![ti_08_mobile.png](/images/template/ti_08_mobile.png)
Τράπεζα Ἰδεῶν
Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
info@tideon.org
Καταγόταν ἀπὸ ὀνομαστὴ οἰκογένεια τῆς ὀρεινῆς Λακωνίας ποὺ ἀνέδειξε δεκάδες ἀγωνιστές, στρατιωτικούς, πολιτικούς, καὶ ἐπιστήμονες, ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 μέχρι καὶ τὴν πρόσφατη ἐθνική μας ἱστορία. Γενάρχης τῆς οἰκογένειας ἦταν ὁ καπετὰν Γιάννης Καψαμπέλης (1795- 1853) τοῦ ὁποίου ἡ πατρικὴ οἰκογένεια καταγόταν ἀπὸ τὰ Ὀλυμποχώρια τῆς Λακεδαίμονος, ἀλλὰ ἐγκαταστάθηκε στὴν Καστάνιτσα, ἱστορικὴ κωμόπολη στὶς πλαγιὲς τοῦ Πάρνωνα, ὅπου σώζεται μέχρι σήμερα πύργος μὲ τ’ ὄνομά του. Ἔλαβε μέρος καὶ διακρίθηκε σὲ ὅλα τὰ κινήματα καὶ τὶς μάχες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, στὴν Πελοπόννησο, τὴ Ρούμελη καὶ τὴν Ἤπειρο. Τοῦ ἀπονεμήθηκε ὁ βαθμὸς τοῦ Στρατηγοῦ (1825) καὶ μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση, ἐγκαταστάθηκε στὸν Πειραιᾶ. Τὰ παιδιά του, τὰ ἐγγόνια καὶ τὰ δισέγγονά του, διακρίθηκαν στοὺς ἐθνικοὺς ἀγῶνες καὶ ἀναδείχτηκαν λαμπροὶ ἐπιστήμονες, διπλωμάτες καὶ στρατιωτικοί.
Ἐγγονός του ἦταν καὶ ὁ Καψαμπέλης Βασίλειος, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε στὸν Πειραιᾶ τὸ 1864. Κατὰ τὴν οἰκογενειακὴ παράδοση ἀκολούθησε τὸν στρατιωτικὸ κλάδο καὶ φοίτησε στὴν Στρατιωτικὴ Σχολὴ τῶν Βρυξελλῶν. Μετὰ τὶς σπουδές του ἐπανῆλθε στὴν Ἑλλάδα καὶ κατατάχθηκε στὸν ἑλληνικὸ στρατὸ μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ Ἀνθυπίλαρχου. Ἔλαβε μέρος στὸν ἀτυχῆ πόλεμο τοῦ 1897. Στὴν περίοδο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα, κατὰ τὰ ἔτη 1908-1910, ὑπηρέτησε μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ ὑπίλαρχου στὰ ἑλληνικὰ προξενεῖα Σερρῶν καὶ Ξάνθης, ὡς εἰδικὸς γραφέας, μὲ τὸ ψευδώνυμο Κατσιμάνης. Ὅταν κηρύχτηκε ὁ Α΄ Βαλκανικὸς Πόλεμος ὁ Βασίλειος Καψαμπέλης, ἴλαρχος πλέον, ἦταν ἐπιτελικὸς ἀξιωματικὸς (μὲ χρέη διαγγελέως) τῆς ΙΙΙ Μεραχίας Πεζικοῦ, τῆς ὁποίας ἡγεῖτο ὁ Ὑποστράτηγος Κων/νος Δαμιανός. Ἔλαβε μέρος στὶς μάχες τοῦ Σαρανταπόρου, τῶν Στενῶν τῆς Πόρτας καὶ στὴ νικηφόρα προέλαση τοῦ Στρατοῦ μας πρὸς Σέρβια, Κοζάνη, Βέροια, Νάουσα, Ἔδεσσα. Στὶς 18 Ὀκτωβρίου ὁ Στρατός μας ἑτοιμαζόταν γιὰ τὴν πολὺ κρίσιμη μάχη ποὺ ἐπρόκειτο νὰ δώσει τὴν ἑπομένη, γιὰ τὴν κατάληψη καὶ ἀπελευθέρωση τῶν Γιαννιτσῶν καὶ στὴ συνέχεια τῆς Θεσσαλονίκης. Τὰ Γιαννιτσά, ἱερὴ πόλη καὶ προσκυνηματικὸ κέντρο τῶν Μουσουλμάνων, τὸ τελευταῖο προπύργιο τῶν Τούρκων πρὶν ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη, ἦταν ἄριστα ἐξοπλισμένα καὶ ὀργανωμένα ἀμυντικά. Ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς χρειάστηκε ἐπὶ ἕνα διήμερο (19-20 Ὀκτωβρίου) καὶ ὑπὸ δυσμενέστατες συνθῆκες, νὰ δώσει μία ἀπὸ τὶς πιὸ ἀποφασιστικὲς καὶ πολυνεκρὲς μάχες τοῦ Πρώτου Βαλκανικοῦ Πολέμου, γιὰ νὰ ἀνοίξει ὁ δρόμος πρὸς τὴ Θεσσαλονίκη. Ἡ ΙΙΙ Μεραρχία εἶχε στρατοπεδεύσει μεταξὺ τῆς μονῆς Ἁγίου Λουκᾶ καὶ τῆς Καρυώτισσας καὶ εἶχε ὡς ἀποστολή της τὸν ἔλεγχο τοῦ νότιου τομέα τῶν ἐπιχειρήσεων, μὲ κίνηση ἀπὸ τὰ χωριὰ Καρυώτισσα καὶ Μπάλιτσα (Μελίσσι) καὶ τελικὸ προορισμὸ τὸ χωριὸ Τσέκρι (Παραλίμνη). Μὲ προφυλακὲς μονάδες τοῦ 12ου Συντάγματος εἶχε σκληρὲς καὶ αἱματηρὲς συγκρούσεις μὲ τουρκικὲς δυνάμεις γιὰ τὴν ὑπέρβαση τῆς γέφυρας τοῦ Μελισσίου καὶ τοῦ Ἀσπροπόταμου, ἐνῷ δεχόταν, καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς 19ης Ὀκτωβρίου, καταιγισμὸ πυρός τοῦ τουρκικοῦ πυροβολικοῦ ἀπὸ τὰ ἀπέναντι ὑψώματα στὶς παρυφὲς τῶν Γιαννιτσῶν. Τὴν ἑπομένη, ἀπὸ τῆς 7ης πρωινῆς, ἡ ΙΙΙ Μεραρχία κινήθηκε πρὸς τὰ Γιαννιτσὰ μὲ ἐμπροσθοφυλακὴ τὸ 6ο Σύνταγμα, μέσα σὲ καταιγίδα πυρῶν πυροβολικοῦ καὶ πεζικοῦ. Χρειάστηκαν ὧρες φονικῶν συμπλοκῶν καὶ ἑκατοντάδες ἡρωικῶν θυμάτων τῶν ἑλληνικῶν μεραρχιῶν (2ης – 3ης – 4ης – 6ης καὶ 7ης) μέχρι τῆς 11ης πρωινῆς της 20ης Ὀκτωβρίου, γιὰ νὰ καμφθεῖ ὁριστικὰ ἡ τουρκικὴ ἀντίσταση καὶ νὰ ἐλευθερωθοῦν τὰ Γιαννιτσά. Κατὰ τὴ διάρκεια αὐτῶν τῶν πρωινῶν αἱματηρῶν συγκρούσεων τῆς 20ης Ὀκτωβρίου ἐφονεύθη ὁ ἡρωικὸς ἴλαρχος Βασίλειος Καψαμπέλης.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ παρακολουθήσουμε ἀποσπάσματα ἀπὸ λεπτομερεῖς περιγραφὲς τῶν συνθηκῶν τοῦ θανάτου του, ὅπως τὶς διέσωσε ὁ Γεώργιος Παρασκευόπουλος (1), αὐτόπτης μάρτυς τῶν γεγονότων, στὶς πολεμικές του ἀναμνήσεις: «Ἐνθυμοῦμαι ὅτι κατὰ τὴν κρισιμοτέραν στιγμὴν τῆς μάχης τοῦ Γλυκόβου ἀνεφάνη ἔφιππος ὁ ἴλαρχoς Β. Καψαμπέλης Διαγγελεύς τῆς 3ης Μεραρχίας, ἐρχόμενος ἐξ ἐπιθεωρήσεως τὴν ὁποία ἐνήργησεν ἐφ’ ὅλων τῶν μαχομένων τμημάτων καί, παρορμῶντας τοὺς ἄνδρας πρὸς ἕφοδον, ἀψηφῶν δὲ ἄμεσον κίνδυνον ἐκ τῆς βροχῆς τῶν ἐχθρικῶν σφαιρῶν προερχόμενον, συνανεμίχθη μετ’ αὐτῶν καὶ ἀπὸ τοῦ ἵππου τοῦ ἐνθαρρύνων τοὺς στρατιώτας: -Ἐμπρὸς παιδιά, ἐμπρὸς νὰ καταλάβωμεν τὰ ὀχυρώματα, ἐφώναζε καταπόρφυρος ἀπὸ πολεμικὴν ὁρμήν, ἐνῷ οἱ ὀφθαλμοί του ἀστραπὰς ἐξηκόντιζον, ἐνθουσιασμὸν καὶ παραδειγματικὴν αὐτοθυσίαν ἐμφαίνοντες. Καὶ (εἰς τὴν μάχην τῶν Γιαννιτσῶν) ἐπιβαίνων τοῦ ἵππου του, διαρκῶς ἐκτεθειμένος εἰς τὸν κίνδυνον, ἀφοῦ διέδραμε κατὰ μῆκος ὅλην τὴν γραμμὴν τῶν μαχομένων στρατιωτῶν τῆς Μεραρχίας, ἀπῆλθε καλπάζων εἰς συνάντησιν τοῦ Μεράρχου Δαμιανοῦ, πρὸς ὅν ἀνεκοίνωσε τὴν δρᾶσιν τῶν τμημάτων τὰ ὁποία λυσσωδῶς ἐμάχοντο ὑπὸ δυσμενεστάτας δι’ αὐτὰ συνθήκας καὶ ὡς ἐκ τῆς μειονεκτικῆς θέσεως αὐτῶν ἀπέναντί του ἐχθροῦ καὶ ἕνεκα τῆς ραγδαιοτάτης βροχῆς, ἡ ὁποία ἀπὸ τῆς 5ης μ.μ. ἀρχισασα, ἐξηκολούθησε συνεχῶς ἔτι ραγδαιοτέρα καθ’ ὁλόκληρον τὴν νύκτα τῆς 19ης πρὸς τὴν 20ην Ὀκτωβρίου, ὀρθῶς ὀνομασθεῖσαν ὑπὸ τῶν ἀξιωματικῶν «ἀπαισία» νύκτα. Ἀλλ’ ἐπέπρωτo, ὁ τόσον εὐσταλὴς καὶ ἀτρόμητος ἴλαρχος, ὁ οἰονεὶ ἐπιδιώκων καὶ ἀναζητῶν πανταχοῦ τὴν ἐχθρικὴν σφαῖραν, ἐπέπρωτo, λέγω, ὁ ἥρως Καψαμπέλης ν’ ἀξιωθεῖ τῆς ὑψίστης τιμῆς, τὴν ὁποίαν ἐπεδίωκεν, εἰς τὴν περίφημον μάχηv τῶν Γιαννιτσῶν, μάχηv διεξαχθεῖσαν καθ’ ὅλους τους κανόνας τῆς τακτικῆς, μάχην ἀληθῶς εὐρωπαϊκὴν. Διότι καθ’ἥν στιγμὴν ἐπέταξε διὰ τοῦ θυμοειδοῦς ἵππου του καὶ εὑρέθη εἰς τὴν πρώτην γραμμὴν τῶν στρατιωτώv, ἐνθουσιάζωv καὶ ἐνισχύων αὐτοὺς εἰς καταδίωξιν τοῦ ἐχθροῦ, σφαῖρα θανάσιμος ἐχθρική, φεισθεῖσα μέχρι τοῦδε τοῦ ὑποδειγματικοῦ καὶ ἀνδρoπρεπoὺς ἰλάρχου, ἐπέτυχεν αὐτὸν ἐπὶ τοῦ μετώπου καὶ τὸν κατέρριψεν ἐν τῷ ἅμα ἀπνοῦν ἀπὸ τοῦ ὑπερηφάνου, ὡς ὁ ἀναβάτης του, ἵππoυ. Ὁ γενναῖος στρατιώτης στεναγμὸν μόνον ἀνακουφίσεως ἐξέπεμψε, διότι τοιoῦτoν ἔντιμον, ἔνδοξον, ἡρωικὸν θάνατον ἐπέτυχε μαχόμενος πρὸ τῆς μακεδονικῆς πόλεως Πέλλης, τῆς γενέτειρας τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου. Τὸν νεκρὸν τοῦ ἰλάρχου παρέλαβον στρατιῶται καὶ ὑπὸ ραγδαίαν βροχήν, μετέφερον τῇ συνοδείᾳ τοῦ Ἐπιτελείου τῆς Μεραρχίας, τοῦ ὁποίου μέλος πολύτιμον καὶ γενναῖον διετέλεσεν ὁ Καψαμπέλης, εἰς τὸ μίαν ὥραν τῶν Γιαννιτσῶν ἀπέχον χωρίον Τσέκρι (2), ὅπου κατὰ τὴν ἑβδόμην ὥραν τῆς νυκτός της 20ης Ὀκτωβρίου ἐτάφη ὄπισθεν τοῦ ἱεροῦ ναοῦ τοῦ Προφήτου Ἠλιού (3), βυζαντινοῦ ρυθμοῦ ναϊδρίου, ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ δ’ ἐτοποθετήθη ἀπέριττος ἐκ κλάδου ἀμαράντου δενδρυλλίου σταυρός, ἐφ οὗ ἐχαράχθη εὐναγνώστως τὸ ὄνομα «Καψαμπέλης».
ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΤΟΥ ΗΡΩΟΣ
Ἦτο δεκάτη προμεσημβρινὴ ὥρα, τῆς 21ης Ὀκτωβρίου, ἡμέρας ἀναπαύσεως τῶν ἀνδρῶν τῆς ΙΙΙ Μεραρχίας, κατόπιν τῆς διημέρου πολυνέκρου μάχης τῶν Γιαννιτσῶν οἱ ἄνδρες προσεπάθουν δὶ’ ἀνθρακιῶν νὰ θερμανθοῦν, νὰ ξηράνουν τὰς διαβρόχους στολᾶς τῶν καὶ τὰ κλινoσκεπάσματά των καὶ νὰ περισυλλεγοῦν ἐκ τῶν ἀπιστεύτων κακουχιῶν τῆς δευτέρας ἰδίως ἡμέρας τῆς ὑπὸ ἀκάθεκτον βροχὴν ἱστορικῆς μάχης. Αἴφνης ἀκούεται μεταλλική, βροντώδης καὶ ἐνθουσιώδης ἡ φωνὴ τοῦ ἡδυμόλπου ψάλτου τῆς γενεᾶς μας, τοῦ Σπύρου Ματσούκα (4). Στρέφομεν στρατιῶται καὶ ἀξιωματικοὶ καὶ βλέπομεν τὸν Σπύρον διὰ τῆς μιᾶς κραδαίνοντα τὴν ἑλληνικὴν σημαίαν καὶ διὰ τῆς ἄλλης ὑψοῦντα τὸν Σταυρόν, τὰ δύο τιμιώτατα ἐφόδια, τὰ ὁποῖα, ἔφερε πανταχοῦ εἰσδύων, φρονηματίζων καὶ ἐνθουσιάζων τους ἐν τῇ πρώτῃ γραμμῇ μαχομένους ἄνδρας, ἀψηφῶν βολίδας καὶ ὀβίδας ὁ ποιητὴς ἅμα καὶ ἥρως, μὲ τὸ τραγοῦδι του καὶ τὸν λυρισμόν του.
– Παιδιά μου, ἀδέλφια μου, ἀκούεται μεγαλοφώνως ὁ Ματσούκας. Ἐλᾶτε ὅλοι ἐδῶ μαζί μου νὰ πᾶμε ἐπάνω εἰς τὸν τάφον τοῦ γενναίου Καψαμπέλη, γιὰ νὰ κάνουμε ἔστω χωρὶς παπὰ τὸ μνημόσυνο τοῦ λαμπροῦ ἐκδικητοῦ τοῦ ἔθνους μας. Ἐπλησιάσαμεν ὅλοι τὸν τάφον τοῦ ἰλάρχου ἀποτελέσαντες κύκλον ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ὁποίου ἵστατο ὁ Ματσούκας, ὡσεὶ ἐμπνευσμένος, ἀπευθύνας τὰ ἑξῆς μέχρι σπαραγμοῦ συγκινητικότατα λόγια πρὸς τοὺς καταπονημένους ἄνδρας: -Ἐδῶ, ἀδέλφια μου, ἐτάφη ἕνα ἀρχοντόπουλο, ἕνα παλληκάρι τοῦ Πειραιῶς, ἕνας φιλότιμος καὶ γενναῖος ἀξιωματικὸς ποὺ φόβον δὲν ἐγνώρισεν ἡ λεοντόκαρδη ψυχή του, ὁ ἴλαρχος Καψαμπέλης μεταξὺ τῶν πρώτων δώσας τὸ παράδειγμα τοῦ ριψοκινδύνου εἰς τοὺς φιλοτίμους ἀξιωματικούς μας… Ὅταν, παιδιά μου, ἔχετε διοικητὰς τέτοιους ἀνδρείους ἀξιωματικούς, νὰ εἶσθε βέβαιοι ὅτι γρήγορα θὰ φθάσουμε στὴ Θεσσαλονίκη, γρήγορα θὰ πάρουμε τὴν Πόλι! Μὲ αὐτὴν ἐδῶ τὴ γαλανή μας, ἐλᾶτε, ἀδέλφια μου, νὰ σκεπάσωμε τὸν τάφον τοῦ ὡραίου ἰλάρχου, αὐτὴ ἂς τοῦ γίνῃ σάβανο καὶ φλάμπουρο! Καὶ γονατίζων ὁ Ματσούκας, καλύπτει μὲ τὴν σημαίαν τὸν τάφον τοῦ Καψαμπέλη. Ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶται ἀναλύονται εἰς λυγμούς, θρηνοῦντες τὸν ἀγαπητὸν ἡρωικὸν στρατιώτην, στρέφων δὲ πάλιν ὁ ποιητὴς πρὸς τοὺς στρατιώτας, ἀπευθύνει πρὸς αὐτοὺς τὴν ἑξῆς προσλαλιάν: -Ἀδέλφιά μου, ἡ μόνη ἱκανοποίησις καὶ χαρὰ τῆς γύρω μας πλανωμένης ψυχῆς τοῦ Καψαμπέλη θὰ εἶναι ἕνας ὅρκος τὸν ὁποῖον θὰ σᾶς πῶ, νὰ τὸν ἐπαναλάβετε, δέχεσθε;
Ὁ τάφος τοῦ Καψαμπέλη (πρῶτος ἀπὸ ἀριστερὰ)
– Δεχόμαστε, δεχόμαστε! ἀναφωνοῦν ἐν χορῷ συγκεκινημένοι οἱ στρατιῶται. Καὶ ὁ Ματσούκας ἀνελθὼν ἐπὶ ὑπερκειμένου λίθου, διὰ νὰ καθίσταται ὁρατὸς ἀπ’ ὅλον τὸ τεθλιμμένον στράτευμα, ἀρχίζει μὲ βροντώδη φωνὴν ἀπαγγέλλων ὅρκον, κάθε λέξιν τοῦ ὁποίου ἐπανελάμβανον ζωηρῶς οἱ στρατιῶται…. Ὅλοι οἱ ἄνδρες, ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶται, ὡς ἕν σῶμα ἀπεκαλύφθημεν, ἐγονυπετήσαμεν πρὸ τοῦ τάφου τοῦ Καψαμπέλη καὶ δακρυρροοῦντες, ἠκούομεν τὴν πρὸς τὸν Θεὸν δέησιν τὴν ὁποίαν ἀπήγγελνε ὁ ποιητής:
-Μεγάλε προστάτα τῆς Πατρίδος μας, Παντοκράτωρ, σὺ ποὺ μὲ τὴ θεϊκὴ δύναμί Σου μᾶς ἀξίωσες νὰ φθάσουμε εἰς τὰ ἑλληνικώτατα αὐτὰ μέρη νικηφόροι γιὰ νὰ ἐλευθερώσουμε ἀδελφούς μας, ποὺ ἐπὶ 500 χρόνια παλεύουνε μὲ τὴ σκλαβιὰ τοῦ Τούρκου. Σ’ εὐχαριστοῦμεν, Ὕψιστε, καὶ σὲ παρακαλοῦμεν νὰ δώσῃς δύναμιν καὶ ὑγείαν εἰς τὸν Ἀρχιστράτηγον – Διάδοχον καὶ εἰς τὸν μαχόμενον Ἑλληνικὸν Στρατόν, νὰ συμπληρώσῃ τὸ ἔργον του διὰ νὰ ἐλευθερώσῃ καὶ τοὺς ἄλλους δούλους ἀδελφοὺς ποὺ μᾶς περιμένουν μὲ ἀνοικτὲς ἀγκάλες, νὰ χαρίσουμε καὶ εἰς αὐτούς, φῶς, ἥλιο, ἐλευθερία. Καὶ ἀτενίζων τὸν τάφον τοῦ Καψαμπέλη, προσέθεσεν:
-Ὡραῖε καὶ ἡρωικὲ Καψαμπέλη, ἡ ψυχή σου ποὺ αὐτὴν τὴν μεγάλην στιγμὴν περιφέρεται γύρω μας, βλέπει πὼς οἱ στρατιῶται γονατιστοὶ στὸν τάφον σου προσεύχονται καὶ ὁρκίζονται νὰ ἐκδικηθοῦν τὸν ἡρωικὸν θάνατόν σου καὶ ὅλων τῶν ἡρωικῶς πεσόντων εἰς τὰ χώματα τῆς Μακεδονίας. Νὰ εἰπῇς εἰς ὅλους τοὺς πεσόντας ἐνδόξως ὅπως σὺ ἥρωας, ὅτι μὲ τὴν γενναιότητα τοῦ στρατοῦ μας καὶ τοῦ Ἀρχιστρατήγου, Διαδόχου Κωνσταντίνου, τὰ ὄνειρα τῆς φυλῆς μας θὰ πραγματοποιηθοῦν καὶ ἡ μικρὰ ἕως τώρα Πατρίδα μας θὰ γίνῃ μεγάλη καὶ ἔνδοξη, ὅπως μεγάλη καὶ ἔνδοξη εἶναι ἡ ἱστορία της. Αἰωνία σου ἡ μνήμη, ἴλαρχε Καψαμπέλη. -Αἰωνία σου ἡ μνήμη! Ἀναφωνοῦν ὡς ἐνὶ στόματι οἱ γονυκλινῶς προσευχόμενοι ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶται. Ἡ σκηνὴ εἶναι ὑπερόχως σπαρακτική, ὀφθαλμὸς δὲν ἔμεινεν ἀδάκρυτος, ὅλοι θρηνοῦν τὸν πεσόντα ἴλαρχον, μακαρίζοντες αὐτὸν διὰ τὸ ἔνδοξον τέλος του».
Σήμερα στὸ χωριὸ Παραλίμνη ὑπάρχουν ὁ τάφος τοῦ ἡρωικοῦ ἰλάρχου Βασιλείου Καψαμπέλη, πίσω ἀπὸ τὸν μικρὸ ναὸ τοῦ Ἁγ.Ἀθανασίου καὶ σὲ μικρὸ ἀλσύλλιο κοντὰ στὸ Σχολεῖο, ἡ προτομή του, ὅπου κατὰ τὶς ἐθνικὲς ἐπετείους οἱ μαθητὲς ὀργανώνουν τὶς σχολικές τους γιορτὲς καὶ καταθέτουν στεφάνια, τιμῶντας τὴ θυσία του.
ΠΗΓΕΣ – ΣΧΕΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΣ/Δ.Ι.Σ. «Ὁ Μακεδονικὸς Ἀγὼν καὶ τὰ εἰς Θρᾴκην γεγονότα» Ἀθῆνα 1979.
ΓΕΣ/Δ.Ι.Σ. «Ἐπίτομη ἱστορία τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων 1912-1913» Ἀθῆνα 1987.
ΓΕΣ/Δ.Ι.Σ. «Ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς κατὰ τοὺς Βαλκανικοὺς Πολέμους» τόμ. Α΄ Ἀθῆνα 1988.
Μεγάλη Ἑλληνικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, τόμ. 14ος, σελ. 164.
Πρακτικὰ Πανελ. Ἱστορ. Συνεδρίου «Βαλκανικοὶ Πόλεμοι-Ἡ Μάχη τῶν Γιαννιτσῶν Γιαννιτσά, 2002.
Παρασκευόπουλος Γ. «Σελίδες ἀπὸ τὸν Πρῶτο Πόλεμο, Σαραντάπορο-Γιαννιτσὰ- Θεσ/νίκη, Ἀθῆναι 1914.
Σαραντόπουλος Φ. «Ἐμπρὸς διὰ τῆς λόγχης – Ἡ μεγάλη ἐξόρμηση (1912-1913), Ἀθῆνα 2012.
Χατζηβρέττας Δημ. «Ἡ Μάχη τῶν Γιαννιτσῶν», Γιαννιτσὰ 2010.
1. Παρασκευόπουλος Γεώργιος: Ἀνθυπολοχαγὸς κατὰ τὸν Α΄ Βαλκανικὸ Πόλεμο. Συνυπηρετοῦσε καὶ συμπολεμοῦσε μὲ τὸν Βασ. Καψαμπέλη ἀπὸ τὶς μάχες τοῦ Σαρανταπόρου μέχρι καὶ τὴ Μάχη τῶν Γιαννιτσῶν. Συνέγραψε τὰ πολεμικά του ἐνθυμήματα στὸ βιβλίο «Σελίδες ἀπὸ τὸν Πρῶτο Πόλεμο», Ἀθῆναι 1914.
2. Τὸ χωριὸ Παραλίμνη Γιαννιτσῶν.
3. Ὁ κοιμητηριακὸς ναὸς τοῦ Ἁγ. Ἀθανασίου Παραλίμνης (1878) ἀναστυλωμένος σήμερα ἀπὸ τὸ Ὑπ. Πολιτισμοῦ.
4. Ματσούκας Σπύρος: Λαϊκός ποιητής (1870-1928). Ἔλαβε μέρος στὸν πόλεμο τοῦ 1897 καὶ στοὺς δύο Βαλκανικοὺς Πολέμους, ὅπου πολεμοῦσε καὶ ἐνθάρρυνε τοὺς στρατιῶτες μὲ φλογερὰ ποιήματα καὶ λόγους. Πρωτοστάτησε σὲ πατριωτικὲς κινήσεις. Ποιητικά του ἔργα: «Πατριωτικὰ τραγούδια», «Σαλπίσματα» κ.ἄ.
Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη
Ο όσιος πατήρ ημών Γεράσιμος γεννήθηκε το 1509 στο χωριό Τρίκαλα της Κορινθίας, στην Πελοπόννησο. Οι ευλαβείς γονείς του, Δημήτριος και Καλή, προέρχονταν από την επιφανή οικογένεια των Νοταράδων και από μικρό τον παρέδωσαν στη μάθηση των ιερών γραμμάτων, όπου διέπρεψε. Νέος, εγκατέλειψε τη γενέτειρά του και πήγε στη Ζάκυνθο. Από εκεί διέτρεξε όλη την Ελλάδα. Από τη Θεσσαλία κατευθύνθηκε προς τη Μαύρη Θάλασσα, την Κωνσταντινούπολη, την Προποντίδα και τη Χαλκηδόνα. Όπου πήγαινε, έψαχνε να βρει ανθρώπους οι οποίοι είχαν φθάσει στην τελειότητα της αρετής διάγοντας ασκητικό και ισάγγελο βίο για να του διδάξουν την τέχνη των τεχνών και την επιστήμη των επιστημών.
Έφθασε τέλος στο Άγιον Όρος, όπου ως φιλόπονος μέλισσα ρουφούσε το νέκταρ από τα διάφορα άνθη αρετής που παρατηρούσε στους ασκητές, για να φτιάξει μέσα του το μέλι της καθαρότητος της καρδίας. Ο όσιος Γεράσιμος παρέμεινε για ικανό διάστημα στον Άθω διδασκόμενος από τους θεράποντες της Κυρίας ημών Δεσποίνης Θεοτόκου. Έλαβε το μεγάλο αγγελικό Σχήμα και με ζήλο πολύ εφάρμοζε όλες τις αρετές του μοναχικού βίου: τη συνεχή νηστεία, τις ολονύχτιες αγρυπνίες, τα δάκρυα, την ανύψωση του νου προς τον Θεό μέσα στην απόλυτη ησυχία και την καθαρότητα της καρδίας. Μετά από μερικά χρόνια έφυγε από το Άγιον Όρος και ξεκίνησε ένα προσκύνημα στους Αγίους Τόπους.
Στα Ιεροσόλυμα, ο πατριάρχης Γερμανός Α΄ (1537-1579) τον χειροτόνησε διαδοχικά υποδιάκονο, διάκονο και πρεσβύτερο. Επί ένα έτος υπηρέτησε στον Πανάγιο Τάφο και κατόπιν το Πατριαρχείο επί δώδεκα έτη χωρίς καθόλου να εγκαταλείψει τους ασκητικούς αγώνες. Πήγε κάποτε στην έρημο του Ιορδάνη όπου πέρασε σαράντα ημέρες νηστεύοντας και προσευχόμενος, κατά μίμησιν του Κυρίου (Ματθ. 4, 1 κ. έ.).
Μετά γύρισε στο Πατριαρχείο συνεχίζοντας τη διακονία του.Κατόπιν έφυγε από τα Ιεροσόλυμα και ξανάρχισε τις προσκυνηματικές περιοδείες. Έμεινε για κάποιο διάστημα στο Σινά, έπειτα πήγε στην Αλεξάνδρεια και διέτρεξε όλη την Αίγυπτο.
Στη συνέχεια στην Αντιόχεια και στη Δαμασκό, και από εκεί έφυγε για την Κρήτη και έφτασε τέλος στη Ζάκυνθο, όπου εγκαταβίωσε επί πέντε έτη σ’ ένα σπήλαιο μακριά απ’ όλους, τρεφόμενος μόνο με χόρτα, δίχως ψωμί και αλάτι. Όσο καλά κι αν κρυβόταν, δεν άργησαν να τον ανακαλύψουν οι ευλαβείς πιστοί, και σύντομα προσέτρεχαν πολυάριθμοι για να πάρουν την ευλογία του και τη συμβουλή του. Η φωνή όμως των αγίων Πατέρων τον προειδοποιούσε ότι για τον μονάχο τίποτε δεν είναι τόσο φθοροποιό όσο ο έπαινος και η φήμη των ανθρώπων, και έφυγε από τη Ζάκυνθο για να εγκαταβιώσει σ’ ένα μικρό σπήλαιο στην Κεφαλληνία, όπου έμεινε περίπου έξι έτη.
Καθώς όμως είναι αδύνατον λύχνος αναμμένος να μείνει κρυφός, κι εκεί ακόμη οι πιστοί δεν άργησαν να ανακαλύψουν την αρετή του αγίου και δεν τον άφηναν να χαρεί τη νοερά συνομιλία με τον Θεό. Τέλος, η θεία Πρόνοια τον οδήγησε στα Ομαλά, μια απομακρυσμένη περιοχή του νησιού, όπου υπήρχε ναΰδριο και μια θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου. Εγκαταστάθηκε εκεί και καλλιεργούσε ένα μικρό κτήμα αγωνιζόμενος κατά των παγίδων του διαβόλου. Μετά από καιρό, ενώ η φήμη του είχε απλωθεί ξανά στην περιοχή, πληροφορήθηκε στην προσευχή του ότι ήταν θέλημα Κυρίου να δεχθεί μαθητές.
Σύντομα είκοσι πέντε νεάνιδες παρουσιάσθηκαν για να υποταγούν στην πνευματική του καθοδήγηση και το ναΰδριο μεταμορφώθηκε σε μονή. Δέχθηκε ο άγιος να απαρνηθεί την ησυχία για να μεταδώσει στα πνευματικά του τέκνα την πνευματική εμπειρία την οποία αφθόνως του είχε χαρίσει ο Κύριος. Η μονή ονομάσθηκε Νέα Ιερουσαλήμ και φαινόταν να κατοικείται από αγγέλους εν σώματι.
Πλήρης ήμερων, ο όσιος Γεράσιμος προείδε την ημέρα της εκδημίας του και κάλεσε γύρω του τα πνευματικά του τέκνα για να τους μεταδώσει τις τελευταίες του εντολές. Κατόπιν τα ευλόγησε και με χαρά παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο στις 15 Αύγουστου 1579. Καθώς η ημερομηνία αυτή συμπίπτει με την Κοίμηση της Θεοτόκου, τιμούμε τη μνήμη του στις 20 Οκτωβρίου, ημερομηνία ανακομιδής του λειψάνου του. Το τίμιο σκήνωμα παραμένει μέχρι σήμερα άφθορο, ωσάν ο άγιος να κοιμάται. Αναδίδει ουράνια ευωδία και επιτελεί πληθώρα θαυμάτων. Ο όσιος Γεράσιμος κατέστη προστάτης της Κεφαλληνίας και πλήρης παρρησίας μεσιτεύει μέχρι σήμερα υπέρ της νήσου προς τον Θεό. Ιδιαιτέρως αξιοσημείωτη είναι η δύναμή του να εκβάλλει τα ακάθαρτα πνεύματα από τους δαιμονισμένους που φέρνουν απ’ όλα τα μέρη στο τίμιό του σκήνωμα. Επιπλέον, χάρη στην προστασία του, η ορθόδοξη πίστη στην Κεφαλληνία έμεινε αλώβητη κατά τη μακρά περίοδο της ιταλοκρατίας.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Αὐτόμελον.
Τῶν Ὀρθοδόξων προστάτην καὶ ἐν σώματι ἄγγελον, καὶ θαυματουργὸν θεοφόρον νεοφανέντα ἡμῖν, ἐπαινέσωμεν πιστοὶ θεῖον Γεράσιμον· ὅτι ἀξίως παρὰ Θεοῦ ἀπείληφεν, ἰαμάτων τὴν ἀέναον χάριν· ῥώννυσι τοὺς νοσοῦντας, δαιμονῶντας ἰᾶται· διὸ καὶ τοῖς τιμῶσιν αὐτόν, βρύει ἰάματα.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Εὐχαρίστοις ᾄσμασι, τῶν Κεφαλλήνων ἡ νῆσος, προσκαλεῖται σήμερον, τῶν Ὀρθοδόξων τὰ πλήθη, μέγιστον, νεοφανέντα ἀγκωμιάσαι, καύχημα, Ὀρθοδοξίας ἀναφανέντα, τὸν Γεράσιμον τὸν θεῖον, τὸν ῥύστην ταύτης ὁμοῦ καὶ πρόμαχον.
Μεγαλυνάριον.
Τῆς ὁμολογίας Χριστιανῶν, ἔθετό σε σὲ στῦλον, ἀδιάσειστον ὀ Θεός, τὸ σεπτόν σου σκῆνος, Γεράσιμε δοὺς πᾶσι, τοῖς ἐναντίοις λίθον, δεινοῦ προσκόμματος.
Πηγή: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Οκτώβριος, εκδ. Ίνδικτος, σ. 237-239, Ορθόδοξος Συναξαριστής
Η εθνική διακλαδική άσκηση μεγάλης κλίμακας «Παρμενίων - 23» ολοκληρώθηκε στις 3 Οκτωβρίου.
Η πυρπόληση του χωριού Κούκος στην Πιερία Μακεδονίας από ισχυρές δυνάμεις τού ΕΛΑΣ σε συνεργασία με το βουργάρικο πυροβολικό, επειδή είχε αυτόνομες εθνικές αντιστασιακές ομάδες.
Μετά την μεγάλη νίκη του Ελληνικού στρατού στο Σαραντάπορο και την απελευθέρωση των Σερβίων, της Κοζάνης και της Κατερίνης το σύνολο των Ελληνικών Μεραρχιών (ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V, VI, VII) κινούνταν προς τα Γιαννιτσά με κατεύθυνση προς Θεσσαλονίκη. Ο Τουρκικός στρατός βρισκόταν σε συνεχή υποχώρηση, ενώ το ηθικό του ήταν στο κατώτατο όριο λόγω των συνεχών ηττών και του υπερδιπλάσιου εχθρού που προήλαυνε νικηφόρα!
Πρώτη φορά 22 ανώτατοι δικαστές θα βρεθούν στο… «εδώλιο», έπειτα από προσφυγή 176 πολιτών που θεωρούν ότι αδικήθηκαν από την κρίση τους.
Ἥττημαι, καὶ τὴν ἧτταν ὁμολογῶ· ὑπετάγην τῷ Κυρίῳ, καὶ ἱκέτευσα αὐτόν· ὁ γάρ μοι μακαριώτατος Δαβὶδ ἀρχέτω τοῦ λόγου· μᾶλλον δὲ ὁ ἐν τῷ Δαβὶδ φθεγξάμενος, καὶ εἰσέτι καὶ νῦν δι᾿ αὐτοῦ φθεγγόμενος. Ἐπειδὴ καὶ τάξις ἀρίστη παντὸς ἀρχομένῳ καὶ λόγου καὶ πράγματος, ἐκ Θεοῦ τε ἄρχεσθαι, καὶ εἰς Θεὸν ἀναπαύεσθαι.
Με την έκρηξη του Ά Βαλκανικού Πολέμου, οι Ελληνικές ναυτικές δυνάμεις ενισχυμένες από την παρουσία του θωρηκτού Αβέρωφ, δεν τήρησαν αμυντική στάση έναντι του σαφώς ισχυρότερου Τουρκικού στόλου, αλλά αντιθέτως ακολούθησαν μια άκρως επιθετική πολιτική. Το σύνολο του Ελληνικού στόλου υπό την ηγεσία του Πλοιάρχου Κουντουριώτη απέπλευσε από το Φάληρο στις 5 Οκτωβρίου και έπλευσε απευθείας προς την Λήμνο την οποία απελευθέρωσε αιφνιδιαστικά, μόλις 24 ώρες μετά την κήρυξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Το λιμάνι της απελευθερωμένης Λήμνου, λόγω της στρατηγικής του σημασίας στην «καρδιά» του Βορείου Αιγαίου και κοντά στα Δαρδανέλια, θα αποτελούσε το ορμητήριο του Ελληνικού στόλου καθ΄ όλη την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων.
Κατά την διάρκεια του Οκτωβρίου, ο Ελληνικός στόλος με επικεφαλής το Θωρηκτό «Αβέρωφ» διεξήγαγε συνεχώς περιπολίες στο Βόρειο Αιγαίο περιμένοντας την έξοδο του Τουρκικού στόλου από τα Δαρδανέλια, ενώ μικρότερες Ελληνικές ναυτικές μοίρες εκμεταλλευόμενες την Τουρκική αδράνεια, αποβίβαζαν αγήματα ναυτών και απελευθέρωναν διαδοχικά τα μεγαλύτερα νησιά του Αιγαίου.
Ο Πλοίαρχος Κουντουριώτης είχε αναθέσει σε μια μοίρα του στόλου να επιτηρεί την θαλάσσια ζώνη ανάμεσα στο Λιτόχωρο, την Κατερίνη και τον κόλπο του Θερμαϊκού προσφέροντας βοήθεια και ανεφοδιασμό στον προελαύνοντα Ελληνικό στρατό. Στην μοίρα αυτή είχαν ενταχθεί μικρές και χαμηλής δυναμικότητας ναυτικές μονάδες όπως το παλιό ναρκοβόλο «Κανάρης» που το χρησιμοποιούσαν ως πλοίο εφοδιασμού, η ναρκοθέτιδα «Άρης» και το «τορπιλοβόλο 11» με Πλοίαρχο τον Νικόλαο Βότση.
Ο Βότσης ήταν ένας αρκετά έμπειρος και μορφωμένος Αξιωματικός καθώς είχε φοιτήσει στην σχολή Ναυτικών Δοκίμων από το 1892 έως το 1896 ενώ είχε λάβει μέρος και στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 υπηρετώντας στο θωρηκτό «Ύδρα». Από την έναρξη του πολέμου δεν είχε μείνει ικανοποιημένος από τα «εύκολα» και ακίνδυνα καθήκοντα που του είχαν ανατεθεί. Έτσι ζητούσε επίμονα την άδεια τόσο από τον Ναύαρχο του στόλου Παύλο Κουντουριώτη, όσο και από το Υπουργείο Ναυτικών, να δοκιμάσει μια παράτολμη επίθεση κατά Τουρκικών πλοίων, είτε στο λιμάνι της Σμύρνης, είτε στα Δαρδανέλια είτε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Τελικώς, το Υπουργείο Ναυτικών, μετά από δισταγμούς λόγω του μεγάλου βαθμού δυσκολίας του εγχειρήματος, έδωσε άδεια στον Βότση να δοκιμάσει τον τορπιλισμό του «Φετχί Μπουλέντ» που ήταν αγκυροβολημένο εντός του λιμανιού της Θεσσαλονίκης.
Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, από την έναρξη του πολέμου, ήταν αγκυροβολημένα πολλά πολεμικά πλοία Ευρωπαϊκών Χωρών, με κύρια αποστολή την προστασία των Ευρωπαίων που βρίσκονταν στην πόλη εν όψει των ραγδαίων και απρόσμενων εξελίξεων. Ανάμεσα σε αυτά βρισκόταν και το παλαιό Τουρκικό θωρηκτό (θωρακοδρόμων) «Φετχί Μπουλέντ» (Feth-i-Bulend).
Το πλοίο είχε παραγγελθεί και ναυπηγηθεί το 1871 στην Αγγλία και είχε επισκευασθεί εκ νέου το 1907 για να χρησιμοποιηθεί στον Ιταλοτουρκικό πόλεμο. Κατά την επισκευή αυτή, το πλοίο εξοπλίστηκε με νεότερα τηλεβόλα τύπου Κρουπ μεγάλης εμβέλειας. Το Θωρηκτό δεν βρισκόταν με τον υπόλοιπο Τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλια αφού ουσιαστικά είχε τεθεί εκτός υπηρεσίας τα τελευταία χρόνια, ενώ τα πυροβόλα του είχαν αφαιρεθεί από το κατάστρωμα του και είχαν τοποθετηθεί στο Καραμπουρνού, (όπως και οι 90 ναύτες του πληρώματος που τα χειρίζονταν), για να ενισχύσουν την άμυνα του λιμανιού. Ουσιαστικά οι Οθωμανικές αρχές χρησιμοποιούσαν το «Φετχί Μπουλέντ» ως πλοίο διοίκησης και τυπικά κυβερνήτης του ήταν ο εκάστοτε ναυτικός διοικητής της Θεσσαλονίκης.
Την νύχτα της 18ης Οκτωβρίου, ο υποναύαρχος Βότσης αποφάσισε να εισέλθει με το «Τορπιλοβόλο 11» στον Θερμαϊκό κόλπο και να βυθίσει το απαρχαιωμένο Τουρκικό θωρηκτό. Το εγχείρημα αυτό φαινόταν ακατόρθωτο, καθώς τα στενά του λιμανιού της Θεσσαλονίκης φυλάσσονταν από το φρούριο του Καραμπουρνού το οποίο ήταν εξοπλισμένο με μεγάλου διαμετρήματος τηλεβόλα, τα νερά στο στόμιο του κόλπου ήταν αβαθή και ναρκοθετημένα, ενώ ένας μεγάλος προβολέας σάρωνε την περιοχή και επιτηρούσε άγρυπνα την είσοδο του λιμανιού.
Ο Βότσης όμως δεν δίστασε μπροστά στις δυσκολίες αυτές, ενθαρρυμένος από έγκυρες πληροφορίες που του έδωσαν Έλληνες ψαράδες (Νικόλας Βλαχόπουλος, Μιχάλης Κουφός) της περιοχής, που γνώριζαν τα νερά και αποφάσισε να δοκιμάσει το ακατόρθωτο! Αργά την νύχτα κατάφερε με την καθοδήγηση των δύο ψαράδων που βρίσκονταν ανάμεσα στο πλήρωμα, να εισέλθει στον Θερμαϊκό με το «Τορπιλοβόλο 11» χωρίς να γίνει αντιληπτός από τα παραθαλάσσια Τουρκικά φρούρια, ελισσόμενος ανάμεσα σε νάρκες και αποφεύγοντας κάποια αβαθή σημεία του κόλπου χάρις το μικρό βύθισμα που είχε το πλοίο του.
Ο Βότσης είχε ακριβείς πληροφορίες για την θέση στο λιμάνι που ήταν αραγμένο το «Φετχί Μπουλέντ» από τον Αξιωματικό του Ελληνικού ναυτικού Αντώνη Κριεζή που είχε υπηρετήσει ως ναυτικός ακόλουθος στην Ελληνική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη. Για τον λόγο αυτό, έπλευσε αμέσως προς το Τουρκικό θωρηκτό από ανατολικά, καθώς μόνο από εκεί μπορούσε να το χτυπήσει, χωρίς να διακινδυνέψει να πετύχει πλοία άλλων χωρών, κάτι που θα προκαλούσε αναμφίβολα σοβαρό διεθνές διπλωματικό επεισόδιο!
Το Ελληνικό τορπιλοβόλο πλησίασε το «Φετχί Μπουλέντ» και από απόσταση 150 μέτρων το έπληξε με τρεις παλαιού τύπου τορπίλες κατασκευής του 1870. Παρά την παλαιότητά τους, οι δύο από τις τρεις τορπίλες έπληξαν με μεγάλη ακρίβεια το παροπλισμένο Τουρκικό Θωρηκτό σε καίριο σημείο στην μέση του σκάφους προκαλώντας του ανεπανόρθωτες ζημιές!
Το Τουρκικό πλοίο άρχισε να μπάζει νερά και να βυθίζεται ταχύτατα γέρνοντας προς τα δεξιά. Η τρίτη τορπίλη δεν βρήκε τον στόχο της αλλά εξερράγη πάνω στον κυματοθραύστη δημιουργώντας έναν εκκωφαντικό θόρυβο που ξάφνιασε και κατατρόμαξε τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης λόγω και του νυχτερινού της ώρας.
|
Η σημαία του Φετχί Μπουλέντ |
Οι εφημερίδες της εποχής ανέφεραν ότι η λάμψη από την ανατίναξη του «Φετχί Μπουλέντ» φώτισε σαν στιγμιαίο πυροτέχνημα την νύχτα της πόλης. Οι απώλειες του πληρώματος ήταν 13 ναύτες νεκροί καθώς και ο ιμάμης του σκάφους!
Το «τορπιλοβόλο 11» υπό τον Βότση έσπευσε να βγει από τον Θερμαϊκό εκμεταλλευόμενο και τον πλήρη αιφνιδιασμό των Τούρκων από την απρόσμενη και «θρασύτατη» αυτή επίθεση. Τα τηλεβόλα του Καραμπουρνού έριξαν βολές προς το «Τορπιλοβόλο 11» οι οποίες όμως ήταν όλες άστοχες! Χαρακτηριστικό της ευτολμίας του Ελληνικού πληρώματος και του Διοικητή του, ήταν ότι το «Τορπιλοβόλο 11» ανέκρουσε πρύμνη και απάντησε με βολές στα πυρά αυτά!
Συμπέρασμα
Αναμφίβολα, το παροπλισμένο θωρηκτό «Φετχι Μπουλέντ» δεν είχε την παραμικρή υπηρεσιακή αξία για το τουρκικό ναυτικό την εποχή εκείνη. Για τον λόγο αυτό, η βύθισή του από τον Βότση δεν επηρέασε αποφασιστικά την πορεία των θαλασσίων επιχειρήσεων στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Είναι όμως επίσης σίγουρο πως η τολμηρή αυτή επίθεση του Βότση εντός του σημαντικότερου λιμανιού της πρωτεύουσας της Μακεδονίας που θεωρητικώς ήταν απολύτως ασφαλές, κατάφερε μεγάλο πλήγμα στο ηθικό των Τούρκων εξυψώνοντας αντιστοίχως το φρόνημα των πληρωμάτων του Ελληνικού στόλου, αλλά και του Ελληνικού λαού γενικότερα.
Η σημασία του τορπιλισμού για τους Έλληνες φαίνεται και από το γεγονός ότι μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, οι Ελληνικές Αρχές χρησιμοποίησαν το κατάρτι του «Φετχί Μπουλέντ» ως ιστό για την Ελληνική σημαία που υψώθηκε στον Λευκό Πύργο και που συμβόλιζε την Ελληνική κυριαρχία στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας, ιστός που μάλλον παραμένει εκεί ως και σήμερα.
Η μεγάλη αυτή ναυτική επιτυχία αποτέλεσε τον μικρό ταιριαστό πρόλογο για τις δύο μεγάλες ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου που ακολούθησαν και που εδραίωσαν τον Ελληνικό στόλο ως απόλυτο κυρίαρχο της θάλασσας του Αιγαίου, σηματοδοτώντας την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου.
Επίσης η επιτυχία του Βότση, προανήγγειλε την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον επελαύνοντα Ελληνικό στρατό που επετεύχθη λίγες μέρες μετά τον τορπιλισμό...
Πώς περιγράφει το γεγονός ο ίδιος ο Υποπλοίαρχος Βότσης:
“Απέπλευσα εκ Λιτοχώρου την πρωίαν και κατέπλευσα εις Σκάλαν Ελευθεροχωρίου, όπου παρέμεινα μέχρι 9ης εσπέρας, οπότε απέπλευσα διά την επίθεσιν. Το Καραμπουρνού εφώτιζε συνεχώς την θάλασσαν διά των προβολέων του, αλλά διήλθον απαρατήρητος μεταξύ Καραβοφανάρου και Βαρδάρη. Κατόπιν έφθασα εις τον λιμένα της Θεσσαλονίκης και την 11 και 20΄ διέκρινα άνευ αμφιβολίας το Τουρκικόν θωρηκτόν ανάπρωρον (εστραμμένον) προς τον πνέοντα Μέσην (Β.Α.) εις την δυτικήν άκραν του κυματοθραύστου.
Εις την αντίθετον δεξιάν άκραν (συνήθη τόπον αγκυροβολίας) υπήρχε Ρωσσικόν πολεμικόν, υποθέτω και άλλα. Εχώρησα ήρεμα, πάντοτε απαρατήρητος και κατηύθυνα την πρώραν εις το μέσον του Τουρκικού θωρηκτού. Εξεσφενδόνισα πρώτον την δεξιάν πρωραίαν τορπίλην την 11 και 35΄ από αποστάσεως 150 μέτρων. Έστρεψα είτα ολίγον αριστερά προχωρών και εξεσφενδόνισα την αριστεράν. Ανεπόδισα τότε ολοταχώς όπως απομακρυνθώ της εκρήξεως. Της πρώρας του πλοίου μου στρεφούσης ήδη αριστερά, εξεσφενδόνισα και την του καταστρώματος τορπίλλην, ήτις όμως εξέκλινε και εξερράγη, μετά τας πρώτας ταυτοχρόνους εκρήξεις, επί του κυματοθραύστου μετά κρότου μεγάλου, ον προς στιγμήν ενομίσαμεν ως πυροβολισμόν εκ ξηρας.
Άμα τη πρώτη εκρήξει παρετηρήθη κίνησις φώτων επί του εχθρικού πλοίου και συρίγματα. Τα διαμερίσματα των Αξιωματικών ήσαν φωτισμένα. Η έκρηξις εγένετο ολίγον πρώραν της καπνοδόχου δεξιά. Καπνός εξήλθεν άφθονος εκ της καπνοδόχου.
Ολοταχώς πλέων τότε εξείλθον, άνωθεν της γραμμής των έξω του λιμένος βυθισμένων τορπιλλών, στηριζόμενος εις το βύθισμα του πλοίου μου και διήλθον προ του Καραμπουρνού, το οποίο ειδοποιηθέν φαίνεται εν τω μεταξύ εκ Θεσσαλονίκης ήναψε πάντας τους προβολείς του. Διήλθον εν τούτοις και πάλιν απαρατήρητος και καθ΄ην στιγμήν εβρισκόμην απέναντι του Καραμπουρνού, κατά προηγούμενη υπόσχεσιν στους πυροβολητάς μου, διέταξα και έρριψαν επ΄ αυτού βολήν δια του ταχυβόλου των 37mm από απόστασιν 2.500 μέτρων…”
Πηγή: Περί Πάτρης
Στις 11 το πρωί της 18ης Οκτωβρίου 1912 γίνεται η επίσημη παράδοση της πόλης από τον Τούρκο δήμαρχο Αλή Ριζά, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση ήταν απόγονος του κελ (= κασιδιάρη) Πέτρου που προδοτικά είχε παραδώσει την Βυζαντινή Έδεσσα στους Τούρκους πριν 530 χρόνια περίπου!
Η απελευθέρωση της Έδεσσας υπήρξε αποτέλεσμα της προέλασης του Ελληνικού στρατού κατά την διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού πολέμου και έθεσε τέρμα στην μακροχρόνια υποδούλωσή της στην Οθωμανική κυριαρχία, η οποία κράτησε πάνω από πεντακόσια χρόνια!
Η επιβίωση του Ελληνικού στοιχείου κατά την διάρκεια της μακραίωνης αυτής δουλείας ήταν αξιοθαύμαστη, δεδομένου ότι οι Χριστιανοί Έλληνες όχι μόνο δεν αφομοιώθηκαν παρόλη την μαύρη σκλαβιά και την εγκατάσταση πολλών μουσουλμάνων Τούρκων στην περιοχή, αλλά αναπτύχθηκαν τόσο πνευματικά όσο και οικονομικά!
Τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα της μακραίωνης αυτής υποδούλωσης υπήρξε ο Μακεδονικός αγώνας η συμβολή του οποίου ήταν ιδιαίτερα σημαντική στη νικηφόρα έκβαση των βαλκανικών πολέμων. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες με σύνθημά τους την αυτονόμηση της περιοχής της Μακεδονίας παρουσιάστηκαν ως αυτόκλητοι προστάτες των καταπιεζομένων Χριστιανικών πληθυσμών.
Όταν διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν να αλλάξουν το φρόνημα των Ελλήνων κατοίκων της Μακεδονίας με αναίμακτα προπαγανδιστικά μέσα, εξαπέλυσαν ένα κύμα τρομοκρατικών επιθέσεων επιδιώκοντας το βίαιο προσηλυτισμό τους. Απώτερος σκοπός ήταν η εθνολογική αλλοίωση της Ελληνικότητας της Μακεδονίας και ο αφανισμός του Ελληνικού στοιχείου με τους διωγμούς, τις δολοφονίες, τις σφαγές.
Ενδεικτική της καταστάσεως στην περιοχή μας, ήταν μια επιστολή του μητροπολίτη Εδέσσης Στέφανου Δανιηλίδη προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη στις 15-9-1904, όπου γράφει μεταξύ άλλων:
«οι λησταντάρται (εννοώντας τους κομιτατζήδες) αμείλικτον διωγμόν εκίνησαν εναντίον των Χριστιανών της επαρχίας μου και των τριών τμημάτων αυτής, ελευθέρως και ανενοχλήτως πλέον περιέρχονται εις τα χωρία και εξαναγκάζουσι τους χωρικούς δι απειλών,ακκισμών, δολοφονιών και λοιπών φρικαλεοτήτων να εκδιώξουσι τουςδιδασκάλους και τους ιερείς των και να ασπασθώσι το σχίσμα…».
Η Έδεσσα υπήρξε από τις πρώτες πόλεις όπου συγκροτήθηκε Επιτροπή αμύνης κατά της βουλγαρικής προπαγάνδας και των κομιτατζήδων και για να υποστηρίζει και να συνεργάζεται στενά με τα Ελληνικά ανταρτικά σώματα. Πρόεδρος ο γιατρός Δημήτριος Ρίζος και μέλη ο Αθανάσιος Φράγκος, ο Ιωάννης Χατζηνίκος, ο Αρχιερατικός επίτροπος Παπασιβένας Ιωάννης. Στενοί συνεργάτες υπήρξαν πολλοί άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι Εδεσσαίοι, η προσφορά των οποίων ήταν ανεκτίμητη.
Ο αρχηγός και η ψυχή του αγώνα στην Έδεσσα και στην ευρύτερη περιοχή της ήταν ο υπολοχαγός Κων/νος Μαζαράκης ή καπετάν Ακρίτας.
Με τον Μακεδονικό αγώνα οι Ελληνόφωνοι και σλαβόφωνοι Ελληνικοί πληθυσμοί της Έδεσσας και ολόκληρης της Μακεδονίας, κληρικοί και λαϊκοί, ανακτούν το θάρρος τους και την αυτοπεποίθησή τους που τα είχαν απολέσει τα δύσκολα χρόνια της βουλγαρικής τρομοκρατίας και προσφέρουν τα μέγιστα.
Η επικοινωνία του Ελληνισμού της Μακεδονίας με τους Έλληνες της υπόλοιπης Ελλάδας δημιουργεί στενότερους δεσμούς αλληλεγγύης μεταξύ τους. Το ηθικό και το εθνικό φρόνημα των κατοίκων της περιοχής εξυψώνεται σε μεγάλο βαθμό.
Κατά το διάστημα αυτό τα στελέχη του Ελληνικού στρατού, τα οποία υπηρετούν ως αρχηγοί ανταρτικών σωμάτων, ως εκπαιδευτές, πράκτορες και διαφωτιστές του Ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας αποκτούν εμπειρίες και γνώσεις για την περιοχή, οι οποίες θα εξαργυρωθούν στους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους. Η Ελλάδα μέσα από το Μακεδονικό αγώνα βγαίνει ανανεωμένη και γεμάτη αυτοπεποίθηση έτοιμη να καθορίσει στα πεδία των μαχών το μελλοντικό καθεστώς της Μακεδονίας. Ο αγώνας αυτός είχε δώσει τότε στην πατρίδα μας το δικαίωμα όχι μονάχα να επικαλείται την ελληνικότητα της Μακεδονίας στα διάφορα συνέδρια, αλλά και να πραγματοποιήσει το μεγάλο όνειρο της φυλής με τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13.
Πιο συγκεκριμένα στις 5 Οκτωβρίου 1912 η Ελλάδα κηρύττει τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Ο Ελληνικός στρατός μετά την νίκη του στην μάχη του Σαρανταπόρου στις 9 και 10 Οκτωβρίου, προελαύνει ορμητικά στην πεδιάδα της κεντρικής Μακεδονίας και απελευθερώνει διαδοχικά την Βέροια και την Νάουσα.
Καθώς τα νέα φτάνουν στην Έδεσσα, ανάμεικτα συναισθήματα δημιουργούνται στους κατοίκους της πόλης. Oι μεν Έλληνες περιμένουν με ανυπομονησία τον Ελληνικό στρατό και ανταλλάσσουν μεταξύ τους την ευχή «Χριστός Ανέστη», ενώ οι Τούρκοι αισθάνονται αγωνία για την ζωή και τις περιουσίες τους, μιας και ο τουρκικός στρατός εγκατέλειψε την πόλη και κατευθύνθηκε προς την πεδιάδα των Γιαννιτσών για να δώσει την αποφασιστική μάχη του πολέμου στις 19-20 Οκτωβρίου 1912.
Στην Έδεσσα απομένουν μόνο λίγοι άνδρες της τουρκικής εθνοφρουράς, ο φρούραρχος της πόλης Ταγματάρχης Ρασίτ μπέης, ο καϊμακάμης Γκαλίπ μπέης και δήμαρχος της πόλης Αλή Ριζά. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση της Έδεσσας ενεργώντας προληπτικά, συνέλαβαν ως ομήρους επιφανείς Εδεσσαίους που είχαν αναπτύξει αξιόλογη δράση στην διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα και τους μετέφεραν στην Θεσσαλονίκη, στις φυλακές Επταπυργίου μαζί με ομήρους από άλλες περιοχές.
Όταν πλέον συνειδητοποιούν ότι είναι αναπόφευκτη σε λίγες μέρες η επικράτηση του Ελληνικού στρατού στην περιοχή, συγκαλούν σύσκεψη στο σπίτι του φρούραρχου Ρασίτ μπέη για να καθορίσουν τις μετέπειτα ενέργειές τους. Να προβάλλουν δηλαδή αντίσταση στον Ελληνικό στρατό ή να παραδώσουν την πόλη αμαχητί. Τελικά υπερισχύει η δεύτερη γνώμη και αποφασίζεται να μεταβεί στην Ιερά Μητρόπολη Έδεσσας ο Τούρκος διευθυντής του ιεροδιδασκαλείου για να προετοιμάσει τη συνεννόηση με τους Έλληνες της πόλης.
Την επόμενη μέρα συγκεντρώνονται στην Ιερά Μητρόπολη οι τουρκικές αρχές, ο Μητροπολίτης Κωνστάντιος και οι Δημογέροντες, όπου οι Τούρκοι ζητούν την προστασία τους στην περίπτωση που θα καταληφθεί η πόλη από τον Ελληνικό στρατό.
Στις 15 Οκτωβρίου παραιτούνται οι Τουρκικές αρχές και αναλαμβάνουν την φρούρηση της Έδεσσας οι Έλληνες κάτοικοί της. Στις 16 Οκτωβρίου ο δήμαρχος Αλή Ριζά πηγαίνει στις φυλακές της πόλης, αποφυλακίζει τους κρατούμενους και ο Γκαλίπ μπέης εγκαθίσταται στο κτίριο της Μητροπόλεως, όχι τόσο για να προστατευθεί από τους Χριστιανούς, αλλά για να αποφύγει την οργή όσων από τους Τούρκους είχαν την αντίθετη με αυτόν γνώμη για την παράδοση της πόλης.
Το βράδυ της 17ης Οκτωβρίου η έκτη ημιλαρχία υπό τον Ανθυπίλαρχο Αργύριο Σταυρόπουλο εξορμά από την Βέροια και καταλαμβάνει τον σιδηροδρομικό σταθμό Σκύδρας.
Την επόμενη μέρα, Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 1912, γιορτή του Αγίου Λουκά, πολιούχου από τότε της πόλης μας, τρεις στρατιώτες ως προμετωπίδα του προελαύνοντος Ελληνικού στρατού, ο Βρασίδας Λαγωνίκος, ο Νικόλαος Αγγελής και ο Νικόλαος Λιβανός καταλαμβάνουν τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, αφού συνεπλάκησαν με την εκεί ευρισκόμενη τουρκική φρουρά. Από τους πυροβολισμούς σκοτώθηκαν ο ιερέας του χωριού Σωτήρα, ο δεκαπεντάχρονος μαθητής Ψυχογιός και ένας μαθητής του οικοτροφείου. Ήταν οι τελευταίοι νεκροί πριν την απελευθέρωση της πόλης!
Λίγο αργότερα φτάνει στον σταθμό αμαξοστοιχία με έναν λόχο πεζικού του Ελληνικού στρατού με επικεφαλής τον Αξιωματικό Βασίλειο Γεννηματά, ο οποίος μπαίνει θριαμβευτικά στην Έδεσσα. Την ίδια ώρα από την πόλη έρχεται προς το σταθμό μια πομπή με επικεφαλής τον Μητροπολίτη και τους Τούρκους μουφτή, υποδιοικητή και δήμαρχο της Έδεσσας, ο οποίος κρατά λευκή σημαία.
Στις 11 το πρωί της 18ης Οκτωβρίου 1912 γίνεται η επίσημη παράδοση της πόλης από τον Τούρκο δήμαρχο Αλή Ριζά.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες απελευθερώθηκε η Έδεσσα. Οι αγώνες και η αυτοθυσία των Εδεσσαίων και των κατοίκων της γύρω περιοχής στις επάλξεις του Μακεδονικού αγώνα καρποφόρησαν. Έγιναν γέφυρα για να περάσει ο Ελληνικός στρατός τον Οκτώβριο του 1912 και να απελευθερώσει την Μακεδονία μας.
Ο Λουκάς ήταν Ρωμαίος πολίτης, πράγμα που αποδεικνύει το ρωμαϊκό όνομά του, διότι μόνο Ρωμαίος πολίτης δικαιούνταν να έχει ρωμαϊκό όνομα. Το Λουκάς προέρχεται από την σύντμηση του λατινικού ονόματος Lucanus, Λουκανός. Το Lucanus παράγεται από το ουσιαστικό lux-lucis=φως και σημαίνει τον φωτεινό.
Υπήρξε κατά την παράδοση της Εκκλησίας μας, που μαρτυρείται από τα πρώτα χρόνια μέχρι σήμερα, ευαγγελιστής και ιστορικός της. Έγγραψε το κατά Λουκά ευαγγέλιο και τις Πράξεις των αποστόλων, που είναι η πρώτη εκκλησιαστική ιστορία του Χριστιανισμού. Σαν ευαγγελιστής ασχολείται με τους πτωχούς και καταφρονεμένους, τους περιθωριακούς και αμαρτωλούς. Οι παραβολές του Ασώτου, του Τελώνου και Φαρισαίου, του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου, του άφρονος πλουσίου, του Ζακχαίου, του καλού Σαμαρείτη και άλλες πολλές είναι αποκλειστικά δικές του. Είναι ο μόνος ευαγγελιστής που ασχολείται με τα παιδικά χρόνια του Χριστού, όπως και με σημαντικές στιγμές της ζωής της Παναγίας. Σαν ιστορικός θεωρείται έγκυρος και αμερόληπτος. Στα κείμενα του υπάρχει ιστορική και γεωγραφική ακρίβεια· ως προς δε τα πρόσωπα ή τις καταστάσεις που εξιστορεί υπάρχει θαυμαστή συναισθηματική ουδετερότητα.
Όταν χρησιμοποιεί την Παλαιά Διαθήκη, δεν υστερεί έναντι των άλλων συγγραφέων της Καινής Διαθήκης που είναι όλοι τους Ιουδαίοι. Την γνωρίζει πολύ καλά, όπως γνωρίζει τέλεια και τα ήθη και έθιμα των Ιουδαίων. Απ’ αυτό συνάγουν μερικοί θεολόγοι ότι πριν γίνει Χριστιανός ίσως ήταν προσήλυτος στον Ιουδαϊσμό. Δεν αποκλείεται όμως και ως εθνικός να γνώριζε τα της Παλαιάς Διαθήκης από προσωπική μελέτη και συναναστροφή με εξ Ιουδαίων αδελφούς Χριστιανούς.
Στην αγία Γραφή το όνομα του Λουκά αναφέρεται μόνο τρεις φορές, στις επιστολές του Παύλου. Ο ίδιος, απλός και ταπεινός όπως ήταν, δεν το αναφέρει ποτέ σε κανένα από τα συγγράμματά του. Αναφέρεται στον εαυτό του στις Πράξεις των αποστόλων, όμως μόνο αόριστα και σε πληθυντικό αριθμό μέσα από τη λέξη «ημείς» (Πρξ. 16,10-16· 20,5-28,31) με την οποία συμπεριλαμβάνει τον Παύλο και την συνοδεία του.
Οι περιπτώσεις που τον αναφέρει ο Παύλος είναι οι εξής:
α΄) «Ασπάζεται Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός» (Κολ. 4,14).
β΄) «Ασπάζεταί σε Επαφράς ο συναιχμάλωτός μου εν Χριστώ Ιησού, Μάρκος, Αρίσταρχος, Δημάς, Λουκάς οι συνεργοί μου» (Φιλημ. 23).
γ΄) «Λουκάς εστί μόνος μετ’ εμού» (Β΄ Τιμ. 4,11).
Από τα χωρία αυτά προκύπτουν τα εξής χαρακτηριστικά για τον Λουκά. Από το α΄ προκύπτει ότι ο Λουκάς ήταν εθνικός και όχι Ιουδαίος, διότι εδώ ο Παύλος σαφώς κατατάσσει τον Λουκά στους Χριστιανούς που προέρχονται από τους εθνικούς (Επαφράς, Δημάς), γιατί πιο πάνω μιλώντας για τον Αρίσταρχο, τον Μάρκο και τον Ιησού (Ιούστο) αναφέρει ότι ήταν «οι όντες εκ περιτομής» (πρβλ. Κολ.4,10-11). Επίσης προκύπτει ότι ήταν μορφωμένος και μάλιστα επιστήμονας γιατρός και μάλιστα λίαν αγαπητός. Από το β΄ και από άλλα πολλά χωρία προκύπτει ότι δεν ήταν απλώς ο ιατρός της συνοδείας του Παύλου αλλά και στενός συνεργάτης του. Και από το γ΄ προκύπτει ότι ήταν ο πιο πιστός ακόλουθός του, που δεν τον εγκατέλειψε ποτέ, ενώ άλλοι συνεργάτες του λιποτάκτησαν.
Ο αρχαίος εκκλησιαστικός ιστορικός Ευσέβιος Καισαρείας γράφει ότι ήταν από την Αντιόχεια της Συρίας. Νεώτεροι ιστορικοί και ερμηνευτές λένε ότι μπορεί να καταγόταν από τους Φιλίππους της Μακεδονίας, επειδή εκεί τον άφησε ο Παύλος ως επίσκοπο για επτά χρόνια, να διοργανώσει την Εκκλησία. Η πρώτη όμως άποψη είναι η επικρατέστερη.
Υπάρχει η θεωρία από μερικούς εκκλησιαστικούς συγγραφείς ότι ήταν από τους 70 μαθητές του Κυρίου και μάλιστα ο ένας από τους δύο συνοδοιπόρους του Χριστού καθώς βάδιζαν προς Εμμαούς (Λκ. 24, 13,35). Πάντως την θεωρία αυτή δεν την υποστηρίζουν όλοι οι πατέρες και οι γνώμες τους διίστανται.
Υμνογράφοι όπως ο Λέων ο Σοφός, ο Χριστόφορος ο Πατρίκιος και ο Θεοφάνης ο Γραπτός υπέλαβαν ότι ο συμπορευόμενος μετά του Κλεόπα μαθητής ήταν ο ίδιος ο ευαγγελιστής, ο οποίος από ταπείνωση δεν φανέρωσε το πρόσωπό του, όταν εξιστόρησε το γεγονός στο ευαγγέλιό του. Αυτή η γνώμη έχει υπερισχύσει και διατηρείται ζωντανή μέσα στην ορθόδοξη υμνολογία, όπως φαίνεται από τους ακόλουθους ύμνους.
«Η ζωή και οδός Χριστός, εκ νεκρών τω Κλεόπα, και τω Λουκά συνώδευσεν, οις περ και επεγνώσθη, εις Εμμαούς κλων τον άρτον· ων ψυχαί και καρδίαι, καιόμεναι ετύγχανον, ότε τούτοις ελάλει, εν τη οδώ, και Γραφαίς ηρμήνευεν, α υπέστη· μεθ’ ων, Ηγέρθη, κράξωμεν, ώφθη τε και τω Πέτρω.» (Εξαποστειλάριον Ε΄)
«Ω των σοφών σου κριμάτων, Χριστέ! Πως Πέτρω μεν τοις οθονίοις μόνοις έδωκας εννοήσαι σου την ανάστασιν, Λουκά δε και Κλεόπα συμπορευόμενος ωμίλεις, και ωμιλών ουκ ευθέως σεαυτόν φανεροίς. Διό και ονειδίζη, ως μόνος παροικών εν Ιερουσαλήμ, και μη μετέχων των εν τέλει βουλευμάτων αυτής. Αλλ’ ο πάντα, προς το του πλάσματος συμφέρων οικονομών, και τας περί σου προφητείας ανέπτυξας, και εν τω ευλογείν τον άρτον εγνώσθης αυτοίς, ων και προ τούτου αι καρδίαι προς γνώσίν σου ανεφλέγοντο· οι και τοις μαθηταίς συνηθροισμένοις, ήδη τρανώς, εκήρυττόν σου την ανάστασιν, δι’ ης ελέησόν ημάς.» (Εωθινόν Ε΄ όρθρου Κυριακής, ήχος πλ. Α΄)
«Έγνωμεν εκ των λόγων των σων, καθάπερ έφης, την των λόγων ασφάλειαν, ων έθου ενθέως, μύστα· επείπερ γράψαι ημίν περί των πραγμάτων επεχείρησας, ων πεπληροφόρησαι και καθώς σοι παρέδωσαν οι πριν αυτόπται, ων και συ ίσος γέγονας υπηρέτης τε της του Λόγου σαρκώσεως, ον, μετά την ανάστασιν, εις Εμμαούς έβλεψας και καιομένη καρδία μετά Κλεόπα συνέφαγες. Αυτού θείας θέρμης και ημών των σε τιμώντων τας ψυχάς πλήρωσον.» (Στιχηρόν προσόμοιον, ήχος πλ. Α΄)
Μεγάλοι όμως πατέρες όπως ο άγιος Χρυσόστομος (στον α΄ λόγο του στις Πράξεις και στην δ΄ ομιλία του στο κατά Ματθαίον), ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας (στην αρχή της ερμηνείας στο κατά Λουκάν) κ. ά., λέγουν ότι ο Λουκάς δεν υπήρξε αυτόπτης και μαθητής του Κυρίου αλλά μαθητής του αποστόλου Παύλου από το κήρυγμα του οποίου πίστεψε. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο Συναξαριστή του και ο μεγάλος διδάσκαλος του γένους Ευγένιος Βούλγαρις συμφωνούν με τη γνώμη των τελευταίων.
Αλλά εκτός των μεγάλων αυτών πατέρων και διδασκάλων, ο ίδιος ο Λουκάς στον πρόλογο του ευαγγελίου του, λέγει ότι γράφει όπως και άλλοι πολλοί «καθώς παρέδοσαν ημίν οι αυτόπται και υπηρέται γενόμενοι του λόγου». Επίσης στην προς Εβραίους η οποία ως νόημα και διδαχή είναι του Παύλου αλλά ως συγγραφή είναι του Λουκά λέγεται «πως ημείς εκφευξόμεθα τηλικαύτης αμελήσαντες σωτηρίας; Ήτις αρχήν λαβούσα λαλείσθαι υπό του Κυρίου, υπό των ακουσάντων εις ημάς εβεβαιώθη» (Εβρ. 2,3). Άρα δεν ήταν αυτόπτης και αυτήκοος ο ίδιος.
Ας σταθούμε στους χαρακτηρισμούς που προκύπτουν από το λατινογενές όνομά του και από όσα γράφει ο απόστολος Παύλος στις επιστολές του που προαναφέραμε.
Α΄. Εθνικός και μάλιστα Ρωμαίος πολίτης. Είναι ο μόνος συγγραφέας των βιβλίων της αγίας Γραφής που ήταν εθνικός και όχι Ιουδαίος. Στο ευαγγέλιό του, που είναι για τους Χριστιανούς που κατάγονται από τους εθνικούς, ανάγει την γενεαλογία του Χριστού μέχρι τον Αδάμ, τον γενάρχη όλης της ανθρωπότητας, ενώ ο Ματθαίος που γράφει για τους Χριστιανούς εξ Ιουδαίων την ανάγει μέχρι τον Αβραάμ, τον γενάρχη των Εβραίων. Με τη γενεαλογία του αυτή διακηρύττει ότι ο Χριστός, σαν άνθρωπος, δεν ανήκει μόνο στους Εβραίους αλλά σε όλους τους ανθρώπους. Για την Αντιόχεια, που κατά την εγκυρότερη γνώμη ήταν ο τόπος καταγωγής του, δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Εκθέτει πως διαδόθηκε το ευαγγέλιο, πως ιδρύθηκε η εκκλησία της και πως εδώ οι πιστοί ονομάσθηκαν για πρώτη φορά Χριστιανοί (Πρξ. 11,26). Για τους έξι από τους επτά διακόνους δεν αναφέρει καταγωγή. Για τον ένα που καταγόταν από την Αντιόχεια σημειώνει ότι ήταν προσήλυτος Αντιοχεύς (Πρξ. 6,5).
Β΄. Ιατρός. Ο Λουκάς είναι ο πρώτος χριστιανός επιστήμονας που γνωρίζουμε από την Καινή Διαθήκη. Η ιατρική διδασκόταν στα πανεπιστήμια και θεωρείτο ισότιμη με την φιλοσοφία. Η Αντιόχεια που θεωρείτο η Αθήνα της Συρίας, «Συριάδες Αθήναι», είχε και πανεπιστήμια. Πιθανόν να σπούδασε και στην Αθήνα. Υπήρξαν οι μεγάλοι ιατροί Ιπποκράτης και Γαληνός των οποίων τα βιβλία θα μελέτησε ο Λουκάς. Σαν επιστήμονας χειριζόταν σωστά και με ακρίβεια την ελληνική γλώσσα και αυτό το μαρτυρούν τα συγγράμματά του, το ευαγγέλιο και οι Πράξεις των αποστόλων, όπως και η προς Εβραίους επιστολή, η οποία σαν νόημα και διδασκαλία είναι του Παύλου, αλλά -όπως υποστηρίζουν μερικοί ερμηνευτές- σαν συγγραφή είναι του μαθητού του, τού Λουκά. Από τις πληροφορίες που δίδει στις Πράξεις για τα ταξίδια του, τα δρομολόγια των πλοίων, τις καιρικές συνθήκες φαίνεται πολυταξιδεμένος και κοσμογυρισμένος.
Στα δύο τελευταία κεφάλαια των Πράξεων των Αποστόλων (27 & 28) ο Άγιος Λουκάς, ο αφοσιωμένος αυτός μαθητής του Αποστόλου Παύλου δίνει με ζωηρή και ακριβή περιγραφή την περιπετειώδη και επικίνδυνη αύτη θαλάσσια διαδρομή από την Καισαρεία μέχρι την αιώνια πόλη, την Ρώμη. Η Καισαρεία, η παραλιακή πόλη της Παλαιστίνης, από την οποία αποπλεύσανε δέσμιος ο Παύλος με τους συνεργάτες του, τον Λουκά και τον Αρίσταρχο απ' την Μακεδονία, και μαζί με 276 ακόμα συνταξιδιώτες, η Σιδώνα στην Φοινικική παραλία, τα Μύρα της Λυκίας, οι Καλοί Λιμένες στα νότια παράλια της Κρήτης, το προξενηθέν ναυάγιο του πλοίου, το νησί Μάλτα που παρέμειναν για τρεις μήνες, οι Συρακούσες της Σικελίας, το Ρήγιο και οι Ποτίολοι στην Κάτω Ιταλία υπήρξαν οι κυριότεροι σταθμοί αυτού του περιπετειώδους ταξιδιού. Στην τελευταία αύτη πόλη βρήκαν και χριστιανική παροικία. Η εξιστόρηση του Ευαγγελιστού Λουκά προκάλεσε ανέκαθεν το ενδιαφέρον των ιστορικών, γιατί απ΄ αυτήν διδασκόμαστε πολλά για την ναυτιλία στους χρόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Γ΄. Αγαπητός. Όπως ο Χριστός είχε «μαθητήν ον ηγάπα» (Ιω. 13,23 ·19,26 ·21,7.20) τον Ιωάννη, έτσι και ο Παύλος είχε τον αγαπημένο του μαθητή, που δεν τον εγκατέλειψε και δεν τον πρόδωσε ποτέ. Από τότε που συναντήθηκαν στην Τρωάδα, όπως εξιστορούν οι Πράξεις των αποστόλων, ο Λουκάς βρισκόταν συνέχεια κοντά του. Μόνο για μια περίοδο επτά ετών χωρίσανε, που παρέμεινε ο Λουκάς στους Φιλίππους για ιεραποστολικούς λόγους και περίμενε τον Παύλο εκεί.
Δ΄. Συνεργός. Ο χαρακτηρισμός αυτός τιμά τον Λουκά ιδιαίτερα. Διότι με τα προσόντα και τις προϋποθέσεις που είχε σαν ιατρός, επιστήμονας, κοσμογυρισμένος, συγγραφέας θα μπορούσε να διαπρέψει στην κοινωνία και να κερδίσει δόξα, πλούτο, ακόμη και ψυχές για τον Χριστό. Αλλά ο Λουκάς, χωρίς κανένας να του το ζητήσει, διάλεξε να θάψει τον εαυτό του και την σταδιοδρομία του την επαγγελματική. Παραιτήθηκε από κάθε προσωπικό δικαίωμα και όνειρο, για ν’ αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στη διακονία του Παύλου. Πολύ μεγάλο επίτευγμα αυτό. Διότι στο διάβα της ιστορίας βρέθηκαν πολλές φορές άνθρωποι που θυσίασαν την περιουσία τους, την υγεία τους, την ζωή τους, τον εαυτό τους χάριν της Εκκλησίας, της πατρίδας, ή άλλων σπουδαίων σκοπών. Λίγες όμως φορές και πολύ σπάνια θυσίασαν το εγώ τους και την προσωπική τους προβολή. Η θυσία αυτή του Παύλου δεν έμεινε απαρατήρητη από το Θεό, ο οποίος τον αντάμειψε με την αιώνια προβολή και δόξα του συγγραφέως της Καινής Διαθήκης (ευαγγελιστού και ιστορικού), και τη δόξα του αποστόλου και συνεργάτη του Παύλου.
Αλλά ο Λουκάς ήταν ακόμα μαζί με τον Απόστολο Παύλο τόσο κατά την πρώτη φυλάκιση του, όσο και κατά την δεύτερη που αυτός υπήρξε μόνος μαζί με τον Απόστολο. Μετά το μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου στην Ρώμη κατά τον διωγμό του Νέρωνα το 64 μ.Χ. ο Άγιος Λουκάς αφού πρώτα του δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσει τους αυτόπτες μάρτυρες και Απόστολους έρχεται στην Αχαΐα της Πελοποννήσου για να γράψει εκεί το περίφημο Ευαγγέλιό του. Τις πλούσιες και πολύτιμες εμπειρίες του τόσων χρόνων, από αυτά τα Θαυμάσια και κοσμοσωτήρια που άκουσε και είδε θέλει να τα καταγράψει λεπτομερώς για να διασωθούν και να μείνουν αναλλοίωτα εις τους αιώνες .
Εκθέτει λοιπόν τα σχετικά κοσμοϊστορικά και ανθρωποσωτήρια γεγονότα , με μεθοδικότητα και με χρονολογική ακρίβεια, σαν επιστήμονας που ήτανε και άνθρωπος των γραμμάτων, και κατέχοντας άριστα την ελληνική γλώσσα, ώστε δικαίως να θεωρείται ο κατ΄ εξοχήν ιστορικός των πρώτων χρόνων του Χριστιανισμού. Αλλά εκτός απο την μεθοδικότητα και την χρονολογική ακρίβεια που υπάρχουν στο ιερό Ευαγγέλιό του, αυτό συμπληρώνει ακόμα και τα δύο προηγούμενα ιερά Ευαγγέλια, διότι μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για ορισμένα σπουδαιότατα γεγονότα της Χριστιανικής Θρησκείας που δεν τα αναφέρουν στα ιερά κείμενά τους ο Ευαγγελιστής Ματθαίος και ο Ευαγγελιστής Μάρκος.
Έτσι π.χ. αυτός διηγείται ζωηρότερα από τους άλλους την Γέννηση του Χριστού. Όταν διαβάζει κανείς από το Ευαγγέλιό του τα γεγονότα, νομίζει ότι βλέπει το Χριστό βρέφος, ξαπλωμένο στην φάτνη. Βλέπει τους ποιμένες να θαυμάζουν μπροστά στο μυστήριο της Θείας οικονομίας και τους Αγγέλους να ψάλλουν το "Δόξα εν υψίστοις Θεώ...". Τις πληροφορίες αυτές ίσως να τις άκουσε από την Παναγία Μητέρα του Χριστού. Επίσης στο κείμενο των δύο υπέροχων βιβλίων του, γίνεται χρήση ιατρικών όρων και ιατρικών εκφράσεων, οι οποίες συνήθως βρίσκονται σε ιατρικούς συγγραφείς. Ολα αυτά δείχνουν ότι ο συγγραφέας αυτών των βιβλίων υπήρξε γιατρός. Και το Ευαγγέλιο του και τις Πράξεις των Αποστόλων ο Άγιος Λουκάς τα γράφει για χάρη κάποιου επίσημου προσώπου, του Θεόφιλου, τον όποίον ονομάζει "κράτιστον" και που [κατά μία άποψη] ήταν τότε ηγεμόνας της Αχαΐας.
Ο Θεόφιλος είχε κατηχηθεί στην χριστιανική θρησκεία από αποστολικούς άνδρες, της πρώτης χριστιανικής γενιάς. Είχε όμως ανάγκη για να στηρίξει και να εδραιώσει καλύτερα την πίστη του και από έγγραφες πηγές. Αυτές λοιπόν τις πηγές του τις προσφέρει ο Λουκάς πρώτα με το Ευαγγέλιο του, τον "πρώτον λόγον" όπως τον ονομάζει και αργότερα με το δεύτερο βιβλίο του προς τον Θεόφιλο, δηλαδή τις Πράξεις των Αποστόλων. Έτσι στην αρχή ο ηγεμόνας Θεόφιλoς και κατόπιν όλοι οι χριστιανοί εκείνης της εποχής, αλλά και μετέπειτα οι χριστιανοί όλων των αιώνων έμαθαν από τον Λουκά όλα τα θαυμάσια και εξαίσια που πραγματοποιήθηκαν από το Θεό για την σωτηρία του ανθρώπινου γένους.
Oμως ο Άγιος Λουκάς δεν υπήρξε μόνον ο Ευαγγελιστής, αλλά και ο σπουδαίος Απόστολος, γιατί δεν αρκέστηκε μόνο να γράψει το ιερό Ευαγγέλιο του, αλλά θέλησε και να το κηρύξει με την ζωντανή παρουσία του σε διάφορα σημεία της Ευρώπης. Έτσι αφού ο Λουκάς κήρυξε πρώτα το Ευαγγέλιο στον Ελλαδικό χώρο όπως στην Αχαΐα, την Βοιωτία και την Μακεδονία, μετά πήγε σε μακρινά μέρη, όπως στην Δαλματία και την Γαλλία, μερικοί ακόμα υποστηρίζουν ότι πήγε και στην Ιταλία και την Αφρική.
Εκτός όμως από το θαυμάσιο συγγραφικό του έργο και την σπουδαία ιεραποστολική του δράση, ο Άγιος Λουκάς, είχε και ένα μεγάλο καλλιτεχνικό ταλέντο, είχε μεγάλη κλίση προς την ζωγραφική. Πηγές που του έδιναν εμπνεύσεις στην ζωγραφική του τέχνη ήταν οι μεγάλες προσωπικότητες της νέας αληθινής θρησκείας που τόσο τον είχε συγκλονίσει και τόσο πολύ είχε αφοσιωθεί ολόψυχα σ' αυτήν από την νεανική του ηλικία. Ο Σωτήρας Χριστός, ο λυτρωτής του κόσμου, που τόσο τον είχε αγαπήσει και είχε αφιερώσει την ζωή του σ' αυτόν, τον ενέπνευσε να ζωγραφίσει τον καλό Ποιμένα Χριστό που φέρει στους ώμους του το απολωλός πρόβατο.
Ο ευαγγελιστής Λουκάς μαρτυρείται ότι μαρτύρησε στην Θήβα της Βοιωτίας, όπου είχε έρθει για να κηρύξει το ευαγγέλιο μετά το μαρτύριο του αποστόλου Παύλου. Τον κρέμασαν σε μια ελιά όπως ιστορεί ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος (14ος αιών) στην Εκκλησιαστική Ιστορία του. Ο τόπος του μαρτυρίου του, κατά παράδοση, βρίσκεται στο σημερινό παλαιό νεκροταφείο των Θηβών (ανατολικά της πόλεως), η εκκλησία του οποίου είναι αφιερωμένη στον άγιο Λουκά. Μέσα στο ναό αυτό, στο δεξιό μέρος του ιερού, βρίσκεται αρχαία ρωμαϊκή λάρνακα, όπου είχε εναποτεθεί το άγιο λείψανο. Η αγία αυτή λάρνακα μυροβλύζει κατά καιρούς (π.χ. στις 22-12-1997) και είναι πολύ θαυματουργός. Υπάρχουν όμως και πληροφορίες άλλων συναξαριστών ότι κοιμήθηκε εν ειρήνη στην Θήβα ή ως επίσκοπος στην Αίγυπτο.
Το έτος 357 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος, γιος του Αγίου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, τον μεγάλο Δούκα της Αιγύπτου και Μάρτυρα, να μεταφέρει τα τίμια λείψανα του Αγίου Λουκά στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν το εικοστό έτος της βασιλείας του Κωνσταντίου, που πραγματοποιήθηκε η μεταφορά των λειψάνων του Αγίου και κατέθεσαν αυτά στο Ναό των Αγίων Αποστόλων της Κωνσταντινουπόλεως δίπλα στα τίμια λείψανα των Αγίων Αποστόλων Ανδρέα και Τιμόθεου. Σήμερα όμως το άγιο λείψανο του βρίσκεται στην Πάδουα της Ιταλίας, κοντά στη Βενετία.
Για το πώς έγινε η μεταφορά αυτή δεν υπάρχουν ιστορικές ενδείξεις. Διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις εκ των οποίων οι επικρατέστερες είναι ότι επισυνέβη α) επί αυτοκρατορίας του Ιουλιανού του Παραβάτη (361 μ.Χ.) ή β) κατά την περίοδο της εικονομαχίας (762-846 μ.Χ.). Επίσης υπάρχει και η άποψη μερικών ιστορικών ότι η μετακομιδή έγινε κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την έρευνα του Claudio Belinatti, διευθυντή των ιστορικών αρχείων της Πάδουας, ο οποίος δηλώνει ότι η παρουσία των οστών μαρτυρείται στα αρχεία αυτής της πόλεως ήδη από το 1177 (πριν δηλ. την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους το 1204 μ.Χ.), όταν το μολύβδινο φέρετρο, το οποίο εξ αιτίας των βαρβαρικών επιδρομών είχε κρυβεί στο κοιμητήριο του περιβόλου της Αγίας Ιουστίνης, μαζί με άλλα σώματα που φυλάσσονταν στην εκκλησία, επανευρίσκεται, καταγράφεται και επανατοποθετείται μέσα στον ναό.
Απομένει προς συμπλήρωση ένα μικρό κομμάτι του παζλ που προκύπτει από τη μελέτη της διαχρονικής πορείας των ιερών λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά. Το οστούν της δεξιάς ωλένης του Ευαγγελιστού, η απουσία του οποίου διαπιστώθηκε και από την Επιστημονική Επιτροπή της Πάδουας, διαφυλάχθηκε δια μέσου των αιώνων σε ένα ιστορικό μοναστήρι της περιοχής των Αγράφων της Ευρυτανίας, μακρινός «απόγονος» του οποίου είναι ο ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις, στο χωριό Κορίτσα – Κλειτσού του Δήμου Φουρνάς, του Νομού Ευρυτανίας.
Αν η «φήμη» του κειμηλίου της «χειρός» του αγίου Λουκά ήταν απλώς μια προφορική παράδοση, το γεγονός δεν θα είχε και πολύ μεγάλη σημασία, δεδομένης της «περίσσειας» και πλησμονής παρομοίων ευσεβών φημών για διάφορα λείψανα που έχουν έλθει μέχρι σε μας μέσω της Παράδοσης. Η περίσσεια αυτή, μαρτυρούμενη και από τον ιστορικό Κ. Παπαρρηγόπουλο και δικαιολογημένη από τα δύσκολα, σκληρά και πικρά χρόνια που πέρασε ο Ελληνικός Λαός κατά τη διάρκεια του μακραίωνα Οθωμανικού ζυγού δεν στερείται ιστορικής βάσεως και επιστημονικής στήριξης.
Στην περίπτωση μάλιστα του κειμηλίου που φυλάσσεται στον άγιο Νικόλαο τον Νέο στην Κορίτσα-Φουρνάς υπάρχουν έγγραφα ιστορικά ντοκουμέντα, έστω και σχετικά πρόσφατα, που ισχυροποιούν τον ιστό της προφορικής παραδόσεως ο οποίος τα συνοδεύει. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση μετά τον θάνατο του Ανδρόνικου Γ΄ του Παλαιολόγου (1341), ο Δεσπότης της Ηπείρου Νικηφόρος Β΄(1335-1338 & 1356-1359), γαμβρός του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού, εξεστράτευσε εναντίον των Αλβανών που λεηλατούσαν τα χωριά του Δεσποτάτου (στο οποίο υπαγόταν και η Ευρυτανία μετά της περιοχής των Αγράφων). Αλλά σε μάχη παρά τον Αχελώο (1359 μ.Χ.) φονεύθηκε ο Νικηφόρος, ο οποίος έφερε μαζί του το ιερό κειμήλιο του Αγίου Λουκά και κατά την παράδοση ένας από τους ακολούθους του έφερε τον θησαυρό αυτόν στη Σταυροπηγιακή γυναικεία Μονή του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις στην Κορίτσα – Κλειτσού των Αγράφων.
Κατʼ άλλη εκδοχή το κειμήλιο μετέφεραν στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου του Νέου δύο μοναχές από την Κωνσταντινούπολη, μετά την άλωσή της (1453) από τους Τούρκους. Ας σημειωθεί ότι η Κορίτσα ανήκε μεν στην ευρύτερη περιοχή των Αγράφων υπαγόταν όμως διοικητικά και εκκλησιαστικά τόσο κατά τους Βυζαντινούς όσο και κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας στη Λάρισσα της Θεσσαλίας. Στρατιωτικός διοικητής της Λάρισσας υπήρξε ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος ο οποίος εμαρτύρησε στα Βούνενα τις Θεσσαλίας κατά το 720 μ.Χ. Άρχαιότερη έκφραση της τιμής της μνήμης του Αγίου Νικολάου του νέου που διαδόθηκε ταχύτατα στον περί τη Λάρισσα θεσσαλικό χώρο είναι η ομώνυμη ιερά μονή στον Υψηλάντη Βοιωτίας (10ος μ.Χ. αιώνας) για να επακαλουθήσουν σειρά όλη μονών όπως εκείνη στα Καμπιά της Βοιωτίας όπως και αυτή της Κορίτσας Ευρυτανίας.
Η παρουσία του λειψάνου του Ευαγγελιστού Λουκά στην τελευταία αυτή Μονή μαρτυρείται από δύο συγίλια γράμματα που φυλάσσονται στο Ναό. Το ένα του Δοσιθέου, Επισκόπου Λιτζάς και Αγράφων (έδρα της Επισκοπής του οποίου πιστεύεται ότι ήταν εκ περιτροπής ο Κλειτσός και τα Άγραφα), με χρονολογία Απρίλιο του 1795, και δεύτερο του Νεοφύτου Ζ΄, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης (έτος 1799), το οποίο εξεδόθη προς υποστήριξη εράνου για την αποκατάσταση βλαβών του ιερού Ναού και στο οποίο ευκρινώς αναφέρεται ότι τον Ναόν «πλουτεί ιερόν κειμήλιον θαύματος άξιον τον εκ του αγκώνος πήχυν της ζωγραφικής χειρός του αγίου ενδόξου αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά».
Το ότι το ιερόν κειμήλιον είναι «θαύματος άξιον» δεν καταδεικνύεται από φοβερά, τρομερά, εξωπραγματικά ή υπερφυσικά γεγονότα αλλά από την απλή, λιτή και συγχρόνως σκληρή πραγματικότητα, αν αναλογιστεί κανείς τι φοβερούς κινδύνους εξαφανισμού και καταστροφής και τι περιπέτειες και τραγικές καταστάσεις πέρασε αυτό το κειμήλιο για να διασωθεί μέχρι τις ημέρες μας μέσα από άγριο κυνηγητό αλλοεθνών, Τούρκων και Αλβανών που καταβασάνισαν τους καταφρονεμένους αλλά και σκληροτράχηλους ραγιάδες.
Ακόμη και η δική μας η γενιά έζησε το θαύμα της διάσωσης του κειμηλίου τα πέτρινα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Όταν το χωριό εκκενώθηκε από τους κατοίκους που μεταφέρθηκαν στην Καρδίτσα και ο καθένας κοίταζε να σώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του βρέθηκαν άνθρωποι (οικογένεια Κ. Σαμαρά) να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τον θησαυρό αυτόν και να τον επαναφέρουν σώον και ακέραιον στην αρχική του εστία.
Ας σημειωθεί ότι ο θησαυρός αυτός, είτε ως απλή και απέριττη περιέχουσα θήκη είτε ως το σεπτό οστούν δεν έχει ούτε την ελάχιστη οικονομική ή εμπορική αξία, σε αντίθεση με την τεράστια πνευματική αξία που απορρέει από την αφοσίωση και την απόδοση υψίστης τιμής από τους απλούς, βασανισμένους, αλλά μεγαλόψυχους πιστούς.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 18 Οκτωβρίου, την δε κατάθεση των τιμίων λειψάνων του στο Ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως εορτάζει στις 20 Ιουνίου.
Oι πρώτες εικόνες της Παναγίας και ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Πολλοί έχουν τη γνώμη ότι οι πρώτες εικόνες της Παναγίας είναι του Αποστόλου Λουκά. Δεν είναι σωστό αυτό. Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας είναι οι αχειροποίητες, δηλαδή χωρίς ανθρώπινο χέρι.
Η παράδοση λέει ότι όταν ζούσε η Παναγία, ο απόστολος Πέτρος και ο Ιωάννης έφτιαξαν μια εκκλησία για τη Παναγία χωρίς η ίδια να το γνωρίζει, στη Λήδα – απέξω από το Τελ Αβίβ – που είναι η πατρίδα του Αγίου Γεωργίου και υπάρχει ο τάφος του. Παρακάλεσαν τότε τη Παναγία να πάει εκεί και να ευλογήσει την Εκκλησία. Εκείνη τους είπε πηγαίνετε και θα με βρείτε εκεί. Οι Απόστολοι νόμισαν πως θα πήγαινε εκεί με κάποιο άλλο μέσο και από ευγένεια και ευσέβεια έσπευσαν γρηγορότερα για να την προλάβουν και να την υποδεχθούν. Όμως όταν μπήκαν μέσα παραδόξως είδαν σε μιά κολόνα στο Ιερό μια εικόνα της Παναγίας με το πρόσωπό της και το σώμα της ολόκληρο.
Αυτή ήταν η πρώτη και αχειροποίητη εικόνα της. Παρόμοια αχειροποίητη εικόνα ήταν και εκείνη του Ιερού Μανδηλίου με τη μορφή του προσώπου του Κυρίου που αποτυπωθηκε από τον ιδρώτα του Χριστού και θεράπευσε το βασιλιά της Εδέσσης Αύγαρο, όταν εκείνος είχε στείλει απεσταλμένους να τον βρούν για να προσευχηθεί γι’ αυτόν.
Υπήρξε και δεύτερη αχειροποίητη εικόνα της Παναγίας: Οι πρώτοι χριστιανοί έφτιαξαν ένα πολύ ωραίο Ναό, αλλά κάποια στιγμή οι Εβραίοι ήθελαν να τον πάρουν. Μετά από διαμάχη τελικά το θέμα έφθασε στα δικαστήρια και επειδή ήταν δύσκολη απόφαση, ο δικαστής ζήτησε να σφραγίσουν τον Ναό και να περιμένουν όλοι κάποιο σημάδι εξ ουρανού. Όταν αργότερα άνοιξαν τον Ναό, είδαν παραδόξως στο αριστερό πάνω μέρος του Ιερού την εικόνα της Παναγίας. Ο δικαστής τότε ρώτησε τι είναι αυτό που βλέπει, και του απάντησαν οι χριστιανοί ότι είναι η μορφή της Παναγίας, της Μαρίας μητρός του Χριστού και Θεού μας και έτσι αποφάσισε να τη δώσουν στους χριστιανούς.
Μετά τις παραπάνω δύο εικόνες που αναφέραμε έρχονται οι εικόνες του Ευαγγελιστού Λουκά. Όμως μόνο τρείς εικόνες που υπάρχουν μέχρι σήμερα είναι του Ευαγγελιστού.
Η μία βρίσκεται στα Καλάβρυτα στο Μέγα Σπήλαιο και είναι από κερί και λιβάνι (κηρομαστίχα) ανάγλυφος, η δεύτερη είναι της Σουμελά κοντά στη Βέροια, είναι με χρώμα και η Τρίτη είναι στη Κύπρο της Παναγίας του Κύκκου και είναι φτιαγμένη με ψηφίδα. Όλες οι άλλες εικόνες που υπάρχουν είναι σύμφωνα με αυτές του Ευαγγελιστού Λουκά και όχι του ίδίου του Λουκά.
Από αυτές τις τρείς έχουν ξεσηκώσει οι αγιογράφοι, ο καθένας με τη τέχνη του, όλες τις άλλες που ανέρχονται κατ’ άλλους σε πενήντα και κατ’ άλλους σε εκατόν είκοσι ή και εκατό πενήντα.
Στη συνέχεια θα αναφέρουμε πως δημιουργήθηκαν αυτές εικόνες.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν ερασιτέχης ζωγράφος και από ευχαρίστηση και σεβασμό ήθελε να φτιάσει σε μια εικόνα ένα πορτραίτο της Παναγίας. Πήγε μιά μέρα και ρώτησε τη Παναγία να της φτιάξει μια εικόνα και έλαβε την θετική της απάντηση.
Τότε εμφανίσθηκε ο αρχάγγελος Μιχαήλ μεταφέροντας τρία σανίδια και του τα έδωσε. Εκείνος από σεβασμό δεν τον ρώτησε γιατί του έδωσε τρία σανίδια, αφού μιά εικόνα ήθελε να φτιάξει.
Σε λίγο καιρό έφτιαξε μια εικόνα και αμέσως την παρουσίασε στη Παναγία μας.
Εκείνη όταν την είδε του είπε ότι ήταν ωραία, αλλά, πρόσθεσε ότι κάτι λείπει. «Μόνη μου είμαι; Δεν έχω γυιό;» Ο Λουκάς την είχε φτιάσει δεομένη, μόνη της.
Αυτή η εικόνα είναι στα Σουμελά στο συνοικισμό των Ποντίων. Κατόπιν έφτιασε άλλη μία με το Χριστό μαζί, είναι η σημερινή ευρισκόμενη στο Μέγα σπήλαιο στα Καλάβρυτα. Την αποκάλυψε και αυτή στη Παναγία. Εκείνη τον ενεθάρρυνε πως είναι πολύ καλή αλλά.. είχε βάλει το Χριστό μας δεξιά γι’ αυτό λέγεται δεξιοκρατούσα. Όπότε έφτιαξε τη τρίτη εικόνα που είχε βάλει το Χριστό στο άλλο κανονικό χέρι, την ευρισκομένη σήμερα στη Κύπρο και είναι που απεικονίζεται με κεκαλυμμένο το πρόσωπό της. Να λοιπόν τα τρία σανίδια που έφερε στον Ευαγγελιστή Λουκά ο αρχάγγελος που προαναφέραμε.
Τις τρείς αυτές εικόνες τις ευλόγησε η Παναγία μας με το πανάγιό της χέρι και είπε: «Η χάρις του εξ’ εμού γεννηθέντος Κύριού μου και Θεού μου, να είναι μετ’ αυτών» Αυτή η ευλογία, τις διασώζει μέχρι σήμερα μετά από τόση κακία είκοσι αιώνων, διότι είναι αλήθεια ότι δεν είναι τόσο εύκολο οι εικόνες αυτές να παραμένουν τόσους αιώνες, αν δεν υπάρχει η από άνωθεν βοήθειά της.
Με βάση αυτές τις εικόνες έχουμε τις άλλες αντίγραφες εικόνες και από διάφορα ιστορικά περιστατικά έχουμε επίσης πολλές άλλες εικόνες με εξακόσιες περίπου προσωνυμίες κάτω από διάφορα περιστατικά όπως είναι η Παναγία η Τριχερούσα, η Φανερωμένη, του Άξιον Εστί, η Πορταϊτισσα, της Τήνου, η Κανάλα, η Ελευθερώτρια και άλλες.
Συμπερασματικά, οι παραπάνω τρείς αχειροποίητες είκονες, μιά του Κυρίου και δύο της Παναγίας μας, και οι τρείς του Ευαγγελιστού Λουκά, απαντούν στους ασεβείς που δεν δέχονται τις εικόνες.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα). Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἀκέστωρ σοφώτατος, Ἱερομύστα Λουκᾶ, ζωγράφος πανάριστος, τῆς Θεοτόκου Μητρός, ἐδείχθης Ἀπόστολε, ἔγραψας μάκαρ, λόγους, διὰ πνεύματος θείου, ἔδωκας ἐννοῆσαι, συγκατάβασιν ἄκραν, Χριστοῦ τῆς παρουσίας, διὸ πρέσβευε σωθήναι ἠμᾶς.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον.
Λουκᾶν τὸν θεηγόρον καὶ τοῦ Παύλου συνέκδημον καὶ Εὐαγγελίου τοῦ τρίτου συγγραφέα θεόπνευστον, ἐν ὕμνοις τιμήσωμεν, πιστοί, ὡς ἄξιον ἐργάτην τοῦ Χριστοῦ. Τῷ φωτι γὰρ τοῦ Κυρίου καταυγασθεὶς μετέδωκε φῶς τῷ κόσμῳ. Γράψας τὰς θαυμαστὰς παραβολάς, σύστασιν ἐκκλησίας τε τῇ ἐπελεύσει τοῦ πνεύματος ἱστορησάμενος.
Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Μαθητὴς γεvόμενος τοῦ Θεοῦ Λόγου, σὺν τῷ Παύλῳ ἅπασαν, ἐφωταγώγησας τὴv γῆν, καὶ τὴν ἀχλὺν ἀπεδίωξας, τὸ θεῖον γράψας, Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.
Ὁ Οἶκος
Ὡς ἰατρὸς καὶ μαθητὴς Λουκᾶ ἠγαπημένος, μυστικῇ χειρουργίᾳ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς μου, καὶ τὰ τοῦ σώματος ὁμοῦ ἴασαι, καὶ δὸς μοι κατὰ πάντα εὐεκτεῖν, καὶ σοῦ τὴν παναοίδιμον γηθόμενος γεραίρειν πανήγυριν, ὄμβροις τε δακρύων, ἀντὶ μύρων τὸ σεπτόν σου καὶ πάντιμον σῶμα καταβρέχειν· ὡς στήλη γὰρ ζωῆς ἐγγεγραμμένη τῷ ναῷ τῷ θαυμαστῷ τῶν Ἀποστόλων πᾶσιν ἐκφώνει, καθάπερ καὶ σὺ τὸ πρῶτον, τὸ θεῖον γράψας Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.
Πηγή: Ευγένιος Βούλγαρης, Νεκρός για τον κόσμο, Πνευματικά Θησαυρίσματα, Ορθόδοξος Συναξαριστής
O άγιος Ισίδωρος ήταν έγγαμος ιερέας ο οποίος μαρτύρησε με τα δυο του παιδιά, Γεώργιο και Ειρήνη, κατά τις πρώτες επιδρομές των Τούρκων, πριν καταλάβουν οριστικά τη Μεγαλόνησο το 1669. Ήταν Ιερέας στο χωριό Βαλής Μεσσαράς (νότιο μέρος Ν. Ηρακλείου). Αποκαλύφθηκε με τρόπο θαυμαστό, το 1956.
Την Άνοιξη του 1956, ο Βαφο-Δημήτρης (Φραγκιαδάκης Δημήτριος του Γεωργίου) μπακάλης και ιεροψάλτης του χωριού είδε στον ύπνο του ένα παπά να του λέει να πάει και να σκάψει στον περίβολο του παλιού δημοτικού σχολείου σε ένα συγκεκριμένο μέρος και να τον «βγάλει» από εκεί. Του είπε δε ότι ήταν παπάς και τον έσφαξαν οι Σαρακηνοί μαζί με τα δυο παιδιά του, την Ειρήνη και το Γεώργιο. Ο Βαφο-Δημήτρης τον ρώτησε πως τον λένε και πήρε την απάντηση παπα-Τσιτέρη.
Το όνομα ο Βαφο-Δημήτρης το έγραψε σε μια κούτα παπούτσια (ελβιέλες) και κοιμήθηκε ξανά. Σε λίγο ήρθε πάλι ο παπάς και του είπε «ξύπνα να κάνεις αυτό που σου είπα». Πήγε πράγματι στο σημείο που του υποδείχτηκε και έσκαψε, και βρήκε ένα τάφο με τρεις σκελετούς, ενός ενήλικα και δύο παιδικούς:
«Σύμφωνα μέ τίς μαρτυρίες ὁ Ἱερέας Ἰσίδωρος, μέ τά κατά σάρκα τέκνα του μαρτύρησαν ἀπό τούς ὀθωμανούς, ἐντός τοῦ Ἱ. Ναοῦ ὅπου τελοῦσε τήν Θ. Λειτουργία. Τούς ἔκοψαν τά κεφάλια τά πέταξαν καί ἀφοῦ τά περισυνέλεξαν εὐλαβεῖς χριστιανοί τά ἐνταφίασαν παρά τούς πόδας τῶν σωμάτων τῶν μαρτύρων, ὅπως ἀκριβῶς βρέθηκαν κατά τήν ἡμέρα τῆς ἐκταφῆς τους. Σήμερα ὑπάρχει μέρος τῶν ἱ. Λειψάνων, ἀφοῦ μιά ἀσεβής μοναχή ἔκλεψε τό μεγαλύτερο μέρος τους.»
Η θαυμαστή αποκάλυψη τους θυμίζει τη φανέρωση των αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης της Λέσβου. Προς τιμή του μάρτυρος «Τσιτέριου» ανεγέρθηκε από τους Βαλιανούς ναός τον Σεπτέμβρη του 2003 στο όνομα «Αγ. Ισίδωρος ο νεομάρτυρας», κατά προτροπή του οικείου μητροπολίτη. Σήμερα υπάρχει μέρος των Ιερών Λειψάνων, αφού μιά ασεβής μοναχή έκλεψε το μεγαλύτερο μέρος τους.
Η μνήμη του Αγ. Ισιδώρου και των τέκνων αυτού καθιερώθηκε να εορτάζεται στις 18 Οκτωβρίου.
Πηγή: (Μηνιαίο Περιοδικό του Ιερού Ναού Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού, Οκτώβριος 2013, Έτος Θ' - Τεύχος 138), Ιερός Ναός Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού, Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας
Με παράθεση αριθμών αλλά και ατράνταχτων στοιχείων που προκύπτουν από τους χάρτες, ο ερευνητής συγγραφέας Γιώργος Ρωμανός αποκαλύπτει το πραγματικό αποτέλεσμα της αντεπίθεσης των Ουκρανών.
Μετά τον τραγικό θάνατο του εγγονού ενός διακεκριμένου γιατρού που εμφανιζόταν σε διαφημίσεις εμβολίων, ένας σχολιαστής αναρωτήθηκε: "Πόσα ακόμη παιδιά θα πεθάνουν στο βωμό του κέρδους;".
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τι είναι ο προφήτης; Ο προφήτης δεν είναι μόνο ένας άνθρωπος με φωτισμένες θρησκευτικές ιδέες πολύ ανώτερες της εποχής του, αλλά πραγματική θρησκευτική προσωπικότητα, ολοκληρωμένος άνθρωπος, διότι ελέγχει βασιλείς και λαό, συγκλονίζεται ολόκληρος, ζει και αποθνήσκει αφοσιωμένος στις πεποιθήσεις του.
Οι προφήτες δεν ωφέλησαν μόνο τους ανθρώπους της εποχής τους, αλλά στερέωσαν την πίστη των πιστών όλων των αιώνων διά των προφητειών περί Χριστού-Μεσσία. Τελικά ο προφήτης αποτελεί την αφρόκρεμα του κόσμου.
Οι δώδεκα μικροί προφήτες λέγονται «μικροί» όχι γιατί στερούνται κάτι έναντι των άλλων τεσσάρων «μεγάλων» προφητών, Ησαΐα, Ιερεμία, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ, αλλά διότι τα συγγράμματά τους είναι μικρότερα σε έκταση.
811-727 π.Χ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΩΣΗΕ
Ωσηέ σημαίνει σωτηρία. Για τη ζωή του προφήτη γνωρίζουμε ό,τι περιέχει το βιβλίο του. κατ’ εντολή του Θεού έλαβε για σύζυγό του την Γομέρ. Τούτην την ονομάζει «γυναίκα πορνείας» όχι μόνο χάριν των σαρκικών της ροπών, αλλά κυρίως βάση των ηθικών της καταβολών. Αργότερα αυτή έγινε όντως πόρνη. Μ’ αυτή τη γυναίκα απόκτησε τρία παιδιά. Μετά την απόκτηση του τρίτου τους παιδιού ο προφήτης την απόπεμψε εξαιτίας της πορνείας της. Λίγο όμως αργότερα ο Θεός και πάλι δίνει εντολή να την λάβει εκ νέου πίσω.
Η σχέση του Ωσηέ με την γυναίκα του εικονίζει την σχέση του Θεού με το Ισραήλ. Όπως δηλαδή ο προφήτης προδόθηκε πάλιν και πολλάκις από την πορνεία και ακολασία της γυναίκας του, έτσι και ο Θεός συγχωρούσε τα ειδωλολατρικά παραπτώματα του ισραηλιτικού λαού τα οποία αντιστοιχούν σε πνευματική πορνεία. Μέχρι πότε όμως;
Ο Προφήτης έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. η δράση του διήρκησε 25 χρόνια, προηγήθηκε του Ησαΐα και ακολούθησε τη δράση του Αμώς. Συνεπώς η δράση του χρονολογείται από το 743-718 π.Χ. Η μνήμη του εορτάζεται από την Εκκλησία μας την 17η Οκτωβρίου.
Κεφάλαιο πρώτο
Ο Θεός διατάσσει τον προφήτη του να παντρευτεί γυναίκα πόρνη. Δύο γνώμες υπάρχου περί αυτού: α) Ότι ο γάμος δεν ήταν πραγματικό γεγονός, αλλά ότι πρόκειται περί οράματος.Αυτό το αιτιολογούν λέγοντας ότι είναι αδύνατο ο Θεός να διατάξει τον προφήτη του να παρανομήσει. β) Ο γάμος είναι πραγματικός και έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Προτιμότερη είναι η δεύτερη γνώμη, την οποία αποδέχονται οι Ειρηναίος, Αυγουστίνος, Αμβρόσιος, Θεοδώρητος, Κύριλλος Αλεξανδρείας.
Αν ήταν αλληγορικός ο γάμος και όχι πραγματικός ποια εντύπωση θα προκαλούσε στους Ιουδαίους; Καμία. Άλλωστε ο προφήτης δεν αμάρτησε, εκτέλεσε τις προσταγές του Θεού. Αυτό είναι αμαρτία;
Η Γόμερ είναι πιθανό να ήταν ήδη πόρνη πριν συζευχθεί με τον προφήτη. Ίσως να είχε και αποκτήσει και άλλα τέκνα από τις εφάμαρτες συνευρέσεις της. Ίσως ακόμη και τα παιδιά που απόκτησε τον καιρό του γάμου της με τον Ωσηέ να ήταν καρποί παράνομων συνευρέσεων και γι’ αυτό ο προφήτης τα αποκαλεί «τέκνα πορνείας». Υπάρχει όμως και η πιθανότητα τα παιδιά αυτά να ήταν όντω παιδιά του Ωσηέ, τα ονομάζει όμως έτσι, εξαιτίας της στενής τους σχέσης με την πόρνη μητέρα τους.
Το πρώτο τέκνο ήταν αγόρι το οποίο ονόμασε Ιεσράελ. Η Ιεσράελ ήταν μία κοιλάδα στην οποία οι ισραηλίτες ντροπιάστηκαν και ταπεινώθηκαν. Βλέπε Βασιλ. ΙΙΙ 21,1 και Βασιλ. ΙV 9,30-37. Κατ’ αυτή την έννοια και ο ισραηλιτικός λαός δεν ήταν άξιος να φέρει το τιμητικό όνομα Ισραήλ, αλλά το απαισίου μνήμης Ιεσράελ.
Το δεύτερο τέκνο ήταν κορίτσι, την οποία ονόμασε «ουκ ηλεημένη» . Ο Απόστολος Παύλος μεταφράζει λίαν επιτυχώς «ουκ ηγαπημένη» (Ρωμ. 9,6). Θα παύσει δηλαδή ο Θεός την αγάπη Του προς το ισραηλιτικό έθνος. Για πολλά χρόνια ο Θεός φάνηκε ελεήμων και μακρόθυμος προς το Ισραήλ. Θα έρθει όμως η στιγμή που η υπομονή Του θα εξαντληθεί… (αυτή είναι ερμηνεία κατά την οποία καταλογίζονται στον Θεό ανθρωποπαθή στοιχεία. Στην πραγματικότητα η υπομονή του Θεού είναι ανεξάντλητη όπως και η αγάπη Του).
Το τρίτο τέκνο ήταν και πάλι αγόρι και το ονόμασε «ουκ λαός μου» . Ο Θεός πλέον αρνείται τον Ισραήλ για λαό Του. Εδώ έχουμε πλήρη ρήξη της εν Σινά Διαθήκης.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι το 1ο τέκνο συμβολίζει την Θεία οργή, το 2ο την παύση της Θείας αγάπης και το 3ο την αποστροφή και την ρήξη.
Μετά την γέννηση του τρίτου παιδιού, η Γομέρ εγκατέλειψε τον σύζυγό της και έγινε φανερή πόρνη.
Κεφάλαιο δεύτερο
Οι Ιουδαίοι και οι Ισραηλίτες και πάλι θα ενωθούν. Πότε και πως; Οι κατά σάρκα και οι κατά πνεύμα ισραηλίτες θα αποτελέσουν έναν λαό ενωμένο που το πλήθος του θα είναι τόσο μεγάλο όσο η άμμος της θαλάσσης. Αυτή ακριβώς είναι η μεσσιανική υπόσχεση η ο ποία δόθηκε από τον Θεό στον Αβραάμ.
Οι κατά πνεύμα αυτοί ισραηλίτες θα ονομαστούν «Υιοί του Ζώντος Θεού». Αυτό το όνομα ασφαλώς είναι ασυγκρίτως πιο τρυφερό και ανώτερο από το προηγούμενο όνομα Ισραήλ.
Αυτή η νέα κατάσταση των πραγμάτων θα μεταβάλλει την «ουκ ηλεημένη» σε ηλεημένη, τον «ουκ λαό μου» σε λαό μου. Πρόκειται για μια νέα Διαθήκη που θα συνάψει ο Θεός με το Νέο Ισραήλ δηλαδή τον χριστιανισμό. Η Διαθήκη αυτή θα είναι πνευματική και αδιατάραχτη εις τους αιώνας. Όσοι όμως παραμείνουν πεισματικά ενωμένοι με την πορνεία της ειδωλολατρίας θα τιμωρηθούν.
Κεφάλαιο τρίτο
Λέει ο Θεός στον προφήτη.
› Αγάπησε και πάλι τη γυναίκα σου. Δέξου την παρά την πορνεία της.
Ο Θεός την εξαγόρασε για χάρη του προφήτη, την «πλήρωσε» για να μην έχει οικονομικά κίνητρα ώστε να ψάχνει για νέους εραστές! «Εμίσθωσα αυτήν» . Εάν η Γόμερ τηρήσει την συμφωνία της αμοιβής της και δεν αναζητήσει άλλους εραστές επί μακρού καιρού, τότε ο προφήτης θα την δέχονταν και πάλι πίσω ως νόμιμη σύζυγό του.
Να η μακροθυμία του Κυρίου σε όλο το μεγαλείο της! Ο Χριστός διά του σταυρικού θανάτου Του πλήρωσε για τις αμαρτίες της ανθρωπότητας, δεν ντράπηκε να ονομαστεί «Υιός ανθρώπου» αν και ήταν ο παντοκράτωρ Θεός. Κατ’ αναλογία και ο προφήτης τώρα καλείται να πληρώσει για της αμαρτίες της πόρνης γυναίκας του και να την δεχτεί και πάλι πίσω αν αυτή μείνει πιστή στην νέα συμφωνία.
Κεφάλαιο τέταρτο
Ας δώσουν προσοχή οι ισραηλίτες, διότι ο Κύριος επρόκειτο να εκδώσει καταδικαστική απόφαση. Κι αυτό γιατί μεταξύ των ισραηλιτών δεν υπάρχει πλέον αξιοπιστία και αλήθεια. Αλλά και αλήθεια να υπήρχε, δεν υπάρχει αγάπη, της οποίας η έλλειψη κάνει τον άνθρωπο σκληρό. Όπως και η αγάπη άνευ της αλήθειας κάνει τον άνθρωπο ασθενή. Επομένως και τα δύο αυτά συστατικά είναι απαραίτητα για να είναι ο άνθρωπος ψυχικά υγιής.
Δυστυχώς όμως μόνο αμαρτίες, κακίες, μοιχείες βρίσκει ο Θεός μεταξύ των ισραηλιτών. Πρώτοι υπεύθυνοι γι’ αυτή την τραγική κατάσταση είναι οι ιερείς. Πρώτοι αυτοί θα τιμωρηθούν!
Ο Θεός ψάχνει, όμως δεν βρίσκει κανέναν ίχνος ελπίδας, η διαφθορά έχει φτάσει ως το κόκαλο, είναι ριζική! Ποιος μπορεί πλέον να αντιλογήσει στην δίκαιη καταδικαστική απόφαση εναντίον των ισραηλιτών που αναγγέλλει ο Θεός;
Το Ισραήλ ήταν άγιο έθνος. Υπερείχε μεταξύ των άλλων εθνών διότι διέθετε το προνόμιο της ιεροσύνης. Είναι λοιπόν πολύ δίκαιο τώρα να τους αφαιρεθεί το ιερατείο και να στερηθούν το προνόμιο των ιεροπραξιών. Οι ισραηλίτες καυχιόντουσαν για το «βασίλειον ιεράτευμα και έθνος άγιο», πλέον αυτές θα είναι έννοιες που θα χαθούν…
Πως και πότε θα γίνουν όλα αυτά; Σύντομα οι Ασσύριοι θα τους καταλάβουν και θα τους απαγορέψουν τη λατρεία. Άλλωστε η λατρεία τους είχε νοθευτεί από τη λύσσα της ειδωλομανίας.
Ο προφήτης στρέφει το βλέμμα του προς τους ιουδαίους και τους συμβουλεύει να μην καταντήσουν όπως οι ισραηλίτες. Να λατρεύουν τον Έναν, Μοναδικό και Αληθινό Θεό. Να προσέξουν να μην μολυνθούν από την καταστρεπτική ειδωλολατρία.
Κεφάλαιο πέμπτο
Οι ιερείς διεφθάρησαν πρώτοι και μαζί τους όλοι οι πολίτες. Οι ιερείς νόμιζαν μέσα στην πλάνη τους ότι οι αμαρτίες τους δεν θα γίνουν φανερές, ότι θα ξεγελάσουν ακόμη και τον ίδιο τον Θεό. Πόση η ανοησία τους!
Δυστυχώς, όχι μόνο οι ισραηλίτες, αλλά και οι ιουδαίοι θα παραδοθούν στην ειδωλολατρία…
Κεφάλαιο έκτο
Ο λαός άκουσε τις απειλές που εξεστόμισε ο προφήτης και αμέσως «μετανόησε». Όμως αυτή η μετάνοια ήταν εντελώς πρόσκαιρη και επιφανειακή. Ο Θεός ανθρωποπαθώς εκφραζόμενος μονολογεί:
› Τι να σου κάνω ισραηλιτικέ μου λαέ; Τι να κάνω και σε σένα ιουδαϊκέ μου λαέ… Η αγάπη σας προς εμένα είναι προσωρινή… Διότι έλεος θέλω και ου θυσίαν και επίγνωσιν Θεού ή ολοκαυτώματα.
Όχι, ο Θεός δεν ζητά την κατάργηση των τελετουργιών όπως ορισμένοι νόμισαν, ο Θεός αυτό που είπε είναι ότι είναι προτιμότερη η αγάπη του πλησίον και η πρακτική γνώση του Θεού από την τυπική λατρεία. Αυτό άξιζε πάρα πολύ να το ακούσουν οι ιουδαίοι όπου η μετάνοιά τους ήταν εξωτερική και καθόλου εσωτερική-καρδιακή.
Κεφάλαιο έβδομο
Αθεράπευτη είναι η ασθένεια του Ισραήλ. Παρά την τραγικότητα της καταστάσεως, οι ισραηλίτες δεν συνειδητοποίησαν την τραγικότητά τους. Συνεχίζουν να τραγουδούν και να γλεντούν σαν να μην συμβαίνει τίποτα.
Οι πολίτες δεν έκρυψαν τις κακίες τους από τους δικαστές τους, διότι γνώριζαν ότι είναι τόση η διαφθορά των βασιλέων τους που κάθε άκουσμα της διαφθοράς τους, τους ευχαριστούσε. Αμάρταναν δημόσια κι αυτό ικανοποιούσε τους άρχοντές τους.
Καμία αντίσταση σε κανένα πάθος δεν έβαζαν. Οι διεφθαρμένοι αυτοί άνθρωποι περιγελούσαν κάθε τι ιερό.
Οι ισραηλίτες αφού εγκατέλειψαν τον Κύριο αναζήτησαν βοήθεια από τα έθνη με τα οποία αναμείχθηκαν. Έτσι έχασαν την αξία τους ως περιούσιος λαός.
Γέρασαν μέσα στην αμαρτία κι όμως παρέμειναν αναίσθητοι. Όπως λέει ο λαός «γέρασαν και μυαλό δεν έβαλαν».
Η ελπίδα που είχαν στα έθνη γρήγορα όμως θα αποδειχτεί μάταιη. Ο Κύριος θα καταστρέψει και τους Αιγύπτιους και κατόπιν τους Ασσύριους στους οποίους οι ισραηλίτες διαδοχικά ήλπισαν.
Κεφάλαιο όγδοο
Ο εχθρός καταφτάνει. Οι Ασσύριοι ως αετοί θα επέλθουν κατά του Ισραήλ. Οι ισραηλίτες θα τιμωρηθούν γιατί «παραβίασαν την διαθήκη μου» λέει ο Θεός. Όταν έρθει η ώρα της καταστροφής τους οι ισραηλίτες θα επικαλεσθούν μεν τον Κύριο αλλά θα είναι πλέον αργά. Ο Θεός δεν θα δεχτεί την υποκριτική τους μετάνοια. Η απόφαση για την τιμωρία τους αποφασίστηκε, και η απόφαση αυτή είναι αμετάκλητη.
Οι δέκα φυλές του Ισραήλ αποσχίστηκαν από την Ιουδαϊκή θεοκρατία και εξέλεξαν βασιλείς να τους κυβερνούν, τους οποίους όμως ο Θεός δεν ενέκρινε. Δεν ήταν «χριστοί Κυρίου» . Ήταν και παρέμειναν άγνωστοι για τον Θεό.
Αντί για τον Κύριο, οι ισραηλίτες προσκύνησαν τα είδωλα των εθνών, ποίησαν για θεός τους χρυσό μοσχάρι. Την λατρεία αυτή εισήγαγε στο Ισραήλ ο ασεβέστατος Ιεροβοάμ και αυτήν την λατρεία διατήρησαν μέχρι την ώρα της καταστροφής τους. Τελικά το χρυσό είδωλο δεν τους έσωσε…
Κεφάλαιο ένατο
Ο Ισραήλ θα υποστεί τα δεινά της εξορίας. Ο προφήτης αναγγέλλει την επερχομένη καταδίκη. Οι θεοί στους οποίους αφιέρωναν τόσο καιρό δώρα και θυσίες δεν είναι ικανοί πλέον να τους σώσουν. Θα εξοριστούν στην Αίγυπτο και στην Ασσυρία σε μέρη ακάθαρτα. Εκεί μακριά από την γη του Κυρίου δεν θα μπορούν να προσφέρουν θυσίες στον αληθινό Θεό. Θα φάγουν ακάθαρτα φαγητά απαγορευμένα από τον Μωσαϊκό νόμο και θα ενταφιαστούν σε ξένη χώρα κάτι που θεωρούνταν για τους ισραηλίτες κατάρα.
Οι ισραηλίτες στην αρχή της ιστορικής τους διαδρομής ήταν αγαπητός λαός στον Θεό, εξαιτίας όμως της διαφθοράς τους και της αμετανοησίας τους μισήθηκαν από τον Θεό όσο προηγουμένως αγαπήθηκαν.
Ο προφήτης συμμεριζόμενος την Θεία αγανάκτηση παρακαλεί τον Κύριο να τους τιμωρήσει αυστηρά, ώστε να μην γεννιούνται πλέον παιδιά ή να αποθνήσκουν από την πείνα ώστε να εκλείψει αυτή η φυλή. Ο Θεός απαντά στον προφήτη λέγοντας ότι το Ισραήλ θα διασκορπιστεί μεταξύ των εθνών. Αυτή θα είναι η τιμωρία τους…
Κεφάλαιο δέκατο
Το Ισραήλ είχε προοδεύσει πολύ υλικώς, αντί όμως να ευχαριστήσει τον Θεό, ειδωλολατρεί. Στήνει στύλους ειδωλολατρικούς, λατρεύει την Αστάρτη και άλλες θεότητες. Ήρθε όμως η στιγμή που ο Θεός θα συντρίψει τα είδωλα. Το Ισραήλ θα καταστραφεί και οι ισραηλίτες θα αναγνωρίσουν τελικά την αιτία της τιμωρίας τους.
Πόσο ανόητοι στάθηκαν ενώπιον του Θεού τον οποίο περιφρόνησαν! Προσκύνησαν το χρυσό μόσχο του Βάαλ, όμως κι αυτός μαζί με τους ισραηλίτες θα οδηγηθεί στην αιχμαλωσία. Αυτόν τον χρυσό μόσχο θα δωρίσουν στον Ασσύριο μονάρχη Ιαρείμ. Ποια πληρωμή θα λάβουν όμως από τους Ασσύριους για το δώρο τους;
› Την καταισχύνη. Η δυστυχία τους θα είναι τόσο μεγάλη που θα παρακαλούν τα βουνά να πέσουν να τους πλακώσουν παρά πλέον να ζουν.
Κεφάλαιο ενδέκατο
Μία ωραία πρωία οι ισραηλίτες απορρίφθηκαν απροσδόκητα από τον Θεό και καταστράφηκαν. Ο Θεός όμως δεν μπορεί να εγκαταλείψει πλήρως τον λαό Του. Τον τιμωρεί μεν, αλλά και πάλι τον αναλαμβάνει. (Μεσσιανική αποκατάσταση). Ο Ισραήλ δεν δύναται να καταστραφεί πλήρως, διότι κάποια ζώσα αγιότης διατηρήσεως υπάρχει μέσα του. Ο Κύριος τους αγάπησε αυτούς από αρχαιοτάτων χρόνων και κάλεσε αυτούς εξ’ Αιγύπτου. Τους απήλλαξε από την σκληρά δουλεία και τους έκανε λαό περιούσιο. Έδωσε στους ισραηλίτες τις πατριαρχικές υποσχέσεις Του και δεν θα τις ανακαλέσει.
Κεφάλαιο δωδέκατο
Και οι δύο αμάρτησαν. Και ο Ισραήλ και ο Ιούδας. Περισσότερο όμως ο Ισραήλ. (εννοώντας τα βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα). Εκ του Ιούδα θα προέλθει ο Χριστός-Μεσσίας.
Ο Ισραήλ συμμάχησε με τους Ασσύριους και τους Αιγύπτιους, έστειλε σ’ αυτούς δώρα. Γύρισε την πλάτη του στον αδερφό του τον Ιούδα…
Ο Ιακώβ υπήρξε πιστός στο Θεό και γι’ αυτό έλαχε της Θείας προστασίας. Οι ισραηλίτες όμως παρότι ήταν απόγονοι του Ιακώβ υπήρξαν άπιστοι στον Θεό και εξαιτίας του πλήθους των αμαρτιών τους και της αμετανοησίας τους θα παραδοθούν στους εχθρούς τους.
Οι ισραηλίτες κατάντησαν κερδοσκόποι έμποροι, φροντίζοντας να γίνουν πλούσιοι διά αδικιών.
Ο Θεός στο παρελθόν ευεργέτησε τον Ιακώβ και έδωσε σ’ αυτόν τις πατριαρχικές υποσχέσεις Του. Οι ισραηλίτες αν ήθελαν μπορούσαν και πάλι να τύχουν της εύνοιας του Θεού ως γνήσιοι απόγονοι του Ιακώβ. Θα έπρεπε όμως πρώτα να μετανοήσουν…
Κεφάλαιο δέκατο τρίτο
Η φυλή του Εφραίμ αμάρτησε, όχι μόνο στην εποχή του Ωσηέ. Αλλά και παλαιότερα. Έπεσε τόσο χαμηλά, ώστε μέσα στην ειδωλομανία της έκανε και ανθρωποθυσίες. Ως εδώ! Αυτή η αμαρτία δε θα μείνει ατιμώρητη…
Γιατί όμως αμάρτησαν τόσο πολύ; Προφανώς όταν πάτησαν το πόδι τους στην Παλαιστίνη πλούτισαν απότομα «υψώθησαν αι καρδίαι αυτών», ο πλούτος, η απόλαυση, η δύναμη, τρέφει τον εγωισμό. Έτσι λησμόνησαν τον Κύριο, έγιναν ειδωλολάτρες…
Ο Θεός ανθρωποπαθώς διερωτάται:
› Ποιος θα σε βοηθήσει στην καταστροφή σου Ισραήλ;
Κάποτε οι ισραηλίτες ζήτησαν να τους κυβερνά άνθρωπος βασιλιάς και όχι ο Θεός. Τι μπορεί να κάνει τώρα αυτός ο βασιλιάς; Αν μπορεί ας τους σώσει...
Κανείς όμως δεν θα μπορέσει να τους σώσει, θα καταβιβαστούν έως τον Άδη.
Ένα τελευταίο ερώτημα προκύπτει: Γιατί ο προφήτης ξεχωρίζει δυσμενώς την φυλή Εφραίμ από τις άλλες; Απάντηση: Διότι αυτή η φυλή υπήρξε η αιτία της διαιρέσεως.
Κεφάλαιο δέκατο τέταρτο
Ο μέχρι τούδε σκοτεινός ορίζοντας του Ισραήλ φωτίζεται με τα φώτα της μελλοντικής αποκαταστάσεως. Τελικά η Θεία αγάπη θα θριαμβεύσει. Ο Θεός θα θεραπεύσει την ανθρώπινη αποστασία αποστέλλοντας Μεσσία, ο Οποίος θα πάρει πάνω Του το φορτίο των αμαρτιών όλης της ανθρωπότητας.
Το βιβλίο του Ωσηέ ένα μήνυμα θέλει να περάσει στους αναγνώστες του: Ότι κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να επιλέξει μεταξύ του Θεού και της αποστασίας. Θα πρέπει όμως να γνωρίζει ότι οι δίκαιοι τελικά θα θριαμβεύσουν, ενώ οι αμαρτωλοί θα τιμωρηθούν. Καμία αδικία δεν πρόκειται τελικά να μείνει ατιμώρητη…
Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον ἔσοπτρον, τοῦ Παρακλήτου, ἐχρημάτισας, σοφὲ Προφῆτα, τᾶς σεπτᾶς ἐκφαντορίας δεχόμενος, ὅθεν ἐν κόσμῳ μελλόντων τὴν πρόγνωσιν, ὥσπερ φωτὸς λαμπηδόνας ἐξήστραψας. Ὠσηὲ ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος β’.
Τοῦ Προφήτου σου Ὡσηὲ τὴν μνήμην, Κύριε ἑορτάζοντες, δι' αὐτοῦ σε δυσωποῦμεν· Σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κάθισμα Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ὑπέκλινας τὸ οὖς, τῷ λαλοῦντι Προφήτα, καὶ πάντων μυηθείς, τῶν μελλόντων τὴν γνῶσιν, Χριστοῦ προεσήμανας, παρουσίαν τὴν ἔνθεον· ὅθεν σήμερον, τὴν Παναγίαν σου μνήμην, ἑορτάζοντες, τὸν Λυτρωτὴν ἀνυμνοῦμεν, τὸν σὲ μεγαλύναντα.
Τα ξημερώματα της 17ης Σεπτεμβρίου του 1941 δύο γερμανικοί λόχοι αποτελούμενοι από 250 άνδρες της Βέρμαχτ, περικύκλωσαν τα χωριά Άνω και Κάτω Κερδύλια που βρίσκονταν στην περιοχή της Νιγρίτας Σερρών, κοντά στις ακτές του Στρυμονικού κόλπου και την Αμφίπολη. Τα χωριά ήταν χτισμένα σε υψηλό σημείο, στην νότια πλευρά του Κερδυλίου όρους και η θέση τους θεωρείτο στρατηγική. Οι Γερμανοί άφησαν τα αυτοκίνητα τους στην αρχή της πλαγιάς και ανέβηκαν πεζοί από τα σημεία Στρόβολο και Λειβάδια, αιφνιδιάζοντας έτσι τους κατοίκους...
Γύρω στις 8.30 το πρωί, τους συγκέντρωσαν με την βία και ξεχώρισαν τους άντρες ηλικίας 15 έως 60 ετών. Διέταξαν τις γυναίκες να μαζέψουν όσα πράγματά προλάβαιναν από τα σπίτια τους και ενημέρωσαν ότι θα κάψουν τα Κερδύλια!
Λίγα λεπτά αργότερα, μια φωτοβολίδα έδωσε το σύνθημα της μεγάλης σφαγής. Οι Γερμανοί στρατιώτες εκτέλεσαν με τα πολυβόλα όλους τους άοπλους άντρες! Επικεφαλής ήταν οι λοχαγοί Βέντλερ και Σράινερ. Ο απολογισμός ήταν τραγικός!
Στις μεταπολεμικές λίστες εκτελεσθέντων αναφέρονται 214 νεκροί! Οι τότε αστυνομικές αρχές ανέφεραν 212 άτομα. Οι γερμανικές αρχές κατέγραψαν 207 εκτελεσθέντες. Ο φιλόλογος Γιάννης Παπασυμεών στο βιβλίο του, «Η θύμηση των επιζώντων», αναφέρει 230 ονόματα, καθώς συμπεριλαμβάνει και κάποιους ετεροδημότες, οι οποίοι για κακή τους τύχη, βρέθηκαν στα Κερδύλια εκείνη την ημέρα. Όποιος κι αν είναι ο ακριβής αριθμός των θυμάτων, ήταν ένα από τα πρώτα εγκλήματα των Γερμανών στην Ελλάδα, αλλά δυστυχώς όχι το μοναδικό!
Στο βιβλίο περιλαμβάνεται η μαρτυρία του γιατρού Φυλάκτου:
«Το αίμα, το χώμα και τα πρόσωπα έγιναν ένα. Δύσκολη η αναγνώριση. Ο καθένας ψάχνει για τους δικούς του. Τα μοιρολόγια από τα γυναικόπαιδα σπάζουν την θανατική σιωπή. Και δίπλα στην σύγχυση, η συνειδητή φροντίδα, η κηδεία των σκοτωμένων».
Από την ομαδική εκτέλεση εξαιρέθηκαν ορισμένοι υπερήλικες, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο παπάς, ο δάσκαλος και ο δασοφύλακας. Ανέλαβαν, εξαναγκασμένοι από τους Ναζί, να θάψουν τους νεκρούς.
Αμέσως μετά οι στρατιώτες πυρπόλησαν όλα τα σπίτια, με αποτέλεσμα τα Άνω και Κάτω Κερδύλια να σβηστούν από τον χάρτη. Κυριολεκτικά…
Η δράση των ανταρτών και οι προειδοποιήσεις των Γερμανών
Στο τέλος του καλοκαιριού του 1941 εμφανίστηκαν στην περιοχή οι πρώτες ομάδες ανταρτών. Αρχικά δημιουργήθηκε ο «Οδυσσέας Ανδρούτσος» και λίγο αργότερα ο «Αθανάσιος Διάκος». Οι δύο ομάδες, υπό τις οδηγίες των αρχηγών τους, στα τέλη του Σεπτεμβρόυ κατάφεραν να αφοπλίσουν δυο σταθμούς της γερμανικής χωροφυλακής στις περιοχές Ευκαρπία και Δάφνη. Οι Γερμανοί αντέδρασαν άμεσα με σκληρές ανακρίσεις, αλλά κανείς από τους κατοίκους των γύρω χωριών, ανάμεσά τους και τα Κερδύλια, δεν αποκάλυψε τίποτα για τους αντάρτες.
Ο προδότης που τους έδωσε την αφορμή για την σφαγή
Στις 10 Οκτωβρίου του 1941 ένας κάτοικος από τα Κάτω Κερδύλια, ο Δημήτρης Κίκηρας προσπάθησε να ληστέψει τον καλόγερο Γρηγόριο Καρακαλινό, που βρισκόταν στο μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου. Η ληστεία απέτυχε, ο Κίκηρας σκότωσε τον βοηθό του καλόγερου και τραυματίστηκε ο ίδιος.
Σύμφωνα με μια εκδοχή, ο καλόγερος ήταν αυτός που τραυμάτισε τον ληστή με ένα τσεκούρι, την ώρα που ο τελευταίος έσκυβε να του αρπάξει χρήματα. Ο καλόγερος κατήγγειλε το περιστατικό στην αστυνομία και λίγο αργότερα ο δράστης συνελήφθη στο σπίτι ενός γιατρού, όπου είχε καταφύγει για να περιποιηθεί το τραύμα του.
Ο Κίκηρας είχε πραγματοποιήσει την ληστεία προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα, τα οποία χρωστούσε σε κάποιους αντάρτες. Του τα είχαν δώσει οι ίδιοι για να τους αγοράσει τρόφιμα και προμήθειες, αλλά εκείνος τα καταχράστηκε και τα ξόδεψε. Όταν τον απείλησαν για να τα επιστρέψει, απελπίστηκε και προσπάθησε να τα κλέψει από τον καλόγερο.
Έτσι, κατά την ανάκριση του, ο Κίκηρας, για να εκδικηθεί τους αντάρτες, πρόδωσε τα ονόματά τους στους Γερμανούς. Οι Γερμανοί έκαναν έφοδο στα Κερδύλια και διεξήγαν έρευνα για να εντοπίσουν όσους είχαν κατονομαστεί από τον προδότη, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Φεύγοντας απείλησαν τους κατοίκους με αντίποινα σε περίπτωση που βοηθούσαν τους αντάρτες. Ο φόβος που σκόρπισαν τα λόγια των Γερμανών ήταν τέτοιος, που οι κάτοικοι των δύο χωριών μετά από σύσκεψη, συνέστησαν μια επιτροπή. Με επίσκεψή τους στην γερμανική διοίκηση στην Θεσσαλονίκη, τα μέλη της, θα προσπαθούσαν να διαφυλάξουν τα δύο χωριά από επικείμενα αντίποινα.
|
Τα μνημεία των εκτελεσθέντων στα Κάτω και Άνω Κερδύλια αντίστοιχα. |
|
Ήταν όμως αργά. Οι Γερμανοί είχαν πάρει την απόφασή τους. Προτού προλάβουν να επιστρέψουν τα μέλη της επιτροπής, είχαν πραγματοποιήσει το έγκλημα...
Πηγή: Περί Πάτρης
Ο τολμηρός και ελεύθερος στο φρόνημα και το λόγο Οσιομάρτυρας Ανδρέας, καταγόταν από την Κρήτη και έζησε τον 8ο αιώνα μ.Χ. επί αυτοκράτορας Κωνσταντίνου Ε' του Κοπρώνυμου.
Όταν αυτός ξεκίνησε διωγμό κατά των αγίων εικόνων, ο Ανδρέας πληροφορήθηκε τα έκτροπα που γίνονταν εναντίον εκείνων που τις προσκυνούσαν, γι' αυτό άφησε την Κρήτη και πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Και όταν είδε από κοντά τη βία κατά των ορθοδόξων, αισθάνθηκε την ανάγκη από Ιερή αγανάκτηση να ελέγξει τον ίδιο τον αυτοκράτορα.
Και η ευκαιρία του δόθηκε όταν ο Κωνσταντίνος ο Ε' βγήκε από το παλάτι, στην επιστροφή ο Ανδρέας παραφύλαξε και με θάρρος τον πλησίασε και τον ρώτησε:
› ἄρα χριστιανὸς εἰ, βασιλεῦ;
Ο Κωνσταντίνος έμεινε εμβρόντητος στην αρχή. Αλλά έπειτα εξοργισμένος διέταξε να τον συλλάβουν. Η διαταγή εκτελέστηκε και μάλιστα ένας από τους υπασπιστές κτύπησε τον Ανδρέα και συγχρόνως τον ρώτησε:
›οὕτως ἐδιδάχθης ἀτιμάζειν τὸν βασιλέα;
Και ο Ανδρέας του απάντησε με τον εξής αθάνατο λόγο:
› οὐδείς ἁμαρτάνει βασιλέα ἐλέγχων παρανομοῦντα.
Θυμωμένος τότε ακόμα περισσότερο ο βασιλιάς, διέταξε και μαστίγωσαν άγρια τον Ανδρέα. Έπειτα τον παρέδωσαν σε όχλο εικονομάχων, που τον έσυραν επάνω σε κοφτερές πέτρες. Κατόπιν κάποιος αγροίκος ψαράς με κοφτερό τσεκούρι, έκοψε το πόδι του αγίου και έτσι μετά από λίγο πέθανε.
Το λείψανό του το έριξαν σε ακάθαρτο τόπο, αλλά ορθόδοξα χέρια το πήραν νύκτα και το έθαψαν ευλαβικά σε τόπο ονομαζόμενο «τῆς Κρίσεως».
Η μνήμη του Αγίου Ανδρέα επαναλαμβάνεται και την 21η Οκτωβρίου, μετά των Άγιων Στεφάνου, Παύλου και Πέτρου.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἀσκητικῶς προγυμνασθεῖς ἐν τῷ ὄρει, τᾶς νοητᾶς τῶν δυσμενῶν παρατάξεις, τὴ πανοπλία ὤλεσας παμμάκαρ τοῦ Σταυροῦ, αὔθις δὲ πρὸς ἄθλησιν, ἀνδρικῶς ἀπεδύσω, κτείνας τὸν Κοπρώνυμον, τῷ τῆς πίστεως ξίφει, καὶ δι' ἀμφοὶν ἐστέφθης ἐκ Θεοῦ, Ὁσιομάρτυς, Ἀνδρέα ἀοίδιμε.
Κοντάκιον Ἦχος γ’ . Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἑορτάζει σήμερον, ἡ Βασιλεύουσα πόλις, ἑορτὴν ὑπέρλαμπρον, τῆς φωτοφόρου σου Μνήμης, ἅπασαν προσκαλουμένη πόλιν καὶ χώραν· χαίρει γάρ, ὡς κτησαμένη θησαυρόν μέγαν, τὸ πολύαθλόν σου σῶμα, Ἀνδρέα Μάρτυς, ὀρθοδοξίας φωστήρ.
Ὁ Οἶκος
Ἀντὶ ὅπλων, σταυρὸν ἀράμενος πανένδοξε, ἀντὶ θώρακος δέ, τὴν πίστιν ἐνδυσάμενος, πρὸς πάλην ἐξῆλθες ἐχθρῶν ἀοράτων καὶ ὁρωμένων, Μάρτυς, αὐτόκλητος, καὶ τούτων κατέβαλες τὰς παρατάξεις σθένει τοῦ Πνεύματος· οὗ ἐμφορηθεὶς πλουσίως Ὅσιε, κἀμοὶ παράσχου βραχεῖαν χάριν, φωταγωγοῦσάν μου τὸν νοῦν, ἀξίως τοῦ ὑμνῆσαί σου τοὺς γενναίους ἀγῶνας, ὀρθοδοξίας φωστήρ.
Πηγή: Προσκυνητής, Ορθόδοξος Συναξαριστής
Πότε και πώς δημιουργείται ο ανθρώπινος εγκέφαλος; Το αριστουργηματικό όργανο που ελέγχει την κίνηση, τον λόγο, τα συναισθήματα, τις αισθήσεις;
«Ἄν πεθάνεις, πρίν πεθάνεις, δέν θά πεθάνεις, ὅταν πεθάνεις»
Εξηντα πέντε χρόνια μετά το μαρτυρικό θάνατο του Κύπριου αγωνιστή Σπύρου Χατζηγιακουμή, δύο από τα παιδιά του αλλά και ο φίλος και συγχωριανός του, ο μοναδικός άνδρας που παρέστη στην κηδεία του, ξεδιπλώνουν μπροστά στην κάμερα του Philenews τις μαρτυρίες τους για τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστη.
Οι κίνδυνοι της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι σαν τις δυστοπικές ταινίες, αλλά είναι άκρως πραγματικοί
Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017
Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...
Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017
Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...
TIDEON 21-12-2015
Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...
Tideon 14-12-2015
Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...
TIDEON 27-08-2014
Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...
tideon.org 02-05-2013
Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...
Tideon 31-12-2012
Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...
Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012
Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...
tideon 07-11-2011
ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...
ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011
Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου; Για να...
ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010
Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...