Με τη ευκαιρία της μεγάλης δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων και της κατ’ αυτήν τελέσεως του Μεγάλου Αγιασμού, επιθυμούμε ν’ αναφερθούμε στη σχέση αυτή του Μεγάλου, ως λέγεται, Αγιασμού, προς τον αποκαλούμενο Μικρό Αγιασμό, ο οποίος τελείται σε κάθε άλλη περίπτωση π.χ. Πρωτομηνιά, εγκαινισμούς οίκων, καταστημάτων κ. ά., με σκοπό να συμβάλλουμε στη αποφυγή των πολλών παρανοήσεων, αλλά και στην εξάλειψη των λανθασμένων απόψεων και εθιμικών διατάξεων σχετικά με τη σύγκριση των δύο Αγιασμών και την χρήση τους. Οδηγό σ’ αυτήν την προσπάθεια θα έχομε έναν από τους κυριώτερους εκπροσώπους της Φιλοκαλικής αναγέννησης του 18ου αιώνος, του κινήματος δηλ. των Κολλυβάδων, των Άγιο Αθανάσιο τον Πάριο, ο οποίος είχε ασχοληθεί με το θέμα εκτενώς.

Στην «Έκθεσή» του ο Άγιος Αθανάσιος, τονίζει ότι ο Μεγάλος Αγιασμός έχει:

α) Δύναμη λουτρού παλιγγενεσίας και

β) τελείται μία φορά το χρόνο, κατά την εορτή των Θεοφανείων, ως συμβολική ανάμνηση της δωρεάς της Θείας αναγεννήσεως από τον Χριστό. (Εδώ πρέπει να σημειώσουμε, ότι και την παραμονή των Θεοφανείων επεκράτησε από πολύ νωρίς να τελείται ο Μεγάλος Αγιασμός για πρακτικούς κυρίως λόγους, αλλά και αυτή η τέλεση εντάσσεται στην εορτή των Θεοφανείων και κατά συνέπεια δεν θεωρείται ως δεύτερη και ανεξάρτητη).

Από την άλλη πλευρά ο λεγόμενος Μικρός Αγιασμός:

α) τελείται στις νουμηνίες (αρχή του μήνα), αλλά και κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, χωρίς ιδιαίτερα αυστηρές ρυθμίσεις,

β) παρέχει πλούτο ιαματικής δύναμης για κάθε ασθένεια, σωματική ή ψυχική και γ) φαίνεται ότι αρχίζει να εξαπλώνεται, ως αγιασματική ακολουθία, από το θαύμα το οποίον συνέβη στο Ναό της Θεοτόκου Ζωοδόχου Πηγής, όπως ο Άγιος Αθανάσιος αναφέρει.

Επομένως, όπως γίνεται αντιληπτό, η διάκριση η οποία παρατηρείται, έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα και δεν υπονοεί, αλλ’ ούτε σε καμιά περίπτωση συνιστά ουσιαστική διάκριση ή διαφοροποίησή τους. Αν επιχειρήσουμε μάλιστα μια ερευνητική μελέτη στις ακολουθίες του Μικρού και του Μεγάλου Αγιασμού, θα διαπιστώσουμε, ότι όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, επιβεβαιώνονται πλήρως. Κατ’ αρχάς πρέπει να σημειώσουμε, ότι υπάρχει εμφανής ομοιότητα στις δύο Ακολουθίες αφού και στις δύο τελείται Αγιασμός ύδατος.

Στον Μεγάλο Αγιασμό παρατηρούμε, πως τόσο τα τροπάρια, που τον συνοδεύουν («Φωνή Κυρίου επί των υδάτων…» ), όσο και τα αναγνώσματα από τις Προφητείες του Ησαΐου, έχουν έντονο συμβολικό χαρακτήρα της τέλεσής του σε ανάμνηση του Βαπτίσματος του Χριστού και εξ αυτού παρουσιάζουν έντονο τον χαρακτήρα της Δεσποτικής εορτής. Σε αντίθεση ο Μικρός Αγιασμός διαφέρει σ’ αυτό το σημείο, αφού η συνοδευτική υμνογραφία, περιέχει τροπάρια αφιερωμένα στη Θεομήτορα.

Στην μεγάλη εκτενή Δέηση και των δύο ακολουθιών δίδεται η πνευματική έννοια του λουτρού της παλιγγενεσίας («υπέρ του αγιασθήναι το ύδωρ τούτο τη επιφοιτήσει και δυνάμει και ενεργεία του Αγίου Πνεύματος …, του καταφοιτήσαι εν τοις ύδασι τούτοις την καθαρτικήν της υπερουσίου Τριάδος ενέργεια, …, του δωρηθήναι αυτοίς την χάριν της απολυτρώσεως, την ευλογίαν του Ιορδάνου, …., του γενηθήναι το ύδωρ τούτο αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, εις ίασιν ψυχής τε και σώματος και προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον…» κ. α.), αλλά από τη ιστορία της λατρείας μας είναι γνωστό ότι ο Αγιασμός των Θεοφανείων επηρέασε μορφολογικά, την ακολουθία του Μικρού Αγιασμού και κατά συνέπειαν θεωρούμε αυτές τις ομοιότητες αυθεντικά στοιχεία της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού, τα οποία συμπλήρωσαν, αργότερα την ακολουθία που επιβλήθηκε από την ανάγκη τελέσεως Αγιασμού εκτός της εορτής των Θεοφανείων.

Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούμαστε και από το περιεχόμενο των ευχών του καθαγιασμού του ύδατος, που ακολουθούν.

Στο μεγάλο Αγιασμό έχομε μια νοηματική συνέχεια με την εκτενή Δέηση, που προηγείται, αφού ο Ιερεύς αιτείται επευχόμενος τον καθαγιασμόν του ύδατος, ώστε αυτό να γίνει: «Αφθαρσίας πηγή, αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων αλεξιτήριον, δαίμοσιν ολέθριον, ταις εναντίαις δυνάμεσιν απρόσητον, αγγελικής ισχύος πεπληρωμένον. Ίνα απάντες οι αρυόμενοι και μεταλαμβάνοντες έχοιεν αυτό προς καθαρισμόν ψυχών και σωμάτων, προς ιατρείαν παθών, προς αγιασμόν οίκων, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον». Και μετά τη δεύτερη επίκληση το αγιασμένο ύδωρ, θα παρέχει «τοις τε απτομένοις, τοις τε χριομένοις, τοις τε μεταλαμβάνουσιν τον αγιασμόν, την ευλογίαν, την κάθαρσιν, την υγείαν».

Στις καθαγιαστικές ευχές του Μικρού Αγιασμού, η Θεία Χάρη δια της μεταλήψεως και του ραντισμού του αγιασμένου ύδατος χορηγεί την ευλογία που αποσμήχει τους ρύπους των παθών και θεραπεύει τις ασθένειες της ψυχής και του σώματος και καταπέμπεται σ’ αυτό η ευλογία και η χάρη των ιαμάτων, ώστε να καταξιωνόμαστε να δεχόμαστε την απολύτρωση των ψυχικών και σωματικών πόνων.

Κατά συνέπειαν, αντιλαμβανόμαστε ότι ενώ στο Μικρό Αγιασμό δίδεται έμφαση στην ίαση των ψυχικών και σωματικών ασθενειών, στον Μεγάλο Αγιασμό, καίτοι υπάρχει και αυτό το αίτημα με παρόμοια άλλα, κυριαρχεί πλήρως η ευλογία της φύσεως των υδάτων με το βάπτισμα του Κυρίου, με όλο το βάρος και τις συνέπειες που έχει αυτή η αναμνηστική λειτουργική παρουσία ενός τέτοιου πραγματικού και σωτηριώδους γεγονότος για τη ζωή του όλου σώματος της Εκκλησίας, αλλά και του κάθε πιστού χωριστά. Αποτελεί την αναδημιουργία της ύλης και δι’ αυτής του κόσμου εν Χριστώ. Γι’ αυτό και επαξίως ονομάζεται λουτρόν παλιγγενεσίας. Γιατί το αγιασμένο ύδωρ των Θεοφανίων δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το αγιασμένο νερό του βαπτίσματος, στο οποίο βαπτίζεται ο Τίμιος Σταυρός σε αναπαράσταση του βαπτίσματος του Χριστού και το οποίο αντλούσαν οι πιστοί πριν το βάπτισμα των κατηχουμένων, ως ευλογία, λόγος για τον οποίον θεσπίστηκε η τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού. Μάλιστα ο Μεγάλος Αγιασμός διατήρησε την τέλεσή του μέσα στη Θεία λειτουργία, όπως τελούνταν τόσο το Βάπτισμα, όσο και τα άλλα μυστήρια στους πρώτους Χριστιανικούς αιώνες, ενώ ο Μικρός Αγιασμός τελείται καθ’ οιανδήποτε στιγμή και περίσταση, χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς.

Η σύντομη αυτή αναδρομή στο περιεχόμενο των δύο Ακολουθιών, κάνει εμφανή μια τιμητική και καθαρά και μόνον συμβολικήν υπεροχή του Μεγάλου Αγιασμού έναντι του Μικρού, αφού υπερέχει η συμβολική ανάμνηση του αγιασμού της υλικής κτίσεως από τον Κύριο και θεωρείται ως αφετηρία αγιασμού των πάντων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δικαιολογείται ο παραδοσιακός χαρακτηρισμός του μεν ως Μεγάλου του δε ως Μικρού Αγιασμού. Εξ άλλου, όπως παρατηρήσαμε, η ακολουθία του Μικρού Αγιασμού είναι φανερά επηρεασμένη από την ακολουθία του Μεγάλου και ως μεταγενέστερη αυτής, χωρίς να υπονοείται σε καμία περίπτωση διαφοροποίηση της αγιαστικής χάριτος των δύο Αγιασμών ή της μετοχής τους από τους πιστούς.

—————————————————–

Βλ. Ι Μ. Φουντούλη,, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας Δ΄, Αθήναι 1994, σ.200 Του ιδίου Κείμενα Λειτουργικής, τ. Β΄Θέματα Ευχολογίου, Θεσσαλονίκη 1984, σσ. 92, 105-106. Του ιδίου, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας Δ΄, Αθήναι 1994, σ. 203

Πηγή: Η άλλη όψη

«Τότε παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας εἰς τὸν Ἰορδάνην πρὸς τὸν Ἰωάννην, τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ’ αὐτοῦ».

Μαζί με τους δούλους ο Δεσπότης, μαζί με τους υπόδικους ο Κριτής έρχεται για να βαπτισθεί. Αλλά μη θορυβηθείς· μεταξύ των ταπεινών αυτών περισσότερο λάμπει το υψηλό μεγαλείο Του. Πραγματικά, Αυτός ο οποίος καταδέχθηκε να κυοφορηθεί για τόσο χρόνο σε μήτρα παρθενική και να γεννηθεί από εκεί, σύμφωνα με τους νόμους της ανθρώπινης φύσεως, και επιπλέον να ραπισθεί, να σταυρωθεί και να πάθει τα άλλα παθήματα, τα οποία υπέστη, γιατί παραξενεύεσαι, εάν καταδέχθηκε να βαπτισθεί και να έλθει μαζί με τους άλλους ανθρώπους προς τον δούλο του; Διότι εκείνο ήταν που προκαλούσε μεγάλη κατάπληξη, το ότι δηλαδή, ενώ ήταν Θεός, θέλησε να γίνει άνθρωπος· τα άλλα λοιπόν κατά λογική ακολουθία έπονται όλα γενικώς. Γι’ αυτό τον λόγο και ο Ιωάννης πρόφθασε και έλεγε, εκείνα ακριβώς που είπε, ότι δηλαδή, δεν είναι άξιος να λύσει τα λουριά των υποδημάτων του Ιησού και όλα τα άλλα· για παράδειγμα είπε ότι ο Ιησούς είναι κριτής και θα αποδώσει δικαιοσύνη σύμφωνα με την αξία του καθενός και ότι θα χορηγήσει σε όλους ανεξαιρέτως το Άγιο Πνεύμα με αφθονία, ώστε όταν Τον δεις να έρχεται προς το βάπτισμα να μην υποψιαστείς τίποτε το ταπεινό.

Επίσης, για τον ίδιο λόγο, όταν Αυτός ήταν παρών εκεί, Του προβάλλει προσκόμματα, λέγοντας· «Εγώ έχω ανάγκη να βαπτισθώ από εσένα και Εσύ έρχεσαι σε μένα;». Επειδή δηλαδή, το βάπτισμα ήταν ενδεικτικό της μετανοίας και οδηγούσε σε κατηγορία για τα διαπραχθέντα αμαρτήματα, για να μη νομίσει κανείς ότι και ο Ιησούς με μια τέτοια διάθεση έρχεται στον Ιορδάνη, ο Ιωάννης διορθώνει την πιθανή αυτή εκτίμηση εκ των προτέρων, με το να Τον αποκαλέσει και «Αμνό»(Ιω. 1, 29: «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ»: ‘’ιδού ο αμνός του Θεού, που προφήτευσε ο Ησαΐας’’) και Λυτρωτή από όλη γενικά την αμαρτία που έχει διαπραχθεί στην οικουμένη («ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου»: ο Μεσσίας και Λυτρωτής, ο οποίος θα θυσιαστεί για να πάρει επάνω Του και να εξαλείψει την αμαρτία και την ενοχή του κόσμου», Ιω. 1, 29). Πραγματικά, όποιος μπορεί να εξαλείψει τα αμαρτήματα ολόκληρου του ανθρωπίνου γένους, πολύ περισσότερο Αυτός ο ίδιος είναι αναμάρτητος. Γι’ αυτό και δεν είπε· «Να ο αναμάρτητος», αλλά εκείνο το οποίο ήταν πολύ σπουδαιότερο, «ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου [:(Ιδού), Αυτός ο οποίος σηκώνει την αμαρτία του κόσμου] ώστε μαζί με αυτό να αποδεχθείς και εκείνο με κάθε βεβαιότητα και αφού πειστείς, να αντιληφθείς ότι έρχεται στο βάπτισμα, οικονομώντας και μερικά άλλα ζητήματα. Γι’ αυτό και ο Ιωάννης, όταν προσήλθε σε αυτόν ο Ιησούς, έλεγε· «ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; (:εγώ, ο ατελής και αδύνατος άνθρωπος, έχω ανάγκη να βαπτισθώ από Εσένα, και Εσύ, ο αναμάρτητος και τέλειος, έρχεσαι να βαπτισθείς από εμένα;)». Και δεν είπε: «και εσύ βαπτίζεσαι από εμένα;», επειδή και αυτό φοβήθηκε να το πει. Αλλά ,τι είπε; «Κι Εσύ έρχεσαι προς εμένα;».

Ποια απάντηση έδωσε όμως ο Χριστός; Ό,τι ακριβώς έκανε αργότερα στον Πέτρο, το ίδιο και τότε έπραξε. Πραγματικά και ο Πέτρος Τον εμπόδιζε να του πλύνει τα πόδια, αλλά όταν άκουσε ότι «ὃ ἐγὼ ποιῶ, σὺ οὐκ οἶδας ἄρτι, γνώσῃ δὲ μετὰ ταῦτα (:Εκείνο που εγώ κάνω, εσύ δεν το αντιλαμβάνεσαι τώρα, θα το αντιληφθείς όμως αργότερα)» (Ιωάν. 13, 7), και ότι· «ἐὰν μὴ νίψω σε, οὐκ ἔχεις μέρος μετ᾿ ἐμοῦ (:εάν δεν σου πλύνω τώρα τα πόδια, εάν με ταπεινοφροσύνη και εμπιστοσύνη σε εμένα δεν υπακούσεις, δεν είναι δυνατόν να έχεις πλέον μέρος μαζί μου» (Ιωάν. 13, 8), αμέσως άφησε την άρνηση και υπάκουσε. Το ίδιο και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, όταν άκουσε από τον Ιησού τα λόγια: «ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην (:έτσι είναι, αλλά άφησε τώρα τις αντιρρήσεις και μη φέρνεις δυσκολίες στο βάπτισμά μου, διότι έτσι πρέπει, και σε μένα και σε σένα, να εκπληρώσουμε κάθε εντολή του Θεού)» (Ματθ. 3, 15), αμέσως υπάκουσε. Διότι δεν ήταν υπερβολικά εριστικοί, αλλά τους διέκρινε η αγάπη και η υπακοή και φρόντιζαν να υπακούουν στον Κύριο σε όλες τις περιπτώσεις.

Πρόσεξε επίσης με ποιον τρόπο τον ενθαρρύνει από εκείνο το σημείο ακριβώς, για το οποίο δίσταζε κυρίως να τελέσει το βάπτισμα. Δεν είπε, δηλαδή, ότι ‘’έτσι είναι δίκαιο’’, αλλά «έτσι είναι το πρέπον». Διότι, επειδή αυτό προπάντων θεωρούσε ανάξιό Του, το να βαπτισθεί από τον δούλο, αυτό κυρίως προβάλλει, το οποίο έρχεται σε σύγκρουση με την αντίληψη αυτή, σαν να του έλεγε· «Δεν αποφεύγεις αυτό και με εμποδίζεις να βαπτισθώ, επειδή έχεις τη γνώμη ότι είναι απρεπές; Αλλά γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο άφησε την άρνηση, διότι αυτό επάνω από όλα πρέπει να γίνει». Και δεν είπε μόνο «άφησε τις αντιρρήσεις», αλλά πρόσθεσε και το «επί του παρόντος» («ἄφες ἄρτι», Ματθ. 3, 15). Διότι αυτά δε θα διαρκέσουν αιώνια, λέγει, αλλά θα με δεις και στην κατάσταση που επιθυμείς. Προς το παρόν όμως να το υπομείνεις αυτό.

Στη συνέχεια αποδεικνύει κατά ποια έννοια είναι πρέπον αυτό. Γιατί είναι πρέπον, λοιπόν; Διότι έτσι εκτελούμε κάθε εντολή του νόμου, πράγμα το οποίο φανέρωνε, όταν έλεγε τη φράση «πᾶσαν δικαιοσύνην» (Ματθ. 3, 15). Πραγματικά «δικαιοσύνη» είναι η εκπλήρωση των εντολών. Αφού λοιπόν εκπληρώσαμε, λέγει, όλες τις άλλες εντολές, αυτό υπολείπεται πλέον και πρέπει να το προσθέσουμε και αυτό. Διότι εγώ ήλθα για να καταργήσω την κατάρα, η οποία προήλθε από την παράβαση του νόμου. Συνεπώς, επιβάλλεται να εκπληρώσω προηγουμένως εγώ ο ίδιος τα πάντα και να σας απελευθερώσω από την καταδίκη και έτσι, να τελειώσω την αποστολή μου. Είναι ανάγκη λοιπόν προηγουμένως εγώ να εφαρμόσω αυτόν κατά πάντα, επειδή πρέπει να διαγράψω την κατάρα, η οποία έχει αναγραφεί εναντίον σας στον νόμο. Γι’ αυτό ακριβώς έλαβα σάρκα και ήλθα κοντά σας. «Τότε ἀφίησιν αὐτόν·καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν·[:Τότε ο Ιωάννης δεν Του έφερε αντίρρηση και Τον άφησε να βαπτισθεί. Και ο Ιησούς, όταν βαπτίστηκε, βγήκε αμέσως από το νερό (διότι δεν είχε καμία αμαρτία να εξομολογηθεί, ενώ οι άλλοι έμεναν σε αυτό, όσο χρόνο διαρκούσε η εξομολόγησή τους). Και ιδού ανοίχθηκαν χάριν Αυτού οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει υπό την μορφήν της περιστεράς και να έρχεται επάνω σε Αυτόν] (Ματθ. 3, 15-16).

Βέβαια, πολλοί άνθρωποι θεωρούσαν τον Ιωάννη πολύ ανώτερο από τον Ιησού, επειδή ανατράφηκε και έζησε όλη τη ζωή του στην έρημο, και επειδή ήταν υιός αρχιερέως, και επειδή ήταν ενδεδυμένος με μια τέτοια παράξενη αμφίεση, και επειδή προσκαλούσε τους πάντες στο βάπτισμα και επειδή είχε γεννηθεί από στείρα γυναίκα· τον Ιησού όμως, επειδή είχε γεννηθεί από μια άσημη κόρη (δεν ήταν βέβαια γνωστός ακόμη σε όλους ο παρθενικός τοκετός της), και επειδή ανατράφηκε σε σπίτι, και επειδή συναναστρεφόταν με όλους τους ανθρώπους και επειδή φορούσε τη συνηθισμένη ενδυμασία, Τον θεωρούσαν ότι ήταν κατώτερος από τον Ιωάννη, δεδομένου ότι δεν γνώριζαν τίποτε ακόμη από τα απόρρητα και θαυμαστά εκείνα γεγονότα. Συνέπεσε ακόμη να βαπτισθεί από τον Ιωάννη, πράγμα το οποίο ακριβώς ενίσχυε περισσότερο την εκτίμησή τους αυτή, ακόμη και αν δεν είχαν τίποτε κατά νου, από όσα είπα παραπάνω για τις μεταξύ των δύο διαφορές· Σκέπτονταν, δηλαδή, ότι ο Ιησούς ήταν ένας από τους πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι βαπτίζονταν από τον Ιωάννη, διότι, εάν δεν ήταν ένας από τους πολλούς και συνηθισμένους ανθρώπους, δε θα πήγαινε προς το βάπτισμα μαζί με τους άλλους. Έτσι ο Ιωάννης θεωρείτο πολύ ανώτερος και πιο αξιοθαύμαστος από τον Ιησού.

Για να μην επικρατήσει, όμως, η αντίληψη αυτή στο πλήθος, και οι ουρανοί ανοίγουν, τη στιγμή που βαπτιζόταν ο Ιησούς, και το Πνεύμα κατεβαίνει, και μαζί με το Πνεύμα ακούεται φωνή, η οποία διακηρύσσει την αξία του Μονογενούς Υιού. Επειδή, όμως, η φωνή, η οποία έλεγε· «Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός» (Ματθ. 3, 17) φαινόταν ότι ταιριάζει περισσότερο στον Ιωάννη, (διότι δεν πρόσθεσε: «Αυτός ο βαπτιζόμενος», αλλά απλώς είπε: «Αυτός»), ήταν φυσικό ο καθένας από τους ακροατές να σκεφθεί ότι αυτό ειπώθηκε μάλλον για τον βαπτιστή παρά για τον βαπτιζόμενο, λόγω του αξιώματος του Βαπτιστού και για όσα ελέχθησαν παραπάνω, γι’ αυτόν τον λόγο κατήλθε το Πνεύμα με τη μορφή της περιστεράς και έλκυσε την φωνή επάνω από τον Ιησού και έτσι έκανε σε όλους φανερό ότι το «Ούτος» δεν ειπώθηκε για τον βαπτιστή Ιωάννη, αλλά για τον βαπτιζόμενο Ιησού.

Και γιατί, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς, δεν πίστεψαν, αφού συνέβησαν αυτά τα θαυμαστά γεγονότα; Μα και κατά τα χρόνια του Μωυσή έγιναν πολλά θαύματα, έστω και όχι παρόμοια προς τα παρόντα, και όμως ύστερα από όλα εκείνα, τις φωνές, τις σάλπιγγες και τις αστραπές (Εξ. 19 κ.ε.), και μοσχάρι κατασκεύασαν, και προς λατρευτική προσκύνηση του Βεελφεγώρ έκαναν τελετές (Εξ. 32 κ.ε.). Αλλά και αυτοί οι ίδιοι, οι οποίοι παρευρίσκονταν τότε στην βάπτιση, και αργότερα είδαν τον Λάζαρο να ανασταίνεται, έδειξαν τόσο μεγάλη απιστία προς Εκείνον που επιτέλεσε τα θαύματα αυτά, ώστε αποπειράθηκαν πολλές φορές ακόμη και να Τον φονεύσουν. Εάν λοιπόν, μολονότι έβλεπαν μπροστά στα μάτια τους, νεκρούς να ανασταίνονται, εξακολουθούσαν ακόμη να κατέχονται από τόση κακία, για ποιο λόγο παραξενεύεσαι, επειδή δεν πίστεψαν στην φωνή, η οποία ακουγόταν από τον ουρανό; Πράγματι, όταν η ψυχή του ανθρώπου είναι αγνώμων και διεστραμμένη και την έχει κυριεύσει το πάθος του φθόνου, δεν υποχωρεί σε κανένα από τα θαύματα αυτά· όπως αντίστοιχα, όταν είναι ευγνώμων, δέχεται τα πάντα με πίστη, χωρίς να χρειάζεται και πολύ τα θαυμαστά γεγονότα.

Κατά συνέπεια, να μην απορείς γιατί δεν πίστεψαν, αλλά εκείνο να εξετάζεις, εάν δηλαδή δεν έγιναν όλα εκείνα διά των οποίων έπρεπε να πιστέψουν. Διότι, πραγματικά, ο Θεός διαμέσου του προφήτη, αυτό τον τρόπο της απολογίας χρησιμοποιεί για όλα τα θέματα που αναφέρονται σε Αυτόν. Όταν λοιπόν επρόκειτο να καταστραφούν οι Ιουδαίοι και να παραδοθούν στην έσχατη κόλαση, για να μη συκοφαντήσει κάποιος από αυτούς, κινούμενος από πονηρία, την Πρόνοια του Θεού, λέγει· «Τι έπρεπε να κάνω στον αμπελώνα αυτόν και δεν το έκανα;»(Ησ. 5, 4). Ώστε, και στην προκειμένη περίπτωση το ίδιο να εξετάζεις, τι έπρεπε, δηλαδή, να γίνει και δεν έγινε; Και κάθε φορά που γίνονται συζητήσεις για την πρόνοια του Θεού, με αυτόν τον τρόπο να αντιμετωπίζεις εκείνους οι οποίοι, βασιζόμενοι στην κακία των πολλών, επιχειρούν να διαβάλλουν την Θεία Πρόνοια.

Πρόσεξε, λοιπόν, ποιου είδους παράδοξα γεγονότα συμβαίνουν, τα οποία αποτελούν προοίμια των μελλοντικών θαυμάτων. Δηλαδή, δεν ανοίγεται ο παράδεισος μόνο, αλλά ο ίδιος ο ουρανός. Ας αφήσουμε, όμως, τον λόγο για τη συμπεριφορά των Ιουδαίων, για μια άλλη φορά που θα μας δοθεί η ευκαιρία. Τώρα, με την βοήθεια του Θεού, ας επανέλθουμε στο θέμα μας. «καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί [:Όταν ο Ιησούς βαπτίσθηκε, αμέσως ανέβηκε από το νερό (διότι δεν είχε καμία αμαρτία να εξομολογηθεί, ενώ οι άλλοι έμεναν σε αυτό, όσο χρόνο διαρκούσε η εξομολόγησή τους) και ιδού άνοιξαν χάριν Αυτού οι ουρανοί]»(Ματθ. 3, 16).

Για ποιο λόγο άνοιξαν οι ουρανοί; Μα για να μάθεις ότι συμβαίνει το ίδιο, όταν βαπτίζεσαι κι εσύ, εφόσον ο Θεός σε προσκαλεί προς την ουράνια πατρίδα και προσπαθεί να σε πείσει να μη διατηρείς κανένα δεσμό με τα επίγεια πράγματα. Εάν όμως δεν βλέπεις το άνοιγμα του ουρανού, να μη φανείς δύσπιστος γι’ αυτό. Διότι πραγματικά στην αρχή των παραδόξων και πνευματικών πραγμάτων, έχουμε πάντοτε την παρουσία αισθητών εμφανίσεων και την πραγματοποίηση τέτοιων θαυμαστών γεγονότων, χάριν εκείνων, οι οποίοι δε διαθέτουν εύστροφο πνεύμα και έχουν ανάγκη αισθητής οράσεως και δεν μπορούν να αντιληφθούν τίποτε το μη αισθητό, αλλά μόνο μπροστά σε όσα βλέπουν με τα μάτια τους πτοούνται· με αποτέλεσμα, έστω και αν έπειτα δε συνεχίζονται τα θαύματα, να παραδέχεσαι διά της πίστεως, όσα πράγματα αποκαλύφθηκαν μία φορά στην αρχή διαμέσου των θαυμάτων. Ως γνωστόν, και στους αποστόλους κατά την Πεντηκοστή ακούστηκε ήχος βιαίου ανέμου και εμφανίστηκαν πύρινες γλώσσες, αλλά αυτό δεν έγινε για τους αποστόλους, αλλά για τους παρόντες τότε Ιουδαίους. Συνεπώς, μολονότι δεν λαμβάνουν χώρα αισθητά θαύματα, εντούτοις δεχόμαστε ό,τι αποκαλύφθηκε διαμέσου αυτών μια φορά στην αρχή. Διότι και η περιστερά γι’ αυτό τον σκοπό εμφανίστηκε, για να υποδείξει, δηλαδή, σαν να ήταν δάκτυλος, στους παρευρισκομένους εκεί καθώς και στον Ιωάννη, τον Υιό του Θεού. Αλλά δεν εμφανίστηκε μόνο γι’ αυτό τον σκοπό, μα συγχρόνως για να γνωρίζεις ότι όταν βαπτίζεσαι, και σε εσένα κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα. Συνεπώς, εμείς δε χρειαζόμαστε αισθητές εμφανίσεις, δεδομένου ότι η πίστη αντικαθιστά τα πάντα. Και επιπλέον, διότι τα θαύματα δε γίνονται για τους πιστούς, αλλά για τους απίστους.

Και για ποιο λόγο το άγιο Πνεύμα εμφανίστηκε με την μορφή ενός περιστεριού; Ήμερο είναι το ζώο αυτό και καθαρό. Επειδή λοιπόν και το άγιο Πνεύμα είναι πνεύμα πραότητος, για τον λόγο αυτό εμφανίζεται με το σχήμα αυτό. Εξάλλου, έτσι μας υπενθυμίζει και κάποια παλαιά ιστορία. Δηλαδή, όταν κάποτε ολόκληρη η οικουμένη υπέστη καθολικό ναυάγιο και κινδύνευε να αφανισθεί το ανθρώπινο γένος με τον Κατακλυσμό, αυτό το πτηνό εμφανίσθηκε και υπέδειξε την κατάπαυση της καταιγίδας και εξήγγειλε το χαρμόσυνο μήνυμα της ολοκληρωτικής γαλήνευσης της οικουμένης, με το κλαδί της ελιάς, που κρατούσε στο ράμφος του (Γεν. 8, 10-11). Όλα αυτά, βέβαια, ήταν προτύπωση των μελλοντικών γεγονότων. Πραγματικά, και τότε η κατάσταση των ανθρώπων ήταν πολύ χειρότερη και ήσαν άξιοι πολύ μεγαλύτερης τιμωρίας. Για να μη σε κυριεύσει, λοιπόν, απογοήτευση, σου υπενθυμίζει το περιστατικό αυτό από την Παλαιά Διαθήκη. Δηλαδή, τότε, όταν τα πράγματα έφθασαν σε απελπιστικό σημείο, δόθηκε κάποια λύση και έγινε διόρθωση της κακής καταστάσεως. Αυτό όμως έγινε τότε με τιμωρία, ενώ τώρα γίνεται διαμέσου της ανέκφραστης χάριτος και της δωρεάς του Θεού. Για τον λόγο αυτόν εμφανίζεται και η περιστερά, όχι για να μας φέρει το κλαδί της ελιάς, αλλά για να μας αποκαλύψει τον Λυτρωτή από όλα τα κακά και να μας γεμίσει με αγαθές ελπίδες. Ούτε, βέβαια, βγάζει κανένα άνθρωπο από την κιβωτό, αλλά ανεβάζει ολόκληρη την οικουμένη στον ουρανό με την εμφάνισή της, και αντί για το κλαδί της ελιάς, προσφέρει σε όλο το ανθρώπινο γένος την υιοθεσία του από τον Θεό.

Αφού λοιπόν σκεφθείς και αντιληφθείς το μέγεθος της δωρεάς, να μη νομίσεις ότι η αξία του Αγίου Πνεύματος είναι μικρότερη, επειδή εμφανίστηκε με τη μορφή αυτή του περιστεριού. Επειδή ακούω μερικούς να υποστηρίζουν ότι όση διαφορά υπάρχει μεταξύ του ανθρώπου και της περιστεράς, τόση υπάρχει και μεταξύ του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος, εφόσον ο Ιησούς εμφανίστηκε με τη δική μας μορφή, ενώ το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή της περιστεράς. Λοιπόν, ποια απάντηση θα δώσουμε στις απόψεις αυτές; Ότι ο μεν Υιός του Θεού έγινε πραγματικά άνθρωπος, ενώ το άγιο Πνεύμα δεν έγινε περιστερά στην πραγματικότητα. Γι’ αυτό τον λόγο και ο Ευαγγελιστής δεν είπε ότι εμφανίστηκε με τη φύση της περιστεράς, αλλά «ἐν εἴδει περιστερᾶς»(: με τη μορφή της περιστεράς), ούτε βέβαια, παρουσιάστηκε ύστερα από το γεγονός αυτό της Βαπτίσεως του Κυρίου με την μορφή αυτή, παρά μόνο τότε. Εάν λοιπόν εξαιτίας αυτού υποστηρίζεις ότι η αξία του Αγίου Πνεύματος είναι κατώτερη από την αξία του Ιησού, τότε, σύμφωνα με τη σκέψη αυτή και τα Χερουβίμ θα θεωρηθούν πολύ ανώτερα, όσο ανώτερος είναι ο αετός από την περιστερά, αφού τα Χερουβίμ εμφανίστηκαν με την μορφή του αετού (Ιεζ., κεφ.10 και 11). Ακόμη, και οι άλλοι άγγελοι θα ήσαν ανώτεροι, αφού πολλές φορές εμφανίστηκαν με τη μορφή του ανθρώπου. Αλλά δεν είναι ορθές οι σκέψεις αυτές, οπωσδήποτε δεν είναι ορθές. Διότι άλλο πράγμα είναι η αλήθεια της θείας οικονομίας και άλλο η ηθελημένη στιγμιαία εμφάνιση με ορισμένη μορφή.

Συνεπώς μη φέρεσαι με αχαριστία προς τον ευεργέτη σου, ούτε να ανταποδίδεις τα αντίθετα απ΄ό,τι πρέπει σε Εκείνον ο οποίος σου χάρισε την πηγή της ευτυχίας σου. Διότι όπου ισχύει η τιμή της υιοθεσίας, εκεί εξαφανίζονται τα κακά και όλα εν γένει τα αγαθά προσφέρονται. Για τον λόγο, αυτόν, λοιπόν, καταργείται και το ιουδαϊκό βάπτισμα και καθιερώνεται το Χριστιανικό. Δηλαδή, ό,τι έγινε με την εορτή του Πάσχα, το ίδιο συνέβη και με το βάπτισμα. Πραγματικά, και στην περίπτωση εκείνη, αφού εόρτασε και τα δύο Πάσχα, αφενός μεν κατήργησε το ιουδαϊκό, αφετέρου δε θέσπισε το δικό μας. Και στην προκειμένη περίπτωση, βαπτίζεται μεν το ιουδαϊκό βάπτισμα, αλλά συγχρόνως ιδρύει και το βάπτισμα, με το οποίο ανοίγει τις θύρες της Εκκλησίας· και όπως τότε σε ένα τραπέζι, έτσι και τώρα σε ένα ποτάμι, αφού υπηρέτησε τη σκιά, πρόσθεσε και την αλήθεια. Πραγματικά τη χάρη του Αγίου Πνεύματος μόνο το βάπτισμα αυτό την προσφέρει, ενώ το βάπτισμα του Ιωάννου ήταν έρημο από τη δωρεά αυτή.

Γι’ αυτό ακριβώς δε συνέβη τίποτε το παρόμοιο με τους άλλους ανθρώπους, τους οποίους βάπτιζε ο Ιωάννης παρά εμφανίστηκε το Άγιο Πνεύμα μόνο σε Εκείνον, ο οποίος επρόκειτο να το προσφέρει στους ανθρώπους, για να διδαχθείς και το ακόλουθο, μαζί με τα άλλα, ότι δηλαδή, όχι η καθαρότητα του βαπτιστή, αλλά η δύναμη του βαπτιζόμενου έκανε το θαύμα αυτό. Τότε, λοιπόν, και ο ουρανός άνοιξε και το άγιο Πνεύμα κατήλθε. Συνεπώς, μας οδηγεί από τον τρόπο ζωής, τον οποίο καθόριζε η Παλαιά Διαθήκη, σε έναν νέο τρόπο ζωής, τον οποίο καθορίζει η Καινή Διαθήκη, και μας ανοίγει τις πύλες του ουρανού και από εκεί στέλνει το Άγιο Πνεύμα, το οποίο μας προσκαλεί την ουράνια πατρίδα. Και όχι μόνο μας προσκαλεί, αλλά συγχρόνως μας προσφέρει και μεγάλο αξίωμα, διότι δεν μας έκανε αγγέλους ή αρχαγγέλους, αλλά μας κατέστησε αγαπητά παιδιά του Θεού και έτσι μας προσελκύει προς την κληρονομία εκείνη.[…] Για να την επιτύχουμε αυτή και εμείς, ας συντρίψουμε το βαρύ ζυγό των παθών και ας πτερώσουμε τον εαυτό μας για το ταξίδι προς τον ουρανό με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμη στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

ΠΗΓΕΣ:

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf

• Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμάς», ΕΠΕ, εκδ.οίκος «Το Βυζάντιον» ,Ομιλία ΙΒ΄, τομ. 9, σελ. 383-405, Θεσσαλονίκη 1978

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 63, σελ. 246 – 262 (https://drive.google.com/file/d/0ByZQkrKg4yKLbUtJbURIc2hhZFE/view)

Πηγή: (Επιλεγμένα αποσπάσματα από την ομιλία ΙΒ΄ του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου σχετικά με τη Βάπτιση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. ), Η άλλη όψη

Τό νόημα τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων καθορίζεται ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι τό ζωντανό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καί ὄχι ἀπό τήν κοσμική νοοτροπία καί ἀπό διδασκαλίες ἀνθρώπινες. Ἡ Ἐκκλησία μέ τήν ὑμνογραφία της, τήν ἁγιογραφία της καί τήν διδασκαλία της μᾶς ἀναλύει ποιό εἶναι τό βαθύτερο νόημα τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, καί μέ αὐτόν τόν τρόπο μᾶς καθοδηγεῖ γιά νά εἴμαστε καί ἐμεῖς ζωντανά μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.

Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική ἡ Ἐκκλησία καθόρισε νά ἀναγινώσκεται τό κατάλληλο ἀποστολικό καί εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, κατά τήν θεία Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων.

Τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα μᾶς παρουσιάζει τόν σκοπό τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἡ υἱοθεσία μας, δηλαδή νά γίνουμε κατά Χάρη υἱοί τοῦ Θεοῦ. Καί τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα ἀναφέρεται στήν προσκύνηση τῶν Μάγων, οἱ ὁποῖοι ἦλθαν ἀπό τήν Ἀνατολή, ὁδηγούμενοι ἀπό τό ἀστέρι, καί παρά τίς δυσκολίες, ἔφθασαν στήν Βηθλεέμ καί προσέφεραν στόν Χριστό τά πολύτιμα δῶρα τῆς εὐλάβειάς τους, ἤτοι χρυσό, λίβανο καί σμύρνα.

Θά κάνω λίγα θεολογικά σχόλια πάνω στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, πού δείχνει πῶς καί ἐμεῖς θά γευθοῦμε τούς καρπούς τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, πῶς θά ἀποκτήσουμε τήν κατά Χάρη υἱοθεσία.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή του προσδιορίζει μέ ἀπόλυτη θεολογική καθαρότητα τόν σκοπό τῆς ἐλεύσεως τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο τόν κατάλληλο καιρό. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅταν κορυφώθηκε ἡ κακία καί ἡ ἁμαρτία στό ἀνθρώπινο γένος, ἀλλά καί ὁλοκληρώθηκε ὁ πόθος καί ἡ ἀναζήτηση τοῦ Χριστοῦ ἀπό τούς Προφήτας καί Δικαίους, τότε ἐνηνθρώπησε ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, μέ τήν εὐδοκία τοῦ Πατρός καί τήν συνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδή μέ τήν θέληση τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο ὅτι στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα πού ἀκούσαμε στήν θεία Λειτουργία ἀναφέρεται δύο φορές στό ρῆμα «ἐξαπέστειλεν» ὁ Θεός. Αὐτό δείχνει τό ἱστορικό γεγονός τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τό μυστήριο τῆς ἐλεύσεώς Του μέσα στήν καρδιά μας, διά τῆς ὁποίας ἐλεύσεως γίνεται ἡ θέωσή μας.

Τήν πρώτη φορά χρησιμοποιεῖται τό ρῆμα «ἐξαπέστειλεν», γιά νά δηλώση τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή τήν πρόσληψη τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἀπό τήν θεία φύση καί ἕνωση μαζί της στό Πρόσωπό Του, μέ σκοπό νά μᾶς ἐξαγοράση ἀπό τόν νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί νά ἀπολαύσουμε τήν υἱοθεσία. Γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ὅτε δέ ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τόν υἱόν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπό νόμον, ἵνα τούς ὑπό νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τήν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν» (Γαλ. δ΄, 4-5).

Τήν δεύτερη φορά χρησιμοποιεῖται τό ἴδιο ρῆμα «ἐξαπέστειλεν» γιά νά δηλώση τό πῶς ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ τήν υἱοθεσία, πῶς ἀπό δοῦλος τῆς ἁμαρτίας γίνεται κατά Χάριν υἱός τοῦ Θεοῦ, πῶς γίνεται μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ἔτσι, ὅπως γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ Θεός Πατήρ ἐξαπέστειλε τό Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ Αὐτοῦ, πού εἶναι καί δικό Του Πνεῦμα, ἀφοῦ τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα καί ἀποστέλλεται διά τοῦ Υἱοῦ, στίς καρδιές μας καί μᾶς προσφέρει ὡς δῶρο τήν υἱοθεσία. Γράφει: «Ὅτι δέ ἐστε υἱοί, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τό Πνεῦμα τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ εἰς τάς καρδίας ὑμῶν, κρᾶζον· ἀββᾶ ὁ πατήρ. ὥστε οὐκέτι εἶ δοῦλος, ἀλλ᾿ υἱός· εἶ δέ υἱός, καί κληρονόμος Θεοῦ διά Χριστοῦ» (Γαλ. δ΄, 6-7).

Ἑπομένως, τό πρῶτο «ἐξαπέστειλεν» ἀναφέρεται στόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, πού ἔγινε ἄνθρωπος γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ἔδωσε σέ ὅλους τήν δυνατότητα τῆς κατά Χάριν υἱοθεσίας του. Τό δέ δεύτερον «ἐξαπέστειλεν» ἀναφέρεται στό Ἅγιον Πνεῦμα, τό ὁποῖον ἔρχεται στήν καρδιά καί ἀπεργάζεται τήν υἱοθεσία στούς ἀνθρώπους. Ὅσο σημαντική εἶναι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ, ἄλλο τόσο σημαντική εἶναι καί ἡ ἔλευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν καρδιά, γιατί καί μέ τά δύο αὐτά γεγονότα ἀπολαμβάνουμε τήν υἱοθεσία.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί μέ τό Ἅγιον Βάπτισμα καί τό Ἅγιον Χρίσμα ἐντασσόμαστε στό ζωντανό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί γινόμαστε μέλη αὐτοῦ τοῦ ἐνδόξου Σώματος, δηλαδή μέλη τῆς Ἐκκλησίας, καί τρεφόμαστε μέ τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἄλλωστε, ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό πραγματικό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτή ἡ ἔνταξη δέν εἶναι μηχανική καί συναισθηματική. Ἡ ἔλευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν καρδιά διά τῶν Μυστηρίων ἀναπτύσσει τήν καρδιακή προσευχή. Ἔτσι, ὁ ἀναγεννημένος ἄνθρωπος φωνάζει, καί μάλιστα κράζει τόν Θεό ὡς Πατέρα μέ τήν καρδιά του.

Ἡ προσευχή στόν Πατέρα μέσα στήν καρδιά, πού γίνεται μέ ἰσχυρή φωνή, προσδιορίζει σαφέστατα ὅτι τότε ὁ ἄνθρωπος εἶναι υἱός τοῦ Θεοῦ, αἰσθάνεται τήν κατά Χάρη υἱοθεσία, παύει νά εἶναι δοῦλος τῆς ἁμαρτίας, καί ἔχει τήν βεβαιότητα ὅτι εἶναι κληρονόμος τοῦ Θεοῦ διά τοῦ Χριστοῦ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ.

Ἀγαπητοί ἀδελφοί,

Τό ρῆμα «ἐξαπέστειλεν» πού χρησιμοποιεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δύο φορές στό ἀποστολικό αὐτό ἀνάγνωσμα δηλώνει τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἔλευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν καρδιά. Καί τά δύο αὐτά ἔχουν μεγάλη ἀξία καί σπουδαιότητα καί εἶναι ἑνωμένα μεταξύ τους. Αὐτό δείχνει τί εἶναι Χριστούγεννα καί τί εἶναι Πεντηκοστή, τί εἶναι ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τί εἶναι θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτό δείχνει ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ, πῶς διά τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ στήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία, γινόμαστε μέλη τοῦ Χριστοῦ, ἀποκτοῦμε τήν υἱοθεσία καί ὅτι αὐτό τό αἰσθανόμαστε μέ τήν προσευχή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στήν καρδιά.

Σέ μιά ἐποχή πού ὑπάρχει ἀπογοήτευση καί ἀπελπισία, ἡ βεβαιότητα τῆς υἱοθεσίας ἐν Χριστῷ μέ τά Μυστήρια καί τήν προσευχή εἶναι ἐλπίδα ζωῆς.

Χριστός ἐτέχθη, ἀδελφοί!

Μέ Χριστουγεννιάτικες εὐχές

ὁ Μητροπολίτης

† Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου

ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Πηγή: Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ αυτό του Δωδεκαημέρου έχουμε συνεχώς εορτές. Στις 25 Δεκεμβρίου εορτάσαμε τα Χριστούγεννα, στις 26 την Σύναξη της Θεοτόκου, στις 27 τη μνήμη του πρωτομάρτυρος Στεφάνου. Σήμερα, 29 Δεκεμβρίου, εορτάζουμε τη μνήμη των 14.000 νηπίων που σφάγιασε ο Ηρώδης. Για το γεγονός αυτό θέλω να σας μιλήσω.

Ο Κύριός μας, ως Θεός που ήταν, μπορούσε να έρθει και να εμφανιστεί στον κόσμο σε ηλικία ώριμη. Μη σας φαίνεται αυτό παράξενο· αν ο πρώτος άνθρωπος, ο Αδάμ, εμφανίσθηκε σε μεγάλη ηλικία, πολύ περισσότερο ό Χριστός, που έπλασε τον Αδάμ, μπορούσε να εμφανιστεί σε όποια ηλικία ήθελε. Εν τούτοις γεννήθηκε ως βρέφος. Γεννήθηκε ως βρέφος, για να τίμηση τα βρέφη. Ποιος φανταζόταν, ότι εκείνο το βρέφος είναι ο παγκόσμιος βασιλεύς!

Αφανής ήταν η γέννηση του Χριστού στους μεγάλους. Σε λίγη απόσταση από τη Βηθλεέμ ήταν τα ανάκτορα του Ηρώδη. Τι θα 'καναν άραγε εκείνη τη νύχτα στο παλάτι; Θα γλεντούσαν, θα διασκέδαζαν, καμιά ιδέα του μεγάλου μυστηρίου δεν είχαν. Ανάξιος ο Ηρώδης να μάθη την είδηση, έκανε τότε το πρώτο... ρεβεγιόν (όπως πολλοί σήμερα κάνουν Χριστούγεννα χωρίς Χριστό). Ο Χριστός δεν ειδοποίησε τον Ηρώδη και τους άλλους μεγάλους· ειδοποίησε τους βοσκούς, τους μικρούς και καταφρονεμένους. Κ' ενώ δεν αντελήφθη την θεία Γέννηση ο Ηρώδης που ήταν τόσο κοντά, το γεγονός αποκαλύφθηκε σε άλλες εκλεκτές ψυχές που κατοικούσαν πολύ μακριά από την αγία γη. Γνώρισε το μυστήριο στους μάγους της Περσίας, που ήταν επιστήμονες αστρονόμοι, μεγάλες διάνοιες. Αυτοί είδαν στον ουρανό το λαμπρό αστέρι, φόρτωσαν τις καμήλες δώρα, περπάτησαν μέρες και νύχτες, και τέλος ήρθαν και προσκύνησαν τον Κύριο στη Βηθλεέμ.

Πονηρός όμως ο Ηρώδης. Όταν προηγουμένως έμαθε πως ήρθαν στα Ιεροσόλυμα οι μάγοι, τους κάλεσε και κρύβοντας το σκοπό του τους είπε, μόλις βρουν το νέο βασιλέα, να τον ειδοποιήσουν να πάει κι αυτός να τον προσκύνηση. Αλλά οι μάγοι ειδοποιήθηκαν να φύγουν χωρίς να περάσουν από τον Ηρώδη. Κι αυτός, όταν κατάλαβε πως τον γέλασαν, «εθυμώθη λίαν», θύμωσε πολύ (Ματθ. 2,16).

Ήταν ανόητος. Φοβήθηκε πως θα χάση τη βασιλεία; Ήταν όμως ήδη τότε γέρος μέχρι να μεγαλώσει ο νεογέννητος Χριστός, να γίνη είκοσι χρονών, αυτός θα πέθαινε, θα έλιωναν και τα κόκαλά του. Ανόητος επίσης, γιατί η βασιλεία του Χριστού δεν είναι όπως οι άλλες που στηρίζονται στη βία και τα όπλα. Η βασιλεία του Χριστού δεν έχει βία. Ο θρόνος της είναι στις καρδιές, είναι βασιλεία αιώνιος της οποίας «ουκ έσται τέλος» (Λουκ. 1,33, Σύμβολο της πίστεως).

Ο Ηρώδης, μοχθηρά ψυχή, έπνιξε με τα χέρια του την πρώτη του γυναίκα, σκότωσε τον κουνιάδο του και πολλούς άλλους, σκότωσε ακόμη και τα παιδιά του, για να μην του πάρουν την εξουσία. Γι' αυτό ήταν λαομίσητος.

Αλλά τώρα έφτασε στο μεγαλύτερο έγκλημα. Έγινε σφαγεύς 14.000 νηπίων, πιστεύοντας ότι μέσα σ' αυτά θα είναι και ο Υιός της Παρθένου. Απέτυχε όμως το σχέδιό του. Ένας άγγελος ειδοποίησε τους μάγους να φύγουν από άλλο δρόμο στην πατρίδα τους, κ' ένας άλλος τον δίκαιο Ιωσήφ να φυγή στην Αίγυπτο. Έτσι ο Χριστός έγινε ο πρώτος πρόσφυγας.

Θυμωμένος ο Ηρώδης διέταξε στρατιωτικά αποσπάσματα να θερίσουν την περιοχή της Βηθλεέμ. Όπως η αλεπού μπαίνει στα κοτέτσια, όπως το τσακάλι ανοίγει τους τάφους, όπως ο λύκος ορμά στα μαντριά, έτσι οι στρατιώτες έμπαιναν στα σπίτια. Άρπαζαν τα βρέφη από τις αγκαλιές των μανάδων, που θρηνούσαν, και τα έσφαζαν μπροστά τους.

Άδικος ο Θεός! θα πει κάποιος αυθάδης. Δεν έστελνε ένα αστροπελέκι να κάψει τον Ηρώδη και το στρατό του;

Απαντώ. Τα παιδιά αυτά είναι μακάρια [=ευτυχισμένα, ευλογημένα]. Κι όσοι γονείς είχατε παιδάκια και πέθαναν μικρά, μην τα κλαίτε. Να κλαίτε εκείνο το γέρο, που έφαγε την αμαρτία με την κουτάλα αμετανόητος και θα κάνη βουτιά στην κόλαση.

Μα τα 14.000 νήπια ήταν αβάπτιστα...

Όχι, βαπτίστηκαν. Πώς; Υπάρχουν δύο είδη βαπτίσματος: το ένα στο νερό και το άλλο στο αίμα. Τα νήπια της Βηθλεέμ βαπτίστηκαν στην κολυμβήθρα του αίματος κ' είναι τώρα άγγελοι. Μακάρι να ήμασταν κ' εμείς ανάμεσα σ' αυτά. Εγώ, αμαρτωλός όπως είμαι, επιθυμούσα να είμαι ένα από 'κείνα τα νήπια, αθώος ν' ανεβώ στον ουρανό. Τώρα τι κάνουμε; Περνούν τα χρόνια και φορτωνόμαστε νέα αμαρτήματα. Μακάρια λοιπόν αυτά τα παιδιά, οι μάρτυρες του Χριστού, πού μαζί με τον πρωτομάρτυρα Στέφανο βρίσκονται στους ουρανούς.

Ο Ηρώδης σκότωσε 14.000 παιδιά. Σταμάτησε άραγε το έγκλημα της παιδοκτονίας; Όχι δυστυχώς. Και σήμερα υπάρχουν Ηρώδες.

Από Κυπρίους πρόσφυγες του Αττίλα μάθαμε, ότι όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Κύπρο σκότωσαν γέροντες, ατίμασαν γυναίκες, έσφαξαν και παιδιά. Σ' ένα χωριό σκότωσαν με οπλοπολυβόλο ολόκληρη οικογένεια. Ύστερα από τρεις μέρες άνοιξαν το σπίτι και βρήκαν ζωντανό ένα μικρό παιδάκι. Πώς έζησε;

Το ένστικτο το ώθησε να πλησίαση τη μάνα του, και έγλειφε το αίμα πού έτρεχε από την πληγή της. Οι Τούρκοι είναι νέοι Ηρώδες.

Άλλα πόσα παιδιά σκότωσαν αυτοί; 50; 100;200; 300;... Ακούστε τώρα έναν άλλο αριθμό και θα φρίξετε.

Κάθε χρόνο στην Ελλάδα σκοτώνουν 300.000 μικρά παιδιά! Ποιοι είναι οι φονιάδες τους; Είναι γιατροί, με άσπρες μπλούζες, ελεεινοί εκμεταλλευτές. είναι όμως και γονείς άσπλαχνοι, πού οδηγούν εκεί τα βρέφη τους. Δύο είναι τα μεγαλύτερα αμαρτήματά μας, η βλασφημία και οι εκτρώσεις.

Εσύ όμως δεν ξέρεις τι στοιχίζει ένα παιδί. Πού να βρούμε λεφτά να το μεγαλώσουμε;...

Ψεύτες! Έχετε χρήματα για τσιγάρα, ποτά, πολυτέλειες, αυτοκίνητα, ρεβεγιόν, θεάματα, δηλαδή για το διάβολο· για τα παιδιά δεν έχετε. Με όλ' αυτά που ξοδεύονται για περιττά πράγματα, θα μπορούσαν να συντηρηθούν πλήθος παιδιά. Και τώρα η Ελλάδα παιδιά δεν έχει, γηροκομείο κατήντησε.

Ήρθε πριν δύο μήνες στο γραφείο μου ένας στρατηγός και τον ρώτησα πόσα παιδιά έχει. Δύο, μου απαντά.

Βρε στρατηγέ, του λέω, με τόσο μισθό, μόνο δύο;...

Ήταν ταπεινός. Μου θυμίζεις την αμαρτία μου, λέει, κι άρχισε να κλαίει.

Γιατί κλαις, στρατηγέ; του λέω. Θυμήθηκα τον πατέρα μου, άπαντα.

Είμαι από ένα χωριό της Μάνης. Ο πατέρας μου φτωχός, σκάλιζε τη γη, κλάδευε αμπέλια, μάζευε ελιές, και έριχνε τα δίχτυα στον Ευρώτα να πιάσει κανένα ψαράκι να φάμε την Κυριακή. Πόσα παιδιά, λέτε, γέννησε; Δεκαπέντε, κ' εγώ είμαι ο τελευταίος!

Πώς έγινε αυτό; Πίστευε στο Μεγαλοδύναμο, μου άπαντα. Ώ μεγαλεία του Θεού! Ποιος περίμενε, ότι το τελευταίο παιδί του πάμπτωχου Μανιάτη θα γινόταν στρατηγός; Βγήκε και ένα βιβλίο στο Παρίσι που υποστηρίζει με επιχειρήματα, ότι τα τελευταία παιδιά διακρίνονται, γίνονται επιστήμονες, εφευρέτες, στρατηγοί, ναύαρχοι....

Μέσα στα πολλά παιδιά είναι η ευλογία. Πού είναι τώρα οι πολύτεκνοι; Εξαφανίστηκαν...

Θα μου πει κάποιος: Ποιος σ' ακούει; δεν πά' να φωνάζεις...

Κ' εσύ που λες έτσι, δεν αποκλείεται να είσαι ένοχος. Αν κανείς είναι ένοχος, να πάει να βρει αυστηρό πνευματικό, να πει το κρίμα του, και ό,τι του πει ο πνευματικός να το κάνη. Αλλιώς θα χαθεί, θα κολαστεί. Δεν τον σώζει τίποτε, αν δεν μετανοήσει, κλαύση και πονέσει για να βρει σωτηρία.

Αγαπητοί μου, όσοι δεν ακούνε τα λόγια του Χριστού τα σωτήρια, θα έχουν το τέλος του Ηρώδου. Ο Ηρώδης ύστερα από το φόνο των νηπίων έζησε μερικά χρόνια και μετά αρρώστησε, έπεσε στο κρεβάτι. Κάλεσε γιατρούς, πήρε φάρμακα, μα δεν πέτυχε τίποτε. Σκουλήκιασε, βρώμισε, κανείς δεν τον πλησίαζε, και πέθανε μέσ' στην ακαθαρσία. Τέτοιο ήταν το τέλος του Ηρώδου. Άλλα τέτοιο είναι και το τέλος όλων όσοι πάνε κόντρα στο θέλημα του Θεού - θα γίνουν στάχτη. Και κόντρα με το Θεό πάνε όσοι σκοτώνουν τα αθώα νήπια.

Τα αντρόγυνα αυτά ας μετανοήσουν και θα βρουν έλεος. Γιατί όλους τους συγχωρεί ο Θεός. Άλλα και όλοι, αδελφοί μου, να μετανοήσουμε. Και να σκοτώσουμε τον Ηρώδη! Όλοι τον έχουμε μέσα μας. Ηρώδης αιμοβόρος και ακάθαρτος, που τον έχουμε μέσα στην καρδιά μας, είναι ο παλαιός άνθρωπος. Ας τον φονεύσουμε λοιπόν, για να γεννηθεί ο νέος άνθρωπος, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Όν, παίδες Ελλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας .

Αμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Αναφορές στα Άγια Νήπια από τον Άγιο Παΐσιο

Πόσα βάσανα έχει ο κόσμος! Πόσα προβλήματα! Και έρχονται μερικοί εδώ να μου τα πουν σε δυο λεπτά στο πόδι, για να παρηγορηθούν λίγο. Μια βασανισμένη μάνα μου έλεγε:

› Γέροντα, έρχονται στιγμές που δεν αντέχω άλλο και τότε λέω: «Χριστέ μου, κάνε μια μικρή διακοπή και ύστερα ας ξαναρχίσουν τα βάσανα».

Πόση ανάγκη από προσευχή έχουν οι άνθρωποι! Αλλά και κάθε δοκιμασία είναι δώρο από τον Θεό, είναι ένας βαθμός για την άλλη ζωή. Αυτή η ελπίδα της ανταμοιβής στην άλλη ζωή μου δίνει χαρά, παρηγοριά και κουράγιο, και μπορώ να αντέξω τον πόνο για τις δοκιμασίες που περνούν πολλοί άνθρωποι.

Ο Θεός μας δεν είναι Βάαλ, αλλά Θεός αγάπης. Είναι Πατέρας που βλέπει την ταλαιπωρία των παιδιών Του από τους διάφορους πειρασμούς και τις δοκιμασίες που περνούν και θα μας ανταμείψη, φθάνει να κάνουμε υπομονή στο μικρό μαρτύριο της δοκιμασίας ή μάλλον της ευλογίας.

› Γέροντα, μερικοί λένε: «Δεν είναι σκληρό αυτό που επέτρεψε ο Θεός; Δεν πονάει ο Θεός;».

› Ο πόνος του Θεού για τους ανθρώπους που βασανίζονται από αρρώστιες, από δαίμονες,από βαρβάρους κ.λπ. έχει συγχρόνως και χαρά για την ουράνια αμοιβή που τους έχει ετοιμάσει. Έχοντας δηλαδή υπ’ όψιν Του ο Θεός την ανταπόδοση που θα λάβει στον Ουρανό όποιος περνάει δοκιμασίες και γνωρίζοντας τι τον περιμένει στην άλλη ζωή, αυτό Τον κάνει να μπορεί να «αντέχει» τον πόνο.

› Εδώ επέτρεψε να κάνει τόσα εγκλήματα ο Ηρώδης. Δεκατέσσερις χιλιάδες νήπια έσφαξε και πόσους γονείς, που δεν άφηναν τους στρατιώτες να σκοτώσουν τα παιδιά τους, τους σκότωναν κι εκείνους! Οι βάρβαροι στρατιώτες, για να φανούν στους αρχηγούς τους καλύτεροι, έκοβαν τα παιδάκια κομματάκια. Όσο πιο πολύ βασανίζονταν τα παιδάκια, τόσο περισσότερο πονούσε ο Θεός, αλλά και τόσο περισσότερο χαιρόταν για την μεγαλύτερη δόξα που θα είχαν να απολαύσουν στον Ουρανό. Χαιρόταν για τα Αγγελουδάκια αυτά, που θα αποτελούσαν το αγγελικό μαρτυρικό τάγμα. Άγγελοι από Μάρτυρες!

Περί παιδοκτόνων, παλαιών και συγχρόνων

ΑΚΟΥΣΑΤΕ, ἀγαπητοί μου, τὸ ἱερὸ εὐαγγέλιο. Εἶνε τὸ ίδιο μὲ τὸ εὐαγγέλιο τῆς δευτέρας ἡμέρας τῶν Χριστουγέννων. Γιὰ ποιό πρᾶγμα μιλάει; Γιὰ ἕνα ἔγκλημα, ποὺ ἔγινε στὴν ἐποχὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὸ ἔγκλημα αὐτό, δυστυχῶς, γίνεται καὶ στὶς μέρες μας.

Στὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ ζοῦσε ἕνα θηρίο. Θηρίο; δὲ᾿ λέμε τίποτα. Ζοῦσε κάποιος, ποὺ εἶχε μορφὴ ἀνθρώπου ἀλλὰ διάθεσι θηρίου. Γιατὶ οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι δὲν ἀξίζουν αὐτὴ τὴ μορφὴ ποὺ ἔχουμε· ἔπρεπε νὰ ἔχουν κάποια ἄλλη μορφή, μορφὴ ἀγρίων θηρίων – ζούγκλα ἔγινε ἡ σημερινὴ κοινωνία. Ὅπως ἔλεγαν καὶ οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας, τὸ ἀγριώτερο θηρίο ἀπὸ ὅλα, κι ἀπὸ τὴν τίγρι, κι ἀπὸ τὸ λιοντάρι, ἀπὸ ὅλα, εἶνε ὁ ἄνθρωπος. Ποιός ἄνθρωπος; Αὐτὸς ποὺ εἶνε μακριὰ ἀπὸ τὸ Θεό, αὐτὸς ποὺ καταπατεῖ τὶς ἐντολὲς τοῦ Κυρίου καὶ τὸν ἔχουν κυριεύσει τὰ πάθη. Ποιά εἶνε τὰ πάθη; Τρία εἶνε τὰ μεγαλύτερα. Τὸ ἕνα πάθος εἶνε ἡ φιληδονία καὶ κυρίως τὸ σέξ, ποὺ κατέκτησε τώρα τὸν κόσμο. Τὸ δεύτερο εἶνε ἡ φιλοδοξία· ὁ καθένας προσπαθεῖ ν᾿ ἀνατρέψῃ τὸν ἄλλο καὶ ν᾿ ἀνεβῇ πιὸ ψηλὰ στὶς διάφορες θέσεις καὶ ἀξιώματα. Καὶ τὸ τρίτο, τὸ χειρότερο, εἶνε – ποιό; τὰ τριάκοντα ἀργύρια τοῦ Ἰούδα, ἡ φιλαργυρία· δὲν ὑπάρχει ἄλλο ἁμάρτημα φοβερώτερο ἀπὸ αὐτήν, ἀφοῦ τὰ τριάκοντα ἀργύρια πρόδωσαν τὸ Χριστό. Ὁ ἄνθρωπος λοιπὸν ποὺ κατακτᾶται είτε ἀπὸ τὴ φιληδονία ετε ἀπὸ τὴν κενοδοξία είτε ἀπὸ τὴ φιλαργυρία, ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ εἶνε πλέον θηρίο μὲ μορφὴ ἀνθρώπου.

Ἕνα τέτοιο θηρίο, αἱμοσταγές, ζοῦσε στὴν ἐποχὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τὸ ὄνομά του; Ἡρῴδης. Τί ἤτανε; Βασιλιᾶς. Κατεῖχε τὴ βασιλικὴ ἐξουσία ἐν συνεργασίᾳ μὲ τοὺς κατακτητάς, τοὺς Ῥωμαίους αὐτοκράτορας. Αὐτὸς εἶχε ἔνστικτα κακούργου. Σκότωσε τὴ γυναῖκα του, σκότωσε τὸν πεθερό του, σκότωσε τὰ τρία παιδιά του, σκότωσε πλῆθος ἀνθρώπους. Καὶ τώρα ἑτοιμάζεται νὰ κάνῃ τὸ πιὸ μεγάλο ἔγκλημα, ποὺ φρίττει ἡ ἀνθρωπότης. Ποιό εἶνε τὸ ἔγκλημα αὐτό;

Ἐπὶ τῶν ἡμέρῶν του κυκλοφόρησε στὰ Ἰεροσόλυμα μιὰ είδησις. Τότε δὲν ὑπῆρχαν ἐφημερίδες οὔτε ῥαδιόφωνα καὶ τηλεοράσεις. Ἀπὸ στόμα σὲ στόμα ἔφθαναν τὰ νέα· ἡ πρώτη ἐφημερίδα εἶνε τὸ στόμα τοῦ ἀνθρώπου. Ἀκούστηκε λοιπόν, ὅτι γεννήθηκε ὁ βασιλιᾶς τοῦ κόσμου· ἕνα παιδὶ βασιλιᾶς τοῦ κόσμου!

Ὅλοι χάρηκαν, αὐτὸς λυπήθηκε. Πίκρα, δηλητήριο, φαρμάκι μέσ᾿ στὴν καρδιά του. Μόλις τ᾿ ἄκουσε φοβήθηκε, ὅτι ὁ νεογέννητος θὰ τοῦ πάρῃ τὴ βασιλεία. Ἀλλὰ μάταιος ὁ φόβος του· ἀνόητος ἤτανε νὰ φοβηθῇ. Γιατί ἦταν ἀνόητος; Τὰ πάθη κάνουν τὸν ἄνθρωπο ἀνόητο. Διότι, πρῶτον μέν, αὐτὸς ἦταν γέρος πιά, καὶ ὥσπου νὰ μεγαλώσῃ τὸ νεογέννητο νήπιο, αὐτὸς θὰ εἶχε πεθάνει. Ἀνόητος, δεύτερον, διότι ἡ βασιλεία τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶνε σὰν τὶς βασιλεῖες τοῦ κόσμου. Ὅλα τὰ κράτη τοῦ κόσμου στηρίζονται στὴ βία, στὰ ὅπλα· στοὺς στρατοὺς καὶ τοὺς στόλους, στὰ ἀεροπλάνα καὶ τὰ ὑποβρύχια καὶ τὶς ἀτομικὲς βόμβες. Ἀφαίρεσε τὰ ὅπλα, καὶ κανένα κράτος δὲν στέκει· οὔτε βασιλεία, οὔτε δημοκρατία, οὔτε σοσιαλισμός, οὔτε κομμουνισμός… Ἀλλὰ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἵδρυσε ὁ Χριστός, δὲν στηρίζεται σ᾿ αὐτά. Στηρίζεται – ποῦ; Στὴν ἀγάπη, στὴν ἐλευθερία, στὴ δικαιοσύνη. Καὶ γι᾿ αὐτὸ εἶνε αἰωνία. Καὶ «τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος», δὲν ὑπάρχει τέλος τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ (Λουκ. 1,33). Ἀνόητος λοιπόν, διότι ἦταν γέρος καὶ θὰ πέθαινε· ἀνόητος, διότι ἄλλη εἶνε ἡ βασιλεία τοῦ Χριστοῦ. Ἀνόητος ἀκόμα διότι, ἂν ἦταν θέλημα Θεοῦ νὰ βασιλεύσῃ ὁ Χριστός, ἦταν δυνατὸν αὐτὸς νὰ ματαιώσῃ τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ; Ἤθελε νὰ γίνῃ θεομάχος;

Ταράχθηκε λοιπὸν ὁ Ἡρῴδης. Καὶ κάλεσε τοὺς μάγους, γιὰ νὰ μάθῃ ἀπὸ αὐτοὺς ποῦ γεννήθηκε ὁ Χριστός. Ἦταν πονηρὸ τὸ σχέδιό του. Ἤθελε, λέει, νὰ πάῃ νὰ τὸν προσκυνήσῃ· στὴν πραγματικότητα ἤθελε νὰ τὸν ἐξοντώσῃ. Ἀλλὰ ἀνετράπησαν τὰ σχέδιά του. Οἱ μάγοι, εἰδοποιημένοι ἀπὸ τὸν οὐρανό, «δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν» γιὰ τὴν πατρίδα τους (Ματθ. 2,12), καὶ δὲν τοῦ ἔδωσαν καμμία πληροφορία γιὰ τὸν γεννηθέντα βασιλέα.

Τότε αὐτὸς ὠργίστηκε πολύ. Καὶ πάνω στὸ θυμό του τί διατάζει; Νὰ πᾶνε οἱ στρατιῶτες του στὴν περιφέρεια τῆς Βηθλεὲμ καὶ νὰ σκοτώσουν ὅλα τὰ ἀγόρια ποὺ εἶχαν ἡλικία κάτω τῶν δύο ἐτῶν. Καὶ πῆγαν. Μπῆκαν στὰ σπίτια. Καὶ ἅρπαζαν ἀπὸ τὶς ἀγκάλες τὰ μικρὰ παιδιὰ καὶ τὰ ἔσφαζαν ὅπως ὁ χασάπης σφάζει τὰ ἀρνιά. Καὶ σφάξανε – πόσα παρακαλῶ; 14.000 ἀθῷα παιδάκια! Καὶ ἔγινε «κλαυθμὸς πολύς» (Ματθ. 2,18). Μανάδες ἔκλαιγαν κι ἀναστέναζαν μέσα στὸ μεγάλο θρῆνο γιὰ τὴ σφαγή.

14.000 δυστυχισμένα παιδάκια. Τί εἶπα, δυστυχισμένα; Δυστυχισμένα τὰ λέτε κ᾿ ἐσεῖς; Λάθος κάνουμε. Ὄχι δυστυχισμένα· εὐτυχισμένα παιδάκια. Ἕνας ἅγιος λέει· Μακάρι νὰ ἤμουν κ᾿ ἐγὼ ἀνάμεσα στὰ παιδάκια αὐτά. Γιατὶ ―ἂν πιστεύουμε― αὐτὰ εἶνε οἱ πρῶτοι μάρτυρες, ποὺ σὰν ἄγγελοι ψάλλουν τώρα στὸν οὐρανὸ τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ…» (Λουκ. 2,14). Εὐτυχισμένα λοιπόν.

Ὦ ἐσεῖς μανάδες, ποὺ κλαῖτε τὰ παιδάκια ὅταν πεθαίνουν μικρά· αὐτὰ εἶνε ἀγγελούδια. Μὴν κλαῖτε αὐτὰ τὰ παιδιά. Κλάψτε τοὺς μεγάλους, ποὺ ἔχουν φάει τὴν ἁμαρτία μὲ τὴν κουτάλα καὶ μέχρι σήμερα οὔτε μετανόησαν οὔτε πῆγαν νὰ ἐξομολογηθοῦν, οὔτε ἔχυσαν ἕνα δάκρυ συναισθήσεως. Ρεμαλοειδῶς, κτηνωδῶς ζοῦνε. Αὐτούς κλάψτε λοιπόν, ποὺ προχωροῦν τὰ χρόνια κι ἀσπρίζουν τὰ μαλλιὰ καὶ πλησιάζουν στὸν τάφο, κι ὅμως ἔχουν 20, 30, 40 χρόνια νὰ ἐξομολογηθοῦν καὶ νὰ κοινωνήσουν τὰ ἄχραντα μυστήρια· αὐτούς νὰ κλαῖτε.

Ρωτᾶτε τώρα καὶ ποιό εἶνε τὸ τέλος τοῦ Ἡρῴδου; Τὸ τέλος του ἦταν οἰκτρό. Τὸ λέει ἡ ἱστορία. Ἀρρώστησε κ᾿ ἔπεσε στὸ κρεβάτι. Τὸ κορμί του γέμισε πληγές, ποὺ ἔτρεχαν αἷμα καὶ πύον. Βρώμισε, σκουλήκιασε, δὲ᾿ μποροῦσε νὰ τὸν πλησιάσῃ κανένας. Ἀλλὰ καὶ πεθαίνοντας τί ἔκανε· φυλάκισε χίλιους ἀνθρώπους, ἄρχοντες τοῦ Ἰσραήλ, καὶ ἄφησε διαταγή. Ὅταν, λέει, θὰ ξεψυχῶ, νὰ τοὺς σφάξετε ὅλους!… Τέτοιος κακοῦργος, τέτοια φοβερὰ φυσιογνωμία ἤτανε ὁ Ἡρῴδης, γιὰ τὸν ὁποῖον ὁμιλεῖ σήμερα τὸ εὐαγγέλιο.

Πέρασαν ἀπὸ τότε τόσοι αἰῶνες. Ἀλλὰ τὸ ἔγκλημα τοῦ Ἡρῴδη ἐξακολουθεῖ νὰ γίνεται καὶ στὶς μέρες μας. Νέοι παιδοκτόνοι ὑπάρχουν τώρα. Ποιοί εἶνε; Ὅσοι συμμετέχουν στὸ ἔγκλημα τῶν ἐκτρώσεων. Καὶ ἄλλοτε μιλήσαμε γι᾿ αὐτούς, ἀλλὰ τώρα πάλι τελειώνοντας δὲ᾿ μπορῶ νὰ μὴν τοὺς ὑπενθυμίσω. Εἶνε πρῶτον ὅσοι ἀσυνείδητοι γιατροὶ ἐκτελοῦν τὶς ἐκτρώσεις. Εἶνε ἔπειτα οἱ ἀναίσθητοι γονεῖς, ὁ πατέρας καὶ ἡ μάνα, ποὺ ζητοῦν τὶς ἐκτρώσεις. Καὶ τέλος νέοι παιδοκτόνοι εἶνε οἱ πολιτικοί, τὸ διο τὸ κράτος, ποὺ νομοθέτησαν τὶς ἐκτρώσεις. Ὅλοι τὰ δια μυαλὰ ἔχουν, στὸ διο καζάνι βράζουν. Ψηφίσανε νόμο, μὲ τὸν ὁποῖο πλέον ἡ ἄμβλωσις ὄχι μόνο δὲν θεωρεῖται ἔγκλημα ἀλλὰ καὶ χρηματοδοτεῖται!

Ὅλοι αὐτοὶ εἶνε φονιᾶδες, δολοφόνοι. Τὰ χέρια τους στάζουν αἷμα. Ἀλλὰ καὶ ὅλοι μας, ὁ παπᾶς, ὁ δάσκαλος, ὁ δεσπότης…, ὅλοι, μικροὶ – μεγάλοι, κατὰ κάποιο τρόπο φταῖμε, καὶ γι᾿ αὐτὸ μᾶς περιμένει τιμωρία ὅπως τὸν Ἡρῴδη. Καὶ τὸ δικό μας τέλος δὲ᾿ θά ᾿νε καλό. Ἔχουμε κ᾿ ἐμεῖς ἕνα ποσοστὸ εὐθύνης γιὰ τὸ σημεῖο ποὺ ἔφθασε τὸ ἔθνος ὅσον ἀφορᾷ τὴν ὑπογεννητικότητα. Εμαστε στὸ ναδίρ. Ποιά θὰ εἶνε ἡ τιμωρία; Τί ἄλλο πρέπει νὰ περιμένουμε; Τόσες θεομηνίες, σεισμοὶ καὶ ἄλλα φοβερὰ κακὰ ποὺ γίνονται, τὰ θεωρεῖτε τυχαῖα; Ἂς μὴν ἀκοῦμε λοιπὸν τοὺς κήρυκες, ἂς γελᾶμε καὶ ἂς ἐμπαίζουμε τὰ πάντα· ἂς ζοῦμε ἀμετανόητοι, ὅπως θέλει ὁ σατανᾶς· θά ᾿ρθῇ ἡ σκληρὴ τιμωρία…

Ἀλλ᾿ ἂς μὴν τελειώσουμε μὲ ἀπαισιοδοξία. Ὑπάρχουν καὶ φωτεινὰ σημεῖα, ὑπάρχουν καὶ ἐλπιδοφόρα παραδείγματα. Καὶ ὅσο ὑπάρχουν αὐτά, μποροῦμε νὰ αἰσιοδοξοῦμε. Ὅσο ὑπάρχει πιστὸς λαὸς ποὺ τηρεῖ τὸ νόμο τῆς τεκνογονίας, καὶ ὅσο ὑπάρχει κλῆρος πιστὸς στὸ Θεό, κλῆρος ποὺ δὲν ἀγαπᾷ τὰ τριάκοντα ἀργύρια, ἀλλ᾿ ἀγαπᾷ, τηρεῖ καὶ διδάσκει τὶς θεῖες ἐντολές, ἡ ἐλπίδα δὲν σβήνει. Ἐὰν λοιπὸν ὅλοι, κλῆρος καὶ λαός, δείξουμε πίστι, ὑπομονή, καὶ ἀγωνιστοῦμε, τὸ φοβερὸ αὐτὸ ἔγκλημα τοῦ Ἡρῴδου θὰ σβήσῃ· καὶ ἡ Ἑλλὰς θὰ μείνῃ χώρα χριστιανική, ποὺ θὰ ὑμνῇ καὶ θὰ δοξάζῃ εἰς αἰῶνας αἰώνων τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.

Ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Το Σπήλαιο των Αγίων Νηπίων στη Βηθλεέμ

Ἡ Ἁγία Βηθλεέμ φιλοξενεῖ τή Βασιλική τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐντός τῆς ὁποίας βρίσκεται τό Ἅγιο Σπήλαιο, ἡ Ἁγία Φάτνη καί παραπλεύρως τό Σπήλαιο μέ τούς τάφους τῶν Ἁγίων Νηπίων.

Ἡ Βασιλική τῆς Γεννήσεως εἶναι ὁ μοναδικός μεγαλοπρεπής Ναός πού σώζεται ὁλόκληρος ἀπό τήν ἐποχή τῆς Ἁγίας Ἑλένης. Γλύτωσε ἀπό τήν καταστροφική ἐπιδρομή τῶν Περσῶν τό 614, ἐπειδή στήν εἴσοδό του ὑπῆρχε μεγάλο μωσϊκό πού ἀπεικόνιζε τή Γέννηση τοῦ Κυρίου καί τήν προσκύνηση τῶν τριῶν μάγων. Ἀναγνωρίζοντας τήν περσική ἐνδυμασία τῶν τριῶν μάγων στήν εἰκόνα, οἱ Πέρσες σεβάστηκαν τήν ἐκκλησία, διότι θεώρησαν ὅτι οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως ἦταν φίλοι τους.

Σε αυτό το σπήλαιο αμέσως μετά τη σφαγή των νηπίων, έθαψαν οι άνθρωποι τά βρέφη που έσφαξε η μανία του Ηρώδη. Το σπήλαιο εκείνο στη συνέχεια έγινε τόπος προσευχής και ασκήσεως. Εκεί στη συνέχεια ετάφησαν και πολλοί άγιοι πατέρες που εσφάγησαν το 614 μετά Χριστόν από τούς Πέρσες. Μέχρι σήμερα βλέπει κανείς κυρίως αυτούς τους τάφους αλλά και πολλά οστά νηπίων αλλά και ενηλίκων. Ο χώρος παρότι κάτω από τη γη με πολλή υγρασία παντού της αναδίδει άρρητη ευωδία.

Να σημειώσουμε ότι μερικά λείψανα των Aγίων Νηπίων, βρίσκονται στην Kωνσταντινούπολη, στο Nαό του Aγίου Iακώβου του αδελφοθέου, τον οποίον ανήγειρε ο Iουστίνος.

Λειψανοθήκη με λείψανο ενός από τα αναιρεθέντα υπό Ηρώδου νήπια της Βηθλεέμ βρίσκεται στον Θησαυρό του Καθεδρικού Ναού της Βασιλείας στην Ελβετία. Το λείψανο (πόδι) δωρήθηκε τον 6ο αιώνα από Ιρλανδούς μοναχούς στον Καθεδρικό Ναό της Βασιλείας, αλλά στεγάζεται σε μία πολύ μεταγενέστερη λειψανοθήκη, πλούσια διακοσμημένης, του 15ου αιώνα (περίπου 1450).

Τέλος, ένα μικρό λείψανο φυλάσσεται στον Ναό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Ν.Φιλαδέλφειας, ευλογία του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Ειρηναίου.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ως θύματα δεκτά, ως νεόδρεπτα ρόδα και θεία απαρχή, και νεόθυτοι άρνες, Χριστώ τω ώσπερ νήπιον, γεννηθέντι προσήχθητε, αγνά Νήπια, την του Ηρώδου κακίαν, στηλιτεύοντα και δυσωπούντα απαύστως, υπέρ των ψυχών ημών.

Κοντάκιον Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.
Αστήρ Μάγους έπεμψε, προς τον τεχθέντα, και Ηρώδης άδικον, στρατόν απέστειλε κενώς, φονοκτονήσαι οιόμενος, τον εν τη φάτνη ως Νήπιον κείμενον.

Μεγαλυνάριον
Βρέφη ἀπειρόκακα καὶ ἁγνά, τῷ ἐκ τῆς Παρθένου, νηπιάσαντι ἑκοντί, ἤχθησαν σφαγέντα, ὡς ἄμωμοι θυσίαι· διὸ τὴν τοῦ Ἡρώδου, κακίαν φύγωμεν.

Οίκος
Των άνω και των κάτω, νυν ομού εύφραινομένων, εν τη επιφανεία του πάντων Βασιλέως, Ηρώδης μόνος συναλγεί, συν τοις προφητοκτόνοις Ιουδαίοις’ εικός γαρ μόνους αυτούς οδύρεσθαι’ ου γαρ από του νυν βασιλεύσουσιν’ αλλ’ η βασιλεία του Κυρίου, και έτι κρατήσει, τα θράση των εχθρών αποκρουσμένη, και τα πλήθη των πιστών συγκαλουμένη, μετά των σεπτών Νηπίων του κατοπτευειν, τον εν τη φάτνη ως Νήπιον κείμενον.

Ευαγγέλιο: ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ Β´ 13 – 23.
13 Ἀναχωρησάντων δὲ αὐτῶν ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου φαίνεται κατ’ ὄναρ τῷ Ἰωσὴφ λέγων· Ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἴσθι ἐκεῖ ἕως ἂν εἴπω σοι· μέλλει γὰρ Ἡρῴδης ζητεῖν τὸ παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό. 14 ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβεν τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ νυκτὸς καὶ ἀνεχώρησεν εἰς Αἴγυπτον, 15 καὶ ἦν ἐκεῖ ἕως τῆς τελευτῆς Ἡρῴδου· ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν ὑπὸ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· Ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου. 16 Τότε Ἡρῴδης ἰδὼν ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων ἐθυμώθη λίαν, καὶ ἀποστείλας ἀνεῖλεν πάντας τοὺς παῖδας τοὺς ἐν Βηθλέεμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσεν παρὰ τῶν μάγων. 17 τότε ἐπληρώθη τὸ ῥηθὲν διὰ Ἰερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος· 18 Φωνὴ ἐν Ραμὰ ἠκούσθη, κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελεν παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσί. 19 Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Ἡρῴδου ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου φαίνεται κατ’ ὄναρ τῷ Ἰωσὴφ ἐν Αἰγύπτῳ 20 λέγων· Ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ πορεύου εἰς γῆν Ἰσραήλ, τεθνήκασιν γὰρ οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου. 21 ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβεν τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ εἰσῆλθεν εἰς γῆν Ἰσραήλ. 22 ἀκούσας δὲ ὅτι Ἀρχέλαος βασιλεύει τῆς Ἰουδαίας ἀντὶ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Ἡρῴδου ἐφοβήθη ἐκεῖ ἀπελθεῖν· χρηματισθεὶς δὲ κατ’ ὄναρ ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλιλαίας, 23 καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται.

Πηγή: (Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, ή οποία έγινε στον Ι. ναό Αγίας Τριάδος Πτολεμαΐδος την 29-12-1974. Καταγραφή και σύντμησης 29-12-2004) Πηγή Ζωής , (από το βιβλίο «ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ – ΛΟΓΟΙ Δ΄ – ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ», σ. 197-198) Αντέχουμε, (Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ἱερό ναὸ του Ἁγίου Γεωργίου Φλωρίνης 30-12-1984) Ορθόδοξος Έλληνας Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης, romiosyne.org , Αρμενιστής , Χώρα του Αχωρήτου, Orthodoxia.Online

Α. Η εκλογή του σε αρχιδιάκονο 

Ο Άγιος Στέφανος, ο αρχιδιάκονος της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας και πρωτομάρτυρας του Χριστού, ήταν Ιουδαίος, μαθητής του ξακουσμένου τότε νομοδιδασκάλου Γαμαλιήλ. Αυτόν τον ευλογημένο διάλεξε ο πιστός λαός των Ιεροσολύμων για διάκονο, πρώτο μεταξύ επτά.

Εκείνες τις μέρες, ύστερα από την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς, το πλήθος των πιστών, με το καθημερινό κήρυγμα και την όλη αγιασμένη ζωή των Αποστόλων, αυξανόταν συνεχώς.

Η πρωτοχριστιανική Εκκλησία είχε συνήθεια σαν μια εκδήλωση της ενότητας που φέρνει το Άγιο Πνεύμα να τελεί τις λεγόμενες αγάπες. Αυτές ήταν συνεστιάσεις στο σπίτι κάποιου πιστού, όπου με δικά του έξοδα παρέθετε δείπνο στους πτωχούς χριστιανούς. Πάντα δε, γινόταν με την παρουσία και την ευλογία του κλήρου. Πάντοτε δε, ετελείτο σ΄αυτές και μετά το δείπνο το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.

Οι Ελληνιστές, που ήταν Ιουδαϊζοντες της διασποράς που μιλούσαν Ελληνικά, γόγγυζαν προς τους Εβραίους ότι οι χήρες και τα ορφανά τους παραμελούνταν στη καθημερινή διακονία. Όταν έμαθαν τα παράπονα αυτά οι Απόστολοι, προσκάλεσαν το πλήθος των πιστών και τους είπαν : "Δεν μας φαίνεται σωστό και πρέπον να εγκαταλείψουμε το κήρυγμα του λόγου του Θεού, για να αναλάβουμε εμείς τη διακονία των τραπεζών. Γι΄ αυτό εξετάστε με προσοχή και διαλέξτε επτά άνδρες μεταξύ σας. Να είναι γεμάτοι από Πνεύμα Άγιο, για να αναλάβουν την ευθύνη αυτή. Εμείς θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με την προσευχή και την διακονία του λόγου του Θεού."

Ο λόγος αυτός άρεσε σε ολόκληρο το πλήθος των οπαδών του Χριστού. Αφού λοιπόν μαζεύτηκαν και συζήτησαν, διάλεξαν επτά άνδρες πνευματέμφορους για να ασχοληθούν με την επιμέλεια των πτωχών και τη διανομή των ελεημοσυνών. Πρώτος ήταν ο Στέφανος, άνδρας πλήρους πίστεως και Πνεύματος Αγίου. Οι άλλοι έξι ήταν: Φίλιππος, Πρόχορος, Νικάνωρ, Τίμωνας, Παρμενάς, Νικόλαος.
Αφού έγινε η εκλογή, ο λαός τούς έφερε μπροστά στους δώδεκα Αποστόλους Οι θείοι Απόστολοι αφού προσευχήθηκαν, έβαλαν πάνω τους τα Άγια χέρια τους και τους μετέδωσαν την Θεία Χάρη. Γιατί χωρίς την χάρη είναι αδύνατο να αντεπεξέλθουν στο δύσκολο έργο τους, όπως και ο Ιησούς μας διδάσκει "Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν" ( = χωρίς εμένα δε μπορείτε να κάνετε τίποτα, Ιωαν. ιε, 5). 

Από την πράξη αυτή των Αποστόλων γίνεται φανερό ότι τα διακονήματα μέσα στην εκκλησία είναι ιερά. Ότι στην Εκκλησία χαρακτηριστικό δεν είναι ο διορισμός αλλά η χειροτονία η ευλογία. Η υπηρεσία του διακόνου κατά την ώρα της λειτουργίας, εξομοιώνεται με του αγγέλου. Ο άγγελος είναι ένας λειτουργός και αγγελιοφόρος. Το ίδιο είναι και ο διάκονος. Υψώνοντας με μια κίνηση του δεξιού χεριού, μια πανάρχαια συνήθεια, το ωράριο (στενό κομμάτι υφάσματος που κατεβαίνει από τον ώμο), αγγέλλει και διακηρύσσει.

Ο Στέφανος, πλήρης πίστεως και δυνάμεως ανέλαβε την θεάρεστη αποστολή του. Φρόντιζε ο μακάριος για τον λαό του Χριστού με αγάπη. Η ενοικούσα χάρη του Θεού ξεχείλιζε από το στόμα του λόγια παρηγοριάς στον πόνο,τελούσε θαύματα και έλκυε τις ψυχές στο σταυρικό δρόμο της αγάπης. "Τέρατα εποίει και σημεία μεγάλα εν τω λαώ" [=πολλά θαύματα], και ο λόγος του Θεού αυξανόταν στα Ιεροσόλυμα και πολλοί από τους Ιουδαίους πίστευαν στον Χριστό.

Β. Γενναία ομολογία

Εικ. από εδώ

Γινόταν κάποτε συζήτηση μεταξύ Ιουδαίων, Σαδδουκαίων, Φαρισαίων και Ελληνιστών για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Άλλοι έλεγαν για τον Κύριο ότι είναι προφήτης, άλλοι ότι είναι πλάνος και άλλοι ότι είναι υιός του Θεού. Τότε ο αοίδιμος Στέφανος αφού στάθηκε σε τόπο ψηλό, κήρυξε σε όλους την πίστη του στο θεάνθρωπο Ιησού, λέγοντας: "Άνδρες αδελφοί, γιατί τόσο πληθύνθηκαν οι κακίες σας και ταράσσεται η Ιερουσαλήμ; Μακάριος είναι ο άνθρωπος εκείνος που δε δέχτηκε στην καρδιά του δισταγμό για τον Κύριο. Γιατί Αυτός είναι που εγκατέλειψε τους ουρανούς και κατέβηκε στη γη για τις αμαρτίες μας. Γεννήθηκε από την Παρθένο την αγία και καθαρή, τη διαλεγμένη πριν ο κόσμος δημιουργηθεί. Αυτός πήρε τις αδυναμίες μας και βάσταξε τις ασθένειές μας. Αυτός έκαμε να αναβλέψουν οι τυφλοί. Αυτός καθάρισε τους λεπρούς και Αυτός έδιωξε τα δαιμόνια από τους δαιμονιζομένους".

Ακούγοντας αυτά οι Ιουδαίοι οργίστηκαν και έφεραν τον Άγιο Στέφανο στο συνέδριο των αρχιερέων για να δικαστεί, γιατί δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στη σοφία και την δύναμη του Αγίου Πνεύματος με την οποία μιλούσε. 

Έπειτα παρουσίασαν ψευδομάρτυρες, οι οποίοι μαρτύρησαν εναντίον του Αγίου,λέγοντας: "Εμείς τον έχουμε ακούσει να λέει βλάσφημα λόγια για τον Μωυσή και τον ναό". Είχαν υποκινήσει τον λαό, τους προεστούς των Ιουδαίων και τους γραμματείς και ψευδόμενοι έλεγαν: "Ο άνθρωπος αυτός δε σταματά να βλασφημεί τον άγιο τόπο του ναού και τον νόμο. Τον έχουμε ακούσει να λέει ότι ο Ιησούς ο Ναζωραίος, Αυτός που δεν κατόρθωσε να σώσει τον εαυτό του, θα καταστρέψει τον τόπο αυτόν τον ιερό και θα αλλάξει τα ιερά έθιμα και τους θεσμούς που μας παρέδωσε ο Μωυσής".

Όταν άκουσαν τις συκοφαντίες για τον πραότατο Στέφανο, γύρισαν όλοι οι παρευρισκόμενοι στο συνέδριο για να δουν τον κατηγορούμενο Άγιο, και είδαν το πρόσωπό του να λάμπει σαν πρόσωπο αγγέλου. Η υπερφυσική αυτή λάμψη, μαρτυρία του Αγίου Πνεύματος που αναπαυόταν στον Άγιο Στέφανο, ήταν ένα ολοζώντανο θαύμα για τους δικαστές, μια χειροπιαστή ευκαιρία για μετάνοια και πίστη στον Χριστό. Τους απαντούσε, με την θεωμένη ύπαρξή του, ότι ζούσε την πίστη των πατέρων τους και δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να τούς βλασφημήσει. Γιατί οι Ιουδαίοι γνώριζαν αυτήν την ουράνια λάμψη από το πρόσωπο του ίδιου του Μωυσέως. Θα μπορούσαν έτσι να έλεγαν οι αμετανόητοι στους μάρτυρες ότι ψεύδονται και να τους τιμωρήσουν.

Γ. Κήρυγμα αντί απολογίας 

Παρ΄ όλα αυτά τα εξαίσια που είδαν, τα ανθρώπινα πάθη και ο εγωισμός τους εμπόδισαν να παραδεχτούν ότι ο άνθρωπος αυτός είχε πνεύμα Θεού. Γι' αυτό ρώτησε ο αρχιερέας εάν πράγματι αληθεύουν οι κατηγορίες. Τότε ο Στέφανος γεμάτος ειρήνη και θάρρος από την ενίσχυση του Αγίου Πνεύματος, άνοιξε το στόμα του και αντί απολογίας τους έκανε κήρυγμα, διδάσκοντας τα παρακάτω:

"Ο Θεός ο ένδοξος, εμφανίστηκε στον πατέρα μας Αβραάμ, όταν ήταν ακόμα στη Μεσοποταμία και πριν να κατοικήσει στη Χαρράν και του είπε: "Βγές από την πατρίδα σου και από την συγγένεια σου και έλα στην χώρα που θα σου δείξω". Τότε ο Αβραάμ συμμορφούμενος προς την εντολή αυτή, αναχώρησε από τη γη των Χαλδαίων και κατοίκησε στη Χαρράν. Από εκεί όταν πέθανε ο πατέρας του, τον μετοίκησε ο Θεός στη γη Χαναάν, όπου εσείς τώρα κατοικείτε. Και όσο ζούσε ο Αβραάμ δεν του έδωσε κληρονομιά στη γη αυτή ούτε μία σπιθαμή τόπο. Όμως υποσχέθηκε ο Θεός να δώσει αυτή τη χώρα σε αυτόν και τους απογόνους του να την έχουν δική τους αν και τότε δεν είχε ο Αβραάμ παιδί.

Μίλησε ακόμα ο Θεός έτσι στον Αβραάμ: "ότι δηλαδή, θα παραμείνουν οι απόγονοί του σαν ξένοι σε χώρα που θα ανήκει σε άλλους. Οι εντόπιοι της χώρας εκείνης θα τους υποδουλώσουν και θα τους κακομεταχειριστούν για τετρακόσια χρόνια. "Και το έθνος όπου θα δουλεύουν σαν σκλάβοι οι απόγονοι του Αβραάμ θα το κρίνω εγώ" είπε ο Θεός, "και ύστερα θα εξέλθουν από την χώρα της δουλείας και θα με λατρεύσουν στον τόπο αυτό της γης Χαναάν". Και έδωσε ο Θεός στον Αβραάμ διαθήκη, που βεβαιώθηκε με περιτομή που υποβλήθηκε ο Αβραάμ.

Οι αρχαίοι άγιοι Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ στον παράδεισο (από εδώ)

Αργότερα γέννησε τον Ισαάκ και τον περιέτεμε την όγδοη μέρα της γεννήσεώς του. Ο Ισαάκ γέννησε τον Ιακώβ και ο Ιακώβ γέννησε του δώδεκα πατριάρχες. Και οι πατριάρχες επειδή φθονούσαν τον Ιωσήφ, τον πούλησαν δούλο και μεταφέρθηκε από αυτούς που τον αγόρασαν στην Αίγυπτο. Και ήταν ο Θεός μαζί του και προστάτης του. Και ελευθέρωσε αυτόν ο Θεός απ' όλες τις θλίψεις του. Και του εξασφάλισε εύνοια της αυλής του βασιλιά της Αιγύπτου για την συναίνεση και την σοφία που έδειξε, όταν εξηγούσε τα όνειρά του. Τέλος ο Φαραώ τον έκανε ηγεμόνα στην Αίγυπτο και στα ανάκτορά του.

Ήλθε τότε πείνα σε όλη την Αίγυπτο και τη Χαναάν και στεναχώρια μεγάλη. Δεν βρίσκανε οι προγονοί μας τροφές για τον εαυτό τους και τα ποίμνιά τους. Όταν άκουσε ο Ιακώβ, ότι υπήρχαν σιτηρά στην Αίγυπτο, έστειλε εκεί κάτω τους προπάτορές μας για πρώτη φορά. Την δεύτερη αναγνωρίστηκε ο Ιωσήφ από τους αδελφούς του. Έγινε τότε πολύ γνωστή στον Φαραώ η οικογένεια του Ιωσήφ. Απέστειλε ο Ιωσήφ ύστερα και κάλεσε κοντά του τον πατέρα του Ιακώβ και όλη την οικογένειά του που αποτελούνταν από εβδομήντα πέντε πρόσωπα.

Κατέβηκε ο Ιακώβ στην Αίγυπτο και πέθανε αυτός και οι δώδεκα πατριάρχες προπάτορές μας. Και μεταφέρθηκαν τα οστά τους στη Συχέμ. Τοποθετήθηκαν στο μνήμα που αγόρασε ο Αβραάμ με αντίτιμο που πληρώθηκε σε ασημένια νομίσματα από τους γιους του Εμμόρ που έμενε στην Συχέμ. Όταν πλησίαζε ο χρόνος που θα εκπληρωνόταν η υπόσχεση που έδωσε ο Θεός στον Αβραάμ, αυξήθηκε στη δύναμη και πληθύνθηκε ο λαός στην Αίγυπτο. Μέχρι που αναδείχθηκε άλλος Φαραώ, που δεν γνώριζε τις υπηρεσίες που πρόσφερε ο Ιωσήφ στον Αιγυπτιακό λαό.

Ο βασιλιάς εκείνος με δολιότητα και πανουργία ζήτησε να βλάψει το γένος μας. Και καταπίεσε τους πατέρες μας και τους εξανάγκασε να πετούν έκθετα τα βρέφη τους ώστε να μην διατηρούνται στην ζωή. Την εποχή εκείνη της καταπιέσεως γεννήθηκε ο Μωυσής που ήταν ωραίος και χαριτωμένος και ενώπιον αυτού του Θεού. Ανατράφηκε κρυφά για τρεις μήνες μέσα στο σπίτι του πατέρα του. Όταν τον έριξαν έκθετο στα νερά του Νείλου, τον πήρε από εκεί η θυγατέρα του Φαραώ και τον ανέθρεψε για να είναι δικός της και για να τον έχει σαν θετό γιο της. Και εκπαιδεύτηκε ο Μωυσής με όλη την σοφία των Αιγυπτίων. Ήταν δυνατός τόσο στους λόγους όσο και σε δράση κοινωφελή για τη Αίγυπτο.

Όταν συμπλήρωσε αυτός ηλικία σαράντα χρόνων, γεννήθηκε στην καρδιά του η επιθυμία να επισκεφθεί τους αδελφούς του, τους απογόνους του Ισραήλ, για να αντιληφθεί από κοντά την κατάστασή τους. Και όταν είδε κάποιον Ισραηλίτη να αδικείται, τον υπερασπίστηκε. Εκδικήθηκε τον ομοεθνή του που καταπιεζόταν, φονεύοντας τον Αιγύπτιο. Νόμιζε ο Μωυσής ότι οι αδελφοί του και οι ομοεθνείς του θα ένοιωθαν ότι αυτός θα τους έφερνε τη σωτηρία και την απελευθέρωσή τους από τούς Αιγυπτίους. Αλλά αυτοί δεν το κατάλαβαν και την επόμενη μέρα παρουσιάστηκε ξαφνικά ο Μωυσής στους ομοεθνείς του την ώρα που φιλονικούσαν. Τους πρότρεψε να ειρηνεύσουν και είπε: "Άνθρωποι εσείς είσαστε αδελφοί. Γιατί αδικείτε ο ένας τον άλλο ;" Αλλά εκείνος που αδικούσε τον πλησίον του, τον έσπρωξε και του είπε : "Ποιος σε διόρισε άρχοντα και δικαστή μας; Μήπως θέλεις να με φονεύσεις όπως εφόνευσες εχθές τον Αιγύπτιο;"

Έφυγε τότε ο Μωυσής από την Αίγυπτο εξαιτίας του λόγου τούτου, για να μην τιμωρηθεί από τον Φαραώ. Και κατοίκησε σαν ξένος στην γη Μαδιάμ, όπου γέννησε δύο γιους. Καί όταν συμπληρώθηκαν άλλα σαράντα χρόνια από την εποχή που ξενιτεύτηκε του εμφανίστηκε άγγελος Κυρίου μέσα σε φλόγα φωτιάς που έβγαινε μέσα από μία βάτο. Ο Μωυσής όταν είδε θαύμασε το θέαμα αυτό της βάτου, που φλεγόταν χωρίς να καίγεται. Όταν προχώρησε κοντά για να το καταλάβει καλύτερα ήλθε φωνή Κυρίου προς αυτόν που του έλεγε: "Εγώ ειμί ο Θεός των πατέρων σου. Ο Θεός του Αβραάμ, ο Θεός του Ισαάκ, ο Θεός του Ιακώβ". Ο Μωυσής καταλήφθηκε από φόβο και δεν τολμούσε να παρατηρήσει και να εξετάσει το όραμα. Του είπε ο Κύριος: "Λύσε τα λουριά των υποδημάτων σου και βγάλε τα υποδήματά σου, γιατί ο τόπος που στέκεσαι είναι γη αγία. Είδα και ξέρω καλά την καταπίεση και την κακοπάθεια που υποφέρει ο λαός μου, που βρίσκεται στην Αίγυπτο. Και άκουσα τον στεναγμό του και κατέβηκα για να τους ελευθερώσω. Και τώρα έλα να σε στείλω στην Αίγυπτο".

Τούτον τον Μωυσή που αρνήθηκαν να τον αναγνωρίσουν προστάτη τους οι προγονοί μας και του είπαν: "Ποιος σε διόρισε άρχοντα και δικαστή", αυτόν τον ίδιο, ο Θεός τον απέστειλε άρχοντα και ελευθερωτή του λαού από την δουλεία της Αιγύπτου. Και του ανέθεσε να αποτελειώσει την αποστολή του με την βοήθεια του αγγέλου, που τους έβγαλε από την χώρα της δουλείας. Έκανε θαύματα καταπληκτικά και αποδεικτικά της θείας δυνάμεως, στη χώρα της Αιγύπτου και στην Ερυθρά θάλασσα και στην έρημο για σαράντα χρόνια. Αυτός είναι ο Μωυσής που είπε στους Ισραηλίτες: "Προφήτη θα σας αναστήσει ο Κύριος ο Θεός σας από τους αδελφούς σας, που θα είναι νομοθέτης και μεσίτης και ελευθερωτής όπως εγώ. Έχετε χρέος και καθήκον να τον υπακούσετε".

Ο Μωυσής αυτός υπήρξε ο άνθρωπος που στην σύναξη των Ισραηλιτών που έγινε στην έρημο για την παραλαβή του νόμου μεσίτευσε μεταξύ του αγγέλου, στο όρος Σινά και των πατέρων μας, που δεν άντεχαν να επικοινωνούν οι ίδιοι με τον άγγελο. Και αυτός ο Μωυσής παρέλαβε θεία λόγια που δίνουν στις ψυχές ζωή αιώνια για να τα παραδώσει σε εμάς. Σ΄ αυτόν τον Μωυσή δεν θέλησαν οι προγονοί μας να υπακούσουν. Αλλά τον απώθησαν. Και όσο εξαρτιόταν από την πρόθεση και την επιθυμία της καρδιάς τους ήθελαν να γυρίσουν στην Αίγυπτο.

Και η πρόθεσή τους αυτή φανερώθηκε όταν είπαν στον Ααρών: "Φτιάξε μας Θεούς που θα μπούνε μπροστά μας και θα προπορεύονται σαν προστάτες μας. Γιατί ο Μωυσής που μας έβγαλε από την χώρα της Αιγύπτου, χάθηκε και δεν ξέρουμε τι του συνέβηκε". Και κατασκεύασαν χρυσό είδωλο μόσχου κατά τις ημέρες εκείνες και προσέφεραν στο θυσιαστήριο θυσία στο είδωλο αυτό. Πανηγύριζαν με χαρά και ευφροσύνη για τα έργα που έφτιαξαν με τα χέρια τους. Μετά από αυτό απομακρύνθηκε ο Θεός από αυτούς. Τους εγκατέλειψε στο σκοταδισμό της διανοίας τους για να λατρεύουν τα πολυάριθμα άστρα του ουρανού, όπως το γράφει στο βιβλίο των προφητών: "Ω, εσείς που αποτελείτε την οικογένειά μου και τους απογόνους του Ισραήλ, σας ρωτώ: μήπως μου προσφέρατε, για σαράντα χρόνια στην έρημο σφάγια και θυσίες; Όχι δεν μου προσφέρατε. Και σηκώσατε στους ώμους σας τη βέβηλη σκηνή του Μολώχ, για να την μεταφέρετε σαν ιερό κειμήλιο, και το άστρο του Θεού σας Ρεμφάν, τα είδωλα που κάνατε για να τα προσκυνάτε. Και για τιμωρία σας θα μετοικήσω σε τόπο πολύ μακρινό, πέρα από την Βαβυλώνα".

Η ιερή όμως σκηνή, όπου ο Θεός έδινε την μαρτυρία του θελήματος και της παρουσίας του ήταν στην έρημο. Έτσι διέταξε εκείνος που μιλούσε στον Μωυσή, να την κατασκευάσει, σύμφωνα με το πρότυπο που είδε στο Όρος. Τη σκηνή αυτή μετά τον Μωυσή την παρέλαβαν οι διάδοχοί του, οι προγονοί μας, μαζί με τον Ιησού του Ναυή. Την έμπασαν στην κυριευμένη χώρα των εθνικών, που τους έκανε έξωση ο Θεός για να εγκατασταθούν σε αυτή τη χώρα οι προγονοί μας και έμεινε εκεί η σκηνή ως την εποχή του Δαυίδ, που βρήκε χάρη ενώπιον του Θεού και ζήτησε να κατασκευάσει κατοικία για τον Θεό του Ιακώβ. Στο τέλος ο Σολομών αξιώθηκε να κτίσει τον οίκο αυτό του Θεού. Όμως ο Ύψιστος Θεός δεν κατοικεί σε ναούς που κατασκευάζονται από χέρια ανθρώπων, όπως λέγει ο προφήτης Ησαΐας: "Θρόνος για μένα είναι ο ουρανός, ολόκληρη η γη είναι το στήριγμα που ακουμπούν τα πόδια μου. Ποιόν οίκο μπορείτε να κτίσετε σε μένα, που δεν με χωρεί ολόκληρος ο κόσμος; λέγει ο Κύριος. Ή ποιος θα είναι ο τόπος της μόνιμης αναπαύσεώς μου; Δεν είναι το παντοδύναμο χέρι μου, που δημιούργησε όσα εσείς οι άνθρωποι μου προσφέρετέ;"

Και επειδή τα μέλη του συνεδρίου άρχισαν να αγανακτούν, ελέγχοντάς τους ο Στέφανος τους λέγει: "Σκληροτράχηλοι και αναίσθητοι στην καρδιά και τα αυτιά σας! Πάντοτε αντιτάσσεσθε εσείς στο Πνεύμα το Άγιο. Όπως οι πατέρες σας έτσι και εσείς. Ποιόν από τους προφήτες δεν κατεδίωξαν οι προγονοί σας και φόνευσαν εκείνους που προανάγγειλαν τον ερχομό του Μεσσία, του οποίου τώρα εσείς έχετε γίνει προδότες και φονιάδες; Εσείς που πήρατε τον νόμο που διέταξε ο Θεός με τους αγγέλους και δεν τον φυλάξατε!"

Δ. Μαρτυρικό τέλος

Ενώ άκουγαν αυτά οι σκληρόκαρδοι και αμετανόητοι Ιουδαίοι, σχίζονταν οι καρδιές τους από αγανάκτηση και έτριζαν τα δόντια τους εναντίων του Στέφανου. Αυτή τη στιγμή ο Θεόφθογγος αρχιδιάκονος, δεχόμενος τις ελλάμψεις της Θείας Χάριτος, ώστε ολόκληρη η ύπαρξή του να γεμίζει από το Άγιο Πνεύμα, ατενίζει προς τον ουρανό και βλέπει "δόξαν [=φως] Θεού και Ιησούν εστώτα εκ δεξιών του Θεού". Και ενώ αντικρίζει ο Στέφανος την θεόσταλτη θεωρία, γυρίζει με απλότητα μικρού παιδιού και λέει στους κατηγόρους του : "Να, βλέπω τους ουρανούς ανοιγμένους και τον υιό του ανθρώπου να στέκεται στα δεξιά του Θεού."
Όταν άκουσαν την θεία οπτασία του Αγίου οι Ιουδαίοι, τη νόμισαν οι πλανεμένοι ως βλασφημία εναντίον του Θεού και κράζοντας με φωνή μεγάλη και βουλώνοντας τα αυτιά τους, για να μην τον ακούνε "όρμησαν ομοθυμαδόν επ' αυτόν". Τον άρπαξαν, τον έβγαλαν έξω από την πόλη και άρχισαν να τον λιθοβολούν. Ο μακάριος Στέφανος ενώ οι λίθοι πλήγωναν θανάσιμα το Άγιο σώμα του, επικαλούνταν τον Κύριο και έλεγε: "Κύριε Ιησού, δέξου το πνεύμα μου".Τέλος αφού γονάτισε, μιμούμενος τον σταυρωμένο Χριστό, έκραξε με φωνή μεγάλη: "Κύριε μην τους λογαριάσεις την αμαρτία αυτή".

Ο αγιότατος Στέφανος υφίσταται μαρτυρικό θάνατο γιατί αγαπά τον Θεό, με όλη την καρδιά, την ισχύ και την διάνοιά του, με όλο το είναι του. Και ο γλυκύτατός μας Ιησούς δεν τον άφησε ορφανό. Παρακάλεσε τον Πατέρα του και του έστειλε αισθητά το Άγιο Πνεύμα. Όχι την ώρα του μαρτυρίου, αλλά πολύ πιο πριν. Πριν ακόμα γίνει διάκονος. Τότε που έδωσε ολοκληρωτικά τον εαυτό του στον Θεό. Την ώρα του μαρτυρίου οι τελευταίες λέξεις του. φανερώνουν και την τελειότητα της αγάπης του. Την αγάπη για τους εχθρούς. Ποιος έδωσε τόση αγάπη στον Στέφανο; Οι άγιοι πατέρες μας που την διδάχθηκαν αποφαίνονται: το Άγιο Πνεύμα διδάσκει αρρήτως τη ψυχή να αγαπά τους ανθρώπους. Αυτό που διδάχθηκαν οι πατέρες μας δεν ήταν παρά ότι ο Ιησούς υποσχέθηκε: "Το Πνεύμα το Άγιον, ο πέμψει ο πατήρ εν ονοματί μου, εκείνο υμάς διδάξει πάντα" (Ιωαν. ιδ, 26).

Ο τόπος όπου έμαρτύρησεν ο Άγιος Πρωτομάρτυς Στέφανος

Και με τα τελευταία λόγια του, παρέδωσε την αγία του ψυχή. Με το μαρτύριό του ο Πρωτομάρτυρας του Χριστού, καταγκρέμμισε τον αντίδικο διάβολο. Αφού κοιμήθηκε με τον γλυκό ύπνο του μαρτυρίου πήραν το σώμα του άνδρες ευλαβείς κι αφού το τοποθέτησαν μέσα σε ένα κιβώτιο, το σφράγισαν και το απόθεσαν στα πλάγια μέρη του ναού.Τότε ο νομοδιδάσκαλος Γαμαλιήλ και ο γιός του Αβελβούλ, πίστεψαν στον Χριστό και βαπτίστηκαν από τους Αποστόλους. Ο λιθοβολισμός του αγίου Στεφάνου έγινε τον τρίτο χρόνο μετά την ανάληψη του Χριστού.

Ε. Η ανακομιδή του λειψάνου του 

Πέρασαν τριακόσια τέσσερα χρόνια από το μαρτύριό του. Πέρασαν οι διωγμοί που οδήγησαν στην τελείωση χιλιάδες μάρτυρες. Ειρήνη διαδέχτηκε την ταραχή και η Εκκλησία απολάμβανε ελευθερία και ησυχία. Τα βασανιστήρια των τυράννων σταμάτησαν. Γιατί βασίλευε ο Κωνσταντίνος, ο ευσεβέστατος και πρώτος βασιλιάς των Χριστιανών. Τότε φανερώθηκε και ο πολύτιμος θησαυρός, το αγιότατο λείψανο του πρωτομάρτυρα Στεφάνου ως εξής:

Στην ίδια πόλη που ήταν κρυμμένο το λείψανο του Αγίου Στεφάνου κατοικούσε ένας γέροντας που λεγόταν Λουκιανός. Ήταν ιερέας στο αξίωμα και ευσεβής στη ζωή. Σε αυτόν φάνηκε τρείς φορές ο Άγιος Στέφανος και του έδειξε τον τόπο που βρισκόταν κρυμμένο το λείψανό του. Ο ιερέας φανέρωσε την οπτασία αυτή στον τότε πατριάρχη Ιεροσολύμων, Ιωάννη. Ο πατριάρχης φωτισμένος την ώρα εκείνη της διηγήσεως, από το Άγιο Πνεύμα πείστηκε και με χαρά πήγε στον τόπο που αποκάλυψε ο άγιος με πολλούς κληρικούς. Αφού έσκαψαν, βρήκαν την θήκη στην οποία ήταν τοποθετημένο το άγιο λείψανο. 

Την ίδια ώρα σεισμός μεγάλος τράνταξε την γη. Ευωδία ουράνια πλημμύρισε τους παρευρισκομένους. Ψηλά από τους ουρανούς ακούγονταν οι αγγελικές δοξολογίες: "Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γής ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία". Όλα γιόρταζαν στην εύρεση του αγίου λειψάνου. Η κτίση τα κτίσματα ο Κτίστης. Η κτίση με τον σεισμό. Τα κτίσματα, οι άνθρωποι με την χαρά και το δέος, μαζί και οι άγγελοι με την δοξολογία. Και ο Κτίστης, που άπειρα αγαπά τα δημιουργήματά του, με την ευωδία που δεν ήταν παρά αυτό το Άγιο Πνεύμα, που ζούσε μέσα στον άγιο Στέφανο. Πρώτος προσκύνησε το άγιο λείψανο ο πατριάρχης. Ακολούθησαν οι ιερείς και ο παρευρισκόμενος λαός. Μετά το σήκωσαν με ευλάβεια και με λαμπάδες, ψαλμωδίες και θυμιάματα και όλη την πρέπουσα τιμή το μετέφεραν στην Ιερουσαλήμ. Αργότερα κτίσθηκε και ναός προς τιμήν του αγίου από κάποιον άρχοντα συγκλητικό τον Αλέξανδρο. Μέσα στον ναό εκείνο, τοποθετήθηκε με τις ευλογίες του πατριάρχη το λείψανό του.

ΣΤ. Μεταφορά στην Κωνσταντινούπολη

Υστερα από οκτώ χρόνια όταν βασίλευε ο Κωνσταντίνος και πατριάρχευε στην βασιλίδα των πόλεων ο θείος Μητροφάνης, μεταφέρεται εκεί με θαυμαστό τρόπο το λείψανο του αγίου Στεφάνου, από την γυναίκα του Αλεξάνδρου, την Ιουλιανή. Στην διαδρομή, από τα Ιεροσόλυμα μέχρι την Κωνσταντινούπολη, συνέβησαν πολλά θαυμαστά.

Όταν έφθασαν στην πόλη της Αγίας Σοφίας, μαθεύτηκε παντού ο ερχομός του αγίου λειψάνου. Ο ευσεβέστατος βασιλιάς Κωνσταντίνος όταν πληροφορήθηκε τα πολλά θαυμαστά που συνέβησαν κατά την διαδρομή, γέμισε από χαρά και αγαλλίαση. Ειδοποίησε τον πατριάρχη, τον κλήρο και τον λαό να βγούν να προυπαντήσουν το άγιο λείψανο. Και έτσι όλοι οι χριστιανοί, άρχοντες και αρχόμενοι, κλήρος και λαός, το έφεραν στα βασιλικά ανάκτορα με μέγιστη τιμή και ευλάβεια.

Πάμπολλα είναι τα θαύματα που έγιναν ώστε είναι αδύνατον να περιγραφούν ακριβώς. Τα μουλάρια, που έσερναν την άμαξα, που ήταν το άγιο λείψανο, όταν έφθασαν σε έναν τόπο λεγόμενο Κωνσταντινιές σταμάτησαν.Επειδή κτυπούσαν τα ζώα να προχωρήσουν, ένα μουλάρι μίλησε με ανθρώπινη φωνή και είπε: "Γιατί μας δέρνετε; Εδώ πρέπει να αποτεθεί το λείψανο του αγίου". Αυτή τη φωνή την άκουσαν ο πατριάρχης και όλοι οι παρευρισκόμενοι, δόξασαν τον Θεό μεγαλοφώνως. Όταν έμαθε ο βασιλιάς το θαυμαστό γεγονός της παντοδυναμίας του Θεού, έμεινε κατάπληκτος. Προς δόξα και αίνο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, έκτισε στον τόπο εκείνο ναό στο όνομα του αγίου Στεφάνου.Στον ναό αυτό τελείται κάθε χρόνο η σύναξη και η εορτή του αρχιδιακόνου και πρωτομάρτυρα της εκκλησίας μας, αγίου Στεφάνου.

Η μνήμη του εορτάζεται στις 27 Δεκεμβρίου και η ανακομιδή των λειψάνων του στις 2 Αυγούστου.

Ιερό τεμάχιο κάρας (του κρανίου) του
πρωτομάρτυρα Στεφάνου / Βατοπαίδι

ΓΑΜΑΛΙΗΛ Ο ΣΟΦΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
 
Ο Γαμαλιήλ, τον οποίον αναφέρει ο Λουκάς εις τις Πράξεις των Αποστόλων, ο οποίος ήταν και συγγενής του Στεφάνου, μερικοί δε λέγουν ότι ήτο διδάσκαλος και του Βαρνάβα και του Στεφάνου, παρεκάλεσε τους Αγίους αποστόλους και του έδωκαν το άγιο λείψανο, το οποίον λαβών το έθαψε εις το κοιμητήριο, όπου είχε διά τον εαυτόν του. 

Τότε και ο Νικόδημος, ο ανεψιός του Γαμαλιήλ, ο οποίος επήγε νύκτα προς τον Ιησού, με κατάνυξη πήγε εις την ταφή του Αγίου Στεφάνου, παρεκάλεσε τον κορυφαίον Πέτρο και τον εβάπτισε. Μαθόντες δε αυτό οι Ιουδαίοι αναθεμάτισαν τον Νικόδημο και τον έδειραν πολύ άσχημα, και του άρπαξαν και την περιουσία του.
 
Ο δε Γαμαλιήλ, θείος του Νικόδημου, παρέλαβε αυτόν εις την οικία του αλλά ο Νικόδημος από το πολύ και άγριο ξύλο που του έριξαν ετελείωσε την ζωή του, και έγινε μάρτυς του Ιησού, το δε λείψανόν του ενταφίασε ο Γαμαλιήλ δίπλα από το λείψανο του Αγίου Στεφάνου.
 
Μετά ταύτα και ο Γαμαλιήλ εβαπτίσθη (ομιλία Χρυσοστόμου) από τον Πέτρο και τον Ιωάννη (Εις τας Πράξεις. Ότι ο Γαμαλιήλ επίστευσε προ του Παύλου). Του Γαμαλιήλ δε τούτου υπήρξε μαθητής και ο Απόστολος Βαρνάβας, όπως μας βεβαιώνει ο Κλήμης ο Στρωματεύς, και ο Ευσέβιος και ο Επιφάνειος. Ομοίως εβαπτίσθη και ο υιός του Γαμαλιήλ Αβελβούλ, νέος εικοσαετής. Ωραίος και ενάρετος και σοφός, μάλιστα δε ήτο παρθένος και καθαρός.

Μετ’ ολίγον δε εκοιμήθησαν και οι δύο ευσεβώς και οσίως, όπου έθαψαν και των δύο τα λείψανα, δίπλα από τα λείψανα του Αγίου Στεφάνου και του Νικόδημου. 

Κατά τον χρόνο που έμελλε να φανερωθεί το λείψανο του Αγίου Στεφάνου εφάνη εις τον Ιερέα Λουκιανό φορών λευκόν στιχάριον ... Είχε δε την κόμην ξανθήν ο Άγιος και περίχρυσον πίπτουσαν μέχρι των ώμων, εφόρει υποδήματα με χρυσά λωρία περιδεδεμένα, εκράτει εις την χείρα χρυσούν ραβδίον, με το οποίον ήγγισε τρις τον Ιερέα, καλέσας αυτόν εξ ονόματος, είπε δε προς αυτόν που είναι τεθαμένον το λείψανον του, καιπροσέθεσε, ότι πλησίον αυτού ήσαν ενταφιασμένα και τα λείψανα του Νικοδήμου, του Γαμαλιήλ και του υιού του Αβελβούλ. Έσκαψαν λοιπόν τον τάφο ευρικαν και τοις τέσσαρες θήκες που είχαν τεθεί τα λείψανα τους. Ήταν γραμμένα τα ονόματα τους εις την Συριακή γλώσσα. 

Η θήκη όμως του Αγίου Στεφάνου σάλευε μόνη της και πολύ φως έχυνε τριγύρω. Καθώς και πολλήν ευωδία Μύρου, και σεισμός φοβερός έγινε. Λαβών δε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων το του Αγίου Στεφάνου λείψανον, μεθ’ όλου του κλήρου και του λαού, έφερε αυτό εις την Ιερουσαλήμ , και το απέθεσεν εντός του θυσιαστηρίου της Αγίας Σιών. Έλεγαν αυτοί που έβλεπαν το Άγιο εκείνο λείψανο ότι οι πληγές που προήλθαν από τον λιθοβολισμό έλαμπαν σαν αστέρες του Ουρανού.

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα) Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Βασίλειον διάδημα, ἐστέφθη σὴ κορυφή, ἐξ ἄθλων ὧν ὑπέμεινας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, Μαρτύρων Πρωτόαθλε· σὺ γὰρ τὴν Ἰουδαίων, ἀπελέγξας μανίαν, εἶδες σου τὸν Σωτῆρα, τοῦ Πατρὸς δεξιόθεν. Αὐτὸν οὖν ἐκδυσώπει ἀεί, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Κοντάκιον Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ὁ Δεσπότης χθὲς ἡμῖν, διὰ σαρκὸς ἐπεδήμει, καὶ ὁ δοῦλος σήμερον, ἀπὸ σαρκὸς ἐξεδήμει· χθὲς μὲν γάρ, ὁ Βασιλεύων σαρκὶ ἐτέχθη, σήμερον δέ, ὁ οἰκέτης λιθοβολεῖται· δι᾽ αὐτὸν καὶ τελειοῦται, ὁ Πρωτομάρτυς καὶ θεῖος Στέφανος.

Κάθισμα Ἦχος δ’. Κατεπλάγη Ἰωσὴφ.
Τὴν τοῦ Πνεύματος πηγήν, ἐν τῇ καρδίᾳ μυστικῶς, κεκτημένος τοῦ Χριστοῦ, ὁ Πρωτομάρτυς ἀληθῶς, τῶν Ἰουδαίων ἀπήλεγξε τὴν αὐθάδειαν, καὶ ἔδειξεν αὐτοῖς, τόν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ἐκ σπέρματος Δαυΐδ, ἀναβλαστήσαντα, τῷ τῆς σοφίας καὶ χάριτος πληρώματι, πεπληρωμένος ὁ ἔνδοξος. Ἀλλ' ὦ Τρισμάκαρ, τοὺς σὲ τιμῶντας, σῷζε θείαις πρεσβείαις σου.

Ἕτερον Κάθισμα Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ἀπόστολε Χριστοῦ, Διακόνων ὁ πρῶτος, Πρωτόαθλε σοφέ, τῶν Μαρτύρων ἀκρότης, ὁ κόσμου τὰ πέρατα, ἁγιάσας τοῖς ἄθλοις σου, καὶ τοῖς θαύμασι, ψυχὰς ἀνθρώπων λαμπρύνας, τους τιμῶντάς σε, ῥῦσαι παντοίων κινδύνων, πανεύφημε Στέφανε.

Ὁ Οἶκος
Ὡς ἀστὴρ φαεινὸς σήμερον συνεξέλαμψε, τῇ Γεννήσει Χριστοῦ, ὁ Πρωτομάρτυς Στέφανος, ἀστράπτων καὶ φωτίζων τὰ πέρατα ἅπαντα, τῶν Ἰουδαίων μόνον ἠμαύρωσε τὴν πᾶσαν δυσσέβειαν, σοφίας λόγοις τούτους διελέγξας, ἀπὸ τῶν Γραφῶν διαλεγόμενος, καὶ πείθων τούτους, τὸν γεννηθέντα ἐκ τῆς Παρθένου Ἰησοῦν, Υἱὸν αὐτόν εἶναι Θεοῦ, κατῄσχυνε τούτων τὴν ἀσεβῆ κακουργίαν, ὁ Πρωτομάρτυς καὶ θεῖος Στέφανος.

Μεγαλυνάριον
Πρῶτος Διακόνων ἀναδειχθείς, πρῶτος τοῦ Δεσπότου, ἐχρημάτισας μιμητής· ὅθεν Ἀθλοφόρων, πρωτεύων Πρωτομάρτυς, τύπος αύτοῖς ἐγένου, πρώταθλε Στέφανε.

Πηγή: Νεκρός για τον κόσμο

Ὅταν ὁ Χριστός μας, εὐδοκίᾳ τοῦ Πατρός καί συνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔλαβε σάρκα καί ἔγινε ἄνθρωπος, οἱ ἄνθρωποι εἶχαν δοσμένη τήν καρδιά τους σέ ἄλλους θεούς, τά πάθη καί τούς φόβους τους. Οἱ θεοί αὐτοί ἦταν ἰσχυροί καί δυνατοί. Ζητοῦσαν ἀπό τούς ἀνθρώπους πολλές θυσίες, ἀκόμα καί ἀνθρωποθυσίες. Ἦταν θεοί φοβεροί, καί οἱ ἄνθρωποι φοβούνταν νά τούς ἀντικρύσουν και, πολύ περισσότερο, νά τούς ἀντιμετωπίσουν. Οἱ θεοί αὐτοί ἦταν μακρυά, ἀπρόσιτοι ἀπό τούς ἀνθρώπους. Τούς ἐνέπνεαν τόν φόβο καί τούς κρατοῦσαν σκλαβωμένους στίς ἐπιθυμίες τους. Ὅποιος ἔκανε τό λάθος νά ἀμφισβητήσει τήν ἐξουσία καί τήν δύναμη τους, τόν τιμωροῦσαν ἀμείλικτα, μέ σκληρό τρόπο.

Ἱερὰ Μητρόπολις Γλυφάδας, Χριστούγεννα 2017

Ἀδελφοί μου καί τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ὅταν ὁ Χριστός μας, εὐδοκίᾳ τοῦ Πατρός καί συνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔλαβε σάρκα καί ἔγινε ἄνθρωπος, οἱ ἄνθρωποι εἶχαν δοσμένη τήν καρδιά τους σέ ἄλλους θεούς, τά πάθη καί τούς φόβους τους.

Οἱ θεοί αὐτοί ἦταν ἰσχυροί καί δυνατοί. Ζητοῦσαν ἀπό τούς ἀνθρώπους πολλές θυσίες, ἀκόμα καί ἀνθρωποθυσίες. Ἦταν θεοί φοβεροί, καί οἱ ἄνθρωποι φοβούνταν νά τούς ἀντικρύσουν και, πολύ περισσότερο, νά τούς ἀντιμετωπίσουν. Οἱ θεοί αὐτοί ἦταν μακρυά, ἀπρόσιτοι ἀπό τούς ἀνθρώπους. Τούς ἐνέπνεαν τόν φόβο καί τούς κρατοῦσαν σκλαβωμένους στίς ἐπιθυμίες τους. Ὅποιος ἔκανε τό λάθος νά ἀμφισβητήσει τήν ἐξουσία καί τήν δύναμη τους, τόν τιμωροῦσαν ἀμείλικτα, μέ σκληρό τρόπο.

Οἱ ἄνθρωποι, παρασυρμένοι ἀπό τόν φόβο τους καί ἀπό τίς ἀδυναμίες τους, ἀκολουθοῦσαν αὐτούς τούς θεούς καί τούς προσέφεραν ὅ,τι νόμιζαν πώς θά τούς ἐξευμενίση. Ἦταν κλεισμένοι στό σκοτάδι τους, χωρίς ἐλπίδα κάποιος νά τούς λυπηθῇ.

Ὅταν εἶχεν ἔλθει τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, ὁ κατάλληλος καιρός, διάλεξε ὁ Δημιουργός νά κατέβῃ στήν γῆ καί νά ἐπαναφέρῃ τό πλάσμα του ἐκεῖ, ἀπ΄ ὅπου εἶχε φύγει. Κοντά Του, στήν ἀρχαία μακαριότητα. Σέ ἀντίθεση, ὅμως, μέ τούς ψεύτικους θεούς, ὁ Ἀληθινός Θεός δέν τρομάζει τούς ἀνθρώπους, οὔτε ἐκβιάζει τήν θέλησή τους.

Δέν ἔρχεται μέ τήν δόξα Του καί τήν μεγαλοπρέπειά Του, γιατί, ὅπως εἶχε πεῖ πρίν αἰῶνες...

στόν Μωϋσῆ, δέν ὑπάρχει ἄνθρωπος πού θά δεῖ κατάματα τόν Θεό καί θά ζήσῃ.

Γι᾿ αὐτό ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, μέ ἀπόλυτο σεβασμό καί ἀγάπη στό δημιούργημά Του, διαλέγει ἄλλον τρόπο νά ἔρθῃ ἐδῶ στή γῆ. Μᾶς τόν περιγράφουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ ὁποῖος λέγει: «Ὁ Καθήμενος ἐπί τῶν Χερουβίμ Θεός βρίσκεται σήμερα, ὡς βρέφος πάνω στή γῆ, καί αὐτός πού εἶναι ἀθέατος ἀπό τά ἑξαπτέρυγα Σεραφίμ, πού δέν μποροῦν νά δοῦν, ὄχι μόνο τήν φύση Του, ἀλλ᾿ οὔτε τήν λαμπρότητα τῆς δόξης Του καί γι᾿ αὐτό σκεπάζουν τά μάτια τους μέ τίς φτεροῦγες τους, Αὐτός βλέπεται μέ αἰσθητά, μέ τά σαρκικά μάτια, ἐφ᾿ ὅσον ἔγινε σάρκα. Αὐτός, πού ὁρίζει τά πάντα καί δέν ὁρίζεται ἀπό κανένα, περιλαμβάνεται σέ μιά πρόχειρη φάτνη».

Μέ αὐτόν τόν τρόπο, ὁ Χριστός ἀλλάζει τόν κόσμο καί τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Τοῦ διώχνει κάθε φόβο καί ὑποταγή. Τόν κάνει φίλο, τόν κάνει ἀδελφό. Τόν κάνει νά εἶναι μέτοχος τῆς χαρᾶς, τῆς γαλήνης καί τῆς εὐφροσύνης.

Ὁ ἄνθρωπος ὅμως εὔκολα ξεχνᾷ. Ἔτσι, ἀκόμα καί σήμερα, ἡ εἰδωλολατρεία συνεχίζει νά εἶναι κυρίαρχη ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους. Μπορεῖ οἱ ἄνθρωποι νά μήν προσφέρουν, πλέον, θυσίες στούς θεούς, ὅπως οἱ ἀρχαῖοι, οἱ θεοί εἶναι ὅμως πολύ πιό ἀπαιτητικοί τώρα. Οἱ ἄνθρωποι καλοῦνται, ὄχι νά προσφέρουν θυσίες, ἀλλά νά θυσιαστοῦν οἱ ἴδιοι στούς θεούς τῆς νέας εποχῆς.

Τά νέα εἴδωλα εἶναι πιό σκληροί δυνάστες ἀπό ὅ,τι οἱ παλιοί θεοί. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλέον δοῦλος τους, γιατί ξέχασε τά δῶρα πού τοῦ ἔκανε ὁ Θεός, μέ τήν ἐνανθρώπησή Του. Τόν σαγηνεύουν τά πλούτη, ἡ δόξα, ἡ ἐπιτυχία. Θέλει νά αἰσθάνεται κυρίαρχος, παρόλο πού εἶναι δοῦλος στά πάθη του. Μέ αὐτόν τόν τρόπο ὅμως, ἀντί νά εἶναι εὐτυχισμένος, εἶναι πολύ πιό δυστυχισμένος, ἀπελπισμένος καί φοβισμένος.

Ἡ μόνη λύση στά προβλήματα, πού τοῦ φέρνουν ὅλες αὐτές οἰ περιπλανήσεις του, εἶναι καί πάλι τό μικρό Βρέφος πού βρίσκεται γι᾿ αὐτόν στή Φάτνη. Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, πού θέλει ὅλοι νά σωθοῦν καί νά ἔλθουν σέ ἐπίγνωση τῆς μόνης ἀλήθειας, τῆς δικῆς του Ἀλήθειας.

Ἔτσι, ὅπως ὁ Ἴδιος μᾶς λέει, ἄν γνωρίσουμε τήν Ἀλήθεια, αὐτή θά μᾶς ἐλευθερώση ἀπό κάθε ψεῦδος, ἀπό κάθε πάθος, ἀπό κάθε τυραννία.

Εὐφρόσυνα Χριστούγεννα, μέ παρόντα τόν Ἰησοῦν Χριστόν.

Ὁ Θεός μεθ᾿ ἡμῶν.

Ὁ Ἐπίσκοπός Σας καί Ποιμενάρχης Σας.

† Ὁ Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ, Βούλας, Βουλιαγμένης καὶ Βάρης

ΠΑΥΛΟΣ ὁ Α΄

Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό