Η μεγάλη εκκλησιαστική και θεολογική προσωπικότητα του Ευγενίου Βούλγαρη (1716-1806), σε συνδυασμό με την βαθιά επιστημονική του γνώση και την θύραθεν σοφία του, είναι η ζωντανή απόδειξη της δυνατότητας συμπόρευσης Ορθοδοξίας και Επιστήμης. Ταυτόχρονα έμπρακτα τονίζει την προσφορά της Εκκλησίας στην Παιδεία του Έθνους και διαψεύδει την προπαγάνδα των αθέων και αγνωστικιστών διανοητών, πως μόνο η κοσμική γνώση οδηγεί στην απαλλαγή του ανθρώπου από δεισιδαιμονίες και εξαρτήσεις και στον δρόμο της ελευθερίας και της προόδου.... Στην Ιστορία έχει αποδειχθεί το αντίθετο... Απολύτως λοιπόν δικαιολογημένα εφέτος εορτάζονται από τη Μητρόπολη Κερκύρας και όχι μόνο τα 300 χρόνια από τη γέννηση και τα 210 από την κοίμηση του μεγάλου διδάχου του Γένους.

Στην αθεϊστική προπαγάνδα δεν ταιριάζει καθόλου το ότι ο Ευγένιος Βούλγαρης ήταν κληρικός, ότι ανεδείχθη Αρχιεπίσκοπος Σλαβινίου και Χερσώνος και παράλληλα ότι ο χαλκέντερος κληρικός με τη Ορθοδοξότατη γραφή και τα κηρύγματα του επί θεολογικών και εκκλησιαστικών ζητημάτων, έμαθε, έγραψε, μετέφρασε, και δίδαξε Λογική, Αριθμητική, Γεωμετρία, Φιλοσοφία, Φυσική, Κοσμολογία. Ο Κων. Σάθας έγραψε σχετικά:

«Ο Ευγένιος ήταν εκ των πολυμαθεστέρων και πολυγραφοτέρων του αιώνος του. Εγίνωσκε την Ελληνικήν, Λατινικήν, Γερμανικήν, Ιταλικήν, Γαλλικήν, Εβραϊκήν, Χαλδαϊκήν, Τουρκικήν, Αραβικήν και Ρωσικήν διάλεκτον. Πανδαήμων (Σημ. γρ. Πανεπιστήμων) και χαλκέντερος συγγραφεύς, πρόμαχος της ορθοδοξίας λαμπρός, τα μέγιστα συνετέλεσεν εις μετάδοσιν της νεωτέρας φιλοσοφίας εν τω ημετέρω έθνει». (1).

Ο Ευγένιος Βούλγαρης δεν δίστασε να μελετήσει και να γνωρίσει πρώτος στους Έλληνες τους φιλοσόφους και βασικούς εκπροσώπους του Διαφωτισμού, τον αγνωστικιστή Γάλλο Βολταίρο (1694-1778) και τον αγγλικανό Τζον Λόκ (1632-1704), βλέποντας τους βεβαίως με την ιδιοφυή κριτική του ματιά. Το 1768 μετέφρασε στα ελληνικά το «Δοκίμιον ιστορικόν και κριτικόν περί των διχονοιών εν ταις Εκκλησίαις της Πολωνίας» του Βολταίρου. Ο Άγιος Νεκτάριος, ο οποίος με φροντίδα και δαπάνη του εξέδωσε το πόνημα του Αρχιεπισκόπου Ευγενίου Βουλγαρη «Σχεδίασμα περί Ανεξιθρησκείας, ήτοι Περί Ανοχής των Ετεροθρήσκων» (2) γράφει στις Σημειώσεις του, που συνοδεύουν το βιβλίο, ότι το Δοκίμιο του Βολταίρου είναι βραχύτατον, και επ’ αυτού «αι σημειώσεις αυτού υπ’ αυτού του Ευγενίου προστεθείσαι και <σημειώματά τινα> απλώς και μετριοφρόνως ονομαζόμενα, αποτελούσι πλέον των 4/5 του όλου (εκ 15 περίπου τυπογραφικών φύλλων συνισταμένου), ούτω δε το έργον δύναται να θεωρηθή μάλλον συγγραφή του Βουλγάρεως πρωτότυπος». Το δοκίμιο πραγματεύεται τους σκληρούς διωγμούς που υπέστησαν οι Ορθόδοξοι χριστιανοί από τους Παπικούς στην Πολωνία, δια μέσου της κρατικής εξουσίας και της Ουνίας (3). Εκείνο που ένωνε τον Ορθόδοξο Ιεράρχη με τον άθρησκο Γάλλο φιλόσοφο ήταν ο σφοδρός αντιλατινισμός τους, κάτι που φαίνεται και στο συγκεκριμένο βιβλίο. Τους χώριζαν βεβαίως πολλά...

Στον Ελληνισμό ο Ευγένιος Βούλγαρης ήταν «ο πραγματικός εισηγητής της σκέψης του Λοκ στην Ελλάδα» (4). Του Άγγλου διανοούμενου μετέφρασε στα ελληνικά το σημαντικότερο φιλοσοφικό του σύγγραμμα «Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση». Μάλιστα το χρησιμοποίησε ως βοήθημα στις παραδόσεις του στην Αθωνιάδα Σχολή (5).

Ο τότε διάκονος Ευγένιος υπηρέτησε ως Σχολάρχης, από το 1753 έως το 1759, στην Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία, στην οποία και της έδωσε το όνομα. Σ’ Αυτήν Μαθητές του, τους οποίους ενέπνευσε η διδασκαλία του, ήσαν ο Άγιος Ιερομάρτυς και Ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, ο Άγιος Αθανάσιος ο Νεομάρτυς, ο ιερομόναχος Σέργιος Μακραίος, ο μοναχός Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο Επίσκοπος Πλαταμώνος Διονύσιος και άλλοι. (6). Όλοι τους προσέφεραν τα μέγιστα στο Έθνος ως κληρικοί και δάσκαλοι.

Το «σχεδίασμα» του Αρχιεπισκόπου Ευγενίου Βούλγαρη «Περί Ανεξιθρησκείας» έχει ομοιότητες με το έργο του Λοκ «Επιστολή περί Ανεκτικότητας», το οποίο αυτός έγραψε το 1689. Κατά τον Πασχάλη Κιτρομηλίδη η θρησκευτική θεμελίωση της θεωρίας της ανεκτικότητας επιτρέπει στον Λοκ να συμπεριλάβει στη θεωρία του δύο εξαιρέσεις. Η μία αφορά στους πιστούς στον Πάπα της Ρώμης Ρωμαιοκαθολικούς και η δεύτερη στους αθέους. Στην πρώτη περίπτωση θεωρεί ότι ο Πάπας ασκεί τυραννία και στη δεύτερη εκδηλώνει την πεποίθηση ότι η θρησκεία είναι η πηγή της ηθικής και συνεπώς πρόσωπα χωρίς θρησκευτική πίστη δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι διαθέτουν αξιοπιστία στο δικαίωμα της ανεκτικότητας. «Υποσχέσεις, συμφωνίες και όρκοι, που είναι οι δεσμοί της ανθρώπινης κοινωνίας, δεν δεσμεύουν τον άθεο, διότι ο εξοβελισμός του Θεού, ακόμη και μόνο στη σκέψη, διαλύει τα πάντα»γράφει ο Λοκ (7). Τις ίδιες απόψεις, από την Ορθόδοξη άποψη, εκφράζει ο Ευγένιος Βούλγαρης στο πόνημά του «Σχεδίασμα περί Ανεξιθρησκείας». Όπως γράφει, ο αδιάφορος (Σημ. γρ. Δηλ. ο άθεος) δεν μπορεί να είναι ανεξίθρησκος, γιατί δεν έχει θρησκεία, και ο θηριώδης (Σημ. γρ. Λατίνος και όποιος άλλος) γιατί δεν έχει ανεκτικότητα. Για τους παπικούς φέρνει ως παράδειγμα της ελλείψεως ανεκτικποτητας την «Ιγκυϊζιτιώνα» (Ιερά Εξέταση) και «τα εσπερινά του Αγ. Βαρθολομαίου», τη σφαγή δηλαδή των Ουγενότων (Προτεσταντών) στο Παρίσι από τους Ρωμαιοκαθολικούς. (8)

Στο πόνημα του περί ανεξιθρησκείας ο Βούλγαρης χρησιμοποιεί σε μετάφραση τον γαλλικό όρο «tolerance», που ο Βολταίρος χρησιμοποιεί στο πόνημά του «Εγχειρίδιο επί της ανεκτικότητας» (Traitesurlatolerance), το οποίο δημοσιεύθηκε το 1763 και για τη συγγραφή του οποίου οπωσδήποτε ο Βολταίρος επηρεάστηκε και αυτός από τον Λοκ. Το πόνημα του Βούλγαρη περί ανεξιθρησκείας εκδόθηκε στη Λειψία πέντε χρόνια αργότερα, το 1768.

Τα στοιχεία περί της ζωής και του έργου του Ευγενίου Βούλγαρη είναι αδιάψευστα. Ο πρωτοπόρος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (της χρήσης δηλαδή της γνώσης και της λογικής στα όσα αφορούν στη φύση) και κήρυκας της ανεκτικότητας και της ανεξιθρησκίας είναι ένας κληρικός. Και δεν είναι ο μόνος.

Ο επηρεασμένος από τον Διαφωτισμό Κ.Θ. Δημαράς πέρα από τον θαυμασμό του για την «καταπληκτική σε έκταση και ποικιλία συγγραφική παραγωγή» του Αρχιεπισκόπου Ευγενίου Βούλγαρη σημειώνει και μιαν άλλη δραστηριότητά του, την Εθνική. Θεωρεί βέβαιο ότι κοντά στην Αυτοκράτειρα Αικατερίνη εργάζεται προς καθαρά εθνική κατεύθυνση. Συντάσσει υπομνήματα προς την Αικατερίνη για την απελευθέρωση της Ελλάδος. Δημοσιεύει φυλλάδια εθνικά, που κυκλοφορούν κατά τα ορλωφικά στην Ελλάδα. Μεταφράζει φυλλάδια του Βολταίρου καμωμένα για να προκαλέσουν αποστροφή προς τους Τούρκους και τους φίλους τους και ελπίδα για απελευθέρωση του Γένους. «Πίστη, συνείδηση εθνική και φιλελευθερισμός συμβαδίζουν»,γράφει ο Κ.Θ. Δημαράς. (9)

Σημειώνεται ότι ο Βούλγαρης, όπως φαίνεται και από το βιβλίο του «Περί συστήματος του Παντός» (Βιέννη, 1805) είχε γνώση των έργων των σκαπανέων των σύγχρονων επιστημών, δηλαδή των μαθηματικών, φυσικών και αστρονόμων Κοπερνίκου, Κέπλερ, Γαλιλαίου, Νιούτον, Τακέ κ.α. (10) Ορισμένα από τα έργα τους μετέφρασε και δίδαξε. Επίσης στη Λογικήτου ο Ευγένιος Βούλγαρης αποδεικνύεται «ένθερμος οπαδός της εμπειρικής μεθόδου στην έρευνα του φυσικού κόσμου». Πιο συγκεκριμένα εκφράζει την εμπιστοσύνη του στην παρατήρηση και στο πείραμα, δίνει παραδείγματα πειραματικής απόδειξης διαφόρων θεωριών...και τονίζει ότι τα πειράματα πρέπει να πραγματοποιούνται με ακρίβεια και πως, κατά τη διενέργειά τους, «δε θα πρέπει να αγόμεθα από δυσμένεια και έχθος, ουδ’ άλλου τινός των παθών»(11). Ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης γράφει σχετικά: «Στα είκοσι χρόνια που δίδαξε στον ελληνικό χώρο, ο Βούλγαρης εισήγαγε τη νεότερη φιλοσοφία και επιστήμη στα κυριότερα παιδευτικά κέντρα και άνοιξε τον δρόμο για τον Διαφωτισμό».(12)

Η συνύπαρξη στον Βούλγαρη της αμιγούς Ορθόδοξης Πίστης του, της Εθνικής του δράσης, της εκ μέρους του αποδοχής και διδασκαλίας ό,τι πιο σύγχρονου επιστημονικού συγγράμματος και επιτεύγματος υπήρξε στην εποχή του και της φιλελεύθερης σκέψης του είναι ίσως μοναδική στην εποχή του. Αλλά από τότε έως και σήμερα πολλοί είναι αυτοί που επιχείρησαν να μειώσουν την προσωπικότητά του. Ο Ε.Π. Παπανούτσος δεν τον τοποθετεί μεταξύ των εκφραστών του Νεοελληνικού Διαφωτισμού!(13). Τον θεωρεί εκπρόσωπο του Θρησκευτικού Ουμανισμού στην Ελλάδα... Ο ίδιος ο Δημαράς αν και τονίζει ότι ο Βούλγαρης «φαίνεται να είναι η παλαιότερη διαπρέπουσα φυσιογνωμία ανάμεσα σε εκείνους που μνημονεύσαμε ως εκπροσώπους του ελληνικού Διαφωτισμού»υποστηρίζει ότι στα γεράματά του βλέποντας τη στροφή της πολιτικής της Ρωσίας προς συντηρητική κατεύθυνση ακολούθησε και εκείνος... (14). Οι Π. Κονδύλης και Άλκης Αγγέλου επίσης βλέπουν συμβιβασμό και οπισθοδρόμηση στο έργο του Βούλγαρη, που σχετίζεται με την ηλικία του...Αλλιώς σκεφτόταν στα νιάτα του και αλλιώς στα γεράματά του, υποστηρίζουν...Δεν μπορούν, δεν έχουν τα πνευματικά βιώματα οι συγκεκριμένοι για να αντιληφθούν ότι οι αξίες δεν έχουν ηλικία.

Πέραν του Ευγενίου Βούλγαρη, που επιχειρούν να μειώσουν την προσωπικότητα, το έργο και την προσφορά του στον Ελληνισμό, οι άθεοι ιστορικοί και διανοούμενοι είναι επικριτικοί συνολικά σε βάρος της Εκκλησίας. Η προπαγάνδα τους έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι η αποσιώπηση του γεγονότος ότι οι περισσότεροι εκπρόσωποι του Ελληνικού Διαφωτισμού ήσαν κληρικοί και ΟΛΟΙ, ΟΛΟΙ οι λαϊκοί ήσαν πιστά μέλη της Εκκλησίας.Δεν είχαμε δηλαδή στην Ελλάδα Ροβεσπιέρο, Μαρά και Νταντόν, ούτε Βολταίρο, Ρουσό και Ντιντερό. Υποστηρίζουν ότι η Εκκλησία δίωξε όσους έφεραν και δίδαξαν τις τότε σύγχρονες επιστήμες. Αλλά ποτέ δεν είπαν και δεν λένε τι εννοούν αναφερόμενοι στην «Εκκλησία». Οι άθεοι δεν καταλαβαίνουν ή σκοπίμως αγνοούν ότι Εκκλησία είναι όλοι οι πιστοί. Εκκλησία δεν είναι μόνο το Φανάρι, ή μόνο οι Πατριάρχες Επίσκοποι και Αρχιεπίσκοποι,είναι όλοι οι κληρικοί και οι λαϊκοί, πολλοί από τους οποίους εισήγαγαν στον Ελληνισμό τις τότε ραγδαίες εξελίξεις στην επιστήμη και στη φιλοσοφία.. Μεταξύ αυτών οι Αρχιεπίσκοποι Χερσώνος Ευγένιος Βούλγαρης και Νικηφόρος Θεοτόκης, ο Επίσκοπος Πλαταμώνος Διονύσιος, οι ιερομόναχοι Σέργιος Μακραίος, Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Βενιαμίν ο Λέσβιος, Νεόφυτος Δούκας, Μεθόδιος Ανθρακίτης.

Η αθεϊστική προπαγάνδα επικεντρώνεται στον Ανθρακίτη. Ο εν λόγω ιερομόναχος όταν δίδασκε στην Καστοριά μελέτησε βιβλία των Καρτεσίου και Μαλμπράνς και του ρωμαιοκαθολικού μυστικιστή Μιγκέλ ντε Μολινός. Από αυτά μετάφρασε ορισμένα σημεία και τα κράτησε, ως σημειώσεις, σε τετράδια. Μαθητής του, που τον φθονούσε, έκλεψε τις σημειώσεις του, τις πήγε στο Φανάρι και τον συκοφάντησε ότι διαδίδει στους μαθητές του αιρετικές αντιλήψεις. Εναντίον του ήσαν και πολλοί δάσκαλοι στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία...

Στα 1723 ο Ανθρακίτης παρουσιάστηκε στην Πατριαρχική Σύνοδο, προσήγαγε ομολογία πίστεως στους Συνοδικούς και τους διαβεβαίωσε ότι ουδέν έγραψε ή δίδαξε, που αντέβαινε στη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Όπως γράφει ο Σάθας οι Συνοδικοί δέχθηκαν την ομολογία του, όμως «δια λόγους παραδειγματισμού των φιλοσοφούντων»έδωσαν εντολή να καούν τα προσκομισθέντα στο Φανάρι τετράδια του και εκείνος να μη διδάξει ποτέ «αιρετικούς φιλοσόφους». Ο Ανθρακίτης είχε έναν άγιο χαρακτήρα, αποκαταστάθηκε από το Φανάρι και συνέχισε να διδάσκει έως τον θάνατό του, το 1749. Από όλη αυτή τη ζωή του Ανθρακίτη οι άθεοι συγκράτησαν μόνο την καύση των σημειώσεων του στο Φανάρι... Να σημειώσουμε πως τον Μολινός η Ιερά Εξέταση τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη. Μετά από εννέα χρόνια στη φυλακή ο Μολινός απεβίωσε...

Οι άθεοι κατηγορούν την ποιμαίνουσα Ορθόδοξη Εκκλησία ότι καταδίκασε όσους παρεξέκλιναν της διδασκαλίας Της, όπως τον Καΐρη. Λησμονούν ότι στην Εκκλησία υπάρχει η Διδασκαλία Της, η οποία δεν επιδέχεται αλλοιώσεις. Και ενώ διογκώνουν μεμονωμένες περιπτώσεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν καταγγέλλουν τα εγκλήματα της Γαλλικής Επαναστάσεως, τη γενοκτονία στη Βανδέα και, κατά την περίοδο της τρομοκρατίας, τις χιλιάδες των αθώων θυμάτων που εκτελέσθηκαν με τη λαιμητόμο, μεταξύ των οποίων και ο ιδρυτής της σύγχρονης Χημείας Λαβουαζιέ. Ομοίως δείχνουν να αγνοούν, ή να θεωρούν φυσικό γεγονός την από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων, που θεωρήθηκαν αντικαθεστωτικοί και «εχθροί του Κόμματος, δηλαδή του λαού...».

Οι άθεοι επίσης δεν γνωρίζουν ή δεν θέλουν να γνωρίσουν πως η Εκκλησία πορεύεται με τη Ζωή και τη Διδασκαλία του Θεανθρώπου και Σωτήρα της ανθρωπότητας Ιησού Χριστού και την κατά τη μίμησή Του παραδειγματική ζωή των Αγίων Της. Πάντα υπήρχαν και υπάρχουν οι άγιοι, οι ομολογητές, οι πατέρες της Εκκλησίας, οι μάρτυρες. Αυτοί οι Άγιοι μνημονεύονται στον αιώνα, αυτοί χάραξαν τον δρόμο της Εκκλησίας και όχι οι πολλοί, που στην εποχή τους μπορεί να ήσαν παντοδύναμοι, συν τω χρόνω όμως πέρασαν στη λήθη. Στην Εκκλησία υπήρχαν και υπάρχουν και οι μισαλλόδοξοι, οι αιρετικοί, οι ανάξιοι κληρικοί και λαϊκοί, οι συκοφάντες. Για του λόγου το αληθές να αναπολήσει ο καθένας τί πέρασαν στην εποχή τους οι Άγιοι Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Μάξιμος ο Ομολογητής, Μέγας Αθανάσιος, Γρηγόριος ο Παλαμάς, Συμεών ο Νέος Θεολόγος, Νεκτάριος ο Πενταπόλεως.

Όσον αφορά στο πέρασμα των νέων ιδεών και επιστημών στον υπόδουλο Ελληνισμό υπήρξε επιφυλακτικότητα, έως και αντίδραση εκ μέρους του Φαναρίου και άλλων κληρικών και λαϊκών. Στην αντίληψή τους βάραινε η ευθύνη έναντι του Έθνους και η αγωνία τους για το πώς υπό καθεστώς άγριας και βάρβαρης τουρκικής δουλείας ο λαός θα μπορέσει να διατηρήσει την ιδιοπροσωπία του, κύριο συστατικό της οποίας ήταν και είναι η Ορθόδοξη Πίστη.. Ο λόγος του Αγίου Αθανασίου του Παρίου εκφράζει αυτή την αγωνία. Γράφει: «Αν κάποιος λοιπόν οδηγηθεί στην έπαρση εξ αιτίας των γνώσεων του αυτών και επιχειρήσει να υποτάξει σε κάποιους κανόνες και τα ουράνια και να κρίνει τα υπερφυσικά με το ίδιο κριτήριο, που κρίνει και τα φυσικά φαινόμενα, τότε η σοφία του αυτή δεν είναι σοφία, αλλά μάλλον ανοησία, αφροσύνη και τρέλα, χειρότερη μάλιστα και επιβλαβέστερη από κάθε άλλη τρέλα».(15)      

Το δεύτερο σκέλος της προπαγάνδας των αθέων είναι η ταύτιση των Λατίνων με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτό για να αποδείξουν ότι μια είναι η νοοτροπία στην Χριστιανική Ανατολή και στη Δύση και αυτή είναι η δίωξη κάθε ελεύθερης φωνής, κάθε επιστημονικής γνώσης, κάθε άλλης άποψης και η διαιώνιση του σκοταδισμού και της κληρικαλιστικής κυριαρχίας στη ζωή των ανθρώπων. Φυσικά δεν είναι το ίδιο ο Χριστιανισμός που επαγγέλλεται ο Πάπας, με αυτόν της Ορθοδοξίας. Το Φανάρι δεν ήταν ποτέ Βατικανό. Δεν υπήρξε Ιερά Εξέταση στην Ορθοδοξία. Δεν μπορεί να συγκριθεί η καύση των σημειώσεων του Ανθρακίτη με τις χιλιάδες των θυμάτων της Ιεράς Εξέτασης. Και όμως οι άθεοι εξομοιώνουν τα γεγονότα...

Οι αντιεκκλησιαστικοί προπαγανδιστές υβρίζουν και συκοφαντούν την Εκκλησία, κλήρο και λαό, αντί να Την ευγνωμονούν που διατήρησε τον Ελληνισμό επί 400 και περισσότερα χρόνια δουλείας, πέτυχε την αναγέννησή Του και συνετέλεσε στην ανάπτυξη της Παιδείας του, με προεξάρχοντα τον Ευγένιο Βούλγαρη, και στην ευημερία του, ώστε σήμερα αυτοί να υπάρχουν ως Έλληνες και να έχουν την άνεση να Την υβρίζουν και να Την συκοφαντούν εκ του ασφαλούς.... Γι’ αυτούς ισχύει το «ουδείς ασφαλέστερος εχθρός των ευεργετηθέντων αχαρίστων».-

Παραπομπές

(1) Κων. Σάθα «Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων», Εν Αθήναις, 1868, σελ. 569

(2) Βολταίρου «Περί των διχονοιών των εν ταις Εκκλησιαις της Πολωνίας», Μετάφραση Ευγενίου Βουλγάρεως, Εκδ. Πουκαμισάς, Αθήνα, 2008, σελ. 11-12.

(3)Ευγενίου Βουλγάρεως «Σχεδίασμα περί Ανεξιθρησκείας, ήτοι ανοχής των ετεροθρήσκων», Εκδίδοται το δεύτερον υπό ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑ, Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Εν Αλεξανδρεία, Τυπο – Λιθογραφείον Ι. Κ. Λαγουδάκη. 1890, σελ. 79

(4) Άλκη Αγγέλου «Των Φώτων», Αθήνα, 1988,σελ. 4-5).

(5) Τζων Λοκ «Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως», Εκδ. «Γνώση», 1^ηέκδ. 1990, σελ. 11

(6) Βλ. σχ. Προσφώνησις προς την Α.Θ.Π. Οικουμενικόν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαίον τον Α΄, υπό Αρχιμ. Νικηφόρου Μικραγιαννανίτου, Σχολάρχου Αθωνιάδος εις Επετηρίδα Αθωνιάδος Ακαδημίας ΙΙ «Διακοσιοτεσσαρακονταετηρίς Διορισμού Σχολάρχου Αθωνιάδος Ευγενίου Βουλγάρεως, 1753-1993 και Τεσσαρακονταετηρίς επαναλειτουργίας 1953-1993», Αθωνιάς 1997, σελ,35 κ.ε.

(7) Βλ.σχ. Εισαγωγή Π/Μ.Κ. (σελ. 68-69) εις βιβλίο του Τζον Λοκ «Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως».

(8) Εις βιβλίο Ευγ. Βουλγάρεως περί της Ανεξιθρησκείας εις σελ. 3 και 72.

(9) Κ.Θ. Δημαρά «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Εκδ. «Ίκαρος», 8^ηέκδ. Αθήνα, 1987, σελ. 134

(10) Γιάννη Καρά «Οι θετικές επιστήμες στον ελληνικό χώρο, 15^ος– 19^οςαιώνας), Εκδ. «Δαίδαλος», Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 1991, σελ. 250

(11) Γιάννη Καρά «Η εξέλιξη της νεοελληνικής επιστήμης», Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε, Αθήνα, 1999, σελ. 54-55. Επίσης Γιάννη Καρά «Οι Επιστήμες στην Τουρκοκρατία», Βιβλιοπ. της «Εστίας», Αθήνα, 1993, σελ. 68 κ.ε.

(12) Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1999, σελ. 56.

(13) Αθανασίου Γ. Καρμή «Ευγένιος Βούλγαρις και οι πνευματικές ζυμώσεις του ΙΗ΄αιώνα», Εκδ. «Παρρησία», Αθήνα, 2008, σελ. 25.

(14) Κ.Θ. Δημαράς «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», Εκδ. Ερμής, 7^ηΈκδοση, Αθηνα,1998, 15.

(15) Αγίου Αθανασίου του Παρίου «Απολογία Χριστιανική», Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα, 2015, σελ.168.

Πηγή: Ακτίνες

Οἱ θεοπτες, μετέχοντας τῆς φωτιστικῆς καὶ θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, βλέπουν τοὺς ἀγγέλους καὶ τοὺς κεκοιμημένους Ἁγίους μέσα στὴν δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ διακρίνουν μιὰ ἄλλη διάσταση χρόνου.

Αὐτό, τὸ ὑψηλότερο ἐπίπεδό τοῦ χρόνου, τὸ ἀποκάλεσαν «αἰώνα» καὶ τὸ διέκριναν ἀπὸ τὸν αἰσθητὸ χρόνο τῆς δημιουργίας ποὺ ζοῦσαν, πρὶν ἀπὸ τὴν θεοπτικὴ ἐμπειρία, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ ἀπρόσιτο Φῶς, στὸ ὁποῖο κατοικεῖ ὁ Θεὸς καὶ τὸ ὁποῖο ἀποκάλεσαν «ἀΐδιον». Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει ὅτι αἰώνας εἶναι ὁ χρόνος ποὺ θὰ σταματήση νὰ κινῆται, καὶ χρόνος εἶναι ὁ αἰώνας ποὺ μετρᾶται κινούμενος. Πάντως, ὁ αἰώνας εἶναι ἄλλο ἐπίπεδό τοῦ χρόνου, καὶ διακρίνεται ἀπὸ τὸ ἀΐδιο, τὸ ὁποῖο ἀποδίδεται στὸν Θεό.

Μέσα στοὺς αἰῶνες ζοῦν καὶ οἱ ἄγγελοι, τὰ νοερὰ πνεύματα ποὺ δημιουργήθηκαν ἀπὸ τὸν Θεό, γι’ αὐτὸ καὶ οἱ ἄγγελοι καλοῦνται καὶ αὐτοὶ αἰῶνες. Εἶναι χαρακτηριστικό το χωρίο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «ἐπ' ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν υἱῷ, ὃν ἔθηκε κληρονόμον πάντων, δι' οὗ καὶ τοὺς αἰῶνας ἐποίησεν» (Ἑβραίους Α’, 2).

«Εἰς τοὺς αἰῶνες εἶναι καὶ ὁ χρόνος τῶν ἀγγέλων, ποὺ δὲν εἶναι περιορισμένος ὁ Ἄγγελος ἀπὸ τὴν ὕλη. Ὁπότε, κινεῖται μέσα σὲ χρονικὰ διαστήματα, τὰ ὁποῖα δὲν ὁμοιάζουν μὲ τὰ δικά μας».
«Ὁ ἄνθρωπος κάτι ὀλίγον συλλαμβάνει ἀπὸ τὸν χρόνον. Ἀπὸ τὸν αἰώνα τίποτε περίπου, ἐκτὸς ἂν φθάνη στὴν θέωση καὶ ἔχη διορατικότητα καὶ ὁ ἴδιος βλέπη ἕναν Ἄγγελο, ὁπότε ἔχει....
μιὰ ἐμπειρία τοῦ Ἀγγέλου».

Ἐφ’ ὅσον οἱ ἄγγελοι εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ καὶ ἦλθαν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος στὸ εἶναι, σημαίνει ὅτι ἔχουν ἀρχὴ καὶ εἶναι κτιστοί. Παράλληλα, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη γίνεται λόγος γιὰ τὸν ἄκτιστο Ἄγγελο, τὸν Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελο, ποὺ εἶναι ὁ Λόγος, καὶ γιὰ τοὺς κτιστοὺς ἀγγέλους, τὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ.

«Καὶ ὑπάρχει ἕνας ἑρμηνευτικὸς κανόνας, ποὺ τὸν ἐκφράζει ὁ Μέγας Βασίλειος σαφέστατα, ὅπου ὁ Ἄγγελος στὴν Παλαιὰ Διαθήκη λέγεται Θεὸς -διότι ὑπάρχουν ἄγγελοι καὶ ἄγγελοι, ὑπάρχουν καὶ κτιστοὶ ἄγγελοι. Ὅπου ὁ Ἄγγελος ποὺ ἐμφανίζεται στοὺς Προφῆτες λέγεται Θεός, αὐτὸς εἶναι ὁ Χριστός».

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος παρουσιάζει τὴν διαφορὰ μεταξὺ ἄκτιστου Λόγου καὶ κτιστῶν ἀγγέλων:

«Τίνι γὰρ εἰπὲ ποτὲ τῶν ἄγγελων Υἱός μου εἰ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε, καὶ πάλιν ἐγὼ ἔσομαι αὐτῶ εἰς πατέρα, καὶ αὐτὸς ἔσται μοὶ εἰς υἱόν, ὅταν δὲ πάλιν εἰσαγάγη τὸν πρωτότοκον εἰς τὴν Οἰκουμένην, λέγει• καὶ προσκυνησάτωσαν αὐτῶ πάντες ἄγγελοι Θεοῦ, καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἀγγέλους λέγει ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα, καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα• πρὸς δὲ τὸν υἱὸν ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰώνα τοῦ αἰῶνος• ράβδος εὐθύτητος, ἡ ράβδος τῆς βασιλείας σου• ἠγάπησας δικαιοσύνην καὶ ἐμίσησας ἀνομίαν διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεός, ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου» (Ἑβραίους Α’, 5-9).

Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ κάθεται ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός, ἐνῶ οἱ ἄγγελοι εἶναι λειτουργικὰ καὶ διακονικὰ πνεύματα: «πρὸς τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων εἰρηκὲ ποτέ• κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν;» (Ἑβραίους Ἅ’, 13-14).

Ὡς δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ οἱ ἄγγελοι εἶναι ὑλικοί, ἀλλὰ ἔχουν λεπτότερη ὕλη ἀπὸ τὴν δική μας. Γι’ αὐτὸ δὲν λέγονται ἄϋλα ὄντα, γιατί ἄϋλος-Πνεϋμα εἶναι ὁ Θεός, ἀλλὰ χαρακτηρίζονται «αἰθέρια ὄντα».
«Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας λένε ὅτι ὄχι μόνο ἡ ψυχὴ εἶναι σῶμα -ὑλικὴ ἡ ψυχὴ- ἀλλὰ καὶ οἱ ἄγγελοι. Θυμάστε ἐκεῖνο τὸ περίφημο χωρίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ποῦ λέει ὅτι ἐν συγκρίσει μὲ τὰ ὁρατὰ οἱ ἄγγελοι εἶναι ἀσώματοι; Γιατί λέμε ἀσωμάτους τους ἀγγέλους; διότι εἶναι ἀόρατοι, δηλαδή• ἐν συγκρίσει μὲ τὸν Θεὸ εἶναι παχειὰ ὕλη.

Λοιπόν, δὲν δέχονται οἱ Πατέρες ὅτι ὑπάρχουν ἄϋλα πράγματα• ὁ μόνος ἄυλος καὶ φύσει ἀθάνατος εἶναι ὁ Θεός• οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε ἡ ψυχή».

Ἡ κτιστότητα συνδέεται μὲ τὴν ὕλη καὶ τὸ θνητό. Μόνος κατὰ φύση ἄκτιστος, ἄυλος καὶ ἀθάνατος εἶναι ὁ Θεός, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι καὶ οἱ ἄγγελοι εἶναι κατὰ φύση κτιστοί, ὑλικοὶ καὶ θνητοί.
«Οἱ Πατέρες ἐξηγοῦν ὅτι φύσει ἀθάνατος εἶναι μόνον ὁ Θεός, καὶ ὁ ἄνθρωπος καὶ οἱ ἄγγελοι δὲν εἶναι φύσει ἀθάνατοι.

Ὁπότε, στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχει ἡ διδασκαλία ὅτι οἱ ἄγγελοι εἶναι ὑλικὰ ὄντα τουλάχιστον συγκρινόμενοι μὲ τὸν Θεό, δὲν εἶναι καθαρὰ ἄϋλα πνεύματα. Καὶ αὐτὸ βέβαια βασίζεται στὴν πατερικὴ διάκριση μεταξὺ κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου. Τὸ μόνο φύσει ἀθάνατον εἶναι τὸ ἄκτιστο, ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ποὺ εἶναι ἄκτιστος».

Ἔτσι, οἱ ἄγγελοι καὶ οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων εἶναι «φύσει θνητοὶ ἀλλὰ χάριτι ἀθάνατοι. Γιατί κάθε τί ποὺ ἔχει ἀρχὴ ἔχει καὶ τέλος. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι κάποτε οἱ ἄγγελοι καὶ οἱ ἄνθρωποι θὰ παύσουν νὰ ὑπάρχουν, ἀφοῦ ὁ Θεὸς θέλησε νὰ παραμένουν ἀθάνατοι. Ἀκόμη, οἱ ἄγγελοι λέγονται «νόες», γιατί ἔχουν νοερὰ ἐνέργεια, ὄχι ὅμως λογική. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει καὶ νοερὰ καὶ λογικὴ ἐνέργεια, ἐνῶ οἱ ἄγγελοι μόνον νοερὰ ἐνέργεια. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ περίληψη τῆς δημιουργίας καὶ τὸ τελειότερο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, καὶ γι’ αὐτὸ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ προκειμένου νὰ σώση τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ ἁγιάση τὴν κτίση, προσέλαβε τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ ὄχι τὴν ἀγγελική.

«Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν λογικὴ ἐνέργεια οἱ Πατέρες μιλοῦν γιὰ μιὰ νοερὰ ἐνέργεια. Καὶ ἔκαναν σαφῆ διάκριση καὶ λένε ὅτι οἱ ἄγγελοι μὲν εἶναι νόες, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν λόγους. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει λόγο καὶ οἱ ἄγγελοι ἔχουν νόες. Ὁπότε, ἄλλο εἶναι ἡ νοερὰ ἐνέργεια, ἄλλο εἶναι ἡ λογικὴ ἐνέργεια. Γίνεται αὐτὴ ἡ συνεχὴς διαφοροποίηση στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

Ἂν θέλετε νὰ δῆτε, ἔτσι ἀπὸ κοντά, τὸ θέμα αὐτό, θὰ πρέπει νὰ διαβάζετε τὸν Διονύσιο τὸν Ἀρεοπαγίτη, ὁ ὁποῖος, ὅταν μιλάη γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, κάθε φορᾶ ποὺ λέει «λόγο», λέει καὶ «νοῦ» καὶ κάθε φορᾶ ποὺ λέει «νοῦ» λέει καὶ «λόγο». Βλέπει κανεὶς λόγο καὶ νοῦ νὰ συμβαδίζουν, ὅταν μιλάη γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ὅταν μιλάη γιὰ τοὺς ἀγγέλους, τοὺς ὀνομάζει συνήθως νόες. Αὐτοὶ εἶναι οἱ νόες, νοερὲς δυνάμεις κ.ο.κ. Ἐμεῖς εἴμαστε λογικὰ ὄντα, ἀλλὰ εἴμεθα καὶ νοερὰ ὄντα, γιατί ἔχουμε καὶ τὰ δύο ἐμεῖς, ἐνῶ οἱ ἄγγελοι εἶναι μονοκόμματοι νόες».

Ἔπειτα, βασικὴ ἀρχὴ τῆς πατερικῆς διδασκαλίας εἶναι ὅτι δὲν ὑπάρχουν ἀμετάβλητα ὄντα, γι’ αὐτὸ ὅλα τα ὄντα βρίσκονται σὲ μιὰ κίνηση. Οὔτε στὴν ἄλλη ζωὴ θὰ ὑπάρξη στασιμότητα.
«Ὁ ἅγιος Διονύσιος πιστεύει στὴν αἰώνια κίνηση, ὅτι ἡ τελειότητα εἶναι ἡ αἰώνια κίνηση. Τὴν στασιμότητα τὴν ἀποβάλλει. Πιστεύει στὴν τελειότητα, ποὺ ἀκόμα καὶ τὰ Χερουβεὶμ καὶ τὰ Σεραφεὶμ καὶ οἱ Κυριότητες καὶ ὅλοι οἱ ἄγγελοι, πάντα ἀπὸ δόξα σὲ δόξα καὶ διαρκῶς εὑρίσκονται σὲ διαρκῆ ἀνοδικὴ πορεία, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι Θεούμενοι καὶ βλέπουν τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ γιὰ τὴν πλατωνικὴ παράδοση ἡ τελείωση εἶναι ἡ ἀκινησία καὶ τὸ ἀμετάβλητο.

Ὁπότε, ἔχουμε τὸ ἀμετάβλητο στοὺς Ἕλληνες φιλοσόφους, ὡς τὸ τέλος τῆς ἀνθρωπίνης τελειότητος. Ἐνῶ, στὸν κατ’ ἐξοχὴν Ἑλληνίζοντα, δῆθεν, φιλόσοφο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας ἔχουμε τὴν ἀεικινησία, ὡς τὸ θεμέλιό τῆς Θεώσεως».

Ἀκόμη καὶ οἱ ἄγγελοι, παρὰ τὴν συνεχῆ κίνηση, ποτὲ δὲν μποροῦν νὰ φθάσουν στὴν γνώση τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ, ποτὲ δὲν μποροῦν νὰ γίνουν ἄκτιστοι. Τὴν οὐσία τοῦ Θεοῦ «οὔτε οἱ ἄγγελοι γνωρίζουν».

*Σὲ προηγούμενη ἀναφορὰ ἐκτέθηκε ἡ πατερικὴ διδασκαλία γιὰ τὴν διαφορὰ μεταξὺ χρόνου, αἰῶνος καὶ ἀϊδίου. Καὶ αὐτὴ ἡ διδασκαλία εἶναι ἐμπειρική, καρπὸς τῆς ἀποκαλυπτικῆς θεωρίας ποὺ ἔχουν οἱ Θεούμενοι Ἅγιοι.

Πηγή: («Ἐμπειρικὴ Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὶς προφορικὲς παραδόσεις τοῦ π. Ι. Ρωμανίδη» Τόμος Β΄. Τοῦ σέβ. Μητρ. Ναυπάκτου καὶ αγ. Βλασίου Ἰεροθέου (ΟΟΔΕ).), Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό

Την Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2016, στις 8.00 μ.μ. στην αίθουσα ΓΕΧΑ Αμπελοκήπων  ένας σύγχρονος «Οδυσσέας του πνεύματος», ο Klaus Kenneth , συζητά μαζί μας για την περιπετειώδη περιπλάνησή του από το σκοτάδι της πλάνης στο φως της Ορθοδοξίας.

Ναρκωτικά-Καταχρήσεις-Ισλάμ-Βουδισμός-Ινδουισμός-Αποκρυφισμός-Μαγεία-Καθολικισμός-Προτεσταντισμός

«Πάντοτε έτρεχα να ξεφύγω από το Θεό, από τους ανθρώπους και τον εαυτό μου. Ήταν ένα ταξίδι στην κόλαση, γεμάτο μίσος και θάνατο, ώσπου να αντικρίσω την αλήθεια για το ποιος πραγματικά ήμουν.
Ίσως κάποιοι στο άκουσμα του ονόματος του Ιησού να μη θελήσουν να ακούσουν την ιστορία. Αυτός όμως που ειλικρινά αναζητεί την αλήθεια, θα διαπιστώσει πόσο ζωντανή είναι η παρουσία του Θεού και με πόση αγάπη προστατεύει όλους εμάς κάθε μέρα…» (Klaus Kenneth)

Ποιος είναι ο Κλάους Κένεθ

Ο Κλάους Κένεθ γεννήθηκε στην Τσεχοσλοβακία το 1945. Την παιδική του ηλικία σημάδεψαν οι κακουχίες και η γονεϊκή εγκατάλειψη. Σε νεαρή ηλικία κακοποιείται σεξουαλικά από έναν ρωμαιοκαθολικό ιερέα, πράγμα που τον κάνει να αποστραφεί βαθιά τον Χριστιανισμό… Στα εφηβικά του χρόνια εξωθείται σε αντικοινωνικές συμπεριφορές, απότοκο των οποίων είναι οι συχνές καταδίκες και φυλακίσεις του. Τριγυρνά με εφηβικές συμμορίες σε όλη τη Γερμανία και ζει έντονη νυχτερινή ζωή, παίζοντας μουσική σε κακόφημα κλαμπ.

Στα μετεφηβικά του χρόνια βυθίζεται για επτά χρόνια (1967-1973) στον κόσμο των ναρκωτικών. Περιπλανιέται σε ολόκληρο τον ανατολικό κόσμο, αναζητώντας την αλήθεια και κυρίως τη δύναμη να εξουσιάζει τους ανθρώπους, τους οποίους μισεί ολοένα και περισσότερο. Γνωρίζει τον Ισλαμισμό, τον Ινδουϊσμό και τον Βουδισμό, και θητεύει για χρόνια στις τάξεις τους. Μην μπορώντας να βρει λύση στα προσωπικά του αδιέξοδα, ρίχνεται στις καταχρήσεις… Στη συνέχεια καταφεύγει στον λατινοαμερικάνικο αποκρυφισμό και τη μαγεία.

Μετά από μια σειρά γεγονότων μεταστρέφεται σιγά σιγά στον Χριστιανισμό και το 1983 γνωρίζει τον Γέροντα Σωφρόνιο του Έσσεξ, ο οποίος γίνεται πνευματικός του πατέρας και σημαδεύει την μετέπειτα πορεία του. Το 1986 βαπτίζεται Ορθόδοξος Χριστιανός στη Γενεύη. Μεταφράζει στα γερμανικά με την ευλογία του γέροντα Σοφρωνίου πληθώρα ορθόδοξων πατερικών έργων. Περιοδεύει σε όλη την Ευρώπη, μιλώντας για την Ορθοδοξία και αφηγούμενος την προσωπική του πορεία σε συνέδρια, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Το 2000 ιδρύει την Ακαδημία του Βασιλέως Σολομώντα στην Κένυα, καθώς και το Ίδρυμα του Αγίου Σάββα στη Σερβία. Μέσα από το πρώτο ιδρύει σχολεία και ορφανοτροφεία στην Αφρική, ενώ μέσα από το δεύτερο προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές των ορφανών του πολέμου στη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Μέχρι σήμερα μιλά και γράφει για τον Χριστό.

Πηγή: Χριστιανική Φοιτητική Δράση

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 30 Ὀκτωβρίου 2016

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ
Τά θεῖα Πρόσωπα ἑνωμένα καί διακρινόμενα
 

1. Τά κηρύγματά μας, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, εἶναι δογματικά κηρύγματα καί ἀναφέρονται στήν ὀρθόδοξη πίστη μας. Πρέπει ὁπωσδήποτε νά μάθουμε τό τί πιστεύουμε καί μάλιστα ἀργήσαμε. Ναί, πρέπει νά μάθουμε τόν πολύτιμο θησαυρό μας, γιά νά τόν ἐκτιμήσουμε καί νά τόν ὑπερασπίζουμε ἀπ᾽ αὐτούς πού μᾶς τόν ἐπιβουλεύονται. Βρισκόμαστε στό πρῶτο κεφάλαιο τῶν δογματικῶν μαθημάτων μας, τήν Τριαδολογία. Ὁ Θεός μας, εἴπαμε, εἶναι ῾Αγία Τριάδα. Ὁ Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τρία Πρόσωπα (τό λέμε καί τρεῖς Ὑποστάσεις). Τό καθένα ἀπό τά Πρόσωπα αὐτά εἶναι χωριστά τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο, ἀλλά εἶναι καί ἑνωμένα. Αὐτό θά σᾶς ἐξηγήσω σήμερα, ἀδελφοί χριστιανοί, μέ ὅσο μπορῶ ἁπλᾶ λόγια καί παρακαλῶ νά προσέξετε:

2. Ἄλλο Πρόσωπο (ἤ Ὑπόσταση) εἶναι ὁ Πατέρας, ἄλλο ὁ Υἱός καί ἄλλο τό Ἅγιο Πνεῦμα. Θεός εἶναι ὁ Πατέρας, Θεός εἶναι ὁ Υἱός, Θεός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Δέν ἔχουμε ὅμως τρεῖς διάφορους Θεούς, ἀλλά ἕνα Θεό. Πῶς συμβαίνει αὐτό. Αὐτό συμβαίνει γιατί, ἐνῶ ἔχουμε τρία θεῖα Πρόσωπα, διαφορετικά τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο, ὅμως τά Πρόσωπα αὐτά ἔχουν τήν ἴδια θεία Οὐσία. Εἶναι ὁμοούσια. Ἔτσι, λοιπόν, γιά τήν ἴδια καί τήν αὐτή καί τήν κοινή θεία Οὐσία πού ἔχουν τά Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδας, εἶναι ἑνωμένα καί ὄχι διηρημένα, ἄν καί εἶναι διαφορετικά τό καθένα Πρόσωπο, ξαναλέγουμε. Συμβαίνει ἐδῶ, ἀγαπητοί μου, στό Τριαδικό δόγμα, ὅ,τι συμβαίνει καί στό Χριστολογικό δόγμα. Ἔδωσαν μεγάλες μάχες ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν οἱ ἅγιοι Πατέρες μας γι᾽ αὐτά τά δύο δόγματα, τό Τριαδικό καί τό Χριστολογικό. Καί στά δύο αὐτά δόγματα ἔχουμε αὐτά τά τρία, πού εἶναι βασικά: Τήν «ἑνότητα», τήν «περιχώρηση» καί τήν «ἰδιαιτερότητα». Δηλαδή: Τά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδας ἐπειδή ἔχουν τήν ἴδια καί τήν αὐτήν θεία οὐσία, ἐπειδή εἶναι ὁμοούσια, ὅπως εἴπαμε, γι᾽ αὐτό καί εἶναι ἑνωμένα. Καί ὄχι μόνο εἶναι ἑνωμένα, ἀλλά τό ἕνα Πρόσωπο εἶναι μέσα στό ἄλλο. Αὐτό λέγεται «περιχώρηση». Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Ἰησοῦς Χριστός: «Ἐγώ ἐν τῷ Πατρί καί ὁ Πατήρ ἐν ἐμοί» (Ἰωάν. 14,10· βλ. καί 14,20· Ἰωάν. 17,21). Ὅμως μή νομίσει κανείς ὅτι ἀπό αὐτή τήν στενή ἑνότητα καί περιχώρηση τῶν θείων Προσώπων μεταξύ τους αὐτά συγχέονται· ὄχι! Γιατί τά θεῖα Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔχουν καί τό ἄλλο χαρακτηριστικό· ἔχουν τήν «ἰδιαιτερότητα». Δηλαδή, ὅπως εἴπαμε, ἄλλο Πρόσωπο εἶναι ὁ Πατέρας, ἄλλο ὁ Υἱός καί ἄλλο τό Ἅγιο Πνεῦμα. Εἶναι πολύ εὔκολο νά πεῖ κανείς (ὅπως τό εἶπε ὁ αἱρετικός Σαβέλλιος) ὅτι ἐπειδή τά τρία Πρόσωπα εἶναι στενά ἑνωμένα καί «περιχωροῦν ἄλληλα», γι᾽ αὐτό καί συγχέονται καί συναιροῦνται. Ὄχι! Εἶναι μέν ἑνωμένα τά Πρόσωπα (ἤ οἱ Ὑποστάσεις) τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀλλά εἶναι διάφορα (διακρινόμενα τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο). Ὅπως τό εἶπαν οἱ ἅγιοι Πατέρες «ἀμέριστος ἐν μεμερισμένοις ἡ θεότης»!

3. Ἀλλά τελικά θά ποῦμε αὐτό πού ξέρουμε ὅτι ὁ Θεός μας, ἡ Ἁγία Τριάς, εἶναι μυστήριο. Μυστήριο, πού δέν ἑρμηνεύεται μέ τό ἀνθρώπινο μυαλό. Γιατί, μέ τό ἀνθρώπινο μυαλό, σκεπτόμαστε καί λέγουμε: Ἀφοῦ στήν Ἁγία Τριάδα ὁ Πατέρας εἶναι Θεός καί ὁ Υἱός Θεός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι Θεός, τότε θά πρέπει νά ἔχουμε τρεῖς Θεούς. Πρέπει νά ἔχουμε Τριθεΐα. Ὄχι! Μία εἶναι ἡ θεότητα. Ἕνας εἶναι ὁ Θεός. «Οὐ τρεῖς Θεοί, ἀλλ᾽ εἷς Θεός»!

Αὐτό, χριστιανοί μου, συμβαίνει γιά τό ἑξῆς: Οἱ ἄνθρωποι χωριζόμαστε καί εἴμαστε ξεχωριστοί καί λέγουμε ὅτι εἴμαστε δύο-τρεῖς καί πολλοί, γιατί μᾶς χωρίζει ὁ χρόνος (σέ ἄλλο χρόνο καί καιρό γεννήθηκε ὁ ἕνας καί σέ ἄλλο χρόνο καί καιρό ὁ ἄλλος)· μᾶς χωρίζει ἡ γνώμη, ἡ ἀξία καί ἄλλα ἀνθρώπινα χαρακτηριστικά. Στά Πρόσωπα ὅμως τῆς Ἁγίας Τριάδος δέν συμβαίνει αὐτό· δέν ὑπῆρξε τό ἕνα Πρόσωπο ἐνωρίτερα ἀπό τό ἄλλο· καί τά τρία Πρόσωπα εἶναι ἀΐδια, εἶναι προαιώνια. Δέν ὑπῆρξε ποτέ χρόνος κατά τόν ὁποῖο ἦταν μόνος ὁ Πατέρας, χωρίς νά ὑπάρχει ὁ Υἱός ἤ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Γιατί, τί Πατέρας ἦταν, ἄν δέν εἶχε Υἱό; Ἀκόμη, δέν ἔχει τό ἕνα Πρόσωπο διαφορετική βούληση ἀπό τό ἄλλο. Καί τά τρία Πρόσωπα πάλι ἔχουν τήν ἴδια τιμή (εἶναι ὁμότιμα) καί ἀξία, γιατί καί τά τρία Πρόσωπα εἶναι Θεός. Ἐπειδή λοιπόν στά Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος δέν συμβαίνουν τά ἀνθρώπινα χαρακτηριστικά, πού χωρίζουν τούς ἀνθρώπους καί τούς καθιστοῦν διαφορετικούς τόν ἕνα ἀπό τόν ἄλλο, γι᾽ αὐτό τά θεῖα Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι καί ἑνωμένα μεταξύ τους στενά, ὥστε νά περιχωροῦνται, ἀλλά καί δέν συγχέονται, γιατί δικρίνονται μεταξύ τους ὡς Πρόσωπα. Εἶναι τρεῖς θεῖες Ὑποστάσεις (ἤ Πρόσωπα), ἀλλά ἕνας Θεός.

4. Σᾶς εἶπα παραπάνω, ἀδελφοί, ὅτι τό Τριαδικό δόγμα μοιάζει μέ τό Χριστολογικό, τό δόγμα δηλαδή γιά τό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ναί! Θά δοῦμε στήν σειρά τῶν κηρυγμάτων μας ὅτι καί στό Χριστολογικό δόγμα ἔχουμε πάλι αὐτά τά τρία, πού εἴδαμε σήμερα στό Τριαδικό δόγμα. Τήν ἑνότητα, τήν περιχώρηση καί τήν διάκριση. Γιατί, ὅπως στήν Ἁγία Τριάδα μία εἶναι ἡ θεία Οὐσία, ἀλλά τρία τά θεῖα Πρόσωπα, ἔτσι καί γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό λέγουμε ὅτι ἕνα εἶναι τό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά δύο εἶναι οἱ φύσεις Του, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη. Καί οἱ δύο αὐτές φύσεις εἶναι ἑνωμένες καί μάλιστα περιχωροῦν ἡ μία τήν ἄλλη, γιατί συνδέονται στό ἕνα Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, χωρίς ὅμως οἱ θεῖες αὐτές φύσεις νά συγχέονται καί νά ἀλλοιώνονται. Ἀλλά θά συνεχίσουμε στόν ἑπόμενο κήρυγμά μας.

Ἡ Παναγία Δέσποινα νά σᾶς εὐλογεῖ καί νά σᾶς προστατεύει ὅλους σας, ἀγαπητοί μου χριστιανοί.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Πηγή: Ακτίνες

Οι χριστιανοί έχουμε μια πολύ σοβαρή σχέση με τους νεκρούς μας. Συχνά μιλάμε μαζί τους και συνεχώς μιλάμε στο Θεό γι’ αυτούς.

Για την ακρίβεια, για μας, αυτοί που έχουν αφήσει το σώμα τους δεν είναι νεκροί αλλά ζωντανοί (μεταφορικά τους ονομάζουμε «κεκοιμημένους» = αυτοί που έχουν κοιμηθεί) και έτσι τους αντιμετωπίζουμε, ως ζωντανούς, που απλά έχουν φύγει και μένουν σε ένα άλλο μέρος. Τον τόπο, στον οποίο θάβουμε τα σώματά τους, τον ονομάζουμε «κοιμητήριο» (χώρο ύπνου).

Αντίθετα, νεκρούς θεωρούμε τους ανθρώπους που έχουν βγάλει έξω από την καρδιά τους το Θεό, την αγάπη Του και τη χάρη Του, είτε ζουν ανάμεσά μας είτε έχουμε μετακομίσει στον τόπο των ψυχών. Αυτός είναι ο πραγματικός θάνατος, η έξωση του Θεού από την καρδιά μας, ενώ, όταν Του επιτρέπουμε να μπαίνει στην καρδιά μας, είμαστε εντελώς ζωντανοί, είτε εδώ είτε στον τόπο των ψυχών.

Όταν λέμε ότι ο Θεός μπαίνει στην καρδιά μας δεν εννοούμε ότι μας καταλαμβάνει και διώχνει το πνεύμα μας και καταργεί την ελευθερία μας (αυτό ποτέ δεν το κάνει ο Θεός, το κάνουν μόνο ύποπτα πνεύματα). Εννοούμε ότι μπαίνει μέσα μας η χάρη του Θεού (η ζωοποιός αδημιούργητη, αιώνια και φωτεινή ενέργειά Του) και μας μεταμορφώνει φέρνοντάς μας πιο κοντά Του. Η μεταμόρφωση αυτή σχετίζεται άμεσα με τα μυστήρια της χριστιανικής Εκκλησίας, όπως θα δούμε παρακάτω.

Θα δούμε παρακάτω, Θεού θέλοντος, τι ξέρουμε για τους κεκοιμημένους.

Πηγή: Νεκρός για τον κόσμο