τινά αυτοδικαιώσουμε τον εαυτό μας απέναντι στα σφάλματά μας, ούτε πάλι για να καυχόμεθα για τις αυστηρές μας ξηροφαγίες, και πολύ περισσότερο ούτε για να καλοπιάσουμε το Θεό.

Νηστεύουμε για να ζήσουμε τα σωτήρια πάθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, και να αναγνωρίσουμε μέσα από τα βάθη της καρδιάς μας ότι απ’ αυτά και μόνον προήλθε η σωτηρία μας. Έτσι η νηστεία μέσα από την πνευματικότητα διακρίνεται από τρείς χαρακτήρες, και ο πρώτος της είναι δογματικός.

Με τη νηστεία ομολογούμε το πάθος της Σταυρικής Θυσίας του Χριστού.

Ο δεύτερος χαρακτήρας είναι δοξολογικός και ευχαριστηριακός. Η νηστεία αναπέμπεται ως προσευχή ευχαριστίας προς τον Θεόν, μέσα από τα Ευαγγελικά έργα, τον σεβασμό προς την παράδοση, την μίμηση των Αγίων, τη συμμετοχή στα Πανάγια Μυστήρια και κυρίως στο να δαμαστεί το σαρκικό φρόνημα και τα ένστικτα του ανθρώπου.

Και ο τρίτος χαρακτήρας της νηστείας είναι αναγεννητικός. Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, όπως και Σαρακοστές, ο χριστιανός με την νηστεία και την εγκράτεια σκοτώνει το σαρκικό του φρόνημα, και με την μικρή του σωματική ταλαιπωρία συμμετέχει στο πάθος του Χριστού, για να ζήσει την Ανάστασή Του.

Πηγή: Αγία Βαρβάρα

H αγία Φιλοθέη γεννήθηκε στην Aθήνα από γονιούς άρχοντες, μοναχοπαίδι του Aγγέλου Mπενιζέλου και της Συρίγας. Φιλοθέη ονομάσθηκε όταν έγινε καλογρηά, αλλά το πρώτο όνομά της ήταν Pεβούλα. H μητέρα της ήτανε στείρα και παρακαλούσε το Θεό να της δώσει τέκνο, και μια νύχτα είδε πως βγήκε από το εικόνισμα της Παναγίας ένα φως δυνατό και πως μπήκε στην κοιλιά της. Kι' αληθινά, το φως εκείνο ήτανε η αγιασμένη ψυχή της κόρης που γέννησε σ' εννιά μήνες. Aπό μικρή φανέρωνε με τα φερσίματα και με τα αισθήματά της ποια θα γινότανε υστερώτερα, στολισμένη με κάθε λογής αρετή. Στην ευσέβεια είχε για οδηγό της την ίδια τη μητέρα της που ήτανε ευλαβέστατη.

Φτάνοντας σε ηλικία δώδεκα χρονών τη ζήτησε για γυναίκα κάποιος άρχοντας του τόπου, μα η κόρη δεν ήθελε να παντρευθεί. Aλλά επειδή οι γονιοί της την παρακαλούσανε, η τρυφερή ψυχή της δεν βάσταξε να τους λυπήσει και να τους παρακούσει και στο τέλος παραδέχθηκε να πανδρευθεί με εκείνον τον πλούσιο άνθρωπο, που ήτανε όμως πολύ φτωχός στην ψυχή, διεστραμμένος και κακός. Tρία χρόνια έζησε μαζί του η Pεβούλα κάνοντας υπομονή στα απότομα φερσίματά του, ώς που ο άνδρας της πέθανε κι' απόμεινε χήρα. Oι γονιοί της θελήσανε να την ξαναπανδρέψουνε, μα αυτή τους είπε καθαρά πως έταξε να γίνει καλόγρηα.

Σαν πεθάνανε οι γονιοί της, δέκα χρόνια από τον καιρό που χήρεψε, δόθηκε ελεύθερα στην άσκηση, με νηστείες, προσευχές, αγρύπνιες και ελεημοσύνες. Kατήχησε τις υπηρέτριές της και τις έκανε δοχεία του Πνεύματος. Kατά θέλημα του αγίου Aνδρέα που είδε στον ύπνο της, έχτισε ένα μοναστήρι με εκκλησία στόνομά του. Eίναι η εκκλησιά που σώζεται ακόμα πλάγι στο μέγαρο της Aρχιεπισκοπής στην οδό Aγίας Φιλοθέης. Aφού τελείωσε το μοναστήρι, η Pεβούλα χειροθετήθηκε μοναχή με τόνομα Φιλοθέη. Oι πρώτες αδελφές που ζήσανε μαζί της ήτανε οι δουλεύτρες που είχε στο πατρικό σπίτι της. Mε τον καιρό έδραμαν πλήθος άλλες παρθένες κι' από αρχοντικές οικογένειες και ντυθήκανε το μοναχικό σχήμα. Zήσανε αγωνιζόμενες τον καλόν αγώνα με υποταγή στην άξια ηγουμένισσα που τις διοικούσε στον πνευματικό δρόμο σαν κάποια αγία Συγκλητική.

Tα αγιασμένα λόγια της έμπαιναν στην καρδιά τους σαν δροσιά και άνθιζαν μέσα τους τα εύοσμα άνθη των αρετών. Kαι τα έργα της βεβαιώνανε τα λόγια της κατά τα λόγια του Xριστού που λέγει: "Oς δ' αν ποιήση και διδάξη, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών" (Mατθ. ε΄, 19). Όπου μάθαινε πως βρίσκεται φτωχός, δυστυχισμένος, άρρωστος, χαροκαμένος, έτρεχε σε βοήθειά του με περισσότερη προθυμία παρά αν έπαιρνε η ίδια τη βοήθεια απ' άλλον. Έχτισε νοσοκομεία και γηροκομεία κοντά στο μοναστήρι της κι' η αγία Φιλοθέη δεν φρόντιζε μοναχά για τη γιατρειά τους και για τη σωματική τροφή τους αλλά και για την πνευματική. Mε τον καιρό, πληθύνανε τόσο πολύ οι αδελφές που μπήκανε στο μοναστήρι της, που δυστυχούσανε από κάθε πράγμα επειδή δεν μπορούσε η ηγουμένη να απαντήσει τα μεγάλα έξοδα, κ' οι καλογρηές γογγύζανε. Mα η αγία τις καταπράυνε με λόγια υπομονετικά, κι' ο Θεός έστελνε τη βοήθειά του πότε μ' έναν τρόπο και πότε με άλλον ώς που περνούσε η στενοχώρια.

Eξόν από τα ντόπια κορίτσια που συμμάζευε στο μοναστήρι της, έδινε προστασία και σε ξένες γυναίκες που ερχόντανε στην Aθήνα από διάφορα μέρη σκλαβωμένες από τους Tούρκους. Mε τι κινδύνους και με τι βάσανα τις προστάτευε δεν είναι μπορετό να γράψουμε καταλεπτώς σε τούτο το σύντομο σημείωμα. Tέσσερες απ' αυτές τις σκλάβες είχανε ακουστά την αγία Φιλοθέη κι' επειδή τις βασανίζανε οι αφεντάδες τους να αρνηθούν την πίστη τους, φύγανε κρυφά και καταφύγανε στο μοναστήρι. H αγία τις πήρε μέσα και τις στερέωσε στην πίστη τους και περίμενε εύκαιρη περίσταση για να μπορέσει να τις στείλει στον τόπο τους. Mα οι Tούρκοι, που είχανε τις σκλάβες, μάθανε πως τις είχε περιμαζέψει η Φιλοθέη και μπήκανε σαν θηρία στο κελλί της που κειτότανε άρρωστη και την τραβήξανε και την πήγανε στον πασά. Kαι κείνος πρόσταξε να τη ρίξουνε στη φυλακή. H αγία δεν φοβήθηκε, αλλά ετοιμάσθηκε να χύσει το αίμα της για την πίστη του Xριστού. Tην άλλη μέρα μαζευθήκανε πολλοί Tούρκοι και φωνάζανε να σκοτώσουνε την αγία. Kι' ο πασάς πρόσταξε να τη βγάλουνε από τη φυλακή και να την παρουσιάσουνε μπροστά του, και της είπε να διαλέξει ανάμεσα στα δύο, ή ν' αρνηθεί την πίστη της ή να κοπεί το κεφάλι της. Mα η αγία απάντησε με αφοβία πως είναι έτοιμη να μαρτυρήσει για τον Xριστό. O πασάς θάβγαζε την απόφαση να κόψουνε το κεφάλι της, αλλά προφθάσανε κάποιοι επίσημοι χριστιανοί και με τα παρακάλια τους αλλάξανε τη γνώμη του πασά και πρόσταξε να τη βγάλουνε από τη φυλακή.

Γυρίζοντας στο μοναστήρι της η οσία, δεν έπαψε να πορεύεται όπως και πριν στο δρόμο του Xριστού. K' επειδή πληθαίνανε ολοένα οι μαθήτριές της, έχτισε κι' άλλο μοναστήρι στην τοποθεσία Πατήσια, κι' αυτό στόνομα του αγίου Aνδρέα. Aλλά έχτισε μετόχια και στη Tζια και στην Aίγινα, κι' εκεί έστελνε τις αδελφές που έπρεπε να μακρύνουνε από την Aθήνα για κάποια αιτία.

Σ' όλα αυτά τα ασκητήρια οι καλογρηές δουλεύανε στους αργαλειούς και σε άλλα εργόχειρα, σαν τις προκομμένες μέλισσες μέσα στο κουβέλι. Φτωχά κι' ορφανά κορίτσια βρήκανε προστασία κ' εργασία μέσα σ' εκείνα τα καταφύγια. Σε ό,τι κτήματα είχε η αγία από τους γονιούς της, έχτισε μοναστήρια και φτωχοκομεία. K' είχε πολλή περιουσία. Ένας προπάππος της είχε πάρει τη "δεχατέρα του αφέντη της Aθήνας και πήρε προίκα όλη την Kηβισιά και τον Aχλαδόκαμπο που είναι πριν από το Xαλιάντρι". Στο κτήμα που είχε στον Περισό έχτισε άλλο μοναστήρι στο μέρος που το λένε τώρα Kαλογρέζα. Όλη η φτωχολογιά την είχε σαν πονετικιά μάνα. Mε κάθε τρόπο πάσχιζε να ανακουφίσει τους δυστυχισμένους, τους τάιζε, τους άνοιγε πηγάδια για νάχουνε νερό, τους γιάτρευε, τους έβρισκε δουλειά. O κόσμος την έλεγε "κυρά δασκάλα".

Tην παραμονή του αγίου Διονυσίου στα 1589 η αγία Φιλοθέη βρισκότανε στο μοναστηράκι πούχε χτισμένο στα Πατήσια. Tο βράδυ συναχθήκανε οι αδελφές για να κάνουνε αγρυπνία. Kάποιοι Aγαρηνοί, που την εχθρευόντανε από καιρό, πηδήσανε από τη μάντρα και πιάνοντας την αγία αρχίσανε να τη χτυπάνε ώς που την αφήσανε μισοπεθαμένη. Tην άλλη μέρα τη σηκώσανε οι αδελφές και την πήγανε στο μετόχι πούχε στον Περισό. Σαν συνέφερε λίγο, έπιασε την προσευχή, ευχαριστώντας το Θεό γιατί αξιώθηκε να πληρωθεί με κακία για τα καλά που έκανε στους ανθρώπους και να μοιάσει σ' αυτό με τον Xριστό, κατά τα λόγια του αποστόλου Πέτρου που λέγει: "καθό κοινωνείτε τοις του Xριστού παθήμασι, χαίρετε" (A΄ Πέτρ. δ΄, 13). Στις 19 Φεβρουαρίου του 1589 παρέδωσε την καθαρή ψυχή της στον Kύριο, που υπόμεινε τόσα βάσανα για την αγάπη του.

Tο άγιο σκήνωμά της θάφτηκε στο μοναστηράκι της Kαλογρέζας κι' από κει έγινε η ανακομιδή των λειψάνων στην εκκλησιά του αγίου Aνδρέα που βρίσκεται στη σημερινή Aρχιεπισκοπή. Mετά πολλά χρόνια, επειδή αυτή η εκκλησιά κόντευε να γκρεμνισθεί, το πήγανε στον άγιο Eλευθέριο κι' από κει στη σημερινή μητρόπολη, μέσα στ' άγιο βήμα. Στο μνήμα της απάνω βρεθήκανε γραμμένα τούτα τα λόγια:

"Φιλοθέης υπό σήμα τόδ' αγνής κεύθει σώμα,
ψυχήν δ' εν μακάρων θήκετο Yψιμέδων".

H Φιλοθέη ανακηρύχθηκε αγία επί Oικουμενικού Πατριάρχου Mατθαίου B΄ (1595-1600). Nεόφυτος ο μητροπολίτης Aθηνών, αφού εξήτασε και ερεύνησε τα κατά τον βίον και το μαρτύριον της οσίας, σύνταξε αναφορά στο Πατριαρχείο μαζί με τους επισκόπους Kορίνθου και Θηβών και με τους προκρίτους της Aθήνας για να τάξει την οσία Φιλοθέη στους χορούς των αγίων. Σ' αυτό το συνοδικό έγγραφο είναι γραμμένα και τούτα: "Eπειδή εδηλώθη ασφαλώς ότι το θειότατον σώμα της οσιωτάτης Φιλοθέης ευωδίας πεπληρωμένον εστί και μύρον διηνεκώς εκχείται, αλλά και τοις προσιούσι τε ασθενέσι τε και θεραπείας δεομένοις την ίασιν δίδωσι... τούτου χάριν έδοξε ημίν τε και πάση τη ιερά Συνόδω των καθευρεθέντων ενταύθα αρχιερέων συγγραφήναι και ταύτην εν τω χορώ των οσίων και αγίων γυναικών, ώστε κατ' έτος τιμάσθαι και πανηγυρίζεσθαι".

Aυτός είναι με ολιγολογία ο βίος της Aθηναίας αγίας Φιλοθέης, που είναι ένα από τα μυρίπνοα άνθη του γένους μας στον τυραννισμένον καιρό της σκλαβιάς. Δεν στάθηκε αυστηρή μονάχα στο να κάνει τις εντολές του Xριστού, μα αγωνίσθηκε και πνευματικά για να στερεωθεί η αγιασμένη παράδοση της Oρθοδοξίας σαν κάστρο που θα αποσκέπαζε τον Eλληνισμό από τον πνευματικό εκφυλισμό και την αποβαρβάρωση. Όλα τα θυσίασε, πλούτη, ανάπαυση, ζωή, για την πίστη των πατέρων της. "Θλίψις συνέχει την ψυχήν της" βλέποντας οι χριστιανοί να μην έχουνε στα "πάτρια" την αγάπη που έπρεπε, αλλά να ζούνε μουδιασμένοι, αδιάφοροι, με ψυχή γεμάτη δειλία, μικροψυχία, πονηριά.

Tην Aκολουθία της την έγραψε κάποιος σοφός και ευλαβής άνθρωπος Iέραξ λεγόμενος. Aνάμεσα στα ωραία εγκώμια είναι και τούτο: "Δαυΐδ γαρ το πράον έσχες και Σολομώντος, σεμνή, την σοφίαν, Σαμψών την ανδρείαν, και Aβραάμ το φιλόξενον, υπομονήν τε Iώβ, του Προδρόμου δε θείαν άσκησιν...".

Tην εκκλησία του αγίου Aνδρέα που βρισκότανε στο σημερινό δρόμο της Aγίας Φιλοθέης την εγκρέμνισε ο μητροπολίτης Aθηνών Γερμανός Kαλλιγάς, παρ' ότι είχε μεγάλο σέβας στην αγία, επειδή ήτανε ραγισμένοι οι τοίχοι, κ' έχτισε στα ίδια θεμέλια το παρεκκλήσι που υπάρχει τώρα, ενώ μπορούσε να στερεώσει την παλιά εκκλησία που είχε ωραίες τοιχογραφίες. Eκείνον τον καιρό (ο Γερμανός στάθηκε μητροπολίτης από τα 1889 έως τα 1896) δεν γνωρίζανε οι άνθρωποι την αξία της βυζαντινής τέχνης. H καινούρια εκκλησιά που χτίσθηκε είναι ψυχρή, κακότεχνη, γυμνή. Όποιος μπαίνει μέσα, δεν αισθάνεται κατάνυξη. Aλλ' η εκκλησιά του μετοχιού που είχε χτίσει η οσία στα Πατήσια γκρεμνίσθηκε και κείνη από την πολυκαιρία και γιατί δεν μπορούσανε οι χριστιανοί να την περιποιηθούνε από το φόβο των Tούρκων πριν να σηκωθεί η Eπανάσταση του 1821. Ώς προ ολίγα χρόνια κειτόντανε οι κολόνες μέσα στα αγριάγκαθα, στεκότανε όρθια μοναχά η χυβάδα (κόγχη) του ιερού κ' η πόρτα με το δυτικό τοίχο. Kάποιοι ευλαβείς χριστιανοί την αναστηλώσανε με την οδηγία του κ. Oρλάνδου και τώρα βρίσκεται πάλι απαράλλαχτη όπως ήτανε στα χρόνια της αγίας Φιλοθέης, ένα ταπεινό μα ατίμητο στόλισμα ανάμεσα στα ακαλαίσθητα και ξενόμορφα σπίτια που χτισθήκανε γύρω στο γηραλέο αυτό εκκλησάκι. O Θεός με αξίωσε και το στόλισα με αγιογραφίες, όπως ήτανε ο πόθος μου. Aνάμεσα σε άλλα ζωγράφισα και το μοναστήρι, όπως ήτανε τότε, με την ηγουμένη αγία Φιλοθέη και τις αδελφές που πηγαίνουνε στην εκκλησία.

Φαίνεται πως όλη η οικογένεια των Mπενιζέλων ήτανε άνθρωποι φιλόθρησκοι. Στο νάρθηκα της Kαισαριανής είναι γραμμένη από το ζωγράφο που τον αγιογράφησε τούτη η επιγραφή:
"Iστόρηται ο πρόναος ούτος ήτοι νάρθηξ δια δαπάνης των προσδραμόντων τη μονή φόβω λοιμού τη κραταιά χειρί της πανυμνήτου Tριάδος και σκέπη της μακαρίας Παρθένου, οίτινες εισίν ο ευγενής και λογιώτατος Mπενιζέλος υιός Iωάννου, άμα ταίς ευγενέσιν αδελφαίς και τη τεκούση και τη λοιπή αυτού συνοδεία. Eπί ηγουμένου Iεροθέου του σοφωτάτου ιερομονάχου. Δια χειρός δε Iωάννου Υπάτου του εκ Πελοποννήσου. Έτει αχπβ΄ (1682) μηνί Aυγούστω κ΄ (20)".

Ένας Mπενιζέλος, ο Nικόλας, γίνηκε κι' αγιογράφος, μαθητής του Γεωργίου Mάρκου του Aργείου που ζωγράφισε πολλές εκκλησιές στα μέρη της Aττικής, από τα 1727 ως τα 1740 απάνω-κάτω. Στην παλιά εκκλησιά της Παναγίας στο Kορωπί είναι γραμμένο: "Iστορήθη δε κατά το αψλβ΄ (1732) δια χειρός Γεωργίου Mάρκου και του μαθητού αυτού Nικολάου Mπενιζέλου". Mαζί με το μάστορά του δούλεψε ο Mπενιζέλος και στο τελευταίο έργο του, την αγιογράφηση της Mονής της Φανερωμένης στή Σαλαμίνα, όπως φανερώνει η επιγραφή που σώζεται και που λέγει: "AΨΛE (1635). Iστορήθη ο θείος και πάνσεπτος Nαός ούτος της Mεταμορφώσεως του Kυρίου, Θεού και Σωτήρος ημών δια συνδρομής κόπου τε και δαπάνης... Iστορήθη δε δια χειρός Γεωργίου Mάρκου εκ πόλεως Aργους και του μαθητού αυτού Nικολάου Mπενιζέλου, Γεωργάκης και Aντώνιος".

Πηγή: Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον